Croatiae auctores Latini: inventa  
   domum |  qui sumus |  textus |  auxilia |  tolle, lege! |   
Bibliographic criteria: none (All documents)
Search criteria: Sacr.*

Your search found 6555 occurrences

More search results (batches of 100)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Last

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-6555:


1. Adam Parižanin. Tres hymni perantiqui de Laudibus... [Paragraph | Section]

ad aediculam, et cryptam subterraneam, unde corpus S. Domnii translatum est Spalat. Huc quippe maximi ex urbibus Spalati, Tragurii, Clissae, et circumjectis agris oppidisque hominum concursus fiunt, popularibus plausibus, studiisque B. Domnii nomen et sepulchrum celebrantium. Plurima ibidem sacrificia matutinis horis fieri solent; et cryptae sanctissimi martyris reliquiis olim insignis subeundae, ac per otium contemplandae omnibus facultas datur, ostio patefacto, amotoque lapide; quo diligenter occluso, nullis aliis anni temporibus patet. Ac ne quid ad popularem ejus diei celebritatem


2. Adam Parižanin. Tres hymni perantiqui de Laudibus... [Paragraph | Section]

ovans Hierusalem polis aetheream, Attribue famulis Patriam Coelica gaudia quo teneant. Gloria multiplicata Patri, Laus sit et Emanuel Domino, Spiritui decus atque sacro Qui monos atque trinus Deus est. Amen. Hymnus II. Laudes eximias, dignaque praelia Vexillum strenui militis excitat Pangere, psallere


3. Adam Parižanin. Tres hymni perantiqui de Laudibus... [Paragraph | SubSect | Section]

Nam cum Maurilius verbera arcius Cordis saevitia praeparat, aggerat, Durat, spernit, et incitat. Nam tendit superos visere coelicos, Percurrens stadium fortiter anxium Turbat sacrilegum, respuit ydolum, Vir damnat pius impium. Tolli Maurilius imperat ocius Ad Christi famulus sic petit horrida Ac si delicias carceris obsita Prae sola Jesu gratia. Instaurans


4. Adam Parižanin. Tres hymni perantiqui de Laudibus... [Paragraph | Section]

antiquati. Ex Cod. Ms. Archivi Archiep. Spalat. cui titulus: Officia SS. Patronorum ecclesiae Spalatensis. Ad Vesp. Psalm. consueti de comm. unius martyris.

Exposuit primus fidei qui sacra Salonis,
Commigrat e terris hac super astra die. Alleluja.
Antiph.
Intrepidus Christum clara dum voce


5. Adam Parižanin. Tres hymni perantiqui de Laudibus... [Paragraph | SubSect | Section]

gloriam fecit Dominus magnificentia sua a saeculo. Deo et c. Hymnus.

Domnium plectro canimus sonoro
Praesulem sacrum, veneranda cujus
Haec dies fulget, rutilatque nostrae
Clara cohorti.

Qua parens noster nitido cruore
Penitus fuso,


6. Adam Parižanin. Tres hymni perantiqui de Laudibus... [Paragraph | SubSect | Section]


Fasces, stemmata, gloriam,

Nos splendore alio fulgere cernimus
Claram urbem Spalati, dum tenet infulam
Primae Metropolis, gaudet et optimo
Patrono sibi Domnio,

Splendescit melius nomine Domnii,
Nec non sarcophago, quod Cineres sacros
Claudit, quam Scythicis plena lapillulis
Si passim jubar ederet.

Longe nobilior Praesule Domnio,
Quam cunctis Ducibus, tutior insuper;
Felix o Spalatum sub Duce Domnio
Hinc fulget tua gloria,

Supremo Domino Coelitum


7. Adam Parižanin. Tres hymni perantiqui de Laudibus... [Paragraph | Section]

pro ecclesia et Diaecesi Spalatensi, die VII. Maii. In festo S. Domnii Episcopi et Martyris. Dupl. I. clas. cum octava. Ex proprio libello SS. Patronorum ecclesiae Metropolitanae Spalatensis, Venetiis excuso an. 1690. Ad Vesperas Antiphonae. Laetamini in Domino diem sacrum recolentes, in quo Beatus Domnius Pontifex et Martyr inclytus ad coelos ascendit. Alleluja. Psal. Dixit Dominus et c. O invictum virum, quem neque promissa Tyranni, neque minae moverunt, ne confiteri vellet Christum Dominum. Allel. Psalm. Confitebor et c. Poenas


8. Adam Parižanin. Tres hymni perantiqui de Laudibus... [Paragraph | SubSect | Section]

Hymnus.
Laudes innovamus Domnio
Oris, et cordis jubilo,
Cum purae mentis gaudio
Grates agamus Domino.
Natalem sacrum colimus
Ejus, quem nobis coelitus
Bonis ornatum omnibus
Pastorem datum credimus.
In fide firmus perstitit,
Nec praedicare destitit


9. Adam Parižanin. Tres hymni perantiqui de Laudibus... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

in die festo, praeter orationes, quae sequuntur. Deus, qui nos S. Domnii Martyris atque Pontificis natalis concedis diem celebrare octavum: praesta quaesumus, ut cujus recolimus festa, per ejus gradiamur exempla. Per Dominum nostrum. Secreta. Suscipe Domine sacrificium placationis et laudis, quod nos intervenientibus S. Domnii Martyris meritis, cujus recolimus festa, et perducat ad veniam, et ad perpetuam gratiarum actionem constituat. Per Dominum et c. Postcom. S. Domnii Martyris tui, atque Pontificis


10. Adam Parižanin. Tres hymni perantiqui de Laudibus... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

de Dominica, et loco ultimi, Psal. Laudate Dominum omnes gentes. Capitul. Beatus Vir et c. Hymnus
Dies refulget annua
Nobis reducens gaudia
Translationis Domnii
Pignore sacro celebris.
Odas fundat mellifluas,
Laudes expromat debitas
Coetus noster pro munere,
Ejus suscepto corpore.
Miraculis innumeris
Suis praeclaris meritis
Diem signavit nobilem,
Quae colitur solemniter.
Infantum turmam satiat,


11. Adam Parižanin. Tres hymni perantiqui de Laudibus... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

vitalibus alimoniis, quaesumus Domine Deus noster, ut intercedente B. Domnio Pontifice et Martyre tuo, quod ore sumpsimus, pura mente capiamus. Per Dominum nostrum et c. Alter Hymnus De Translatione SS. Anastasii et Domnii.
Sacra scrutantur pignora,
Pia Sanctorum corpora
Domnii, et Anastasii
Jussu devoti populi.
At Praesul venerabilis
Joannes Deo amabilis
Confortat cives nobiles,
At laudat et ignobiles,
Inter ruinas vepribus
Condensus atque frondibus


12. Stjepan, biskup... . Confirmatio territorii S.... [Paragraph | Section]

ad insulam filius dicti prioris Gregorius, similiter Iaderensis prior et imperialis patrikyus ac tocius Dalmacie stratigo, ad insulam cum suis consobrinis filii dicti episcopi, quatinus quis iam nunquam posset in aliquo seruos dei molestare, predicta territoria, sicut a suis patribus sacro cenobio donata fuerant, clarius propalauerunt confirmarunt et his terminis terminarunt: a mari uidelicet usque ad moncium summitates, et a fundo uallis, que in oriente post prefatam ecclesiam esse cernitur, in quo fossatus habetur, qui contra ipsos montes mitti uidetur usque maceriam, que


13. Auctores varii. Jura sancti Petri de Gomai, versio... [page 227 | Paragraph | SubSect | Section]

ut quecumque sunt digna memoria, ea sollicitudine et cautela priuilegiis annotentur, quod presentibus fidem faciant, et pro his que scripta fuerint, omnem ambiguitatem et errorem a cordibus audientium plane remoueant. Eapropter ego Johannes sancti Domnii sacrista et procurator monasterii sancti Petri de Gomai, una cum Roberto eiusdem monasterii preposito et cum iuppano Talmazo, et cum consensu omnium fratrum predicti monasterii et de uoluntate uniuersorum parentum hoc memoriale scribere fecimus. Factum est quod


14. Auctores varii. Jura sancti Petri de Gomai, versio... [page 228 | Paragraph | SubSect | Section]

perlecta fuit. Auditis igitur utriusque partis allegationibus et uisa carta confirmationis pariter, et audita ratione ac iuistitia dictante dominus Rainerius uenerabilis Spalatensis archiepiscopus iudicauit: quod ego Johannes sancti Domnii sacrista et procurator cenobii sancti Petri de Gomai et iuppanus Talmazo, predictam cartam confirmationis ueram esse, iuramento firmaremus et terre sepedicte, sicut prius fuerant date et confirmate predicto manasterio ita essent in perpetuum, et eas in


15. Anonymus. Vekenegae epitaphia, versio... [Paragraph | Section]


4.5  Namque probos mores cupiens seruare sorores.
4.6  Actibus excoluit uoce quod has monuit
4.7  Hostis ab insidiis aditus bene cauit ouilis.
4.8  Quaque regente domus creuit et iste locus.
4.9  In festo sacri Cosmae migrauit ac Damiani.
4.10  Ut sit in arce dei uita perhennis ei:


16. Pop Dukljanin. Regnum Slavorum, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

omnes congregati, tam latina, quam et sclavonica lingua qui loquebantur, iussu Honorii apostolici vicarii, ei christianissimi regis Suetopelk, per spatium dierum XII synodum fecerunt. In qua diebus octo de lege Divina, et sacra scriptura, ac de statu ecclesiae tractatum est. Caeteris autem quatuor diebus de potestate regis, de ducibus, et comitibus, et centurionibus, et de statu regis sermocinatum est. Relecta sunt, et in eadem synodo antiqua


17. Pop Dukljanin. Regnum Slavorum, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

defuncta est regina et Mihala accepit regnum. Erantque ei septem filii, quorum nomina sunt haec: Bladimirus, Priaslavus, Sergius, Deria, Gabriel, Miroslavus, et Bodinus, et quia hos septem filios habebat accepto regno noluit servare sacramentum fratri suo Radoslavo, sed tulit illi iuppaniam Zentae et dedit illam filio suo Bladimiro. Eo tempore mortua est uxor regi Michalae, duxitque aliam uxorem Graecam


18. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

potentia circumfultus, multum a pontificali honestate deuius incedebat. Cum enim esset inpos scientie, non lectioni erat deditus, sed epulis et cotidianis conuiuiis cum cognatis et amicis uacabat et quod erat deterius, thesauros ecclesie et uasa ministerii dando suis contribulibus et complicibus sacrilega dilapidatione uastabat. Et erat eo tempore archidiaconus quidam, Honoratus nomine, qui Deum habens pre occulis zelo nimio mouebatur, dolens de sui presulis insolentia. Hic quantum licebat, conabatur se opponere Natali archiepiscopo maxime, quia uidebat bona eccelesie tam indecenter


19. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

se consilio habito legationem miserunt ad imperatores Constantinopolitanos supplicantes et petentes, ut liceret eis in Spalato habitare et territorium sue ciuitatis Salone iure pristino possidere. Quod et factum est. Nam impetratis omnibus, que uolebant, ad conciues suos legati redierunt portantes sacrum rescriptum dominorum principum. Iussio etiam ad duces Gothorum et Sclauorum missa est districte precipiens, ut nullam Salonitanis ciuibus in Spalato degentibus molestiam irrogarent. 5Accepta ergo iussione principum non fuerunt ausi ulterius contra Spalatenses arma mouere.


20. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

Dalmatie et Chroatie multum solempniter celebrata, in qua multa fuerunt conscripta capitula. Inter que siquidem hoc firmatum est et statutum, ut nullus de cetero in lingua Sclauonica presumeret diuina misteria celebrare, nisi tantum in Latina et Greca, nec aliquis eiusdem lingue promoueretur ad sacros. Dicebant enim, Goticas litteras a quodam Methodio heretico fuisse repertas, qui multa contra catholice fidei normam in eadem Sclauonica lingua mentiendo conscripsit. Quam ob rem diuino iudicio repentina dicitur morte fuisse dampnatus. 7Denique cum hoc statutum synodali


21. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

festinauit ad extirpandam nefandi scismatis fomitem de partibus Sclauonie. Itaque cardinalis ad illas partes adueniens multitudinem populi et cleri coadunari iussit ipsumque pseudoepiscopum coram suis Gothis de tante temeritatis nequitia durissime increpauit, denuntians omnibus, quod nullum sacri ministerii ordinem a summo pontifice datum ei fuisset. Quam ob rem ipsum Cededam et Potepam cum suis sequacibus perpetui anathematis mucrone a fidelium consortio detruncauit, Vlfum uero, tanti sceleris inuentorem tantique satorem erroris, usque Spalatum trahi iussit. Vbi congregata synodo


22. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

De Raynerio archiepiscopo 1Mortuo tandem bone memorie Girardo archiepiscopo in hoc totius ecclesie Spalatine resedit consilium, ut neminem eligerent, sed a sede apostolica pastorem ydoneum postularent. Tunc miserunt legatos suos ad curiam, sacerdotem quendam Ionium sacristam et quendam alium. Qui accedentes ad pedes domini Alexandri pape petitionem Spalatensis ecclesie humiliter porexerunt. 2Erat autem tunc temporis magna controuersia inter clericos Callenses Tuscie ciuitatis ex una parte et Raynerium eorum episcopum ex parte altera super


23. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

tempus, quando suam posset iniuriam uindicare. Sed quia plura facinora Spalatenses communiter in Deum commiserant, que communi erant pena plectenda, idcirco Domaldi machinationes sortiri potuerunt effectum. Cum enim absque reatu periurii non potuissent ipsum Domaldum de comitatu eiecisse, nec sine sacrilegio Petrum comitem contra prohibitinem ecclesie intrusisse, ad ultimum hoc piaculum publice commiserunt. 2Erat autem quidam sacerdos pauper et simplex. Hunc cum quidam Sclauus forensis super debitis impeteret, curiam laycalem intrauit, querelam deposuit. Vocatus sacerdos


24. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

zelo nequitie inflammatam contra se uenientem, pauefactus a principio terreri cepit. Quid miri, cum ipse quasi solus esset, aduersariorum uero tam numerosus exercitus, tanti nominis cetus, ut in his solis tota Spalatensis metropolis auctoritas dependeret. Erant enim archiepiscopus, archipresbyter, sacrista, primicerius et alii quam plures litteris muniti, testificationibus armati, nil aliud nisi archidiaconum toto ore glutire parantes. At ipse nullam habens aliunde fidutiam nisi ex Deo, qui facit iudicium omnibus iniuriam patientibus, de sola enim innocentie sue causa confisus, bono animo


25. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

Girardo et Albertus legationem ciuium suorum, que erat pro Gargano, coram populo multis laudibus perorarunt. Post hec autem surgens Garganus, ut erat eloquens uir, multum lepide contionatus est. Et prestito sui regiminis iuramento, fecit uniuersam multitudinem tam nobilium quam popularium uinculo sacramenti astringi, ut essent suis preceptis obedientes per omnia et sequaces. Iussit autem omnes iuratos in scriptis redigi et inuentus est numerus fere duum milium uirorum. Tunc ordinauit curiam statuens iudices, camerarios et precones. Totum namque regimen disposuit ad exemplar Ytalicarum


26. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

communitatis, et redempta fuerunt uasa aurea et argentea, que de thesauris ecclesie suscepta a longo fuerant tempore pignorata. 3Nempe uir catholicus ecclesiam et ecclesie ministros in magna ueneratione habebat. Si quando a peruersis et malignis ciuibus ad ipsius aures persuasio sacrilega contra clericos fieret, ut in depressionem clericalis priuilegii aliquod eis commune seruitium imponeret, seu datium ab eis exigeret, numquam audire uolebat. Immo uelud defensor ecclesie et aduocatus cleri contra omnium se obloquia opponebat. Denique tanto amoris studio de uita et moribus


27. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

anni regimen assumi deberet. Erant tamen aliqui insolentes, qui nec ipsum nec alium pro potestate uolebant, ut absque rectoris terrore uiuentes consuetam possent nequitiam exercere, sed non presumebant palam resistere, metuentes popularem tumultum contra se concitari. Statutum enim fuerat et sacramenti religione firmatum, ut nemo assumeretur pro comite, sed per potestates de cetero ciuitas regeretur, nec prima potestas ante recederet, nisi cum altera aduenisset. Factam autem electionem suscepit Garganus auctumque est ei salarium in tanta quantitate pecunie, quod accedebat ad summam


28. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

mulieres opprimere, comburere segetes et mala omnia perpetrare. Venientes autem ad ecclesiam beati Stephani, diripuerunt quicquid in domo erat, flammis eam succedentes. Ad ultimum uero ecclesiam ingressi, paganorum more altariola fregerunt, spargentes reliquias, ac ausu nefandissimo ipsam sacrosancti corporis eucharistiam, que super altari pendebat, sceleratis manibus contingentes deiecerunt in terram. Mox uero, quasi leta potiti uictoria, cum exultatione ad propria remearunt. 8Sed benedictus Deus, qui non in longum passus est tanti sceleris dormire uindictam, die


29. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

heu, domine Deus, cur ecclesiastica dignitate preditos tuoque ministerio deputatos, tam acerbo fine concluseris, tam uili sepulchro dampnaueris? Vere iudicia tua abyssus multa. Infelices et miseri, qui multo melius se suumque populum piis uotis intentisque precibus iuuare poterant, in sacris edibus supplicando, quam materialibus armis accinti in castris laycalibus pernoctando. 11Factus est ergo sicut populus sic sacerdos, et quos unum agmen commisit ad pugnam, unus interitus inuoluit ad penam. Igitur si qui ex illa uoragine euadere potuerunt, nullam spem


30. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

extinguere puerile. Quid pluribus opus est? Nulla erat reuerentia feminei sexus, nulla pietas puerilis etatis, nulla miseracio senectutis, uno cunctos impietatis genere trucidantes, non homines, sed demones uidebantur. Ad relligiosorum habitacula cum uenirent, procedebat eis clericalis cetus, sacris stolis induti concinentes ymnos et cantica, quasi debitam honorificentiam uictoribus exhibentes et parantes munera et exenia, ut eorum circa se misericordiam prouocarent. Sed ipsi totius pietatis et humanitatis ignari relligionis obsequia contempnentes et piam eorum simplicitatem deridentes,


31. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

humanitatis ignari relligionis obsequia contempnentes et piam eorum simplicitatem deridentes, extractis gladiis absque ulla miseratione ipsorum capita detruncabant. Tunc irruentes in claustra diripiebant omnia domos succedentes, ecclesias prophanantes, dirruebant altaria, spargebant relliquias, ex sacratis uestibus concubinis et uxoribus redimicula preparabant. 13At uero Bela rex auxilio protectus diuino, tantum euadens excidium cum paucis secessit in Austriam. Rex uero Colomannus, frater eius, deuenit ad magnam uillam, que sita est super ulteriorem ripa Danubii, nomine


32. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

sub menibus ciuitatis. Spalatenses autem non eos a principio cognoscentes et credentes eos esse Chroatas uolebant armati contra eos exire. Sed Hungari uisis eorum signis diriguerunt animis tantusque pauor eos corripuit, ut omnes ad ecclesiam confugerent, cum tremore magno percipiebant eucharistie sacramentum non sperantes lucem huius uite ulterius intueri. Flebant alii in uxorum et filiorum ruentes amplexus diris eiulatibus complangentes dicebant: Ve miseris, quid profuit tanto fugiendi labore quassari? Quid contulit tanta terrarum spatia percurrisse, si persecutorum gladios effugere


33. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

contendentes. Et cum non modica fieret perturbatio, surgens Prodanus, qui erat inter presbyteros primus, benigno cepit concilium sermone alloqui monens, quatenus auxilio Sancti Spiritus implorato, uniuersorum in hoc resideret assensus, ut non diuersarum sequentes discidia uoluntatum, sed sacrorum canonum preuio documento ad electionem iuste et canonice celebrandam unanimiter et concorditer procedatur. Et ymno solempni uoce ac deuoto corde cantato consenserunt omnes, ut electio canonica fieret. Tunc electi sunt tres de senioribus capituli fide digni, quibus dato sacramento commissum


34. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

uoluntatum, sed sacrorum canonum preuio documento ad electionem iuste et canonice celebrandam unanimiter et concorditer procedatur. Et ymno solempni uoce ac deuoto corde cantato consenserunt omnes, ut electio canonica fieret. Tunc electi sunt tres de senioribus capituli fide digni, quibus dato sacramento commissum est, ut perscrutatis uoluntatibus singulorum in scriptis eas redigerent et post hec in conuentu omnium publicarent. Sic et factum est. Nam predicti tres cameram ingresi conuocauerunt singilatim canonicos, qui erant numero uiginti et dantes eis ad sancta Dei euangelia iuramentum


35. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

et intrepide protestaretur nichil de electionibus ad laycos pertinere. Volebat autem electionem aliam per clericos dumtaxat fieri, ut sanctorum precipiunt instituta. 4Erant autem in presbyteris seniors: astutus primicerius Prodanus, nepos quondam Gruptii archidiaconi et Nicolaus sacrista. In leuitis uero erat Martinus, Vitus, nepos olim Andree precentoris et Radosius, cognomento Daniel, qui tiranicam potestatis rabiem parui pendens, furorem quoque minacis plebecule despiciens pro honore ac statu ecclesiastici iuris libere satis et intrepide contendebat. At uero impie


36. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section]

et ingrauescente paulatim morbi feruore undecimo die ad extrema uite peruenit. Sic autem contigit, ut pridie quam prima uice decoratus pallio, consecrationem eiusdem episcopi celebrare uolebat, cum eodem pallio ad tumulum est delatus et ita dumtaxat funereas pompas, non autem diuina, potuit sacramenta pallio decorare. Illis autem diebus, cum in lecto infirmitatis decumberet et iam de uita pene penitus desperaret, uocauit fratres de capitulo et in eorum presentia satis bene et ordinabiliter condidit testamentum. Coram quibus et coram aliis religiosis uiris mirabiliter de peccatis


37. Anonymus. Obsidio Iadrensis, versio... [page 7 | Paragraph | SubSect | Section]

sui domini edictum, cepit per ipsam percurere ac discurere regionem. Tandem cum incolumitate in fines Tnini peruenit ibidemque conatus est ipsum Tnini castrum, quod tunc possidebat Vladislaua, relicta Neliptii generationis Suadcich, cum Iohanne, eius filio, sacrę subicere ditioni, quod minime obtinere ualuit; nam ipsum oppidum nullum genus agonis pati poterat eo, quod mire altitudinis necnon et fortitudinis est conualatum. Quod uidens ipse banus cum comitiua castri fasceninas ac defenssiones, in multa ammiratione cordis est


38. Anonymus. Obsidio Iadrensis, versio... [page 9 | Paragraph | SubSect | Section]

per sui libitum uolebat gubernare, dicti exeniatores uoluntatem mutarunt et in sponsione facta nullatenus permanere fixi uoluerunt, hec in inductu et suasu quorundam magnorum Croatorum, precipue filiorum comitis Curiati de Corbauia, qui principaliores rebelliones et fraudulentiores sacro regio dyademate pre ceteris Croatis extiterunt. Deducto ad ipsius regis notitiam tam grandem dolum et fraudem fuisse comissum, non in parua animositate cordis fuit repletus. Penitus statuit in se, licet dimidii regni sui thesa- urus in confusione esset


39. Anonymus. Obsidio Iadrensis, versio... [page 10 | Paragraph | SubSect | Section]

idem rex nequiuit possidere, videlicet Ostrouicam, Clissam et Scardonam, tunc temporis eo, quod comes Paulus Banich seu generationis Subichieuich, cuius brachio oppidum Ostrouice manutenetur, nec non comes Mladinus generationis eiusdem, cuius mandato Clissa et Scardona protegitur, rebelliones sacro imperio ac eius inspirationem adinuicem contra prefatum regem conficientes nec aliquod fidelitatis signum regie celsitudini nolle impendere, sicque per eos extitit exactum et firmatum. Ciuitates siquidem Dalmatię ad dictum regem in dictis metis Bihach castrametantem solemnes


40. Anonymus. Obsidio Iadrensis, versio... [page 19 | Paragraph | SubSect | Section]

abundat ęmulis. Tutamque ciuitatem et meniis fixe firmatam habemus, in qua vnius anni et semis victualia superfluunt, et secundario inquiramus fauoris presidium a nato fęlicis et pię memorię Kroli regis, scilicet a Ludouico, ipsius successore, ut nos non deserat a prolixo iam curriculo fideles sacrę coronę persistentes, cum idem Carolus rex specialem charitatis amorem in vrbem et homines generosos huius ciuitatis gesserit. Spes certitudinaliter in Deum et nostrum pastorem est tenenda. Pro nostris piis precibus facile prebebit


41. Anonymus. Obsidio Iadrensis, versio... [page 38 | Paragraph | SubSect | Section]

quod siquidue accidat sinistri, minime recolunt. Iam ergo Iadertini inchoant suas vires debilitare, certe eorum peccatis imminentibus. Quoddam enim scelus horrendum sit diuulgatum, quod pyratę Iadertini crudeliter commiserunt. Qui quarto Nonas vltimi mensis quosdam religione sacra qui dedicati fuerant ordinis prędicatorum fratrum in quodam scopulo insularum Iadrę reliquerunt, vita pariter et corpore eos priuauerunt eorumque gazas abstulerunt Iadramque transfretauerunt. In quos Iadertini non iudicium promulgantes de tanto et horribili scelere per ipsos


42. Anonymus. Obsidio Iadrensis, versio... [page 50 | Paragraph | SubSect | Section]

et consocios vestros, simul cum litteris vestris tractabiliter et fauorabiliter recepisse ambassatamque et legationes vestras plenius audiendo intellexisse, quos super facto vestre comunitatis fidelitati sic prouidimus respondere. Petentes et exhortantes, ut in ipsa fidelitate nobis et sacrę coronę impensa et, ut firmiter credimus, impendenda constantes sitis viriliterque perseuerare velitis et studeatis, nos enim pręsentibus promittimus comunitatem vestram quoad vobis insultantes et rebellantes cum gente nostra et pro potentia nostra vos defenssabimus et protegemus.


43. Anonymus. Obsidio Iadrensis, versio... [page 51 | Paragraph | SubSect | Section]

salute deum piis deprecantur orationibus et tantas preces pro incolumitate ipsius apud excelsum superum fundunt, quod presul et antistes ciuitatis, rogatu nobilioris populi, et nobilissimas orationes instituit, prima videlicet secreta et pre comunione, iubens quibuscumque mysticum offerentibus sacrificium vinculo anatematis quotidie, tam feriato quam non feriato die, humiliter in missarum officio pio ore explicare, que omnia alacriter perficiebantur. 3. Quomodo Veneti parant


44. Anonymus. Obsidio Iadrensis, versio... [page 61 | Paragraph | SubSect | Section]

posset solatium vehemens, quod fideles Iadertini percipiebant? Lingua quoque sufficiens non foret ad exprimendum. Quis benignitatem regis, quam tunc fidelissimis Iadertinis aperiebat? Qui non semel, immo sępe et crebrius cum iuramento affirmasse visus est, potius suum velle corpus Iadre condere sacrofago quam constantissimos Iadertinos velle desolatos relinquere. De duobus erit vnum iuxta ipsius pronuntiationis sermonem: Aut epithaphium ossa eius Iadrae concludet aut ipsi Iadertini a manibus eruantur Uenetorum. Hęc idem rex suo proprio ore multoties coram multis suis baronibus et


45. Anonymus. Obsidio Iadrensis, versio... [page 90 | Paragraph | SubSect | Section]

vicem gerebant rectoris, grande consilium ad campanę sonum, ut moris erat, fecerunt, in quo omnes consiliarii tactis corporaliter Scripturis quam compromiserant, inuiolabiliter in perpetuum obseruabunt. Similique modo mane facto vniuersi plebeiati in logia maiori in foro sita firmauerunt sacramentaliter. Et cum sic per aliquot dies licet in maximo persistissent tremore dicti conciues, et ecce repente, scilicet in Kalendas nono Februarii exiit edictum a capitaneis, vt vniuersa ciuium arma describerentur pariter et auferantur. Nec non hęc dum perfecta erant, et


46. Madijev de... . De gestis Romanorum imperatorum... [Paragraph | Section]

vocatur Primas totius Dalmatiae habens sub se suffraganeos suos Episcopos X. id est, Traguriensem Sibenicensem Scardonensem Tiniensem Corbauiensem Nonensem Segniensem Pharensem Mucarensem et Dalmitensem. qui tenentur ex vinculo Sacramenti obedire ipsi Archiepiscopo, et respondere Ecclesiae Metropoli Spalatinae et venire omni anno ad festum Sancti Domnii ad Ecclesiam praedictam salvo justo impedimento, quia antiquo tempore Salonitanorum Salona habebat suffraganeos


47. Pavlović, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 6 | Paragraph | SubSect | Section]

duodecim sapientum, fungentes plena potestate a generali consilio, iuravimus invicem et vicissim unitatem, fraternitatem et amicitiam perpetuam et iuvare alter alteri toto posse et scitu, semper in fidelitate et fidei constantia dominarum nostrarum reginarum et sacrae coronae Ungariae. 1383 Die 2. mensis februarii, dominus Nicolaus praepositus Sancti Petri de Posega et dominus Detricus Bubech, transmissi pro parte


48. Pavlović, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 8 | Paragraph | SubSect | Section]

et ego Paulus de Paulo, quibus data fuit auctoritas vendendi bona eorum et solvendi creditoribus. — Die 18. mensis iulii contracta fuit unitas inter dominum Thomam de Sancto Georgio, Dalmatiae et Chroatiae banum, et commune civitatis Iadrae, semper ad fidelitatem sacrae coronae regni Ungariae et dominarum nostrarum reginarum, scilicet dominae Mariae reginae Ungariae, dominae Edvigae sororis eius, ac dominae Elizabeth matris earum, quae unio fuit firmata sacramento praestito eodem die super brachio Sancti Grisogoni martyris et alias res super


49. Pavlović, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 8 | Paragraph | SubSect | Section]

de Sancto Georgio, Dalmatiae et Chroatiae banum, et commune civitatis Iadrae, semper ad fidelitatem sacrae coronae regni Ungariae et dominarum nostrarum reginarum, scilicet dominae Mariae reginae Ungariae, dominae Edvigae sororis eius, ac dominae Elizabeth matris earum, quae unio fuit firmata sacramento praestito eodem die super brachio Sancti Grisogoni martyris et alias res super altari in ecclesia Sanctae Barbarae, per ipsum dominum banum corporaliter, et per ser Saladinum de Saladinis, Franciscum de Zadulinis et Cosam de Begna, rectores Iadrae, cum viginti tres nobilibus


50. Pavlović, Pavao. Memoriale, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

cum domino archiepiscopo praedicto, domino vicebano recipienti nomine regio, restituimus, dedimus et consignavimus thesauros et res pagensium ecclesiarum, quae erant in manibus domini archiepiscopi praedicti, et hoc in praesentia comitis Ioannis Cubretich, tunc praesidentis in Pago; et hoc fuit in sacristia ecclesiae Sanctae Anastasiae de Iadra, quos thesauros et res idem vicebanus eodem die in duobus capsis clausis aftixis et sigillatis tribus sigillis, videlicet domini archiepiscopi praedicti, sui, ac nostrae communitatis, suo nomine, praesentibus nobis rectoribus et adiunctis, in


51. Pavlović, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 40 | Paragraph | SubSect | Section]

sabbati 20. mensis iunii, dominus Andriolus quondam ser Stephani de Arbo, cum nonnullis exititiis Arbensium, per modum pacis et concordiae cum intrinsecis intraverunt Arbum hora vesperarum, et cras post celebrationem missae solemnis in ecclesia cathedrali, pacem et unionem inter utrosque sacramento solemni firmaverunt. Die 22. mensis iunii, in festo Sancti Ioannis Baptistae exercitus communis Venetiarum intravit Veronam per partem. Die 7.


52. Jan Panonije. Diomedis et Glauci congressus,... [Paragraph | Section]


79  Illa parit magno tria pignora Bellerophonti;
80  Isandrum, simul Hippolochum, sed tertia proles 80
81  Laodamia fuit; summo quae juncta Tonanti,
82  Belligerum sacro fudit Sarpedona partu.
83  At postquam huic etiam succensuit ira Deorum,
84  Arva pererrabat comitatus Aleïa nullo,
85  Ipse suum cor edens, hominum vestigia vitans. 85


53. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Socrate quis gravior fuit, aut quis sanctior unquam?
1.27.14  Lusit cum pueris saepius ipse suis.
1.27.15   Isse datur quondam, (non est ea fabula falsa,)
1.27.16  Stoicus ad Florae sacra iocosa Cato.
1.27.17   Tantorum exemplis igitur moveare virorum,
1.27.18  Et quae saepe probas, ne fuge facta sequi.
1.27.19  Ne fuge, sed quamvis cum dispare, iungere


54. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


1.56.1  Non est hic, studiosa turba, non est
1.56.2  Festivissimus ille Martialis.
1.56.3  Verum simia Martialis haec est,
1.56.4   Cui tu, non quoties sacro poetae,
1.56.5   Sed duntaxat ea vacabis hora,
1.56.6   Qua cum simiola voles iocari. 57. AD


55. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

89. DE PHRYNE
1.89.1  Eversas reparat dum Thebas aurea Phryne,
1.89.2  Femina tam multis, una petita, viris,
1.89.3  Sacra Amphioniae fidis olim plectra secuti,
1.89.4  Nudatis montes erubuere iugis.
1.89.5  Illa levi risu, Nescitisne, improba, dixit,
1.89.6  Saxa, quid hac habeat iuris in urbe


56. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


1.139.1  Quo me, quo trahitis, mei sodales?
1.139.2  Ad foedum, puto, adimus lupanar.
1.139.3  Nam quis tam procul hic locus recessit,
1.139.4  Post pomoeria sacra, post tot hortos,
1.139.5  Cellis vilibus et frequens cathedris?
1.139.6   Fucatae quibus insident puellae,
1.139.7  Structuris caput arduae superbis,


57. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

libet oderis, licebit,
1.158.7  Obtrectes, miniteris, insequaris,
1.158.8  Dum tantum mihi creditum refundas. 159. DE SACRILEGO
1.159.1  Terreus iste Iovem spectans, quasi talia fatur:
1.159.2  Terra, volo, mea sit, tu, pater, astra tene. 160. IN


58. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

supera lapsi de sede maligni;
1.168.2  Formosus nostro est Troilus in gremio. 169. IN EUNDEM
1.169.1  Interpres, Line, codicum sacrorum,
1.169.2  Francisci rigidam secute sectum;
1.169.3  Audires mea forte confitentem
1.169.4  Dum me crimina; saepe non negavi,


59. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


1.177.17   Albertus pater et loquax Rubertus,
1.177.18  Gaudens lacrymulis anicularum;
1.177.19  Dilectis, age, dic valere Musis,
1.177.20  Sacras rumpe fides, et alma Phoebi
1.177.21  Claudo carmina da fabro Deorum.
1.177.22  Nemo religiosus et poeta est.


60. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

272. DE ACHILLE
1.272.1  Rector bellipotens, sub terris sicubi sentis,
1.272.2  Salve, et pro patria, quaeso, resurge parum;
1.272.3  Civibus innumeris en! Pergama sacra coluntur,
1.272.4  Haud tibimet paribus, sed tamen egregiis,
1.272.5  Thessalia at nulla est; accede, et dicito Achilli,
1.272.6  Legibus Aeneadum Thessala regna premi.


61. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


1.274.1  Per freta dum pedibus, per summa cacumina remis
1.274.2  Eoum Xerxes improbus agmen agit;
1.274.3   Confusas rerum leges natura gemebat.
1.274.4  Cum dedit hos sacro Iuppiter ore sonos:
1.274.5  Pone metus, aliter quam nunc venit, iste redibit,
1.274.6  Pensabit Salamis dedecus omne tuum.


62. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

et merito fortunatissimus ille est,
1.293.12  Dulcia cui doctae, tribuerunt carmina, Musae,
1.293.13  Cui dedit ipse suum, iaculator Apollo, furorem.
1.293.14  Illi nectareus sacro de pectore sermo
1.293.15  Svavio et flavi manat dulcedine mellis;
1.293.16  De Iove nunc igitur genitae salvete sorores!


63. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

294. AD LUDOVICUM CYPRIUM, DE HYMNO
1.294.1  Nos tibi versiculos, Ludovice, dicavimus istos,
1.294.2  O decus, et saecli, gloria magna, tui!
1.294.3   Hos ego de sacro converti nuper Homero,
1.294.4  Qui tibi mansuri pignus amoris erunt. 295. DE LITTERA PYTHAGORAE
1.295.1  Turma gruum bifido


64. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


1.307.3   Nunc, inquis, media nemo iam nocte salutat
1.307.4  Astutum portans irrequietus ave,
1.307.5  Nunc fallit nemo, nemo nunc inguina lingit.
1.307.6  Nemo facit Florae sacra Bonaeve Deae,
1.307.7  Paedicant pauci, recitant mala carmina pauci,
1.307.8  Omnia cum scaenis amphitheatra silent,
1.307.9  Crimina seu portenta magis quibus ista


65. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

obscuro cubat hic celebrata sub antro,
1.312.3  Quae gemino, fudit Christo, duo sidera partu;
1.312.4  Retia Nicolaum moderantem mystica Petri,
1.312.5  Cardine Bononiae sacratum iure Philippum.
1.312.6  Hanc igitur natis illustrem mundus adoret. 313. ALIUD IN EANDEM


66. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Deus immensi patiens consortia regni,
1.313.2  Et coeli et rerum mundi permisit habenas,
1.313.3  Pontifici summo, Nicolao ex ordine Quinto:
1.313.4  Andreolae hunc sacro genuerunt viscera partu.
1.313.5  Adde et puniceo redimitum sacra galero
1.313.6  Tempora, Bononiae servantem iura Philippum.
1.313.7  Quae defuncta, brevi iacet


67. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

habenas,
1.313.3  Pontifici summo, Nicolao ex ordine Quinto:
1.313.4  Andreolae hunc sacro genuerunt viscera partu.
1.313.5  Adde et puniceo redimitum sacra galero
1.313.6  Tempora, Bononiae servantem iura Philippum.
1.313.7  Quae defuncta, brevi iacet hoc contenta sepulcro.
1.313.8  Cui probitas morum, nec sancta modestia vitae,


68. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

licet extinctus sis corpore, nomine vivis,
1.317.8  Nam longe Ausonio clarus in orbe viges. 318. EPITAPHIUM IN HECTOREM SACRATUM
1.318.1  Sacratae hoc tumulo gentis decus occubat Hector,
1.318.2  Cui virtus claro sanguine maior erat.
1.318.3   Hunc pietas Superis, probitas mortalibus, olim


69. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


1.317.8  Nam longe Ausonio clarus in orbe viges. 318. EPITAPHIUM IN HECTOREM SACRATUM
1.318.1  Sacratae hoc tumulo gentis decus occubat Hector,
1.318.2  Cui virtus claro sanguine maior erat.
1.318.3   Hunc pietas Superis, probitas mortalibus, olim
1.318.4  Principibus gratum


70. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

DE HESPERIDE AB EO COEPTA IAM DUDUM ET NON DUM FINITA
1.322.1  Pagina cum longo pridem tua certat Oreste
1.322.2  Longius aut ipso si quid Oreste fuit.
1.322.3  Parcere iam sacro debes, Basine, furori,
1.322.4  Iam dudum requiem fessus Apollo petit! Qualis, io,
1.322.5   Latiis ea lux fulgebit in oris:
1.322.6  Quantus in Aonio vertice risus erit!


71. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

ROMANI ET PHILIPPI CARDINALIS BONONIENSIS MATRIS
1.326.1  Cuius puniceum proles gerit una galerum,
1.326.2  Altera Romanae praesidet ecclesiae,
1.326.3  Andreola hoc sacro recubat conclusa sepulcro,
1.326.4  Membra solum repetunt, spiritus astra tenet.
1.326.5  Postera venturae vix credent saecula famae,
1.326.6  Tam brevis ut teneat viscera


72. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

moduler sed rupe sub alta,
1.332.4  Inter oves, Siculum prospiciens pelagus. 333. DE MARCELLO VENETO
1.333.1  Hoc mihi Marcellus, sacri quod vatibus aevi,
1.333.2  Pollio, Maecenas, et Proculeius erant.
1.333.3  Hoc ego Marcello, quod Xerxi Choerilus olim,
1.333.4  Quod tibi nescio quis, perfide Sulla, fuit.


73. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


1.342.12  Ennius, Herois condidit arma modis;
1.342.13  Huic eques, huic mixta plaudebat plebe senatus,
1.342.14  Nec non belligeri, nomina clara, duces.
1.342.15  Sed sacrum in primis coleret cum Scipio vatem,
1.342.16  Vatis ut ipse sacri maxima cura fuit.
1.342.17  Praecipue Libycos, nam rettulit ille, triumphos,
1.342.18  Detractum et Latiis


74. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

eques, huic mixta plaudebat plebe senatus,
1.342.14  Nec non belligeri, nomina clara, duces.
1.342.15  Sed sacrum in primis coleret cum Scipio vatem,
1.342.16  Vatis ut ipse sacri maxima cura fuit.
1.342.17  Praecipue Libycos, nam rettulit ille, triumphos,
1.342.18  Detractum et Latiis arcibus Hannibalem.
1.342.19  Nec minus Hispanas acies, et foedere


75. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

urna Nicolaum,
1.356.2  Cunctarum tegit artium parentem. 357. AD FRANCISCUM ARETINUM
1.357.1  Francisce, interpres legum, Aretine, sacrarum,
1.357.2  Nec minus Aonia nobilis in cithara;
1.357.3   Iustitiae mensura tibi servatur in omnes,
1.357.4  In solo nostri est nullus amore modus.


76. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


1.359.6  Tu patrio externum solus amore foves.
1.359.7  Nec satis est quod me, ipse pia complectere cura,
1.359.8  Ut veniam tota clarus in urbe, facis.
1.359.9  Nec dubitas sacri mihi conciliare favorem
1.359.10  Principis, et per te, nos Leonellus amat.
1.359.11  Vir bonus est, meritis qui scilicet aequa rependit,
1.359.12  Omnia qui dat ubi nil


77. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.29.3   Clave potens, meritis reserat coelestia Petrus,
2.29.4  At Paulus gladio noxia cuncta secat.
2.29.5  Sic et tu amborum fungens vice, maxime praesul,
2.29.6  Percute sacrilegos, sidera pande piis. 391. DE PAULO SUMMO PONTIFICE
2.30.1  Pontificis Pauli testes ne Roma requiras,
2.30.2  Filia quem


78. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.76.12  Aut tibi Apollo suam tradidit ipse fidem.
2.76.13  Iam te post morsas quod recte (est) dicere lauros
2.76.14  Hippocreneo labra rigasse lacu,
2.76.15  Castaliasque sacra vidisse in valle Sorores,
2.76.16  Quas simul Ascraeus viderat ante senex. 438. DE REBELLIONE REGNI TRANSSILVANI


79. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

et armis,
2.77.12  Bella placent iusto non nisi iusta Deo. 439. GRATULATUR DE DUPLICI VICTORIA MATTHIAE
2.78.1  Nunc age, si quando, sacrum Paeana, Camenae,
2.78.2  Tollite dulcisonis, sidera ad alta, modis;
2.78.3   Qualem Phlegra Iovi cecinit, vel Lydia Baccho,
2.78.4  Sub iuga, cum tigres India victa,


80. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.80.1  Rex, tibi, Matthias, haec signa, puerpera Virgo,
2.80.2  Moldavis forti, nuper ademta, manu.
2.80.3   Quae modo barbaricas duxere in bella catervas,
2.80.4  Nunc sacro pendent conspicienda tholo.
2.80.5  O mactum virtute decum! cui contigit uni,
2.80.6  In propria duros sternere sede Getas.
2.80.7  At tu, Diva, suis iterum sic annue


81. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

est insigne, Boemis?
2.83.10  Grande novi sceptri scilicet omen habes. 445. DE IISDEM LEONIBUS AD EUNDEM REGEM
2.84.1  Iunge, licet, sacros, iunge ad tua frena, leones,
2.84.2  Hoc tibi, Matthia, dat Cybele ipsa, decus.
2.84.3  Seu te per terras vectari forte iuvabit,
2.84.4  Non cadet illorum sub pede laesa


82. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.91.2  Cantare laudes praesulis.
2.91.3  Ne, quaeso, longis excites prohemiis
2.91.4  Iuncto Camenas Pythio!
2.91.5  Cocco rubenti tu modo summa sacrum
2.91.6  Praescribe nomen pagina:
2.91.7  Irrevocatus ultro Musarum chorus
2.91.8  Tuo advolabit carmini;
2.91.9  Nec


83. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

nobis tante causa fuere more.
2.93.9  Quantum laudata sese exerceret in arte,
2.93.10  simplex officium turba sequuta suum,
2.93.11  Quae sacras leges divinaque verba docendo
2.93.12  Instruit humanum religione genus,
2.93.13  Pandere iussus eram. Rerum taceamne loquarne:
2.93.14  Non facit ingenio sarcina tanta meo.


84. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

quos nondum fata tulerunt,
2.95.5   Sive here, seu pridem, Phrygibus cum damna ferentes
2.95.6  Ac Priamo, Graie complebant Aulida classes.
2.95.7  Nos vitreum ad fontem sacrata altaria circum
2.95.8  Sancta precabamur mactatis numina tauris,
2.95.9  Pulchra sub platano, caput unde liquentibus undis;
2.95.10  Hic ingens ima visum prorumpere ab


85. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

pullis pariter cum matre comesis,
2.95.20  Qui modo protulerat deus, idem in sede reliquit,
2.95.21  Nam lapidem fieri iussit Saturnia proles.
2.95.22  Dire ut monstra igitur sacra invasere deorum,
2.95.23  Talia continuo profert oracula Calchas:
2.95.24  "Quis stupor attonitas mentes turbavit Achivi?
2.95.25  Nobis hoc magnum portendit Iuppiter


86. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.96.1  Quem meus aligera venator cuspide cervum
2.96.2  Perculerat, ravi diripuere lupi.
2.96.3  Omine perturbor, ne forsitan improbus hostis,
2.96.4  Petre, tibi sacras depopuletur oves.
2.96.5  Astra minantur idem; sed tu sanctissime mundi
2.96.6  Ianitor, in melius, tristia monstra, refer.
2.96.7  Summa tibi terrae, coeli est tibi summa


87. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | Section]

ornaris, coelum, tibi praemia, fiet,
3.1.34  Pictorum et, magno sub Iove, Numen eris.
3.1.35  Nec tamen his fratres cedent pietate poetae,
3.1.36  Sed tibi post Musas proxima sacra ferent.
3.1.37  Nos duo praesertim; quorum tua dextera formas
3.1.38  Perpetua nosci posteritate facit.
3.1.39  Interea haec gratam testentur carmina mentem,


88. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

pravos, nec sinis esse bonos?
3.2.7  Qua fraus supplicium, qua fert sua munera virtus,
3.2.8  Qua reddis cunctis, praemia digna, viris.
3.2.9  An potius referam, salvo quod iure sacratae
3.2.10  Iustitiae, pergas non tamen esse ferox?
3.2.11  Sed persaepe reo poenae de parte relaxes,
3.2.12  Et caedas virgis, qui cruce dignus erat?


89. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Flectere, quas nobis magnus Apollo dedit.
3.3.125  Quas bona Melpomene, quas cetera turba sororum,
3.3.126  Pectore quas gestat Calliopea suo.
3.3.127  Nec quod ad has sacras esses minus impiger artes,
3.3.128  Id nunc me verbis insinuasse puta;
3.3.129  Sed tamen humanas persaepe retardat, et arcet
3.3.130  A studio mentes desidiosus amor.


90. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


3.3.191  Horum bella potes mansurae tradere famae,
3.3.192  Et tot praestantes occubuisse viros;
3.3.193  Cum quibus et regem validis cecidisse sub armis,
3.3.194  Pro sacra aeterni religione Dei.
3.3.195  Quippe ego non possum tantis me accingere rebus,
3.3.196  Cum meus in primo pulvere sudet equus.
3.3.197  Tu potes hoc longe melius


91. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

scribere versus,
3.3.230  Excipe tu placido, carmina nostra, sinu. 4. IANUS PANNONIUS TITO VESPASIANO STROZZAE
3.4.1  Dicite, quae sacro mittam responsa poetae,
3.4.2  Pierides; vestri Numinis istud opus.
3.4.3  Dicite; nam verbis coelo me talibus aequat,
3.4.4  Oblitus cogar prorsus ut esse mei.


92. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


3.7.34  Huic praestet similes quilibet exequias.
3.7.35  At vos, qui sub humo tumulatos roditis artus,
3.7.36  Et facitis partem pulveris exiguam,
3.7.37  Parcite: nec vobis sacras violare medullas,
3.7.38  Dentibus infestis suadeat ulla fames.
3.7.39  Molliter inclusum, mitis premat urna, cadaver,
3.7.40  Suspensus metuat membra gravare lapis.


93. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


3.7.38  Dentibus infestis suadeat ulla fames.
3.7.39  Molliter inclusum, mitis premat urna, cadaver,
3.7.40  Suspensus metuat membra gravare lapis.
3.7.41  Nemo sacros manes pedibus calcare profanis
3.7.42  Audeat; admisso crimine, facta luet.
3.7.43  Quin aliquis, licet officium properare iubebit,
3.7.44  Compescat celerem praetereundo


94. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


3.8.94  Cuius erat tanti criminis ille reus?
3.8.95  Scilicet hic Delphos, Triviaeve incenderat aedem!
3.8.96  Mactaratve boves, Sol venerande, tuas!
3.8.97  Poenigenaeve sacrum mento deraserat aurum!
3.8.98  Dempserat aut summo, pallia fulva, Iovi!
3.8.99  Scilicet hic Veneris violarat vulnere dextram!
3.8.100  Pallada sanguinea surpueratve manu!


95. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

tuas a me statuetur ad aras,
3.9.34  Taurus, et hibernis candidior nivibus. 10. AD APOLLINEM, CUM E PEDE LABORARET
3.10.1  Ardua sacratae celebras seu moenia Cirrhae,
3.10.2  Seu colis excelsae, moenia clara Rhodi,
3.10.3   Parrhasium flexo, seu lustras Maenalon, arcu,
3.10.4  Seu Claron aut Lyciae templa


96. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

sacratae celebras seu moenia Cirrhae,
3.10.2  Seu colis excelsae, moenia clara Rhodi,
3.10.3   Parrhasium flexo, seu lustras Maenalon, arcu,
3.10.4  Seu Claron aut Lyciae templa sacrata colis;
3.10.5   Seu quondam aequoreis, fluitantem Delon, in undis,
3.10.6  Aurea seu magni tecta Tonantis habes;
3.10.7   Huc ades intonsis, Paean formose, capillis,


97. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Phoebe pater, lacrymas ne sperne tuorum,
3.10.24  Neu sinito vacuas praeteriisse preces.
3.10.25  Praemia digna manent, vinctum tibi cornua vittis
3.10.26  Taurum ad turicremos sacrificabo focos. 11. AD GALEOTTUM NARNIENSEM
3.11.1  Si, Galeotte, meo te collaudavero versu,
3.11.2  Det veniam nobis cetera


98. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

potius Phoebi voluisti evadere miles,
3.11.30  Haud veritus citharam praeposuisse tubae.
3.11.31  Nam simul ac teneri permisit flosculus aevi,
3.11.32  Coepisti Musis invigilare sacris.
3.11.33  Donasti viridem castris tamen inde iuventam,
3.11.34  Et satis hac etiam parte peritus eras.
3.11.35  Rursus te saevis studium revocavit ab armis,


99. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

ipse, suis? 12. AD ANTONIUM MARIAM, DE CONIUGE DUCENDA
3.12.1  En novus ad nostras perfertur nuntius aures,
3.12.2  Te studium sacris applicuisse toris.
3.12.3   Gaudeo, et hoc coeptum ne mens tua deserat, hortor,
3.12.4  Propositum laudo, consiliumque tuum.
3.12.5   Est bona pars hominum, thalamos quae


100. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Cum lutulenta hominem composuisset humo.
3.12.9  Neve aliquis seros caelebs remaneret in annos,
3.12.10  Romanae cautum legibus urbis erat.
3.12.11   Ergo et Romulidis sacratae vincula taedae,
3.12.12  Constat et aeterno complacuisse Deo.
3.12.13  Iure tua est igitur cuivis laudanda voluntas,
3.12.14  Iure igitur coniux, et pater esse cupis.


101. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

civem quae te, Gulielme, creavit,
3.14.16  Cui datur haec lecto, grata puella, viro.
3.14.17  Quem probat effectus; doctorem insignia monstrant,
3.14.18  Hoc tibi sacra decus philosophia dedit.
3.14.19  Accedit quod avus Calefina e stirpe Ioannes,
3.14.20  Est tibi, quem gravitas lustrat et alma fides.
3.14.21  In quo tanta viget virtutis


102. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Ut flos, de mille una gravi redimita pudore
3.14.34  Inter matronas nomen adepta micat.
3.14.35  Formosa huic formam tribuit Cytherea decentem,
3.14.36  Huic pharetrata sacram, Diva, pudicitiam.
3.14.37  Huic Pallas multo replevit pectora Phoebo,
3.14.38  Edocuitque artes, Penelopea, tuas.
3.14.39  Cum quid acu insignit, Coas superare


103. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Vos placido dictis ore favete meis. 15. EPITHALAMIUM IN MATTHAEUM HERBAM MEDIOLANENSEM ET MARGARITAM COSTABILEM FERRARIENSEM
3.15.1  Non opus est citharis, ad sacra iugalia, vestris.
3.15.2  Bellerophontei, turba verenda, chori;
3.15.3   Huc potius roseo redimitus tempora vinclo,
3.15.4  Legitimas dextra concutiente faces,


104. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


3.16.19  Te flebunt nostrae lugubri carmine Musae,
3.16.20  Te flebit posita noster Apollo lyra.
3.16.21  Multa mea pro te mactabitur hostia dextra,
3.16.22  Urentur sacris thura Sabaea focis.
3.16.23  Assidue precibus superos mactabo benignis,
3.16.24  Ut tibi dent faciles per freta longa vias.
3.16.25  Qui me cunque status, quisquis feret


105. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

plura vetor; dolor obstruit ora loquentis,
3.16.30  Extremumque tibi nil nisi dico: Vale. 17. EPITHALAMIUM IN LIBERAM GUARINAM ET SALOMONEM SACRATUM
3.17.1  Coelicolae magni, thalami quis foedera curae,
3.17.2  Vos primum coeptis, quaeso, favete meis.
3.17.3   Te voco post Divos, Italae, dux inclyte, gentis,


106. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Non cupiebat opes; quas si illi fata dederunt,
3.17.16  Fundit non parca, munera multa, manu.
3.17.17  Hunc autem genuit, talique superbit alumno,
3.17.18  Sacrata haud falso nomine dicta domus;
3.17.19  Qua non hac tantum nulla excellentior urbe,
3.17.20  Sed ferme tota floret in Ausonia.
3.17.21  Haec Maiola fuit prius appellata


107. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


3.19.59  Nedum Veronam secum migrare recusem;
3.19.60  Hanc ego vel patria malo videre mea.
3.19.61  Ergo tui nobis, fiet tibi copia nostri;
3.19.62  Illa erit, illa sacris annumeranda dies.
3.19.63  Tunc tecum longis ducam sermonibus horas;
3.19.64  Plurima tunc tecum tempora laetus agam,
3.19.65  Et quam nunc absens scriptam tibi mitto


108. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

sine non pacem, non fera bella canam. 20. NAÏADUM ITALICARUM PRINCIPI DIVAE FERONIAE IANUS PANNONIUS CECINIT IN REDITU EX URBE NONIS IUNIIS ANNO 1458.
3.20.1  Sacri fontis ave, mater Feronia, cuius
3.20.2  Felix Paeonias, Narnia potat aquas.
3.20.3  Iam prope litorei tetigit sol brachia cancri,
3.20.4  Sentit et Icarium, fervida terra,


109. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | Section]


4.1.29  Vatum Numina, Mnemonis puellae.
4.1.30  Quam primum, o comites, viam voremus.
4.1.31  Aurati pariter valete reges,
4.1.32  Quos nec sacrilegus perussit ignis,
4.1.33  Dirae nec tetigit fragor ruinae,
4.1.34   Flammis cum dominantibus per arcem.
4.1.35  Obscura


110. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


4.5.34  Nec leve sub foliis garrula cantat avis.
4.5.35  Tu facis ut late populantibus omnia Turcis,
4.5.36  Tecta gelu faciles praebeat unda vias.
4.5.37  Te quondam Genio sacravit vana vetustas,
4.5.38  At tu debueras manibus esse sacer.
4.5.39  Vana queror demens, nil unquam tempora peccant,
4.5.40  Quae peragit verso mobilis orbe polus.


111. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

sed rite choros, sed turis odores,
4.5.146  Sed cum flebilibus, verba tremenda, modis.
4.5.147  En feretrum celebri praecedunt agmina pompa,
4.5.148  Pulsata et sacris turribus aera sonant.
4.5.149  Dives ad innumeras offertur cereus aras,
4.5.150  Ac requiem templum concinit omne tibi.
4.5.151  Ipse ego solenni pullatus veste


112. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

pudicitiae parta corona foret.
4.5.163  Nec mors praeteritis dispar tibi contigit actis,
4.5.164  Fine bono claudi vita probata solet.
4.5.165  Omnibus expletis sacra quae lege iubentur,
4.5.166  Libera terreno carcere ad astra volas.
4.5.167  Sed iam sancta vale genetrix, et civis Olympi,
4.5.168  Cunctantem in terris, voce precante iuva.


113. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


4.6.125  Unum transieram, (sed et illo plura supersunt),
4.6.126  Nequitiae residet pars ubi magna tuae.
4.6.127  Tu magicos cantus, et noxia gramina monstras,
4.6.128  Tu sacra Naturae vertere iura doces.
4.6.129   Culpa tua est, quicquid fecit Titania Circe,
4.6.130  Quicquid et Aeetae filia, culpa tua est.


114. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


4.8.79  Crudeles Superi! merui quo crimine tantum?
4.8.80  Quidve in me vobis displicuisse potest?
4.8.81  Si scelera odistis, removete cruenta latronum
4.8.82  Agmina, sacrilegos, tollite mille viros.
4.8.83  Me servate, precor, Phoebi pia sacra colentem,
4.8.84  Dum saltem in lucem carmina nostra volant.
4.8.85  Plurima sunt nobis, summam


115. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

in me vobis displicuisse potest?
4.8.81  Si scelera odistis, removete cruenta latronum
4.8.82  Agmina, sacrilegos, tollite mille viros.
4.8.83  Me servate, precor, Phoebi pia sacra colentem,
4.8.84  Dum saltem in lucem carmina nostra volant.
4.8.85  Plurima sunt nobis, summam poscentia limam,
4.8.86  Sunt quae dimidia parte parata manent.


116. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

simul et rex, Somne, Deorum!
4.10.94  Huc ades, et placidus languida membra leva!
4.10.95  Non ingratus ero; Viridi de cespite surget,
4.10.96  Fumatura tuis, haud semel ara, sacris.
4.10.97  Hic tibi ponetur tenerum iecur anseris albi,
4.10.98  Altera cristatus victima gallus erit.
4.10.99  Haec super adiiciam flavi duo cymbia mellis,


117. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

modo successit flavae vindemia messi,
4.12.74  Coepit et aequatum, nox superare diem.
4.12.75  Nunc etiam torrens Nilus redit, et pia Memphis,
4.12.76  Reddit lunato, mystica sacra, bovi.
4.12.77  Pannoniae in fluvios pluvialia toxica misit
4.12.78  Iam refugis Phoebi Scorpius ustus equis.
4.12.79  Quanquam non solis illos reor imbribus auctos,


118. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


4.13.13  Hac mercede fuit genetrix Agamemnonis uxor,
4.13.14  Vel quae celatum, misit in arma, virum.
4.13.15  Talia de natis referent si praemia matres,
4.13.16  Sacra ubi naturae iura potentis erunt?
4.13.17  Scilicet haec ratio est, nolint ut gignere nuptae,
4.13.18  Ut medio crescens ventre necetur onus.
4.13.19  Dira utinam nostros


119. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

summo ludicra plena metu;
4.14.13  Quam paene audaci nocuit temerarius ardor!
4.14.14  Quam paene ille domum fabula sola redit!
4.14.15  Sed comitem miserata suum Tritonia sacro
4.14.16  Armavit trepidas protinus ense manus.
4.14.17  Huius tam validas excepit corniger ictus,
4.14.18  Ut raperet geminos unica plaga pedes.


120. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


4.15.78  Coepere et miris degenerare modis.
4.15.79  Sed neque destitimus carum praestare parentem,
4.15.80  Humanumque omni parte iuvare genus.
4.15.81  Tradidimus sacras coeli de vertice leges,
4.15.82  Sed sprevit leges, impia turba, meas.
4.15.83  Misimus et vates, vates sprevere sacratos,
4.15.84  Misimus atroces, nec timuere, viros.


121. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

omni parte iuvare genus.
4.15.81  Tradidimus sacras coeli de vertice leges,
4.15.82  Sed sprevit leges, impia turba, meas.
4.15.83  Misimus et vates, vates sprevere sacratos,
4.15.84  Misimus atroces, nec timuere, viros.
4.15.85  Denique conceptum divini Numine verbi,
4.15.86  In terras Natum mittere non piguit.


122. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

iussis, dum pia turba, tuis?
4.15.149  Si te nulla movet tantorum causa laborum,
4.15.150  At moveat, debet quem tibi mundus, honor.
4.15.151  Quis tibi sacra feret? quis templa arasque dicabit?
4.15.152  Quis sparget nomen, cuncta per ora, tuum?
4.15.153   Nemo aderit qui vota ferat, qui Numen adoret,
4.15.154  Quin nullum in terris


123. Vitez od Sredne,... . Epistolae duo a. 1448, versio... [page 122 | Paragraph | Section]

item alias, ut dictu, ita et memoratu miserandas, plurimas terras, aliis super alias cladibus completas, superbo ludibrio, ruina, funeribus, servitute, religionis denique iactura, deformatas, in peregrinos ritus, mores, legesque ac infidae linguae commercium interverterunt. Nihil incolumis inter sacra, profanaque, nihil inquam, cui ferro, terrore, cui flamma et iugo noceri potuit, inviolati relinquendo, ut una quaeque gradu proxima erant, ita ignominiae obiecta. Hinc omnes circum vicinos passim vis, atque tempestas illa adorta est. – Novissime ad ipsius ferme Europae umbilicum


124. Vitez od Sredne,... . Epistolae duo a. 1448, versio... [page 128 | Paragraph | Section]

nos pro recuperanda adhuc Macedonia dedimus. Cura solum, ut bono tempore responsa exigas, de quibus suo ordine, sed et de omni statu tuo nos celeriter avisare non postponas, redditurus nobis largam consolationis vicem, si hoc; quod summe optamus, maturasse videberis. Sanctissimo Domino nostro et Sacro Collegio nos recommissos facias, certificando rem nostram minoris esse periculi, quam famae. Vale. – Data Segedini die penultima Decembris. Anno Dom. MCCCCXLVIII.


125. Grad Šibenik. Documenta de ecclesia Sibenicensi... [page 53 | Paragraph | Section]

et ingratitudinis apud Deum, ita providere laudabile et salutiferum. Non enim qui inceperit sed qui perseveraverit usque in finem salvus erit. Et quoniam hec ecclesia est mater omnium ecclesiarum diocesis Sibenicensis et in ea potissimum omnibus ministrantur sacramenta ecclesie, dignum et congruum est ab omnibus sibi manus porrigere adiutrices. Et quia pro fienda Cisterna condiciones personarum huius civitatis pro maiori parte bene examinate et distincte sunt, vadit pars quod semel exactis tansis quas exigi debent pro


126. Šižgorić, Juraj... . Documenta de ecclesia Sibenicensi... [page 56 | Paragraph | Section]

Quod ex tribus liquido constare et patere potest, primo quod est contra Deum, secundo quod est contra salutem animarum, tertio quod est contra ecclesiastice libertatis emunitatem. Primum patet, servitium coactum nullatenus fore placitum seu acceptum, ne dum sacre Scripture testimonio, verum etiam Sanctorum exemplis edocemur, adeo ut in commune proverbium versum sit, servitium coactum Deo non placet: inquit Paulus beatissimus Apostolus ad Corintios: unusquisque enim prout destinavit in corde suo non ex tristitia aut


127. Sobota, Ivan. Joannes Sobote Clarissimo P. M. S.... [Paragraph | Section]

interfuisse tradunt, affirmant, urbem illam sine cujusque controversia defecisse, 30.000 Grecorum ex Byzancio in Asiam, ut servirent, missa esse, dicunt: urbem suo praesidio munitam, vestes et nonulla vasa christianis sacrificiis dedicata Georgio despoti missa dono, seu insignia rei bene geste. Quare nobis abunde persuasum est, urbem illam defecisse;


128. Lipavić, Ivan. Joannes Lipauich post pestem... [Paragraph | Section]

lata decorat ibi.
Illic circumstans ortorum copia magna
herbarum uario semper odore uirent,
desuper est campus famosus nectare Bacchi,
hic legitur dulcis ficus et una frequens,
melliflue fruges hic pendent arbore multa,
hic micat et sacra Pallade pinguis ager,
parte sed a leva Cerers iacet insula diues,
cuius arant totidem jugera mile boues.
Te igitur mediam diuino munere nutrit
hac seges hac Bacchus fertilitate sua.
Tu procul excelsum templum templique cacumen
erectasqua


129. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Hecubam, Medeam, Niobem, Bellerophontem usque ad ultimos dies persecuta est. I 2 Quae nocumenta afferat aegritudo. Nulla autem saeuior animi pestis est quam aegritudo, sacra Scriptura attestante quae ait: Sicut tinea uestimento et uermis ligno, ita tristitia uiri nocet cordi . Constat enim humana uita in motione quadam quae a


130. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Quae singula doctissimus poeta in persona Didonis pulcherrime expressit:
Saeuit inops animi totamque incensa per urbem
bacchatur: qualis commotis excita sacris
Thyas, ubi audito stimulant triaeteria Baccho
orgia nocturnusque uocat clamore Cithaeron.


131. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Heliam his uerbis Dominum obsecrasse: "Sufficit mihi Domine. Tolle quaeso hanc animam a me; numquid ego melior sum patribus meis." Psalmistae quoque sacri haec uox est: "Heu me, quia incolatus meus prolongatus est habitare cum habitantibus Cedar." Quid putas hic cupiebat, qui longiorem querebatur uitam, aliud


132. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

quae natos tali ac tanta pietate procreasset; ea re delectata admodum sacerdos ingentique perfusa gaudio stans ante simulacrum precata est deam ut filiis suis daret quod optimum homini contingere posset. Vbi igitur sacrificatum epulatumque est, Cleoboles et Biton in ipso fano quiescentes uitam exhalasse inuenti sunt. Ita et daemonis iudicio mortem non solum non esse malam, sed optimum hominis munus determinatum est,


133. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

diuitiis ad quas illa turba intenta anhelabat. II 18 Vnde haberi possint rationes quibus uera bona a falsis discernuntur: Haec atque eiusmodi pleraque uiris doctis et in sacris litteris philosophiaque eruditis factu facilia erunt, siquidem hi soli sunt qui et cognoscere et docere queunt quae uera bona sint aut mala. De aliis uero quam uerum illud est poetae:


134. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Heliam his uerbis Dominum obsecrasse: "Sufficit mihi Domine. Tolle quaeso hanc animam a me; numquid ego melior sum patribus meis." Psalmistae quoque sacri haec uox est: "Heu me, quia incolatus meus prolongatus est habitare cum habitantibus Cedar." Quid putas hic cupiebat, qui longiorem querebatur uitam, aliud


135. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Heliam his uerbis Dominum obsecrasse: "Sufficit mihi Domine. Tolle quaeso hanc animam a me; numquid ego melior sum patribus meis." Psalmistae quoque sacri haec uox est: "Heu me, quia incolatus meus prolongatus est habitare cum habitantibus Cedar." Quid putas hic cupiebat, qui longiorem querebatur uitam, aliud


136. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

quae natos tali ac tanta pietate procreasset; ea re delectata admodum sacerdos ingentique perfusa gaudio stans ante simulacrum precata est deam ut filiis suis daret quod optimum homini contingere posset. Vbi igitur sacrificatum epulatumque est, Cleoboles et Biton in ipso fano quiescentes uitam exhalasse inuenti sunt. Ita et daemonis iudicio mortem non solum non esse malam, sed optimum hominis munus determinatum est,


137. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

quae natos tali ac tanta pietate procreasset; ea re delectata admodum sacerdos ingentique perfusa gaudio stans ante simulacrum precata est deam ut filiis suis daret quod optimum homini contingere posset. Vbi igitur sacrificatum epulatumque est, Cleoboles et Biton in ipso fano quiescentes uitam exhalasse inuenti sunt. Ita et daemonis iudicio mortem non solum non esse malam, sed optimum hominis munus determinatum est,


138. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

quae natos tali ac tanta pietate procreasset; ea re delectata admodum sacerdos ingentique perfusa gaudio stans ante simulacrum precata est deam ut filiis suis daret quod optimum homini contingere posset. Vbi igitur sacrificatum epulatumque est, Cleoboles et Biton in ipso fano quiescentes uitam exhalasse inuenti sunt. Ita et daemonis iudicio mortem non solum non esse malam, sed optimum hominis munus determinatum est,


139. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

diuitiis ad quas illa turba intenta anhelabat. II 18 Vnde haberi possint rationes quibus uera bona a falsis discernuntur: Haec atque eiusmodi pleraque uiris doctis et in sacris litteris philosophiaque eruditis factu facilia erunt, siquidem hi soli sunt qui et cognoscere et docere queunt quae uera bona sint aut mala. De aliis uero quam uerum illud est poetae:


140. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

monstrauimus. Nunc ad reliqua pergamus. Haec atque eiusmodi pleraque uiris doctis et in sacris litteris philosophiaque eruditis factu facilia erunt, siquidem hi soli sunt qui et cognoscere et docere queunt quae uera bona sint aut mala. De aliis uero quam uerum illud est poetae:


141. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

uulneribus pulsum aspicies nec sospite dirum optabis nato funus patri. Hac ratione et Xenophon se ipsum est consolatus, cui sollemne sacrificium peragenti cum nuntiatum esset filium eius apud Mantineam in proelio cecidisse, paululum conuersus: "Quonam modo?" interrogauit ac, ubi accepit fortissime pugnantem, coronam capiti reposuit, numina, quibus sacrificabat, testatus


142. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

consolatus, cui sollemne sacrificium peragenti cum nuntiatum esset filium eius apud Mantineam in proelio cecidisse, paululum conuersus: "Quonam modo?" interrogauit ac, ubi accepit fortissime pugnantem, coronam capiti reposuit, numina, quibus sacrificabat, testatus maiorem se ex uirtute filii uoluptatem suscepisse quam ex morte dolorem, itaque ceptum sacrificium constantissimo animo persoluit.


143. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

fortissime pugnantem, coronam capiti reposuit, numina, quibus sacrificabat, testatus maiorem se ex uirtute filii uoluptatem suscepisse quam ex morte dolorem, itaque ceptum sacrificium constantissimo animo persoluit. Simile huic, sed quanto sexu infirmior, tanto uirtute ualidior illa Lacaena mulier fecit, quae postquam accepit nuntium mortis filii strenuissimi, nullos femineos edidit eiulatus, immo


144. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Nocte breuem si forte indulsit cura soporem et toto uersata thoro iam membra quiescunt, continuo templum et uiolati numinis aras et, quod praecipuis mentem sudoribus urget, te uidet in somnis, tua sacra et maior imago humana turbat pauidum cogitque fateri. Hi sunt qui trepidant et ad omnia fulgura pallent cum tonat, exanimes primo quoque murmure caeli, non quasi fortuitu nec uentorum rabie, sed


145. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

qui quotidie stamus in proelio peccatorum, uitiis sordidamur, accipimus uulnera et de otioso uerbo reddituri sumus rationem. Iste locus praecipue a sacris scriptoribus frequentissime usurpatur ualetque ad minuendum dolorem plurimum uel quod eius magnitudo extenuat cetera uniuersa, uel quod reputatione ipsius uilescunt nobis cuncta, uel quod animum inducimus ad credendum iam nobis tantis


146. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

accusare; quae si uera iudices comprobassent, feriebant hac mortuum sententia ut honore sepulchri, immo omnino sepultura careret , tamquam nulla maiore ignominia affici possit. Sic legimus et sacris codicibus illius uiri Dei, qui contra mandatum Domini apud malum prophetam panem comederat, inter alias a Domino illatas poenas una fuit quod non est in sepulchro patrum suorum illatus. Hinc et illa Ouidii fuit sollicitudo et


147. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

tradamus nos ei curandos; sanabimur si uolemus. Inter omnes uero occupationes aut studia, quibus animus a maerore reuocatur, uis amoris est potentissima sacris etiam litteris testimonium perhibentibus, in quibus legimus Rebeccam adeo ab Isaac dilectam ut dolorem, qui ex matris morte acciderat, temperaret. Prudentissimum ergo et familiares Assueri inierunt consilium, cum nouas puellas regi


148. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


Si uero et pater est, "Comedam", inquit "flebile nati
sinciput elixi Pharioque madentis aceto." et post subdit:
tunc te sacra ad delubra uocantem
praecedit, trahere immo ultro ac uexare paratus.
Nam cum magna male superest audacia causae,
creditur a multis fiducia.


149. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

habuit, pro molli pluma ac bisso fenum et paleam. Triginta tribus annis multas inedias passus, sitim, aestum, nuditatem, algorem, opprobria, derisiones, uerbera, colaphos, euulsam illam barbam sacratissimam, faciem uenerandam consputam inaudita pertulit patientia; stetit mutus ueluti ouis coram tondente se, non fuit in uniuerso corpore illo gloriosissimo quantum grano sinapi tegeres quod non


150. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

factus fuerit homo aut cum multiplicata fuerit gloria domus eius quia cum interierit non sumet haec omnia neque descendet cum eo gloria domus eius. Pleni sunt sacri codices talibus consolationibus et huic tamquam potissimo consolationis innituntur loco. Et certe haud mediocris est momenti. Vnde et uulgo ad consolandum uel se uel alium usurpatur: Veniet mors quae adaequabit omnia


151. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | Section]

si V1 | bonam... uoluerimus deest in V1 | apponamus ] pręponamus V1 II.15.2 Hor. serm. 1,1,60-69,71-78, ubi 66 ac; add. 70 indormis inhians et tamquam parcere sacris; 71 cogeris; 74 adde II.15.6 miserandum iugum pro miserando iugo (quod et V1)


152. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | Section]

laudant V1 II.17.11 Sen. de rem. fort. 10,4 II.18.1 in... litteris pro sacris in litteris II.18.2 Iuv. 10,1-6, ubi 3 diuersa; 5 quid tam pro quantum; concipis


153. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | Section]

si V1 | bonam... uoluerimus deest in V1 | apponamus ] pręponamus V1 II.15.2 Hor. serm. 1,1,60-69,71-78, ubi 66 ac; add. 70 indormis inhians et tamquam parcere sacris; 71 cogeris; 74 adde II.15.6 miserandum iugum pro miserando iugo (quod et V1)


154. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | Section]

si V1 | bonam... uoluerimus deest in V1 | apponamus ] pręponamus V1 II.15.2 Hor. serm. 1,1,60-69,71-78, ubi 66 ac; add. 70 indormis inhians et tamquam parcere sacris; 71 cogeris; 74 adde II.15.6 miserandum iugum pro miserando iugo (quod et V1)


155. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | Section]

si V1 | bonam... uoluerimus deest in V1 | apponamus ] pręponamus V1 II.15.2 Hor. serm. 1,1,60-69,71-78, ubi 66 ac; add. 70 indormis inhians et tamquam parcere sacris; 71 cogeris; 74 adde II.15.6 miserandum iugum pro miserando iugo (quod et V1)


156. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | Section]

laudant V1 II.17.11 Sen. de rem. fort. 10,4 II.18.1 in... litteris pro sacris in litteris II.18.2 Iuv. 10,1-6, ubi 3 diuersa; 5 quid tam pro quantum; concipis


157. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | Section]

III.18.9 post pergamus V1 FINIS PRIMÊ RATIONIS CONSOLANDI. INCIPIT SECVNDA II.18.1 in... litteris pro sacris in litteris II.18.2 Iuv. 10,1-6, ubi 3 diuersa; 5 quid tam pro quantum; concipis


158. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | Section]

IV.19.5 illi V1, V2 IV.19.6 uile presepe V1 IV.19.7 inedias multas V1 | sacratissimam ] preclarissimam V1 | uenerandam consputam V1 ] ueneranda consputa V2 IV.19.9 Vulg. Mat. 16,24


159. Jan Panonije. Oratio legatorum Matthiae regis ad... [Paragraph | Section]

pariter nostratibus etiam peculiaria quaedam exhilarabant. Sciebat Beatitudinem tuam amplissima Venetiarum urbe oriundam, et patriae, ut par est, amantissimam, cives suos, socios nostros et eodem, quo nos, in discrimine sitos, minime deserturam. Meminerat, qua benevolentia, quantis favoribus sacratissimae recordationis Eugenius Papa Quartus, praedecessor et propinquus tuus, illustrem quondam parentem suum Christiani tum populi in Turcas ducem ac totam gentem Pannonicam fuerit prosecutus; nec ambigebat cognatam te erga nos et humanitatem et liberalitatem imitaturum. Imo difficilior


160. Jan Panonije. Oratio legatorum Matthiae regis ad... [Paragraph | Section]

cuius filius et successor Ludovicus, regnum Neapolitanum iure sangvinis ad se devolutum et nihilominus armis, post B. Petro Apostolo resignavit. Sigismundus porro Caesar, quanta in Constantiensi ac deinde in Basileensi concilio pro Martino et Eugenio pontificibus, et alias pro sacrosancta Ecclesia egerit; supersunt qui experientiae testimonium perhibere possunt. Ne singula percurrendo sim longior, semper gens nostra et principes nostri, huius sacratissimae Sedis auctoritatem longe plurimi fecerunt, et ad eius nutum, inter cetera, pacem pariter ac bellum temperarunt.


161. Jan Panonije. Oratio legatorum Matthiae regis ad... [Paragraph | Section]

porro Caesar, quanta in Constantiensi ac deinde in Basileensi concilio pro Martino et Eugenio pontificibus, et alias pro sacrosancta Ecclesia egerit; supersunt qui experientiae testimonium perhibere possunt. Ne singula percurrendo sim longior, semper gens nostra et principes nostri, huius sacratissimae Sedis auctoritatem longe plurimi fecerunt, et ad eius nutum, inter cetera, pacem pariter ac bellum temperarunt. Novissime illustris Gubernator noster Ioannes, cuius supra mentionem fecimus, cohortantibus et assistentibus legatis Apostolicis, quam saepe cum Turco dimicavit, ac tandem


162. Šižgorić, Juraj. Prosopopeya, versio electronica [page 265 | Paragraph | Section]


Stigmiferi post templa petas ubi membra quiescunt
Fraterna et iunctis ossibus ossa iacent
Ossa tamen quamuis sint mortua, munus amoris
Maxima amicitię parsque superstes erit.
Hic ubi tu fueris, dexttram pete, nuncia, primus
Angulus in sacris aedibus ossa tenet.
Haecque piis fratrum tu manibus ipsa referto
Nomine uel uerbis, o Elegia, meis:
"Ille miser iuuenis uestram me misit ad arcam
Nota fuit pietas cuius et altus amor.
Quod sensere quidem uestri sine tempore manes,
Sensit et hanc


163. Cipiko, Alviz. Cippicus ad lectorem, versio... [Paragraph | Section]

CIPPICVS AD LECTOREM.
Quem petis, lector studiose, Terentius hic est,
Gloria Romani Cecropiique salis,
Cuius Melpomene, si fas est dicere, sacro
Ore locuta dea est, ore locuta dea est.
Hic tamen ad Latias mendosus uenerat aures
Iamque parum, recte quod legeretur, erat
Sed Raphael uitio succurrit Regius isti,
Nec piguit tanti ferre laboris


164. Cipiko, Alviz. Naenia de clarissimo adolescente... [Paragraph | Section]


3  Frustra legiferi seruamus iussa Lycurgi
4  Cumque sua colimus simplicitate fidem.
5  Parcite, caelestes, uos cogitis impia uatem
6  Dicere: non homines, non habet ira deos.
7  Cur totiens uideo confundi sacra profanis
8  Vltimaque in summo prima sedere gradu?
8b  Cur tolli aspicimus nullo discrimine sontes
8c  Et passim meritis pręmia nulla dari?
9  Cur semper meliora cadunt


165. Cipiko, Alviz. Naenia de clarissimo adolescente... [Paragraph | Section]

coma:
81  "Parce, quid immisces te luctibus, inuida, nostris
82  Extendisque tuas in mea iura manus?
83  Parce, Venus, meus ille, meus. De matre cadentem
84  Prima tuli manibus sustinuique meis.
85  Prima sacrum tinxi pectus moresque pudicos
86  Totque animi dotes ingeniumque dedi.
87  Vnde suis illi grauitas maturior annis?
88  Vnde sonor sonus tenero tantus in ore fuit?


166. Nikola Modruški. Oratio in funere Petri Riarii,... [Paragraph | Section]

ut magis ipse solatio egeam quam ut illud cuique uel praestare possim uel polliceri. Quod etiam si minime perdidissem, nunquam tamen dispicere possem qua oratione aut quibus rationibus etiam illi quidem, qui principes eloquentiae sunt habiti, hanc tam grauem sacrosancti senatus uestri iacturam et hunc publicum totius curiae luctum ulla ex parte leuari possent. Perdidistis enim, patres amplissimi, praestantissimum collegam uestrum, cuius suauissimam consuetudinem, comitatem, benignitatem, liberalitatemque quotidie


167. Nikola Modruški. Oratio in funere Petri Riarii,... [Paragraph | Section]

suauissimam consuetudinem, comitatem, benignitatem, liberalitatemque quotidie experiebamini, cuius ingenii dexteritatem et incredibilem consilii prudentiam in dies magis admirabamini. Amisistis summi pontificis, patris uestri piissimi, singulare solacium et sacrae eius senectutis optatissimum baculum, participem secretorum, laborum socium, peregrinationis comitem, leuamen curarum, et per quem totius orbis principibus fidissima responsa et reddere consueuerat et accipere. Absit uero inuidia et liuor edax saltem


168. Nikola Modruški. Oratio in funere Petri Riarii,... [Paragraph | Section]

pectus zelo religionis feruescere. Clarescebat autem iam tunc nomen religiosissimi doctissimique uiri magistri Francisci, conciuis et auunculi sui, nunc summi pontificis papae Sixti, qui per id tempus Senis suis fratribus sacras scripturas interpretabatur. Hunc optimum Christianae militiae magistrum optimus futurus discipulus, quamuis puerili aetate, uirili tamen sensu sibi delegit; ad quem a religioso quodam sene multis exorato precibus inscia matre perductus est; diuino, ut


169. Nikola Modruški. Oratio in funere Petri Riarii,... [Paragraph | Section]

praestolaretur aetatem, quae pati melius iugum Christi posset. Sed cum pueri constantiam nullis blanditiis, nullis persuasionibus, nullis denique minis euincere posset, diuinum, ut erat, in eo aliquod munus arbitratus, hortantibus fratribus diui eum Francisci sacris initiauit, seruatisque pro more religionis rite caerimoniis uestem Christi induit. Qua assumpta ita omnia tyrocinii rudimenta libens promptusque et perdiscebat et exsequebatur ut nemo dubitaret et prudentiam illi et uires ante aetatem non


170. Nikola Modruški. Oratio in funere Petri Riarii,... [Paragraph | Section]

litteris Vicheriae imbuendum tradidit, quibus mira celeritate perceptis mox Ticinium, deinde Patauiuum, subinde Venetias, Bononiam, Perusium, Senam, Ferariamque misit ut, quaecumque in tam celeberrimis Italiae gymnasiis aut liberalium artium aut sacrarum litterarum dogmata florerent, ipse uelut operosa apis undique colligeret et in sacram pectoris sui cellulam diligenter reconderet. Quod quidem intra breues annos adeo consecutus est ut credibile non sit uirum ad agendum magis quam ad philosophandum natum


171. Nikola Modruški. Oratio in funere Petri Riarii,... [Paragraph | Section]

Patauiuum, subinde Venetias, Bononiam, Perusium, Senam, Ferariamque misit ut, quaecumque in tam celeberrimis Italiae gymnasiis aut liberalium artium aut sacrarum litterarum dogmata florerent, ipse uelut operosa apis undique colligeret et in sacram pectoris sui cellulam diligenter reconderet. Quod quidem intra breues annos adeo consecutus est ut credibile non sit uirum ad agendum magis quam ad philosophandum natum tantam omnium scientiarum notitiam adeo breuiter percipere potuisse. Habeo hic testes


172. Nikola Modruški. Oratio in funere Petri Riarii,... [Paragraph | Section]

multa indignatione deum optimum maximumque testem citare atque, cum nemo cogeret minimeque ea re opus esset, dirissima quaeque in se caputque suum impetrantem si ullas pecunias aut ulla Symoniacae perfidiae praemia abs quoquam eorum accepisset qui nuper in hunc sacrosanctum senatum apostolicum lecti noscuntur, seque ab inuidis atque malignis impie ac flagitiose eius criminis insimulari persancte iurabat. Angi eum uehementer et summis animi cruciatibus torqueri uideres


173. Nikola Modruški. Oratio in funere Petri Riarii,... [Paragraph | Section]

ecclesias suae curae commendatas collapsas erigere, exornare deformes; praedia occupata uendicare, bona priorum rectorum distracta negligentia propriis pecuniis recuperare; uestimenta, libros, uasa sacra, et caetera ad splendorem diuini cultus spectantia maximis sumptibus coemere, et, quam prestantiora haberi poterant, comparare. Testatur hanc eius munificentiam in hac Romana urbe diui Gregorii templum et prouentibus optime auctum et aedificiis perquam magnifice


174. Nikola Modruški. Oratio in funere Petri Riarii,... [Paragraph | Section]

spoliatum, tam praeclara instruxit suppellectili ut, quod prius caeteris illius urbis obscurius esse consueuerat, nunc splendore et omnifario apparatu uincat uniuersa. Testatur Papie Maioli fanum in quo ne unum quidem uasculum in sacrificium reperit, libros autem prorsus nullos, adeo ut, quotiens diuina res patranda erat, opus esset ab aliis sacris aedibus omnia mutuari; nunc tanta cum omnium, tum praecipue libellorum, calicum, ac uestimentorum


175. Nikola Modruški. Oratio in funere Petri Riarii,... [Paragraph | Section]

nunc splendore et omnifario apparatu uincat uniuersa. Testatur Papie Maioli fanum in quo ne unum quidem uasculum in sacrificium reperit, libros autem prorsus nullos, adeo ut, quotiens diuina res patranda erat, opus esset ab aliis sacris aedibus omnia mutuari; nunc tanta cum omnium, tum praecipue libellorum, calicum, ac uestimentorum copia abundat ut aliae ecclesiae mutuum, quod prestare solebant,


176. Nikola Modruški. Oratio in funere Petri Riarii,... [Paragraph | Section]

fani distracta praedia multis laboribus, sed multo maioribus impensis omnia recuperauit et intra biennium plus quam decem milia ducatorum pro exaugendis rebus eius exposuit. Haec quoque sacra apostolorum aedes beneficentiam eius testari potuisset si tantum quatuor mensibus superstitem uidisset. Iam enim decreuerat et aedificiis et prouentibus hac proxima aestate ita eam instruere ut quinquaginta fratribus et commodae


177. Nikola Modruški. Oratio in funere Petri Riarii,... [Paragraph | Section]

misericordiam peccatorum suorum supplex a domino precabatur. Cumque iam nox intempesta medium cursum peregisset, conuersus ad Viterbiensem praesulem Ecce, inquit, appropinquat iam hora; affer mihi sacrae unctionis oleum. Quod confestim cubiculo illatum nudato ac sublato, ut poterat, capite, religiose ueneratus est, deinde exhibitis manibus ac pedibus rite perunctus; quo facto Proferte, inquit sacros codices, et aliquid de diuinis mysteriis meam domino


178. Nikola Modruški. Oratio in funere Petri Riarii,... [Paragraph | Section]

affer mihi sacrae unctionis oleum. Quod confestim cubiculo illatum nudato ac sublato, ut poterat, capite, religiose ueneratus est, deinde exhibitis manibus ac pedibus rite perunctus; quo facto Proferte, inquit sacros codices, et aliquid de diuinis mysteriis meam domino animam commendantes recitate. Quibus mox prolatis usque in lucem partim psalmi decantati sunt, partim lecta euangelia, semperque intentus auribus atque oculis in ea quae legebantur, etiam deficiente spiritu,


179. Cipiko, Koriolan. Petri Mocenici imperatoris... [Paragraph | Section]

enim illa gens et tabernacula portatu facilia- quoniam stationes pascendi pecoris gratia saepe mutant- et culcitras dormiendi causa faciunt. Imperator imposita in naues omni praeda ad Delon insulam uenit. Haec olim ob insigne Apollinis templum et sacrorum cerimonias conuentibus uniuersae Graeciae celebrata fuit, nunc deserta ac inhabitata est. Extant tamen templi et amphitheatri uestigia albi marmoris, columnarum quoque ac signorum maximus numerus, colossus


180. Cipiko, Koriolan. Petri Mocenici imperatoris... [Paragraph | Section]

ducturus erat), Cilicia soluens Cyprum concessit, de filio nato reginae gratulaturus, quem antea enixam audiuerat, simulque si qua ad tutandum regnum necessaria forent prospecturus. Ubi ad reginam uenit, post gratulationem regina uolente puer ab imperatore et legatis ad sacrum fontem suscipitur, pueroque paternum nomen inditum est. Baptizato puero, a regina digreditur. Erat Cypri Andreas Cornarius, reginae patruus, uir mansueti animi atque benigni ingenii, ab adolescentia optimis moribus institutus, potiusque iniuriam pati, quam inferre


181. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Ad Franciscum Martiniacum
Nascenti, Francisce, tibi risere Camenę
Porrexitque suam lętus Apollo lyram,
Et tua ter sacra lustrans cunabula lauro
Ter quoque Castaliis illa rigauit aquis.
5  Hinc nondum puber, sed adhuc puerilibus annis,
Ędis iam Siculo carmina digna sene.
Si fera maturum Lachesis tibi uoluerit


182. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ista
Quando illum roseis Diana labris,
Dum fratrem putat, ipsa basiauit. De Marino in cęna dulciter canente
Dulcior ambrosia est cęna hęc et nectare sacro;
Dulcius est cęna carmen cantante Marino. In Hieronymum Papalem, psalocitharistam omnium pręstantissimum
Cantibus Orphei Rhodope lętetur et Hemus,


183. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ex animo,
Hoc arguta meę resonarent plectra Camenę
Tamque pium nobis extrueretur opus.
Pasiphes generi iuuenisque Ixione nati
Esset, crede mihi, non mage notus amor. 10
Sed licet aut sacrę faueant mihi numina Cyrrhę
Siue colit Nysę qui iuga celsa deus,
Effari, Nicolae, tamen non carmine possem
Quam mihi sit nostrum dulce sodalicium.


184. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

atque homines prędantur, cędibus instant
20   Vdaque de nostro tela cruore gerunt.
Pignora ab amplexu miserorum rapta parentum
Suscipere erroris dogmata plena iubent.
Christo igitur geniti Maumetica sacra sequuntur
Et qui saluari debuerant pereunt.
Quid fiet reliquis, quando pars maxima nostrum 25
Vrgetur tantis opprimiturque malis?
Efficere ergo tuum est, cum sis caput omnibus unum,


185. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Non possum nasum ferre, Sabelle, tuum!
Et pituita subest nigrę foedissima linguę:
Non possum linguam ferre, Sabelle, tuam!
5  Emunctę naris sanusque, Sabelle, palato
Cum fueris, superis sacrificabo deis. Ad Bartholum Illyricum
Gallica te uestis designat, Barthole, Gallum;
Lingua sed Illyricum te genus esse docet.
Elinguis fias posthac


186. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Condita Hironymi recubant hoc ossa sepulchro;
Ipse colit celsi regna beata poli.
Disce quibus meritis, nostro dum uixit in ęuo,
Tot bona nemo uni contulit ecclesię.
5  Correxit sacrę corrupta uolumina legis,
Exposuit ueterum mystica uerba patrum,
Errorum tenebras ueri splendore fugauit,
Assiduus recti doctor et autor erat,
Et Latię et Graię callebat Palladis artes,


187. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Martiniacum quod senectus non annis sed ualetudine conferenda est
Sum quoniam, Francisce, tibi charissimus unus
Optas me multas uiuere Olympiadas;
Hoc propter uotis diuos precibusque fatigas
Nec cessas sacris thura cremare focis.
5  Accipe sed quare longeuę tempora uitę
Despiciam: uitii est plena senecta sui.
Curuatur dorsum, titubat pes, membra tremiscunt,
Caligant oculi, dens cadit, ora rigent.


188. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Hymnus ad Deum
Nunc sublime ferens trans ardua nubila mundi
Magnanimum, mea Musa, pedem, trans sydera cęli
Ad superas scandens arces atque aurea templa
Ętherio fer sacra Patri fidibusque canoris
5  Aera permulcens diuinas concine laudes.
Tuque faue coeptis nostram nec sperne Camenam,
Magne Pater, quanquam digno Tua numina cantu
Non colimus: quisnam dictis mortalibus


189. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Posset habere sibi; mox fato functa supernas
Expletura foret sedes omnesque per annos
Conspectu fruitura Tuo, quę sola beatum
Fertur uita uirum: tanta est reuerentia uisi
100  Numinis et sacro tantum decus emicat ore.
Sed nimis alta cano, nullis concessa cothurnis
Aggredior: quo me tantarum culmine rerum
Captum, Musa, rapis? Quę si Tibi forte darentur
Promere posse palam, num tanti carminis


190. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

De duodecim apostolis Petrus
Primus apostolici coetus in sede locatus
Petrus, Christe, Tuę pręfuit ecclesię.
Multos ad sacrum tandem baptisma receptos
Abluit et uiua purificauit aqua.
5  Claudo inopique simul nummos atque ęra petenti
Ęs certe nullum pauper et ipse dedit,
Sed, dare quod nemo locupletum sufficit


191. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Qui studio foedę ductus auaritię
15  Diuinum donum uenale putabat et eius
Esse emptor cupiit uenditor ut fieret.
Si uis tanto igitur non execrarier ore,
Nec tribuas precio sacra nec accipias.
Hinc Lyddam ueniens Aeneam curat hiantem
20  Vi morbi nodis membra soluta suis.
Tabitha mox Ioppe fato collapsa resurgit
Atque iterum illius uiuere coepit ope.


192. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

recępit
Et baptizari compulit inde suos.
Tam multis fidei subiectis Bartholomęus
20  Impiger Armenię protinus arua petit.
Albanum ueniens patitur tormenta tyranni
Sacrilegi Astragis barbariceque feri,
Qui uiuo pellem, uiuo caput abstulit idem:
Constanti inuictus perstitit ille fide.
25  Hęc igitur passus superata morte beatas
Ingreditur gaudens Te duce,


193. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


Pristino uitę reddidit officio.
Antistes cernens, cernens miracula consul
Cumque his accipiunt cętera turba fidem.
Ipse autem tempus durauit ad usque Traiani
40  Vnus cuncta Asię sacra sacella regens.
Annos huic centum minus uno contulit ętas,
Ętatem uiuit sed modo perpetuam.
Obiit anno a Dominica passione LXVIII.


194. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


Sunt hominum pariter milia lota nouem.
Sed, magis extremos postquam transiuit ad Indos,
Lauit, qui Christo dona tulere, magos,
Atque oculis captam Synticem cernere fecit,
10  Reginęque simul sacra lauacra dedit.
Illa minus fidi thalamos uitare mariti
Coepit et immundum, foemina munda, thorum.
Causa patet: nimia tunc rex excanduit ira,
Suppliciis Thomam uexat et excruciat.


195. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

at regni post hęc successor amore
Egippo natę captus Iphigenię,
Dum sibi coniugio, sed frustra, posceret illam
20  (Nanque erat hęc Christo uirgo dicata Deo),
Iratus sancto, qui iam sacrauerat ipsam,
Transadigi orantis cuspide terga iubet.
Atque ita iustitiam retinens uitamque relinquens
Mattheus uitę dona perennis habet.
Passus est anno a Dominica passione XVII.


196. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

imperio, nomine Vardachium:
Non ipsum solum, sed qui quoque terga sequuntur
Quique latus cingunt quique pręire solent.
15  At postquam est urbis Senarię ad moenia uentum,
Sunt iussi uanis sacrificare deis.
Ecce autem templum: uix succedentibus illis
Imo saxa ruunt effigiata solo
Nec falsi potuere dei consistere coram
20  Illis qui ueri signa tulere Dei.


197. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

summo nunc tamen ille bono.
Passus est anno a Dominica passione XXXVII. Barnabas
Cypria progenies Barnabas atque Leuites
Luca teste sacro pneumate plenus erat.
Hic collega datus Paulo fuit urbeque Tharso
Inter se iuncti longius ire parant.
Adueniunt ipsam Antiochus quam condidit urbem, 5
Hic sanctas leges mira operando docent.


198. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


Extitit; aut nutus numinis istud erat,
Vt per digressos peragratis pluribus orbis
Partibus in plures gratia sparsa foret.
25  Post hęc Barnabas Cypri docet et Salaminis
Matthei secum scripta sacrata ferens.
His morbo affectos tangens langore leuauit,
Hęc relegens uitę pharmaca certa dabat.
Hunc Salaminę gens tandem impia Iudeorum
30  Flagranti impositum iussit obire rogo.


199. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


Auctus et est uerę religionis amor.
Maior cura fuit miserorum pascere uentres
10   Et plebem uerbis instituisse piis,
Promere scripturę sensus atque ędere multa,
Seruantur sacris quę recitanda locis.
Magna dedit, maiora capit nunc munera cęlo,
Consors imperii, Maxime Christe, Tui.


200. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | Section]


Te pariter diuum turba uerenda stupet,
Nanque Tibi similis sanctarum nulla dearum
Esse potest, primi sit licet illa chori.
Te casti mores, humilis mens, gestus honestus
Et semper sacro pectus amore flagrans
Effecere quidem dignam quę sola maneres
Perpetuum magni numinis hospitium.
Esse igitur poterit per Te mea libera uita
Tantis quas patior


201. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | Section]


Principium commune hominum Te flectat ut istam
Iam Tibi deuotam suscipias animam,
Quę, si mortalis labentia munera formę
Cum tanta ac tali nouit amare fide,
Nonne magis sacri decus amplexabitur oris
Cuius et ipse Deus captus amore fuit?
Si mihi forte Tuę dabit alta potentia dextrę
Fortunę ut cursu prosperiore fruar,
Ingenium, linguam, calamum,


202. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Section]

Marco Marulo in Valle Surda commoranti
Cultor et antistes Surdę, celeberrime, uallis,
Marule, perpetui Regis amator, aue!
Cuius in auxilium fidei dictamina nostrę
Plura uigent scriptis annumeranda sacris,
Cuius honoratę uolitant insignia phamę
Pręmia, Pieriis digna referre modis.
Scire uelis fortasse, tui quid, Marce, sodales
Quid faciant fratres, quid pia mater ait?


203. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Section]


Huic ubi pro certo missam uidet esse salutem
Labuntur lachrymę męsta per ora pię.
Moribus excultis Aloysius atque Marinus
Heu ueluti amissum te sibi uterque dolent;
Hi prece sollicita sacratum numen adorant
Vt possint tecum uiuere siue mori.
Nicoleos sine te Petrarcha nec incubat aris
Vt prius, oranti tu sibi in ore sonas.
Te meminit superos tacita si uoce fatigat,


204. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Section]

Musarum modulationibus, quas tibi fore quam gratissimas non diffido, cum non minus mea quam me ipsum et diligas et ames. Satis profecto mihi erit, si meam dumtaxat perspexeris voluntatem. Invenies enim Georgium Sisgoreum te diligenter ad sacra Musarum excitare, qui preterea te et recta prosequitur benivolentia et honore non mediocri. Vale et Musam nostram cantantem audiamus!
Villia miretur vulgus, mihi flavus Apollo


205. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Section]


1.1.6   Fecit ut in ficto protinus Anna rogo.
1.1.7   Illa gemens nitidos turbabat semper ocellos,
1.1.8   Sicut in Hypoliti funere uirgo sacri.
1.1.9   Liquerat Aonias tristis mea Musa choreas
1.1.10   Montibus in rigidis carmina moesta canens.
1.1.11   Intima


206. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Section]


1.1.34   Nec prius urentes sic tulit illa sonos:
1.1.35   "Illa ego Pyerio fueram laetissima prato
1.1.36   Inter delitias blanditiasque sacras.
1.1.37   Hei mihi, nunc cogor rupes habitare rigentes
1.1.38   Inter barbaricos Tarthareosque choros.
1.1.39   Illa


207. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Section]


1.1.37   Hei mihi, nunc cogor rupes habitare rigentes
1.1.38   Inter barbaricos Tarthareosque choros.
1.1.39   Illa ego gaudebam lauro sacroque corymbo,
1.1.40   Candidulis etiam purpureisque rosis,
1.1.41   Hic ego sed uideo densas sine gramine spinas,


208. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Section]


1.1.57   Hunc ego seruabam foelicia pocla ministrans,
1.1.58   Nectar et ambrosias pollicitansque dapes.
1.1.59   Munus in Aonio sacratum uertice portans:
1.1.60   Hoc tibi, dicebam, forte Camoena dabit.
1.1.61   Perfidus ille tamen Musam neglexit amicam,


209. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Section]


1.1.70   Bartholus a Saxo saxea uerba dedit.
1.1.71   Sed Maro Virgilius noster sine fine poeta
1.1.72   Viuet in Elysio, Mantua sacra, iugo.
1.1.73   Naso, poeta sacer, uiuet gaudente Corinna,
1.1.74   Cum Nemesi uiuens ipse Tibullus erit.
1.1.75   Est


210. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

tibi profuit, nec medicum non beatum, qui te tam cito ac probe curavit. Tua enim bona valitudine egomet convalui et tuis antydotis sanatus sum. Sed et Musae, quarum etiam amore percussus es et quarum sacra geris, pro tua salute non dedignate sunt intercedere nec vatem suum, qui diutius vivere potuisset ac debuisset, tam celeriter interire passae sunt. Que cum multa ore tuo facundo cecinissent,


211. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

De nouem poetis Latinis
1.3.1   Iam nouem Musae comites sacrate
1.3.2   Ore facundo cecinere uatum,
1.3.3   Quos tulit Phoebo penitus fauente
1.3.4   Lingua Latina.


212. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


2.3.11   Te merito clarum ualeo uocitare poetam,
2.3.12   Cui Phoebus, Nymphae Pyeridesque fauent.
2.3.13   Vate quid est sacrius? Quid tanto nomine maius?
2.3.14   Nil, ego confiteor, clarius esse potest.
2.3.15   Numen habent uates, sunt pectora digna triumpho


213. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


2.3.18   Turbaque paruorum turbaque iusta senum.
2.3.19   Crimen habent uates, quo se iactabit amator
2.3.20   Et releget sacras corde tepente faces.
2.3.21   Nomine nil maius uatum, nil dulcius ore
2.3.22   Musarum; Phoebi cedite, cuncta, lyre!


214. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


2.5.9   Est misero mihi nulla quies, labor undique nobis
2.5.10   Et, quocunque fugam torqueo, moeror adest.
2.5.11   Si capio sacri nodosa uolumina iuris,
2.5.12   Soluere conanti uincula moeror adest.
2.5.13   Si lego buccolicos pastorum carmina ludos,


215. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


2.9.68   Cantabant doctos, clare poeta, uiros:
2.9.69   Meonidem et magnum, genuit quem Mantua, uatem,
2.9.70   Nasonem doctum teque, Catulle, sacrum.
2.9.71   Te quoque cantabant, Raphael clarissime uates,
2.9.72   Patria nam per te nomen habere cupit.
2.9.73   Cunque


216. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


2.15.6   Altera sit cultis Laodamia comis.
2.15.7   Nympharum sociam faciat castissima Phoebe,
2.15.8   Si cupiet fatis uirgo manere sacris.
2.15.9   Sed si coniugio casti gaudebit amoris,
2.15.10   Altera Penelope sit probitate, fide.
2.15.11   Sit specimen


217. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

Carmen Hyppoliti
2.16.1   Ante non aequos patiar furores,
2.16.2   Moriger quam sim domine nouerce
2.16.3   Et tuum linquam nemus ipse sacrum,
2.16.4   Candida uirgo.
2.16.5   Gnosiam summens ego nunc pharetram
2.16.6   Figam apros, ceruos rapidos et ursos,


218. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

nostrum,
2.18   Viue, precor, mecum, saepius ipse cano.

2.18   Viue, decus iuuenum, cui sunt sacra carmina cordi,
2.18   Cuius in amplexu Phoebus Apollo sedet.
2.18   Gratulor ipse tuis nimium nunc, Petre, Camoenis,


219. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

Ad Georgium Diphnycum Sibenicensem
2.19.1   Maxima perpetuis gaudebit Smyrna Camoenis,
2.19.2   Quas celebrat Musis dedita turba sacris,
2.19.3   Et docto foelix gaudebit Mantua uate,
2.19.4   Cui cytharam Phoebus Calliopeque dedit.
2.19.5   Non, puto,


220. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

Ad iurisconsultorum collegium Patauinum
2.23.1   Quas tibi nunc referam grates, sanctissime cetus
2.23.2   Dedite Caesareis iuribus atque sacris?
2.23.3   Magnanimum Aiacem fortis laudauerat Hector
2.23.4   Cognoscens animos Marte parante suos.
2.23.5   Euryali


221. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

suos.
2.23.5   Euryali celeres donauit munere cursus
2.23.6   Progenies Veneris patris in exequiis.
2.23.7   Tu mihi, sacra cohors, iuris precepta legenti
2.23.8   Fauisti, nostra et singula dicta probas.
2.23.9   Dicere temptabo et, si fas est dicere, dicam,


222. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

micant totam Patauam per urbem
2.24.8   Sydera sicut.
2.24.9   Praemium posco uigilum laborum,
2.24.10   Codicem iuris resera sacrati,
2.24.11   Infulam ponas roseam capillo,
2.24.12   Da simul aurum!
2.24.13   Ille fere uates hedere coronam


223. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

et durum gladium triumphans
2.24.15   Portat et myrtum Veneris satelles
2.24.16   Carmina dictans.
2.24.17   Milites iuris merito sacrati
2.24.18   Et ferunt gemmas uarias et aurum,
2.24.19   Turba nam sacri studiosa iuris
2.24.20   Regnat in orbe.


224. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

dictans.
2.24.17   Milites iuris merito sacrati
2.24.18   Et ferunt gemmas uarias et aurum,
2.24.19   Turba nam sacri studiosa iuris
2.24.20   Regnat in orbe.
2.24.21   Angelum Castro precibus mouebo,
2.24.22   Te simul, Gorgi, soboles


225. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

Antonium Patauum
2.26.1   Nox aderat luna primoque serenior astro,
2.26.2   Qua deus enixa uirgine factus homo.
2.26.3   Iam Pataui sacro fumabant thure penates,
2.26.4   "Gloria", cantabant, "sit tibi, nate puer!"
2.26.5   Assiduo sonitu reboabant aurea templa,


226. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


2.27.5   Hoc poscit uirtus niueo delecta lapillo,
2.27.6   Hoc poscit rector te tribuente nouus.
2.27.7   Nec tibi sit durum. sacros deponere fasces,
2.27.8   Nec durum manibus ponere sceptra tuis.
2.27.9   Consulibus sic moris erat, Tristane, Quiritum


227. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

tuo semper, celebrande rector,
2.28.8   Pectore figas.
2.28.9   Iure consultis faueas, precamur,
2.28.10   Qui sciunt sacras reserare leges,
2.28.11   Nobilis sic te celebrabit omnis
2.28.12   Turba studentum.
2.28.13   Lucis istius memor esto


228. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


2.29.39   Dedita perpetuo et sceuo gens dedita bello,
2.29.40   Vnica spes ferrum, parmula, cuspis, equus.
2.29.41   Gens inimica sacras ardescit perdere leges,
2.29.42   Quas deus electis fixit in orbe suis.
2.29.43   Conqueror, antiquam uicit Bizantion urbem,


229. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


2.29.82   Captaque sed Venerem passa iuuenta fuit.
2.29.83   Nec dubitant alii diuum foedare figuras,
2.29.84   Hei mihi, nec sacre numina fixa cruci.
2.29.85   Numine nec uero panem timuere sacratum,
2.29.86   Sunt data fumosis denique templa focis.


230. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


2.29.83   Nec dubitant alii diuum foedare figuras,
2.29.84   Hei mihi, nec sacre numina fixa cruci.
2.29.85   Numine nec uero panem timuere sacratum,
2.29.86   Sunt data fumosis denique templa focis.
2.29.87   Carmine quo flebo? Faciam quid, patria dulcis?


231. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


2.29.86   Sunt data fumosis denique templa focis.
2.29.87   Carmine quo flebo? Faciam quid, patria dulcis?
2.29.88   Quidue miser faciam, tuque sacrata fides?
2.29.89   Est mea mens tanto nimium, queror, egra dolore,
2.29.90   Rumpuntur fletu pectora nostra graui.


232. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

manu.
2.29.93   Consultus ponam numerosa uolumina iuris
2.29.94   Et clypeum capiam Marte fauente mihi.
2.29.95   Pro te, sacra fides, et, dulcis patria, pro te
2.29.96   Sit mea barbaricis dedita uita uiris!
2.29.97   Pro te me uoueo, pro te mea pectora trado


233. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


2.30.2   Ingenium ueluti miror Apollo tuum.
2.30.3   Dic nemus umbrosum, quo iam resonare solebas,
2.30.4   Nectare dic, Naso, pocula mixta sacro!
2.30.5   Quo, precor, inueniam tam sacrum fonte liquorem,
2.30.6   Inter mortales qui sine morte facit?
2.30.7   Naso,


234. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


2.30.3   Dic nemus umbrosum, quo iam resonare solebas,
2.30.4   Nectare dic, Naso, pocula mixta sacro!
2.30.5   Quo, precor, inueniam tam sacrum fonte liquorem,
2.30.6   Inter mortales qui sine morte facit?
2.30.7   Naso, olor ut moriens deflebas fata Tibulli,


235. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


2.33.17   Scit uariis cantare modis tua docta Camoena,
2.33.18   Orpheus es dulci tu uel Apollo sono.
2.33.19   Inque tuo sunt iura simul sacra corde locata
2.33.20   Iureque consulti tu quoque nomen habes.
2.33.21   Nuper es et palmam tam forti Marte secutus,


236. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


2.35.6   Alitibus pictis ethera, flore solum,
2.35.7   Ornastique hominem diuino munere solum
2.35.8   Et facis, ut sapiat te duce sacra deo.
2.35.9   Et mihi scintillam donorum, summe, dedisti,
2.35.10   Laus tibi, cui debet gloria cuncta dari.


237. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

liquores,
2.36.11   Credas tu mihi, melle dulciores,
2.36.12   Certe gratus es et nouem puellis
2.36.13   Et Phoebo quoque uatibus sacrato.
2.36.14   Laetantur Charites tuis Camoenis
2.36.15   Pulsantes pedibus theatra magna,
2.36.16   Et texunt Driades tibi


238. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

tuis Camoenis
2.36.15   Pulsantes pedibus theatra magna,
2.36.16   Et texunt Driades tibi coronas
2.36.17   Ornatas uiolis sacro et hiacyntho.
2.36.18   Musae muneribus petunt poetam
2.36.19   Et lauro uiridi premunt capillum.
2.36.20   Salue tu potius,


239. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

beatum,
2.36.27   Quod tanti celebrer uiri Camoenis,
2.36.28   Si digni fuerint mei uigores
2.36.29   Phoebo carminibus tuis sacratis.
2.36.30   Sed uates tibi gratias habebo,
2.36.31   Dum Phoebi radiis fruar coruscis,
2.36.32   Quod me perpetua lyra


240. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

timere deum.
3.1.21   Lux aderat diue, que tersit crine magistrum
3.1.22   Et que purgauit crimina multa gemens.
3.1.23   Vt mea nota sacro facerem secreta ministro,
3.1.24   Deposui tuta crimen in aure meum.
3.1.25   Heredes nostros legali robore scribo,
3.1.26  


241. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


3.2.1  Neptuno pecudem mactauimus e grege nostro,
3.2.2   Vt faueat uelis, Acciarine, tuis.
3.2.3   Non sine uersiculis sacram et iugulauimus agnam,
3.2.4   Temperet ut rabiem uentus et unda suam.
3.2.5   Sanguine placantur pecudum pia numina quedam


242. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


3.5.2   Quem sortita uirum patria nostra fuit.
3.5.3   Nam tua laetitiam nobis pretura gerebat,
3.5.4   Cum te pretorem curia sacra dedit.
3.5.5   Venisti, pretor, miro expectatus amore,
3.5.6   Publica res tali preside laeta fuit.
3.5.7   Vrbs tibi


243. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


3.6.19   Magnaque ditauit Ciceronem Roma disertum
3.6.20   Atque humilis Cicero consul in urbe fuit.
3.6.21   Me ciuem ciuis sacro spoliauit honore,
3.6.22   Foelices doluit uiuere posse dies.
3.6.23   Vrbem Antenoream, que me donauit honore,


244. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


3.6.31   Delia nulla fuit, fuerat uel Cinthya nulla,
3.6.32   Fabula uel de me nulla Corinna fuit.
3.6.33   Blanditie nostre fuerant sacra uirgo Diana,
3.6.34   Nec colui numen, Cypria blanda, tuum.
3.6.35   Nec fixi precio, nec patria iura refixi,
3.6.36  


245. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


3.6.39   Me uobis dederam teneris studiosus ab annis,
3.6.40   Carmina nam uobis uersiculosque dabam.
3.6.41   Nunc tamen ipse magis sacrorum iura colebam
3.6.42   Non memor Aonidum Pyeridumque chori.
3.6.43   Parcite, Pyerides, stimulo uicistis acuto,


246. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


3.6.51   Nisus et Euriali perierunt tempora cari,
3.6.52   Quos mirata fuit denique prisca fides.
3.6.53   Lelius in sacro semper uiuebat amore,
3.6.54   Scipio testis erat tempus in omne grauis.
3.6.55   Aonides, nimium nostros lacerastis honores,


247. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


3.7.8   Lex te Persarum perdat, inique, nimis.
3.7.9   Nil tibi cum Musis, Charites tibi nulla dedere,
3.7.10   Nil tibi cum Nymphis deliciisque sacris.
3.7.11   Te, puto, Tisiphone genuit uel Cerberus ipse,
3.7.12   Tisiphones habeas Cerbereasque domos.


248. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]

faueto.
3.9.5   Tu dei ueri celebrator almus,
3.9.6   Qui potens celsa uolitans ab arce
3.9.7   Perditum mundum docuit sacrati
3.9.8   Lumina uerbi.
3.9.9   Dicta sacrorum tibi sunt aperta,
3.9.10   Scripserat quicquid sacer ille Aquinas


249. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


3.9.6   Qui potens celsa uolitans ab arce
3.9.7   Perditum mundum docuit sacrati
3.9.8   Lumina uerbi.
3.9.9   Dicta sacrorum tibi sunt aperta,
3.9.10   Scripserat quicquid sacer ille Aquinas
3.9.11   Siue doctorum specimen minorum,


250. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


3.11.41   Dulcia seu Bromio consummit pocla ministro,
3.11.42   Fortius in bibulo pectore torquet amor.
3.11.43   Si uenit interdum cupiens sacra liba uidere,
3.11.44   Vritur infoelix nec memor ipse dei.
3.11.45   Vulnere defessus si forte uagatur in urbe,


251. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]


3.12.1.16   Nomen ad hoc semper flectitur omne genu.
3.12.1.17   Sexta dies Iani est, qua stella nouella reduxit
3.12.1.18   Virginis ad partum regia dona sacrum.
3.12.1.19   Est quindena dies decima cum luce biformis
3.12.1.20   Ad decus ensiferi facta beata dei.


252. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


3.12.2.8   Tempus et hoc inter maxima festa cano.
3.12.2.9   Vndenaque die geminata mense sub isto
3.12.2.10   Clauiger in sacra sede triumphus erat.
3.12.2.11   Ter octaua dies numero numerata sub isto
3.12.2.12   Sortibus electum lux dabit ista nouum


253. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


3.12.3.8   Quo canit humanum paruula turba deum.
3.12.3.9   Prebuit eternos nobis tua coena triumphos
3.12.3.10   Instituitque sacrum, Christe benigne, cibum.
3.12.3.11   Illa dies colitur lachrymoso plena dolore,
3.12.3.12   Qua deus humano corpore passus erat.


254. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


3.12.5.11   Nomina trina dei uenerantur cuncta creantis,
3.12.5.12   Est tamen eternus unus in orbe deus.
3.12.5.13   Est quoque magna nimis sacri ueneratio festi,
3.12.5.14   Quo colitur celso uictima plena deo.


255. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


3.12.6.2   Festaque letitie Iunius ipse dabit.
3.12.6.3   Idibus Antoni Pataua ueneratur in urbe
3.12.6.4   Et colitur multo lumine sacra dies.
3.12.6.5   Sex dedit illa dies Greca sub imagine delthas,
3.12.6.6   Qua nitet agnigeri festus in orbe dies.


256. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


3.12.6.6   Qua nitet agnigeri festus in orbe dies.
3.12.6.7   Viginti nonum numerum super adde diebus,
3.12.6.8   Clauiger et Paulus scerta sacrata ferent. Iulius
3.12.7.1   Iulius ardenti mundum cum sole


257. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


3.12.8.10   Laetatur festo, Bartholomee, tuo.
3.12.8.11   Et bisdena dies coniunctis octo diebus
3.12.8.12   Ad decus Aurelii sacra docentis erit. September
3.12.9.1   Septimus a Martis numerando


258. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


3.12.9.1   Septimus a Martis numerando mense refulget,
3.12.9.2   Cum festis mundo dulcia musta dabit.
3.12.9.3   Tercia post Nonas, sacratus uirginis ortus,
3.12.9.4   Cantabit toto carmen in orbe nouum.
3.12.9.5   Idibus ad laudem nostrum natale Tonantis


259. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


3.12.9.4   Cantabit toto carmen in orbe nouum.
3.12.9.5   Idibus ad laudem nostrum natale Tonantis
3.12.9.6   Surgit et ad magni gaudia sacra dei.
3.12.9.7   Post Idus octaua dies preclara nitebit,
3.12.9.8   Namque dies hominis festa uolantis erit.


260. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

December
3.12.12.1   Festa dabit nobis Nicolai sexta Decembris,
3.12.12.2   Qui fauet in pelago connubiisque sacris.
3.12.12.3   Ambrosii nomen, toto uenerabile mundo,
3.12.12.4   Septima sacra dies cantat honore pio.


261. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


3.12.12.2   Qui fauet in pelago connubiisque sacris.
3.12.12.3   Ambrosii nomen, toto uenerabile mundo,
3.12.12.4   Septima sacra dies cantat honore pio.
3.12.12.5   Gaudia prestabit nobis octaua Decembris,
3.12.12.6   Qua concepta die uirgo serena fuit.


262. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Section]

Giliberthus Grynaeus Giliberthi, artium doctoris ac fortunae priuigni, clarissimi doctoris Georgii Sisgorei iudicium in hec
b.1.1  Carmina laudamus sacro perfusa liquore,
b.1.2   Factaque Cyreo uertice Musa tua est.
b.1.3   Tu, uates uenerande, potes superare canendo
b.1.4   Meonidem, solus cum Cicerone sapis.


263. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | Section]

Carmina laudamus sacro perfusa liquore,
b.1.2   Factaque Cyreo uertice Musa tua est.
b.1.3   Tu, uates uenerande, potes superare canendo
b.1.4   Meonidem, solus cum Cicerone sapis.
b.1.5   Non celebres sacros uidisti frustra poetas,
b.1.6   Quem dederit tantum Dalmata lingua decus.


264. Gučetić, Ivan. Epigramma in morte Domiti... [Paragraph | Section]

2012-07-02 Početna verzija Ioannes Gotius Ragusinus
Flete nouem sacrę decima cum Pallade Musae,
(Nam decet) incomptis nunc ululate comis:
Heu Domiti rapidae sparserunt funera flammae
In cineres! Vestris hunc aluistis aquis,
Hic uos- seu Graio dudum uelamine


265. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_13 | Paragraph | SubSect | Section]

Stratum Solitudo Sumptus Similitudo Spes Seruus Simplicitas Securitas Salutatio Solicitus Sacrilegium Sacerdos Sacrificium Spiritus Sanctus
T Temperantia Timor Terra Tedium


266. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_13 | Paragraph | SubSect | Section]

Sumptus Similitudo Spes Seruus Simplicitas Securitas Salutatio Solicitus Sacrilegium Sacerdos Sacrificium Spiritus Sanctus
T Temperantia Timor Terra Tedium Tinctura Testis


267. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_42 | Paragraph | SubSect | Section]

Impleui Ephraim, id est apostolos Spiritus Sanctus etc.; item de prędicatione et miraculis et conuersis per eos ad fidem 214 . Purgabit filios Leui, et colabit eos quasi aurum et quasi argentum, et erunt Domino offerentes sacrificia in iustitia 216 .
Antichristus. De ipso et ad eum conuersis. Psalmus LII


268. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

subiectus erructat ignem V . Aracne contendit cum Minerua, cessit in araneam VI . Rodope et Hemus Iunonis et Iouis sibi nomina uindicantes uertuntur in montes. Nyobe filiorum foetu elata sacra Latonę contempsit. Marsyas tybiis cum Apolline contendit VI . Iacinthus puer disci lusum cum Apolline ausus exercere, eo elisus est. Adon a Venere monitus, ut a feris caueret, aprum aggressus periit X .


269. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_70 | Paragraph | SubSect | Section]

eorum inopia, sed in moribus, quos non modo sors hęc parua non expleret, sed nec omnes simul regum tyrannorum largitiones 245 .
Audacia. Lucius Metellus pontifex ex ardente templo Vestę sacra eripuit in medios irrumpens ignes 50 . PROBLEMATA ALEXANDRI APHRODISEI
Anima. Quomodo anima adhęret


270. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_71 | Paragraph | SubSect | Section]

portus omnium ope indigentium 80 .
Aduersa. Apud quercum scotos uel1 tenebrę 84 . Prouerbium apud Eleos: Grauiora sambuco pati. Hic enim ob sacrilegia compręhensus in tormentis decessit 86 .
Auaritia. Megarenses Theogora tyranno eiecto usuras a creditoribus, quas antea soluissent, reposcebant idque palintociam appellauerunt


271. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Posthumus damnatus, quod, cum exercitui pręesset, militum opera in suo agro colendo esset usus 245 . Pyrrhi auaritia dirrui sepulchra iubentis antiquorum regum auri cupiditate 251 . Pleminius ne a sacris quidem abstinuit 299 . Corui aurum comedunt 301 . Rapacissima Nabidis coniunx 308 . Hannibalis ars in Gortinorum fallenda auaritia 320 .


272. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Habitaculum. Doma Gręce, Latine tectum 280 .
Angeli. Cherub et Cherubin 37 . Cheruibin scientię multitudo et notitia sacramentorum Dei, et thronus eius ac requies 38 . Cherub Cherubin 76 . Lapides igniti 76 . Nuncii


273. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_121 | Paragraph | SubSect | Section]

Abiit iterum trans Iordanem, ubi erat Ioannes baptizans, et mansit illic, id est transiit de Iudea ad baptizatos ex gentibus X. Iam uos mundi estis propter sermonem, quem locutus sum uobis. Augustinus: Accedit uerbum ad aquę elementum et fit sacramentum. Vnde ista tanta uis aquę, ut corpus tangat et cor abluatur, nisi faciente uerbo, non quia dicitur, sed quia creditur XV.
Benedictio. Sanctifica eos in ueritate; sermo tuus ueritas est


274. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_138 | Paragraph | SubSect | Section]

Qua arte incensum Atheniensium pręsidium in Boetia 164 . Lacedemonii ad cantum tibiarum euntes in pręlium 166 . Ephesus Martis officina 183 . Sacra Thebarum cohors 195 . Bellica uirtute princeps Agesilaus 196 . Ordines aciei 207 . Strata gemma 241 . Demetrii machinę


275. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_138 | Paragraph | SubSect | Section]

stratagema in Carthagine obsidenda 331 . Tanti exercitum esse, quanti sit is qui in eo imperet 334 . Legitimum militię tempus 339 . Germani pręlium inituri Herculi sacrum canebant hymnum. Militandi ratio in Germanis 347 . Pompeius imperium pertesus 362 . Britanni esedis utuntur in pręlio 374 . Glasco ora inficiunt, ut in


276. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_151 | Paragraph | SubSect | Section]

boni 51 . Homo 53 . Moralis 54 . Homines et iumenta 56 . Diuitum portę 57 . Offert sacrificium salutare 67 . Manus, opera. 65 . Cingulum duplex 67 . Lapides integri 157 . Brachium separationis comedit


277. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_153 | Paragraph | SubSect | Section]

non subeunt propter scelera Terei 109 . Reges Ęgypti humano sanguine elephantiasim sibi curabant 255 . Peryllus Phalaride sęuior 322 . Hercules, ad quem Poeni humana sacrificarunt uictima 338 . Adamas nec ferro frangitur nec calescit igne 349 . Cibi potusque parsimonia. Pars quędam othiopum locustis tantum uiuit, fumo et sale duratis in annua alimenta


278. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_169 | Paragraph | SubSect | Section]

rex Israel, percussit Thersa et terminos eius, quoniam noluerunt aperire ei; interfecit pręgnantes scindens eas. Achaz, rex Iuda, consecrauit filium iuxta ritum gentium 66 . Samarię coloni de Sepharuaim comburebant filios igni sacrificantes diis Sepharuaim Adramelech et Anamelech 67 . Nabuchodonosor occidit filios Sedechię in conepectu eius, ipsum autem cathenis uinctum duxit in Babylonem; subuertit Hierusalem et templum 69 .


279. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_176 | Paragraph | SubSect | Section]


Conuersi. Non abominaberis Idumeum nec Ęgyptium 28 . Ruth ad cultum unius Dei conuersa adhęret socrui 40 . Naaman lepra mundatus profitetur se non ultra sacrificaturum diis alienis nisi Deo Israel 63 . Achior credidit Deo Israel, et circumcisus est 96 . Iuda saluabitur. Psalmus XXI. Qui diluuium inhabitare facit. Psalmus XXVIII


280. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_183 | Paragraph | SubSect | Section]

Psalmus CX 119 . Pauperes eius saturabo panibus. Psalmus CXXXI 123 . Adipe frumenti satiat te. Psalmus CXLVII 125 . De eodem sacramento 127 . Qui edunt me, adhuc esurient, et qui bibunt me, adhuc sitient 146 . Et faciet Dominus exercituum omnibus populis in monte hoc conuiuium pinguium etc.


281. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_183 | Paragraph | SubSect | Section]

Et confluent ad bona Domini super frumento, uino et oleo 175 . Vocabo frumentum et multiplicabo illud, et non imponam uobis famem 192 . Altare holocausti in atrio interiori est sacramentum eucharistię 196 . Super triticum et uinum ruminabant, et recesserunt a me 202 . Viuent tritico, et germinabunt quasi uinea; memoriale eius sicut uinum Libani


282. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_184 | Paragraph | SubSect | Section]

Et erunt lebetes in domo Domini quasi phialę coram altari, id est calices; et uenient omnes immolantes, et sument, et coquent in eis 215 . In omni loco sacrificatur et offertur nomini meo oblatio munda 216 .
Consilium. Ionadab consilium dedit Ammon, quomodo stupraret sororem Thamar quam adamarat; quę res illi attulit necem scelere commisso


283. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_186 | Paragraph | SubSect | Section]

MARCVS
Caritas in Deum. Primum mandatum diligere Deum ex toto; secundum diligere proximum sicut se ipsum. Maius horum aliud mandatum non est. Maius est omnibus holocautomatibus et sacrificiis XII. Caritas Petri nolentis pati Dominum. Sed caritas hęc non sapiebat quę Dei sunt, sed quę sunt hominum VIII. Idem: Et si omnes scandalizati fuerint in te, sed non ego. Et si oportuerit me commori tibi, non te negabo. Idem


284. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

et adductus ad Iesum XIX. Symon Cyreneus ferens crucem post Iesum. Latro in cruce. Centurio iuxta crucem: conuersi ac confitentes XXIII.
Communio. Christus tactu sanauit leprosum; ipsius enim sacra caro est purgatiua et uitam tribuens V. Puellę a morte suscitatę iubet Dominus dari cibum: ut scias etiam post mortiferas operationes penitentibus non denegrandam comunionem VIII. Beatus qui manducabit panem in regno Dei. Homo quidam


285. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_190 | Paragraph | SubSect | Section]

monumentum. Et tu discussis uitiorum tenebris ad Domini corpus accedas, cum odore aromatum appropinquato ad monumentum, id est ad altare Dei cum suauitate uirtutum et orationum. In fractione panis cognouerunt Dominum quorum ante oculi tenebantur, ne agnoscerent eum. Igitur sacrum panem sumentibus illustrantur mentis oculi XXIIIII.
Confessio. Vt reuelentur ex multis cordibus cogitationes. ORIGENES: Cogitationes etiam malę in hominibus erant; quę propterea reuelatę sunt, ut occideret


286. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_199 | Paragraph | SubSect | Section]

fratre Remo cępit imperium XIIII . Hyppolitus territis equis curru excussus ac membratim distractus XV .
Cibus, potus. Pentheus Bacchum ligasse dicitur et sacra eius contempsisse, forte quia, abstemius fuit. Ab Agaue matre, Ino et Auctonoe sororibus in furorem a Baccho uersis interemptus dicitur, idest cum uino inacaluissent III . Ceres ex itinere fessa aquam lutulentam


287. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

258 . Pueri usque ad duodeuigesimum annum uini usum prorsus ignorent etc. Vinum ad animi pudorem et corporis sanitatem datum 274 . Commessationem uirorum commendat, foeminarum reprobat. In sacris a carnibus abstinebant, quia uesci carnibus et sanguine aras polluere impium uidebatur. In animalibus statim natis cibi potusque cupiditas 293 . In uictu mutatio periculos, 296 . Conuiuia


288. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_206 | Paragraph | SubSect | Section]


Callidus. Cacus per caudam auersas boues traxit, ne quęrentem Herculem uestigia ducerent ad latebram, ubi eas absconderat 13 .
Crudelis. Sacrificium Saturno cęde humana 12 . Tullia patris Seruii Tulli necem uiro suo Tarquinio suadet, supra cadauer interempti currum egit. Inde uicus impius dictus qui ante Cyprius 94 . Tarquinius Superbus


289. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_208 | Paragraph | SubSect | Section]

improbos fieri animaduertentes, unum tantum delegerunt, quem eo mitterent commertii causa, ne cęteri corrumperentur 84 .
Crudelitas. Nec hostem pręlio lacesere nec ferire fas erat nisi militari sacramento astrictis 77 . Romani duos uiros et duas mulieres uiuentes obruerunt. Barbaris mos erat homines diis immolare 80 . Hamaxocylistę inter Megarenses pessimi Peloponnesios ad solemne spectaculum


290. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_208 | Paragraph | SubSect | Section]

et elegans putarent comprimere appetitum 79 . Consules inuitati ad conuiuium, ne ueniant, rogabantur 80 .
Custos. Censores creati nihil prius agunt quam sacrorum anserum alimenta locent et imaginis splendorem, quod bello Gallico dormientibus canibus primi anseres Gallorum in Capitolium ascensum persenserunt et e langore uigiles excitarunt 81 .


291. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Constantia Photionis, cum fateretur se solum diuersa sentire contra omnium sententiam 60 . Caritas in Deum. Lucius Albinus, cum curru ueheretur fugiens Roma a Gallis capta et similiter fugientes uidisset uirgines Vestę in sinu sacra ferentes, quo cultius ea ferrent, currum eis cęssit, ipse cum familia in terram descendit 47 .
Clementia. Scipio


292. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Aristoteles ait ideo fabis abstinendum admonuisse, siue quod pudendis similes sunt, siue quod inferni ianuis--- sunt enim foecundę solo--- siue quod corrumpant etc. Gallo item abstinendum; nam sacer est et horas signat. Pisces item sacros non gustandos. Panem non frangendum 83 . Sal apponendum, quod iustitię admoneat: quicquid enim occupauerit, seruat. Animatum nihil comedendum 84 . Aristophon de Pythagoricis ait: "Comedunt


293. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Concordię templum 339 .
Contraria. Hammonis fons mane tepidus, meridie frigidissimus 215 .
Communio. Qui negligentius sacram hostiam et calicem contrectarint 430 .
Contemplatio. Gymnosophistę 232 . Archimedes intentus figuris deliniandis interficitur, hostem sibi iminentem non


294. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_228 | Paragraph | SubSect | Section]

357 . Clementia Dei erga peccatores 16 . Dei dilectio erga peccatores 17 . Misericordia et ueritas 17 . Misericordiam uolui et non sacrificium 22 . Misericors Dominus 33. 36 . Dominus malens penitenti am peccatorum quam mortem 43 . Zelatus est Dominus terram suam 43 .


295. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Pars salutis est sua confiteri et nosse peccata 338 . Felix conscientia, cuius causa Domino reuelatur 360 .
Corpus. Crus uia Scripturarum, auris dictorum sacramenta 51 . Omnis caro, de homine tantum dicitur 155. 332 . EX PARTE SECVNDA COMMENTARIORVM


296. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_231 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei et amor 437 .
Clemens. Arquus clementię signum 25 . Misericordia Dei etiam cum nascitur 59 . Misericordiam uolo et non sacrificium 150. 154 . Misericordia et ueritas non te deserant 259 . Clementia eius quasi imber serotinus 272 . Et lex clementię in lingua eius


297. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_234 | Paragraph | SubSect | Section]

336 . Tunc imponent super altare tuum uitulos 360 . Parasti cibum illorum 367 . Holocausta medullata offeram tibi 367 . Melchisedech sacrificium 374 . Panis cęli. Panis angelorum. Adhuc esca eorum erat in ore 378 . Dilata os tuum, et implebo illud 380 . Et cibauit illos ex adipe frumenti


298. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_237 | Paragraph | SubSect | Section]

mari sit 84 .
Consolatio. Potio quę facit obliuisci calamitatis 65 .
Contemplatio. Sacrificium Deo mentis speculatio 21 . Diuinorum imagines hęc inferiora 81 . Thales in puteum cadens 82 .
Cibus, potus.


299. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_244 | Paragraph | SubSect | Section]

APOPHTHEGMATA PLVTARCHI
Dolor. Fletus continentia 24 . Leuchothoe sacrificium luctu peragitur 73 . FABIVS QVINTILIANVS IN DECLAMATIONIBVS
Dolus. Responsum ambiguum 19 . Diuitis


300. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_256 | Paragraph | SubSect | Section]

223 . Vlulate etc. 204 . Super hoc plangam quia desperata est plaga eius 208 . Operiebatis lachrimis altare Domini fletu et mugitu, ita ut non respiciam ultra ad sacrificium etc., quia nihil prosunt lachrimę, ubi non cessat peccatum 216 .
Degener. Ioram pessimus, de Iosaphat optimo. Ioatham rex rectum fecit coram Domino, Achaz uero, filius


301. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_291 | Paragraph | SubSect | Section]

sororibus in furorem uersis interimi curauit. Tyrenos nautas, qui se raptum nauigio imposuerant, in delphinos et nauis armamenta, in feras serpentesque conuertit III . Leucothoen et sorores eius, Minei filias, ob sacra contempta repenti tibiarum et tympanorum sono exterruit, telas instrumentaque earum in hederam ac uites mutauit, domum repleuit feris, ipsas denique in uespertiliones conuertit IIIII . Bello Gygantum Typheum


302. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

misit. Bello Gygantum Typhonem timens uersa est in felem V . Cum fratre Apolline sagittis occidit filios Nyobes, Latonę contemptricis VI . Aprum misit, qui Calidonię agros uastaret, quia Ceneus in sacrificio colligendorum fructuum eam pręterierat VIII . Chionen, Dedalionis filiam, quod se illi pręferret, transfixa lingua peremit XI .


303. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

tulit, qui in stellam emicuit XV . Cybelle, Berecynthia, Ops, Rhea, Bona dea, Cybeleia, deum mater, Dyndimena, Idea mater. Eius antistes Athis uersus est in pinum. Hyppomanem et Athalantam, quod lucum ei ab Echione, terrę filio, sacratum concubitu uiolauerant, in leones subiecit X . Naues Ęneę, ne illas Turnus cremaret, in nymphas marinas conuertit et alias naues leuauit XIIII . Isis, Ęgyptiorum dea, Theletusę fuit auxilio, eo


304. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_308 | Paragraph | SubSect | Section]

Cloacina, pallor, pauor, honor, uirtus, mens, rubigo, febris, Venus calua, Venus amata, Iupiter pastor, fornax, muta, Lares, Lara, Larunda, cęca, cuna, Sterculius, Ticinus, Terminus 22 . De deorum sacrificiis 22.23. 24 . Autores colendorum deorum 25.26. Iouis cognomina 26 . Bellus, Saturnus 26 . Causa fingendi simulachra 28 .


305. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_312 | Paragraph | SubSect | Section]

Quę non transmutantur, incomprehensibilia sunt et ab eius quod mutatur natura prorsus aliena 103 . Deum esse animal immortale ac beatum 108 . Decimas frugum separant Athenienses in sacrificiis publicis offerendas 8 . Chilo difficile esse dixit ocium recte disponere 10 .
Diabolus. Mundus demonibus plenus 3.


306. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_317 | Paragraph | SubSect | Section]

179 . Decima prędę Apollini datur 183 .
Discordia. Secedit plebs in Sacrum montem 116 . Menenii apologus ad sedandam plebis discordiam 117 . Discordia ciuitatis 119 . Fratrum, Cyri et Artaxerxis 183 .


307. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_331 | Paragraph | SubSect | Section]

Sine peccato, iustus, innocens. Resurrectio. Ascensio. Christus gloria et honore coronatus. Omnia Christo subiecta. Ex ore infantium perfecisti laudem 324 . Sacramenta Christi. Salutare Dei 325 . Missus propter gemitum eorum qui in inferno erant 327 . Mons. Lapis 328 . Descendit ad inferos 329 .


308. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Deus unus. Deus omnia uidet. Deus in cęlo 89 .
DEVS CHRISTVS. In aduentu Christi immania flagitia cessarunt 2 . Sacrificia scelesta cessarunt 23 . Potentia demonum fracta. 26. 27 . Quę prędicta de Christo 40 . De uerbo Dei 45 . Deus


309. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_336 | Paragraph | SubSect | Section]

et Abraham 123 . Dolor raro in bono 101 . Tristitia. bona 101 . Fletus 168 .
Dii. Sacra Matri deum obscena 10 . Obscenitatibus dii non offenduntur, sed placantur 10 . Dii honore indigni 11 . Contra deos 12.14. 15 .


310. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_336 | Paragraph | SubSect | Section]

Hercules. Lares. Genii. Ianus. Terminus. Iouis et Iani comparatio 47. 48 . Mercurius, Mars 48 . Apollo, Diana, Vesta, Iuppiter, Iuno, Minerua. Vnde de diis error inoleuerit. Saturnus. Cereris sacra. Liberi sacra. 49 . Neptunnus, Salatia, Venilia, Terra, Tellus 50 . Liber, Atys. Matris Magnę sacra. Iuppiter, Saturnus 51 . Libri Numę Pompilii combusti


311. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_336 | Paragraph | SubSect | Section]

Hercules. Lares. Genii. Ianus. Terminus. Iouis et Iani comparatio 47. 48 . Mercurius, Mars 48 . Apollo, Diana, Vesta, Iuppiter, Iuno, Minerua. Vnde de diis error inoleuerit. Saturnus. Cereris sacra. Liberi sacra. 49 . Neptunnus, Salatia, Venilia, Terra, Tellus 50 . Liber, Atys. Matris Magnę sacra. Iuppiter, Saturnus 51 . Libri Numę Pompilii combusti


312. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_336 | Paragraph | SubSect | Section]

Apollo, Diana, Vesta, Iuppiter, Iuno, Minerua. Vnde de diis error inoleuerit. Saturnus. Cereris sacra. Liberi sacra. 49 . Neptunnus, Salatia, Venilia, Terra, Tellus 50 . Liber, Atys. Matris Magnę sacra. Iuppiter, Saturnus 51 . Libri Numę Pompilii combusti 52 . Dii cęlestes. Demones aerei 63 . Quid dii ab hominibus differant secundum Apuleium


313. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

64 . Diffinicio deorum cęlestium secundum Platonicos 65 . Apis. Serapis 139 . Mercurius, Hercules, Minerua 140 . De sacris falsorum deorum. Fabularum figmenta. Diomedes in deos relatus 141 . DEVS unus 29 . Varro censuit unum deum colendum. Deus sine simulachro. Deus dat regna 31 .


314. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Deus creator omnium 35 . Deitas 45 . Deus uerus Christus 52 . Deus super omnia 65 . Vni Deo sacrificandum. Deus non minor in singulis quam in omnibus 67 . Deus inuisibilis sępe se pręstitit uisibilem. De uno Deo colendo 70 . Pater et Filius Sancta Trinitas


315. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_358 | Paragraph | SubSect | Section]

ARISTOTELIS
Ęger. Cur morbus pestilens pręcipue afficiat eos qui ad laborantes eo propius accesserint 26 . Contra febrim remedium 29 . Cur sternutamenti erruptio sacra habita est. Cur sternutamenta, quę de medio noctis ad meridiem usque moueantur, damnemus, quę a meridie ad medium noctis, approbemus 71 . Ętas. Cur homines qui raris dentibus sunt, magna ex parte breuioris sunt


316. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

est oculus hominis et omnium tribuum Israel. Ex illo arcus pręlii, scilicet errores prosternens. Confortabo eos in Domino, et in nomine eius ambulabunt. Iuda et Israel, id est fideles et increduli 214 . Et erunt Domino offerentes sacrificia in iustitia 216 . Symon abstulit immundicias 223 . Machabeus templum et ciuitatem expiauit etc. 227 . Rasias sibi ipsi mortem consciuit, ne ad


317. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_408 | Paragraph | SubSect | Section]

Alexander plus amico quam matri credidit 51 . Et Cęsar litteras multorum ad Pompeium missas non legit, sed combussit 51 . Reguli fides hostium tormentis fortior 58 . Fides sacratissimum humani pectoris bonum 85 . Quid sit fides 38 . Fortis. Quid uires corporis alis et exerces? Pecudibus ista maiora ferisque natura concessit 63 . Formosus.


318. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

comis? Cum illum uel effuderis more Parthorum uel Germanorum modo iunxeris, uel ut Scytę solent, sparseris, in quolibet equo densior iactabitur iuba, horrebit in leonum ceruice formosior 63 . Fur. Dion argumentis collegit modo omnes sacrilegos esse, modo neminem 44 . Seruus tortus Catonem conscium furti dixit. Quid agitis? Vtrum plus creditis tormentis an Catoni? 142 . Vtrum lucrum bonum sit ex sacrilegio


319. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Dion argumentis collegit modo omnes sacrilegos esse, modo neminem 44 . Seruus tortus Catonem conscium furti dixit. Quid agitis? Vtrum plus creditis tormentis an Catoni? 142 . Vtrum lucrum bonum sit ex sacrilegio 37 . Filii. Incertum quales futuri filii 66 . Ames parentem, si ęquus est, sin aliter, feras 85 . Adoptio filiorum ignobilium cum nobilibus uel pauperum cum


320. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_411 | Paragraph | SubSect | Section]

auus, furto et periurio nobilis 190 . Furti latrociniique cupiditas in urbe uel regione committendi ne in mentem quidem ueniat uestram 299 . Sacrilegium 303. 304 . Sacrilegii poena 305 . Furti poena 305 . Inter sacrilegium et impietatem 308 . Furtum pecunię


321. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_411 | Paragraph | SubSect | Section]

Furti latrociniique cupiditas in urbe uel regione committendi ne in mentem quidem ueniat uestram 299 . Sacrilegium 303. 304 . Sacrilegii poena 305 . Furti poena 305 . Inter sacrilegium et impietatem 308 . Furtum pecunię 319 . Lex de furtis et rapinis


322. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_411 | Paragraph | SubSect | Section]

regione committendi ne in mentem quidem ueniat uestram 299 . Sacrilegium 303. 304 . Sacrilegii poena 305 . Furti poena 305 . Inter sacrilegium et impietatem 308 . Furtum pecunię 319 . Lex de furtis et rapinis 319 . Qui rem furto sublatam recipit sciens, in eadem culpa sit qua ille qui furatus est


323. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_412 | Paragraph | SubSect | Section]

fefelissent, non solum apud hostes, sed apud ciues quoque ut perfidi et iniusti et infames erant 84 . Fur. Cur in furto aut aliquo flagitio deprehensos furciferos appellant 79 . Samii Mercurio Charidotę sacrificantes furari et latrocinari permittunt 86 . Festis diebus nihil nisi rem diuinam agebant 76 . Veneris festo uinum profundunt, quod festa sobrie agi oporteat 78 .


324. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Turnus saxum uix duodecim hominibus portabile contorsit 225 . EX PRIMA COMMENTARIORVM
Fortuna. Sortibus non credendum 88 . Sacrum Fortunę 324 . Felix. Iudea et Hierusalem ęterna 47 . Enoch et Helias 58 . Prima beatitudo in primo


325. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_431 | Paragraph | SubSect | Section]

Beatorum insulę 80 . Beati 89 . Finis. Causę quattuor omnium quę sunt 37 . Furtum qualiter punitur 38 . Lex in sacrilegos 55 . Furtum duplum reddi par est 84 . Fides. Christiani homines Dei dicti 52 . Vir fidelis 80 . Festa. Sabbatum 87.


326. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_10 | Paragraph | SubSect | Section]

XXV. Gratias agit liberatus a periculis. Psalmus XXX 110. Item Psalmus XXXIII 111. Recolens pristina Dei beneficia nunc se deseri queritur. Psalmus XLIII. Gratias agit, quod aliis pereuntibus ipse seruatus sit. Psalmus XLV 112. Pollicetur se oblaturum sacrificium, si erripiatur ab insidiis inimicorum. Psalmus LIII. Liberatus a periculo gratias agit. Psalmus LVI. Item LX 113. Gratias agit liberatus a malignis. Psalmus LXIII 114. Multa dedit et plura promittit, cum confusi fuerint inimici. Psalmus LXX 114. Dauid stabilito


327. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_10 | Paragraph | SubSect | Section]

sibi regno rex laudat regem cęli. Confitetur opera eius uera et omnes uias eius iudicia 197. Iudas uictor statim ad reparandum cultum Dei, quem hostis destruxerat, animum intendit, adorans Deum, qui propiciatus est eis 218. Iterum uictis hostibus obtulit sacrificia 219. ludei celebrant diem scenophegię, quando liberati repararunt dirruta et mundarunt prophanata 224. Pro uictoria laudes Deo dixerunt 228. Gratia diuina. Si uenerit ad me, non uidebo eum, si abierit, non intelligam 102.


328. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_17 | Paragraph | SubSect | Section]

SENECA Glorię auidus Alexander 25. Cito ignominia fit superbi gloria 85. Timidus cautum se uocat, sordidus parcum 87. Omnibus sua decora sunt: Athenę eloquentia inclytę sunt, Thebę sacris, Sparta armis 112. Vulgi laudatio multi facienda 11. Quid lętaris quod ab hominibus his laudatus es, quos non potes ipse laudare? 17. Adulationibus credens corrigi negligit 21. Gloria umbra uirtutis est 31. Alexander magnus in pusillo 42. Inter


329. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_19 | Paragraph | SubSect | Section]

Virtus forte diuina prouenit 10. Quod disciplinę humanę deest, Deus suggerit 297. DIONYSIVS HALICARNASEVS Gloria Romanorum 1,2. Gula. Heus, etiam mensas consumpsimus, inquit Iulus 18. Sacrum laribus coenę appositę tenui tamen apparatu 37. PROBLEMATA ALEXANDRI APHRODISEI Gula. Cur singultiunt subuersi et immoderate repleti 7. Cur pingues sues et homines frigore plus obrigescunt 9.


330. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_20 | Paragraph | SubSect | Section]

ebrios liberiori petulantia uti faciat 82. Calligeniamnon uocabant Eretrienses carnem ad solem coctam, cum Cerealia agerent 85. Apud Eginam monophagi dicti, qui Neptunno rem diuinam facientes XVI dies silentio inter se conuiuia celebrant nec seruum quempiam admittunt. Inde Veneri sacrificantes solenne festum dirimunt 86. AVLVS GELIVS Gloria. Quidam uoce effascinantes, ut quod laudauerint, emori cogant 51. Pe laudandis infamibus materiis ingenii exercendi gratia 104. Quod turpius est frigide laudari


331. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_58 | Paragraph | SubSect | Section]

qui liberarent eos, sed nec ipsi obedierunt 35. Ionathas inscius interdicti regii gustauit parum mellis. Propterea Dominus de euentu belli consultus responsum non dedit. Saul iussus funditus perdere Amalechitas non obediuit. Scinditur ab eo regnum dicente Domino: Obedientiam uolo, et non sacrificium 44. Viro Dei a Domino interdicitur aliquid gustare in Bethel. Gustauit, et a leone occisus est 59. Ahiel contra uerbum Domini reędificauit Hierico, et simul cum filiis mortuus est 60. Quidam non obediuit prophetę dicenti: percute me, et a leone percussus est.


332. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_65 | Paragraph | SubSect | Section]

uestris uenditi estis et in sceleribus uestris dimisi matrem uestram 162. Iterum de incredulitate eorum 163. Iudeos arguit iniurię in Christum. Iniquitates uestrę diuiserunt inter uos et Deum uestrum etc. 164. Quęsierunt me qui ante non interrogabant. Sacrificia Legis respuit, incredulitatem Iudeorum apostolos persequentium increpat 166. Populus Israel mulier adultera et fornicaria 167. Quia contempsistis me, euertent uos Romani. Filii insipientes sunt et uecordes. Vere mendaces erant colles et multitudo montium, id est scribę


333. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_69 | Paragraph | SubSect | Section]

uirgines fatuę XXV. Iuramentum. Non iurare omnino neque per cęlum neque per terram neque per Hierosolimam neque per caput tuum. Sit sermo uester: est, est; non, non. Quod autem his abundantius est, a malo est V. Herodes temere iurauit et impie promissa impleuit. Non est obseruandum sacramentum, quo malum incaute promittitur XIIII. Qui iurat in altari etc. XXIIII. Origenes: Si iurare / non licet, nec adiurare licet XXVI. MARCVS ludicium Dei. Signa pręcessura diem


334. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_70 | Paragraph | SubSect | Section]

die illo nemo scit XIII. Videbitis Filium hominis sedentem a dextris uirtutis Dei et uenientem cum nubibus cęli XIIII. Hypocrita. Qui deuorant domos uiduarum sub obtentu prolixę orationis, hi accipient prolixius iudicium XII. Dat Iudas osculum cum ueneno doli. Sic Chayn obtulit sacrificium subdolum et reprobatum XIIII. Iustitia neminem inhibet ab opere bono. Ideo Dominus pręcipit, ne prohibeant illum qui nomine ipsius inuocato eiiciebat demonia, licet non sequeretur ipsum IX. Date quę sunt Cęsaris Cęsari et quę Dei, Deo XII. Inuidia


335. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_79 | Paragraph | SubSect | Section]

nomine Christi, beati eritis IIII. Imprudens. AD CORINTHIOS I: Placuit Deo per stultitiam prędicationis saluos facere credentes. Quod stultum est Dei sapientius est hominibus, et infirmum fortius. Stulta mundi elegit Deus etc. I. Inconstantia. In Iconio Paulo sacrificare uoluerunt credentes esse Mercurium; mox eiecerunt lapidantes XIIII. IACOBI: Vir duplex inconstans est I. Contra naturam ex eodem fonte aqua dulcis et amara, et ex eadem arbore diuersi fructus IIL / APOCALYPSIS: Ecclesia Ephesi


336. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_90 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

templo non refìciuntur, quod signa inimicicię renouare nefas putant 77. Dorixenus dictus,qui se redimens de captiuitate illius deinde amiciciam colebat, a quo fuerat captus 84. Iuramentum. Quid est quod prohibeant per Herculem iurare sub tecto, sed sub diuo 76. Sacramentum militare 77. Cur flamini Diali iurare non licet 78. AVLVS GELIVS Iudex. Quid sit iudicum diuinatio 11. Stitisse uadimonium aliquis


337. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_115 | Paragraph | SubSect | Section]

Elongatum est iudicium a Iudeis, quod gentibus nunciatum est 311. Repromissiones non ad omnes Iudeos, sed ad eos factę qui in apostolis et per apostolos electi sunt ex Israel 312. Filii alieni mentiti sunt mihi 313. Paulus dolens perfidiam ludeorum 316. Sacrificiis Iudeorum refragatur 327. Perfidi et ingrati 335. Secundum numerum ciuitatum tuarum erant dii tui, luda 336. Iudei in ruinam 342. Iudei 344. Populus meus non cognouit iudicium Domini 344. Lumbare Dei siue cinctorium 350. Iudei


338. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_119 | Paragraph | SubSect | Section]

376. Infernus inferior. Superior infernus peccatum est 385. Ciuitas munita 404. Gehenna duplex 434. Interpres. Alphabeti Hebraici interpretatio 8. Torcula pro poena et pro fructu 10. Arcus signat uel insidias uel diem Iudicii uel eloquia sacra 14. Dentes aliquando prędicatores, aliquando sensus interiores signant 14. Aqua quid signat in Scripturis 17. Quid a LXX translatum 30. Aurum, argentum 47. Triplex intelligentia: iuxta litteram primum, secundum medie per tropologiam,


339. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_120 | Paragraph | SubSect | Section]

fit obscuritas lectionis 104. Cur in Scripturis quędam repetantur. Ad mare, id est ad occidentem 117. In Euangelio: alias oues quę non sunt ex hoc ouili, in Gręco ex hoc atrio dicitur 117. Folia littera, fructus spirittus 199. Scripturę sanctę sacramenta, magis miranda et cogitanda quam eloquia proferenda 122. Tropologia, id est moralis intelligentia 128. Quando LXX interpretes 134,137. Expositores Euangeliorum 143. Aurum sensus, argentum sermo, ęs uox 151. Commatica interpretatio 158.


340. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_127 | Paragraph | SubSect | Section]

sanctitum , nequis alium infamet scripto 11. Ablata libertas poetis maledicendi 11. Inobedientia Adę multi perissent, nisi gratia Christi subuenisset 99. Iudeorum regnum 31. Quid de Iudeis Seneca senserit 45. Figura sacrificii, quod Abraham offerre iussus, de Iudeis erat 124. Figura commutationis regni Israhelitici 130. Israel carnalis et spiritalis 132. Pertinax infidelitas 136. Reges post Salomonem utriusque regni 137. De uario eorum statu 138. Iudices et reges


341. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_128 | Paragraph | SubSect | Section]

isto nihil possunt rapere Madianitę 181. Ingratus erga Dei beneficia 39. Inimicus. Pro inimicis oratio 103. Indoctus. Ignorantia 143. Mulieres, infantes, proseliti 158. Ignauus. Mulier anima infirma 74. Indigni sacro numero 92. Infantes etmulieres 149. Imperfecti 157. Mulier 158. Gabaonitę 159. Maledictus qui facit opera Dei negligenter 164. Hierusalem ciuitas Dei uiuentis 141,145. Iuramentum Dei 161. Infamia,


342. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_136 | Paragraph | SubSect | Section]

necessitates nihil cuiquam tribuas, ne filiorum panem canes comedant 212. Sabę monachi uinea centum lagenas ęstimata integra. A monachis ab eo inuitatis depasta trecentas fecit 239. Vidua quę duo ęra misit in gazophilacium 264. Elemosyna in pauperes 265. Pars sacrilegii est rem pauperum dare non pauperibus. Elemosynę Fabiollę 267. Liberalitas excedens modum in Paula 272. Lectio fidelis: Psalmi, Prouerbia, Ecclesiastes, Iob, Euangelia, Acta apostolorum, Epistolę, Prophetę, Pentateuchos, Reges, Paralipomena,


343. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_136 | Paragraph | SubSect | Section]

Lectio fidelis: Psalmi, Prouerbia, Ecclesiastes, Iob, Euangelia, Acta apostolorum, Epistolę, Prophetę, Pentateuchos, Reges, Paralipomena, Hesdras, Ester, Canticum canticorum, opuscula Cypriani, Athanasii epistolę, Hilarii libri. Caue Apochrypha 129. Nunquam de manu tua sacra lectio deponatur 131. De lectionibus ad mensam 156. Hyeronymus flagellatus, quia libentius gentilium legebat libros quam catholicorum 166. Animus sacrę lectionis amore ocupandus 171. Lectioni et Scripturis ediscendis horam statue 172. Ama Scripturas


344. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_136 | Paragraph | SubSect | Section]

canticorum, opuscula Cypriani, Athanasii epistolę, Hilarii libri. Caue Apochrypha 129. Nunquam de manu tua sacra lectio deponatur 131. De lectionibus ad mensam 156. Hyeronymus flagellatus, quia libentius gentilium legebat libros quam catholicorum 166. Animus sacrę lectionis amore ocupandus 171. Lectioni et Scripturis ediscendis horam statue 172. Ama Scripturas sanctas 173. Scripturas legens memento esse Dei uerba 180. Post Scripturas sanctas doctorum hominum tractatus lege 192. In diuinis lectionibus et


345. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_140 | Paragraph | SubSect | Section]

fortior esto, et pro elemosina non trahas illum. Conclude elemosinam in corde pauperis, et hęc pro te exorabit ab omni malo 147. Immolantis ex iniquo oblatio est maculata. Dona iniquorum non probat Altissimus. Qui offert sacrificium ex substantia pauperum, quasi qui uictimat filium in conspectu patris sui. Non apparebis ante conspectum Domini uacuus. In omni dato hilarem fac uultum tuum. Da Altissimo secundum donatum eius. Noli offerre munera parua 148. Quod dederis, ne improperes 150. De donis


346. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_141 | Paragraph | SubSect | Section]

Item qui tetigerit mulierem muliebria patientem, id est menstruatam. Item: Nequis ad consanguineam accedat etc. Cum ancilla non coeas 17. Adulter moriatur. Sacerdotis filia in stupro deprehensa comburatur 18. Mulier suspecta de adulterio quomodo probetur 5. Per sacrificium zelotipię 20. Israel in Sethim fornicati cum filiabus Moab adorauerunt deis earum. Phinees Israelitam Zambri intrantem ad scortum Madianitem Zochi ambos occidit, et cessauit plaga a filiis Israel 24. Si dormierit uir cum uxore alterius, uterque morietur. Qui uiolauerit


347. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_146 | Paragraph | SubSect | Section]

Ante hominem uita et mors, bonum et malum; quod placuerit ei, dabitur illi 144. Ecce ego do coram uobis uiam uitę et uiam mortis etc. 173. Lectio. Dabir prius Carathsephor, id est ciuitas litterarum 133. Aperta sunt prata, id est libri sapientię sacrę 131. Mulier fortis, id est Sacra Scriptura 132. Luna designans tempora 150. MATTHEVS Libido. Omnis qui uiderit mulierem ad concupiscendum V. Si oculus tuus fuerit nequam VI. Socrus Petri febri laboratur, id est


348. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_146 | Paragraph | SubSect | Section]

quod placuerit ei, dabitur illi 144. Ecce ego do coram uobis uiam uitę et uiam mortis etc. 173. Lectio. Dabir prius Carathsephor, id est ciuitas litterarum 133. Aperta sunt prata, id est libri sapientię sacrę 131. Mulier fortis, id est Sacra Scriptura 132. Luna designans tempora 150. MATTHEVS Libido. Omnis qui uiderit mulierem ad concupiscendum V. Si oculus tuus fuerit nequam VI. Socrus Petri febri laboratur, id est libidine ardens conuertitur VIII. Demones


349. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_150 | Paragraph | SubSect | Section]

uolentem discedere non retinet, alterum uolentem manere non repellit. Rursum illum reuertentem suscipit, nemini tollens arbitrii libertatem XV. Lectio. Pręceptor, per totam noctem mundanę scientię laborantes nihil cępimus. In uerbo autem tuo laxabo rethe, id est in profundo sacrę Scripturę. Vnde tanta piscium copia hauritur, ut ambę nauiculę impleantur, altera dilectionis Domini, altera promimi V. IOANNES Liberalitas. Vngit pedes Iesu qui sequitur uestigia eius. Capillis tergit qui


350. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_168 | Paragraph | SubSect | Section]

delicta capite puniebant. Demades dixit Draconem non atramento, sed sanguine leges conscripsisse 22. Lętitia. Quasdam mulieres subita lętitia expirasse compulit 70. Plato Xenocrati philosopho, quod tristior natura uidebatur, dicere consueuerat: O felix Xenocrates, rem sacram lętitię age 133. Luna. Lunaris uarietatis rationem primus depręhendit Anaxagoras 18. LACTANTIVS FIRMIANVS Liberalitas Thimonis in pauperes 128. Qualiter utendum liberalitate 130. Verę


351. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_177 | Paragraph | SubSect | Section]

294. Libido Massanisse causa mali 302. Philopator meretricio Agatocleę amori addictus Beronicen, sororem suam eandemque uxorem, interimit 304. Romanus centurio Orisgontis reguli uxorem stuprauit non inultus 317. Promiscua puerorum et matronarum stupra occulto sacrorum commento 319. Quintus Flaminius in gratiam Cathamiti hominem occidi indemnatum iussit 320. Emilia Lycinia et Martia Vestales incesti damnatę 342. Caius Lucius a Trebonio adolescente, cuius pudicicię uim inferre conatus est, interficitur 346. Serui in


352. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_177 | Paragraph | SubSect | Section]

est, interficitur 346. Serui in matronas et pueros lasciuientes trucidati 357. Pompeius militi oculos erruit, quod obscenis locis digitos adegisset mulieri oblatę 358. Fuluia Quintum Curium meretricio sibi amore iunctum prodidit 365. Publius Clodius Bonę Deę sacrarium muliebri habitu ingressus cum Metelli pontificis uxore adulterium commisit 367. Britanni siluicolę matribus et sororibus coeunt 374. Antonius et Cleopatra 396, 404. Iuuenis Isiacorum sacrorum opera muliere potitus, quam aliter corrumpere


353. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_177 | Paragraph | SubSect | Section]

meretricio sibi amore iunctum prodidit 365. Publius Clodius Bonę Deę sacrarium muliebri habitu ingressus cum Metelli pontificis uxore adulterium commisit 367. Britanni siluicolę matribus et sororibus coeunt 374. Antonius et Cleopatra 396, 404. Iuuenis Isiacorum sacrorum opera muliere potitus, quam aliter corrumpere nequiuerat 412. Phraortem Parthi regno eiiciunt, quia matris incesto concubitu se polluerat 413. Caligula cum sororibus stupri consuetudinem fecit 414. Messalinę libidines 415.


354. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_189 | Paragraph | SubSect | Section]

stagna aquarum 409. Lex, mandata, iustificationes, testimonia, iudicia, uię 412. Legem pone mihi, Domine, uiam iustificationum tuarum, et exquiram eam semper 415. Legis ueritas et Euangelii 417. Iustitia tua, iustitia in ęternum, et lex tua ueritas 418. Sacrificium uespertinum, Euangelium 427. Lętitia. Inter gaudium et lętitiam 214. Animus gaudens ętatem floridam facit. Spiritus tristis exsiccat ossa 272. Impinguasti in oleo caput meum 336. Iubilus quid sit 339,344. Lętamini in Domino et


355. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_191 | Paragraph | SubSect | Section]

Libido. Mundus iuuenis amore captus Paulinę, Saturnini uxoris, ęgrotat 160. Herodes Herodiadem deperit 161. Leges Moysi 31. Iusiurandum pro legum custodia 34. Theopompus mente lęsus, Theodectus uisu hebetatus, cum de sacris Iudeorum legibus scribere tentasset 102. Iudei fortes pro legibus 159. IDEM DE ANTIQVITATE IVDEORVM Luxus. Vitellius luxurię deditus iugulatur 53. Libido masculorum in masculos 52. Tale flagitium


356. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_192 | Paragraph | SubSect | Section]

ORIGENES Libertas 25. Domus seruitutis, domus libertatis 40. Non est liber qui seruit uitiis 49. Libertas Israhelitica 159. Libertatis desyderium 159. Liberalitas in pauperes, oleum in sacrifìcio 60. Luxus. In eos qui sęcularia curant et diuina negligunt 17. Spectaculorum delectatio 79. Basan turpitudo, Og interclusio 113. Fegor, id est delectatio 121. Dulcedo in amaritudinem transitura 143. Anima


357. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_195 | Paragraph | SubSect | Section]

uisę 141. Fons aquę dulcis, qua pota dentes cadunt 247. Matrimonium. Nubentes uirgines comitatur colus compta et fusus cum stamine 95. Nauem stetisse plenam uentis portantem nuncios, ut castrarentur mares pueri 100. Nox quare nuptiis sacra 151. Spina arbor nuptiis auspicatissima 157. Nouę nuptę farreum uinculum pręferebant 177. A Calphurnio Bestia dormientes aconito interemptę uxores 262. Nouę nuptę intrantes adipe suillo attingunt postes 275. Item adipe lupino,


358. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_213 | Paragraph | SubSect | Section]

deuorauit holocaustum et adipes 16. Asina Balaam loquitur. Cur percutis me etc. 23. Transierunt Iordanem per siccum 30. Muri Hierico corruerunt ad clangorem bucinę 31. Iosue hostes persequente lapidibus pluit super eos. Stetit sol et luna 32. Sacrificium Gedeon igne de petra egrediente consumptum est 35. Ros in uellere terra circa illud sitiente; rursum sicco uellere terra madens 36. Egresse aquę de molari maxillę asini 38. Helias palio percussit lordanem, et diuisis aquis cum Heliseo transierunt per siccum.


359. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_226 | Paragraph | SubSect | Section]

in aurem obedientis. Docens obstinatum. Melior manifesta correctio quam amor absconditus. Correctio 131. Correptor. Correctio. Filium erudi. Cum propheta defecerit, dissipabitur populus. Correptio in seruum 132. Doctor 134. Legis periti guttur Ecclesię. Abundare doctrina sacra et inebriare prędicatione corda auditorum 136. Ne reuerearis proximum tuum in casu suo nec retineas uerbum in tempore salutis. Sapiens doceat alios. Filios erudi. Filios obserua 142. Corripe amicum et proximum. Corripe proximum. Correctio mendax. Quam bonum est arguere quam


360. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_228 | Paragraph | SubSect | Section]

potentia. Iniquus 131. Malus. Impiorum dominatus. Iniquus 132. Iniustus iumento similis 133. Iustus perit, impius uiuit. Impius. Non est bonum impio etc. Vnde corda hominum implentur malicia 134. Anima maliuola. Excęcauit eos malicia eorum, nescierunt sacramenta Dei 137. Nationes enim iniquę dirę sunt consummatitionis 137. Homo per maliciam occidit animam suam. Semper pręsumit sęua perturbata conscientia 140. Ve manibus malefacientibus 141. Qui sibi nequam est, cui bonus erit? Iustitiam non uidebunt stulti,


361. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_230 | Paragraph | SubSect | Section]

suorum 22. Pręcepta Decalogi. Bis 26. Mandata Legalia 27. Errectis lapidibus scribant uerba Legis etc. Mandatum, quod ego precipio, non est procul, sed in corde tuo, ut facias illud 29. Salomon hortatur, ut seruet mandata Dei 57. Doctrinam sacram laudat. Psalmus I 108. Eloquia Domini. Psalmus XI. Mandata Domini. Psalmus XVIII 109. De doctrina Christi et sanctorum eius. Psalmus LXXXVI 116. Quęrendus Dominus per uiam mandatorum eius. Psalmus CIIII 118 . In corde abscondi eloquia tua, in labiis


362. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_245 | Paragraph | SubSect | Section]


Mulcta. Diluuium I . Latonę filii sagittis confecti. Marsias suspensus et excoriatus VI . Driope, quia ramum sacrę lothos decerpserat, arbori inhesit IX .
Militaris uirtus. Gygantes bellantes cum diis. Apollo Phytonem serpentem interfecit sagittis I . Cadmus ad


363. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_257 | Paragraph | SubSect | Section]

Cur in circulum sperę rotantur. Mundus immutabilis esse non potest 355. Inter mundum intelligibilem et sensibilem 393. Mundus initio generatus; in qua sententia Moysi consonat Plato 433, 434. Orpheus grammaticus: Cum abscondisset omnia, deinceps in lumen gratum misit ex sacro corde operans cogitata et mirabilia. Nec tempus nec locus extra mundum 434. Plato mundum generatum diuinę bonitatis gratia dixit, id est ut diuinam referat bonitatem 435. Matrimonium. Alceste, Pelii filia, sola elegit pro uiro suo


364. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_263 | Paragraph | SubSect | Section]

bonum, mens, anima 319. Cęli contemplatio 325. Elementa quinque. Ratio omnium diuinissima uisibilem statuit mundum 326. Ordines tres in uniuerso: formarum, rationum, idearum 328. DIONYSIVS HALICARNASSEVS Matrimonium. Mulier per sacras leges uiro coniuncta pecuniarum omnium sacrorumque sit socia. Lex in adulteram, item in ebriam. Spurius Seruilius primus diuortium fecit 38. Magnanimus. Numa oblatum sibi imperium diu recusauit accipere 48. Mollis. Aristodemus, Cumarum tyrannus, ciuium a


365. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_263 | Paragraph | SubSect | Section]

325. Elementa quinque. Ratio omnium diuinissima uisibilem statuit mundum 326. Ordines tres in uniuerso: formarum, rationum, idearum 328. DIONYSIVS HALICARNASSEVS Matrimonium. Mulier per sacras leges uiro coniuncta pecuniarum omnium sacrorumque sit socia. Lex in adulteram, item in ebriam. Spurius Seruilius primus diuortium fecit 38. Magnanimus. Numa oblatum sibi imperium diu recusauit accipere 48. Mollis. Aristodemus, Cumarum tyrannus, ciuium a quibus metuebat, iuuentutem molliter et


366. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_264 | Paragraph | SubSect | Section]

et dextram igni imposuit, poenam a se exigens, quod scribam pro rege perculisset 116. De Fabiorum cęde duplex opinio 231. Lucius Siccius Dentatus rebus fortiter gestis clarus 267. Magister. Virgines Vestales per annos XXX innuptę, decem annos sacra discebant, decem peragebant, decem docebant 50. PROBLEMATA ALEXANDRI APHRODISEI Mors sicca et frigida 15. Magus. Cur aliqui fascinant et pręsertim pueros 21.


367. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_271 | Paragraph | SubSect | Section]

ante decimum mensem a uiri obitu 106. Octauia ab Antonio uiro contempta non deseruit domum eius et Octauio suadebat, ne sui causa pugnaret cum illo 108. Magnanimus. Epimenides Phestius ex Creta Athenas ueniens, opes honoresque offerentibus nihil accępit pręter ex sacra olea ramum, et eo contentus discessit 21. Themistocles Xerxe fuso fugatoque, cum ad uisenda cęsorum cadauera accessisset, armillas et torques passim iacentes pręteriens amico sequenti: Collige tibi, inquit. Tu enim nequaquam Themistocles es 43. Camillus, cum Phalerios


368. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_272 | Paragraph | SubSect | Section]

Deiotari regis dona noluit accipere 65. Cato, ne amissę libertati superesset, se ipsum intereniit 71. . Plato Dionysii dona noluit 73. Maledicus. Solonis lex prohibet in defunctos maledicta coniicere. In uiuos etiam in loco sacro uel in iudicio uel apud magistratum. Lacessitis tres, ęrario duas dracmas cogebatur soluere 23. Ministrę sacrorum, cum iussę a magistratu Alcibiadem execrarentur, una ex iis ait supplicationum ad se, non execrationum officia pertinere 32. Crassus foenum in


369. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_272 | Paragraph | SubSect | Section]

Plato Dionysii dona noluit 73. Maledicus. Solonis lex prohibet in defunctos maledicta coniicere. In uiuos etiam in loco sacro uel in iudicio uel apud magistratum. Lacessitis tres, ęrario duas dracmas cogebatur soluere 23. Ministrę sacrorum, cum iussę a magistratu Alcibiadem execrarentur, una ex iis ait supplicationum ad se, non execrationum officia pertinere 32. Crassus foenum in cornu gerere dictus. Sicinius omnes passim carpens 20. Dirę imprecationes 22. Demosthenes a populo iussus, ut quendam


370. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_276 | Paragraph | SubSect | Section]

106. MARIA. De conceptu et partu Virginis prędicto a philosophis 81. Mulieres uirorum officiis fungi non decere, contra Platonem 68. Themiste sola philosophiam didicisse dicitur 70. Mandata Dei. Quam efficax sit lex Dei et Ecclesię sacramenta 71. Quomodo pręcepta Dei a philosophicis dissident 138. Mors. Contra eos qui dicunt: Mors nihil ad nos 64. Qui sibi ipsis mortem consciuerunt 65. Mors talis qualis uita 66. Mortis contemptus quomodo uirtus est 137.


371. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_281 | Paragraph | SubSect | Section]

decreuissent: Et natura illos, inquit. Dicente sibi uxore: Iniuste morieris- An tu, inquit, iuste malles? Post diem tertium se moriturum dixit. Noluit pallio preciosiore inuolui quam quo utebatur uiuens 19 . Fertur Xenophon coronatus sacrificasse, et cum filium corruisse didicit, coronam deposuisse. Vbi uero acriter pugnantem / oppetiisse comperit, eam rursus capiti imposuisse 2 . Aristippus, cum naui tempestate iactatus timeret et


372. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_281 | Paragraph | SubSect | Section]

Oleo sedem non tergendam, id est seruis non blandiendum 82 .
Malus. Tribunali publicisque suggestis Solonis decreto arcetur 8 . Theodorus furto, adulterio, sacrilegio usurum sapientem, cum tempestiuum erit 25 . Iniquitas in tria scinditur: lex mala, legis bonę pręuaricatio, lex nulla 38 . Aristoteles ait uitium ad miseriam et infelicem uitam sufficere


373. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_288 | Paragraph | SubSect | Section]

Samnitum mos quotannis, ut uirgo optima optimo locaretur 203. Darius filiam Alexandro collocare tentat 214. Alexander Roxanen ducit 227. In Cathea connubia formę pręstantia conciliantur 229. Alexander Statyram ducit 232. Nulli fas erat ad pudicicię aram sacrificare, nisi qui uni nupsisset 239. Demetrii admonitus nubendum esse supra naturam, ubi lucrum ostenderetur 242. Per uim collocatę semet interimunt 245. Caruilius Ruga togatorum primus cum uxore diuortium fecit 258. Masinissa Sophonisbam cupide sibi iungit


374. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_289 | Paragraph | SubSect | Section]

incendunt 344. Cato Ptolomeo non assurrexit 368. Cato consulatus repulsam nihil grauate tulit 380. Tyberius abiecta reipublicę cura Capreensem secessum petiit 412. Maledicus. Atheniensium lex, ne in defunctos maledicta iacerentur, nec in sacro, nec in iudicio ciui conuicium facerent 86. Alcybiades execratus 169. Clodius Pompeium insectatur 70. Tyberius famosis carminibus proscissus: In libera ciuitate, inquit, linguam et mentem omnibus liberam esse oportere 412. Mollis. Ludiones ex Hetruria


375. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_298 | Paragraph | SubSect | Section]

assuefecit prius quam in conspectum eius ueniret. Cyrhus omnium militum suorum nomina, Mithridates duarum et uiginti gentium, quę sub regno erant, linguas didicit, liber VIII, caput VII. Mora. Triumuiri, quod ad incendium in Sacra uia ortum extinguendum tardius uenerant, damnati, liber VIII, caput I. Mutatio morum aut fortunę, liber VI, caput IX. CICERONIS OPVSCVLA Matrimonium. An uir sapiens ducat uxorem? 69.


376. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_316 | Paragraph | SubSect | Section]

magna uel parua 175. Matrimonium. Mulier sequi debet uirum 10. Liberorum causa 11. Sanctę mulieres et steriles dicuntur et sanctos genuerunt 19. Quare mulier immunda quę peperit 72. Signum repudii 100. Coniugati non possunt offerre sacrificium iuge uel indesinens 133. Magnanimus. Iustus intrepidus 91. Maledicus a regno Dei excluditur 87. Maledictio 117. Qui maledicit Christo 124. Mulcta. Dominus castigat, ut prosit 31. Plagę Ęgypti 32.


377. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_316 | Paragraph | SubSect | Section]

Patres, paternitas 27. Doctores columnę 44. Doctor extruit tabernaculum 51. Doctor 52. Argue peccantem inter te et ipsum 55. Doctor 61. Quos correxeris, eorum meriti particeps eris 62. Caro sacrificii hesterna non edenda, id est littera exterior, sed noua interior 64. Manifestatio. Veritas. Simulatoribus non prędicandum 67. Nihil prodest cuncta scire et Deum nescire 70. Qui ruminant et ungulam diqidunt 71. Quando


378. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_323 | Paragraph | SubSect | Section]

uastationibus consumpsisset 66. Familię sacerdotum XXIIII. Totidem doctores de Leuitis 73. Conchę X in quibus offerenda in holocaustum lauabantur 75. Templi partes VII excellentię, VII ecclesię spiritalis. Psalmus LXXXVI 16. Columnę VII sacramenta, VII ecclesię 127. In canticis XL 135. Percutiet flumen Ęgypti in VII riuis 154. Seruitutis Babilonicę anni LXX 174 . Hieremias emit agrum in Anatoth et appendit argentum VII stateres et X argenteos 176. Ezechiel sedit VII diebus


379. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_336 | Paragraph | SubSect | Section]

XII, VI 86. V, C 91. XX 92. XXII, CCLXXIII 95. XXV,I 96. L,D,Vn,L,LXX 97. VII 100 . XL 101 . X 107 . Numerus 118. Omnia ad monadem rediguntur. Trinitatis sacramentum 130. V 131. VII 134 . D, L 138 . XLII 141 . XII, LXXII 143 . VII, VI 159 . VI 177 . CCC 181. Nominum mutatio 137.


380. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_349 | Paragraph | SubSect | Section]

De creaturis Deo obedientibus. Nullus permansit in mandatis Domini, et derelictus est 141. Si uolueris mandata seruare, conseruabunt te, et in perpetuum fidem placitam seruare 144. De obedientia mandatorum. Qui audit me etc. 146. Sapiens non odit mandata. Sacrificium salutare est attendere mandatis et discedere ab omni iniquitate 148. Omnia obediunt Deo 150. Si me audieritis, bona terrę comedetis. Si nolueritis, gladius deuorabit uos 151. Vtinam attendisses mandata mea etc. 162. Audite me duro corde 161.


381. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_362 | Paragraph | SubSect | Section]

in naribus 259. Obstinatus morte plectatur 314. DIONYSIVS HALICARNASEVS Ocium. Dies Neptunno equestri solennis. Hippocratia Arcades, Romani Consualia uocant, quo die cessant ab operibus equi et muli 11. Sacrum diis Laribus 37. Honor. Tribus tribuni, curię curiones, decurię decuriones, patres patricii 33. Senatus officia et plebis 35. Dictator, magister equitum, census 132. Decemuiratus 274.


382. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_363 | Paragraph | SubSect | Section]

magistratum petunt, ut uulnera et cicatrices ostendere possint, quibus eo honore digni iudicentur. Altero ex censoribus mortuo, alterum magistratu se abdicare oportebat 78. Omnes magistratus purpurati pręter tribunos 80. Censores quamprimum sacrorum anserum alimenta locant, etiam imaginis splendorem 81. Ornatus corporis. Cur pueros monilibus, quę uocant bullas exornant 81. Obedientia. Chrysantem laudauit Cyrus, quod hostem interfecturus, cum iam gladium sustulisset et interim receptui cani


383. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_367 | Paragraph | SubSect | Section]

ordinem seruet 29. Odor suauis de corpore Alexandri exhalabat 41. Sophoclea ciuitas plena odoribus 105. Obstinatio. Seueritas Catonis 59. LACTANTIVS FIRMIANVS Oratio. Quare stilo simplici sacra scribuntur eloquia 49. Quod eloquentia seruit sęculo et interdum ex industria impugnat ueritatem 99. Cyprianus ingenio facili, copioso, suaui et, quę sermonis maxima est uirtus, aperto 100. / Vnde


384. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_379 | Paragraph | SubSect | Section]

adulantium deosculari manum 36. Qui episcopatum desiderat 142. Electi in principatum nouer.iinus mensuram nostram 197. Obedientia. Esaias non erubuit nudus incedere Dei pręceptis nihil honestius iudicans 225. Sacrificium Deo 279. Si cęli obediunt Domini uoluntati 286. Anathot, id est obedientia 349. Obedientibus promittitur salus 373. Hieremias maluit Deo obedire quam hominibus 379. Odores. Engadi balsami et palmarum fertile 4. Obstinatus.


385. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_381 | Paragraph | SubSect | Section]

Christo 238. Potestati subditos esse et obedientes 249. Pax cum paupertate, diuitię cum iurgio 272. Hominis proprium obedire Deo 275. Vir obediens loquetur uictoriam 276. Qui dimittitur uoluntati suę, confundet matrem suam 282. Obedientia super sacrificium 296. Vt faciam uoluntatem tuam, Deus meus, uolui 351. Viam mandatorum tuorum cucurri 415. Ordinatione tua perseuerat dies, quoniam omnia seruiunt tibi 417. Erubesce, homo. Serpentes, abyssi, nix, pluuię, tempestas uerbum Dei faciunt, et tu non facis


386. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_13 | Paragraph | SubSect | Section]

ueni uocare ad penitentiam 81 . Filius reuersus ad patrem signat penitentem 197 .
Poetę. Iurulentię Ęgyptiorum carmina poetarum, manna Scripturam sacram significat 192 . Siliquę carmina poetarum 198 . Patientia iniuriarum et passionum tollerantia 22 . Ioannes in feruentis olei dolium missus a Nerone


387. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_18 | Paragraph | SubSect | Section]


Pietas. Deus omnia conclusit sub peccato, ut omnium miseretur 115 . Opera misericordię actualis 155 . Misericordiam uolo et non sacrificium 179 . Pelicani filios a serpente occisos proprio aspersos sanguine ad uitam reuocant 205 . Iudith ciuium salutem pręposuit suę 208 . De infirmis et pauperibus


388. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

domus Israel etc. 193 . Daniel prius petiit parci sapientibus Chaldeorum quam reuelauit regis somnium 196 . Pietas in pauperes 197 . Misericordiam uolui et non sacrificium, et scientiam Dei plusquam holocaustum 202 . Seminate uobis in iustitia et metite in ore misericordię. In funiculis Adam traham eos et in uinculis caritatis etc. Non faciam furorem irę meę, non conuertar, ut disperdam


389. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Fecerunt malum et seruierunt Philistiim XL annis. Liberauit eos Dominus per Sanson 37 . Filii Israel obsidentes Gabaa offenderant Dominum, et ceciderunt die una XXII milia, altera die XVIII milia. Fletu, ieiunio, sacrificiis placauerunt Deum, et uictoria potiti sunt 39 . Ab idolis conuersi ad Dominum fleuerunt et ieiunauernt orauitque pro eis Samuel, et percusserunt Philistiim 42 . Dauid: Peccaui, inquit, Domino.


390. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

147 . Ephraim actus est subcinericius panis qui non reseruatur: comederunt alieni robur eius, et ipse nesciuit 202 . Iason de tribu sacerdotali rege quinquenale agmen Tyri spectante CCC didracmas argenti in sacrificium Herculis misit, quę in fabricam triremium sunt datę 225 .
Peruersus. Cor eorum longe sensi a disciplina. Propterea non exaltabuntur 104 .


391. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ignem alienum intulerunt thuribulis, et egressus ignis a Domino deuorauit eos 16 . Qui comederit morticinum uel captum a bestia. Nolite conuerti ad idola 17 . Agrum ne seres diuerso semine etc. Qui sacrificabit deo Moloch, lapidabitur. Alienigena non comedet de sanctificatis. Sacerdos uxorem repudiatam non recipiat. Pontifex uirginem uxorem ducet 18 . Non facietis uobis idolum et sculptile. Externus qui ad ministrandum accesserit,


392. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_40 | Paragraph | SubSect | Section]

est destruit disciplinam 134 . Vos infirmi de populo ne turbetis Ecclesiam ad errores declinando. Capite, id est occidite eos qui ad idolatriam populum adduxerunt 135 . Excęcauit eos malicia eorum: nescierunt sacramenta Dei neque mercedem sperauerunt iustitię nec iudicauerunt honorem animarum sanctarum 137 . Ęgyptiis ea quę pro diis colebant, fuerunt infesta: ranę, cyniphes, locustę 139 . Chananeos idolatras


393. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_41 | Paragraph | SubSect | Section]

171 . Domine, omnes qui te derelinquunt, confundentur. Recedentes a te in terra scribentur, quoniam dereliquerunt uenam aquarum uiuentium, Dominum. Predicit afflictionem futuram ad uallem filii Ennon propter idolatriam. Domus in quarum domatibus sacrificauerunt omni militię cęli, et libauerunt diis alienis 172 . Ve qui ędificat domum suam in iniustitia et cęnacula sua non in iudicio etc. Polluti sunt. Iccirco uia errorum eorum erit quasi


394. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_43 | Paragraph | SubSect | Section]

201 . Fornicati sunt a Deo suo. Ideo fornicabuntur filię uestrę, et sponsę uestrę adulterę erunt. Incidistis in laqueum, quia idolastrastis.1 Sicut uacca lasciuiens declinauit Israel. Ligauit eum spiritus in alis suis, et confundentur a sacrificiis suis. Omnes adulterantes quasi clibanus accensus a coquente. Ve eis, quoniam recesserunt a me. Vastabuntur, quia pręuaricati sunt in me 202 . Idolatria punita. Noli lętari, Israel, quia fornicatus es a Deo tuo. Disperdentur


395. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_43 | Paragraph | SubSect | Section]

etc. contra negantes in Deo iustitiam uel prouidentiam. Vnde dicunt: Vani sunt qui seruiunt Domino 216 . Filii Israel susceperunt ritus gentium inuidentes felicitati eorum. Scripsit Antiochus in omni regno suo, ut omnes idolis sacrificarent, recusantes uero morerentur. Posuit idolum desolationis super altare Dei 217 . Defecerunt uiri impii ex Israel duce Alchima et coram Nicanore conquesti sunt contra Iudam. Nicanor ascendens in montem Syon


396. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Antiochum regem comitatus interfecit 223 . Ptolomeus, filius Abodi, Machabeos conuiuio acceptos, cum inebriati essent, occidit regionemque tradidit innimicis 224 . Simon de tribu Beniamin proditor ęrarii sacri. Iason ad gentilem ritum contribules suos reduxit. Iason Menelaum cum pecuniis ad regem pro impetrando sacerdotio misit. Ipse autem sibi, non Iasoni impetrauit 225 . Andronicus Oniam sacerdotem euocatum de templo contra iusiurandum


397. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

suos reduxit. Iason Menelaum cum pecuniis ad regem pro impetrando sacerdotio misit. Ipse autem sibi, non Iasoni impetrauit 225 . Andronicus Oniam sacerdotem euocatum de templo contra iusiurandum interemit. Antiochus manibus impuris uasa sacra contrectando polluit 226 . Iudei compelluntur sacrificare diis; nolentes necantur 226 . Simonis milites perfidię damnati, quod corrupti pecunia quosdam ex captiuis effugere passi sunt


398. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Ipse autem sibi, non Iasoni impetrauit 225 . Andronicus Oniam sacerdotem euocatum de templo contra iusiurandum interemit. Antiochus manibus impuris uasa sacra contrectando polluit 226 . Iudei compelluntur sacrificare diis; nolentes necantur 226 . Simonis milites perfidię damnati, quod corrupti pecunia quosdam ex captiuis effugere passi sunt 227 . Contaminati rapientes dona idolo dicata. Menelaus pro his quę in


399. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_45 | Paragraph | SubSect | Section]

Surrexerunt sacerdotes et Leuitę benedicentes populo, et exaudita est uox eorum peruenitque oratio in habitaculum sanctum cęli. Orante Ezechia et Isaia ut supra angelus Domini percussit Assyrios 81 . Esdras: Sedi moerens usque ad sacrificium uespertinum, surgens curuaui genua, expandi manus ad Domi num et dixi: Deus meus etc. 85, 90 . Oratio Neemię: Memento mei, Domine, secundum omnia quę feci populo huic 86 .


400. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_46 | Paragraph | SubSect | Section]

fueris de precatus etc. 102 . Clamo ad te, et non exaudis me, sto, et non respicis me. Mutatus es mihi in crudelem 106 . Dominus corripiens Eliphaz et reliquos non recte locutos iubet offerre sacrificium et Iob orare pro eis 108 . Cum inuocarem, exaudiuit me. Psalmus IIII 109 . Se pene cum desperasset, dicit exauditum. Psalmus XXX ll. Iusti exaudientur, mali punientur.


401. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_49 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudas facta oratione committebat pugnam et parua manu magnas superabat copias 218, 220 . Ionathas suis iam fugientibus orauit et reuersus in pręlium uicit 222 . Iudei Ioanne duce cum Cendebeo conflicturi tubis sacris insonuerunt, ille fugit. Oratio Neemię, cum de captiuitate reuersi sacrificarent 224 . Heliodorus gazophilatium dirrepturus cęcidit exanimis; oratione Onię sacerdotis surrexit sanus 225 .


402. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_49 | Paragraph | SubSect | Section]

218, 220 . Ionathas suis iam fugientibus orauit et reuersus in pręlium uicit 222 . Iudei Ioanne duce cum Cendebeo conflicturi tubis sacris insonuerunt, ille fugit. Oratio Neemię, cum de captiuitate reuersi sacrificarent 224 . Heliodorus gazophilatium dirrepturus cęcidit exanimis; oratione Onię sacerdotis surrexit sanus 225 . Rogauerunt Dominum prostrati, ne amplius mala paterentur


403. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_57 | Paragraph | SubSect | Section]

Neque nubent neque nubentur, sed erunt sicut angeli Dei in cęlis XXII. Isti ungunt caput Domini XXVI.
Pietas. Misericordia Dei. Matheum uocat de theloneo.2 Discumbit cum publicanis. Misericordiam uolo, et non sacrificium. Non ueni uocare iustos, sed peccatores. Videns turbas misertus est eis VIIII. Venite ad me omnes qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam uos XI. Exiens de domo sedebat secus mare, id est de cęlo ad terram uenit mitigare fluctus errorum XIII. Non sum missus


404. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

dedit XXVI. Et ecce ego uobiscum sum omnibus diebus, usque ad consummationem sęculi XXVIII. Pietas hominis erga proximum. Beati misericordes V. Omnia quęcunque uultis, ut faciant uobis homines, et uos facite illis. Hęc est enim Lex et prophetę VII. Misericordiam uolo, et non sacrificium XII. Caritas mundana non sapit quę Dei sunt, sed quę hominum XVI. Dilige proximum tuum sicut te ipsum XIX. Vestis nuptialis, id est caritas. Diliges proximum XXII. Ei qui non habet, scilicet caritatem, et quod uidetur habere auferetur


405. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_70 | Paragraph | SubSect | Section]

et fratribus etc. Eritis odio omnibus hominibus. In patientia uestra possidebitis animas uestras XXI. Vende tunicam et eme gladium, id est exuas corpus et immolatę carnis exuuiis 5 corr. ex aut ematur tibi sacra corona martyrii XXII. Latro a dextris patientiam penitentium signat. Latro a sinistris patientiam hypocritę designat XXIII.
Pauper. Esurientes impleuit bonis I. Peperit Virgo filium, et pannis eum inuoluit,


406. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_84 | Paragraph | SubSect | Section]

cum illo uiuamus. Suscipite infirmos V. AD THIMOTEVM I: [Suscipite]1 Christus Iesus uenit in hunc mundum peccatores saluos facere I. Saluator noster Deus, qui omnes homines uult saluos fieri, et ad agnitionem ueritatis uenire II. Et manifeste magnum est pietatis sacramentum; quod manifestatum est in carne, iustificatum est in spiritu, apparuit angelis, creditum est in mundo, assumptum est in gloria III. Exerce te ad pietatem. Nam corporalis exercitatio ad modicum utilis est, pietas autem ad omnia utilis est,


407. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Attica reqio ingeniis maxime accommodata 263 . Qui rem aliquam statim in disputatione propositam uituperant aut laudant, delinquere mihi uidentur 269 . Diuinum poetarum genus est, diis agitur et sacros concinit hymnos 276 . Poetam, quando in Musę tripode sedet, non esse mentis compotem 283 . Poeta ne pręter honesta et iusta fingat 296 . Poetas multos ediscendi


408. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

183 . Alexandri pietas in militem 227 . Perollę in patrem 279 . Cluuia captiuis Romanis furtim alimenta suggessit. Appia quotidie pro uictoria populi Romani sacrificauit 291 . Scipionis pietas in fratrem 314 . Scipionis lachrymę in excidio Carthaginis 332 . Hircani pietas in matrem et fratres 337 .


409. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_137 | Paragraph | SubSect | Section]

Demosthenes, Ęschines, Hyperides, Demades 202 . Alexander Homeri Iliadem rei militaris uiaticum uocabat 209 . Pindari poetę stirpem uetuit uiolari Alexander. Statua Orphei. Alexander ad statuam Achillis sacrificans, felicem illum dixit, qui sibi Homerum sortitus esset uatem 210 . Aristoteles 233 . Metrocles libros suos combusisse fertur, fassus somniorum fantasmata illa esse. Menander et Philemon


410. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_145 | Paragraph | SubSect | Section]

Sola Sophocleo tua carmina digna coturno 11 . Et me fecere poetam Pyerides, sunt et mihi carmina 13 . Galli poetę mors 14 . Me uero primum dulces ante omnia Musę, quarum sacra fero ingenti perculsus amore. Accipiant cęlique uias et sydera monstrent 33 . Et amicum Cretea Musis, Cretea Musarum comitem, cui carmina, semper et citharę cordi numerosque intendere neruis: semper equos atque arma uirum pugnasque


411. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

68 . Tempus penitentię 71 . Penitentia in Deo 75 . Niniuitę 79 . Niniue postea subuersa 87 . Sacrificium Deo spiritus contribulatus 89, 240 . Saccus et ieiunium arma penitentię 91 . Corruptio salutaris 98 . Anima penitens 103 .


412. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Si conuersus ingemueris 37 . Penitens 42 . Penitentiam exigit Deus 42 . Carnis castigatio 51 . Sacrificia moraliter 53 . Penitentia 63 . Achab penitentia 82 . Penitentia 88 . Mortificatio membrorum. Petrus


413. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Altare. Propiciatorium 97 . Oratio cordis et oris, duo altaria 105 . Immolatio 109 . Oratio pro armis 113, 114 . Sacrificium indesinens 133 . Plus ualet unus sanctus orando quam peccatores innumeri pręliando 137 . Altare 157 . Cum clamarent ad Dominum, suscitauit eis saluatorem 176,


414. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_171 | Paragraph | SubSect | Section]

Publius Mutianus demptam Marsię coronam capiti suo imposuit; ob id in uincula coniectus 213 . Marmaritide herba utuntur magi, cum uolunt deos euocare 245 . Tullus Hostilius fulmine ictus, quia parum rite sacrificauerat 269 . Flamini sacrorum equum tangere non licet 275 . De Mose Iudeo, quem magum fuisse putant 289 . Ęgypti pars scarabeos inter numina colit


415. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_171 | Paragraph | SubSect | Section]

in uincula coniectus 213 . Marmaritide herba utuntur magi, cum uolunt deos euocare 245 . Tullus Hostilius fulmine ictus, quia parum rite sacrificauerat 269 . Flamini sacrorum equum tangere non licet 275 . De Mose Iudeo, quem magum fuisse putant 289 . Ęgypti pars scarabeos inter numina colit 293 .


416. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_171 | Paragraph | SubSect | Section]

Gelotophylida herba, si bibatur, ridendi finem non fieri 245 . STRABO
Religio. Scipio aduersis iactatus casibus, quod pecuniam sacram tangere ausus fuerit 78 . Foronię2 sacrificantes supra prunas nudis pedibus illesi incedunt 87 . Iuppiter a capra nutritus 155 . Io, Pean, unde dici coeptum


417. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_171 | Paragraph | SubSect | Section]

STRABO
Religio. Scipio aduersis iactatus casibus, quod pecuniam sacram tangere ausus fuerit 78 . Foronię2 sacrificantes supra prunas nudis pedibus illesi incedunt 87 . Iuppiter a capra nutritus 155 . Io, Pean, unde dici coeptum 169 . Massagetę solem deum putant atque illi equum


418. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_171 | Paragraph | SubSect | Section]

Io, Pean, unde dici coeptum 169 . Massagetę solem deum putant atque illi equum mactant 203 . Qui tellurem uenerantur 205 . Qui foemininum nec ędunt nec sacrificant. Mulieres sacrę nudis pedibus supra prunas 211 . Sacerdos secundus post regem 218 . Apud Pedasios sacerdos foemina, cui barba increuerit 237 . Vbi die


419. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_171 | Paragraph | SubSect | Section]

Pean, unde dici coeptum 169 . Massagetę solem deum putant atque illi equum mactant 203 . Qui tellurem uenerantur 205 . Qui foemininum nec ędunt nec sacrificant. Mulieres sacrę nudis pedibus supra prunas 211 . Sacerdos secundus post regem 218 . Apud Pedasios sacerdos foemina, cui barba increuerit 237 . Vbi die solenni simię saltant


420. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Deum Israel, moriatur. Tunc iurauerunt Domino, et ipse pręstitit eis requiem 77 . Confortauit eos, ne timerent, quia Dominus pugnabit pro eis 78 . Congregata multitudine in area quę est ab oriente portę sacrę etc. 90 . Thobię posteritas omnis in conuersatione sancta permansit 93 . Hortatur ad seruiendum Deo cum timore. Psalmus II 108 . De fideli


421. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

multiplicabuntur. Psalmus XCI 117 . Custodit Dominus animas sanctorum suorum. Psalmus XCVII 117 . Dirupisti uincula mea etc. quibus tenebar alligatus sęculo. Tibi sacrificabo, iam fungens officio sacerdotis. Psalmus CXV. Exaltauit me. Viuam et narrabo opera Dornini. Psalmus CXVII 119 . Nazarei qui sint. Psalmus CXXXI 123 .


422. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_180 | Paragraph | SubSect | Section]

Dornini. Psalmus CXVII 119 . Nazarei qui sint. Psalmus CXXXI 123 . Confortauit seras portarum tuarum, id est uirtutem sacramentorum per quę intratur in Ecclesiam. Psalmus CXLVII 125 . Via, Domini 127 . Turris fortissima nomen Domini. Ad ipsam currit iustus et exaltabitur 130 .


423. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Nunquid omne iustum sanctum. Sanctitas. Cura est deorum ministra 21 . Primum Deus diligendus, deinde eius causa cętera 43 . Mysterium. Amor 59 . Corybantes, quando aliquem sacris initiaturi sunt, in solio collocant, plaudunt, choreas ducunt 90 . Dei cultus quomodo faciendus; nulli nisi Deo credendum 205 . Qui mentis aciem ad ea quę uere sunt direxit, ei non superest ocium, quo


424. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_192 | Paragraph | SubSect | Section]

Supernorum et inuisibilium consideratio 223 . Homo brutis miserior, nisi diuinum cultum religionemque susceperit 271 . Bonum uirum decet sacrificare diis et interesse diuinis 283 . Cum animum quis ad sacrificndum induxerit 314 . Duo sine quibus Deus firmiter coli non potest, primum quod anima antiquior corpore generationis participe, deinde


425. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_192 | Paragraph | SubSect | Section]

brutis miserior, nisi diuinum cultum religionemque susceperit 271 . Bonum uirum decet sacrificare diis et interesse diuinis 283 . Cum animum quis ad sacrificndum induxerit 314 . Duo sine quibus Deus firmiter coli non potest, primum quod anima antiquior corpore generationis participe, deinde ueram esse mentem in astris 323 . Virtus maxima religio 324,


426. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_196 | Paragraph | SubSect | Section]

Religio. Pythagorę discipuli omnia habebant communia 5 . De uirgine Vestali 6 . Quid sint hostię succidaneę. Hostiis maioribus expiari decretum, quod hastę Martię in sacrarium mouissent. Item hostię pręcidaneę. Porca, pręcidanea, quam ante fruges nouas Cereri immolabant. Item ferię precidaneę 29 . Quid signat religiosus et quod aliter dicitur dies religiosus, aliter delubra religiosa


427. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_197 | Paragraph | SubSect | Section]

nec ridere nec lugere uisus 59 . LACTANTIVS FIRMIANVS
Religio. De propria Romanorum religione 20 . De sacrificiis et mysteriis 22 . Infantes immolari 23 . Quod extra se Deum nemo fideliter colit 28 . Pietas notio est Dei 46, 56 .


428. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_198 | Paragraph | SubSect | Section]

supra nos nihil ad nos 67 . Rerum contemptus in philosophis 69 . Quod doctrina cęlestis sapientiam sola largitur, quam philosophia non inuenit, et efficax sit lex Dei et Ecclesię sacramenta 71 . Quare Pythagoras et Plato non accesserunt ad Iudeos 75 . Sapientia et amor spectat ad filios, religio et timor ad seruos 76 . Quod sapientia et religio non


429. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

superstitiortem auferre uolens accurrit dicens: Non uereris, mulier, ne forte stante post tergum Deo--- cuncta enim plena ipso sunt--- inhoneste te habeas? 57 . In phano coenans inter panes sordidos appositos sublatos abiecit dicens in sacrum nihil oportere sordidum ingredi 59 . Pios et religiosos esse sapientes. Peritos enim esse diuini iuris omnes etc. 72 . Pythagorę discipuli facultates omnes in unum deponebant


430. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_201 | Paragraph | SubSect | Section]

MARCVS ANTONIVS SABELLICVS
Religio. Vnde idolatrię error 2 . Ęthiopum religio 11 . Lupercale sacrum 68 . Vestales 76 . Romam religioni deditam uiolare nefas putarunt 76 . Numa nunciato hostium accessu: Ast ego, inquit, sacrifico 80 .


431. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_201 | Paragraph | SubSect | Section]

Lupercale sacrum 68 . Vestales 76 . Romam religioni deditam uiolare nefas putarunt 76 . Numa nunciato hostium accessu: Ast ego, inquit, sacrifico 80 . Eginitę1 ob sublatum simulachrum inter se furentes 112 . Impii habiti qui in templum confugientes oppressissent 154 . Nicias tanta religione pręditus, ut


432. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Sybillini libri inspecti et diis uota nuncupata 271 . Ludi Apollinares 286 . Scipio nihil egit prius quam in Capitolium ascenderit 290 . Sacrosancta uacatio 295 . Bacchanalia ad explendam libidinem 319 . Tribunus plebis multatus, quod cum pontifice maximo iniuriose contenderat 326 . In eos qui Christi corpus


433. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Per quod probatur resurrectio 136 . HIGINVS
Religio. Ara in qua dii sacrificarunt priusquam Titanas inuaderent 6 . BASILIVS MAGNVS Quęre in alphabeto in fine eius operis. PLINIVS


434. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

quod arte non potuit 333 . Etiam ferę abrosas partes corporis relinquunt, propter quas se periclitari nouerint 350 .
Superbus. Rupes austro sacra 28 . Hyeme et ęstate rara fulmina, uere autem et autumno crebriora 29 . Pelion montium altissimus 31 . Bucephalas neminem


435. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

dabo gloriam 151 . Ve qui sapientes estis in oculis uestris 152 . Diuitię salutis sapientia et scientia, timor Domini ipse est thesaurus eius. Locus fluuiorm riui latissimi, id est Scriptura sacra 158 . Vanitas sapientum mundi 161 . Sapientia est scire et nosse Deum 169 . Seminabo domum Israel et domum Iuda semine hominum et iumentorum, id est sapientum et


436. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

220 . Nicanor minabatur se uenditurum XC Iudeos uno talento: a paucis superatus est. Superbia Antiochi propter quam punitus est grauissimo uiscerum dolore et periit 227 . Secretum. Moyses noluit coram pharaone sacrificare sed secedens in solitudine tridui iter 10 . Posuit uelamen super faciem et loquitur ad populum 14 . Operuit nubes tabernaculum, et gloria Domini impleuit illud, nec poterat Moyses ingredi


437. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

exurens et refulgens 150 . So percussit super caput Ionę, et dum ęstuaret, petiit mortem 207 . Stellę species cęli etc. 150 . Suspicio. Mulier suspecta. Sacrificium zelotipię 20 . Rubenitę et Gaditę ad tumulos Iordanis ędificarunt altare. Filii Israel conuenerunt contra eos rati conuersos ad idola, cum insontes essent 34 . Philistiim cum Israel pugnaturi


438. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Si est tibi seruus fidelis, sit tibi quasi anima tua 148 . De manumissione serui Hebrei anno septimo 177 . Sollicitus. In omnibus operibus tuis esto uelox 147 . Sacrilegium. Plaga Philistiim in posterioribus, cum rapuissent archam Domini. Psalmus LXXVII 115 . Balthasar polluit uasa sancta bibens eis; eadem nocte occisus est 198 . Alchimus, quia domus


439. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

sanctę interioris muros destrui iusserat, paralysi percussus interiit 221 . Heliodorus uolens diripere gazophilatium diuinitus prohibitus semianimis iacuit 225 . Menelaus uasa templi furatus est. Lysimacus sacrilegii apud regem accusatus, dum in delatores suos uindicat, secus ęrarium interficitur 226 . Sacerdos. Omnia subiecta pharaoni pręter terram sacerdotum 8 . Aaron et filii sacerdotes. Vestes sacerdotales


440. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

O sacerdotes qui depascitis nomen meum etc. contra eorum auaritiam. Item de mandatis ad eos et delictis eorum 216 . Sacerdotes pręlatum imitati ad ludicra gentilium conuersi sunt 225 . Sacrificium. Sacrificiorum genera 15 . Lex holocausti. Hostia pro delicto 16 . Oblatio leprosi. Ante ostia tebernaculi immolandum, non alibi 17 . Oblatio populi, si maculam


441. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

qui depascitis nomen meum etc. contra eorum auaritiam. Item de mandatis ad eos et delictis eorum 216 . Sacerdotes pręlatum imitati ad ludicra gentilium conuersi sunt 225 . Sacrificium. Sacrificiorum genera 15 . Lex holocausti. Hostia pro delicto 16 . Oblatio leprosi. Ante ostia tebernaculi immolandum, non alibi 17 . Oblatio populi, si maculam habuerit,


442. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Lex holocausti. Hostia pro delicto 16 . Oblatio leprosi. Ante ostia tebernaculi immolandum, non alibi 17 . Oblatio populi, si maculam habuerit, non offeratur 18 . Sacrificium pro ignorantia 22 . Non offeres mercedem prostibuli nec precium carnis in domo Domini 28 . Primitias offeres etc. Hostię pacificę 29 . Salomon


443. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Non offeres mercedem prostibuli nec precium carnis in domo Domini 28 . Primitias offeres etc. Hostię pacificę 29 . Salomon mille hostias immolauit 56, 74 . Sacrificium sub Ezechia: tauri LX, arietes C, agni CC, boues DC, oues III milia. Filii transmigrationis obtulerunt holocaustomata 84 . Oblata in dedicatione templi sub Zorobabel 89 .


444. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Sacrificium sub Ezechia: tauri LX, arietes C, agni CC, boues DC, oues III milia. Filii transmigrationis obtulerunt holocaustomata 84 . Oblata in dedicatione templi sub Zorobabel 89 . Sacrificium Deo, spiritus contribulatus. Psalmus L 112 . Dominus iustus concidet ceruices peccatorum. Psalmus CXXVII 122 . Victimę impiorum abominabiles


445. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_237 | Paragraph | SubSect | Section]

Victimę impiorum abominabiles etc. 128 . Hostię impiorum 130 . Confessio peccati 136 . Qui immolant bouem etc. respuit sacrificia Legis 166 . Vitulum pro peccato, deinde hyrcum, deinde super expiato vitulum et arietem in holocaustum Domino 194 . Offertis super altare meum panem pollutum etc. reprobat sacrificia


446. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_237 | Paragraph | SubSect | Section]

respuit sacrificia Legis 166 . Vitulum pro peccato, deinde hyrcum, deinde super expiato vitulum et arietem in holocaustum Domino 194 . Offertis super altare meum panem pollutum etc. reprobat sacrificia Veteris Legis 216 . Spiritus Sanctus. Donec effundatur super uos Spiritus de excelso 158 . Spiritus meus qui est in ore tuo etc. Pater loquitur ad Filium: Et uerba mea quę posui in ore


447. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

In qua potestate hęc facis. Nec docentur, quia occultandum est mysterium et illis qui non capiunt et illis qui ex odio quęrunt et simulatione XXI. In passione Domini uelum scissum est, id est publicata mysteria quę ab initio fuerunt occultata XXVII. Reuoluit lapidem, id est sacramenta sererauit, quę in litterę monumento latebant occulta XXVIII. Solitudo. Principis filia turba eiecta suscitatur, quia non resurgit peccator nisi auersus a turba et seclusus a consortio uulgi VIIII.


448. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Ecce ego mitto angelum meum etc. 1 . Olei unctione usi primum apostoli VI. Sal insulsum sunt episcopi et pręlati qui non audent uel negligunt increpare delinquentes IX. Vendentes columbas in templo sunt qui uendunt sacramenta XI. Caiphas scindens uestimenta est sacerdos deposita religione reuersus ad sęculum XIIII. Secretum. Quod turbe superest, a discipulis tollitur. Quia mysteria quę a rudibus capi nequeunt, non omittenda, sed inquirenda sunt a perfectis VII. Cęcus


449. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Quęrunt: In qua potestate hęc facis? Nec docentur: quia ueritas occultanda sit et iis qui non capiunt et iis qui ex contemptu quęrunt XI. Velum templi scissum est: reuelata mysteria quę prius latebant in littera XV. Reuolutio lapidis a monumento reserationem sacramentorum Christi, quę uelamine litterę Legalis tenebantur, insinuat. Lex enim lapide scripta est XVI. Solitudo. Venite seorsum in desertum locum et requiescite. Abiit in montem orare VI. In monte excelso transfiguratus Dominus ostendit gloriam resurrectionis.


450. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

quoniam quę in tenebris dixistis, in lumine dicentur, et quod in aurem locuti estis in cubiculis, prędicabitur in tectis XII. Velum templi scissum est medium, id est archana prophetarum patuerunt passo Domino XXIII. Reuolutio lapidis a monumento signat reserationem sacramentorum quę tegebantur uelamine litterę Legis, quę in lapide scripta est. Cuius ablato tegmine corpus Domini mortuum non inuenitur, sed uiuum euangelizatur XXIIII. Sensus quinque. Erunt quinque in domo una diuisi tres in duos et duo in tres: pater, mater,


451. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_243 | Paragraph | SubSect | Section]

Seruus. Seruitutes duę: timoris et amoris XV. Sollicitus. Martha, ut audiuit, quia Iesus uenit, occurrit illi; Maria autem domi sedebat. Maria, ut audiuit, surrexit cito et uenit ad eum, cum adhuc esset, ubi occurrerat ei Martha XI. Sacrilegium. Qui aliquid de ecclesia furatur, Iudę perdito comparatur. Quare Iesus fures admisit, nisi ut eius Ęcclesia fures, dum patitur, toleraret etc. XII. Sacerdos. Qui intrat per ostium, pastor est ouium. Huic ostiarius aper it, et oues uocem


452. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_249 | Paragraph | SubSect | Section]

Thetis, ut Peleum XI . Periclimenes, ut Herculem XII .
Superbus. Gygantes I . Pentheus Bacchi sacra contempsit; a matre et sororibus est interemptus. Tyreni naute Bacchum puerum rapuerunt; monstris territi in mare se pręcipitant III . Mineides sacra Liberi contemnunt; uertuntur in uespertiliones


453. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_249 | Paragraph | SubSect | Section]

I . Pentheus Bacchi sacra contempsit; a matre et sororibus est interemptus. Tyreni naute Bacchum puerum rapuerunt; monstris territi in mare se pręcipitant III . Mineides sacra Liberi contemnunt; uertuntur in uespertiliones IIII . Pyeri filię in picas, ausę cantu cum Musis contendere V . Marsyas nudatus et excoriatus, dum cantibus se pręponit Apollini


454. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

quanto longius subducere intentionem mentis a corporis sensibus potuit 361 . Alii aliis ingeniosiores 380 . Pythagoras grammaticus: Tu autem confide, quoniam diuinum genus est hominibus, quibus sacra natura proferendo in lucem omnia monstrat. Ergo mirabimur Homerum et Didymum aliosque permultos uel natura uel ab infantia cęcos ita scripsisse, ut perspicue uidisse omnia uideantur. Mirabimur Zoroastrem aliosque sapientię inuentores diuturna dumtaxat solitudine solaque


455. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Sacerdos. Pastorem populi ducem exercitus nuncupat Homerus 19 . Sacerdotes Ęgyptii nostris similes 253 . De sacerdote diuina sorte creando 290 . Sacrificium. Deum magis ad animum quam ad dona et sacrificia respicere 17 . Muneribus quę offeruntur Deum non indigere, sed nos indigere, ut sic honoremus Deum 22 . Donaria diis moderata a moderatis hominibus


456. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ducem exercitus nuncupat Homerus 19 . Sacerdotes Ęgyptii nostris similes 253 . De sacerdote diuina sorte creando 290 . Sacrificium. Deum magis ad animum quam ad dona et sacrificia respicere 17 . Muneribus quę offeruntur Deum non indigere, sed nos indigere, ut sic honoremus Deum 22 . Donaria diis moderata a moderatis hominibus offerantur 321 .


457. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_259 | Paragraph | SubSect | Section]

emptori uenditor nihil pręstaret 45 . Sacerdos. Fratres Aruales XII 40 . De flaminis Dialis et flaminicę cerimoniis 58 . Super Flamendiale in conuiuio, nisi rex sacrificulus, haud quispiam alius accumbit 58 . Ęditimi, ęditui, ędituentes, ęditimor. Claustritimus 72 . VITĘ PLVTARCHI


458. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Superbus. Superbia Romuli ex rebus prospere gestis 9 . Demetrius neminem pręter se et Antigonum patrem appellabat regem 97 . Aspero natura discipulo Plato dicere solitus est, ut Gratiis sacra ferret 137 . Secretum. Consi ara sub terra latens 7 . In publico conuiuio Spartę ingredientibus natu maximus portas ostendens dicebat: Per hasce uerbum non egreditur 12 .


459. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

75 . Quod sapientia cum religione coniuncta sit 76 . Deus fons sapientię et religionis 76 . Quare sapientia iungenda sit religioni. Quare sapientia huius mundi litteras sacras contempserit 99 . Quare sapientes habentur pro stultis 110 . Quod nec stultus potest esse iustus nec sapiens iniustus 113 . Quare Deus ueram sapientiam uoluit


460. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Sapientia nihil aliud quam Dei notitia 156, 184 . Sapientia hominis contra nocentia 189 . Mentis sedes et uis mentis 198 . Secretum. Sacra quę a uiris conspici nefas. Secreta naturę non scrutanda 67 . Somnus. Mens oppressa somno latet, auocatur insomniorum imaginibus 200 . Sensus quinque. De sensuum uoluptatibus


461. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

cęlestium sine ratione naturalium sciri non possunt 52 . Sol, luna, astra, uenti, nubes etc. hominis gratia facta 177 . Sepultura. Sepultura pauperum 177 . Sacrificium. Quę Deo offerenda. Contra eos qui offerunt uictimas et lumina etc. 121 . Quale sacrificium aut donum offerendum Deo 146 .


462. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

hominis gratia facta 177 . Sepultura. Sepultura pauperum 177 . Sacrificium. Quę Deo offerenda. Contra eos qui offerunt uictimas et lumina etc. 121 . Quale sacrificium aut donum offerendum Deo 146 . LAERTIVS
Sapiens. Thales primus uocatus sapiens


463. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

prudentia ęstimatione antecellit, ex qua reliquę uirtutes omnes oriuntur 109 .
Superbus. Xenocrati, quia semper seueritatem quandam uultu pręferebat, dicere solebat Plato, ut Gratiis sacra faceret 39 . Bion elationem esse aiebat profectus impedimentum 43 . Demetrius dicebat non esse paruum aut negligendum membrum supercilia; posse enim uitam omnem obscurare. Hominum factu turgidorum


464. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

At fastu alio, Diogenes 56 . Non, si magnus fueris, bonus eris, sed si bonus, magnus 65 . Empedocles grauis ac seuerus 86 . Heraclitus elationem eius ęstimationem sacrum morbum appellabat aspectumque mentiri 89 .
Secretum. Chilo interrogatus, quid esset difficile, aiebat: Archana, [inquit], reticere


465. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_267 | Paragraph | SubSect | Section]

sed econuerso illos seruire leonibus 60 . Vnguium capillorumque partibus superfluis resectis non immingendum neque insistendum, id est seruos non conculcandos 82 .
Sacrificium. Pythagoras cruentas hostias diis offerri prohibebat solamque aram, quę esset sine sanguine, monebat adorandam 82 . QVINTVS CVRTIVS


466. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

consumpsit 349 . Seuerus legatus in Aphrica municipem suum Leptitanum fustuario admouit, quod se, quem diu non uiderat, ueteri consuetudine fretus ex occursu complecti et osculari ausus esset 436 . Sacrilegium. Qui templum Delphis diripere uoluerunt, fulminibus confecti 130 . Phocensium sacrilegium 205 . Brennus templa spoliat, deos dictitans largiri hominibus oportere 248 .


467. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

admouit, quod se, quem diu non uiderat, ueteri consuetudine fretus ex occursu complecti et osculari ausus esset 436 . Sacrilegium. Qui templum Delphis diripere uoluerunt, fulminibus confecti 130 . Phocensium sacrilegium 205 . Brennus templa spoliat, deos dictitans largiri hominibus oportere 248 . Dorimacus templum Dodonei Iouis hostiliter diripit 276 . Philippus sacrilegus.


468. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

sacrilegium 205 . Brennus templa spoliat, deos dictitans largiri hominibus oportere 248 . Dorimacus templum Dodonei Iouis hostiliter diripit 276 . Philippus sacrilegus. Alexander ab hoc crimine abhorrens 277 . Quintus Plominius Proserpinę thesauros diripuit 299 . Fuluius Flaccus tegulas de templo Lacinię Iunonis Romam deportat. Ob id illi mens parum constare


469. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Fuluius Flaccus tegulas de templo Lacinię Iunonis Romam deportat. Ob id illi mens parum constare coepit 323 . Alexander, Syrię rex, ex templo Iouis sustulit auream Victoriam 338 . Syllę sacrilegium cum Caruilio 352 . Templa a pyratis spoliata 357 . Marcus Crassus auream trabem ademit templo Hierosolymitano 380 . Sacerdotes Ęgyptii tertio quoque die corpora


470. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Templa a pyratis spoliata 357 . Marcus Crassus auream trabem ademit templo Hierosolymitano 380 . Sacerdotes Ęgyptii tertio quoque die corpora rasitabant, nequid sordis, cum sacramenta facerent, intercurreret 14 . Sacerdotium secundus a rege honos 54 . Vnde flamines dicti 76 . Vnde pontifex 76 .


471. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Vnde flamines dicti 76 . Vnde pontifex 76 . Sacerdotum orare esse, non deuouere 169 . Alcybiades sacerdotes captos sine precio dimisit, ne interim a sacrorum cultu auerterentur 176 . Metapontini et Crotoniatę pestilentia laborarunt, quod Syri urbe capta quinquaginta iuuenes Mineruę simulachra amplexos sacerdotemque ipsius deę peremissent 182 .


472. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

licebat animaduertere in delinquentes 347 . Sacerdos ne mutilus aut mancus sit 399 . Titus ideo pontificatum se accepisse testatus est, ut puras conseruaret manus 426 . Sacrificium. Croesi donaria 92 . Quid quis in sacrificio missali addidit 430 . Hecatombe qualis fuerit 443 .


473. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Sacerdos ne mutilus aut mancus sit 399 . Titus ideo pontificatum se accepisse testatus est, ut puras conseruaret manus 426 . Sacrificium. Croesi donaria 92 . Quid quis in sacrificio missali addidit 430 . Hecatombe qualis fuerit 443 . VALERIVS MAXIMVS


474. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_273 | Paragraph | SubSect | Section]

reddidit, et ipsi Roma eiecti ad bellum inferendum facile conuersi sunt. Eodem. Seruus. De fide seruorum erga dominos, liber VI, caput VIII. Serui ad militiam empti, liber VII, caput VI. Similitudo formę, liber IX, caput XV. Sacrificium. Hostię furuę, liber II, caput I. Spes. De fiducia sui. Scipio uadimonium distulit in diem posterum intra oppidum quod obsederat. Eo potitus, quod promiserat, impleuit, liber III, caput VII.


475. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_275 | Paragraph | SubSect | Section]

PHALARIS
Sapientis uiri officium est ante uerba rem ipsam, ante rem diligentius quoque eius exitum consyderare. Senectam non grauate fert nec diem metuit supręmam 25 . Sacrilegium. In eos qui diis missa intercęperunt 6 . ORATIVS IN EPISTOLIS
Sapiens uno minor est Ioue. Vlixes uirtutis et sapientię exemplar


476. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_275 | Paragraph | SubSect | Section]

18 . Secretum. Archanum neque tu scrutaberis ullius unquam commissumque teges etc. 17 . TERTVLLIANVS
Sacrificia impia 3 . De sacrificando 5 . VERGILIVS
Sapientia. Felix qui potuit rerum cognoscere causas. Atque metus omnis


477. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_275 | Paragraph | SubSect | Section]

neque tu scrutaberis ullius unquam commissumque teges etc. 17 . TERTVLLIANVS
Sacrificia impia 3 . De sacrificando 5 . VERGILIVS
Sapientia. Felix qui potuit rerum cognoscere causas. Atque metus omnis et inexorabile fatum subiecit pedibus strepitumque Acherontis


478. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Domino 360 . Simplicitas absque prudentia 311 . Paruuli lacte alendi 329 . Securitas negligentiam, negligentia contemptum parit 249 . Sacrificium. Quid holocausta, hostia, uictimę, hostię ueteres cessarunt 303, 360 . Victimę concessę, ut Deo potius quam idolis immolentur 343 . Animus, non sacrificium placat 344 .


479. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

parit 249 . Sacrificium. Quid holocausta, hostia, uictimę, hostię ueteres cessarunt 303, 360 . Victimę concessę, ut Deo potius quam idolis immolentur 343 . Animus, non sacrificium placat 344 . Sacerdos. Sacerdotes erant primogeniti ante sacerdotium Aaron 7 . Sacerdos castus 41 . Ozias indebitum sibi sacerdotium uendicare conatus lepra


480. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

nedum plus cernere cupit quam potest humana fragilitas intueri, etiam ipsum oculorum lumen amitteret 110 . Aquę profundę torrentis qui non potest transuadari 118 . Scripturę sanctę sacramenta 122 . Mysterium dicitur quicquid occultum est et ab hominibus ignoratur 124 . Et erunt sermones libri istius quasi uerba uoluminis signati 141 . Fragmenta panum


481. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_283 | Paragraph | SubSect | Section]

283. Formicę in messe cibum pręparant 283 . Sapientia confortabit sapientem 299 . In solo Deo confidendum. Domini est salus. Sacrificate sacrificium iustitię et sperate in Domino 321 . Lętentur omnes qui sperant in te 322 . Domine, Deus meus, in te speraui 323 . Lętabor et exultabo in


482. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_283 | Paragraph | SubSect | Section]

in messe cibum pręparant 283 . Sapientia confortabit sapientem 299 . In solo Deo confidendum. Domini est salus. Sacrificate sacrificium iustitię et sperate in Domino 321 . Lętentur omnes qui sperant in te 322 . Domine, Deus meus, in te speraui 323 . Lętabor et exultabo in te. Sperent in


483. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_285 | Paragraph | SubSect | Section]

Laudate, pueri, Dominum 408 . Quęcunque facitis, in nomine Christi facite 424 . Salutatio. Gręce chere, Latine aue, Hebraico Syroque sermone salomalach 152 . Sacrilegium. Qui pecuniam ecclesię dedicatam in alios uertunt usus, similes sunt scribarum et sacerdotum redimentium mendacium et Saluatoris sanguinem 182 . Sacrificium dicitur uinum et oleum. Hostia dicitur quę per partes diuiditur, et sanguis


484. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_285 | Paragraph | SubSect | Section]

aue, Hebraico Syroque sermone salomalach 152 . Sacrilegium. Qui pecuniam ecclesię dedicatam in alios uertunt usus, similes sunt scribarum et sacerdotum redimentium mendacium et Saluatoris sanguinem 182 . Sacrificium dicitur uinum et oleum. Hostia dicitur quę per partes diuiditur, et sanguis circa altare effunditur, et ipsa hostia foris comburitur. Holocaustum--- totum combustum et uictima antequam occidatur 339 . Sacrificium uetus repudiatur


485. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_285 | Paragraph | SubSect | Section]

Sacrificium dicitur uinum et oleum. Hostia dicitur quę per partes diuiditur, et sanguis circa altare effunditur, et ipsa hostia foris comburitur. Holocaustum--- totum combustum et uictima antequam occidatur 339 . Sacrificium uetus repudiatur 351, 358 . Sacrificium laudis 359 . Vetus cessat. Sacrificium iustitię 360 . Sacrificium laudis 402 .


486. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_285 | Paragraph | SubSect | Section]

per partes diuiditur, et sanguis circa altare effunditur, et ipsa hostia foris comburitur. Holocaustum--- totum combustum et uictima antequam occidatur 339 . Sacrificium uetus repudiatur 351, 358 . Sacrificium laudis 359 . Vetus cessat. Sacrificium iustitię 360 . Sacrificium laudis 402 . Sacerdos. In negligentiam rectorum Ecclesię 9 .


487. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_285 | Paragraph | SubSect | Section]

foris comburitur. Holocaustum--- totum combustum et uictima antequam occidatur 339 . Sacrificium uetus repudiatur 351, 358 . Sacrificium laudis 359 . Vetus cessat. Sacrificium iustitię 360 . Sacrificium laudis 402 . Sacerdos. In negligentiam rectorum Ecclesię 9 . Episcopi negligentia in docendo 19 .


488. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_285 | Paragraph | SubSect | Section]

antequam occidatur 339 . Sacrificium uetus repudiatur 351, 358 . Sacrificium laudis 359 . Vetus cessat. Sacrificium iustitię 360 . Sacrificium laudis 402 . Sacerdos. In negligentiam rectorum Ecclesię 9 . Episcopi negligentia in docendo 19 . Sacerdotis ętas trigenaria 22 .


489. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_287 | Paragraph | SubSect | Section]

suspecti Herodi 141 . Sepultura. Hostium etiam corpora sepeliantur 33 . Similitudo. Quidam ob formę similitudinem simulauit se esse Alexandrum, Herodis filium 156 . Sacrilegium. Antiochus moriens dixit calamitatis suę fuisse causam, quod templum Dei spoliasset 108 . Ioachim uolens murum sanctuarii diruere 109 . Pompeius pecunias sacras noluit tangere


490. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_287 | Paragraph | SubSect | Section]

Sacrilegium. Antiochus moriens dixit calamitatis suę fuisse causam, quod templum Dei spoliasset 108 . Ioachim uolens murum sanctuarii diruere 109 . Pompeius pecunias sacras noluit tangere 122 . Crassus abstulit 123 . Sacerdotum principem adorauit Alexander 99 . Hircano aures amputatę, ut indecens haberetur sacerdotio


491. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_287 | Paragraph | SubSect | Section]


Superbia Cai et impietas 23 . Similitudo. Quidam se Alexandrum, Herodis filium, esse simulabat 21 . Somnium Archelai 21 . Sacrilegium. Pompeius pecunia sacra abstinuit 5 . Crassus eam abstulit 6 . Sacerdos. Hircano aures disectę1 8 . Sacerdotes. Pontifices 58 .


492. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_287 | Paragraph | SubSect | Section]

Superbia Cai et impietas 23 . Similitudo. Quidam se Alexandrum, Herodis filium, esse simulabat 21 . Somnium Archelai 21 . Sacrilegium. Pompeius pecunia sacra abstinuit 5 . Crassus eam abstulit 6 . Sacerdos. Hircano aures disectę1 8 . Sacerdotes. Pontifices 58 . Sacerdos


493. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_287 | Paragraph | SubSect | Section]

8 . Sacerdotes. Pontifices 58 . Sacerdos 80 . EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE
Sacrificium. Scelesta sacrificia 23 . Quando cessarunt 23 . Sacrificium fidelium 51 . Quare animalia domestica et non siluestria offerebantur


494. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_287 | Paragraph | SubSect | Section]

Sacerdotes. Pontifices 58 . Sacerdos 80 . EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE
Sacrificium. Scelesta sacrificia 23 . Quando cessarunt 23 . Sacrificium fidelium 51 . Quare animalia domestica et non siluestria offerebantur 53 .


495. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_287 | Paragraph | SubSect | Section]

EVSEBIVS DE PRĘPARATIONE
Sacrificium. Scelesta sacrificia 23 . Quando cessarunt 23 . Sacrificium fidelium 51 . Quare animalia domestica et non siluestria offerebantur 53 . Sacrificia desierunt 89 . Secretum. Oracula deorum 31 .


496. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_287 | Paragraph | SubSect | Section]

sacrificia 23 . Quando cessarunt 23 . Sacrificium fidelium 51 . Quare animalia domestica et non siluestria offerebantur 53 . Sacrificia desierunt 89 . Secretum. Oracula deorum 31 . Cur futura celantur 41 . Sapientia. Perdam sapientiam sapientium 83 . Spiritus


497. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_289 | Paragraph | SubSect | Section]

Aaron auferendum 131 . De Iudaico sacerdotio 132 . Episcopus bonum opus desideret 159 . Sacrificium. Lectisternia 21 . Ludi sęculares. Ludi sacri 21 . Ludi scenici 29 . Sacrificiorum figura 68 . De uero perfectoque


498. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_289 | Paragraph | SubSect | Section]

132 . Episcopus bonum opus desideret 159 . Sacrificium. Lectisternia 21 . Ludi sęculares. Ludi sacri 21 . Ludi scenici 29 . Sacrificiorum figura 68 . De uero perfectoque sacrificio 68, 72 . Spiritus Sanctus Patris et Filii bonum


499. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_289 | Paragraph | SubSect | Section]

Sacrificium. Lectisternia 21 . Ludi sęculares. Ludi sacri 21 . Ludi scenici 29 . Sacrificiorum figura 68 . De uero perfectoque sacrificio 68, 72 . Spiritus Sanctus Patris et Filii bonum 82 . Qualiter accipienda illa sufflatio, qua homo factus est in


500. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_289 | Paragraph | SubSect | Section]

Lectisternia 21 . Ludi sęculares. Ludi sacri 21 . Ludi scenici 29 . Sacrificiorum figura 68 . De uero perfectoque sacrificio 68, 72 . Spiritus Sanctus Patris et Filii bonum 82 . Qualiter accipienda illa sufflatio, qua homo factus est in animam uiuentem et illa quando Dominus dixit: Accipite Spititum Sanctum. Spirit us


501. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Aaron et Moyses in ordine sacerdotali 172 . Iudex et episcopus Ecclesię non semper gladio uti debet 177 . Pro meritis populi datur Ecclesię pręsul 177 . Sacrificium. Hostiarum differentię 61 . Sacrificium salutare 63 . Sacrificium uoti 64 . Munditia sacrificii 64 . Spiritale


502. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Iudex et episcopus Ecclesię non semper gladio uti debet 177 . Pro meritis populi datur Ecclesię pręsul 177 . Sacrificium. Hostiarum differentię 61 . Sacrificium salutare 63 . Sacrificium uoti 64 . Munditia sacrificii 64 . Spiritale 109 . Imolatio ad duritiam cordis concessa


503. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

uti debet 177 . Pro meritis populi datur Ecclesię pręsul 177 . Sacrificium. Hostiarum differentię 61 . Sacrificium salutare 63 . Sacrificium uoti 64 . Munditia sacrificii 64 . Spiritale 109 . Imolatio ad duritiam cordis concessa 111 . Sacrificii ritus


504. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

datur Ecclesię pręsul 177 . Sacrificium. Hostiarum differentię 61 . Sacrificium salutare 63 . Sacrificium uoti 64 . Munditia sacrificii 64 . Spiritale 109 . Imolatio ad duritiam cordis concessa 111 . Sacrificii ritus 135 . Spiritus Sanctus. Quomodo ignis


505. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Sacrificium uoti 64 . Munditia sacrificii 64 . Spiritale 109 . Imolatio ad duritiam cordis concessa 111 . Sacrificii ritus 135 . Spiritus Sanctus. Quomodo ignis Spiritus extinguitur 74 . Ignis Spiritus Sancti 79 . Oleum Dei 83 . In quibus


506. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

datur 145 . Spiritus Sanctus indicans omnia; sine illo nihil perfectum 149 . HIGINVS
Sacrilegium. Triopes templum dirruit, ut suas ędes tegeret 2 .
Secretum. Teanthea prodens secreta in equum uertitur


507. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

217 . Iuda duce absente Iudei a gentibus cęduntur 218 . Iudas transiturus de Galaditide in Iudam per mediam Ephron, uetantes transitum expugnat; transiensque super interfectos uenit in montem Syon, obtulit sacrificium 219 . Iudas, cum impetum pręualidi exercitus ferre nequiret, detrectauit pugnam abiitque in Hierusalem 219 . Alchimas assideis iurat pacem; receptus occidit eos.


508. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_299 | Paragraph | SubSect | Section]

receptus occidit eos. Nicanor quoque simulans pacem uoluit Iudam comprehendere, sed Iudas noluit et se credere. Post obitum Iude iniqui leuauerunt cornua, amicos Iude persecuti sunt, facta est tribulatio magna in Israel 220 . Tubis sacris insonuerunt, et aduersarii conuersi sunt in fugam 224 . Tempus. Principium mensium, anni constituit Dominus 11 . Annus septimus annus remissionis Domini 27 . Ab


509. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_301 | Paragraph | SubSect | Section]

tella tentatoris: gulę, iactantię, ambitionis IIII. Paraliticus, id est torpore mentis pressus quęrit Iesum et prę turba cogitationum propius accedere non ualet. Per tectum autem infertur, id est ablato litterę uelamine ad notitiam peruenit Saluatoris inferentibus eum sacris doctoribus V. Orta tempestate excitandus est Domi nus, qui uentis et mari imperat VIII. Dedi uobis potestatem calcandi supra serpentes et scorpiones et super omnem uirtutem inimici, et nihil uobis nocebit. Verum tamen in hoc nolite gaudere, quia spiritus uobis


510. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_305 | Paragraph | SubSect | Section]

Testis ferre sponte testimonium nolens citetur. Falsus ante sententiam probetur 318 . Tentatio. Contra tentationes malas remedium. Cum talis oboritur in animo cogitatio, confuge ad expiationes, obsecro, confuge ad liberatorum deorum sacrificia supplex, confuge ad bonorum uirorum consuetudines etc. 305 . Tentatio demonum ad quod nos norint procliuiores 430 . Tempus una cum cęlo factum 254 .


511. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_307 | Paragraph | SubSect | Section]

sed ui naturę 111, 112 . Quam ob rem uenter repentino timore effluat 112 . Timor contrahit sanguinem, pudor effundit 113 . Terrę motus cum fieret, ignorabant, cui deo sacrificare oporteret 20 . Tinctura. De generibus uocabulisque colorum 19 . Testis falsus e saxo Tarpeio deiiciebatur 118 . Tentatio. Accipitrem auem rapidissimam a chameleonte


512. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Laurus pacifera uictorięque nuncia 154 . De coronis ciuica frondea etc. Alexander coronato hędera exercitu ex India rediit 160 . Honos apio in Achaia coronare uictores sacri certaminis Nemeę 199 . Corona graminea obsidionalis ei datur qui totum exercitum seruauit 222 . Signum uictorię herbam porrigere uictos. Latinarum feriis quadrigę certant in Capitolio uictorque


513. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Vaticinium. Improbat eos qui de paginis Euangelicis sortes legunt 292 . Quod prophetę quę scripserunt etiam intellexerint 297 . Votum. Deo non reddere quod promiseris, sacrilegium est 189 . Viuendi uia duplex: bona et mala 187 . Ne cogites, quid alii faciant mali, sed quid boni, ipse facere debeas 215 . Veritas. Veritatis cultus


514. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

XV .
Vindicta. Mynos domitis Atheniensibus, quia Androgeum, filium eius, interfecerant, imposuit, ut quotannis unum ex liberis in Cretam Minotauro deuorandum mitterent. Achelous Naiades, dum sacra diis redderent illo pręterito, in Echinnadas insulas conuertit VIII . Nessi uindicta in Herculem. Calyroe, ut necem mariti uindicaret, a diis impetrauit, ut filii paruuli repente crescerent in ętatem adultam


515. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_351 | Paragraph | SubSect | Section]

Alexandro periculum 230 . Antrum fatidicum 248 . Lupi et tauri certamen Pyrrho fatale 252 . Graccho sacrificanti duo angues uisi portenderunt hostium insidiis periturum 287 . Ęmilio omen filia dedit catellum plorans Perseum nomine 323 . Mancino futurę cladis uox audita 334 .


516. Cipiko, Alviz. Panegyricus in senatum Venetiarum,... [page 331 | Paragraph | Section]

potest, cuius incredibilis magnitudo et singularis animi moderatio tantusque omnium laudum ac virtutum concentus et concordia in oculis totius Italiae ac in auribus omnium gentium omniumque nationum obversetur, nec ulla sit tam remota barbaries cui Venetum nomen non sacrosanctum habeatur? Quo magis fit, vel rerum magnitudine a scribendo deterreantur, vel in ipsis principiis statim suscepto oneri scriptores succumbant et veluti quadam mole obruantur. Ceterum, gloriosissime princeps, cum felicissimi Imperii tui auspiciis creverim,


517. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 13 | Paragraph | SubSect | Section]

uelis,
1.1.253  Cernere quo liceat per amica, per hospita, sanctum
1.1.254   Perque Ladislai regna puerperium,
1.1.255  Ne pia conculcet sacraria barbarus hostis 1,255-282 vv. in margine adscripti
1.1.256   Et contacta Tuo proterat arua pede;


518. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 13 | Paragraph | SubSect | Section]

famulis nobilitata casa,
1.1.261  Et tellus reptata Deo spurcabitur et quae
1.1.262  Diuini rubuit rore cruoris humus?
1.1.263  Praedone sacrilegus famulum bibet ore cruento
1.1.264   Iordanem, loto sacra fluenta Deo?
1.1.265  Da monimenta Tui, Regina puerpera, partus:


519. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 13 | Paragraph | SubSect | Section]

et quae
1.1.262  Diuini rubuit rore cruoris humus?
1.1.263  Praedone sacrilegus famulum bibet ore cruento
1.1.264   Iordanem, loto sacra fluenta Deo?
1.1.265  Da monimenta Tui, Regina puerpera, partus:
1.1.266   Tutus adoratum quisque uiator eat.
1.1.267  Supplicibus


520. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 13 | Paragraph | SubSect | Section]

Musa propagat equis
1.2.7  Indulgetque tuis populis et amabile carmen
1.2.8   Gaudet in Illyrico littore Roma loqui,
1.2.9  Hoc tibi sacramus, fidi, Rex magne, clientis
1.2.10   Tam procul audita perfruiture lyra,
1.2.11  Cuius honoratos crines redimire Quirinus


521. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 13v | Paragraph | SubSect | Section]


1.2.41  Adde quod ore pio superis Astraea relictis
1.2.42   Praesertim est animi fida magistra tui.
1.2.43  Hinc Pietas ueneranda tuae sacraria mentis
1.2.44   Possidet et magno robore iuncta Fides,
1.2.45  Nec Phoebaea tuum uincant oracula pectus,
1.2.46  


522. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 15 | Paragraph | SubSect | Section]

piscibus esca natant;
1.2.105  Caedibus innumeris et tempestate cruenta
1.2.106   Ister anhelantes decolor auxit aquas.
1.2.107  Iustaque sacrilegi praedones praeda fuerunt:
1.2.108   Hoc precio constet quaeque rapina uelim!
1.2.109  Hostes arte sua pereant: Iniuria uindex,


523. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 17v | Paragraph | SubSect | Section]

tota suos.
1.3.49  Nec mea pendendis Epidaurus moesta tributis
1.3.50   Flebit et iniustum fessa reponet onus,
1.3.51  Canitiemque suo sacram de puluere tollet
1.3.52  Libera barbarico Roma secunda iugo.
1.3.53  Vrbis et Eoae lacerata potentia surget,
1.3.54   Altera


524. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 18 | Paragraph | SubSect | Section]


1.3.79  Nec ueneranda fero regnabitur ora Canopo,
1.3.80   Natalemque Dei polluet hostis humum;
1.3.81  Quaeque profanantur cunabula sacra piabis,
1.3.82   Antraque siderea quae micuere face,
1.3.83  Praestabitque sacer cunctis purgamina terris
1.3.84   Iordanis, loto


525. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 18 | Paragraph | SubSect | Section]

micuere face,
1.3.83  Praestabitque sacer cunctis purgamina terris
1.3.84   Iordanis, loto mystica lympha Deo.
1.3.85  Tigris et Euphrates sacrabitur, Indus, Hidaspes,
1.3.86   Aethereumque dabit numen Oaxis aquae,
1.3.87  Inque pios latices uerti exultabit Araxes,


526. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 20v | Paragraph | SubSect | Section]


1.5.5  Quam, rogo, quam leuam poscit Florentia? Vel si
1.5.6   Nostrorum templis uera dicata fuit,
1.5.7  Quis repetat sacrata suis donaria templis?
1.5.8   Quis uelit auctori reddere uota suo?
1.5.9  Sacra quis externis tribuat sua? Quisque profanus


527. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 20v | Paragraph | SubSect | Section]

Nostrorum templis uera dicata fuit,
1.5.7  Quis repetat sacrata suis donaria templis?
1.5.8   Quis uelit auctori reddere uota suo?
1.5.9  Sacra quis externis tribuat sua? Quisque profanus
1.5.10   Relliquiis decoret templa aliena suis?
1.5.11  Quorum ope quisque domos patrias murosque tuemur


528. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 20v | Paragraph | SubSect | Section]

potest
1.5.15  Numina quin uiolet, quin templa profanet et aras,
1.5.16   Perfidus et patriae proditor esse uelit?
1.5.17  Munera sacratis uotiua refigere templis,
1.5.18   Nonne est cęlestes contemerare pios?
1.5.19  Nonne, precor, patriam est uiolare, hanc reddere leuam,


529. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 20v | Paragraph | SubSect | Section]


1.5.23  Haec uallum, haec clypeus, haec insuperabile robur,
1.5.24   Haec spes, haec nostris gentibus una salus.
1.5.25  Ergo salutiferi tutelam emittere sacri
1.5.26   Nos patriae leges relligioque uetant,
1.5.27  Et nobis retinere iubent quodcunque putamus
1.5.28   Auxilio, et nulli


530. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 20v | Paragraph | SubSect | Section]


1.5.26   Nos patriae leges relligioque uetant,
1.5.27  Et nobis retinere iubent quodcunque putamus
1.5.28   Auxilio, et nulli publica sacra dare.
1.5.29  Haec autem sacra est et uulgo sancta putatur,
1.5.30   Hanc uulgus magna relligione colit:
1.5.31  


531. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 20v | Paragraph | SubSect | Section]

relligioque uetant,
1.5.27  Et nobis retinere iubent quodcunque putamus
1.5.28   Auxilio, et nulli publica sacra dare.
1.5.29  Haec autem sacra est et uulgo sancta putatur,
1.5.30   Hanc uulgus magna relligione colit:
1.5.31   Siue quis adfectus potuit sanescere morbo,


532. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 21 | Paragraph | SubSect | Section]

huic munera soluunt,
1.5.36   Huic referunt grates foemina uirque suas.
1.5.37  Ecquisquam uulgo persuadeat ut tibi tradat
1.5.38   Rem sacram, auxilio quam putat esse suo?
1.5.39  An tibi Palladium tribuisset Troia petenti,
1.5.40   Num, precor, aut Phrygios Martia Roma deos,


533. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 21 | Paragraph | SubSect | Section]


1.5.45  Papaeumne Scythae, Garamas Ammona, uel hircos,
1.5.46   Aegypthusne canes et sua monstra daret?
1.5.47  Tu uero poscis, quam nos, Florentia, sacram
1.5.48   Et tutelarem credimus esse manum.
1.5.49  Cur non et cineres reddit Ligur? Omne quod usquam est
1.5.50   Hoc te sanctorum


534. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 21 | Paragraph | SubSect | Section]


1.5.50   Hoc te sanctorum poscere iure potes!
1.5.51  Sic tibi uirga Aron tribuetur et hydria Christi,
1.5.52   Sic tibi Pannonicus corpora sacra dabit;
1.5.53  Sic tibi relliquiis Roma exossabitur omnis
1.5.54   Et tribuent aras ultima templa suas.
1.5.55  At si quis digitum uel


535. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 21v | Paragraph | SubSect | Section]

Seu longinqua loquor: testis Prunetica uirgo / Mirificis ciuis tranat ab urbe modis
1.5.67  Nam quid Iulaeos memorem migrasse penates?
1.5.68   Haec ualeant libris sacra profana meis!
1.5.69  Sic etiam illa libens longinquis uenit ab oris,
1.5.70   Praesenti ut nobis auxilietur ope,
1.5.71  Vos simul


536. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 22 | Paragraph | SubSect | Section]


1.5.84   Illa sit exigui margine clausa soli!
1.5.85  Vos igitur saltem propioris cura pericli
1.5.86   Proximitasque hostis poscere sacra uetet.
1.5.87  Quae nisi seruarint haec moenia, proxima clades
1.5.88   Accedet nostris Itala terra malis.
1.5.89  Mox nulli parcent


537. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 22 | Paragraph | SubSect | Section]


1.5.101  Sat, Superi, luimus: si quem uiolauimus unquam,
1.5.102   Littora tot monstris sancta piate nouis!
1.5.103  Neu possint oculis temerare haec sacra profanis
1.5.104   Neue Gigantaeo templa furore petant,
1.5.105  Aut ne carceribus uinclisque euadere possint,
1.5.106   Neue modum


538. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 22v | Paragraph | SubSect | Section]


1.5.107  Hic saltem uectes, hic dura repagula genti
1.5.108   Ponite et horrendis obuia claustra feris!
1.5.109  Atque ita nos nostris longum defendite sacris:
1.5.110   Et tu, quaecunque es, sancta sinistra, faue,
1.5.111  Et seruare uelis nostrae quodcunque saluti est,


539. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 23 | Paragraph | SubSect | Section]


1.5.133   Sic repetita, precor, semper donaria constent,
1.5.134   Sic liceat Domino uota referre suo,
1.5.135  Cuncta sed hac sola sacraria lege pacisci
1.5.136   Respuat atque omnes impius ille deos.
1.5.137  Non impune tamen repetuntur sacra, profanus
1.5.138   Ille


540. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 23 | Paragraph | SubSect | Section]


1.5.135  Cuncta sed hac sola sacraria lege pacisci
1.5.136   Respuat atque omnes impius ille deos.
1.5.137  Non impune tamen repetuntur sacra, profanus
1.5.138   Ille feret factis praemia digna suis.
1.5.139  Quamuis sacrilegus pannosa ueste tegatur
1.5.140   Et libertino


541. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 23 | Paragraph | SubSect | Section]

impius ille deos.
1.5.137  Non impune tamen repetuntur sacra, profanus
1.5.138   Ille feret factis praemia digna suis.
1.5.139  Quamuis sacrilegus pannosa ueste tegatur
1.5.140   Et libertino uertice templa colat,
1.5.141  Vexabunt illum Furiae caedentque flagellis


542. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 31 | Paragraph | SubSect | Section]

2. Parasceue 2 Parasceue: Aelii Lampridii Ceruini poetae laureati Liber secundus. Parasceue
2.2.1  Si mihi purgauit cunabula prima sacerdos
2.2.2  Sacris, Christe, Tuis infantiaque imbuit ora,
2.2.3  Nunc quoque sidereos mihi largius ingere fontes,
2.2.4  Dum Tua sacra cano; neque enim mortalia posco


543. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 31 | Paragraph | SubSect | Section]

prima sacerdos
2.2.2  Sacris, Christe, Tuis infantiaque imbuit ora,
2.2.3  Nunc quoque sidereos mihi largius ingere fontes,
2.2.4  Dum Tua sacra cano; neque enim mortalia posco
2.2.5  Flumina, nec fragiles Cyrrhaeo e uertice laurus,
2.2.6  Sed nectar de fonte tuo frondesque beatas


544. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 32v | Paragraph | SubSect | Section]

per oscula Iudas?
2.2.74  Tene sacerdotes insontem crimine falso
2.2.75  Insimulant falsisque accusant testibus, in Te
2.2.76  Fingere sacrilega mendacia mente laborant
2.2.77  Ante profanatum Herodis Cayphaeque tribunal?
2.2.78  Ergo ad Pilatum niuea cum ueste remissus


545. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 33v | Paragraph | SubSect | Section]

correpta furore
2.2.121  Occidis Dominum quem tu coluisse fateris?
2.2.122  Illa diu cultrix sanctarum maxima legum
2.2.123  Et soli sacrata Deo, quae gente uetusta
2.2.124  Et sacris censetur auis, Moseia plebes,
2.2.125  Quae neque inexpleto cathaclysmi est mersa profundo,


546. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 33v | Paragraph | SubSect | Section]

quem tu coluisse fateris?
2.2.122  Illa diu cultrix sanctarum maxima legum
2.2.123  Et soli sacrata Deo, quae gente uetusta
2.2.124  Et sacris censetur auis, Moseia plebes,
2.2.125  Quae neque inexpleto cathaclysmi est mersa profundo,
2.2.126  Nec damnata fuit, quando Nembrotia turris


547. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 33v | Paragraph | SubSect | Section]


2.2.133  Supplicium, tormenta, crucem, suspendia poscit.
2.2.134  Ergo infrenatae plebi permisit agendum
2.2.135  Sacrilegus iudex. Consputum atque undique caesum
2.2.136  Adfectumque nouis per tot ludibria flagris
2.2.137  Cernere erat. Verum, postquam data copia tanti


548. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 34 | Paragraph | SubSect | Section]

regemque salutant
2.2.140  Purpurea indutum trabea solioque sedentem;
2.2.141  Iamque iterant plagas adduntque in uulnera uulnus
2.2.142  Sacra coronato spinosis tempora dumis,
2.2.143  Ne quid inexpertum sceleris sit, ne quid inausum:
2.2.144  Ludibrio est Christus, ceu pars uilissima uulgi.


549. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 35v | Paragraph | SubSect | Section]

edere planctus
2.2.218  Ploratusque pios et foemineos ululatus
2.2.219  Integrare iuuat. Qualis de more uetusto
2.2.220  Agnus, ubi sacris iugulatur uictima templis,
2.2.221  Candida colla libens gladiis Pascalibus offert,
2.2.222  Abscissaque uomit tenerum ceruice cruorem,


550. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 35v | Paragraph | SubSect | Section]

corpore Christus
2.2.233  Pendeat, hos iuxta fures interque profanos
2.2.234  Carnifices? Quod si Christum saeuissime punis,
2.2.235  Sacrilegos absolue reos, absolue nocentes,
2.2.236  Furibus ignoscas, homicidis parce, rapinis
2.2.237  Indulge ueniam. Neque enim miscere profanis


551. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 36 | Paragraph | SubSect | Section]


2.2.236  Furibus ignoscas, homicidis parce, rapinis
2.2.237  Indulge ueniam. Neque enim miscere profanis
2.2.238   Sacra licet sanctoque nefas confundere Christo
2.2.239  Raptores utrinque duos: hic publica mundi,
2.2.240  Hi sua facta luunt. Ergo hic tam distat ab illis


552. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 45 | Paragraph | SubSect | Section]

amore fruentes. 5. Eucharistia
2.5.1  Mysticum, Panis uenerande, munus,
2.5.2  Cuius in sacro nitet inuolucro
2.5.3   Victima et mundi precium et Redemptor
2.5.4   Maximus orbis;
2.5.5  Pignus


553. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 46v | Paragraph | SubSect | Section]


2.5.64   Connubiali
2.5.65  Floris intacti pia Virgo mater,
2.5.66  Sic Deum panis recipit latentem,
2.5.67  Pura sacratur simulac per ora
2.5.68   Christicolentum.
2.5.69  Ergo, libamen, mihi rite salue,
2.5.70  Pharmacum diris animi uenenis,


554. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 47 | Paragraph | SubSect | Section]

est aliunde Sibyllis
2.6.15  Praescia uenturi et priscis exorta prophetis?
2.6.16  Aut alio uates de fonte uenire putandum est
2.6.17  Et sacros animum mentemque haurire poetas?
2.6.18  Nam si crimen erit cantare et pangere carmen,
2.6.19  Cur Moses paeana canit per hyantia uictor


555. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 47v | Paragraph | SubSect | Section]


2.6.39  Foemineasque faces et mystica uulnera regis
2.6.40  Aut decantatos referam Salomonis amores?
2.6.41  Caetera quid referam tot uatum oracula sacram
2.6.42  E caelo spirare fidem per carmina? Vates
2.6.43  Sic Hieremia canit recutitae immania gentis
2.6.44  Portendi scelera et


556. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 48v | Paragraph | SubSect | Section]


2.6.84  Syluestrem et cultu uitam meliore refinxit
2.6.85  Squallentesque situs aeui spoliauit inertis,
2.6.86  Saepe uides docilem confundere sacra profanis,
2.6.87  Vrbibus et sanctis inferre incendia templis
2.6.88  Sacrilegumque ignem uiolare altaria diuum
2.6.89  Exitioque


557. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 48v | Paragraph | SubSect | Section]

spoliauit inertis,
2.6.86  Saepe uides docilem confundere sacra profanis,
2.6.87  Vrbibus et sanctis inferre incendia templis
2.6.88  Sacrilegumque ignem uiolare altaria diuum
2.6.89  Exitioque frui. Quod si tibi fabula mendax
2.6.90  Quid Phaethontaeus tulerit flagrantior ignis,


558. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 60 | Paragraph | SubSect | Section]

bina meis.
3.7.33  Et licet hoc grauibus nondum disuadear annis,
3.7.34   Non temere huic alter substituetur amor:
3.7.35  Nam neque sacrilegae soboles credenda nouercae,
3.7.36   Nec sinit uxoris mutua parque fides.
3.7.37  Ast tibi coniugii retinacula nulla supersunt,


559. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 65v | Paragraph | SubSect | Section]

sancta decus. 15.
3.15.1  Orator uobis Scythicum mittendus ad axem.
3.15.2   Quis regis sacras dignus adire domos?
3.15.3  Augebit placidis qui regia dona Camoenis,
3.15.4   Cuius bis gratum carmine munus erit.
3.15.5  Nam


560. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 71v | Paragraph | SubSect | Section]


3.21.59  Praedonem quorum inuiolabile seruat asyllum,
3.21.60   Nec sinit immunes dira rapina deos.
3.21.61  Sit pudor hic saltem miscendo sacra profanis,
3.21.62   Parcite caelestes conscelerare pios.
3.21.63  Ocyus hoc nostris expellite dedecus aris,
3.21.64   Diluat admissum


561. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 72 | Paragraph | SubSect | Section]


3.21.67  O diris addicte senex, quid linquere cessas
3.21.68   Templa execrandis non adeunda uiris?
3.21.69   Quid, precor, incaestas sacraria summa deorum,
3.21.70   Quid pede sacrilego limina sancta teris?
3.21.71  Temperet accessu pestis deuota profano,
3.21.72   Crimen


562. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 72 | Paragraph | SubSect | Section]


3.21.68   Templa execrandis non adeunda uiris?
3.21.69   Quid, precor, incaestas sacraria summa deorum,
3.21.70   Quid pede sacrilego limina sancta teris?
3.21.71  Temperet accessu pestis deuota profano,
3.21.72   Crimen abhorrescunt numina magna tuum.


563. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 93 | Paragraph | SubSect | Section]

manu,
4.12.45  Et qui Tirrhenum nautae perhibentur in aequor
4.12.46   Praecipites media desiluisse rate.«
4.12.47  Ergo frequens sacros celebret conuiua trientes,
4.12.48   Menaliumque colat Nyctiliumque patrem;
4.12.49  Non tamen immodico pugnas accendat Hyacho


564. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 93 | Paragraph | SubSect | Section]


4.12.60   Gaudia per senos continuanda dies.
4.12.61  Vincula sic taedae celebrentur festa iugalis
4.12.62   Atque maritali debita sacra deo. 13.
4.13.1  »Qui rapere hanc nuptam gaudes, Hymenaee? Marito


565. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 97 | Paragraph | SubSect | Section]


4.18.65  Poenituisse sat est, satis est commissa fateri,
4.18.66   Delictis satis est ingemuisse tuis.
4.18.67  Sic placare piae poteris sacraria mentis
4.18.68   Candoremque animi conciliare tui;
4.18.69  Sic paullum laxata fides adamante coibit,
4.18.70   Mutuus et magno


566. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 102v | Paragraph | SubSect | Section]

abigas proteruiores,
4.23.20  Sed Phoebum celebrem genusque Phoebi
4.23.21  Accersas, socios peculiares,
4.23.22  Andrea, tibi uatibusque sacris,
4.23.23  Necnon, quos facio ut deos priores,
4.23.24  Doctos consule et arculas latentes
4.23.25  Librorum, loculos reuolue,


567. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 106v | Paragraph | SubSect | Section]

theatri,
5.1.72  Dicendique nouos miratur Roma lepores:
5.1.73  Scilicet Ausoniae laudantem numina laurus
5.1.74  Obstupuit, quem mox sacraria sancta tenentem
5.1.75  Et Vaticano uoluentem cardine mundum
5.1.76  Miratura diu. Caelestes nacta benignos
5.1.77  Et faciles


568. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 108v | Paragraph | SubSect | Section]

2.
5.2.1  O qui Romuleis consortia iura tenetis
5.2.2  Moenibus, augusto quorum sub cardine mundus
5.2.3   Vertitur, o sacri uenerabilis ordo senatus,
5.2.4  Delectus fati melioris, et Vrbis et orbis
5.2.5  Optio, perpetuo quorum sub sospite regno


569. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 110v | Paragraph | SubSect | Section]


5.2.116  Nec contentus eo est: Thracas miseratus Eoas
5.2.117  It tersum maculas. Fęlix uictoria iuxta
5.2.118  Victori et uictis: totus sacrabitur orbis,
5.2.119  Ortus et occasus coalescet corpus in unum
5.2.120  Principe sub Christo, cuius uice fungeris. Ergo


570. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 120v | Paragraph | SubSect | Section]

gentis
5.4.363  Et coniuratas tremeret Florentia uires,
5.4.364  Martis et auctores geminos: hinc robora regis
5.4.365  Aragoni, hinc sacrae consortia bella Thyane.
5.4.366  Non unum sortita ducem certamina tantae
5.4.367  Militiae: commissa manu uexilla gerebat


571. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 127v | Paragraph | SubSect | Section]

fama tuos! 2.
6.2.1  Siccine tam seri proauita sepulcra nepotes
6.2.2   Sacrilega laesum tendimus ire manu?
6.2.3  Nullaque maiorum reuerentia nominis extat,
6.2.4   Nulla uetustatis gratia, nulla fides?


572. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 127v | Paragraph | SubSect | Section]

extat,
6.2.4   Nulla uetustatis gratia, nulla fides?
6.2.5  Nec miseris parcunt promiscua lucra sepultis,
6.2.6   Quilibet et quaestus sacra prophana facit?
6.2.7  Nam scelus efracto manes uiolare sepulcro
6.2.8   Quondam polluti numinis instar erat,
6.2.9  Nec quisquam


573. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 132 | Paragraph | SubSect | Section]

situ,
6.3.149  Nec suspecta tibi cariosae pondera molis
6.3.150   Quae bene adhuc restant robore firma suo:
6.3.151  Pulcra renidescunt sacri penetralia coetus,
6.3.152   Forma nec immundi sordet ut ante loci.
6.3.153  Nam sibi detersa facie iuuenescere uisa est,


574. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 132 | Paragraph | SubSect | Section]

ut ante loci.
6.3.153  Nam sibi detersa facie iuuenescere uisa est,
6.3.154   Ridet et exhausta Pithia sorde domus.
6.3.155  Canitiem nigri sacram compsere recessus,
6.3.156   Antraque deformes deposuere situs.
6.3.157  Praeterea effigiem uatum consessus amoenam,
6.3.158   Et


575. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 132 | Paragraph | SubSect | Section]

uerenda manus;
6.3.159  Nostra redorditur Romam quaecunque iuuentus,
6.3.160   Effundet dulces docta per ora modos,
6.3.161  Tota specus sacro resonabit carmine uatum
6.3.162   Agnoscentque suum saxa reuulsa melos.
6.3.163  Ipse nouos edens plausus de more sonabo


576. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 133 | Paragraph | SubSect | Section]

continuanda decus,
6.3.193  Siue recaeptura est orbem sub Caesare, tentat
6.3.194   Seu per pontifices pristina iura suos;
6.3.195  Sacrorum antistes quae nunc sustentat inermis
6.3.196   Imperii molem relligione sui,
6.3.197  Seu Numa pacificus moderatur Caesare saluo,


577. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 133 | Paragraph | SubSect | Section]


6.3.198   Siue Numae consors sceptra Quirinus habet,
6.3.199  Haec ego solemnes iterabo laetus ad aras
6.3.200   Facturus matri debita sacra piae.
6.3.201  Non tamen hanc fibris horrentibus exta cruentent,
6.3.202   Temperet a foedo sanguine pura dies:
6.3.203  Laudibus et


578. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 134 | Paragraph | SubSect | Section]


6.3.235   Postulet hoc auri quicunque libidine feruet,
6.3.236   Postulet hoc aeris relligiosa fames:
6.3.237  Sat mihi si liceat sacras contingere frondes,
6.3.238   Sat mihi cum Musis laurea serta meis!
6.3.239  Ergo perpetuum sic dona poetica tradas,
6.3.240   Teque


579. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 139 | Paragraph | SubSect | Section]


6.8.10   Si modo scribendi munus obire uelit.
6.8.11  Sed uelut archanae timeas penetralia mentis
6.8.12   Prodere et occultae mystica sacra deae,
6.8.13  Sic tacitos animi sensus signare recusas
6.8.14   Et tua conscriptis credere uerba notis.
6.8.15  Ergo quis in uitium


580. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 141 | Paragraph | SubSect | Section]

18.
6.18.1  Non ego nodosos funes, sola lignea, bracchas,
6.18.2   Nec Cynici miror nudipedale sacrum,
6.18.3  Sed uitam et castos mores, Hieronyme; uitam
6.18.4   Nec constare puta ruuidiore toga,
6.18.5  Sed belli pacisque laboribus


581. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 154v | Paragraph | SubSect | Section]

stemmate prisco,
7.2.16   Si patria est proauis digna ferenda tuis,
7.2.17  Haec hylari capienda legas munuscula uultu
7.2.18   Quae tibi sacramus consule dicta Boni.


582. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 173 | Paragraph | SubSect | Section]


7.4.6  Ingratumque Sathan, flagitiosum, temerarium,
7.4.7  Ausum immane nefas, horribiles trudis ad inferos,
7.4.8  Purgas sidereas sacrilegis complicibus domos.
7.4.9  Tu postquam breue uitae spatium, secla fugacia
7.4.10  Iudex lancibus aequis trutinas, heu miserabiles


583. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 202 | Paragraph | SubSect | Section]


7.20.65  Nec mirum: Christi uice fungitur, omnibus et qui
7.20.66   Imperat, illius tradita iura tenet,
7.20.67  Perque potestates binas sacraria Ditis
7.20.68   Sidereasque domos pandere iuris habet.
7.20.69  Quo magis obsequium debent mortalia, si quid
7.20.70   Vsquam


584. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 206v | Paragraph | SubSect | Section]


7.26.53  Insolitusque timor furesque luposque fatigat,
7.26.54   Nec Iouis audito fulmine gryphes hyant.
7.26.55  Hinc spolia ostentant sacrae Titania quercus
7.26.56   Vittataeque decus lilia frontis ouant,
7.26.57  Et diademato gaudentia uertice florent
7.26.58   Lilia


585. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 212v | Paragraph | SubSect | Section]


7.53.5  Tu tamen esse putas studiosos uentris et omnes
7.53.6   Asotos, Christi qui pia templa colunt.
7.53.7  Falleris: et ueteres fecerunt sacra poetae,
7.53.8   Sacricolas uates constat et esse nouos.
7.53.9  Castus Apollineis cecinit qui Pythia templis,
7.53.10   Non illi


586. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 212v | Paragraph | SubSect | Section]

studiosos uentris et omnes
7.53.6   Asotos, Christi qui pia templa colunt.
7.53.7  Falleris: et ueteres fecerunt sacra poetae,
7.53.8   Sacricolas uates constat et esse nouos.
7.53.9  Castus Apollineis cecinit qui Pythia templis,
7.53.10   Non illi nimio est lingua sepulta mero.


587. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 212v | Paragraph | SubSect | Section]

nouos.
7.53.9  Castus Apollineis cecinit qui Pythia templis,
7.53.10   Non illi nimio est lingua sepulta mero.
7.53.11  Num, faceret cum sacra Linus, sua carmina fertur
7.53.12   Per uinum atque epulas dememinisse suas?
7.53.13  Nec dapibus foedis Rodopeius abstinet Orpheus


588. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 213 | Paragraph | SubSect | Section]

mente prophetas
7.53.26   Dignatus uates Christus habere suos?
7.53.27  Proxima nec desunt nobis exempla, nec unquam
7.53.28   Auctori sacrum munus obesse suo.
7.53.29  Hoc tibi facundo Prudentius adserit ore,
7.53.30   Doctaque Sedulii Musa negare negat.
7.53.31  Nunquid


589. Crijević, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 213 | Paragraph | SubSect | Section]

mores luxus uterque meos.
7.53.43  Nec patitur mentem pingui torpere Minerua
7.53.44   Indecores abigit regula sancta notas.
7.53.45  Sacra nec ingenio, nec nostris moribus obsunt:
7.53.46   Non adeo Christi dogmata uera nocent.
7.53.47  Ille decus fandi et mentis largitur acumen,


590. Mihetić, Ambroz;... . Ambrosii Miches Cassandrae Fidelis... [Paragraph | Section]

et ad Virtutum apices peruenire. Quo circa qui te non laudat, et in numero laudabilium Virginum non reponit, ipse illaudabilis est. Perge ergo, Virgo Fidelis, ut caepisti, et fac istud nomen, quod generis et prosapiae est, ut etiam Virtutis sit, et uere sis Fidelis et re et nomine; et thesauros sacrarum scripturarum ad alias bonas literas, quas habes, adiunge. Vt cum lampadibus, quas habes, etiam oleum habeas, quod ex sacris exprimitur eloquiis, et cum prudentibus Virginibus computeris et ut accipiaris a Domino. Vale Felix in Domino, et pro nobis ora.


591. Mihetić, Ambroz;... . Ambrosii Miches Cassandrae Fidelis... [Paragraph | Section]

est. Perge ergo, Virgo Fidelis, ut caepisti, et fac istud nomen, quod generis et prosapiae est, ut etiam Virtutis sit, et uere sis Fidelis et re et nomine; et thesauros sacrarum scripturarum ad alias bonas literas, quas habes, adiunge. Vt cum lampadibus, quas habes, etiam oleum habeas, quod ex sacris exprimitur eloquiis, et cum prudentibus Virginibus computeris et ut accipiaris a Domino. Vale Felix in Domino, et pro nobis ora. Sibenici M. CCCC. LXXXVII. Pridie Idus Ianuarias


592. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 197 | Paragraph | Section]

suo? Quod in re militari salutis ratione nec Pyrrhus nec Hannibal nec Fabius Maximus nec M. Marcellus nec ipse Iulius Caesar nec Alexander Macedo apud historicos effecisse legitur. Optime itaque meriti de militanti ecclesia optimam in sacris merentur gloriam et praecipuam. Quo circa satis fui admiratus, quod huiusmodi athletae dei odas peculiares intra divina officia non habeant, quos hymnos appellamus, sed communes omnibus et vulgares. Festis


593. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 198 | Paragraph | Section]

procerumque amator,
Tu decus doctae specimenque turbae,
Inclyte praetor.
Tu colis vatum graciles Camoenas,
30  Tu sapis Phoebum redolesque laurum,
Tu geris clausas Charites sacrato
Pectore claras.
Dulcis auditor cytharae lyraeque,
Perlegas totam modo tu Thaliam
35  Fonte non vatum veterum madentem,
Rore sed astri.


594. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 198 | Paragraph | Section]

lustro,
Hactenus nec me mala sors reliquit
Dulcibus auris.
Lusimus carmen pede, quo poeta
10  Nempe se toto canit orbe notum.
Cura me tantum superum iuvabat
Sacra canentem.
Lusimus claudum celeremque iambum
Bile concessa satyram notanti,
15  Movimus nostro pariter precatu
Numina caeli.
Personat cantu lyrico


595. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 199 | Paragraph | Section]

nostro pariter precatu
Numina caeli.
Personat cantu lyrico Camoena
Ad dei laudem misero faventis,
Emulum pectus, caput et superbum
20  Dantis ad ima.
Christe sacrato residens Olympo,
Cuncta qui cernis simul et gubernas,
Ipse da castam sine labe vitam
Atque sonoram.
25  Lauream cinctus tenet en capillus
Et lyram pulsat digitus


596. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 201 | Paragraph | Section]

et minarum
Perdito coeto lupus ipse lapsus
Surgit ut agnus.
Paulus erectus deitate plenus,
Gentium doctor, Crucis atque praeco,
15  Paulus electus sacra vasa legis
Pectore gestat.
Naufragus vasti fuerat profundi,
Virgulis pulsus lapidumque iactu
Laesus et duro tolerans in orbe
20  Mille pericla.
Tertium


597. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 201 | Paragraph | Section]

vovens
Corde benigno.
5  Gaudeat Patras veniente tanto
Nuncio Christi: scelus omne mundi
Fulminat, legem probat et nitentem
Flamminis igne.
Audit Aegeas sacra vera vanus,
10  Pungit Andream sonitu prophano,
Temnit et lignum nitidae salutis
Et Crucis aram.
Templa vanescunt veterum deorum,
Demonum lusus statuae fatentur


598. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 202 | Paragraph | Section]


Quem deus caelo volitans ab alto
Christus ascripsit gremio suorum
Discipulorum.
5  Hic ut ad dextram sedeat, petebat
Cura materni rogitans amoris.
Hic bibit sacrum calicem, sedile
Dat pater altum.
Thabor ad montem fuerat vocatus
10  Gloriam cernens ubi praepotentem.
Quando divino facies nitore
Fulsit in aevo.


599. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 202 | Paragraph | Section]


15  Carne turbatum dominum refecit
Tempore mortis.
Artibus caeli cadit ars Magorum,
Demonum vires baculo ligantur
Iacobi, mansit pietasque felix
20  Ore sacrato.
Victus Herodes ratione diva
Arsit in magnum penitus furorem.
Iacobo sacrum caput amputavit
Ense prophano.
25  Martyrum primus diadema


600. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 203 | Paragraph | Section]


Demonum vires baculo ligantur
Iacobi, mansit pietasque felix
20  Ore sacrato.
Victus Herodes ratione diva
Arsit in magnum penitus furorem.
Iacobo sacrum caput amputavit
Ense prophano.
25  Martyrum primus diadema gessit
Inter illustres socios laborum.
Qui deum toto sonuere mundo
Virgine natum.
Inclyto


601. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 205 | Paragraph | Section]


Martis evertit statuam crucemque
30  Prorsus erexit, gelidum draconem
Perdidit, tandem crucifixus intrat
Gaudia caeli. DE SACRO THOMA
Credidit Thomas domino renato
Mortis e vinclo: cupiens videre
Signa clavorum laterisque vulnus
Vidit et inquit:
5  "Mitis humani generis redemptor,


602. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 205 | Paragraph | Section]


15  Comparat, totum resonat per orbem
Gesta triumphi.
Praedicans Parthis pariterque Medis,
Praedicans Persis, calidis et Indis
Plurimo signo populum vocabat
20  Ad sacra fontis.
Demones flatu domini fugabat,
Prorsus infirmos dabat et saluti,
Lumen et caecis tribuebat almo
Flammine plenus.
25  Temperans aestum simul et rigorem,


603. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 206 | Paragraph | Section]


Dignus altorum Seraphyn sodalis,
Fidus electa populi magister,
Nobilis regum celebrisque proles
Bartholomeus.
5  Liconum turbae calidis et Indis
Ore divino sacra nunciabat,
Vinculo missum retinent honoris
Verba notantes.
Demonum multo fugiunt fragore
10  Ipsius vultum, statuae prophanae
Corruunt iussu subito sacrati


604. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 206 | Paragraph | Section]


Ore divino sacra nunciabat,
Vinculo missum retinent honoris
Verba notantes.
Demonum multo fugiunt fragore
10  Ipsius vultum, statuae prophanae
Corruunt iussu subito sacrati
Bartholomei.
Centies noctu totiensque luce
Ipse ferventer dominum rogabat
15  Corde sublimi manibusque tensis.
Poplite flexo.
Huius orantis calor


605. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 206 | Paragraph | Section]


25  Urbis Albanae populum docebat
Gloriam vitae, domitans scelestos.
Pelle nudatus roseo triumpho
Gaudia captat.
Ore facundo Theodorus almus
30  Concinit toti sua sacra mundo,
Concinit laudes chorus Angelorum
Bartholomei. DE MATTHAEO EVANGELISTA
Rite Matthaeus meliora legit:


606. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 207 | Paragraph | Section]

haesit.
Proximi qui dum rapiebat aurum,
Proprium sprevit fragilemque censum
Tempsit et regem propere secutus
Divitiarum.
Nunciat Verbum Solimis sacratum.
Nunciat regis populo Philippi,
Nunciat nigro sitibus colore
Aethyopumque.
Civitas Nabar nimium decora
Funditus novit sacra nunciantis,
Vidit et dotes


607. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 207 | Paragraph | Section]


Nunciat Verbum Solimis sacratum.
Nunciat regis populo Philippi,
Nunciat nigro sitibus colore
Aethyopumque.
Civitas Nabar nimium decora
Funditus novit sacra nunciantis,
Vidit et dotes nimium stupendas
Numine dante.
Credidit signis validis Egyppus,
Credidit coniunx meritis beatis,
Credidit natus superis in auris


608. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 207 | Paragraph | Section]

in auris
Ipse revivens.
Porro designans hominem volantem
Visio narrat veluti prophetae,
Scripsit Hebreo calamo probatae
Gesta Salutis.
Filiam regis domino sacravit
Praeditam semper gracili precatu.
Nuptiis illam sibi glutinare
Hyrtacus optat.
Virginem Christo prohibet dicatam
Copula carnis maculare foeda,
Hyrtacus


609. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 207 | Paragraph | Section]


Ense necare. DE DIVO IACOBO MINORE
Natus Alphei dominique frater
Iacobus iustus, vocitant minorem.
Sacra templorum Iacobo minori
Omnia florent.
Floruit matris recubans in alvo,
Sanctus effectus fidei vigore,
Vina, siceram minime bibebat
Flumina libans.


610. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 208 | Paragraph | Section]


Atque tonsoris fugiens novaclam
Vixit in orbe.
Solus in sanctum veniens sacellum
Saepe callosis genibus rogabat,
15  Prorsus humectans lachrymis profusis
Ora sacrata.
Latius scribens Egesippus auctor
Nobilis vitam reseravit omnem,
Quam velut sydus speculamur altum
20  Mortis in aevo.
Passio Christi Iacobum fidelem


611. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 208 | Paragraph | Section]


Symon audivit dominum Zelotes
Verba narrantem nitidae salutis,
Dictus a Chana dominum secutus
Cuncta reliquit.
5  Praesulis sedem tenuit supremam
Post necem sacram Iacobi minoris.
Pavit electum populum decenter
Pane polorum.
Symon Aegypti veniens ad oras
10  Iamque confractus senio trementi,
Vix suis sese pedibus gubernans


612. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 208 | Paragraph | Section]

minoris.
Pavit electum populum decenter
Pane polorum.
Symon Aegypti veniens ad oras
10  Iamque confractus senio trementi,
Vix suis sese pedibus gubernans
Sacra senectus.
Praevio Symon graditur bacillo
Spiritus sacri radio nitescens,
15  Porro qui vires validas ministrat
Sensibus aegris.
Nunciat forti


613. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 209 | Paragraph | Section]

Aegypti veniens ad oras
10  Iamque confractus senio trementi,
Vix suis sese pedibus gubernans
Sacra senectus.
Praevio Symon graditur bacillo
Spiritus sacri radio nitescens,
15  Porro qui vires validas ministrat
Sensibus aegris.
Nunciat forti senior vigore
Virginis natum, crucis et patiblum
Atque surgentis tremulo triumphos


614. Šižgorić, Juraj. Odae de apostolis, versio... [page 210 | Paragraph | Section]


Ipse curabo dare tunc Thadaeum,
Qui tibi curam dabit et perennem,
Crede, salutem."
Denique ad regem veniens Thadaeus
30  Optimis curis penitus refecit.
Nuncians: porto sacra missa caelo,
Clausit ocellos. DE DIVO MATTHIA
Ad viam vitae simul et salutis
Proditor Iudas fuerat vocatus,


615. Šižgorić, Juraj;... . Epigrammata minora, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

3. ad Azzonem Phorestum physicum Gorgis Sisg.
Uva Pieriis calcatur saepe puellis:
Haec spuit inclusum nectaris uva merum.
Dignus es et Musis et sacro nectare dignus:
Nunc dignos gustus, si sapit, Azzo, refer. 4. Azzonis
Perdulces uvae, perdulcia carmina,


616. Šižgorić, Juraj;... . Epigrammata minora, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

3. ad Azzonem Phorestum physicum Gorgis Sisgoreus
Uva haec Pyeriis calcatur saepe puellis,
Haec spuit inclusum nectaris uva merum.
Dignus es et Musis et sacro nectare dignus,
Nunc dignus gustes; si sapit, Azzo, refer. 4. responsio Azzonis
Perdulces uvae, perdulcia carmina,


617. Šižgorić, Juraj. De situ Illyriae et civitate... [Paragraph | SubSect | Section]

magnos enim magna decent — humanitas tamen tua, cum sit tanta, nostrum donum non abjiciet quasi rusticanum. Et, ut Persius (1) Persius ipse commemoro:
ipse semipaganus
ad sacra vatum carmen affero nostrum. Legi enim plurima apud idoneos historicos de Illyrico nostro et de his, quae sunt intra Illyricum, confusa quidem omnia et sparsa, iccirco legentibus intellectu difficilia


618. Šižgorić, Juraj. De situ Illyriae et civitate... [Paragraph | SubSect | Section]

nomen imperio fuit dignum, quem Dalmatam fuisse omnis testatur historia, quamvis in Christi martyres fuerit crudelissimus. Et Caius Dalmata Caius papa foelicissimum assecutus fuit nomen, quandoquidem summum tenuit pontificatum. Hic inter caetera sacram vestem, qua in sacris solennitatibus utitur levita et in pontificalibus antistes, a patria appellavit Dalmaticam. Quid dicam de Hieronymo, Hieronymus qui omnes ecclesiae doctores praestitit elegantia Graecam callens literaturam et Hebraicam et omnium divinarum


619. Šižgorić, Juraj. De situ Illyriae et civitate... [Paragraph | SubSect | Section]

nomen imperio fuit dignum, quem Dalmatam fuisse omnis testatur historia, quamvis in Christi martyres fuerit crudelissimus. Et Caius Dalmata Caius papa foelicissimum assecutus fuit nomen, quandoquidem summum tenuit pontificatum. Hic inter caetera sacram vestem, qua in sacris solennitatibus utitur levita et in pontificalibus antistes, a patria appellavit Dalmaticam. Quid dicam de Hieronymo, Hieronymus qui omnes ecclesiae doctores praestitit elegantia Graecam callens literaturam et Hebraicam et omnium divinarum rerum tenens scientiam?


620. Šižgorić, Juraj. De situ Illyriae et civitate... [Paragraph | SubSect | Section]

pontificalis basylica basylica Iacobus maior magna veneratur veneratione VIII. Kalendas Sextiles. Hic mirae Christi transfigurationis contemplator et orationis dominicae testis fidissimus, hic primus inter apostolos martyrii fuit assecutus coronam huiusque sacratissimum caput foelix possidet Compostella. Compostella C. XVI. DE STATU SIBENICI Quintum supra decimum perficitur lustrum,


621. Bunić, Jakov. De raptu Cerberi, editio... [Paragraph | Section]

priorum.
1.22  Est prope in obiectu rabidae spelunca Maleae,
1.23  Spartano praetenta sinu, qua Ditis anhelat
1.24  Spiritus ater olens uasto et fremit Orcus hiatu.
1.25  Hac chaos Alcides nigra formidine mersum
1.26  Inuasit Stygiique ferox sacraria regni
1.27  Et caligantes Erebi deuenit ad umbras.
1.28  Quamuis inferni trita est uia, uos tamen Orci
1.29  Numina diique omnes, animis qui limen utrumque
1.30  Panditis et Phlegeton quos gurgite lustrat adusto,
1.31  Et uos Tartareae


622. Bunić, Jakov. De raptu Cerberi, editio... [Paragraph | Section]

Mox ait, "ad caelum raptus, quoi Dardana pubes
1.261  Inuidet et superis qui dulcia pocula praebet!
1.262  Foelix ille puer Phrygiis in montibus Atys,
1.263  Cymbala quoi tollunt moestas resonantia curas
1.264  Atque leues Gallae et furibundae sacra Cybelles.
1.265  Ast ego qui dulci priuatus lumine uitae---
1.266  Heu, nimium infoelix--- Stygias inhumatus arenas
1.267  Incolo, nec nostro solatia spesue dolori paenis spes aut solatia nostris


623. Bunić, Jakov. De raptu Cerberi, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

luminis oras
3.284  Attigit et dulcem tellurem laetaque uidit
3.285  Ridentis conuexa poli, sic protinus infit:
3.286  "Alme pater mundi, solio qui promis ab alto
3.287  Cuncta, ratis Parcae quae uoluunt stamina fusis,
3.288  En tua progenies sacraria Ditis auari
3.289  Subiecit uictrixque ferum spoliauit Auernum,
3.290  Vt pateat mundo quanti tibi filius esset
3.291  Alcides, in quo uirtus tua sancta refulsit.
3.292  Ergo uictor ago grates tibi, Iuppiter, auctor
3.293  Victoris


624. Selimbrić, Šimun. Vitum Ruschium laudat, versio... [Paragraph | Section]

laudes, dum adhuc viveret, adolescens quidam Spalatensis egregia spe et animi et ingenii praeditus heroico carmine persecutus est, quod huic loco intexere placuit. D. Farlati, Illyricum sacrum, "Episcopi Dumnenses", t. IV, p. 179


625. Selimbrić, Šimun. Vitum Ruschium laudat, versio... [Paragraph | Section]

Symon Selymbrius Vitum Ruschium laudat
Christe faue: Viti Ruschi nam dicere laudes
Aggredior: nunquam ille tuis discessit ab aris,
Sacrorumque modum uix pubescentibus annis
Hausit, et attonso sese tibi crine dicauit.
5   Iamque ministerio uirtus matura uideri
Tunc potuit, uiridis nisi se opponeret aetas;


626. Nimira Rabljanin,... . Epistula Ludovico Valentiae... [Paragraph | Section]

magistro Ludovico Valentiae Ferrariensi theologo atque philosopho excellentissimo praeceptori suo s. p. d. Cum omnis philosophandi scientia in rationalem, moralem, naturalemque partem sit distributa, quantum hactenus tu in dialectica, quantum in physica, et in sacra etiam theologia legendo disputandoque tum Romae, tum alibi per cuncta fere Italiae gymnasia profeceris, dicerem profecto non invitus si id vel per se manifestum non esset, vel tanta mihi in dicendo adesset facultas ut doctrinam, ingenium, tuasque divinas virtutes ulla ex parte


627. Gučetić, Ivan. Panegyris Wladislao Hungarie et... [Paragraph | Section]

Ioannis Gotii legati Rhagusini Panegyris Wladislao Hungarie et Boemie regi, principi invictissimo dicta. Postquam te omnes Pannonie principes, sacratissime rex, ipsa eciam universa Pannonia maximo omnium consensu ac pleno ore regem sibi lectum salutatumque et ad se iucundissime susceptum sancto et celitus lapso diademate coronavit et de hoc optatum nuncium littere celsitudinis


628. Gučetić, Ivan. Panegyris Wladislao Hungarie et... [page 153 | Paragraph | Section]

namque ipsius nature imperio intime quedam gaudii flamme in cuiusque vultibus excuti maxime solent, quando communis omnium salus lapsa pene erigitur ac servatur a discrimine tempestatum portum tandem securitatis ingressa componitur. Sacrarum deinceps virginum impollutus ordo gloriam Deo cnait et tantum pro felicissimo incolumitatis tue statu securus preces effundit, in quo tota earum salus sita esse videtur, cum prius tamen pro civitate nostra, pro


629. Gučetić, Ivan. Panegyris Wladislao Hungarie et... [page 156 | Paragraph | Section]

qui debeas Romani nominis nutancia fata suscipere et tanti conatus subire molem. Sed ut te a puero aspiciam, christianissime rex, a primis annis totum te sibi bone artes non invitum quidem vindicavere et imprimis sacrarum litterarum sublimis illa iucunditas, que ad celos viam facit, quibus preter ceteras disciplinas maxime intentus dedisti de te indubitatam gentibus censuram te fere principem primum omnium et a quo salus romane fidei penderet, ex


630. Gučetić, Ivan. Panegyris Wladislao Hungarie et... [page 158 | Paragraph | Section]

et natura coniecerit, ut velud exemplum quoddam ac spectaculum nobis propositus esse videaris, in quo contemplemur (ut hoc iterum dixerim), quantum in homine virtus possit. Hec a te plurima virtutum decora parata si velim persequi, sacratissime rex, et me dicentem angustia temporis deseret et ingenioli mei mediocritas nimio pondere depressa succumbet. Quas qui iam dudum amplecti velit, mentem sibi a Deo inmortali exoret, que tantam


631. Gučetić, Ivan. Panegyris Wladislao Hungarie et... [page 158 | Paragraph | Section]

quo laudum nomine honestandus, qui Boemie tue ferocissimos in bella populos non armis, sed pacis artibus, prudencia et consilio, domuisti. Arma namque pariunt cedes, sanguinem, truncos cadaverum passim iacencium, depopulaciones, rapinas, sacrorum direpciones, captivitates puerorum ac matronarum predas, virginum stupra, iacturas denique et gencium et civitatum. Pax vero, que est cum iocunda tum salutaris, dirruta instaurat, instaurata exornat, civitatem adauget, imperia


632. Gučetić, Ivan. Panegyris Wladislao Hungarie et... [page 169 | Paragraph | Section]

Gaudebit profecto e tuo sinu Socratico missa fieri peregrina et diversarum gencium incola. Si per te vitam capiet, tibi debebit et tanquam in tuo penu nutrita durabit nec unquam in senium verget. quis enim te doccior, quis in sacris studiis sublimior, quis in omni vite colore (ut omittam fidem et integritatem, precipuas virtutes tuas) prestancior, quibus sane ornamentis cum apud omnis terrarum principes maximam es auctoritatem


633. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 2v | Paragraph | Section]

ratione incedendum. Sed nobis nunc de diuina essentia sermo est, non de natura humana. Mouetur itaque deus (ut dicebam) non hominum affectibus aut his, qui nobis sunt cum reliquis animantibus communes, quod utique absurdissimum esset: sed mouetur ille quidem effectibus (sic enim eos doctores sacri appellant) et sua quadam diuina et peculiari ratione, quam humana assequi mente uel difficile, uel impossibile sit: et quemadmodum probos homines et cum uirtute uiuentes diligit, ita malos ira et odio prosequitur: alioqui inter uitia et studiosas actiones nil interesset. Cur


634. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 4r | Paragraph | Section]

ipsius que mysteriorum sunt plena ab oratione tanquam uero passionis sue initio potissimum exordiar: fuit enim oratio illa tam sedula, tam ardens, tam laboriosa: ut non modo gemitum: non modo lachrymas: sed etiam sudorem et quod omne anxietatis genus plurimum exuperat: guttas sanguinis ex sacro illo uenerandoque corpore expresserit: et factus (inquit Lucas) in agonia: hoc est in timore et sollicitudine (id enim agonia significat) erat namque Saluator noster in maxima perturbatione: summaque affectuum sollicitudine: ut sic assumptam humanitatem manifestissimo


635. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 4v | Paragraph | Section]

requiescite: ecce qui me tradet prope est. Dormiebant enim preter Judam ceteri omnes: is nanque accepto iam facinoris sui stipendio: coactaque pessimorum hominum manu properabat infelix ad agni sanctissimi proditionem: ad sanguinis iustissimi effusionem: ad templi illius sacratissimi destructionem: non ex parietibus manufactis: sed ex lapidibus preciosis e uiuis constructi: quod tamen triduo post instaurari debebat: ut si omnibus gentibus: omnibus populis: atque etiam ipsi misero si uoluisset refugium foret salutis et gratie. At uero crudelissimus parricida ad


636. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 4v | Paragraph | Section]

ille qua erat mansuetudine proditorem suum reiicere uoluit. Perge porro: sed quid tandem hic restat nisi ut uoce tota in clamorem prorumpam? O scelerate Juda: O impurissime latro: O imanissima bellua: osculo tu quod ad humane societatis coniunctionem et uinculum pertinet: quod sacrosanctum charitatis et beniuolentie fedus adinuentum est: osculo inquam Preceptorem tuum tradis? Scriptum est peccatum hoc: scriptum est scelus hoc stilo ferreo in ungue adamantino: et testis falsus non erit impunitus pro eo quod uendidit argento iustum: Argento enim


637. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 5r | Paragraph | Section]

proposita de eo: deque Barraba nescio quo improbo et seditioso homine qui forte tunc in publica custiodia asseruabatur inquit: Est uobis consuetudo per hos dies reum aliquem a carcere liberare. uultis ergo ut Jesum Nazarenum uobis absolutum dimittam? Tum uero sacrilegi homines sublato ingenti clamore: Non Jesum inquiunt sed Barrabam Barrabam nobis dimitte. Deus bone quanto hec dicenda sunt cum dolore? quanto eloquenda cum gemitu? quibus lachrymis deploranda? An quicquam peius? an scelestius quicquam aut


638. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 5r | Paragraph | Section]

sed Barrabam Barrabam nobis dimitte. Deus bone quanto hec dicenda sunt cum dolore? quanto eloquenda cum gemitu? quibus lachrymis deploranda? An quicquam peius? an scelestius quicquam aut fieri. aut dici. aut etiam excogitari potuit? sceleratum innocenti. sacrilegum sancto. iniquum iusto. seductorem pacifico. crudelem miti ac pio. quid superest? deo Optimo Maximo hominem infimum et pessimum pretulerunt. Trahitur ergo Christus ad uerbera: facinus indignum. res miseranda. scelus inauditum. Trahitur inquam


639. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 5v | Paragraph | Section]

Trahitur inquam Christus hominum Saluator ad uerbera. nudusque uelut latro aliquis ad lapideam columnam deligatur. Aderant ibi carnifices ad pulsandos homines exercitatissimi. circumsistunt columnam. expediunt flagra. preparant sese (horret animus cetera persequi) attollunt sacrilegas manus. ingeminant percutiunt. uerberant diu. acriterque totis uiribus: cedebatur sacrim illud uenerandumque corpus. cedebatur deus et parens et saluator noster: atque ita cedebatur ut non capiti. non ori. non ipsis etiam oculis parceretur. Hem bone Jesu. mundi Saluator.


640. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 5v | Paragraph | Section]

aliquis ad lapideam columnam deligatur. Aderant ibi carnifices ad pulsandos homines exercitatissimi. circumsistunt columnam. expediunt flagra. preparant sese (horret animus cetera persequi) attollunt sacrilegas manus. ingeminant percutiunt. uerberant diu. acriterque totis uiribus: cedebatur sacrim illud uenerandumque corpus. cedebatur deus et parens et saluator noster: atque ita cedebatur ut non capiti. non ori. non ipsis etiam oculis parceretur. Hem bone Jesu. mundi Saluator. spes futuri seculi: sic ne a gente tua. sic a populo tuo exciperis? Miserum me: hec


641. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 5v | Paragraph | Section]

feriebant eum crebris ictibus homines illi scelestissimi. intumescebat atris plagarum uestigiis totum corpus: disruptaque uerberibus cute sanguis in terram undique diffundebatur: atque ubi iam tortores: et essent quodammodo tormenta ipsa defessa: Pilatus tertio (totidem enim sacri perhibent euangeliste) ad Judeos exiuit inquiens se in Jesu mortis causam non inuenire: uiderique sibi talem esse illum qui merito absolui debeat: presertim flagellatus iam et uerberibus adeo afflictus. Tum illi: Si non esset hic malefactor non


642. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 6v | Paragraph | Section]

Beatissime Pontifex quam aperte omnia hec diuini Israelitici uates predixisse uidentur: quam bene dies diei eructat uerbum et nox nocti indicat scientiam. quam decenter rota in medio rote collocatur: quam manifeste abyssus abyssum inuocat, idest prisca illa hebreorum lex noue huius nostre sacra declarat: et quodammodo inuocat mysteria: in uoce catharactarum tuarum: hoc est ipsorum prophetarum uoce. Atque de hoc ipso alibi etiam legimus: Posuit tenebras latibulum suum uetus scilicet testamentum: quod ipsis erat obscurum figuris. In circuitu eius tabernaculum eius:


643. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 7r | Paragraph | Section]

mundi Saluator. eleuatur a terra hominum Redemptor. expandit tota die manus suas. posuerunt enim lignum in pane eius: et cornua in manibus eius. foderunt manus eius et pedes eius: dinumerauerunt omnia ossa eius. distillant manus eius mirrham: et digiti eius guttas. Eleuatio enim manuum suarum sacrificium uespertinum. De cuius supplicii atrocitate quid ego multa dicam? cum omnes sciant quantus sit dolor eas corporis partes ferro transfigi: que plurimis sunt contexte neruorum coeuntium fibris: ubi pene omnis uiuacitas sedes suas: et quasi arcem quandam retinere uidetur.


644. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 7v | Paragraph | Section]

tanto dolori. tante pietati queso recludite: qui status: que conditio: qui erat tunc animus miserrime matri. Ego certe uidere uideor perennes lachrymas: mestissimos eiulatus: dispersos crines: manus sanctissimas modo faciem: modo caput plangentes. Sed age omittamus hec omnia: cum eadem sacri etiam euangeliste consulto fortassis omiserint et Mariam uirginem nihil aliud nisi uerba illa notissima orbitatis clamantem nobis ante oculos proponamus: Mi Jesu dulcissimum quondam: nunc uero amarissimum mihi nomen: sic tu obsecro sponsam tuam deseris? Sic matrem miseram destituis


645. Nimira Rabljanin,... . Sermo de passione Domini, versio... [page 8r | Paragraph | Section]

per uiam attendite et uidete si est dolor sicut dolor meus. Nonne hec uerba omnes comprehendunt calamitates? Non uidemini nunc uobis uniuersos audire miseros? Quis tam fuit tempore illo durus et ferreus: quis tam inhumanus preter impios iudeos. preter sceleratos iudeos. preter sacrilegos iudeos: qui non eius fletu ac querelis commoueretur? et quis fuit quin lachrymas emitteret? quin tantum hunc dolorem. tantam hanc calamitatem pio aliquo affectu prosequeretur? Cui igitur comparabo te uel cui assimilabo te filia Hierusalem: cui exequabo te: et consolabor te uirgo


646. Božićević... . Plurima Callymachi venerantur... [page 181 | Paragraph | Section]


2  Scriptaque Nasonis dulcia 2 ad Astra ferunt,
3  Est qui Pyndareos uario modulamine uersus
4  Subleuat, hic carmen, docte 3 Catulle, tuum;
5  Vatibus iis tantis ausim praeponere Paulum,
6  Temporibus nostris te, Paladine, sacrum. ΤΕΛΟΣ


647. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_290 | Paragraph | Section]

hoc supra hominem. Sed nec Leonardus, natione Gallus, silentio est prętermittendus. Qui inter aulicos regis primo loco habitus relicta regia dilargitisque facultatibus religioni se tradidit monasticisque sacris initiatus in Aquitaniam est profectus atque operam prędicationibus dedit, haud dubie stabiliorem amplioremque seruitii sui mercedem a cęlesti domino accepturus quam receperat a terreno. Non


648. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_301 | Paragraph | SubSect | Section]

indutum cernit dicentemque audit: Martinus adhuc catechumenus hac me ueste contexit. Postea uero Turonensium episcopus factus, cum in uestibulo ecclesię offendisset hominem detrita lacerna seminudum, in sacrarium euocato tunicam, quam sub palio solam habebat, dedit. Allato sibi demum collobio, indutus ac superindutus podere reliquisque sacerdotalibus ornamentis, dum sacra peragit atque inter agendum ambas suppliciter manus ad


649. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_301 | Paragraph | SubSect | Section]

ecclesię offendisset hominem detrita lacerna seminudum, in sacrarium euocato tunicam, quam sub palio solam habebat, dedit. Allato sibi demum collobio, indutus ac superindutus podere reliquisque sacerdotalibus ornamentis, dum sacra peragit atque inter agendum ambas suppliciter manus ad cęlum tollit, delabentibus lineis manicis brachia nudata ostendit. Sed priusquam ea demitterret, amicta apparuere tegumento ornatus supra modum mirabilis oppidoque


650. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_308 | Paragraph | SubSect | Section]

sana es, ne, si moriens dederis, inuita dedisse arguaris, rem utique, quam, uelis nolis, relinquere cogeris. Victa rationibus Euticia laudauit filię sententiam. Lucia uero iam bonis omnibus ad uotum erogatis, cum diis sacrificare compelleretur, ait sacrificium Deo acceptissimum esse uisitare pupillos et uiduas in tribulatione eorum. Et quia etiam inter tormenta misericordię in egenos comminiscebatur, misericordię semper remunerator Deus


651. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_308 | Paragraph | SubSect | Section]

dederis, inuita dedisse arguaris, rem utique, quam, uelis nolis, relinquere cogeris. Victa rationibus Euticia laudauit filię sententiam. Lucia uero iam bonis omnibus ad uotum erogatis, cum diis sacrificare compelleretur, ait sacrificium Deo acceptissimum esse uisitare pupillos et uiduas in tribulatione eorum. Et quia etiam inter tormenta misericordię in egenos comminiscebatur, misericordię semper remunerator Deus effecit, ut, cum ad lupanar


652. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_308 | Paragraph | SubSect | Section]

illęsa inter flammas maneret, cum iugularetur, morti non cederet, donec ad cęlos itura, uitale uiaticum de manu sacerdotis accepit, corpus uidelicet et sanguinem Agni, pro cuius amore sua omnia in elemosinam, seipsam in sacrificium tam confidenter quam libenter obtulerat. Caput III / DE HOSPITALITATE SERVANDA Post elemosinas hospitalitas


653. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_320 | Paragraph | SubSect | Section]

ut benedictum ab eo panem uel oleum acciperent. At ille nihil aliud quam solitudinem meditabatur. In hac salutarium uirtutum parte foeminas quoque sua laude fraudare non decet. Tabita, uirgo sacra monasterii magni Thebaidis, cum se omni humilitate deiecisset, insanire putabatur. Verum quia stultum Dei sapientius est hominibus, sancto Pierio abbati in eremo degenti reuelatum fuit illius merita suis esse potiora.


654. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_335 | Paragraph | SubSect | Section]

ut simili euentu, quibus ipse manum imposuisset, Spiritum Sanctum acciperent; haud parum lucri se facturum ratus, si hanc potestatem assequi potuisset. Adeo quippe mentem animumque eius excęcauerat malicia, ut nesciret sacramenta Dei et uenale putaret, quod nec uendi nec emi potest. Ideoque meruit audire: Pecunia tua tecum sit in perditionem, quoniam donum Dei existimasti pecunia possideri! Apostoli ergo non modo


655. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_338 | Paragraph | SubSect | Section]

Et certe fieri non potuit, ut, quę seipsam abnegauerat, ita ut etiam inter uiros uiuens mulierem se nesciret, quicquam pręter Christum concupisceret. Lucri autem pecuniarumque detestandam cupidinem in iis, qui sacris initiati sunt, si forte Gezi superius a nobis propositum exemplum non satis deterret tanquam uetustate iam obliteratum, audiant recentiora. Cyrillus, Hierosolymitanus episcopus, post diui Hieronymi in Domino


656. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_340 | Paragraph | SubSect | Section]

interfector et uineę eius cruentus occupator. Deperiit in illo et Iudas, Domini uenditor, et Ananias cum Saphira precii, quod uouerant, malignus interuersor. Quid multa? Non homines solum, sed urbes etiam et regna auri sacra fames hausit atque consumpsit. At nos egredi cupientes de Babylone, fugere de Caldeis, id est, de consortio eorum, qui satiari diuitiis nequeunt, simul cum psalmista nostro clamemus: Domine, inclina cor nostrum in


657. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_342 | Paragraph | SubSect | Section]

paupertatem. Mennę quoque, Samnitum prouincię solitario (ut Gregorius tradit) paucula tantum apum aluearia uictum suppeditabant. Eo accedens quidam Longobardus latro frustraque, ne aliena raparet, monitus sacrilegas apibus intulit manus. Sed sicut Esaias ait: Vę qui prędaris! Nonne et ipse prędaberis? Continuo sceleris ultor Deus raptorem tradidit Sathanę uexarique permisit. Indoluit autem Mennas inimici casum. Sciebat enim et inimicos


658. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_355 | Paragraph | SubSect | Section]

secessisset, tribus continuis annis sub cuiusdam saxi rupe stans semper orasse, nunquam resedisse, tantum somni cepisse, quantum rectus capere potuit; cibum quoque non alium gustasse quam Dominicis duntaxat diebus eucharistię sacramentum a sacerdote sibi delatum. Denique de pedibus, quod tandiu immobiles perstiterint, fluxisse saniem aiunt. O beatum uirum, qui tantam gratiam consecutus est, ut hęc agere uellet, beatiorem, ut posset! Non immerito


659. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_360 | Paragraph | SubSect | Section]

cognita uixit in deserto, non humano cibo, sed angelicis fomentis assidue sustentata, ut ex hoc intelligas angelorum ministeria promereri, quisquis propter Deum declinauerit hominum consortia. Die uero obitus sui imminente sacram communionem de manu Maximini episcopi accepit, ne sine illo ad cęlum ascenderet, cui in terra toto corde, totis uiribus seruierat, fidem ipsius in urbibus prędicando, gloriam in solitudine meditando.


660. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_360 | Paragraph | SubSect | Section]

amaritudine animę suę quęreret. Cum enim de Alexandria Hierosolymam uenisset, non potuit templum Dei ingredi uique inuisibili inhibita, substitit in limine, miratur, stupet, erubescit et pedem inuita refert. Vbi recognouit sacro aditu se indignam, quod prophanis uitę obscoenitatibus esset polluta, nequiter actę ętatis poenitudine grauiter angi animo coepit et lachrymas effudit, decernens ibi turpitudini finem imponere, ubi Dei erga se


661. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_362 | Paragraph | SubSect | Section]

in monasterio uitam ducere constituerit, imprimis eniti debet, ne somnolentię deditus ad ea, quę religiose obeunda sunt, segniter exurgens ignaua cunctatione obtorpescat, qua cura, quo studio sacras uigilias obseruarint, qualibus etiam stratis usi sint ac quam minimum sopori indulserint hi, quos ueniens Dominus inuenit uigilantes, hinc iam perscrutemur. Traditum est in ea eremo, cui Euagrius abba:


662. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_366 | Paragraph | SubSect | Section]

Bernardinus uero nec ideo illis, mea quidem sententia, minor, quia de collegio Minorum fuit. Etiam antequam religionem profiteretur, religiosi uitam uixit. Quodque ad rem pertinet, tunc quoque ad offerendum Deo salutis sacrificium noctu consurgens, ne quiete occuparetur, contemptis lecti stratis super pauimento uestitus iacere consueuerat. Cum hoc uigiliarum pręludio ad monasterium uenit, tanto deinde minus somno concessurus, quanto


663. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_366 | Paragraph | SubSect | Section]

contemptis lecti stratis super pauimento uestitus iacere consueuerat. Cum hoc uigiliarum pręludio ad monasterium uenit, tanto deinde minus somno concessurus, quanto perfectius uiuendi subibat institutum. Et quoniam sacris initiatus omni sanctitatis genere pręcelluit, etiam uigilantissimum fuisse nemo dubitat. Quod ergo noctu didicerat uigilando, hoc die alios docuit prędicando multosque, qui peccatorum oppressi ueterno in morte


664. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_371 | Paragraph | Section]

perhibetur, et cum casu quodam oculos amisisset, ab angelo Raphaele de cęlo in terras misso meruit curari. Adeo inter orandum illi fleuisse profuit. Tobię autem, filio eius, etiam nuptiarum celebritatem sacris precationibus placuit initiari. Cum Sarra enim, uxore sua, priusquam copulę coniugali operam darent, tres noctes totas in cubiculo simul orando consumpserunt. Inde illa, quę primo statim concubitu iam septem extulerat


665. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_375 | Paragraph | Section]

quam uellet, cogeretur, quoniam cubanti citius obreperet somnus. Quietis mollitiem standi frangebat labor, standi laborem leuabat auiditas deprecandi. Miraculum auxit toto eo tempore nihil gustans, pręterquam Dominicis diebus sacrosanctam eucharistię communionem, quę illi simul et animę cibus et sustentamentum corporis erat. Par obsecrandi cura Sisinium, Elpidii abbatis discipulum, commendat. Qui cum annos septem sub illius institutionibus


666. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_377 | Paragraph | Section]

Et ipse enim intermissa celebratione sequi egredientes coepit, dicens, ubi oues, ibi et pastorem adesse oportere. Hoc modo redargutis pudorem iniecit, ita ut nunquam postea prius ab altari discederent quam sacerdos peracto sacrificio benedictionem daret. Assiduus autem deprecandi labor etiam Bonifacium episcopum ad cęlum, immo supra cęlum, ad Dei usque conspectum exaltauit, quotidie duplicatum laudis sacrificium Domino offerentem. Monasticas


667. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_377 | Paragraph | Section]

discederent quam sacerdos peracto sacrificio benedictionem daret. Assiduus autem deprecandi labor etiam Bonifacium episcopum ad cęlum, immo supra cęlum, ad Dei usque conspectum exaltauit, quotidie duplicatum laudis sacrificium Domino offerentem. Monasticas enim canonicasque precationes simul iungens alteras episcopus factus assumpsit, alteras iampridem monachum professus non deseruit. Ad inferiorem Mysiam perueniens primus Christum


668. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_379 | Paragraph | Section]

operam dare consueuisse. His uicissitudinum successionibus Deo seruiens, intantum se a uitio alienam et uirtutibus refertam pręstitit, ut sola eligi mereretur, quę Deum et hominem pareret et uirgo permaneret. Sic illa igitur sacris uirginibus, sicuti est humilitatis integritatisque et cęterarum uirtutum, ita et bene dispensandi temporis exemplum, ut scilicet nec semper orent, nec semper operentur, nec semper legant, et tamen semper hęc omnia,


669. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_391 | Paragraph | SubSect | Section]

prius orare solitus fertur, nihil recte auspicari, nihil agi ratus sine maiestatis diuinę inuocatione, cuius donum est, quicquid bene feceris, bene dixeris, bene cogitaueris. Idem sacra prophetarum uaticinia legens incidit in locum explicatu difficillimum. Oranti ergo Petrus et Paulus apostoli in uisu affuerunt, et sensum Scripturę, quam percipere non poterat, aperuerunt. Hanc rem ab ipso adhuc uiuente


670. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_392 | Paragraph | SubSect | Section]

fuerat mortuus, ac se precibus Arnulphi seruatum palam est testatus. Malachias, Ceneroth. Hibernię urbis, episcopus, cuius uitam describit Bernardus abbas, quotidie pro sorore sua defuncta missale sacrificium Domino offerebat. Cumque magnis quibusdam occupationibus impeditus offerre intermisisset, illa per noctem quiescenti appacens conquęsta est iam triginta dierum inediam se sustinere (tantum autem temporis ab


671. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_397 | Paragraph | SubSect | Section]

eorum, qui in uinculis publicis erant, contritę sunt, illi absoluti. Sic et nos orare oportet, ut peccatorum nostrorum nexibus liberemur et liberati Deo gratias agamus dicentes: Dirupisti, Domine, uincula nostra. Tibi sacrificabimus hostiam laudis. Elizabeth uidua, et ipsa quidem regia progenies, sed melius regnans cum Christo, pro iuuene quodam seculi uanitatibus dedito orasse dicitur. Qui continuo nouum induens


672. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_404 | Paragraph | SubSect | Section]

apostolus: Fui, inquit, in spiritu Dominica die, et audiui, et uidi, ea utique, quę in Apocalypsi commemorat. Quorum pręstantiam diuus Hieronymus admirans ait: Apocalypsis Ioannis tot habet sacramenta, quot uerba. Parum dixi: in uerbis singulis multiplices latent intelligentię et pro merito uoluminis laus omnis inferior est. Apostolici quoque uiri cęlum ipsum animo transcendentes et uiderunt et prędicauerunt


673. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_405 | Paragraph | SubSect | Section]

Maiorique deinde reuerentię habere hominem coepit quam ante habuerat, cum talia de illo sibi uidere contigisset. Quid igitur mirum, si tam copiose tamque argute de Trinitate scripserit, qui mente sic abstracta Trinitatis sacramentum fuerat contemplatus? Sed ne contemplando tantum apprehendisset, nisi, ut apprehenderet, pie prius ac iuste uiuendo dignus euasisset. Vitę sanctitate meritum sibi comparet, qui uult contemplatione proficere.


674. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_409 | Paragraph | SubSect | Section]

terris, quoniam mente semper in cęlis fuit? Clara uirgo, beati Francisci pręceptis imbuta dignaque tanto magistro discipula, pridie quam Natalis Domini ueniret, ęgrotauit nec licuit illi cum reliquis sororibus ad agendas sacrę noctis precationes pergere. Veruntamen aduersa ualitudo corpus impedire potuit, animum non potuit, et ancilla Christi affuit in spiritu, ubi in carne adesse nequibat. Reuersis quippe sororibus, quicquid


675. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_415 | Paragraph | SubSect | Section]

constituit, sed theologię ratio etiam perfectum reddit. Altera neminem offendere docet, altera semetipsum quoque abnegare et crucem tollere et Christum sequi omnibus suadet multisque persuadet. Sacrarum litterarum studiosissimum etiam Stephanum, presbyterum Constantinopolitanum, fuisse accepimus. Qui quoniam omni uitę perfectione pręstantissimus fuit, uidetur, quicquid legerat, opere implesse; ut se probaret non


676. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_415 | Paragraph | SubSect | Section]

affert uirtutum. Equitius, Valerię urbis monasterii abbas, ne qua die deesset, quod legeret, quocunque ibat, scorteas manticas libris refertas secum deferebat. Neque illi oneris huius molesta erat grauitas, dum lectionis sacrę compensatur utilitas. Sic nec militem strenuum ferrea lorica, cassis ensisque gravant, quę sibi saluti fore sperat. Vtque iis munitus in certamen prodire et confidenter cum hoste congredi solet, ita, qui sese


677. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_417 | Paragraph | SubSect | Section]

et legendi sibi occasionem sublatam dolens, sanctam Virginem inuocauit lucernaque repente illuxit. Hinc ille legendo, quod coeperat, prosecutus est, cum prius Deo et Deiparę Virgini gratias egisset, quod sic fauerent iis, qui sacris lucubrationibus libenter inuigilant. Sed ne foeminas quidem ab hoc studii genere alienas fuisse monstrabimus. Traditum est hanc ipsam (cuius modo mentionem fecimus) sanctam Dei Genitricem Virginemque Mariam ab hora


678. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_418 | Paragraph | SubSect | Section]

necesse habes aurum in luto quęrere: multis margaritis diuenditis unam redime margaritam! Illi ergo haud immerito reprehendendi sunt, qui gentilium poetarum nęniis figmentisque deliniti ne respicere quidem ad Scripturas sacras uolunt. Delegerunt sibi magistros (ut Apostolus ait) prurientes auribus et a ueritate quidem auditum auerterunt, ad fabulas autem conuersi sunt. Et tamen eo impudentię processere, ut se doctos


679. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_421 | Paragraph | SubSect | Section]

eos, qui auersi erant, reuocaret, ita conuenit, uti duos boues in frusta concisos super geminam lignorum struem separatim componerent offerentes holocausta pro se quisque Deo suo. Et cuius Deus ignem mitteret ad perficiendum sacrificium, is esset omnium Deus, aliis diis repudiatis. Sacerdotibus ergo Baal et prophetis nomen dei sui a mane usque ad meridiem frustra inuocantibus, ubi ad Heliam sors inuocandi peruenit, struxit altare de lapidibus,


680. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_427 | Paragraph | SubSect | Section]

esset gentilis, natura ferox et latrociniis deditus, ita ut etiam sanctorum delubra expoliando prophanaret, uidit tandem in quiete uirum forma habituque augustiore quam humano, comminantem sibi necem, nisi protinus a flagitiis sacrilegioque se submoueret. Cumque pauore perculsus repente euigilasset, nihil moratus ad ecclesiam confugit et baptismate suscepto eremum petiit. Tantęque sanctitatis fama breui illustratus est, ut aliquando iter faciens


681. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_433 | Paragraph | SubSect | Section]

altercationibus uolentes fidem receperunt, ac si et ipsi Dominum audissent dicentem: Si mihi non creditis, operibus credite! Maxentius quoque imperator, cum esset Alexandrię et Christianos ad sacrificandum diis cogeret, Catharinam uirginem, ne eximium formę eius decorem sęuiendo deformaret, a fide Christi philosophorum suasionibus auerti cupierat. Igitur ex omnibus prouincię oppidis quinquaginta sapientissimos


682. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_435 | Paragraph | SubSect | Section]

Mattheus quoque Palmerius Florentinus in suo Chronicon libro testatur Olympium quendam, Arrianum episcopum, quingentesimo decimo Dominicę humanitatis anno, dum apud Carthaginem in balneis lauans sanctam Trinitatem sacrilego ore lacessisset, tribus igneis iaculis ab angelo uisibiliter percussum conflagrasse. Recte quidem tot ictibus scelestus ille interiit, quot in Deo personas offenderat, quarum Trinitatem unius esse substantię unus


683. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 1_447 | Paragraph | SubSect | Section]

eo prohibita cognouisset, post lachrymas eremique labores ad tantam uitę perfectionem deuenit, ut orans in terra terram non tangeret et Iordanem transiens super aquas ambularet. Ad Dominum migratura a sanctissimo uiro Zozima sacrosanctam communionem accepit, a leonibus sepulturam, cum scrobem in terra carptim unguibus excauassent, sanctę corpusculi capacem. Vsque adeo Dominus conuersam exaltauit, quam peccantem ne in templum quidem intrare


684. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_375 | Paragraph | Section]

damnum tulit. Idem post hęc anxie secum queri coepit se in ędibus habitare cedrinis, arcam uero testamenti Dei manere sub pellibus, quibus tabernaculum tectum erat. Hinc iam in animum inducens constituere templum Domino sacrisque illius magis decenter reponendis dedicare, regiam cessisset, nisi multo magnificentius habitaculum iis quam sibi faciendum decreuisset, et quidem tale, quale deinde a filio suo Salomone legimus ędificatum. Cuius


685. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_384 | Paragraph | Section]

Iacobus alter de pinna templi deiici et fullonis fuste mactari, Ioannes in bullientis olei dolium nudus demitti, Thomas et Mattheus lanceis confodi, Stephanus lapidibus obrui, Matthias securi percuti, Simon et Iudas irruenti sacrilegorum impetu ellidi atque obteri, reliqui omnes Discipuli diuersis tormentorum generibus absumi ac perimi. Quid post illos de tot milibus martyrum dicam? Dulcia illis tormenta erant, per quę ad te ascendere, tecum iungi


686. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_398 | Paragraph | SubSect | Section]

licet ipse de regni successione secum contendisset, ulcisci iussit, tam in aliorum offensores iustus, quam in suos pius. Quidam ex prophetis, cum uenisset Bethel, Hieroboam, Israhel regem, idolo sacrificantem increpuit, aduersa illi prophetans familięque eius. Iratus Hieroboam extendit manum iubens apprehendi hominem, et continuo arefactam retrahere nequibat. Vir Dei misertus pro illa manu, quam in sui iniuriam


687. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_401 | Paragraph | SubSect | Section]

uiolentiam tolerarunt quam hi dolos furum. Clodoueo rege aduersus Gothos arma mouente quidam ex militibus predę cupiditate Maxentii, abbatis Pictauiensis, monasterium inuaserunt. Et cum unus abbatem sacrilegio, ut poterat, renitentem ferire uellet, manum cum gladio sublatam demittere nequiuit, reliqui nescio qua stupiditate mentis correpti immobiles constitere. At Maxentius immanitatis uiolentięque eorum oblitus poenam


688. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_407 | Paragraph | SubSect | Section]

sperantes, et erit merces uestra multa, et eritis filii Altissimi, quia ipse benignus est super ingratos et malos. Quod autem uerbis pręcepit, exemplo pręstitit. Proditori quippe suo corporis et sanguinis sui sacramentum obtulit, pedes lauit, osculum non negauit. Illis etiam, a quibus cruci affigebatur, ueniam dari petiit: Pater, inquit, ignosce eis, quia nesciunt, quid faciunt. Si tam clemens erga tantam sęuitiam


689. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_408 | Paragraph | SubSect | Section]

exhortari. Huiusce rei exempla more nostro ab iis, quos Deo, placuisse nouimus, petamus. Moyses et Aaron Dei iussu diriguntur, ut populum suum de Pharaonis iugo erreptum ab Aegypti finibus educant et populus ipse sacrificium sibi offerat in deserto et sic Terram ingrediatur promissionis. Doctoris igitur partes erunt peccatores ad poenitentiam compellere, de diaboli seruitute in libertatem gratię uendicare et de terrenis secularibusque


690. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_411 | Paragraph | SubSect | Section]

inter Machumetanos quosdam de Deo mentio incidisset et multa ultro citroque iactata fuissent, tandem dixisse Deum ipsum sępe a se manibus contrectatum, sępe ore haustum. Quod etsi uerum dixerit, inconsulte tamen apud sacramenti ignaros atque adeo incaute, ut illi non modo non crederent, sed etiam ipsum quasi blasphemum ulcisci uellent. Denique parum abfuit, quin eidem, quod sequitur, tunc contingeret: Et canes conuersi dirumpant


691. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_422 | Paragraph | SubSect | Section]

Equitius spud Valeriam urbem abbas, postquam scalpello sibi quandam linguę rubiginem ab angelo leuari uidit, ab eodem iussus est ad prędicandum egredi. Diuersa igitur peragrauit loca, passim Euangelium prędicans ac se sacrisque codicibus iumento impositis iter faciens. Accusatus autem, quod nulla Apostolicę Sedis autoritate prędicationis officium exerceret, Romam citatur. Et dum eo proficisci pararet, interim pontifex per somnium


692. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_425 | Paragraph | SubSect | Section]

eo quod de recuperanda ualitudine deum Acharon consultum miserat, periturum prędixit. Azarias etiam sacerdos Ozię regi super altare thimiamatis incensum adolenti reclamauit restititque intrepide et quasi sacrilegio pollutum, eiicere de templo Domini non dubitauit. Tam ergo hi sanctissimi uiri ab omni simulatione dissimultioneque alieni fuerunt quam reges illi ab ęquo honestoque. Quorum quidam potentiam, dum quicquam accusandi


693. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_426 | Paragraph | SubSect | Section]

in ciuitate, quoad usque induamini uirtute ex alto; nequis diuinę ac cęlestis prędicationis onus assumere sibi ausit, donec uires roburque conceperit ad sustinendum illud, Spiritus Sancti ope atque dono et sacrarum cognitione Scripturarum. Tum demum pręparato domi conuiuio in publicum prodeat et ad exitum uiarum confidenter procedat, multos inuitet, laxet retia ad capturam, seminet semen suum et uerę catholicęque scientię


694. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_427 | Paragraph | SubSect | Section]

explicemus. Primus in Scripturis diuinis Melchisedech sacerdos memoratur, qui panem et uinum obtulerit Deo et cui Abraham patriarcha decimas dederit quique etiam rex Salem extiterit. Sed dum rex tantum erat, non illi licuit sacrificium ministrare, non decimas exigere. Sacerdos etiam factus est, ut potestate pręcederet reges et sanctitate Deo proximior fieret. Ad hęc, siquis uestes et ornamenta Aaron pontificis et filiorum eius


695. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_430 | Paragraph | SubSect | Section]

cui sanctorum e cęlo in terram delapso et cum illo simul sacerdoti forte occurrisset, prius se sacerdotis manibus osculum daturum, deinde reuerentiam facturum sancto, plus quidem se debere illi significans, a quo ministrante sacratissimum Christi corpus acciperet quam illi, quem iam cum Christo regnare nosset. Quanta autem res esset sacerdotium, in eo ostendit, quod se indignum illo iudicans nunquam promoueri passus sit soloque diaconatus officio


696. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_431 | Paragraph | SubSect | Section]

quod solis sacerdotibus est datum. Ad hęc ligandi soluendique potestas eis tribuitur, prędicationis officium gubernandęque Ecclesię regimen committitur et, ut credentes expiationis lauacro cęterisque diuini instituti sacramentis ad cęlestem beatitudinem adipiscendam idoneos reddant, mandatur. Ipsi sunt sal terrę, ipsi lux mundi, ipsi ciuitas supra montem ędificata, ipsi lucerna supra candelabrum posita et lucens omnibus, qui in domo Dei


697. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_432 | Paragraph | SubSect | Section]

Cęterum et sacerdotes ipsi uideant, ut, quantum autoritate atque honore reliquos mortales antecesserint, tantum et uirtutibus pręstent. Cui multum donatum est, multum ab eo exigetur. Quod si iis, qui semel in anno sacrosanctam communionem de manu sacerdotis accipiunt, ut se prius probent, pręcipitur, et sic de pane illo et de calice bibant, quanto magis debet probari uiuereque syncerius is, qui quotidie ad altare Dei accedit et tam


698. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_432 | Paragraph | SubSect | Section]

de manu sacerdotis accipiunt, ut se prius probent, pręcipitur, et sic de pane illo et de calice bibant, quanto magis debet probari uiuereque syncerius is, qui quotidie ad altare Dei accedit et tam mirabile stupendumque sacramentum uerbis conficit, manibus contrectat, ore sumit et sumendum quandoque aliis porrigit! Castum igitur mente et corpore, prę omnibus pium, humilitate multa submissum, patientia firmum, puritate mundum, sanctitate


699. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_437 | Paragraph | SubSect | Section]

Iuo quoque presbyter, cum multis miraculis tum imprimis pietatis operibus clarus, dolens quendam cum matre non leui odio dissidere, postquam reconciliare nulla prorsus ratione quiuit, missale pro eis sacrificium obtulit Deo. Exinde nemine iam solicitante, solo diuino instinctu ita animis resipuere, ut et hic filium se agnosceret et illa matrem. Documento est, ut, quos exhortando ad concordiam reuocare non possumus,


700. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_453 | Paragraph | SubSect | Section]

amiculum. Ad hęc, quod ad corporis cultum pertinet, nunquam attonsus est nec oleo unctus nec balneo usus. Sic indutus etiam apud Iudeos in tanta ueneratione fuit, ut soli permissum sit Sancta sanctorum intrare et Deo laudis sacrificium pro populo offerre. Ioannem etiam apostolum sola syndone amictum Hierosolymis aliquando incessisse ex Euangelio constat, quoniam, dum a Iudeis apprehenderetur, ea relicta nudus effugisse dicitur. Nudi ergo nudum


701. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_467 | Paragraph | SubSect | Section]

cogitationes, exterius proni ad uitia sensus impugnant? Crede mihi, non effugit decipulas diaboli, quisquis laborem fugit. Huiusce quidem sententię non ignara illa monasterii Thebaidis antistita, quę Euphrasię, Deo sacratę uirgini et adhuc puellę, pręter domesticos, id est, communes cum aliis labores, hoc iniunxit, ut quotidie magnum lapidum aceruum de loco ad locum transferret et translatos rursum restitueret. Quanuis enim ieiuniis


702. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_470 | Paragraph | SubSect | Section]

agitauerimus, periclitabitur animę fortitudo, quando quidem naturali quodam instinctu duo ista sibi inuicem aduersantur, et alterius uis alterius debilitate constat. Diuus Hieronymus in eo libello, quem ad uirgines Deo sacratas conscripsit, uidisse se in eremo affirmat unum ex monachis, qui a seniore iussus pręgrandem lapidem iam octo annos bis in die per tria fere milliaria gestauerat in scapulis, ita alacri animo, ut intermedio tempore


703. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_479 | Paragraph | Section]

et inter ferocissimas bestias mansit illęsus. Cumque esuriret, Abacuch propheta per angelum Domini de Iudea translatus in Babylonem, apposuit illi pulmentum, quod messoribus coxerat, et refocillatus est. Ieiunus igitur Daniel sacramenta discit, leonum ferociam domat, prandium diuinitus missum accipit. Denique de fouea, in quam proiectus fuerat, liberator. Et qui Deum Israhel prędicanti non crediderant, saluato credidere, mirantes


704. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_483 | Paragraph | Section]

triduo transacto, modo post hebdomadam cibum sumere, toto uero Quadragesimę tempore bis aut ad summum ter parcissimo uictu lassum et effoetum uiribus corpus recreare. Seuerus abbas, natione Syrus, Domenico quoque die mane sacram communionem, uesperi panem unicum sumebat, altero cibo animam alens, altero corpus sustentans. Reliquis autem diebus cibo pariter ac potu uacuus perdurabat. Hoc idem et a Mederico apud Heduam, Gallię urbem,


705. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_485 | Paragraph | Section]

tempus perduraret. Itaque, quod ad animę salutem sumptum erat, illius uirtute etiam caro sustentabatur. Ioannes quoque abbas in Thebaidis eremo, quem sub rupe quadam manentem toto triennio nunquam sedisse diximus, ipsam sacrosanctam communionem Dominicis diebus a sacerdote sibi delatam sumens, nihil aliud gustabat. Hoc illi et sacramentum et uictus fuit. Apelles item Aegyptius, faber ferrarius, ut Christo seruiret, eremum


706. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_485 | Paragraph | Section]

quoque abbas in Thebaidis eremo, quem sub rupe quadam manentem toto triennio nunquam sedisse diximus, ipsam sacrosanctam communionem Dominicis diebus a sacerdote sibi delatam sumens, nihil aliud gustabat. Hoc illi et sacramentum et uictus fuit. Apelles item Aegyptius, faber ferrarius, ut Christo seruiret, eremum penetrans, quemadmodum ferrum malleis, ita semet cudere coepit ieiuniis. Atque a Deo omni morum sanctitate limatus et expolitus


707. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_495 | Paragraph | SubSect | Section]

potum aquę petiit, Discipulis, ut manducaret, hortantibus: Cibus meus est — respondit — ut faciam uoluntatem Patris. Quod autem corpus suum et sanguinem sub specie panis et uini sumendum obtulit, sacramentum id cibi spiritalis est, quo animus pascitur, non corpus. Nam post resurrectionem quoque, ut ueritatem resuscitati corporis approbaret, cum Discipulis comedit, non carnem tamen nec quicquam aliud pręter panem,


708. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_526 | Paragraph | SubSect | Section]

docere a Lege Iudeisque fidelibus prohibere circumcisionem, quibusdam nazareis secum assumptis una purificatus templumque ingressus sit ac tandiu cum illis fuerit, donec tonsis de more crinibus uota perficerent sacrificiumque offerrent. Hoc quidem multi pię simulationi adscribunt, sed ego magis Augustino assentior, qui ait: Diebus illis intermediis, qui inter Christi ascensionem et Euangelii uulgationem fluxere, ueniam


709. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_547 | Paragraph | SubSect | Section]

erat tam obnixo obstinatoque animo tacere, ut confiteri nollet, quasi qui nihil unquam deliquisset; deinde arrogans et superbum, maiorum uoluntati suam pręponere, cum Dominus dicat: Obedientiam uolo, et non sacrificium. Profecto, qui obedire negligit, subiici dedignatur; et qui subiici dedignatur, superbit; et qui superbit, nunquam proficiet. Igitur ipsum quoque oris silentium semper mentis humilitate niti debet, ut


710. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_548 | Paragraph | SubSect | Section]

— ait — ac uigilans et audersus peccata semper armatus animus tuus, sermo in omnibus moderatos ac parcus et qui necessitatem magis loquendi indicet quam uoluntatem. Idem eas, quę in monasterio sacris initiatę sunt, instruens, etiam silentii tempora obseruare monet sic dicens: Volo, charissimę, ut in conuentu uestro ter aut pluries in hebdomada, exceptis festiuitatibus, loqui omnino, nisi urgente causa perutili et


711. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_548 | Paragraph | SubSect | Section]

non singulis horis uacandum est uerbis, quę uix proferri sine peccato possunt. Sed hęc inuiolabilis obseruatio uigeat, quod singulis noctibus post peractam horam completorii usque post missam et a tertiis usque ad nonam sacra obseruentur silentia, quatenus et linguę Deum laudandi concedatur opportunitas et inutilia uerba penitus abscindantur. In choro uero ecclesię ad diuinas laudes parato, dormitorio, coenaculo, claustro ac capitulo omni


712. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_551 | Paragraph | SubSect | Section]

dissolui, uirginitatem uero vita ęterna esse dignam. Achimelech sacerdos panes sanctificatos David esurienti et iis, qui cum illo erant, daturus interrogat, si mundi sunt, maxime a mulieribus. Vsque adeo cibos sacros dare etiam fame periclitantibus, nisi castes, non licebat. Et si hoc olim in pane illo seruatum est, quanto nunc mundiores esse decet, quibus sub eadem specie sumendum datur purissimum Christi corpus, spiritalis caro,


713. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_551 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam fame periclitantibus, nisi castes, non licebat. Et si hoc olim in pane illo seruatum est, quanto nunc mundiores esse decet, quibus sub eadem specie sumendum datur purissimum Christi corpus, spiritalis caro, ineffabile sacramentum. Iohel propheta uastationem atque excidium per Caldeos futurum prędicens, diuinam leniri iram posse sperat populi ieiunio et fletu et supplicationibus iisque addens: Egrediatur — inquit- sponsus de


714. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_556 | Paragraph | SubSect | Section]

nepos esset, a Dagoberto, regni successore (cui imprimis charus erat) compulsus est ducere uxorem. Neque tamen, ne castitatem seruaret, compelli potuit: nuptę persuasit, ut Deo potius quam mundo seruirent. Itaque illa sacrarum uirginum collegium iniit, ipse monachorum, abbatisque officio functus est et miraculis nobilitatus. At si in carne seminasset, de carne et messuisset corruptionem. Seminauit autem in spiritu, et de spiritu messuit


715. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_558 | Paragraph | SubSect | Section]

ambo perpetuam uouerint castitatem, ambo soli Deo seruire proposuerint. Quod iste expertus, eo iam profugerat, ubi nec nomen foeminę audire posset. Primum Leonem, pontificem maximum, ferunt, dum solenni Paschę die sacrosanctam corporis et sanguinis Christi communicationem populo daret, a quadam matrona in mane osculum accepisse et, cum ex hoc intimis in medullis improbę cupidinis excitatum sensisset incendium, in semet iratum manum illam


716. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_574 | Paragraph | SubSect | Section]

ut uoto suo filia consentiret, quę se iam Christo desponderat. Vbi uero firmam in proposito permanere uidit et neque minis neque uerberibus moueri iam placatior dimitti iussit nec deinde impedimento fuit, quin ipsa inter sacras uirgines perpetuam uirginitatem, profiteretur. Tanta pro castitate perpessam martyrem dicerem, nisi obstaret fidelis pater. Martyrii tamen coronam meruit, quę sic oppugnata uirginitatem non amisit.


717. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_579 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam cum uiris nunquam comedisse. Casta mulier uix se uiduam esse putauit, si cui non sui sexus hominum uel ipsa tantum conuiuendi familiaritate iungeretur. Sic itaque uiduitatem sancte pureque custodiuit, ut in monasterio sacris uirginibus pręesset. Quas etiam ęquauerat castitate, cęteris uirtutibus superabat. Elizabeth lantgrauio tradita uotum uouit, si marito superesse sibi contingat, Deo se in castitate seruituram. Et casti propositi


718. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_590 | Paragraph | SubSect | Section]

librum perlegisset, patrum populique transgressione uehementer tristatus est, Olda prophetis respondit: Hęc dicit Dominus: Ecce ego adducam mala super locum istum et habitatores eius, quia dereliquerunt me, et sacrificauerunt diis alienis. Te autem, quoniam audisti uerba Voluminis et perterritum est cor tuum et fleuisti coram me, colligam te ad patres tuos in pace, ne uideant oculi tui mala, quę inducturus sum super


719. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_591 | Paragraph | SubSect | Section]

Babylone Hierosolymam remigrauerant, miscuissent semen sanctum cum exteris nationibus connubiorum copulatione, scidit palium et tunicam, uulsit capillos, barbam depilauit seditque moerens ante templum usque ad sacrificium uespertinum. Tunc demum surgens curuauit genua, expandit manus ad cęlum et flens orauit. Ex eius moerore cęteri suum metientes crimen et ipsi fleuerunt. Magnoque diuinę ultionis metu expauefacti, intantum illi


720. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_600 | Paragraph | SubSect | Section]

derit, non collidetur, quia Dominus supponit manum suam, ut scilicet poenitendo resurgat et resurgendo, iusti nomen non amittat. Maurilius, Andegauensis* episcopus, dum expectaret, donec missale sacrificium peragat, interim puerum, quem baptizaturus erat, uita defunctum comperit suęque id negligentię imputans usque adeo doluit, ut relicta ecclesia nauim conscendens clam effugeret. Forte sanctuarii claues secum


721. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_601 | Paragraph | SubSect | Section]

Andagauensis uitaque defunctum uiuere in cęlesti beatitudine coepisse. O optandas pedicas, per quas a uinculis expediri licuit peccatorum gratanterque exclamare: Dirupisti, Domine, uincula mea; tibi sacrificabo hostiam laudis. Arnulphus quoque, Lotharingię dynastes, Caroli Magni imperatoris auus, cum relicto dominatu Christo in solitudine seruiret, annulum suum in fluuium


722. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_604 | Paragraph | SubSect | Section]

conquiescere omnino non poterat, tandiu pro illo preces offerens Deo, donec ad poenitentiam conuersum esse certior fieret. Piamon, in Scythiotico monasterio spectatę sanctitatis presbyter, dum missę sacra conficeret, angelum Domini uidit, qui monachorum nomina in codice partim scriberet, partim scripta deleret. Visa ergo monachis explicans, eos peccato obnoxios comperit, quorum nomina subduci uidit. Ac tandiu cum illis


723. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_610 | Paragraph | SubSect | Section]

quidem imputandum est illi, etiam cum leuiter peccat, a quo reliqui uitę exempla petunt. Et quoniam post lapsum nulla spes est salutis, nisi errigamur per poenitentiam, pręter iam dicta exempla Sacrarum etiam Scripturarum crebrę pręceptiones ad illam suscipiendam nos prouocant atque compellunt. Esaias propheta: Quęrite Dominum — inquit — dum inueniri potest; inuocate eum, dum prope est.


724. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_618 | Paragraph | SubSect | Section]

Christus, exoluit pro eis debitum et reducti sunt, unde pulsi fuerant, angustiis liberati et ex miserrimis felicissimi facti. Tunc ergo gratiam recipit confessio, cum satisfactum est pro delicto. Hoc sacramentum in Leuitico figuratum est, ubi lepra perfusi arbitrio sacerdotis diiudicantur. Qui immundi fuerint, extra castra eiiciuntur, donec mundentur. Quia peccator, nisi per poenitentiam et confessionem fuerit expiates, non


725. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_625 | Paragraph | SubSect | Section]

erat, abolitum deprehendit. Hinc nosse licet, quantum prosit confitenti bonum ac sanctum habere auditorem, cuius merita sibi ad ueniam facilius pleniusque assequendam suffragare possint. Quod uero, ut dictum est, per sacram confessionem abolitio fiat peccatorum, etiam quotidianis experimentis discimus; in iis utique, qui malignis arrepti spiritibus quandoque occulta aliorum facinora manifestant, ea palam obiicientes, quę illi, quibus


726. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_627 | Paragraph | SubSect | Section]

perpetuum infinitumque supplicium paratum est. Caput XII / DE SACROSANCTA COMMVNIONE Post poenitentiam confessionemque peccatorum restat, ut ad mensam Domini accedamus, corpori et sanguini eius communicantes, qui est caput nostrum, sine quo nos, qui membra sumus, uiuere omnino non


727. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_627 | Paragraph | SubSect | Section]

qui est caput nostrum, sine quo nos, qui membra sumus, uiuere omnino non possumus. Ait enim: Nisi manducaueritis carnem Filii hominis et biberitis eius sanguinem, non habebitis uitam in uobis. Cuius nunc sacramenti ueritatem, excellentiam, fructum exemplis astruere conabimur, quantum in nobis erit, autoritateque Scripturarum, ne cui forte incredibile uideatur, quod supra omnem naturę uim fieri audierit, et ibi magis eius


728. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_627 | Paragraph | SubSect | Section]

et tamen non animal esse intelligis, sed ęs aut lapidem aut materiam aliam. Rursum dices: Ista quidem animalis effigies uisum potest decipere, odoratu tamen, gustu, tactu deprehenditur non esse id, quod uidetur. At in sacramento isto panis et uinum, sicut oculis uidentur, ita et sensibus cęteris pariter percipiuntur. Statuarius ergo in ęris uel lapidis materia potuit obiicere oculis tuis animalis speciem, non poterit


729. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_628 | Paragraph | SubSect | Section]

Et quidem ab iis noluit statim agnosci, tibi uero, quoties panis et uinum a sacerdote consecrantur, dicit: Hoc est corpus meum, hic est sanguis meus. Et: Beati, qui non uiderunt, et crediderunt, hoc est, qui sacram hostiam illam, quam uident, Christum Iesum esse credunt, quem non uident. Latet diuinitas, latet humanitas, sed utrunque sola intuetur fides, dum de utriusque pręsentia nihil hęsitat. Credendum ergo est et citra omnem


730. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_630 | Paragraph | SubSect | Section]

dubitare fas sit. Sic igitur in cęlo simul et in altari est Christus, quemadmodum radii soils, cum oritur, in oriente pariter et in occidente apparent. Nec tamen lux illa substantia solis est, cum in sacrificio altaris eadem substantia Christi sit, quę in cęlo est. Vnus quoque Christus in plurimis hostiis est nec minus in una quam in omnibus nec plus in omnibus quam in singulis, sicuti eadem uox et in ore


731. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_630 | Paragraph | SubSect | Section]

quam in omnibus nec plus in omnibus quam in singulis, sicuti eadem uox et in ore sermocinantis et in omnium auscultantium auribus est: aures multę, uox una. Auris tamen alia magis, alia minus uocis capax est, utraque autem sacramenti species ęque capax Christi est. Quem quidem haud inepte solis luci atque loquentis uoci comparauimus, quia ipse et Sol iustitię et Lux mundi et Verbum Patris est.


732. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_630 | Paragraph | SubSect | Section]

panis et uini, non in substantia Christi fit, quę diuidi separarique non potest. Velut fracto speculo non frangitur intuentis imago, sed etiam cuique fragmento eadem imago, quę speculo integro inerat, inest. Attamen in sacramento non imago Christi est, sed substantia eius. Imago autem panis et uini est, quanuis ipse Christus, imago Dei, inuisibilis sit. Quotidie enim a nobis sumptus non consumitur. Sicut nec amor erga me tuus


733. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_630 | Paragraph | SubSect | Section]

semper lucens omnibus, qui in domo sunt. Totus autem Christus sub tam exigua latet specie, quemadmodum intra pupillam oculi oppidum aliquod uidetur uel mons. Repręsentatio tamen ibi est sicut in speculo, non ueritas. In sacramento autem tota substantię Christi magnitudo est, quam non loci spacio metimur, sed ui naturę. Ac ne forte ideo spacium illud, quo hostia circumscribitur, uacuum putes, sua specie plenum est: species in loco, substantia


734. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_631 | Paragraph | SubSect | Section]

Dominus noster signis manifestissimis interdum dignatus est roborare, ne credere dubitemus etiam illud, quod intellectu non percipimus. Viterbii (quod oppidum Piceni est) sacerdos quidam, dum missam celebraret, hostiam sacram sumpturus dubitauit, essetne illa uera caro Saluatoris. Et cum de more manibus confregisset, cruor inde manare coepit, ita ut album panniculum, quod corporale appellant, sibi subiectum magna ex parte inficeret.


735. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_631 | Paragraph | SubSect | Section]

confregisset, cruor inde manare coepit, ita ut album panniculum, quod corporale appellant, sibi subiectum magna ex parte inficeret. Frustraque tentatum est maculam illam elui aquis. Atque ob miraculi fidem pannus ipse in sacrario Viterbinę ecclesię adhuc seruari dicitur. Eam potissime ob rem quartus Vrbanus pontifex (cum forte ibi adesset) diem Corporis Christi festum constituit, qui peractis Pentecostes officiis feria quinta proxima solennis


736. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_632 | Paragraph | SubSect | Section]

credat annuęque celebritati ab eo indictę, quisquis uel miraculo non interfuit uel pannum sancto sanguine perfusum non uidit. Eduardo, Anglorum regi, sanctitate magis quam regno celebri, dum missali sacrificio interfuisset, in manibus sacrificantis presbyteri Christum ea corporis forma, quam de Virgine matre sumpsit, ferunt apparuisse; non quod sanctus rex de ueritate sacramenti ambigeret, sed ut ambigentibus ipse (cuius


737. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_632 | Paragraph | SubSect | Section]

ab eo indictę, quisquis uel miraculo non interfuit uel pannum sancto sanguine perfusum non uidit. Eduardo, Anglorum regi, sanctitate magis quam regno celebri, dum missali sacrificio interfuisset, in manibus sacrificantis presbyteri Christum ea corporis forma, quam de Virgine matre sumpsit, ferunt apparuisse; non quod sanctus rex de ueritate sacramenti ambigeret, sed ut ambigentibus ipse (cuius uerbis habebatur fides) uisa


738. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_632 | Paragraph | SubSect | Section]

regi, sanctitate magis quam regno celebri, dum missali sacrificio interfuisset, in manibus sacrificantis presbyteri Christum ea corporis forma, quam de Virgine matre sumpsit, ferunt apparuisse; non quod sanctus rex de ueritate sacramenti ambigeret, sed ut ambigentibus ipse (cuius uerbis habebatur fides) uisa prędicaret. Eo attestante crediderunt, quibus ueritatem persuadere ratio nequiuerat. In beati quoque pontificis Gregorii uita legimus, cum


739. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_632 | Paragraph | SubSect | Section]

corpus Domini, sed panem, quem ipsa suis manibus formauerat, ipsa coxerat. Tunc pontifex ęgre ferens infidelitatem mulieris orauit Dominum, et panis species uersa est in speciem carnis. Rursum orauit, atque ubi pristina sacramento facies rediit, credenti iam ac poenitenti illi obtulit. Experimento credidit mulier. Quod si absque eo credidisset, multo maius fidei sibi meritum accessisset. Beati enim, qui non uiderunt, et crediderunt.


740. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_632 | Paragraph | SubSect | Section]

Experimento credidit mulier. Quod si absque eo credidisset, multo maius fidei sibi meritum accessisset. Beati enim, qui non uiderunt, et crediderunt. Stephanus, presbyter Constantinopolitanus, caput foeminę hostia sacra contingens, ab ea demonem, a quo uexabatur, expulit. Quę liberata dixit sibi tunc uisum fuisse, quod ille puerum nudum ac uiuum uertici supponeret suo. Dubitari posset, ne commentum confixerint, si secuta sanitas non


741. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_632 | Paragraph | SubSect | Section]

panis figuram nobis pręfert. Puer ergo terruit demonem et fugauit, ut, si foeminę uerbis non credimus, operibus Christi credamus. Marię etiam cognomento Decegnies eundem pueri figura uisum perhibent, dum sacerdos inter sacrificandum de more manus sustulisset. In quo hoc quoque mirum et ineffabile, quomodo eodem tempore in eodem corpore alii aliam effigiem uiderint, illa pueri, alii panis, illa, quod erat, alii, quod esse uidetur, et non esse


742. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_633 | Paragraph | SubSect | Section]

mulierem mentiri posse arbitrarentur? At quare non cęteris, sicut et ipsi uni, puer apparuerit? Vt scilicet credentes, quod non uident, uidere mereantur, quod credunt. Satis hęc de ueritate sacramenti. Nunc eius excellentiam dignitatemque tractemus. Inde primum tanti mysterii panditur magnitudo, ubi in Veteri Instrumenti figurę eius pręcesserunt. Et, si in signis nobilitas inerat singularis,


743. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_633 | Paragraph | SubSect | Section]

mysterii panditur magnitudo, ubi in Veteri Instrumenti figurę eius pręcesserunt. Et, si in signis nobilitas inerat singularis, quanto maior inest ueritati! In typum ergo huius prima libatio fuit panis et uini. Et ne uulgare sacrificium putes, qui libabat, et rex erat et sacerdos et quidem talis, ut sacerdotium significaret Christi, cui per Prophetam dictum est: Tu es sacerdos in ęternum secundum ordinem Melchisedech.


744. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_633 | Paragraph | SubSect | Section]

cui per Prophetam dictum est: Tu es sacerdos in ęternum secundum ordinem Melchisedech. Agnus quoque filiis Israhel immolari iussus, cum de seruitute Pharaonis liberati sunt, pręnunciabat sacramentum istud, quo nos a seruitute diaboli liberamur uniti Deo. Si ad agnum respicis, absque macula est; si ad diei, qua immolabatur, celebritatem, nullam apud Hebreos maiorem Phase inuenies. Hostia etiam illa, quę in


745. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_634 | Paragraph | SubSect | Section]

ille, in cuius fortitudine ambulauit Helias quandraginta diebus et totidem noctibus, usque ad montem Dei Oreb. Multo suauior farina illa, quę ab Heliseo in ollam missa pulmenti amaritudinem uertit in dulcorem. Nullum denique sacrificium, nulla oblatio huic oblationi conferenda. Quę quidem lux est, non umbra, ueritas, non typus, et indulta in Euangelio gratię plenitudo, non in omnibus Legis cerimoniis suspensa futuri expectatio.


746. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_634 | Paragraph | SubSect | Section]

omnibus populis in monte hoc conuiuium pinguium, conuiuium uindemię, pinguium medullatorum, uindemię defecatę. Hęc est illa oblatio, de qua Dominus ipse per Malachiam gloriatur dicens: In omni loco sacrificatur et offertur nomini meo oblatio munda, quia magnum est nomen meum in gentibus. Hanc Zacharias quoque in spiritu cernens et admirans, bonum et pulchrum Dei appellat dicens: Quid bonum eius est et quid


747. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_634 | Paragraph | SubSect | Section]

et admirans, bonum et pulchrum Dei appellat dicens: Quid bonum eius est et quid pulchrum eius nisi frumentum electorum et uinum germinans uirgines? Esto sane, bona etiam et pulchra pro tempore fuerint Legis sacrificia. Nunquid tamen aliquod eorum uirgines germinare dictum sit? Vnde apparet non terrenum, sed cęlestem esse cibum, quo aliti homines angelicam uitam uiuere coepere profitentes castitatem. Etenim cibus


748. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_635 | Paragraph | SubSect | Section]

ita unita, ut Deus et homo non duo sint, sed unus Christus. Christum ergo in altari sumimus; quo quid unquam dici aut cogitari potest prestantius, magnificentius, sublimius? Igitur haud temere Iuoni missam celebranti, dum sacram hostiam reuerenter offerret, igneus globus super uerticem astitisse uisus est. Quę res tantę admirationi fuit, ut, quod ipse manibus extulerat, iis etiam, qui prius dubitauerant, diuinum esse appareret adorarentque


749. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_635 | Paragraph | SubSect | Section]

reuerenter offerret, igneus globus super uerticem astitisse uisus est. Quę res tantę admirationi fuit, ut, quod ipse manibus extulerat, iis etiam, qui prius dubitauerant, diuinum esse appareret adorarentque deinceps in sacramento, non quod uiderent, sed quod esse crederent. Neque enim ad species illas uisibiles dirigenda adoratio est, sed ad substantiam Christi, quę sub ipsis occultatur. Sic nempe faciens Dominicus


750. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_635 | Paragraph | SubSect | Section]

quod uiderent, sed quod esse crederent. Neque enim ad species illas uisibiles dirigenda adoratio est, sed ad substantiam Christi, quę sub ipsis occultatur. Sic nempe faciens Dominicus ille, Prędicatorum pater, dum inter sacrificandum tanti sacramenti maiestatem secum cogitaret, nimio interdum stupore attonitus, exterius obrigescebat, interius ineffabiliter consolabatur. Quantus hic ergo et qualis est, qui contemplatione sui totum occupat


751. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_635 | Paragraph | SubSect | Section]

enim ad species illas uisibiles dirigenda adoratio est, sed ad substantiam Christi, quę sub ipsis occultatur. Sic nempe faciens Dominicus ille, Prędicatorum pater, dum inter sacrificandum tanti sacramenti maiestatem secum cogitaret, nimio interdum stupore attonitus, exterius obrigescebat, interius ineffabiliter consolabatur. Quantus hic ergo et qualis est, qui contemplatione sui totum occupat hominem et manentem in


752. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_635 | Paragraph | SubSect | Section]

et manentem in corpore a corpore facit alienum! Et nec sic profecto gloriam suam totam pandit, quam ne angeli quidem comprehendere possunt, cum incircumscripta atque infinita sit. Et ne tam admirabilis sacramenti homines mortales tantum ministros esse putemus, nonnunquam etiam ab excellentiore, hoc est, spiritali creatura ministratum hominibus est. Ferunt Onophrium in uasta Aegypti solitudine Deo seruientem, Dominico


753. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_635 | Paragraph | SubSect | Section]

deferente acceptauisse, cum sacerdotis copiam procul ab humano cultu degens habere non posset. Maglorio *corr. ex Maioro etiam, episcopo in Britannia, Paschali die oranti angelum ter apparuisse terque sacram communionem porrexisse, prędicentem, quod propediem decessurus esset. Sed qui tali usus est ministerio tantoque donatus uiatico, ad uitę finem gratanter cucurrit, ut uitam, quę finem non habet,


754. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_636 | Paragraph | SubSect | Section]

qui pręripere ausus sit officium sacerdotis. Magisque incussit reuerentię erga se metum panis ipse Trinitatis, cum tam mirabiliter etiam ab angelis porrigi uisus est. Non minori adimiratione dignum nec minus ad huius sacramenti spectans dignitatem illud fuit, quod in uita Faustini et Iouitę martyrum legimus. Hi nanque cum Secundum militem Mediolani conuersum baptizassent et communione quoque membrum Ecclesię facere uoluissent nec haberent


755. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_636 | Paragraph | SubSect | Section]

dignitatem illud fuit, quod in uita Faustini et Iouitę martyrum legimus. Hi nanque cum Secundum militem Mediolani conuersum baptizassent et communione quoque membrum Ecclesię facere uoluissent nec haberent panem, ex quo sacramentum conficerent, a columba alite rostro delatum accepere eique sumendum porrexerunt, sacrum esse minime dubitantes, qui sic afferebatur. Quoniam autem in columbę figura Spiritum Sanctum apparere solitum Euangelia


756. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_636 | Paragraph | SubSect | Section]

Secundum militem Mediolani conuersum baptizassent et communione quoque membrum Ecclesię facere uoluissent nec haberent panem, ex quo sacramentum conficerent, a columba alite rostro delatum accepere eique sumendum porrexerunt, sacrum esse minime dubitantes, qui sic afferebatur. Quoniam autem in columbę figura Spiritum Sanctum apparere solitum Euangelia testantur, hoc ideo contigisse potuit, ut credamus, sicut credimus, ibi Deum Patrem, ibi Spiritum


757. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_636 | Paragraph | SubSect | Section]

potuit, ut credamus, sicut credimus, ibi Deum Patrem, ibi Spiritum Sanctum esse, ubi Filius est, cum trium personarum simplex unicaque substantia separari non possit. Quem ergo honorem toti Trinitati exibendum censes, huic uni Sacramento deferre ne dubites, non uisibilem eius figuram tantummodo oculis attendens, sed sub uisibili figura inuisibilem ueritatem alta mente contemplans. Eiusmodi autem honor quanti meriti sit, Honorati, Ambianensis


758. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_636 | Paragraph | SubSect | Section]

attendens, sed sub uisibili figura inuisibilem ueritatem alta mente contemplans. Eiusmodi autem honor quanti meriti sit, Honorati, Ambianensis episcopi, exemplo disci potest. Qui missam celebrans, cum ante se in altari sacram hostiam attentius consyderasset, iam sumere uolens, manibus contingere hesitabat. Itaque depictę ibi imaginis Christi manu sublatam sibique porrectam hausit, sumere non recusans, quod diuinitus dabatur. Et certe


759. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_637 | Paragraph | SubSect | Section]

quia irreuerenter simul et impie accesserat, post buccellam diabolo ad se aditum prebuit. Et uitę autorem inhonorans, mortis laqueo se infeliciter implicauit. At non ita Tharsitius martyr, Romę passus. Qui cum sacramentum hoc sub ueste tectum ad quendam fidelem ęgrotantem ferret, in impios gentiles forte incidens, quid sub ueste haberet, quęrentibus non inidicauit magisque ab his rei, quam ferebat, contemptum aliquem quam sibi


760. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_637 | Paragraph | SubSect | Section]

incidens, quid sub ueste haberet, quęrentibus non inidicauit magisque ab his rei, quam ferebat, contemptum aliquem quam sibi necem timuit. Itaque illi fustibus cęsum interimunt. Et cum iam exanimis uestimenta excussissent, sacramentum nusquam comparuit, ipsi autem lymphatico pauore conuulsi diffugerunt. Non ergo licuit sacrilegis illud polluto contactu prophanare, cuius honorem Tharsitius uitę suę antetulit. Illi infidelitatis errore prolapsi


761. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_637 | Paragraph | SubSect | Section]

contemptum aliquem quam sibi necem timuit. Itaque illi fustibus cęsum interimunt. Et cum iam exanimis uestimenta excussissent, sacramentum nusquam comparuit, ipsi autem lymphatico pauore conuulsi diffugerunt. Non ergo licuit sacrilegis illud polluto contactu prophanare, cuius honorem Tharsitius uitę suę antetulit. Illi infidelitatis errore prolapsi ad inferos corruerunt, hic armis eorum fortior cum martyrii palma cęlum petiit, ipsum in sua ibi


762. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_637 | Paragraph | SubSect | Section]

errore prolapsi ad inferos corruerunt, hic armis eorum fortior cum martyrii palma cęlum petiit, ipsum in sua ibi specie perpetuo uisurus, quem hic in aliena digne coluit. Hactenus de excellentia sacramenti. Reliquum est, ut aliquid de utilitate ipsa, quam ab eo haurimus, fructuque dicamus, tametsi nihil de illo pro dignitate dici queat, cum omnia diuina humani captu ingenii maiora sint. Christus igitur, panis uiuus


763. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_638 | Paragraph | SubSect | Section]

hostis assiduas pugnas uincendi spem uiresque nobis confert et suggerit, iuxta illud Prophetę: Parasti in conspectu meo mensam aduersus eos, qui tribulant me. Nihil quippe magis terrori diabolo esse potest quam sacramentum istud. Et, si Dauid parui lapidis ictu prosternere potuit Goliam illum magnum, Deo hominibusque infestum, profecto facilius frangetur diaboli audacia lapide isto, qui de monte absque opera manuum abscissus contriuit


764. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_639 | Paragraph | SubSect | Section]

cadentem confringit et, super quem cadit, conterit. Vsque adeo nihil illo neque solidius est neque grauius. Iungamur illi, et approipinquare non audebit Belial, ubi manere uiderit Christum. Hoc pręterea pręstantissimum sacramentum discutit ignorantię, tenebras et altioris intelligentię nobis lumen infundit. Lux enim uera est illuminans omnem hominem uenientem in hunc mundum. Hominem, inquam, non mundum, quia mundus eum non cognouit et sui


765. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_639 | Paragraph | SubSect | Section]

pergentium oculi caligabant et maiestatis Dominum agnoscere non poterant, nonne in ipsa panis fractione ipsum dicuntur agnouisse et mysteria, quę ignorabant, ipso aperiente didicisse? Et de uiro iusto per hęc ipsa sacramenta a Domino sapientię luce illustrando nonne scriptum est: Cibauit illum pane uitę et intellectus, et aqua sapientię salutaris potauit illum. Ac ne plura enumerando nimius sim,


766. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_640 | Paragraph | SubSect | Section]

Relinquite infantiam et uenite, et ambulate per uias prudentiaę! Hoc sane poenitudo (de qua superius locuti sumus) uitęque correctio efficiet. Nos interea istud ipsum, quod postremo de utilitate sacrę communionis disseruimus, diuinarum nixi testimonio Scripturarum idoneis quoque sanctorum exemplis more nostro confirmemus. In Actis Apostolorum legitur de illis, qui primi ipsis euangelizantibus


767. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_640 | Paragraph | SubSect | Section]

Quę postquam a posteris desita est frequentari, uitę quoque integritas languere coepit. Panis enim, qui quotidianus fuerat, factus est annuus. Cassio, Narniensi episcopo (ut in Dialogo Gregorius testatur) quotidie hoc sacrificium Deo offerenti presbyter eius retulit, dicens per uisum sibi a Domino fuisse iniunctum, ut ei diceret: Age, quod agis, nec solitum opus intermitte; natalitio apostolorum Petri et Pauli die uenies ad me recipiesque


768. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_641 | Paragraph | SubSect | Section]

nisi quia Christus fideles famulos suos absque se duce ad cęleste regnum transmigrare non permittit, ne uiam aberrent, si ab ipso, qui ueritas est, non continuo dirigantur. Et diuus Hieronymus diem agens extremum, sacrum Christi corpus dari sibi petiit. Illud uero sumpturus de lectulo humi se deponi fecit saccoque operiri. Tunc genibus prouolutus lachrymas fudit, pectus pugno percussit et sic sanctam oblationem hausit, gestu habituque se


769. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_641 | Paragraph | SubSect | Section]

tamen sibi necessariam hauriendo docens. Quod autem et intelligentiam pie sumentibus pręstet, Eadmundus, Cantuariensis episcopus, testis est. Qui die crastino de Trinitate disputationem initurus, noctu in somniis uidit se sacramentum istud accepisse, columba afferente. Et cum mane in auditorium uenisset, pręter spem magna omnium admiratione disseruit. Siquidem illi tunc spiritaliter communicauerat, qui Dei sapientia est et Dei


770. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_642 | Paragraph | SubSect | Section]

gratificari uellet, illos panes pro se consecratos Deo offerret. Quod cum ille fecisset, die octauo ad thermas reuersus, homine non inuento, noxa absolutum agnouit. Ille ergo primum poscendo, deinde non comparendo, quanto hoc sacrificium defunctis emolumento sit, patefecit. Idem sanctus pontifex tradit, dum adhuc abbatis officio fungeretur, monacho sui monasterii, cui Iusto nomen erat, et ęgrotanti fratrum colloquio se


771. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_642 | Paragraph | SubSect | Section]

afficiebatur, se demum absolutum dixit. Itaque idem dies et oblationum finem statuit et supplicii. Quędam mulier (ut apud eundem autorem legimus) pro uiro ab hostibus capto et in uinculis coniecto per sacerdotem sacram Deo hostiam statutis diebus offerre consueuerat. Et cum illo postliminio reuerso didicisset, dum captiuus teneretur, identidem se reuinctum comperisse neque scire potuisse, quomodo id sibi contingere soleret, dies,


772. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_643 | Paragraph | SubSect | Section]

captiuus teneretur, identidem se reuinctum comperisse neque scire potuisse, quomodo id sibi contingere soleret, dies, quibus id ei contigerit, sciscitans, eosdem ipsos fuisse animaduertit quibus oblatum fuerat sacrificium. Idem testatur Agathum, episcopum Panormitanum, cum Romam uersus nauigaret, ad insulam, quę in Tyberis ostio est, applicuisse et sacrificium missale obtulisse pro nauta suo Baraca nomine, quem in scapham


773. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_643 | Paragraph | SubSect | Section]

sciscitans, eosdem ipsos fuisse animaduertit quibus oblatum fuerat sacrificium. Idem testatur Agathum, episcopum Panormitanum, cum Romam uersus nauigaret, ad insulam, quę in Tyberis ostio est, applicuisse et sacrificium missale obtulisse pro nauta suo Baraca nomine, quem in scapham descendentem, dum nauis plenis uelis ferretur, rupto fune in medio mari reliquerat et fluctibus obrutum periisse putabat. Cum autem ad Romanum portum


774. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_643 | Paragraph | SubSect | Section]

quodam panem accepisse atque eo gustato se refocillatum sensisse; deinde expergefactum nauigio iuxta prętereunte susceptum Romamque delatum. Rem ergo curiosius exquirens comperit ea ipsa die illum pane eo refectum fuisse, qua sacrificium fuerat oblatum. Et Deo gratias egit, quia hic ille panis esset, de quo per Hieremiam dicitur: Inebriaui animam lassam, et omnem animam esurientem saturaui. Foeminarum quoque


775. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_644 | Paragraph | SubSect | Section]

Sponso ęterno copulata cęlum adiit, ne frustra illum procis mortalibus pręposuisse uideretur, si eidem et in terris posita communicare neglexisset. Luciam uirginem nec inter flammam constrictam nec perfosso a sacrilegis iugulo lęthaliter uulneratam mori potuisse accepimus, donec sacram sibi communionem a sacerdote oblatam sumpsisset. Tunc cum martyrii corona cęlum lęta petiit, cum eum, pro cuius amore supplicia contempserat, sibi


776. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_644 | Paragraph | SubSect | Section]

pręposuisse uideretur, si eidem et in terris posita communicare neglexisset. Luciam uirginem nec inter flammam constrictam nec perfosso a sacrilegis iugulo lęthaliter uulneratam mori potuisse accepimus, donec sacram sibi communionem a sacerdote oblatam sumpsisset. Tunc cum martyrii corona cęlum lęta petiit, cum eum, pro cuius amore supplicia contempserat, sibi iunxit itineris ducem. Si ergo sanctis hominibus tantę curę fuit


777. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 2_644 | Paragraph | SubSect | Section]

sibi communionem a sacerdote oblatam sumpsisset. Tunc cum martyrii corona cęlum lęta petiit, cum eum, pro cuius amore supplicia contempserat, sibi iunxit itineris ducem. Si ergo sanctis hominibus tantę curę fuit ad hanc sacrosanctam communionem etiam corpora accedere, a qua spiritu et uoluntate nunquam discedebant, quanto magis nos, qui peccatores sumus, idem oporteat facere? His enim magis opus remedio est, qui grauius ęgrotant. Hoc autem


778. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_371 | Paragraph | Section]

est enim Deus statuere illum. Quod autem ad coniugatos spectat, quandiu adulterii crimen latet, suspicari fortasse licet, credere non licet. Et Veteri quidem Lege mulieris suspectę causam per sacrificium zelotypię uiro discutere permissum erat. Nunc nefas est accusare nisi deprehensam. Sed si deprehensam etiam lapidari uetuit Dominus, nisi ab eo, qui sine peccato esset, cum nemo sine peccato sit, uix dici potest,


779. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_372 | Paragraph | Section]

duntaxat, ut posteris fidem facerent se commeandi ius habere ad offerendum in Sylo, nequando separati reliquis tribubus sicuti possessione ita et religione uiderentur. At uero cęteri filii Israhel rati illud ad sacrificandum diis alienis ędificatum Dei sui iniuriam armis ulcisci parant. Mox ubi missa legatione ponendi altaris causam didicissent, probare factum coeperunt, quod incusauerant, et quos morte dignos iudicabant, laudibus


780. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_382 | Paragraph | Section]

imputauit, sed cuidam inanis glorię fuco atque oblectamento. Quamobrem uoce ad se de cęlo lapsa audiuit multo plus ipsum uoluptatis capere solere felem bestiam, quam in cęlla habebat, manu demulcendo quam Basilium episcopum sacris indumentis se ornando. His exemplis docemur non ex signis, quę foris apparent, animum, qui intra hominem latet, iudicare debere, eius pręsertim, quem multorum opinio commendat, sermo celebrat, obsequium honorat.


781. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_389 | Paragraph | SubSect | Section]

uenerat ac de maledictione, cui addicti ab initio erant, in benedictionem gratiamque uindicare. Poterat in uno oculi ictu simul perdere omnes, nequid mali ab eis pateretur, sed ultro obtulit sese, ut nos per sui corporis sacrificium conciliaret Deo. Irridebatur itaque, et tacebat; accusabatur, et nihil respondebat; uerberabatur, et sustinebat; crucifigebatur, et pro crucifigentibus ad Patrem orabat. Quis tam durus est, ut hęc


782. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_421 | Paragraph | SubSect | Section]

tantum animo ualeret. Aplaidem quoque uirginem toto corpore saniosam apud Tudotum, Gallię urbem, fuisse constat, tantę tamen apud Deum gratię ac meriti, ut per annos multos infirma nullo alio cibo uixerit pręterquam sacrosanctę eucharistię pane, in spiritu rapta damnatorum poenas beatorumque gloriam uiderit, quęque diuersis per orbem locis agerentur, scierit atque interdum futura prędixerit. Si tot ac tanta cum langore possunt uenire


783. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_423 | Paragraph | SubSect | Section]

quę filios circumciderant, cum ipsis infantibus ad hubera alligatis missę in pręceps. Plerique, quia sabbatum obseruarent, flammis exusti. Adeo hi omnes mori minus timuerunt quam pręuaricari. Eleazarus scriba et ipse sacrarum legum seruator assiduus, interimi quidem potuit, ut autem porcinam gustaret, cogi non potuit, pręferens uitę suę diuini ritus fidem. Et cum amici aliam carnem, qua uesci solebat, supponerent uolentes eum subtrahere


784. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_426 | Paragraph | SubSect | Section]

uoluit manere, donec ipse ueniret; Thomam Didymum apud Indos carceri traditum, nudis uestigiis per candentes laminas ductum et in ardentem fornacem trusum, postremo lanceis perfossum; Mattheum apostolum in Perside, dum missale sacrificium offerret, post tergum transfixum; Iacobum Minorem Hierosolymis lapidatum et pro inimicis deprecantem fullonis fuste interemptum; fratres vero eius Simonem Zeloten et Iudam Thaddeum in Persię urbe Senair, quia ipsis


785. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_432 | Paragraph | SubSect | Section]

acerbitate superati prius a fide quam a uita decederent. Itaque tanto alacrius ad necem ruit, quanto de illorum uictoriis facta est securior. Pontianus martyr sub Antonino Augusto Spoleti passus, nolens gentilium sacrificare diis, uirgis cęditur, per prunas nudis pedibus ambulare compellitur, in equuleo tollitur, ungulis ferreis ad ossa usque proscinditur, leonibus in theatro exponitur. Sed eidem, in quem homines grassabantur, bestię


786. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_435 | Paragraph | SubSect | Section]

Christi permissus est, cum per patientię merita iam ad immortalitatem transferri debuit. Quid de te dicam, Prime Stephane, pontifex maxime ac martyr insignis? Tu ad Martis templum perductus, ut aut sacrificares aut poenam capitalem subires, tanti istud periculum fecisti, ut bellatoris Dei, immo diaboli templum funditus euerteres ac solo ęquares. Te enim Iesum inuocante idoli ędes corruit et cultores suos, qui te ad


787. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_435 | Paragraph | SubSect | Section]

qui te ad impietatem urgebant, conterritos in fugam uertit. Valerianus quoque cęsar tua expauefactus uirtute, ad te unum occidendum, ad te, inquam, et unum et nudum atque inermem cohortem misit armatam. Tu uero, dum solennia sacra ageres, non intermissa precatione imperterritus uitę finem expectasti. Itaque ante aras iugulatus, sed ante Deum in paradisum sublatus plenissimum uerę glorię triumphum peregisti, recipiens de manu


788. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_437 | Paragraph | SubSect | Section]

infidele et fidelibus cunctis maxime cauendum interseratur, legimus Decio imperatore quendam Nicomachum nomine in urbe Troade fuisse, qui, dum a proconsule Opimio torqueretur, doloris impatiens diis eius se dixit sacrificaturum. Atque ubi dimissus thura ante idolum incendit, illico a demonio arreptus grauiores poenas dedit. Quippe in rabiem uersus, propriam linguam dentibus mandens expirauit. Heu, heu, infelix Nicomache, non tormenta


789. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_438 | Paragraph | SubSect | Section]

extitit incorrupta. Marcellinum Diocletianus pugnis circa guttur cędi fecit, nudum super uitri fragmenta uolutari, in carcere clausum fame sitique torqueri. Et cum eum nullo cruciatus genere ad sacrificandum diis compellere posset, decollari iussit, uictum se testatus; uiuum utique dimissurus, si uicisset. Quadraginta milites Sebastę passi sunt sub Licinio imperatore, Lysia et Agricolao pręfectis. Hos quidem,


790. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_445 | Paragraph | SubSect | Section]

patiendo poena. Barbaram, Christo deditam uirginem, infidelis pater hostiliter persecutus est. Flagris cęsam et per capillos tractam Alexandrię pręsidi Martiano puniendam obtulit. Pręses autem sacrificare nolentem neruis bubalis duriter uerberari iussit et in carcerem trudi. Ob quam illa patientiam meruit a Christo uisitari et passionis dolorem pręsentię Dominicę suauitas mitigauit. Dehinc educta, dum ad


791. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_445 | Paragraph | SubSect | Section]

tandem Sponsi thalamos lęta migrauit. Par in tolerandis tormentis Agathę uirginis fortitudo fuit. Quintiano, Sicilię proconsuli, extrema minitanti, nisi diis thura poneret, respondit se Deo uero sacrificaturam, non demoniis. Et cum fidiculis equuleoque uexaretur, delectari se poenis, non tristari dixit: quoniam, sicuti triticum non reconditur in horreum nisi tritura uentilationeque permundatum, ita et se non posse ad


792. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_448 | Paragraph | SubSect | Section]

a foemina uinci pudet. Cumque animo conflictaretur, quidam ex lictoribus destricto *corr. ex districto ense Lucię iugulum transfodit. Nec tamen illa mori potuit, donec eucharistię sacramentum de manu sacerdotis accepit illoque comitata ad cęlum abiit, cuius fide in terra, cum torqueretur, non deseruit. Tecla uirgo, Pauli apostoli prędicatione instructa, Christo se dedicat et


793. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_448 | Paragraph | SubSect | Section]

cuius fide in terra, cum torqueretur, non deseruit. Tecla uirgo, Pauli apostoli prędicatione instructa, Christo se dedicat et iuuenem, cui pacta fuerat, repudiat. A matre Christianitatis quasi sacrilegii accusatur, a proconsule Alexandro igne cremanda condemnatur. Sed ignis repentino imbre extinguitur, illa intacta liberatur. Rursum comprehensa bestiis exponitur, sed inter leones et ursos tuta securaque permanet. In


794. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_472 | Paragraph | SubSect | Section]

uirgini, iam poenis pro Christi nomine affectę et tantum coronam martyrii in carcere expectanti, Belial diabolus formam angeli fidelis gerens apparuisse fertur atque dixisse Christum iubere, ut illa potius diis gentilium sacrifficaret quam in cruciatibus deficeret. Obstupuit Iuliana tali nuncio, et dubitans, quinam esset, a Deo sibi certius indicari postulauit. Mox diuinitus inspirata, manu illum apprehendens uinculis constrinxit uerberibusque


795. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_499 | Paragraph | SubSect | Section]

fuit, quam gloriosa uita est in cęlo? Diuus Hieronymus moriturus humi se collocari iussit saccoque, quo induebatur, operiri. Tum discipulis conuocatis eos, ut in Dei seruitii perseuerarent, multum exhortatus est. Deinde sacramentum corporis et sanguinis Domini in genua errectus et lachrymis perfusus reuerenter hausit. Mox terram prono ore petens, dispessis manibus: Nunc dimittis — inquit — seruum tuum, Domine, secundum uerbum


796. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_504 | Paragraph | SubSect | Section]

nemo dubitaret. Cassius quoque, Narniensis episcepus, per uisum cuiusdam presbyteri accepit se natalitio Petri et Pauli apostolorum die de terris migraturum. Et anno tandem septimo, die, quo prędictum fuerat, cum missale sacrificium peregisset, mortuus est atque inde uiuere nunquam moriturus coepit. Nosse autem mortis tempus meruit, quia omni tempore mori paratus fuit, quotidie et Deo sacram offerens hostiam et multam pauperibus


797. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_504 | Paragraph | SubSect | Section]

tandem septimo, die, quo prędictum fuerat, cum missale sacrificium peregisset, mortuus est atque inde uiuere nunquam moriturus coepit. Nosse autem mortis tempus meruit, quia omni tempore mori paratus fuit, quotidie et Deo sacram offerens hostiam et multam pauperibus elemosinam. Paulini etiam, Nolani episcopi, ut uita, ita uitę exitus mirabilis fuit. Cubiculum, in quo ęger iacebat, ipso expirante intremuit et eos, qui aderant, repentino


798. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_507 | Paragraph | SubSect | Section]

ita foeminę a foeminis discant, ut uitę nunquam moriturę pręmia et ipse consequi possint. Maria Magdalena, Domini Iesu apostola, cum diem dormitionis suę iam proximum pręsciuisset, nolens quidem absque eucharistię sacramento decedere, a Maximino episcopo illud accepit et ante altare humiliter prostrata spiritum tradidit. Corpusculum odore perquam suaui fragrauit; anima ab angelis in cęlum sublata, pro laboribus, quos in terra


799. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_508 | Paragraph | SubSect | Section]

tege ac pro me ora. Tunc leo ad cauandam sepulturam operam pręstitit, Zosimas ad cadauer condendum. Sic ergo et deserti bestię deserti habitatoribus inseruiunt, et in solitudine Christum quęrentibus neque sacra deest communio, cum oportet, neque sepultura. Amatę, in Thebaidis monasterio abbatissę, Colonatus martyr apparuisse dicitur et, ut proximo Dominico die ad ecclesiam suam ueniret, eam inuitasse. Ipsa


800. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_515 | Paragraph | SubSect | Section]

loci enim illius olim dominum fuisse et post mortem ibidem angustiari noxę cuiusdam expiandę causa piaculique soluendi; ueruntamen multum profore ei, si ipse panem consecratum Deo offerendo pro illo oret. Quamobrem presbyter sacram hostiam obtulit, Deum precatus est, ad balnea rediit, sed non inuento homine a poena liberatum intellexit. Agnus igitur, qui immolatus abstulit peccata mundi, et eorum peccata, qui in purgatorio sunt,


801. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_516 | Paragraph | SubSect | Section]

Pecunia tua tecum sit in perditionem! Hoc clare ad reliquorum terrorem actum; illud occulte, ut scilicet Preciosus, monasterii prępositus, per dies triginta quotidie pro iniustitia Iusti offerret Dominicum sacrificium. Postea tandem Iustus Copioso noctu apparens: Hactenus — inquit — in tormentis fui. Nunc demum sacra communione percepta ab iis me expeditum certo scias. Nemo pręter abbatem nouerat, pro quo Preciosus quotidie


802. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_516 | Paragraph | SubSect | Section]

ut scilicet Preciosus, monasterii prępositus, per dies triginta quotidie pro iniustitia Iusti offerret Dominicum sacrificium. Postea tandem Iustus Copioso noctu apparens: Hactenus — inquit — in tormentis fui. Nunc demum sacra communione percepta ab iis me expeditum certo scias. Nemo pręter abbatem nouerat, pro quo Preciosus quotidie rem diuinam faceret. Sed ubi uisio Copiosi uulgata est, et ipsi palam fecere eum iam trigesimum diem esse


803. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_516 | Paragraph | SubSect | Section]

sacra communione percepta ab iis me expeditum certo scias. Nemo pręter abbatem nouerat, pro quo Preciosus quotidie rem diuinam faceret. Sed ubi uisio Copiosi uulgata est, et ipsi palam fecere eum iam trigesimum diem esse sacrificiorum pro Iusto actorum proptereaque illum a purgatorio errutum cęloque illatum. O quanta hęc missalis hostię uirtus et pręter hanc quam prudens piissimi abbatis erga suos cura! Sic delinquentem puniuit, ut et ipsi


804. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_517 | Paragraph | SubSect | Section]

sub eadem forma se ostendens gratias egit, eo quod tam grande beneficium per eum potissime accepisset. Non frustra igitur pro fidelibus defunctis orat Ecclesia, non incassum solennem pro eis instituit supplicationem statutaque sacrificia. Quam quidem rem nequaquam faceret, si nullum esset post mortem purgatorium. Hoc etiam ante Euangelium sub Lege factitatum esse Machabeorum Historia testatur, de Iudę, Israhelitarum ducis, erga eos pietate, qui


805. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_517 | Paragraph | SubSect | Section]

de Iudę, Israhelitarum ducis, erga eos pietate, qui in bello desyderati fuerant, sic loquens: Fortissimus Iudas facta collatione duodecim milia drachmas argenti misit Hierosolymam, offerri pro peccatis mortuorum sacrificium, bene et religiose de resurrectione cogitans. Nisi enim eos, qui ceciderant, resurrecturos speraret, superfluum uideretur et uanum orare pro mortuis. Et quia consyderabat, quod ii, qui cum pietate


806. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_530 | Paragraph | SubSect | Section]

Antichristus erit. Interea uero, dum dira agetur persecutio, dum Christianorum passim innoxius effundetur cruor, dum uastans omnia prophanorum rabies debachabitur, dum denique Conditor omnium Deus ore sacrilego ubique blasphemabitur, indignabuntur elementa et uerso naturę ordine sol obscurabitur, luna non dabit lumen suum, stellę cadent, terra quassabitur, commotis mare fluctibus rugiet. Et, proh scelus, tam trepida rerum


807. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_603 | Paragraph | SubSect | Section]

suorum resumptionem ad possidendum ęternitatis regnum a Domino euocati fuerint, iam primum multo splendore renitent ac ueluti lucentia sydera Solem iustitię comitantes angelorum mixti agminibus cęlum uersus ferentur. Inerit sacris artubus infusę beatitudinis fulgor, dum eos maiestatis diuinę aspectus illuminat, sicut sol iste, quem uidemus, lunam ac stellas. Quod si Moysi facies ex colloquio diuino sic radiabat, ut multorum oculi


808. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_611 | Paragraph | SubSect | Section]

melos, cunctis iocundior beatorum uox, cunctis delectabilior canticis cęlestis festiuitas Alleluiaque sempiternum. Sed quid tandem de ipsa Virgine Beata loquar? Quam etiam iocundum erit sacram eius micantemque faciem cernere, quę pulchrior est quam luna, fulgentior quam sol, cuius decorem angeli mirantur, sancti obstupescunt, utrique honorant! Hęc est cęli Regina, stellis coronata, sole amicta, supra omnes


809. Marulić, Marko. De institutione bene vivendi per... [page 3_625 | Paragraph | SubSect | Section]

eius fuit fidemque fecit haud uana fuisse de illo uisa hominis rediuiui, quę apostolis annumerandum significarant. Gregorio, pontifici maximo (qui unus ex columnis est Ecclesię Christi) dum missale sacrificium offerret et iuxta ritum ad plebem conuersus »Pax Domini sit semper uobiscum« diceret, angelica uox cunctis audientibus respondit: »Et cum spiritu tuo!« Exinde mos inoleuit, ut pontifici ea uerba repetenti nihil


810. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


6.10  Mollia quae Gnidon, quae Paphos alma tenet:
6.11  Pagina multa mihi formaret nempe libellos.
6.12  Tum legeres sacri carmina Callimachi;
6.13  Tum mihi Naso foret superandus carmine blando
6.14  Ipse Philetaeos consequererque modos.


811. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 12r | Paragraph | SubSect | Section]

erat cuius docta Talia Thalia reor):
8.13  "Cesserat a nostro duro coetu sacra Ioannis
8.14  Gloria, quae felix tempus in omne uiget,
8.15  Tristis erat Phoebus, tristes Heliconia Musae


812. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 13r | Paragraph | SubSect | Section]

9. Ad Franciscum Martiniacum ut elegiaco carmini se totum tradat
9.1  Sacra Venus puerum cum corripuisset Amorem
9.2  (Quod sine uate nihil tot sua regna forent),


813. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 21v | Paragraph | SubSect | Section]

funereos non subitura rogos.
9.23  Quae modo nos ad te missit misit , sacrate poeta,
9.24  Vnus ut e nostris uatibus esse uelis.
9.25  Esto Cupidinei felix tutela


814. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 21v | Paragraph | SubSect | Section]


9.27  Dixit et ornauit doctam diademate frontem;
9.28  Imposita est capiti sacra corona tuo.
9.29  Ergo age, luctificos omite omitte


815. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 17r | Paragraph | SubSect | Section]


16.32  Vexit, erat dignus morte perire graui. 17. in detractorem fratris Dominici Buchiae, sacrae theologiae magistri
17.1  Dux Minyae gentis per saecula uiuet Iason:


816. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 19r | Paragraph | SubSect | Section]


19.1  Non si Corycii pateret antri,
19.2   Secesus, foribus mihi reclusis
19.3  Ad sacras, uenerabilis, cohortes,
19.4  Phoebe, Castalios et ad liquores;
19.5  Non si Pindaricam chelym ferirem,


817. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 19r | Paragraph | SubSect | Section]


19.90   "Non sunt perpetuo premenda fructu".
19.91  O si laurigerum caput reuincta
19.92  E sacris penetralibus faueret
19.93  Nostro Calliope benigna plectro.
19.94  O possem celebrare, sancta Clio,


818. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 19r | Paragraph | SubSect | Section]


19.102  Quid blanda canerem lyra sonaret,
19.103  De te quid gladius meus feriret.
19.104  Per frondes, hederas sacrasque lauros,
19.105  Flores per uiolas, rosas crocosque
19.106  Cantarem didicit Minerua uulgi


819. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 19r | Paragraph | SubSect | Section]


26.9  Plurima Synnadicis quoniam decorata columnis
26.10  Inuenies, Phrygiis plura referta notis,
26.11  Accipe pauca, sacros ne perdas forte penates,
26.12  Te Latii fallant limina neue Iouis:
26.13  Ingrederis dominam nitidae regionis, onustam


820. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 19r | Paragraph | SubSect | Section]


30.10  Mirabar ueneta cur erat urbe metus.
30.11  Vndique Marcicolas mirabar feruere Pisas
30.12  Vrere et in sacris thurea dona focis:
30.13  Aeger in occiduis medicamina Domnicus oris
30.14  Quaerit, Apollineas sustinet ecce manus.


821. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 19r | Paragraph | SubSect | Section]


30.32  Inclita stelligeri regna subire poli.
30.33  Multiplici liceat cecidisset uulnere Caesar
30.34  Et graue sacratum corpus haberet onus:
30.35  Fama tamen uolitat, felicia Caesaris acta
30.36  Dicentur donec maximus orbis erit.


822. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 19r | Paragraph | SubSect | Section]


31.153  Quare age, consensu mundi, quo sceptra gubernas
31.154  Et facis addictam Solis utramque domum,
31.155  Quo socias sacrum diadema binominis Istri,
31.156  Quo ducis ignoti Persica Bactra reges:
31.157  Effice, supplicibus palmis, procumbimus, oro,


823. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 19r | Paragraph | SubSect | Section]


37.60  Quas alit, horrendae uexerat antra deae.
37.61  Traxerat hic secum caeci pia facta Metelli,
37.62  Pectora sacrifici religiosa Numae.
37.63  Hic Nasamoniacis docuit quae corniger aruis
37.64  Hammon Apollineo sanctus ab ore dabat.


824. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 19r | Paragraph | SubSect | Section]


37.72  Huic medio clausum pectore numen erat.
37.73  Si Samium perhibent, prisco si tempore constat
37.74  Egeriam sacro consuluisse Numae,
37.75  Quis Lacedaemonium dubitat didicisse Lycurgum
37.76  Te fora, te leges, diue Iacobe, tuas!


825. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 19r | Paragraph | SubSect | Section]

famem, nullam norant sua tempora pestem:
37.100  Ah peream si non hic puto numen erat!
37.101  Nil nisi Laetitiae restabat condere sacrae
37.102  Templa, Diocletio constituenda foro.
37.103  Gaudia tot fuerant quo cum, felicia quo cum


826. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 19r | Paragraph | SubSect | Section]


42.23  Nos Venus et Veneris gratissima cura Cupido
42.24  Seuocat a duro carmine: blanda canam.
42.25  Quare ego sacra sequar sacrae uexilla Diones,
42.26  Deponam tumido bella cruenta sono.
42.27  Phoebe pater, ualeas, ualeant Heliconia diuum


827. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 19r | Paragraph | SubSect | Section]


42.23  Nos Venus et Veneris gratissima cura Cupido
42.24  Seuocat a duro carmine: blanda canam.
42.25  Quare ego sacra sequar sacrae uexilla Diones,
42.26  Deponam tumido bella cruenta sono.
42.27  Phoebe pater, ualeas, ualeant Heliconia diuum


828. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 60r | Paragraph | SubSect | Section]

Nunc maiora fide tua cum dictamina cerno,
48.4  Qualia uix prisco tempore saecla dabant,
48.5  Qualia credibile est non sacros ante poetas,
48.6  Collibus Aoniis nec cecinisse deas,
48.7  Nil dubito, constat Parnasia numina facto


829. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 60r | Paragraph | SubSect | Section]


51.5  Purpureis, Phrygiae sed habens contegmina pallae.
51.6  Talis ades, celsi qualis ueneranda Tonantis
51.7  Exhilaras sacro nitidus conuiuia cantu.
51.8  Eia age Castalio coeant e fonte sorores
51.9  Sicelides, nimio quatiant age uerbere terram.


830. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 60r | Paragraph | SubSect | Section]


51.53  Num Ciceronis honos, diui num Caesaris almum
51.54  Nomen, an excelsi praestantia clara Metelli
51.55  Tot meruere, sacrae quot habet praeconia laudis
51.56  Noster Amyntorides, nostri prudentia Iani,
51.57  Qui ratione moues geminas in uertice


831. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 60r | Paragraph | SubSect | Section]

procul amota causas caligine rerum
51.88  Perspicis, heroas contemnens, sceptra, tyrannos,
51.89  Diuitias Fului uel crimina sacra Metelli.
51.90  Hoc melius quam si Gadibus remeare subactis,
51.91  Litus ad Eoum properes, Rhodopeia Martis


832. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 60r | Paragraph | SubSect | Section]

perpetui regis amator, aue!
53.3  Cuius in auxilium fidei dictamina nostrae
53.4  Plura uigent, scriptis annumeranda sacris.
53.5  Cuius honoratae uolitant insignia famae
53.6  Praemia, Pieriis digna referri modis.


833. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 60r | Paragraph | SubSect | Section]

Marinus
53.18  Heu ueluti amissum te sibi uterque dolent.
53.19  Hi prece sollicita sacratum numen adorant,
53.20  Vt possint tecum uiuere siue mori.
53.21  


834. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page f._81v | Paragraph | SubSect | Section]


58.65  Dixit et obliquans oculos cum uoce premebat.
58.66  Pallidus ora tamen paucula uerba dedi:
58.67   "Vade per Elysios duce sacra Virgine campos;
58.68  Numina fausta tua sint precor officio!
58.69  Ver tibi perpetuum, uernantia semper inundent


835. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page f._81v | Paragraph | SubSect | Section]

honos. Modicae stent oblectamina pacis.
59.6  Non ego laurigeri supplex celeberrima Phoebi
59.7  Numina, fatidicae uexem non sacra Sibyllae
59.8  Lintea. Philyrio procul absint docta magistro
59.9  Antra. Salutiferi ualeant delubra draconis,


836. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 97r | Paragraph | SubSect | Section]

79. Ad sanctissimum dominum d. Paulum tertium, totius Christianae rei publicae diuino nutu pontificem maximum, quod oppidum Chlissae conseruando plurimae sacrosanctae fidei nationes saluabuntur elegia
79.1  Paule, triumphalis non ultima gloria Romae;
79.2  O Capitolinae nobilitatis honos!


837. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 97r | Paragraph | SubSect | Section]


79.2  O Capitolinae nobilitatis honos!
79.3  Alme pater, toto nihil est quo sanctius orbe;
79.4  Pontifices inter lux ueneranda sacros.
79.5  Clauiger aeternae deitatis maxime, salue; Pontificae dignitatis laus:


838. Božićević... . Francisci Natalis Carmina, versio... [page 97r | Paragraph | SubSect | Section]

Commendatio Chlissae, a qua salus nostra pendet omnis:
79.207  Omnipotens clipeum, traddet tibi Filius ensem;
79.208  Aegide concludet pectora Pneuma sacrum.
79.209  Clauiger o caeli, clauem defendito terrae,
79.210  Quae uarios populos et tua regna serat.


839. Dragišić, Juraj;... . Oratio funebris habita pro... [Paragraph | Section]

cuius vita, fortuna atque gloria talis fuerit ut nihil posset accedere. Quid igitur eum paucorum annorum iuvare potuisset acessus qui eo pacto vixit ut semper se bene ac beate victurum nobis persuaserit, qui, ut Christianum hominem decet, in hac sua ultima aegritudine cuncta sacra sanctae ecclesiae suscepit ac explevit devotissime atque christianissime sacramenta magnamque partem thesauri sui dispersit deditque egenis ac pauperibus sibique caelestes domos tempore opportuno construxit, qui hic mirifica tecta amplissimasque aedes prius vobis condiderat, terrenis


840. Dragišić, Juraj;... . Oratio funebris habita pro... [Paragraph | Section]

eum paucorum annorum iuvare potuisset acessus qui eo pacto vixit ut semper se bene ac beate victurum nobis persuaserit, qui, ut Christianum hominem decet, in hac sua ultima aegritudine cuncta sacra sanctae ecclesiae suscepit ac explevit devotissime atque christianissime sacramenta magnamque partem thesauri sui dispersit deditque egenis ac pauperibus sibique caelestes domos tempore opportuno construxit, qui hic mirifica tecta amplissimasque aedes prius vobis condiderat, terrenis exempli se caelestia sapere demonstravit? O virum magnanimum, o fortunatum in vita et


841. Dragišić, Juraj;... . Oratio funebris habita pro... [Paragraph | Section]

Francisi Gal. Rha. Pierii Epi. In Iun. Georg.
Altera pars terras Iuni, pars altera caeli
Nobilior summi regna superna tenet.
Plurima patritium decorant quem facta nec urbi
Villa propinqua minus tollit et urbe domus
Cuius in hoc structo natus pietate sacello
Quod superest sacro condidit ossa loco. FINIS.


842. Dragišić, Juraj. De natura angelica, libri... [Paragraph | Section]

qum tam accerrimo, tamque excellenti et laudato Iudicio probatę fuerint. Vale foelix Epidauri. Georgei Benigni ordinis Minorum sacrarum litterarum professoris ad illustrem atque religiosum Epidaurinum seu Rhacusinum Senatum in librum de natura cęlestium spirituum quos angelos uocamus prhoemium incipit foeliciter. Angelica dignitas post Summam illam optimi uniuersorum conditoris dei maiestatem patres


843. Dragišić, Juraj. De natura angelica, libri... [Paragraph | Section]

domibus suis quom plerique et patrum et ciuium adessent. Et ipse suo acutissimo atque solido ingenio plurima, et quidem acutissima in re hac tunc declarauit. Georgei Benigni ordinis Minorum sacrarum litterarum professoris ad inclitum et excelsum Epidaurinum seu Rhacusinum Senatum de natura cęlestium spirituum quos angelos uocamus primus liber incipit foeliciter. Ca. pr. Benignus


844. Bunić, Jakov;... . Carmina minora ex libro De vita et... [Paragraph | Section]

Racusa clientula Mater
3  Vult, et grata suum delegit habere Patronum.
4  Nam quis te proceres inter, quos umbra Galero
5  Rubra tegit sacro, dote est praestantior ulla?
6  Cui sic clara domus? quo se sic iactet alumno?
7  Gratia praecelso et facundia prima Senatu


845. Bunić, Jakov;... . Carmina minora ex libro De vita et... [Paragraph | Section]

Car. quem Pont. Max. / operi huic in lucem aedendo praeposuit.
1  Aegydi nitidi sophos decoris
2  Musarum huc ades, ille tam benignus
3  Quem nuper mihi Pontifex sacrauit,
4  Christi Euangelium pie canenti.
5  Nam quem candidus, seueriusque
6  Te nostris dare debuit camoenis?


846. Bunić, Jakov;... . Carmina minora ex libro De vita et... [Paragraph | Section]

Vale beatissime Domine. Iacobus Bonus Bartolino Taccholetto S. D. Quum me diui Martini festo in Aedem sacram contulissem, altare sanctum debita deo soluendi pro more meo petebam. Et ecce Paulus filius tuus ex insperato sese mihi a latere tulit obuium. Protinus amplexatus hominem de salute tua ex eo sciscitari coepi. O amicissimi mei


847. Bunić, Jakov;... . Carmina minora ex libro De vita et... [Paragraph | Section]

diua pastus in aluo est,
8  Scriptorumque caput sanctum, primumque uolumen.
9  Foelix quae tanto decorata es munere tellus,
10  Tellus sacra, Dei Matrem quui copia facta est.
11  Praesentem uidisse, atque audiuisse loquentem,
12  Et coluisse suo reparatum numine Templum.


848. Bunić, Jakov;... . Carmina minora ex libro De vita et... [Paragraph | Section]

alumnus,
5  Qui castus sanctis quaerit coelestia rebus,
6  Aequat et ingenio uiuaci sydera coeli,
7  Impia quo clarum nomen Libitina sacrauit
8  Huic uati nunquam morituro carmine tali,
9  Quare abeat Sardus cantor, delator et ille
10  Gorgoneo semper cui uiscera felle


849. Crijević, Ilija. Oratio funebris in Joannem Gotium... [page 353 | Paragraph | Section]

quos Angelus Policianus uir undecumque doctissimus non solum laudat, sed etiam admiratur; cuius in eosdem libellos huiuscemodi extate epistula: Ang. Pol. Ioan. Got. Rag. S. D. Quom per hos quadragesimę proximos dies enarrandis populo sacris litteris essem occupatus, perlegi tamen libros carminum tuorum, quos mihi tu pro singulari humanitate tua mutuoque inter nos amore dedicaueras. Ei me scilicet cum uoluptate maxima tum maiore prorsus admiratione affecerunt. Nam quem non obsecro suauitas illa tanta, lepor, elegantiaque


850. Niger, Toma. Divina electio ac tempestiva... [Paragraph | Section]


4  Iupiter, aut telis est iaculata tuis.
5  Semper, Laure, uires, uiridi nec in arbore desunt
6  Grata rosis croceus ceruleusque color.
7  Caesar fronde tua uictoribus atque poetis
8  Et solet hac sacras cingere fronde comas.
9  Grata uiris, dilecta deis uel Apolline teste,
10  Gratior at Venetis qui tua serta gerunt.
11  Tantum annosa cadis, tamen haec numerosa Quiritum
12  Lauretana cohors mox pia


851. Niger, Toma. Divina electio ac tempestiva... [Paragraph | SubSect | Section]

Palinurum laetus in oris
6  Huius ut imperio uentus et unda cadant
7  Qui regere auspitio et uentis dare sciret habenas
8  Quique foret Venetae portus et aura rati
9  Mox ubi corda uirum sacro hoc tepuere calore,
10  Flamineque insolito concaluere patres,
11  Nemo Leonardo tantae ad moderamina molis
12  Aptior est tota uisus in urbe legi.
13  Cui neque corporeae uires neque fortior


852. Niger, Toma. Divina electio ac tempestiva... [Paragraph | SubSect | Section]


39  Purpureus Veneta fulsit in urbe dies.
40  Non semper validis agitabitur aequor ab undis
41  Turbida nec caelo nubila semper erunt,
42  Nec semper superis Astraea morabitur oris
43  Transfuga cum sacro candida diva choro.
44  Auro pulsa fides Lauro revocabitur; atra
45  Sede pudicitiam Laurus abire iubet.
46  Laurigeros habitare lares ius fasque bonumque
47  Imperat et celeri crimen abire pede.


853. Niger, Toma. Divina electio ac tempestiva... [Paragraph | SubSect | Section]

pulsa fides Lauro revocabitur; atra
45  Sede pudicitiam Laurus abire iubet.
46  Laurigeros habitare lares ius fasque bonumque
47  Imperat et celeri crimen abire pede.
48  Nec prece nec precio iam sacrae ianitor aulae
49  Munere nec cuiquam conciliandus erit;
50  Noctes atque dies patet almi principis aula
51  Hoc in supremo limine carmen habens.
52  Quid mirare? scias hos principis esse


854. Niger, Toma. Divina electio ac tempestiva... [Paragraph | SubSect | Section]

Capitolini templa verenda dei.
54  Huc pia turba veni, procul hinc, iubet, este prophani!
55  Ianua clausa malis, semper aperta bonis.
56  Hic venale nihil, Laurus hic imperat auro,
57  Hic Astraea sacro praesidet usque choro.
58  Auro pulsa fides, Lauro revocata, penates
59  Hos colit aeternos hic habitura lares.
60  Delator, mendax, tumidus, corruptor, adulter.
61  Improbus, impurus his procul a


855. Niger, Toma. Divina electio ac tempestiva... [Paragraph | SubSect | Section]


32  Magnus Alexander sic meruere premi.
33  Ergo quid optandum restat tibi maius in orbe,
34  Inclyta progenies Christigenumque pecus,
35  Quam sub Laurigero vasto dominarier orbi
36  Perpetuaque sacro principe pace frui?
37  Quem bene vix solio fortuna locarat in alto,
38  Principe mutato, mutat et ipsa vices.
39  Mox sua sensit Arar, pia mox commercia Tigris
40  Et quicumque colit divitis arva


856. Niger, Toma. Divina electio ac tempestiva... [Paragraph | SubSect | Section]


70  Culmen Apostolicum cui dedit ordo patrum
71  Semper ut incolumes Christi tuearis alumnos,
72  Mortiferis pateat ne sua aula lupis,
73  Ne gens veridicis quondam praedicta prophetis
74  Sacrilegum subeat letiferumque iugum,
75  Consulite in medium vestrasque adiungite vires
76  Nec pigeat tanti principis arma sequi,
77  Qui fuerat Venetis primo promissus ab ortu,
78  Quo duce sola dei fiet


857. Niger, Toma. Divina electio ac tempestiva... [Paragraph | SubSect | Section]

locus est, hic stabulantur equi.
111  Quare age, rumpe moras, Christi generosa propago,
112  Lauriger ut toto regnet in orbe leo.
113  Tuque prior, cui signa sacer Iovis ales obumbrat,
114  Inclyte rex sacri, Maximiane, fori.
115  Pelle moras rabidumque ruas furibundus in hostem,
116  Qui toties Latiis intulit arma focis.
117  Faucibus ecce subit Latii portisque propinquat
118  Italiae validas iam


858. Niger, Toma. Divina electio ac tempestiva... [Paragraph | SubSect | Section]

dedere pedes.
159  Nam tibi signa ferunt Rhodanus, Pactolus et Hister
160  Quicquid et occidui perluit unda maris.
161  Iam tua signa sequi Romana potentia gestit,
162  Quicquid et Eridanus circuit amne sacro.
163  Ergo, bonis avibus fatisque vocantibus, orbem
164  Aggredere et fausta sceptra capesse manu.
165  Nec te permoveant manifesta pericula Martis,
166  Dii quibus eripient teque tuosque simul;


859. Andreis, Matej. Epithalamium in nuptias Vladislai... [Paragraph | Section]

caelo
55   Agnoscentque suae venientia numina divae.

56   Tu mihi legitimis facibus, Saturnia praeses,
57   Tu, Paphiae proles et casti cultor amoris,
58   Profer, Hymen, tantos quod numen iunxit amantes:
59   Quae festinati sacros Concordia nexit
60   Coniugii nodos, nexos quae Gratia sanxit.

61   Forte Dionaeos hortos sedesque petebat
62   Alma Venus Paphias pridem intermissa revisens
63   Regna sui manibus quondam fabrefacta mariti.
64   Circum


860. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 3 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

Diis manibus, id est bonis; manum enim ueteres bonum dicebant. Cf. Per. 4,133,1-3 Dii manes autem dii inferi sunt, quibus monumenta consecrabant, unde integrum interdum legimus: Diis manibus sacrum. LVCRETIAE. Hanc Tarquinus Sextus Pro Sextus Tarquinius stuprauit, Tarquini Superbi regis filius. Illa uocatis uiro Collatino et patre Tricipitino, reddita necis sibi inferendę causa, se ipsam


861. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 5 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

81v/4; cf. CIL VI 882 Ad S. Petrum in pyramide
DIVO CAESARI DIVI. F. AVGVSTO.
.TI. CAESARI DIVI AVGVSTI. F. AV-
GVSTO SACRVM. 8. A 81v/4; cf. CIL VI 882 Ibidem


862. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 5 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

A 81v/4; cf. CIL VI 882 Ibidem
DIVO CAESARI DIVI IVLII. F. AV-
GVSTI CAESARIS DIVI. F. AVGVS-
TI SACRVM. 8.1. Hęc ita, ut mihi uidetur, integre sunt pronuncianda: Diuo Cęsari, diui filio, Augusto; Tiberio, diui Augusti filio, Augusto sacrum. Augustus autem dictus est Octauianus a Iulio Cęsare


863. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 5 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


GVSTI CAESARIS DIVI. F. AVGVS-
TI SACRVM. 8.1. Hęc ita, ut mihi uidetur, integre sunt pronuncianda: Diuo Cęsari, diui filio, Augusto; Tiberio, diui Augusti filio, Augusto sacrum. Augustus autem dictus est Octauianus a Iulio Cęsare adoptatus et Tiberius Cęsar fuit ab Octauio adoptatus. Vtrique igitur obeliscus iste dedicatus fuisse apparet. Altera inscriptio idem significare uidetur, quum et Iulii filium et Augusti filium


864. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 9 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Taurobolium eqs.: cf. Per. 5,91 Criobolium ergo quasi caro bouis dictum. Crios enim Gręce Latine caro dicitur. Possumus et aliter intelligere, quod uidelicet ea sacra ab illo facta fuerint quę Latinas ferias appellabant. (Latinę ferię) Hęc in Albano monte fiebant et inde carnem petere a Romanis populo Latino ius erat. Illic enim primitus Latini cum Romanis foedus percusserant et ex eo


865. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 9 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ab illo facta fuerint quę Latinas ferias appellabant. (Latinę ferię) Hęc in Albano monte fiebant et inde carnem petere a Romanis populo Latino ius erat. Illic enim primitus Latini cum Romanis foedus percusserant et ex eo annua sacra instituta. Possumus eqs.: cf. Mai. 'Latinae feriae' 16. A


866. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 10 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

claro. Consulari Thuscię et Vmbrię: id est qui fuit consul Thuscię et Vmbrię. 17.2. (Thuscia) Thuscia autem Tyrenia et mare quo alluitur Tyrenum dictum. Thuscia a thure appellata, quia ea gens sacrificiis dedita erat, uel quia Gręci θ υειν sacrificare dicunt. Cf. Per. 6,181,4-7; 6,182,1-3 (Vmbria) Thuscię Vmbria iungitur, loca iuxta Spoletum


867. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 10 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Thuscię et Vmbrię. 17.2. (Thuscia) Thuscia autem Tyrenia et mare quo alluitur Tyrenum dictum. Thuscia a thure appellata, quia ea gens sacrificiis dedita erat, uel quia Gręci θ υειν sacrificare dicunt. Cf. Per. 6,181,4-7; 6,182,1-3 (Vmbria) Thuscię Vmbria iungitur, loca iuxta Spoletum iugo Apenino exposita. Vmbria quod imbribus superfuerit dicta


868. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 10 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

IN LVDIO CYPHI PONTIFICVM VOTIS ANNVANT DII ROMANAE REI PVBLICAE ARCHANAQVE MORBIS PRAESIDIA APOLLINIS IVSSV. SVMA CVM VENERATI- ONE EX HOC PALLADIS CYPHO SACRAMENTA LIBARVNT. AN- NVANT QVORVM NVTV ROMA- NO IMPERIO REGNA CAESSERE. 18.1. Cyphus genus poculi est, quo in sacrificiis utebantur; idem scyphus dicitur. Cf.


869. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 10 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

IVSSV. SVMA CVM VENERATI- ONE EX HOC PALLADIS CYPHO SACRAMENTA LIBARVNT. AN- NVANT QVORVM NVTV ROMA- NO IMPERIO REGNA CAESSERE. 18.1. Cyphus genus poculi est, quo in sacrificiis utebantur; idem scyphus dicitur. Cf. Mai. 'Cyphus' Ludium istrionem dixerunt. Valerius Maximus libro II: Venerabilibus, inquit, erga


870. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 12v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

MITRIVS PIVS DIVES IAM HEBES DECREPITVS ET MENDICVS. LV- CE CARENS. A DVOBVS LIB. ET DVABVS LIB. EXPVLSVS SITI PERII. EGOMET MIHI SACRVM CONSTI- TVI. IN HOC VT REQVIESCANT NO- LO. SODALEM NEGO. PRIVO POSTE- ROS. OMNES ME LEGITOTE. 27.1. Integrum erit: a duobus libertis et duabus libertabus. 27.2.


871. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 13 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

28. A 71v/8; cf. CIL VI 26067 Ad S. Paulum DIS MANIBVS SACRVM. SECVNDVS ╛IXIT. MEN. IX. DIES XXVI. PETRONIA NOE SOROR EIVS ╛IXIT ANNVM. MENS. III DIES. XII. HIC SEPVLTI SVNT. 28.1. Facilis est lectio. ╛IXIT.


872. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 13 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

CIL VI 24* Ad S. Paulum In fine versus praecedentis scriptum
Semicapri quicunque subis sacraria Fauni,
Haec lege Romana uerba notata manu.
Hersalus hic iaceo, mecum Merralla quiescit,
Quę soror et genitrix, quę mihi sponsa fuit.
Vera negas frontemque trahis uel enygmata Sphingos
Credis? Sunt


873. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 21v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Dionysius: nomen compositum ex dios et Nysa, urbe Ęgypti ubi colebatur, quasi Iouis Nysius. Cf. Tort. 'Dionysius' Nyseus: ab eadem Ęgypti urbe, uel a Nysa, altero Parnasi colle ei sacro. Bromius: a βρομω, quod est consummo, quia uinum intemperanter sumptum debilitat uires. Cf. Tort. 'Bromius' Iachus: nomen compositum ex ιους, quod est uinum, et χεων, quod est


874. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 21v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

autem fuit Bacchi nutricius, qui super asello sedens Bacchum comitabatur. Cf. Tort. 'Silenus' Publius ergo Lepidus Bibulus uotum soluens legat pecuniam quę ab herede dari debeat quotannis ut sacrificia Baccho peragantur et asellus litetur Sileno. Tyrsis: id est hastilibus pampinis inuolutis et hedera. Cf. Tort. 'Thyrsis'? Et epulonibus ac bibulis: id est Bacchanalia agentibus. Potus


875. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 22v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ab herede, signata sestertia quattuor milia numero, plebi sestertia numero quinquaginta, quę pecunia distributa est decreto decurionum et statua dedicata. 40.2. (Aediles) Aediles ab ęde dicti, quorum partes erant ędes sacras priuatasque procurare. Cf. Per. 2,152,1-2; Mai. 'Aediles'; Pomp. Laet. 'De aedilibus', f. [Aiii v] Hi quinque erant, Romę quattuor. Duo curules a solio eburno


876. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 28v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

item duum uiri primum qui inspicerent libros Sybillinos, deinde X, demum XV, quibus etiam cura data fastorum corrigendorum; item duum uiri eqs.: cf. Pomp. Laet. ' De duumuiris et X uiris sacrorum', f. [Bv] (III uiri) trium uiri monetales, quibus curę erat numismata fabricare auro argentoque; trium uiri monetales


877. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 29 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

uiris mensariis', f. [e8] (X uiri) decem uiri, qui litibus iudicandis pręerant legibusque rogandis atque interpretandis. Ipse Fuerunt et decem uiri sacrorum post interpretandis delevit , decem uiri eqs.: cf. Pomp. Laet. ' De praetoribus et X uiris et curatoribus uiarum et triumuiris


878. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 29 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

De praetoribus et X uiris et curatoribus uiarum et triumuiris et V uiris et C uiris', ff. B, [Aiv] (Viri epulonum) Fuerunt et uiri epulonum, primo tres, deinde quinque, postremo septem, ut ludorum epulare sacrificium facerent; sacerdotale erat officium. Cf. Pomp. Laet. ' De epulonibus ', f. [ Bv ] (C uiri) Fuerunt et centum uiri, de


879. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 29v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

DARENTVR. VT EX EA SVMMA SICVT SOLITI SVNT ARCAM PVBLICIORVM FLAVIANI ET ITALI- CI FILIORVM. ET ARCAM IN QVA PO- SITA EST FLAVIA SALVTARIS VXOR EIVS. ROSIS EXORNENT DE. 𐆖. XXV. SACRIFICENTQVE EX. XX. LLS. ET DE RELIQ. IBI EPVLENTVR. OB QVAM LIBERALITATEM. COLL. FABR. M. R. INTER BENEMERITOS QVODANNIS ROSAS PVBLICIIS SVPRA. S. ET FLA- VIAE SALVTARI VXORI EIVS MIT-


880. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 30 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

RELIQ. IBI EPVLENTVR. OB QVAM LIBERALITATEM. COLL. FABR. M. R. INTER BENEMERITOS QVODANNIS ROSAS PVBLICIIS SVPRA. S. ET FLA- VIAE SALVTARI VXORI EIVS MIT- TENDAS EX. 𐆖. XXV. SACRIFICIVM FACIVNDVM DE. XX. LLS. PER MA- GISTROS DECREVIT. 61.1. Hoc ita legendum censeo: Flauię, Quinti filię, Salutari, coniugi rarissimę, Lucius Publicius Italicus decurionatu ornatus et sibi


881. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 30 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et decurię uigesimę octauę suę denarii centeni quinquageni quodannis darentur, ut ex ea summa, sicut soliti sunt, arcam Publiciorum Flauiani et Italici, filiorum, et arcam in qua posita est Flauia Salutaris, uxor eius, rosis exornent de denariis XXV sacrificentque ex XX sestertiis et de reliquo ibi epulentur. Ob quam liberalitatem collegium fabrum municipum Rauennatium inter benemeritos quodannis rosas Publiciis super sepulturam et Flauię Salutari, uxori eius, mittendas ex denariis XXV, sacrificium


882. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 30 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

de denariis XXV sacrificentque ex XX sestertiis et de reliquo ibi epulentur. Ob quam liberalitatem collegium fabrum municipum Rauennatium inter benemeritos quodannis rosas Publiciis super sepulturam et Flauię Salutari, uxori eius, mittendas ex denariis XXV, sacrificium faciundum de XX sestertiis, per magistros decreuit. 61.2. Denarii bini sportula uiginti librę sunt; denarius enim decem librarum est. Cf. Val. Prob. f. d;


883. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 30v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Rauennatium igitur decuria uigesima octaua erat in regione Italię octaua, quę decuria huius Publicii tunc erat, qui tam multa et decurię suę et fabrum collegio reliquit. Ob quam liberalitatem collegium fabrum inter benemeritos subintelligitur: eum habens. Sacrificium faciundum: nos dicimus: faciendum; moris autem maiorum fuit ut in Suprascriptum his quę a tertia coniugatione nascuntur, quoties "n" et "d" ipsum "e"


884. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 32v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

donis donata incitamentum multorum est. 66. Cf. CIL IX 5742 MACERATI NVMINI MERCVRII. SACR. P. LICINIVS SATVRNINVS. P. S. F. 66.1. Integrum hoc modo: Numini Mercurii sacrum. Publius Licinius Saturninus pecunia sua fecit. 66.2. Fanum aliquod Mercurio posuisse illum credo atque ita


885. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 32v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Cf. CIL IX 5742 MACERATI NVMINI MERCVRII. SACR. P. LICINIVS SATVRNINVS. P. S. F. 66.1. Integrum hoc modo: Numini Mercurii sacrum. Publius Licinius Saturninus pecunia sua fecit. 66.2. Fanum aliquod Mercurio posuisse illum credo atque ita inscripsisse. Inscriptio ipsa in quo fixa stabat illud ab eo factum esse indicio erat. (Mercurius)


886. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 33 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Augusti, pontificis maximi, tribunicię potestatis XXXII, imperatoris VIII, Correxi ex V consuli quintum. 68.2. (Pontifex maximus) Pontifici maximo sacra publica priuataque curę erant, sub eo pontifices octo minores. Pontificem Sceuola a "posse" et "facem" dictum putat. Marcus Varro a "ponte" et "facio", quod ab iis primum pons sublicius factus ac sępe restitutus fuisse perhibeatur.


887. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 34v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

qui a senatu eqs.: cf. Suet. Ner. 49,2; 50,1 69.3. (Flamen) FLAMINIS Augustalis: Numa Pompilius singulis diis singulos flamines dedit, per quos sacra fiebant. Cf. Pomp. Laet. 'De flaminibus', f. [Biv] Fuit ergo Iouis sacerdos flamen Dialis, Martis Martialis, Quirini Quirinalis, Augusti itaque in deos relati factus est flamen


888. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 38v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

BICON. SIGNA. ARMA. EXERCI- TVMVE TRADVCITO. SIQVIS ERGO ADVERSVS IERIT. FECERITVE. ADIVDICATVS ESTO HOSTIS. P. R. AC. SI CONTRA PAT- RIAM ARMA TVLERIT. SACROSQVE PENATES E PENET- RALIBVS ASPORTAVERIT. SANCTIO PLEBISCITI SENATVSQV. CONSVLTI. VLTRA HOS FINIS ARMA PRO- FERRE LICEAT NEMINI. 75.1. Rubico fluuius finis


889. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 41 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

conqueri sit auditus. 85. A 79/1; cf. CIL V 767 Ibidem DIS DEABVSQVE SACR. EX VOTO VICTOR AEDITVVS. 85.1. Victor hoc loco nomen est proprium. (Ędituus) Aedituus autem is dicitur cui cura iniuncta est ędis sacrę, ab ęde tuenda.


890. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 41 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

DIS DEABVSQVE SACR. EX VOTO VICTOR AEDITVVS. 85.1. Victor hoc loco nomen est proprium. (Ędituus) Aedituus autem is dicitur cui cura iniuncta est ędis sacrę, ab ęde tuenda. Cf. Per. 2,151,8 85.2. Votum se soluisse fatetur et inscribi uoluit ueritus fortasse ne dii deęque quos coluit solutionem factam inficiari uellent, si soluti cautio non


891. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 41 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

fato coactus fecit. 87. A 77/3; cf. CIL V 484 IVSTINOPOLI ISIDI SACRVM EX MONIT. EIVSD. .D. L. VALERIVS MEMOR. VI. VIR. AVG. L. D. P. 87.1. Id est: Isidi sacrum ex monitis eiusdem deę. Lucius Valerius Memor, sex uir Augustalis, locum dedit publicum. In quo uidelicet


892. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 41 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

CIL V 484 IVSTINOPOLI ISIDI SACRVM EX MONIT. EIVSD. .D. L. VALERIVS MEMOR. VI. VIR. AVG. L. D. P. 87.1. Id est: Isidi sacrum ex monitis eiusdem deę. Lucius Valerius Memor, sex uir Augustalis, locum dedit publicum. In quo uidelicet ei ędes poneretur. 87.2. (Isis, Io) ISIS autem fuit Inachi, Argiuorum regis, filia, dicta prius


893. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 41v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

dixerunt. Apis enim eorum lingua bos dicitur. Hunc bouem annuis temporibus (ut aiunt) cum luctu quęsitum et casu compertum per annum alunt, certoque tempore Memphim adductum, sequentibus sacerdotibus et populo et pueris cum sonis et cantibus musicis, in fonte sacro submergunt et alium ei similem cum luctu quęrunt, inuento letantur et post annum similiter mergunt, atque ita annua sacra Osiridi persoluunt. ISIS autem fuit eqs.: cf. Tort. 'Io'; 'Isis';


894. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 41v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

per annum alunt, certoque tempore Memphim adductum, sequentibus sacerdotibus et populo et pueris cum sonis et cantibus musicis, in fonte sacro submergunt et alium ei similem cum luctu quęrunt, inuento letantur et post annum similiter mergunt, atque ita annua sacra Osiridi persoluunt. ISIS autem fuit eqs.: cf. Tort. 'Io'; 'Isis'; 'Osiris'; cf. Per. 2,21-24 87.3. (Templum Isidis)


895. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 41v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

autem fuit eqs.: cf. Tort. 'Io'; 'Isis'; 'Osiris'; cf. Per. 2,21-24 87.3. (Templum Isidis) Erat Romę templum Isidis iuxta campum Martium, cui sacra faciunt sacerdotes. Cf. Tort. 'Osiris'; cf. Per. 2,24,6-7 In ueste linea uagantur et lugent, deinde gaudio exultant et Salomonis illud implere uidentur:


896. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 46 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

cf. CIL IX 2860 ISCONI Pro Histonii L. PVDENTI. HIC QVOM ESSET ANNOR. XIII. ROMAE CERTAMINE SACRO IOVIS CAPITOLINI LVSTRO. VI. CLARITATE INGENII CORONATVS EST INTER PO- ETAS LATINOS OMNIB. SENTENTIIS IVDICVM. HVIC PLEBS VNIVERSA MVNICIPVM ISCONENSIVM STATV- AM AERE CONLATO DECREVIT


897. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 46v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Ibidem T. FL. T. F. CVL. ISIDORO EQ. ROM. PA- TRI DVORVM EQ. PVB. OMNIBVS HONORIBVS HONESTE FVNCTO. COS. QVINQ. II. AVGVRI SACER. PONT. PRAEF. SACROR. PATRONO MVNICI- PI INTERAMNAT. CAVSENTINORVM VINDEMNATIVM. V. B. ET QVIDQVID IN EGREGIVM HOMINEM LAVDIS DICI POTEST. IN HOC SIT BENEFI- CIO NATVRAE CONLATVM. POSSES- SORES. INQVILINI.


898. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 46v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

L. D. D. D. 104.1. Sic integrandum: Tito Flauio, Titi filio, Cultori Isidoro, equiti Romano, patri duorum equitum, publicis omnibus honoribus honeste functo, consuli quinquies, bis auguri, sacerdoti, pontifici, pręfecto sacrorum, patrono municipii Interamnatum, Causentinorum, Vindemnatium, uiro bono, et quę sequuntur. L. D. D. D. Locum dedicarunt decreto decurionum, ut tanquam diuini hominis memoria conspiceretur essetque in oculis omnium. Equiti Romano:


899. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 47 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

decurionum, ut tanquam diuini hominis memoria conspiceretur essetque in oculis omnium. Equiti Romano: uel quod equestris ordinis esset uel quod equo meruerat. 104.2. Erat etiam sacerdotali pontificalique dignitate pręditus pręfecturaque sacrorum, et ut his dignum ostenderet, probitatem naturę eius extollit, denique locum eius memorię assignatum dicit ab omnibus qui uiam stratam frequentabant prope fanum Herculis, et id quidem decurionum decreto. Non enim hoc agere poterant nisi ex autoritate


900. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 51v | Paragraph | Section]

murorum tamen ac turrium pulchritudine portarumque affabre structarum decore ostendens qualia etiam illa fuerint quę uel uetustate uel inimicorum iniuria defecere. (Templum S. Domnii, archiepiscopi Salonensis) Stat adhuc templum Ioui quondam sacrum, nunc Domnio martyri dedicatum, magnę turris instar, rotunda specie angulatum, cuius murus (ut uides) quadrato lapide rethiculataque structura constat. Octo columnis ingentibus intus fulcitur, quibus alię insident minores, quorum quattuor e marmore porphyrite


901. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 60 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ex DICABOQ. correxit OLLIS LEGIBVS OLLISQ. REGIONI- BVS DABO DEDICABOQ. QVAS HIC HODIE PALAM DIXERO. VTI INFI- MVM SOLVM HVIVS ARAE EST. SIQVIS HIC HOSTIA SACRVM FAXIT QVOD MAGMENTVM NEC PROTOLLAT. IDCIRCO TAMEN PROBE FACTVM ESTO. CAETERAE LEGES HVIC Ipse H ex N correxit


902. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 60v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sex. Cf. Euseb. Chron., A. D. 195 [= 194] 127.2. Eo igitur imperante Caius Domitius Valens duum uir apud Salonas Ioui aram dedicat hac lege ut siquis ibi hostia sacrum faxit, id est pecude ita sacrificet, quod magmentum – magmentum antiqui maius augmentum dicebant Cf. Per. 6,395,3 – nec protollat, id est nec proferat,


903. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 60v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Cf. Euseb. Chron., A. D. 195 [= 194] 127.2. Eo igitur imperante Caius Domitius Valens duum uir apud Salonas Ioui aram dedicat hac lege ut siquis ibi hostia sacrum faxit, id est pecude ita sacrificet, quod magmentum – magmentum antiqui maius augmentum dicebant Cf. Per. 6,395,3 – nec protollat, id est nec proferat, Cf. Mai.


904. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 61 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

antiqui maius augmentum dicebant Cf. Per. 6,395,3 – nec protollat, id est nec proferat, Cf. Mai. 'Protollere'? quędam quę augeri solent sacrificium, libamenta, etiam sine his probe factum esto et rite sacrificatum putetur. Pro arę autem dedicatione Iouem postulat ut sibi ac suis uolens propiciusque sit. Hostia dicitur pecus quod in sacrificio occiditur, hostire enim dicebant ferire. Ollis


905. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 61 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Per. 6,395,3 – nec protollat, id est nec proferat, Cf. Mai. 'Protollere'? quędam quę augeri solent sacrificium, libamenta, etiam sine his probe factum esto et rite sacrificatum putetur. Pro arę autem dedicatione Iouem postulat ut sibi ac suis uolens propiciusque sit. Hostia dicitur pecus quod in sacrificio occiditur, hostire enim dicebant ferire. Ollis antique dictum pro illis;


906. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 61 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

'Protollere'? quędam quę augeri solent sacrificium, libamenta, etiam sine his probe factum esto et rite sacrificatum putetur. Pro arę autem dedicatione Iouem postulat ut sibi ac suis uolens propiciusque sit. Hostia dicitur pecus quod in sacrificio occiditur, hostire enim dicebant ferire. Ollis antique dictum pro illis; Cf. Per. 115,6,10-11 dico dedicoque: pontificale uerbum, significat: ęternum trado. In Auentino: Romę collis, ab Auentino,


907. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 61 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

rege, ibi sepulto dictus. In eo colle fuit templum Dianę, Romę collis eqs.: cf. Tort. 'Rhoma'; Mai. 'Auentinus' cuius leges huic arę communes esse iubet, ut eodem sacrificandi ritu utatur qui hic Ioui sacrificat quo utuntur qui in Auentino sacrificant Dianę. 127.3. II. VIR. Duum uir. I. D. Primo die uel imo die. O. M. Optime maxime. Cętera patent.


908. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 61 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

fuit templum Dianę, Romę collis eqs.: cf. Tort. 'Rhoma'; Mai. 'Auentinus' cuius leges huic arę communes esse iubet, ut eodem sacrificandi ritu utatur qui hic Ioui sacrificat quo utuntur qui in Auentino sacrificant Dianę. 127.3. II. VIR. Duum uir. I. D. Primo die uel imo die. O. M. Optime maxime. Cętera patent. 128.


909. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 61 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Romę collis eqs.: cf. Tort. 'Rhoma'; Mai. 'Auentinus' cuius leges huic arę communes esse iubet, ut eodem sacrificandi ritu utatur qui hic Ioui sacrificat quo utuntur qui in Auentino sacrificant Dianę. 127.3. II. VIR. Duum uir. I. D. Primo die uel imo die. O. M. Optime maxime. Cętera patent. 128. Cf. CIL


910. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 66 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

134.1. Marcus Terentius Varro de re rustica scripturus deos inuocat consentes eosque XII nominatim enumerat. Cf. Varr. R. R. 1,1,4 Festus quoque Pompeius ait consentia sacra dici quę multorum consensu sunt statuta. Cf. P. Fest. 'Consentia' Consentes ergo deos illos appellasse uidetur Varro a quibus terrę fruges iuuari ex multorum consensu creditum sit. Hinc ego


911. Marulić, Marko. In epigrammata priscorum... [page 67v | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Cf. Per. 26,32,20-22 Is ergo Seuerus ex nobilioribus fuit et iuuenili ardore feruens cum inimicis congressus periit. Ob quam animi fortitudinem statuam a ciuibus meruit, titulus habet. 136.3. D. S. P., hoc est diis sacrum perpetuum.‌‌ 137. Cf. CIL III 133* Salonis VIBIVS PIVS DEO


912. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 46 | Paragraph | Section]

quam ecclesiasticis, paucis, qui cum patre remanserant, exceptis, in curru aurato, qui, ut Vestra Dominatio optime novit, ei iampridem a domino Patriarcha datus fuerat, ad quoddam templum 12 extra urbem ad unum milliare Italicum vectus est. Ubi ex consuetudine illo ense, qui ei inter sacra et cerimonias, ut dixi, fuerat datus, in quattuor partes secuit, et equo impositus est. Inde reversi, universi proceres lautissimo ac splendidissimo convivio sunt in aula regia excepti. Post prandium diversi ludi et militaria ludicra spectata. 13 Haec volui Vestrae


913. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 57 | Paragraph | Section]

money soon, he will be compelled to sell everything he has and crawl back to Hungary in shame with barely one servant. – 4. He, too, deems the diplomatic mission to France mentioned by King Louis quite useful, but he cannot travel there without money. Sacra Regia Maiestas, Domine, Domine mihi Gratiosissime. Post humillimam servitutis meae commendationem. [1.] XXVIII huius mensis Augusti venit Sanctissimus Dominus Noster 2 ad sanctum Paulum monasterium non longe a moenibus Urbis distans. Sequenti die ingressus Urbem, postea


914. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 58 | Paragraph | Section]

privata unacum reverendissimo domino cardinale Medices, 4 deditissimo Vestrae Maiestati, satis multa cum Sua Sanctitate egerimus de mittendo illo nuntio sive legato, quem Vestra Maiestas cupit mitti ad dietam Norembergensem, 5 de quo etiam prius apud sacrum collegium egeramus. 6 Sed cum statim subsecutus fuisset adventus pontificis, omnia ad pontificem reiecta fuerunt. Pontifex dixit se quamprimum expediturum unum virum idoneum, de aliis agetur, ut praemisi, in audientia consistoriali. 7 Et in diligentia nostra nihil penitus


915. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 59 | Paragraph | Section]

altissimus conservare dignetur diutissime felicem et incolumem. Ex Urbe 1. Septembris 1522. 15 Eiusdem Vestrae Maiestatis servitor et capellanus Stephanus praepositus Quinqueecclesiensis

On the outer side: Sacrae Regiae Maiestati Hungariae et Bohemiae etc. domino meo gratiosissimo
10 Marsupino arrived in Florence around 8 August. He practically fled there from his creditors because he had not received money from Hungary for


916. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 71 | Paragraph | Section]

est. In qua cum essent cadi aliquot pulveris tormentarii et sulfuris repositi, tanta vis exstitit incendii, ut non solum turris illa ab unis fundamentis sit convulsa, verum etiam murorum magna pars repente corruerit. Haec idcirco scribenda ad te curavimus, ut possis Sanctissimo Domino Nostro sacrorumque patrum collegio latius explicare, quibus undique periculis simus circumsepti, et quantum istius Sedis Apostolicae atque adeo omnium principum Christianorum ope et auxilio egeamus. Age gratias eius Sanctitati, verbis, quibus poteris maxime appositis et accommodatis,


917. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 71 | Paragraph | Section]

of Płock and Przemiśl. Cardinal Pucci fulfilled all the wishes of Sigismund; nevertheless, Brodarics himself did his utmost for success. – 2. New envoy of the King of England, Bishop of Bath has arrived. It is not known yet what suggestions he has regard 39 Sacrorum correxi ex: sacrum ing peace. Supposedly, the French King’s envoy is also on his way. – 3. He works day and night to obtain aid to King Louis; he hopes to squeeze out something after the lengthy procrastination. – 4. Cardinal Soderini is suspected of wanting to induce a


918. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 94 | Paragraph | Section]

collatum, dabo operam, ut id in diligentissimum et gratissimum servitorem Vestra Maiestas contulisse videatur. Me et meam servitutem perpetuam rursus in gratiam Vestrae Maiestatis humillime commendo. Quam Deus felicissimam et incolumem conservet. Ex Urbe 3. Maii 1524. Eiusdem Vestrae Sacratissimae Maiestatis servitor et capellanus humillimus Stephanus Brodericus serenissimi regis Hungariae orator [2.] Nova non sunt alia. Gallos affirmant Novariae 6 a Caesarianis obsideri, et ad exeundum ex Italia vehementer urgeri. [3.] Novum Soltanum dicunt se contra


919. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 97 | Paragraph | Section]

supplico humillime. Scio unicam Vestrae Maiestatis voluntatis significationem incredibiliter rebus meis profuturam. Ego pro huiuscemodi Vestrae Maiestatis in me gratia non habeo, quid aliud Vestrae Maiestati offeram, nisi perpetuam meam et in dominum meum clementissimum et in Vestram Maiestatem Sacratissimam fidelitatem et servitutem. Quam Deus felicissimam et incolumem conservet. Rome VII. Maii. 1524. Eiusdem Vestrae Sacratissimae Maiestatis servitor et capellanus humillimus Stephanus Brodericus praepositus Quinqueecclesiensis orator


920. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 97 | Paragraph | Section]

Vestrae Maiestatis in me gratia non habeo, quid aliud Vestrae Maiestati offeram, nisi perpetuam meam et in dominum meum clementissimum et in Vestram Maiestatem Sacratissimam fidelitatem et servitutem. Quam Deus felicissimam et incolumem conservet. Rome VII. Maii. 1524. Eiusdem Vestrae Sacratissimae Maiestatis servitor et capellanus humillimus Stephanus Brodericus praepositus Quinqueecclesiensis orator 3 Marquis Pescara set a trap for the retreating French troops in the Aosta valley on 30 April 1524. Only brave resistance of the


921. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 98 | Paragraph | Section]

34 István Brodarics to Clement VII Vienna, 21 August 1524 Manuscript used: ASV, Principi, vol. 2. fol. 233r–v, 237v. Published: Theiner Augustin, Vetera monumenta historica Hungariam sacram illustrantia II., Romae, 1860, 639. 1. King Louis sent him to Vienna to meet papal legate Campeggio and inform the latter about matters in Hungary and Bohemia. – 2. He assures the Pope that he and Chancellor Szalkai are both loyal to him. – 3. The Hungarians like Baron Burgio as if he


922. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 98 | Paragraph | Section]

et istorum trium principum 3 summa in Sedis Apostolicae ac religionis Christianae auctoritate tuenda constantia adesset, longe in maiora mala decidissemus. 1  Brodarics returned from Rome in July 1524. (Compare: Theiner Augustin, Vetera monumenta hi torica Hungariam sacram illustrantia II., Romae, 1860, 638.) Louis II. informed Ferdinand Habsburg on s 14 August 1524 that he had sent Brodarics to Vienna to run some errands. (“Misimus ad Serenitatem Vestram fidelem nostrum, reverendum Stephanum doctorem praepositum Quinqueecclesiensem, secretarium nostrum


923. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 104 | Paragraph | Section]

Manuscript used: MOL DL 105435 Brodarics puts forward a request from István and Ferenc Révay that the King affirm their land purchase agreement with Ambrus Rwchy, and should the King have any claims regarding the estate in question, transfer those to the Révay brothers. Sacra Regia Maiestas et Domine, Domine Gratiosissime. Supplicatur Maiestati Vestrae in personis fidelium eiusdem egregiorum Stephani et Francisti de Rewa 2 in eo humillime, quatenus dignetur Maiestas Vestra illi fassioni et perpetuae venditioni, quam nobilis


924. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 105 | Paragraph | Section]

to Louis II Buda, [21 February 1525]1 Manuscript used: MOL DL 260226; MOL 2854022 Brodarics presents to the King a request from István Terjék and Palatine’s Secretary Ferenc Révay regarding their trial against Ferenc Szántói Botka. Sacra Regia Maiestas, Domine Gratiosissime. Supplicatur Maiestati Vestrae in personis fidelium eiusdem egregiorum Stephani Theryek de Zenthersebeth 3 et Francisci de Rewa 4 secretarii palatinalis in eo, uti dignetur Maiestas Vestra ex innata sua clementia illas duas


925. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 109 | Paragraph | Section]

the Internet, in a somewhat different variant, transcribed by Péter Tóth. http://ephemeris.alcuinus.net/exempla.php. 2  Further manuscripts: BK 213fol. 525–527; BJ 6549 fol. 546–548; BCzart TN 37. fol. 259–262. 2 Marcus Sacratissima Regia Maiestas, Domine, Domine mihi Clementissime. Post servitiorum meorum in gratiam Vestrae Maiestatis humillimam commendationem. [1.] Accepi aliquot litteras Vestrae Maiestatis his diebus, in quibus Vestra Maiestas scribit mihi de nonnullis suis negotiis, quae mihi


926. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 109 | Paragraph | Section]

si servitute mea quantulacunque uti fuerit dignata. Quod ut facere velit, eidem supplico humillime. [2.] Nescio autem quibus verbis Vestrae Maiestati gratias agam, vel quibus obsequiis promereri apud eam possim eam gratiam, quam superioribus mensibus in commendando me, suo minimo servulo sacratissimae maiestati nepotis sui carissimi declaravit. Hoc unum semper et palam profitebor, et re ipsa ac servitute mea sincerissima ostendere conabor Vestram Maiestatem, quod in me conferet, in gratum ac fidelissimum servitorem collaturam, et quicquid mihi accessionis contigerit, id soli


927. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 110 | Paragraph | Section]

et quam utinam ante perditum Belgradum ac dirutum Severinum 11 secuti fuissemus. Sed vetera sero querimur. Clementissime Princeps, unusquisque curat sua propria negotia, et nemo nostra, et alii Christiani sang uine Christiano inexplebiles sub tegmine alarum Vestrarum Maiestatum Sacratissimarum requiescunt. Sed de his satis, praesertim cum non sit sine periculo scribere veritatem. [7.] De tumultu Germanico 12 mira scribuntur, sed illa scio Vestrae Maiestati quam nobis esse notiora. Affirmatur ex omnibus partibus Turcam pro hoc anno nos magna vi non


928. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 111 | Paragraph | Section]

discederem per collegam meum, dominum Franciscum Marsupinum, qui hic erit, vel etiam per reverendissimum dominum cardinalem Sanctorum Quattuor fideliter ad me mittentur. Me et servitia mea in gratiam Vestrae Maiestatis rursus humillime commendo. Romae 17. Maii 1525. Eiusdem Vestrae Sacratissimae Maiestatis minimus servulus Stephanus Brodericus orator On the outer side: Sacratissimae regiae maiestati Poloniae, magno duci Lithvaniae, Rwssiae, Prussiae etc. domino ac heredi, domino meo clementissimo.


929. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 111 | Paragraph | Section]

dominum cardinalem Sanctorum Quattuor fideliter ad me mittentur. Me et servitia mea in gratiam Vestrae Maiestatis rursus humillime commendo. Romae 17. Maii 1525. Eiusdem Vestrae Sacratissimae Maiestatis minimus servulus Stephanus Brodericus orator On the outer side: Sacratissimae regiae maiestati Poloniae, magno duci Lithvaniae, Rwssiae, Prussiae etc. domino ac heredi, domino meo clementissimo. 44 István Brodarics to Giovanni Salviati Rome, 20 May 1525 Manuscript used: ASF, Carte


930. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 114 | Paragraph | Section]

de rege Poloniae nullum dubium est eum pacem cum Turca initurum, de rege nostro nihil adhuc habemus certi. Quamvis vix possim mihi persuadere eum idem, quod patruus fecerit, non facturum. Quid enim aliud agat destitutus ab omnibus, et nunc rege etiam patruo et vicino, in quo solo post Deum et Sacrosanctam Sedem spem ponebat, in hanc pacem concedente. 10 23 utuntur del. suprascr. scribitur 15  Demands of noblemen included allotment of tenths to the maintenance of border fortresses, but no decision was made due to the


931. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 117 | Paragraph | Section]

pro verissimis sunt relata, non dubito Vestram Maiestatem iam de hoc factam certiorem. Ego tamen sub hoc dubio non omisi tam apud Sanctissimum Dominum Nostrum, quam alibi facere omnia ea, quae hic fieri per me poterant, quaeve mihi a Maiestate Vestra et ab Serenissima et Gratiosissima Domina Mea, Sacratissima Reginali Maiestate fuerunt commissa, et quoniam ipse non sum ad caesarem iturus, egi apud Sanctissimum Dominum Nostrum, ut causam hanc reverendissimo domino, cardinali Salviato legato, diligentissime committeret, qui iuxta instructionem oratoris Vestrae Maiestatis apud caesarem


932. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 118 | Paragraph | Section]

Sede Apostolica dependentem hoc pacto profanavisset: il*lum il*lum 9 in Sedem Apostolicam gravissime deliquisse. Quibus de rebus pontifex et ipse scribit ad Vestram Maiestatem, quae litterae adhuc expediri non potuerunt, mittentur per primam mittendi occasionem. Sed quicquid pontifex ex sacri fortasse collegii inductione, nam cum eis est rem communicaturus, scripserit, illam esse sciat Vestra Maiestas pontificis mentem, quam perscripsi et nullam aliam. Utinam clementissimus dominus meus factum Vestrae Maiestatis in foedere cum Turca ineundo sequeretur. Quod si non fiat, timeo, ne


933. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 119 | Paragraph | Section]

Me et servitia mea in gratiam Vestrae Maiestatis rursus supplex commendo. Romae 4. Iulii 1525. Supervenerunt litterae ex Hispania, regem Christianissimum XVII. mensis Iunii proxime praeteriti ad portum Barcinonae appulisse. Eiusdem Vestrae Sacratissimae Maiestatis humillimus minimus servulus Stephanus Brodericus praepositus Quinqueecclesiensis On the outer side: Sacratissimae regiae maiestati Poloniae, magno duci Lithvaniae etc. domino mihi clementissimo.


934. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 119 | Paragraph | Section]

4. Iulii 1525. Supervenerunt litterae ex Hispania, regem Christianissimum XVII. mensis Iunii proxime praeteriti ad portum Barcinonae appulisse. Eiusdem Vestrae Sacratissimae Maiestatis humillimus minimus servulus Stephanus Brodericus praepositus Quinqueecclesiensis On the outer side: Sacratissimae regiae maiestati Poloniae, magno duci Lithvaniae etc. domino mihi clementissimo. Interpretatio schedae oratoris domini regis Hungariae per cifram scriptae 1 Si


935. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 120 | Paragraph | Section]

iussimus habere refugium, nam illam scimus ibidem non parvi valere et reputari. Nos, quando poterimus Paternitati Tuae omni nostra gratitudine id rependere curabimus, quam optime valere cupimus. Datum Cracoviae die quinta Iulii millesimo quingentesimo vigesimo quinto. Ea commissione sacrae reginalis maiestatis propria 7 promoveret correxi ex: promovere. AT: promoveret. 8 assistet ibi: assistat AT 9 auxilium suum: suum auxilium AT 14 die quinta Iulii: V. Iulii AT 15 Ea... propria om. AT 1 


936. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 121 | Paragraph | Section]

VII. 318. He has no new information since his last letter. He has heard that the riot is calming down slowly; Archduke Ferdinand’s troops set out to rescue Archbishop of Salzburg, who is being besieged by peasants. 5 Sacra Regia Maiestas et Domine, Domine mihi Gratiosissime. Post mei et servitiorum meorum in gratiam Vestrae Maiestatis humillimam commendationem. Nunc nihil est quod scribam, nisi velim eadem repetere, quae proxime scripsi per alium servitorem Vestrae Maiestatis. Nondum aliquid certi


937. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 121 | Paragraph | Section]

suis ad liberandum ab obsidione dominum cardinalem Salczpurgensem obsessum a subditis suis. 3 Ego meam fidelem servitutem in gratiam Vestrae Maiestatis supplex commendo. Quam Deus conservare dignetur diu et incolumem et victoriosam. Romae 4. Augusti 1525. Eiusdem Vestrae Sacratissimae Maiestatis minimus servulus Stephanus Brodericus orator Further manuscripts: BK 213 fol. 539–540; BJ 6549 fol. 585; BCzart TN 37. fol. 413. No doubt, Brodarics refers to the peasants’ war that hit South-Germany. 3  Rising peasants blockaded Archbishop of


938. Brodarić, Stjepan. Epistulae, versio electronica. [page 121 | Paragraph | Section]

army from Salzburg. 2  1  50 István Brodarics to Clement VII Buda, 13 September 1525 Manuscript used: ASV, Principi, vol. 3. fol. 279r–v. Published: Theiner Augustin, Vetera monumenta historica Hungariam sacram illustrantia II., Romae, 1860, 653–654.; Bessenyei József, Lettere di principi (1518–1578), Roma–Budapest, 2002, 79–81. 1. He arrived at Buda 21 days after leaving Rome. He found the King and the Queen on Csepel Island. He passed on the Pope’s message to them there. – 2. He has


939. Crijević, Ilija. De Epidauro, versio electronica [page 161 | Paragraph | Section]

numen, adorant?
7.3.290  Hoc pietatis opus? Quamuis mihi senior aetas
7.3.291  In senium fluxit, si Tu tamen annuis, ultro
7.3.292  Incolumis multos possum superesse per annos.
7.3.293  Ergo faue et Tua sacra iuua, Rex magne, colentem
7.3.294  Et praestare uelis nostrae quodcunque saluti est.
7.3.295  Sacrilegas auerte manus totamque repelle
7.3.296  Barbariem nostris minitantem incendia tectis.


940. Crijević, Ilija. De Epidauro, versio electronica [page 161 | Paragraph | Section]

si Tu tamen annuis, ultro
7.3.292  Incolumis multos possum superesse per annos.
7.3.293  Ergo faue et Tua sacra iuua, Rex magne, colentem
7.3.294  Et praestare uelis nostrae quodcunque saluti est.
7.3.295  Sacrilegas auerte manus totamque repelle
7.3.296  Barbariem nostris minitantem incendia tectis.
7.3.297  Siquod et exitium est quo me mea crimina damnant,
7.3.298  Hoc Tu, Summe Pater, magna pietate remittas:


941. Crijević, Ilija. De Epidauro, versio electronica [page 162 | Paragraph | Section]

aequore classis,
7.3.343  Alterius Romae longa obsidione relicta
7.3.344  Ionium postquam enabit, mox praepete cursu
7.3.345  Ad dextram conuertet iter, te protinus urbem
7.3.346  Incustoditam rapiet, dum sacra frequentant
7.3.347  Et ciues genio indulgent nil tale uerentes,
7.3.348  Festa suburbano referentes annua templo.
7.3.349  Ecce manus Sarrana uolant cursuque citato
7.3.350  Mille repentinis adoriri


942. Crijević, Ilija. De Epidauro, versio electronica [page 164v | Paragraph | Section]

suos rectores curia caepit
7.3.472  Insignes centum, solita nec ueste decoros,
7.3.473  Nec cinctu Illyrico nitidos, sed in aere micantes
7.3.474  Et ferro accinctos. Tunc numina magna precatus
7.3.475  Sacrorum antistes animandis ciuibus infit:
7.3.476  »Ponite uesanum, ciues, de corde pauorem,
7.3.477  Rursus et ammissum mentis reuocate uigorem!
7.3.478  Nos neque enim, quod utrunque fuit mortale,


943. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [page 4 | Paragraph | SubSect | Section]

in omni scientia Federici Chrysogoni Iadertini. EPISTOLA Marcus Antonius, Caroli Contarreni filius, philosophiae et sacrae theologiae candidatus, Federico Chrisogono Iadertinorum nobilissimo, artium et medicinae doctori acutissimo , astrologorum principi, ordinarie in alma Academia Patavina feliciter legenti, felicitatem. Pater Atlas, quia


944. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [page 10 | Paragraph | SubSect | Section]

est non solum sciendi modum nobis praebere, verum etiam defendere nos a malis in practicis et a falsis in speculativis (Themistio referente). Quare iterum ad fontem veritatis, ad parentem et alumnam omnium scientiarum me contuli. Ubi dialecticis, physicis, metaphysicis, medicinis necnon sacrae theologiae enixe operam navare volui, solum ut altius secreta naturae et arcana huius scientiae mathematicae speculari valerem. Qua nihil divinius, nihil praestantius divina bonitas humano generi praestitit. Quia, praetermissa


945. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [page 10 | Paragraph | SubSect | Section]

tres tantum esse artifices scientificos: mathematicum scilicet, physicum atque metaphysicum , quorum mathematicus obtinet primum gradum certitudinis; praetermissa etiam auctoritate divi Boethii affirmantis nullum ad culmen sacrae philosophiae posse pervenire neglectis mathematicis; praetermissa etiam auctoritate magni Commentatoris Averrois negantis sine habitu mathematico quempiam posse pervenire ad illam felicitatem speculativam, quae secundum falsam opinionem peripateticorum


946. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

sed dicit stellas esse tantum ad ornamentum universi. Quis enim sani capitis auderet dicere (pace eius dixerim) tantam dementiam: sed forte, ut patribus tantum contradiceret, ausus est, tam grave scelus committere; quod etiam si Aristoteles dixisset, inter ignaros non solum sacrae astrologiae, verum etiam philosophiae esset collocandus. Quia ex hoc uno utraque destruitur. Ex quo etiam uno talem etiam se ostendit, qualem docti quam plurimi impium semper iudicavere, quia in multis (sine sale) alienis messibus


947. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

est de illis quae sunt per se et quae aliter se habere non possunt. Accidit enim substantiae lapideae, quod nominetur lapis: quia Graece non sic nominatur. Non tamen eidem accidit gravitas vel mobilitas, quae est sua forma intrinseca vel propria passio, quae aliter se habere non potest. Unde sacra philosophia et inviolabilis astrologia nuda est, quia nuda et una est veritas et non indiget adminiculis vel aliqua fucatione verborum, sed nuda et simplici narratione verorum. Quapropter eius sophismata impugnando ex falsis suppositis, fabricata contra


948. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [page 22 | Paragraph | SubSect | Section]

et inviolabilis astrologia nuda est, quia nuda et una est veritas et non indiget adminiculis vel aliqua fucatione verborum, sed nuda et simplici narratione verorum. Quapropter eius sophismata impugnando ex falsis suppositis, fabricata contra inviolabilem et sacram astrologiam, scripta mea foedare nolo, cum ea primis etiam elementis imbutus (stans pede in meo) quilibet solvere posset – vel etiam negando consequens et omnes eius consequentias; quia ex falso


949. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

solus, divina mathemata solus
Percipis, et radio singula quaeque notas.
Euclidem superas, geometrica dogmata nemo
Te melius tenuit, nec tenuisse potest.
Progressus natura suos tibi dedita pandit,
Atque per ignotas consulit ire vias.
Pythagorae sacros numeros, quibus omnia nectis
Sese multiplicans ordine prima monas.
Et res in propria discernis origine cunctas
Ideasque omnes et Iovis ora vides.
Principio causas rerum deducis ab uno,
Atque priora sciens posteriora doces.
Clam te nil Superi


950. Marulić, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Sub2Sect | Section]

eius coepere, qui ante ipsorum uitia fuerat insectatus. Proteruorum enim est, dum uitam corrigere nolunt, non solum non obedire correptoribus, uerum etiam irasci. Aiunt cum antelucana hora ad ecclesiam laudis sacrificium Deo oblaturus ire consuesset, pro uirili tegumento muliebrem tunicam sibi ab inuidis suppositam indutum processisse atque ob hanc ignominię notam Roma decędere decreuisse. Vtcunque fuerit, propius


951. Marulić, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Sub2Sect | Section]

Ego qui tanto constrictus articulo uellem etiam maiora promittere, deierare coepi et nomen eius obtestans dicere, 'Domine, si unquam habuero codices sęculares, si legero, te negaui.' In hęc sacramenti uerba dimissus reuertor ad superos, et mirantibus cunctis oculos aperio, tanto lachrymarum imbre perfusos, ut incredulis fidem facerem ex dolore. Nec uero sopor ille inanis fuit, aut uana


952. Marulić, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Sub2Sect | Section]

siquid forte inde dum loquimur obrepit, quasi antiqui per nebulam somnij recordamur . Cum ergo omne studium ad diuina contulisset, Constantinopolim profectus Gregorium Nazanzenum eiusdem urbis episcopum sacrarum scripturarum habuit pręceptorem. Quibus deinde alijs in discendo magistris usus fuerit, quadam ad Pamachium epistola declarat dicens: Dum essem iuuenis, miro discendi feruebam amore, nec iuxta


953. Marulić, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Sub2Sect | Section]

Nec sanctum Hieronymum pręsbiterum contemnendum arbitreris, qui Gręco et Latino insuper et Hebreo eruditus eloquio, ex occidentali ad orientalem transiens ecclesiam in locis sanctis atque sacris litteris usque ad decrepitam uixit ętatem. Cuius nobis eloquium ab oriente in occidentem ad instar solis lampadis resplenduit. Omnes denique, qui ante illum aliquid ex utraque orbis parte de doctrina


954. Marulić, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Sub2Sect | Section]

diu multumque meditatum crederemus, nisi ille ex tempore prolata atque ędita fassus fuisset. Libellum ad Fabiolam, in quo longo disertoque sermone de uestibus Pontificis ac sacerdotum, de tabernaculo uasisque sacrificij pertractans tropologiam eorum explanat, sic concludit, ut dicat: Hęc ad unam lucubratiunculam, cum iam funis solueretur a littore et nautę crebrius inclamarent, propero sermone dictaui quę


955. Marulić, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Sub2Sect | Section]

O admirandam hominis humilitatem: cum tantus esset, ut omni honore dignus haberetur, in puluere iacere uoluit, non in lapideo sepulchro quod parauerat! Mox carnis et sanguinis Domini sacramento (sicuti iusserat) sibi allato pronus in terram prosternitur, et indignum se confitens multa cum humilitate ueniam precatur nec a pectoris cessat uerberibus, donec ipsum Dominum suum et Deum suum confitens


956. Marulić, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Sub2Sect | Section]

multa cum humilitate ueniam precatur nec a pectoris cessat uerberibus, donec ipsum Dominum suum et Deum suum confitens ore sumeret, et iam ei se in terra coniungeret, quo cum regnaturus erat in cęlo. Sumpto sacramento humi unde surrexerat, se reclinat et quasi iam efferendus cancellatis supra pectus manibus: Nunc dimittis seruum tuum, Domine, inquit, secundum uerbum tuum in pace, quia uiderunt oculi


957. Marulić, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Sub2Sect | Section]

Hironymi recubant hoc ossa sepulchro;
ipse colit celsi regna beata poli.
Disce quibus meritis, nostro dum uixit in ęuo,
tot bona nemo uni contulit ecclesię.
Correxit sacrę corrupta uolumina legis,
exposuit ueterum mystica uerba patrum,
errorum tenebras ueri splendore fugauit,
assiduus recti doctor et autor erat,
Et Latię et Graię


958. Cibel, Valentin. Ad Pannoniam, versio electronica [Paragraph | Section]

manu perita
Nutris agmina militum feroci
Mente et quae Ausoniae aemulam coronae
Pubem sola foves, simul Catones
70 Quae iam Scipiadasque prole digna
Aequas lumina Dardanae cohortis
Nam antistes, titulo ecce quem venustat
Quinquecclesia iam infulae sacratae,
Fines irradiat tuos Georgius
75 Alti solis ad instar, coelitum qui est
Natus stemmate, quem parens deorum
Despectat nitidaque fronte ab aula
Coeli stelligeri docentem honori
Cordis consilio rudem popellum
80 Aequi iura, fidem atque iter


959. Crijević, Ilija. In Junium Sorgium avunculum suum... [Paragraph | Section]

latinus mihi peculiaris ac domesticus fuisset, deprecandum tamen hoc munus jure merito videretur in tanta civitatis expectatione, celebritate, consensu, et non unius Aristharchi, sed ad unguem exactissima et semper recta quasi ad amussim multorum censura. Praesertim in hoc emplo sacratissimo tot sacerdotum Domicilio peritissimorum, cum mihi non sit agendum inter fratres Arvales aut Salios, aut flamines, Diales, aut reges Aricinos, sed in Schola, et familia tot Theologorum et in coelesti Christianorum meliori quam Platonis aut Xenophonis aut Ciceronis R. p. quominus


960. Crijević, Ilija. In Junium Sorgium avunculum suum... [Paragraph | Section]

usquam sanctiorem locum esse; nam nostri Majores in Epidauro Joannem Episcopum habuerunt; et ab inde profugi Christianis manibus huius Civitatis fundamenta jecerunt. Semper enim ab incunabulis Ragusa Christum professa, nec ullo vicinarum gentium contaminata est contagio: quibus expurgandis sacrae fidei lavacro nunquam desiit esse studiosa. Nam et feras gentes tanquam mater officio pietatis amplectitur et in gremio suo salutaribus aquis renascentes coelo donat: quare divinitus protegitur, et avitam libertatem perpetua serie conservat, et cum Athenae Lacedaemon


961. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Duranti comitem inuictissimi Vrbini et Sorre Ducis Francisci Marie filium Solimaidos Libri tres. + Lucas Maurocenus Sibenicensis Dalmata Ordinis Praedicatorum Reverendo Domino Hieronymo Sacrato Nobilissimo Patricio Ferrariensi, utriusque Juris Doctori sapientissimo, Prothonotario Apostolico, ac Auditori Reverendissimi Cardinalis Neapolitani Divi Oliverii Caraphae Protectoris Praedicatorum Ordinis salutem plurimam dicit.

Quum saepe mea mente


962. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

et mihi fere Germanum et Praeceptorem ad me venisse, cujus non me latuit Opus, cui Titulus est Solimaidos, a prima Apellaicae Gentis urbe sic dictus, a quo oriundus est ille rerum omnium Conditor Cristos, quem cuncta hic inducit creantem, ex adoptione tanti Viri filius Jacobi Sacrati tui olim Genitoris Barbula, in quo Creationem, Lapsum, et Reparationem Humani Generis adeo concinne cecinit, ut alter suo carmine Maro videatur; nec miror, studuisse potuit, ut id, et majora efficeret; habuit enim Praeceptorem clarissimum Joannem Raphanellum Ferrariensem, utriusque


963. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

suo carmine Maro videatur; nec miror, studuisse potuit, ut id, et majora efficeret; habuit enim Praeceptorem clarissimum Joannem Raphanellum Ferrariensem, utriusque Philosophiae facile Principem dixerim, et hac nostra tempestate Musarum decus, a teneris unguiculis colentem Fontes Aonios, nunc Sacri Palatii Apostolici Magistrum, Fidei Nostrae, ut ita dicam, jam collapsae timonem validum, et Georgium Babbam Sibenicensem Ordinis Praedicatorum Fratrem, Bachalarium Perusinum, in quo daretur virtus Literaria sicubi non reperiretur, et a quo non vacasset Religio, illam si quispiam niteretur


964. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Georgium Babbam Sibenicensem Ordinis Praedicatorum Fratrem, Bachalarium Perusinum, in quo daretur virtus Literaria sicubi non reperiretur, et a quo non vacasset Religio, illam si quispiam niteretur dedecorare. Hoc ipso persuasi Pompilio meo, ut ipse Tibi, qui tanti Patris mores imitaris, non ab re Sacrati vocitati, tanquam sacros colentis ritus, tale dicaret opus. Illud ingenue, et audacter pronunciare ausim; opus esse varium, et in ipsa varietate constans, in tris divisum Libros; ingeniosum est, et accuratum; et in Cristiana Historia tantum gentilis eloquentiae expressum,


965. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Ordinis Praedicatorum Fratrem, Bachalarium Perusinum, in quo daretur virtus Literaria sicubi non reperiretur, et a quo non vacasset Religio, illam si quispiam niteretur dedecorare. Hoc ipso persuasi Pompilio meo, ut ipse Tibi, qui tanti Patris mores imitaris, non ab re Sacrati vocitati, tanquam sacros colentis ritus, tale dicaret opus. Illud ingenue, et audacter pronunciare ausim; opus esse varium, et in ipsa varietate constans, in tris divisum Libros; ingeniosum est, et accuratum; et in Cristiana Historia tantum gentilis eloquentiae expressum, quantum isto aevo non dico


966. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Vale. Ad Lectorem Petrus Paulus Modestus Viterbiensis.
f2.1  Qui colitis summi, Juvenes, mandata Tonantis,
f2.2  Cuique sacri licuit carpere Montis iter,
f2.3  Dum vacat, hunc celebrem pigeat ne cernere Librum,
f2.4  Nam poterit vobis ferre salutis opem;
f2.5  Barbula quo rerum sapiens primordia Mundi 5
f2.6  Edocet, et vastas


967. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Deucalionis aquas.
f2.7  Clara Redemptoris nec non vestigia Cristi
f2.8  Detegit exemplis non aliena bonis. Ad Reverendum, et generosae Sacratae stirpis Prolem Hieronymum Ferrariensem utriusque Juris Doctorem, Prothonotarium Apostolicum, et Sapientissimum Auditorem Divi Oliverii Caraphae Cardinalis Neapolitani Senioris Michaelis Parmensis Carmen.
f3.1  Quae Tibi nunc cecinit magno compulsus amore


968. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


f3.4  Haec capias animo, Ferrariane, bono.
f3.5  Verus amor, sincera fides succurrit ubique, 5
f3.6  Hac pro re parva magna parare potes.
f3.7  Dant Arabes casiam tibi, clarae Hieronyme stirpis
f3.8  Sacratae decus; at Barbula Pompilius
f3.9  Versibus his tribuit sancti primordia Mundi,
f3.10  Addidit et vastas Deucalionis aquas; 10
f3.11  Quoque Deus natus Terris satis oblitus annis


969. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Ad Reverendum Patrem Stephanum Stancharium Praedicatorum Ordinis Fratrem, Familiarem, et Comitem gloriosi Patris Joannis Raphanelli Ferrariensis, acutissimi Theologiae Doctoris ejusdem Ordinis, Magistri Sacri Palatii Apostolici, Pompilius scribit Carmen, quocum hortatur, ut roget illum, quod facile permittat, ut hoc Opus imprimatur.
f4.1  Quo Probitas, quo sanctus amor, quo vera Fides, et
f4.2  Omnibus in rebus fulsit ubique viris,


970. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


f4.8  Hesperiae Raphanus: hoc precor, ut facias. Ad utriusque Philosophiae facile pricipem, Theologorum Decus, et Vatem clarissimum, Magistrum Joannem Raphanellum Ferrariensem, Ordinis Praedicatorum, Sacri Palatii Apostolici Magistrum, Pompilii Carmen, quo rogitat, ut Opus imprimatur, sine cujus venia nihil Romae aere cavo stringi potest.
f5.1  Perge, Liber, propera, nec te sera vita moretur,
f5.2  Ad Raphanas aedes, talia dicta movens:


971. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


f6.7  Nectoris hic tecum felix per saecula vivat,
f6.8  Virtutis cultor, Relligionis amor. Ad Clarissimum, et Nobilissimum Dominum Hieronymum Ferrariensem, divinae fere stirpis Sacratae Prolem, et Decus, Pontificii, Caesareique juris moderatorem, Prothonotarium Apostolicum, atque Auditorem Reverendissimi Cardinalis Neapolitani Oliverii Caraphae, Protectoris Praedicatorum Ordinis, Pompilii Carmen, quo sibi dicavit opus.
f7.1  Ille ego, qui quondam


972. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Tecti,
f7.3  Ferrariensis honos qui diceris, atque putandus
f7.4  Alter namque Deus nobis; cui signa colossi,
f7.5  Pyramidumque apices, altisque imposta columnis 5
f7.6  Atria decrevi dare, dum Capitolia sacrant
f7.7  Romani Cives, summa pietate colendo,
f7.8  Virtutum decus, et magna aevi gloria nostri,
f7.9  Sacratae stirpis per saecula clara Propago,
f7.10  Indice quo vixi, colui quo rura sororum, 10


973. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


f7.5  Pyramidumque apices, altisque imposta columnis 5
f7.6  Atria decrevi dare, dum Capitolia sacrant
f7.7  Romani Cives, summa pietate colendo,
f7.8  Virtutum decus, et magna aevi gloria nostri,
f7.9  Sacratae stirpis per saecula clara Propago,
f7.10  Indice quo vixi, colui quo rura sororum, 10
f7.11  Quoque diu merui virides decerpere Lauros,
f7.12  Atque tuo quondam sacro Genitore Jacobo
f7.13  Pompilii


974. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

et magna aevi gloria nostri,
f7.9  Sacratae stirpis per saecula clara Propago,
f7.10  Indice quo vixi, colui quo rura sororum, 10
f7.11  Quoque diu merui virides decerpere Lauros,
f7.12  Atque tuo quondam sacro Genitore Jacobo
f7.13  Pompilii Vatis, semper fidissime Pastor
f7.14  Optatae lucis, quem nostro nulla vetustas
f7.15  Carmine consummet, nec rodent nomina vermes 15
f7.16  Sacratae Prolis


975. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

tuo quondam sacro Genitore Jacobo
f7.13  Pompilii Vatis, semper fidissime Pastor
f7.14  Optatae lucis, quem nostro nulla vetustas
f7.15  Carmine consummet, nec rodent nomina vermes 15
f7.16  Sacratae Prolis certe, dum rexerit artus
f7.17  Spiritus inclusus nostris compagibus, artis
f7.18  Hoc precor oblatum tranquillo pectore munus
f7.19  Hospitio dignare tuo, cognoscere sacros
f7.20  Instituit


976. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

nomina vermes 15
f7.16  Sacratae Prolis certe, dum rexerit artus
f7.17  Spiritus inclusus nostris compagibus, artis
f7.18  Hoc precor oblatum tranquillo pectore munus
f7.19  Hospitio dignare tuo, cognoscere sacros
f7.20  Instituit ritus, quibus atria sacra coluntur. 20 Ma. Io. Policarpus Seueritanus Sibenicensis Dalmata predicatorus Illustri principi Guidobaldo Ruerio,


977. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

certe, dum rexerit artus
f7.17  Spiritus inclusus nostris compagibus, artis
f7.18  Hoc precor oblatum tranquillo pectore munus
f7.19  Hospitio dignare tuo, cognoscere sacros
f7.20  Instituit ritus, quibus atria sacra coluntur. 20 Ma. Io. Policarpus Seueritanus Sibenicensis Dalmata predicatorus Illustri principi Guidobaldo Ruerio, Castriduranti Comiti inuictissimi, Vrbini et Sorre Ducis,


978. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]

Terrarum, Coelique sator, qui cuncta gubernas,
1.10  Magnum opus aggredior; faveas mihi: te quoque Clyo, 10
1.11  Musa, decus Vatum, liceat mihi suggere fontem
1.12  Ex Helicone sacrum, et si post sitientia labra
1.13  Inspiceres, puros perfundas Virgo liquores.
1.14  Hoc pede non ludam Trojam, olim namque ruentem
1.15  Crimine Tyndaridis, vel Thebas; ossibus haud hic 15
1.16  Implebo


979. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]

seros semper mansurus in annos,
1.49  Qui nunquam potuit peregrinis sternier astris;
1.50  Atque illi, quo ambo exardescunt unica virtus 50
1.51   Spiritus sanctus. Spiritui Sacro; quos omnes nulla senilis
1.52  Canities, vel ruga premit, qui fortia vincunt
1.53  Saecula; nec miror, sunt soli cuncta regentes,
1.54  Quos stupet, et flexis genibus Gens omnis adorat.
1.55  Nate, meae


980. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]

facies, oculusque Smaragdo
1.97  Vel similis fulgore ferit vulgata per Orbem
1.98  Aethera, post nitido solvi redolentia verba
1.99  Vertice, spectabat laetus Jovis ore sereno
1.100  Hunc pedibus properare sacris, circumtonat Orbis 100
1.101  Gaudens, excelsi cupiat quod jussa Tonantis
1.102  Unicus in terris Fenix implere relictus
1.103  


981. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]

miratur, stellantia lumina solem
1.228  Aequiparant Inque parant tecto divino, immane columnis
1.229  Topaticis fultum, laetus quo Numen adorat,
1.230  Omnibus occurrit, quibus atria sacra coluntur, 230
1.231  Postremo spirant altaria thure Sabaeo.
1.232  Sic vitam degens clara statione superbit.
1.233  Pulcher ut auratis oculis solet ire per arva
1.234  


982. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]

Invocat fletu Proh dolor, invidit miseris mox callidus anguis,
2.7  Ex quo sulcarunt Stygii mala numina Ditis.
2.8  Flere licet mecum simul, heu! Nunc grandis Apollo,
2.9  Flete, sacri nemoris lauri, quia flere necesse est.
2.10  Dulcibus ipse modis qui vos mulcere solebam, 10
2.11  Ecce meis lacrymis nunc deficit ille superbus
2.12  Parnassi liquor, heu, viduato Helicone sororum


983. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]

explorandi sitis et solertia pomi
2.47  Ecce datur, novit causam tunc ipsa latentem.
2.48  Currit laeta cito, pauper velocior aura
2.49   Fabula Cerneret herboso sacrum de vertice lignum.
2.50   Non Athalanta habuit tales certamine cursus 50
2.51  Quales ipsa parens pedibus violenta movebat.
2.52  Mors premium miserae. Venit sub cortice


984. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]

naturae conscia magni
2.82  Namque Dei: cunctis semper venerabor in oris,
2.83  Myrrha mihi dabitur, Pancheaque cernere rura
2.84  Conabor, celebrabit post hoc ultima Thyle
2.85  Me, faciemque meam; sceleri nec sacra negabit 85
2.86  Quisquis ab occiduis cognoscet comminus oris
2.87  Festa piae Cereris vel coeca Cupidinis arma.
2.88  Est mihi pulchra Venus, quam totus mundus adorat,
2.89  Ipse volo, vestra generatus


985. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]


2.148  Tempora non desunt longum mansura per aevum.
2.149   Subiicitur ratio sensui. Proh dolor! Hi subito norunt pudibunda magistro
2.150  Angue sacro; faciunt membris femoralia tristes 150
2.151  Ex ficus foliis. Senserunt protinus alto
2.152   Adventus dei ad miseros prothoparentes. Colle Deum gradientem, celsi numen Olympi,


986. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]


2.157  Vix paulum clausis mulier formidine plena.
2.158  Et Genitor tristis digitos frangebat inertes,
2.159  Dicens: “Quid faciam pauper, mea sacra voluptas,
2.160  O conjux?”. Trepidant, timor omnibus ora ligarat, 160
2.161  Ut sermone suo vix norint scire, ubi sistant
2.162  Ambo pedes. Tandem venit sanctissimus auctor
2.163  Orbis et aeterno


987. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]


2.269  Limen: “Sic saniem conjecto emittere ferro
2.270  In vos ipse volo!”, dicebat nuntius alti 270
2.271  Consilii. Pepulit primo Evam limine sacro.
2.272   Fletus poetae. Proh dolor, heu pietas, proh tristia fata parentis
2.273  Nostra! Quae fuerit tanti olim causa doloris,
2.274  Quo nullus major memorabitur orbe


988. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]

post haec, collapsa gente superba,
2.425  Naufragio tanto fluviis desistere nubes. 425
2.426  Quare cernite, mortales, scelerata virorum
2.427  Pectora, quam dirum scelus est nocuisse deorum
2.428  Spiritibus sacris. Vobis pro teste vetustas
2.429  Illa datur; meliori vita numen adora
2.430  Alterum, pauper, coeli terraeque parentem. 430
2.431  Quisquis eris cupidus per saecula vivere felix
2.432  Inspice mente


989. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]

Christi dei ortus. Semine divino conceptus, venit ab alto 105
3.106  Cardine coelorum, qui viribus occupat orbem.
3.107   Nunc nunc ex Helicone sacro date, turba sororum,
3.108  Praedulces fontes liquidum et praebete liquorem,
3.109  Quo sitiens nostrum os possim perfundere, nuncque
3.110  Saxa movens citharam pulset crinitus Apollo. 110
3.111  Post


990. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]

clarum, quo missus Olympo 125
3.126  Est natus Christos nostro pro crimine sanctus.
3.127  Felices Arabes, Panchaeaque rura relinquunt,
3.128  Venerunt Solymam noscunt Bethlemia prata.
3.129  Muneribus sacris post sanctum sidus adorant,
3.130  Mirantur tenerum faciemque agnoscere parvi 130
3.131   Christi nati humilis locus.


991. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]

Christi nati humilis locus. Concupiunt pueri: servatur Conditor ingens
3.132  Foemineo panno, cunabula parva salutis
3.133  Prospiciunt nostrae, pulchro vagiente puello.
3.134  Inspiciunt sacros postes, quos servat anili
3.135  Posteritate senex, mirantur fronte superba 135
3.136  Leve puerperium, proh, lac quoque Virginis almae!
3.137   Apparitio Christi Sybillae et


992. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]

nec eris nobis, pharetrate Cupido,
3.177  Ultra quippe Deus, sed magnus Conditor aevi
3.178  Perpetuo nostris dabitur venerandus in aris,
3.179  Cui semper coeli terraeque altaria fumant
3.180  Certe thure sacro, quod fert Panchaica tellus. 180
3.181  Et tibi multa cadet valida percussa bipenni
3.182  Hostia, si reduces nos in loca tuta repones”.
3.183  Sicque valedicunt Puero: “Sanctissime regum!”,


993. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]

moriente caduca.
3.229   Bellum Iulii in Venetos. Hoc opus in ex Helicone sacro Pharnensibus antris,
3.230  Quom citharam plectro pulsaret flavus Apollo, 230
3.231   Totus mundus conspirat in Venetos. Et cum


994. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]

Oliverius dicetur; quo duce noster
b1.15  Moribus et patriis splendet virtutibus ordo.
b1.16  Sicque vale, resonant castae paeana puellae,
b1.17  Ecce liber nobis: nostris modulabor avenis
b1.18  Virginibus sacris, pulsabit tympