Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: cogItat.* Your search found 952 occurrences
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 801-900:801. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1128 | Paragraph | SubSect | Section] de num commoditas. Unde et apud Graecos, et apud Latinos quaedam minus necessariae literae longo tempore postea additae esse commemorantur.
Hoc ordine etiam Plato in Philebo literas inventas affirmat, sive ille serio id dicat, ut ab aliis historiam per manus accepit, sive ratione ipsa cogitationeque hunc ordinem maxime naturae convenientem verisimilemque animadvertit. Quem locum et propter autoris nomen, et sententiae elegantiam adscribam:
orbi ostendisse, humanas vero, aut diabolorum potius doctrinas, quod ad aeternae salutis rationem attinet, reiiciendas esse: hoc ipsum lumen, atque hanc ipsam pedibus nostris propositam lucernam plenam obscuritatis ac tenebrarum esse ostendere conatur. Proinde vigilemus et nos sedulo, hostisque cogitationes non ignorantes, fortes in fide ac veritate ei resistamus.
DE PECCATI ORIGINALIS, AUT VETERIS
Adami appellationibus et essentia.
Dixi superius in capite de Velamine Mosis, maxime necessarium esse, ut Scripturae
malam, iniustam ac perversam, ut et apud Latinos interdum. Quare Psaltes secutus illam primam matrem, in ea appellatione aliquoties dicit hominem esse factum vanitatem, et hominem esse simul universam vanitatem.
Dicit etiam Scriptura, illam inhaerentem malitiam esse ipsum figmentum cogitationem cordis, esseque ipsum figmentum cordis humani, quod sit perpetuo in omnem malitiam pronum ac praeceps: Gen. 6 et 8. Esse cor incircumcisum, Deut. 10: non intelligens, Deut. 29, Rom. 1. Esse cor lapideum, adamantinum et perversum, Hierem. 17, Ezech. 11 et 36. Zach. 7.
peccatum sonus, aut inusitatissima notio, quae plerunque (ut recte Phil. monet) tantum de pravis actionibus ab omnibus intelligitur: at in Theologia debemus scire, hanc vocem multo latius patere, maioraque mala notare. Sciamus igitur hîc, vocem peccati significare non tantum opus, actionem aut cogitationem, non etiam tantum habitum aliquem malum: sed etiam vim ac essentiam quandam pessimam nobiscum ex utero matris allatam.
Deinde etiam adversatur eidem vehementissime recepta opinio non tantum Philosophiae aut Doctorum, sed etiam communis vitae, omniumque hominum, qui
seu scaturiginale, aut unde caetera oriuntur, est cor perversum, non intelligens, caecum, incircum cisum, lapideum et adamantinum: est animalis homo, est vetus Adam, est corpus mortis, et corpus peccati, est sensus carnis, est caro et sanguis, est mens cordis, est vana mens, est obtenebrata cogitatio, Ephes. 4: et denique est imago satanae seu ratio ipsa hominis, illa atrocissima, et Deo infensissima bestia, ut eam Lutherus vivis coloribus depinxit. Possis dicere etiam esse ipsum servum arbitrium a satana equitatum et agitatum, quod tantum valet ad peccatum, ut Lutherus urget, atque
fructus facere. En audis, peccatum originale esse ipsam malam arborem, et esse quiddam essentiale.
Item: Magna itaque sapientia est, scire nos nihil aliud esse, quam peccatum: ne sic leviter de peccato sentiamus, sicut passim doctores, qui definiunt, peccatum esse dictum, factum aut cogitatum contra legem Dei. Quin tu sic definias secundum hunc Psal. peccatum esse hoc totum, quod natum est ex patre et matre, antequam homo per aetatem aliquid possit dicere, facere aut cogitare. Ex hac autem ceu radice nihil boni coram Deo enasci posse, etc. En audis
huius mundi accidisse Paulus Rom. 1 testatur.
Cum etiam Deus accusat et damnat originalem malitiam, non ille dicit se aliquod accidens in homine damnare: sed simpliciter ipsum hominem impetit, accusat, punit, damnat, et aeterno exitio obruit. Non est illi res cum ideis aut abstractis cogitationis figmentis, quae revera nihil in rerum natura sunt: sed recta ipsum cor pessimum aut rationalem partem hominis, quae est flos et caput hominis, impetit, impugnat, et perdit. De toto homine simpliciter dicit, quod sit ex patre diabolo, et quod tota haec natura sit perdita, non possit
nisi praestigiis numinum ludere libet, ut Alchimistae ab oleo oleitatem, et auro aureitatem separant. Quod si maxime etiam hic aliquis talem separationem vocum, non rerum, quod impossibile est, eo fine facere vellet, ut rem tantam omnimodo, ac rationem versando, ac veluti manibus voluendo aut cogitatione fingendo ac refingendo, tanto magis expenderet: tamen omnino cavendum ei omnibus modis foret, ne istis sophisticis argutiis separando, inani imaginatione Adamitatem ab Adamo, aut lapido sitatem et pravitatem a lapideo pravoque corde, tandem amissa ipsa rei veritate, prorsus evanesceret:
fonte pura, gelida, sapida, recensque ac salubris est, contra autem in progressu vel solis, aeris, ventorum vel pluviae, aliarumque rerum aut animalium, praesertim venenatorum culpa inficitur ac corrumpitur: ita et vera doctrina non perinde remanet pura sinceraque ac salubris, per plures linguas, cogitationes ac homines traducta, sed subinde aliquid vitii corruptionisve contrahit, tanquam si per quosdam non mundissimos canales transfusa esset. Nec solum ad veteris Testamenti salubriorem ac magis genuinum sensum pervestigandum lingua Hebraea conducit, sed etiam novi, quod tum in singulis
tanta non est, quantam opus esset adesse, et quanta in ipsis fontibus Hebraeis aut etiam Graecis reperitur. Ut vero tandem omnia adessent, tamen collatio originalis textus cum versione mirificam tibi lucem, simul ac voluptatem afferret.
Hîc illorum quoque sermones aut etiam cogitationes refutandae sunt, qui agnoscunt quidem esse summam utilitatem, quin etiam necessitatem huius studii: verum contra summa difficultate se impediri ac absterreri ab ea queruntur. Esset enim quidem ingens eius difficultas, si quis summam quandam perfectionem sectaretur, si insuper et
dicta sint.
De honesto nihil attinet dicere. Haec enim summa laudatissimaque honestas vere intelligentibus hominibus esse censetur, verum ac viventem Deum audire, eius doctrinam cognoscere, ac voluntatem summo ardore studioque consequi. Nec est quod perperam iudicantium Epicureis cogitationibus iuventus moveatur, qui quodvis genus studiorum magis admirantur, praeclariusque esse autumant, quam sacram Theologiam. Ea enim tanto est nobilior prae caeteris omnibus artibus, quanto nobilior
Literae sint certissima norma veritatis.
In hoc libello id sedulo agemus, ut quantum fieri potest, quam brevissime probemus, solas sacras Literas esse vere verbum aut doctrinam Dei, ac vocem Christi, sive simul auribus sonum accipiendo, sive oculis legendo, sive denique sola animi cogitatione percipiantur: eoque illum demum coetum germane Christianum esse, ac dici posse et debere, qui eas corde perceptas, vera fide discit ac sequitur: non qui commenta hominum sectatur, ac pro verbo Dei veraque Dei doctrina iactat et venditat.
1 Primum autem hîc valde
temporum, quae (teste Paulo) sunt efficax illusio et impostura satanae et Antichristi: 2 Thessasalonicens. secundo.
9 Norma iudicii quiddam publicum et a summa autoritate confirmatum esse debet: sed talis est sola Scriptura. nam patrum scripta sunt singulorum hominum privatae cogitationes, et non a summo Rege regum et Domino dominantium comprobatae.
10 Deus hoc consilio proposuit sacras Literas Ecclesiae, ut essent norma iudicii, sicut supra in eius mandato exposuimus. At patres nequaquam hoc fine scripserunt (quod ex ipsorum dictis probabimus:) sed tantum,
usque ad septimum gradum, licet etiam circa ipsas personas et qualitatem ipsarum nihil sit innovatum: sic et iudicamus Deum per praecepta aliquando data non aliud praecipere velle, quam quod. Ecclesia iuxta temporis conditiones rationabile iudicaverit verbo vel opere.
Forte cogitatis, in his dictis meis hoc dubium remanere, ex quo reprehensionis vestrae sumimus argumentum. Puta dicitis: De Ecclesiae potestate nemo Catholicus ambigit: sed quod illa veritatis columna sit, quae cathedrae Petri ac Romanae sedi adhaeret, nondum probatum est sufficienter. Iam hoc (nota,
vivere aut credere debeant. Hodierna etiam die vix vigesimus aut trigesimus sacrificus in Papatu habet Biblia.
24 Licentia allegorizandi et typizandi summa fuit, et adhuc est in Papatu. Quod revera est non ipsas sacras Literas, sed sui capitis somnia et mythologias, plausibilesque cogitationes, poemata aut inventiones docere. Quae ratio docendi non sacrarum Literarum cognitionem, sed tantum ociosas cogitationes, aut etiam poetarum figmenta requirit.
25 Extrema audacia temere citandi Scripturas, nulla prorsus habita ratione contextus, aut veri sensus loci
24 Licentia allegorizandi et typizandi summa fuit, et adhuc est in Papatu. Quod revera est non ipsas sacras Literas, sed sui capitis somnia et mythologias, plausibilesque cogitationes, poemata aut inventiones docere. Quae ratio docendi non sacrarum Literarum cognitionem, sed tantum ociosas cogitationes, aut etiam poetarum figmenta requirit.
25 Extrema audacia temere citandi Scripturas, nulla prorsus habita ratione contextus, aut veri sensus loci Scripturae, penitus regnavit in Papatu, et adhuc dominatur. Aliquando centum testimonia de una aliqua sententia effuderunt, et
debent, quantumvis id Epicureae sues ignorent et contemnant.
19 Sentiunt etiam pii in corde suo, satanam oppugnare Mosaicae narrationis et religionis veritatem ac fidem. Cur hoc, si Moyses nihil est, accidit? cur non sic oppugnat philosophicas notitias, aut etiam inanes opiniones, cogitationes ac somnia hominum, sed permittit, aut etiam confirmat unicuique suos errores? nimirum, quia ille pater mendacii scit in ista veritate sitam esse gloriam Dei et hominum salutem. Huic ergo thesauro pro sua inexplebili malitia invidens insidiatur.
20 Tam multa miracula Christi
Rabinorum recentiorum aut Anabaptistarum falsa opinio de duobus Messiis, priscorum Thalmudistarum autoritatibus confutata 233
Sermo secundum speciem aut hominum opinionem, non secundum rei. existentiam 234
Factum pro dicto et contra 305
Sermo non tantum rem, sed et cogitationes auditorum spectat 236
De copia et connexione rerum ac ordine sententiarum in Sacris literis. 239
Densitas sensuum ac rerum in Sacris literis. ibid.
De ordine sententiarum aut rerum. 242
Lapsus styli ex alio in aliud 247
sacri laus et utilitas quae 394
in Codice sacro non tanta libertas quanta alioqui ab interpretibus adhiberi solet 388. 389
codicum sacrorum versionem nullam esse sine lapsu. ibid.
coena Domini cur sumatur 434
cogitationes hominum facile perturbari 308
cognationis nomina aliquando a vero usu abduci 139
cognitionis Dei primum initium 358
cognitionis et noticiae verba quid Hebraeis significent 184
a Cognitione nostra remota quomodo discenda
exempla imitanda 406
in Patrum historiis quae observanda 51
patrum interpretationem scripturae cur Christus damnet 404. scripta qualia 403. scripta singulorum hominum privatae cogitationes 404
patres et martyres miracula faciendo et patiendo, soli Christo eiusque verbo laudem praebuisse 403. nos a suis et aliorum scriptis ad solas sacras literas ablegare 404. plerosque allegorias consectatos esse. ibid.
in Patribus
efficacia 271. sacri simplicitas 269. simplicitatem in historiis potissimum conspici 270. variae sententiae 243. varius usus 161. 162
Sermoni omni et loquendi rationi quid admodum usitatum 355
sermonem custodire quid 318. non tantum rem, sed et cogitationes auditorum spectare 236. nostrum verbi Dei sale conditum esse debere 12. quae obscurent 2. quomodo variarum rerum cognitio illustret 328. 329
Sermone sacro nihil neruosius 275. triviali nonnunquam uti Paulum in epistolis 119
Sermocinatio 177
namque, sub qua est corpus mortale.
Extendens, igneam mentem ad opus pietatis.
Et Fluxile corpus servabis.
Est et idolo portio in loco circumlucente.
Undique, inficta anima ignis habenas tende.
260 Igne calens cogitatio primissimum habet ordinem.
Igni namque mortalis propinquans a Deo lumen habebit.
Immoranti enim mortali praesto Dii aderunt.
Poenae hominum sunt angores.
Et malae materiae, germina, utilia sunt, et bona.
265 Spes
doctrinamque Deorum dona sequutus,
iuvenis, Caesaris illa comes.
si pateris, passus quae rector Achillis,
me delectat Critiae qui dira propinat
Sapiens in Deo spes suas collocat.
publicum aliquem doctrina sua fructum videretur ac Federicus Saminiatus euius suorum suauitatem, et
et ad sacoma pondus coronae visus est praestitisse.
Postea quam indicium est factum, dempto auro, tantundem argenti in id coronarium opus admixtum esse: indignatus Hiero se contemptum, neque inueniens, qua ratione id furtum deprehenderet, rogauit Archimedem, uti in se sumeret de eo cogitationem.
tunc is cum haberet eius rei curam, casu venit in balneum, ibique cum in solium descenderet, animaduertit quantum corporis sui in eo insideret, tantum aquae extra solium effluere.
et ab ingressu ad
interiora penetraturi, gratam habent directionem; his enim mea haec desudat
industria, non illis, qui iure dicendo ad multam iam et aetatem, et
doctrinam, et experientiam pervenerunt. Hac ego mente, hoc fine cogitationum
mearum, cum non tantum iurisperitorum, qui aliis docendis apti essent,
aliorum post alios morte, sed et temporum iniuriis, praecipue bellorum,
quibus ab immanissimo communique Christianorum, et vicino hoste, Regnum
quae sive libros tuos legat, sive te concionantem, consulentem, aut
consultantem audiat, attonitis in te, tuaque doctrina, atque summorum
experimentorum facillima lucidissimaque ratione, explicatrice eloquentia,
cogitationibus defigitur, et sicut longi temporis inopiam, quo tibi similem
non habuit, tui iam copia compensatam gaudet, ita te ad ultimam usque
posteritatem, in libris tuis, factorumque tuorum memoria victurum, non falsa
obvia
quaeque, torrentes, calores, atque aestus invidentium aemulorum, et multis
laboribus fatiscens aetatis meae imbecillitas foveatur. Etsi enim mihi ab initio
inchoati huius operis, nulla unquam cuiquam nocendi vel cupiditas, vel cogitatio
subrepserit; quin potius ad eas me difficultates animo reflectens, quibus in
pertractandis, olim forensibus negotiis, eiusque generis exercitationum tenore
observando, mecum ipse nec parum, neque parvo tempore conflictabar, et
a tempore, tantum vero ex
suo valore, quantum esse calculo vestro, cui ex toto subiectus est, volueritis:
et spero ea voluntate atque vultu accipietis, quibus in omnes estis
benignissimi: neque despero vobis gratum fore, si sapientissimis cogitationibus
vestris, laboris istius originem, ad animum meum, qui et in alios rectus est, et
in vos omni veneratione obsequentissimus, retuleritis, et patrocinium, quod
bonis omnibus, non tantum paratum habetis, sed et obvium, neque
Vos officii vestri rationis admoneat. Satis itaque mihi erit, si sanctissimum propositum Vestrum, si egregiam Reipublicae in his Comitiis bene gerendae voluntatem, vel leviter adumbrare contingat; ut in iis, quae a me dicentur, quasi quodam in speculo, Vos ipsos paulum; Vestrorumque sensuum, et cogitationum imaginem contemplemini.
Quo ego libentius, et pleniore bonae spei cum animo in hoc argumento mihi versandum esse video; Vix enim periculum est, ne sanctus, ne innocens, ne ipsi illi, a quo proximus est futurus, quam simillimus prodeat ex isto coetu, quem sagacissima
si optimum, et sapientissimum, qui omnibus hisce confluat, et praesideat, eligetis. Qui curarum ingentium capax, non uni se familiae, aut uni civitati, nec uni adeo provinciae, aut uni regno praefectum existimet; sed orbem terrarum universum, quam latissime patet, atque diffunditur, mente, et cogitatione comprehendat. Qui adepto summo inter homines magistratu, nequaquam adeo in sublime provectum se putet, ut multum adhuc viae sibi reliquum esse non intelligat ad sui fastigii magnitudinem virtute et meritis adaequandam: qui fructum accepti honoris non in otiosa potestatis usurpatione, et
instructae, et in choreas effusae cantu circa se, ac saltationibus exultarent. Siue huiusmodi visa ad fructum serae felicitatis mortalibus repraesentandum Diuinitus immittuntur, siue promiscuum naturae id opus, ob corporis, humorumque temperationem, qua ut animo experrecto, et sui potenti certas cogitationes, ita eo sopito, ac iacente conuenientes cogitationibus imagines quasi sensibus suggerere consueuit. Nec discrepans ab ingenio studium fuit, et ad ferendos disciplinae labores patientia: accessitque ad naturae bonitatem Michaelis Gradii auunculi diligentia, viri egregie docti,
saltationibus exultarent. Siue huiusmodi visa ad fructum serae felicitatis mortalibus repraesentandum Diuinitus immittuntur, siue promiscuum naturae id opus, ob corporis, humorumque temperationem, qua ut animo experrecto, et sui potenti certas cogitationes, ita eo sopito, ac iacente conuenientes cogitationibus imagines quasi sensibus suggerere consueuit. Nec discrepans ab ingenio studium fuit, et ad ferendos disciplinae labores patientia: accessitque ad naturae bonitatem Michaelis Gradii auunculi diligentia, viri egregie docti, grauitatisque, et prudentia laude in Ciuitate praestantis,
celebrantis. Nec vero defuerunt qui Christianae quoque Philosophiae, historiaeque Poetae: quin vberimus eorum prouentus per omnem ecclesiae memoriam fuit. Et quanquam post exortam Euangelii lucem ad prodendas litteris
cogitationes suas optimus quisque multo vberiorem, clarioremque materiam nacti, et executi sunt in seuera de Deo, rebusque diuinis Philosophia tractanda; non idcirco tamen ab amoenioribus hisce musis colendis stili sui grauitatem arcendam duxerunt. Inter hos profiteri nomen suum ausus nuper est
intelectum haberent: vt stylus postremò à Veterum harmoniâ, varietate, elegantiâ, caeteroque carminis cultu ne nimiùm abesset.
Quo in conatu, perquàm sanè operoso
plus licet laboris exhauserim, quàm harum inexperti rerum vel animo et cogitatione assequi valeant; non tamen meae huic, quantacunque illa fuerit, sedulitati tantùm audeo tribuere, nusquam vt à scopo aberrasse, Lectorum nusquam veniâ me indigere confidam: cum insignis adeo felicitas, nedum angustos mediocritatis meae fines; sed vel ipsam humani conditionem ingenij
LIB. II. -->
fortissimus Imperator Philopoemen, cuius in hoc genere solertia describitur.
Neque nos vtilem experiemur minùs, si, illius exemplo, quidquid in gerendis negotijs, vitaeque in vsu aduersi potest contingere, sedulo cogitatu assuescamus prospicere: tum statim, quae cuique casui leniùs ferendo aptissima sunt, conquiramus Sapientiae praecepta, ijsque velut armis mentem tegamus.
Horum verò preceptorum copiosa in duobus, qui sequuntur, libris supellex promittitur.
Sin verò summis idem viribus premit; ipsamet illius magnitudo erigere animum debet: vt dignum aduersarium, capacemque nactus expromendae campum virtutis, non grandibus solummodo verbis, sed paribus etiam exemplis Sapientem se probet.
Nec minimùm ea quoque cogitatio valebit, ijs nos cruciatibus à Deo Parente amantissimo ad meritorum, gloriaeque incrementum exerceri, aeterna breuissimae perpessionis praemia iam iam relaturos.
Vicinae mortis solatia: et primum quidem ex plurimis, assiduisque mortalis aeui laboribus, quos
aliena obseruandi curas compescere, vt quae maeroris, iracundiae, aliarumque perturbationum materiem soleant suggerere.
Quod si aliquid vltro in alienis se moribus, atque factis indignum obiecerit, cui mederi nostrum minimè sit; Diuino id iudicio relinquere, et à cogitatione, ac memoriâ quamprimùm expungere.
Non minimam siquidem nostrarum molestiarum partem ex Alijs oriri, magnumque proinde earum compendium ab eo fieri, qui, in utili externarum rerum cogitatione dimissâ, sibi norit vacare.
cui mederi nostrum minimè sit; Diuino id iudicio relinquere, et à cogitatione, ac memoriâ quamprimùm expungere.
Non minimam siquidem nostrarum molestiarum partem ex Alijs oriri, magnumque proinde earum compendium ab eo fieri, qui, in utili externarum rerum cogitatione dimissâ, sibi norit vacare.
Vndecimum, Humanum omne genus fraterno amore complecti, eiusque felicitatem,
non secus, ac propriam, pro virili curare.
LXXXVI. DIVI NICOLAI TOLENTINATIS BRACHIA EGGESTO
CRUORE ITALIAE BELLA FUTURA PRAENUNCIANT.
EPIGRAMMA 47.
Austriacos
Principis, qui expugnata in Oriente Ptolemaidâ, Foeniciae urbe,
Turcas olim multis cladibus profligarat. Itur inde in nobilissimam
Aedem, ubi Austriacorum Caesarum Animae, in exemplaria Regum
futurorum inibi sepositae, continebantur. Nihil corporeum ibi: omne
ornamentum uni cogitationi expositum:
excolendo labores, solertiam, immoderationem.
maxime atque exoptant. Neque enim propter
incredibilem mentis vim ac celeritatem ingenii ad tot nova etiam expedienda negotia tempus tibi deesse vel occupatissimo potest. Litteris quoque inter tot tantasque, quae te diu noctuque distinent cogitationes, nescio quid, aliquid tamen concedis temporis. Vetus illa quidem nonnullorum est opinio, falsa tamen ac contemnenda, otiosorum tantum hominum esse ac vulgarium tractare litteras, quas Principibus Viris in publicarum rerum procuratione versantibus minus decoras esse putandum sit.
omnia, quaecumque ipsi attribui necesse est. A versu 657. Corporum existentiam probat ex eo, quod eorum speciebus afficitur Animus; propterea suum Animum alligatum esse uni corpori, in qua conjunctione Hominis naturam positam esse affirmat; praeter se alios etiam esse Homines ex eorum cogitationes nobiscum in sermone communicatis deducit. Mundum creatum esse a Deo, cui uni per se esse convenit, ab eoque servari atque administrari demonstrat a versu 829. pravasque de Natura, Fortuna, et Fato opiniones tollit, eosque arguit, qui a rerum gubernatione Deum amovent: quos
ab eoque servari atque administrari demonstrat a versu 829. pravasque de Natura, Fortuna, et Fato opiniones tollit, eosque arguit, qui a rerum gubernatione Deum amovent: quos refellens ad Animorum immortalitatem demonstrandam deducitur a versu 1194. Cum enim Animi naturam in cogitatione sitam esse, Corporis vero in extensione probet, ex ejusdem Corporis dissolutione Animum, qui simplex sit, disolvi atque interire non posse concludit; aliisque id argumentis confirmat ad versum 1349. Deinde respondet iis, qui sibi objicere possint, Animum pro varia
digrediens Metalla in praeposteros usus converti damnat, et nimiam hominum in conquirendis divitiis anxietatem redarguit.
LIBRI QUATRI ARGUMENTUM
SE jam medii Operis labore perfunctum cogitatio *** quae adhuc pertractanda restant, ait animum despondere; recreari tamen officii sui erga nobiles Viros, quibus haec nuncupat, recordatione, iisque placendi fluido excitari. Protinus, ut aquae aeris et ignis, de quibus hoc libro acturus est, utilitates commemoravit,
nobis unquam innotescere pacto,
Animae naturam simplicis esse
vere si cogitat infans,
rem per loca multa,
vicarius generalis, qui cum Viennae a Klobusiczky audisset, se pro tiara Zagrabiensi tres duntaxat ex capitulo invenire, videlicet dominum Patachich, Kukuljevich et Kercselich, Kukuljevichio suspectus esse cepi et rivalis maximus, non tam pro me ac pro Patachich adlaborans, hinc ipse rem hanc suis cogitationibus adaugens pluribus ex capitulo communicavit et | clam inimicus effectus, meque etiam Klobusiczkio odiosum et vicissim illum mihi viis omnibus studebat reddere. Sed viri observata astutia sibi ipsi plurimum nocuit. Sciendum 3. Naturali quadam aversione
in alium habere confidentiam ac in suum concanonicum, et Patachichio summus foret despectus. Denique cum bano notum sit. Patachichium Dubiczae annis quinque praefuisse, quisquis proposuerit alter, a Patachichio naturaliter petet informari, qui cognita eatenus capituli in se diffidentia, quid cogitaturus, quivis a semetipso metiatur. Tandem ille ut canonicus gratis haec efficacissime faciet, alteri quid solvendum, cum gratis habere possimus. Mea tuitus est dicta Reessius superaddendo diversas observationes. Magdich ipse, ignorans voluntatem episcopi, ac tum juniores omnes meae
decernuntur, ita ut a singulo fumo capita eorum 300 cum dica praestari debeant. Res, in se salutaris servandique frumenti medium, primo risus multos habuit et pasquillos, ut nomine passerum instantia plane ad Suam Majestatem facta fuisse perhiberetur. Inter pasquillos ejus maxime probabatur cogitatio, qui allusit, Christum se passeri comparasse, regnum Croatiae Christi regnum dici, adeoque Croatiam passerum locum esse proprium. et persecutione passerum Christum persequi. Item postquam dii Croatiae vindicare se nequivissent de militaribus, tandem ad passeres transivisse
Proinde si quispiam eo tumultus praesentis causam trahat, id sine fundamento, nam ex factis et actis intentiones metiri solerent. Quia porro facta schismatici populi in tutata Marcha, patre unito detento, proviso per eosdem, optimam pro unitis et unione voluntatem testarentur, quis ex mala cogitatione haec promanasse asseret?
in antecessum Viennam mitteret, generalem quoque Carlostadiensem Petazzi ad splendorem comparare et disponere omnia, cogitare coepit, ut in Suae Majestatis obsequium superare possit reliquos. Cum autem generalatus non haberet notitiam, colonellos Capronczam venire jubet. Quibus detegit cogitationes suas, et num necessariis eatenus sumptibus possit provideri. Colonellus Lalersperg. qui praetendebat, cujusvis nosse facultates et totius generalatus scire vires, hunc generalatum uti aliis ditiorem |
sic etiam prae reliquis plus facere posse, omnesque
ad hoc incapacitatem videns, sive fine alio continuas commissionis occupationes habens, se his excusabat, alter patriam se non nosse dicebat. In veritate autem commissarii omnes occupatissimi fuere tam reorum examinibus quam et rusticorum examinibus aliisque tantis. Althamium res premebat et adeo cogitationibus defixum tenuit, ut plane alterationem se habere diceret. Jursichius in fine quaedam eidem conscripsit, sed quae nominetenus defectus aliquorum continebant. His raptim scriptis et Althamio praesentatis, a se non probabantur, ille iterum occupationes causatus remque longioris esse
terris illis ac vineis privandos simpliciter, aut vero et ab his contributione in cassam militarem solvenda vel servitiis uti caeteri confiniarii onerandos. Hinc quemadmodum causa tumultus Varasdinensium impositio illa per Gvicciardi imposita fuerat, sic et tumultuantium rusticorum facilis fuerit cogitatio, ut semet cum reliquis conjungant confiniariis, et a terris illis caeterisque tenutis in medio possessis pendenda in futurum contributione ea via, qua sperabant et confiniarii, eliberentur. Percrebuerat enim reliquos inter supra descriptos rumores, a confiniariis monduram non exsolvendam.
ac inter suarum occupationum enarrationes, ut indulgeam, quod ter accedentem audire non potuerit. Tum absoluto prandio, ad arcanius cubiculum me adduxit, ubi praemisit primo, quo erga me animo esset fueritque. Immo suam, vivente adhuc praeposito, fuisse intentionem et fixam cogitationem, ut praepositurae obtinerem beneficium, hinc etiam, ne competentem haberem Putz lectorem, recentius sua opera Belgradiensis episcopatus titulum eidem fuisse datum cum ea expressa conditione ab illo acceptata, ut ulteriora ab aula non deposcat, neque dicat, semet, qua episcopum his,
secus iter hoc non posse videret, quam bellicis tractatibus, inferendi belli Borusso tempus ad esse svadere cepit et de alleatis cogitandum, praecipue quia Gallia jam in aperto cum Anglia discrimine foret et bello, pro occupato a Gallis Dunkerken loco ibidemque exstructo praesidio. Ex his ergo cogitationibus et observationibos necessariam esse Augustorum domi et Viennae moram. In effectu toto hoc 1755. anno Viennae de his cogitabatur, et foedus illud, celebre intra Galliam et Austriam sequenti sive 1756. subscriptum promulgatumque anno cudebatur, ob quas res augustissimos Viennae
invisit et clam, quasi per fenestram, ibidem ad eundem intrabat, non sine cordatorum admiratione, vulgi vero scandalo, ac proinde variis, nec honestati parcentibus, sermonibus. Kulmer longiores subiit carceres, post semialterum primo mensem a vinculis absolutus. Et postquam satis de eo liberando cogitatum fuisset, in comitissae locumtenentis gratiam senex vidua baronessa Sermage, nata baronessa Juliana Moscon, mulier apprime astuta et sagax, se culpae totius ream facit. Scribit namque bano, quod ipsa ex sangvinis nexu, quo cum Kulmer jungeretur, bonaque erga sibi junctum sangvine
et Hispania neutralis mansit in apparentia, reipsa cum Gallia conjuncta. Cogitandum eo magis erat Angliae aliisque protestantibus, quod Algerini Africae cum imperatore occidentis in pacem venerint eorumque legati Viennae erant. Omnes svadebant circumstantiae, catholicorum principum eam esse cogitationem, maris ut se mediterranei dominos efficiant et Anglos caeterosque protestantes principes occidentalibus privent insulis et navigatione. Hinc uti catholici in foedus una coaluerunt, sic et protestantes. Rex enim Borussiae Fridericus, admirandi vir potius quam imitandi ingenii
Iste exercitui, qui futurus esset in Boemia, praeficitur et summus declaratur belli dux; ad latus ejus designatur ab aula Braunius mareschallus, qui anno superiore praefuit, tum Luchesi, aliique principes, summique generales. Pro exercitu autem Moravico, quem Picollomini princeps regebat, cogitationes fuere primae submittendi coronae principis Josephi sub directione mareschalli Batthyan, hocve fuerat constitutum, et Batthyanius omnibus se providerat necessariis, quae dein mense Majo iterum divendidit. In his idcirco aulae constitutis de obtinendo a bano commando sperari nil potuit.
dicasteriis, atque ipsi sic invicem se mordeant, ut, visa horum discordia, aula nullis patrocinetur. Nunc ab uno suo dependentes metropolita, ab uno dicasterio, quidquid contra eos proponitur, ex religionis eorum odio, praejudiciis aut religionis ignorantia proponi dicitur. Subjeci ego, cogitationem dignam viro tanto esse, sed deputationem, quam Viennae Illyricam vocant, quae sic cesserat, difficilius fors tolli posse. Subjecit: Hoc efficiam etiam, jamque res Transylvaniae ab iis amovimus; ast episcoporum Hungariae oppositionem metuo . Adventienibus dein aliis, fari de re
quod resolutionem accepisset trahendi ex camera salarii illius, quod Naisichio 1756. fuit attributum, cum quia damnari videretur, quod eo perceptore nil obtentum sit, ac denique, quia ex privata sua interessentia publici boni rationem veteri more metiri fuit asvetus.Quare ad terrendum hominem bene cogitatum exstitit, ut a bano argueretur, quod publicae utilitati soleat adversari; quo praestito demum res fuit, sed quasi vacillans, proposita, admissaque thesis, ut de augendis salariis valeat cogitari.
(Bukoviczii restauratio comitatus
eundem ludam, itaque, ex baronatus ambitu filio hujusque matre gravissime decumbentibus, aliud svadere non poteram, quam ut permoveretur ab aliquo senex, ut Viennam pergeret. Quod factum etiam, sequente eum ac Viennam praecurrente filio ex eo unice metu, ne a consiliario Szvetich a baronatus cogitatione dimoveretur, utve commendaret filium pro conferendo ei baronatu, quod praestitit etiam. Observans porro senex, matris filiique petendi baronatus causam hanc unam allegari, quod a morte sua vilissimis muniis applicaretur, ut vicejudlium etc., quam rem utriusque arrogantia
Zagrabiae etiam ac ubivis; denique modo haec, modo alia, prouti ferebant circumstantiae (semper attamen variando), exaggerans. Observans attamen, diversimode de his sentire canonicos, posseque mori episcopum, ac se a successore affligi atque ab ipso capitulo, ut mihi accidit, totus perplexus et in cogitatibus continuis vixit. Opportune illi enatae sunt circumstantiae binae: prima videlicet denuo petiti ab aula succursus, quem in finem episcopus colligendarum pecuniarum, uti superiore anno, |
ea plane ratione ac methodo, instituit cleri synodum, nisi quod in
admonitus eas recusat restituere. Confusio in capitulo gravis, quod totum antedictum de obligatoriis negotium factum quatuor canonicorum fuisset, videlicet custodis Reess, canonicorum Galliuff, Delinich, Popovich. Demum post multas preces Orsich videns, semet in bonorum possessorio non relinqui, a cogitatione exequendi boni Boszilievo vigore habitarum Voikovichianarum obligatoriarum, ac in se translati debiti, jure recessit, ut nec Galliuff vigesimalitatem praetendere possit ob traditam illi ab Orsich pecuniam ad judiciarias manus, neque capitulum pro bimestri interesse sive ab Orsich sive a
dilatandumque, utpote cum ex suis dispositionibus post triennium tantum in pecuniis aulae allaturus esset, quantum politica inferret jurisdictio, ac insuper militaturus esset, adeoque aulae evaderet utilior ex utroque servitio; cum politici milites statuere deprecarentur. Haec subtilis Beckii cogitatio magnis aliquando
regis ducatus, ob oriente Moscovia, a meridie Turcicum imperium Hungariae advicinaretur, quid ergo Hungariae qualiterque consulendum prospiciendumque, ubi fors hoc currente anno ob mortem Poloniae regis et successoris electionem facile invadi posset Hungaria a praedictis foederatis. Subtilis sane cogitatio ad capiendos Hungaros in rebus politicis adhuc rudes. Hinc quia ad effectus optatos necessariam esse militiam atque pecuniam, natura sponteque flueret, credunt sperantque mancipia aulae, suas sperantes fortunas Hungaros sponte quaevis assumpturos onera, et reclutarum ex bonis suis in
ordini pro pecunia aggregandos. Vaenalia enim experimur omnia, ut consiliariatus, officia, Theresianum jam ipsum militarem
scripto
resignata parochiae dioecesi dimissus est, beneficia sibi alia alibi quaesiturus. Erat medici Zagrabiensis olim Gabriellis filius, postea Jesuita, petrinus, lusor Celebris, qua re passivis debitis se inonerans; Deus
a prisca illa tenacitate descitum est, iam in omne novitatis genus
erumpitur: quod tamen sua auctores invidia, quod adhuc sint exigui, constat.
Ad alia nunc venio: quis ignorat Croatarum in litteras eruditosque homines odium?
Exsecrandum morem! Cum vituperare quem quis cogitat, litteris deditum dicit; ita qui maximus
apud alios honoris titulus est, apud miseram gentem istam in opprobrium vertitur. Iam invidiam
illam, illos dolos, quibus aestimationem eiusmodi hominis minuere, honores impedire, procurare
adversitates student, quis unquam satis
misero gentis fato quae prona iam in exitium,
quid sit, quod illam eo impellat, discriminis, plane ignorat. Periimus profecto, cives,
periimus, ni dii et nos meliora: at cunctis quis istud tribuat deus? Mentem quis omnium mutet?
Sed erit aliquis fors favor quondam deum; nos cogitationis acerbitate orationem alio avocemus.
Inter alia eiusdem gentis vitia non postremum id quoque locum obtinet quod nihil perinde
atque aliorum consiliis, vel si patriae sint utilissima, adversari pulchrum ipsis magnumve
videatur. Testantur comitia quae insano hoc
ejusmodi
mercatoribus mercaturam deserere mercesque suas alteri vendere constituit, cum jus
quaestum in tali civitate exercendi relate ad eum, cum quo tractavit,
sibi exclusivum fuisse sciverit, facile in eam devenit cogitationem, ut
praeter mercium pretium jus hoc tamquam haereditatem suam sibi seorsim
persolvi postulaverit; emtor vero idem jus sibi etiam postea futurum reputans id ultro
praestiterit. Apparet itaque, quod abusus jus quaestus emendi et
Italiam reversus cum attulisset reliquas
quatuor Librorum adnotationes, animum statim ad perficienda pariter supplementa
traduxerat. Verum intervenit mors, inchoatum jam opus intercepit. At tum plane
omissa supplementorum, quae deerant, cogitatione, visum est illos quatuor cum
suis adnotationibus Libros uno justo volumine comprehensos in lucem emittere.
Prodeunt illi hoc ipso tempore Palearinianis, quibus primi erant, Typis
impressi, omnesque etsi longo post intervallo
usum perceptionemque accommodata. Ulla igitur spes erat, ut quispiam
universam naturae descriptionem absolveret, quando et rei ipsius summa esset
obscuritas, nobis autem adjumenta rerum cognoscendarum omnino deessent? Nam si
ingenio, et cogitatione ea persequi velimus, quae sub sensus minime cadunt,
commenta magis nostra, quam res ipsas describemus. Sed plerique vel ingenii
aestu, vel gloriae cupiditate abrepti, cum omnem rerum formam, atque ordinem
tenere sese, ac
felicior quidem futurus, si, ut vim religionis, ita etiam illius
castitatem intellexisset. Hoc quidem certum exploratumque est naturae
contemplationem religionis, pietatisque magistram, ac ducem semper fuisse
habitam. Qui enim possumus cogitatione complecti praecellentem illam, ac
praestantem naturam, cujus dominatu teneri omnia, ac rebus humanis provideri
videamus, qui caste pieque colendam, atque officiis omnibus demerendam
arbitremur; ut hinc (qui praestantissimus est
tenuitate perspicienda deducit, ultra quos limites adhuc corporum particulae
descendunt ad eam tenuitatem, quae nullos lucis radios reflectere possit,
nostris propterea sint sensibus impervia, neque adiri a nobis nisi sola
cogitatione valeant. Et tamen multo adhuc inferius principia corporum
existunt, suntque veluti fundamenta tantorum naturae operum, quae in tam
mira subtilitate aeque mirum artificium praeseferunt. Hic nonnulla
enumerantur, ac
ac Parentem extollitur, ac justa quadam
admiratione correptus animus, unicam illam rerum Causam invocat, eidem se
submittit, ac movendum, ducendum, illustrandumque tradit, suasque illi
facultates omnes, animi affectus, cogitationes, spes, vota debere, referre,
dicare profitetur.
APPROBATIO.
Poema hoc pulcherrimum ac plane
Petrić, Frane (1529-1597) [1591], Zoroaster et eius CCCXX oracula Chaldaica Latine reddita, versio electronica (, Ferrara), Verborum 7671, Ed. Erna Banić-Pajnić [genre: prosa oratio - tractatus; prosa oratio - versio] [word count] [petricfzoroaster].
Pir, Didak (1517 – 1599) [1596], Cato minor, sive disticha moralia, versio electronica (), versus 5366, verborum 40443, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - ode] [word count] [didacuspcato].
Getaldić, Marin (1566-1626) [1603], Promotus Archimedes seu De variis corporum generibus gravitate et magnitudine comparatis, versio electronica (), Verborum 19625, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus] [word count] [getaldimpromo].
Kitonić, Ivan (1561-1619) [1619], Directio Methodica processus iudiciarii iuris consuetudinarii Inclyti Regni Hungariae, versio electronica (), 154 versus, verborum 69145; 12 epigrammata, 12 capita, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [kitonidirmeth].
Gradić, Stjepan (1613. — 1683.) [1667], Oratio de eligendo Summo Pontifice, versio electronica (), 2879 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [gradicsoratio].
Gradić, Stjepan (1613. — 1683.) [1670], De vita, ingenio, et studiis Junii Palmottae, versio electronica (), 3196 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - vita] [word count] [gradicspalmottaevita].
Palmotić, Džore (1606.-1675.) [1670], Epistula Francisco cardinali Barberino, versio electronica (), 1382 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - epistula; prosa - dedicatio] [word count] [palmoticdzepist].
Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1686], Thieneidos libri sex, versio electronica (), 5415 versus, verborum 33672, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [vicickthien].
Rogačić, Benedikt (1646–1719) [1690], Euthymia sive De tranquilitate animi. Carmen didascalicum, versio electronica (), 8211 versus, verborum 111.074 [genre: poesis - epica; prosa - praefatio; prosa - summa] [word count] [rogacicbeuthym].
Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1700], Poetici lusus varii, versio electronica (), versus 5453, verborum 35062, Ed. Veljko Gortan [genre: poesis - epigramma; poesis - elegiacum; poesis - ode; poesis - sonetto; poesis - idyllium; poesis - metamorphosis; poesis - paraphrasis] [word count] [djurdjevipoe].
Ritter Vitezović, Pavao (1652–1713) [1703], Plorantis Croatiae saecula duo, versio electronica (), 2815 versus, verborum 19809 [genre: poesis - epica; poesis - elegia; paratextus prosaici] [word count] [vitezovritterpplorantis].
Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1717], Eugenii a Sabaudia... epinicium, versio electronica (), versus 984, verborum 8618, Ed. Đuro Körbler [genre: poesis - epica; paratextus prosaici] [word count] [djurdjeviepinicium].
Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1728], Magdalidos liber primus, versio electronica (), versus 426, verborum 2792, Ed. Matea Mrgan [genre: poesis - epica; poesis - versio; prosa - epistula] [word count] [djurdjevimagdalidos].
Stay, Benedikt (1714-1801) [1747], Philosophiae versibus traditae libri sex, versio electronica (), 11229 versus, verborum 82047, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - didactica] [word count] [staybphilos].
Krčelić, Baltazar Adam (1715-1778) [1748], Annuae 1748-1767,versio electronica (, Zagreb), Verborum 244601, Ed. Tadija Smičiklas [genre: prosa oratio - historia] [word count] [krcelicbann].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1749], Operum omnium tomus I, versio electronica (), Verborum 68552, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [skrl1].
Stay, Benedikt (1714-1801) [1755], Philosophiae recentioris versibus traditae, versio electronica (, Rim), 24209 versus (24170 epici), verborum 184044, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - epigramma; prosa oratio - dialogus] [word count] [staybphilrec].
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.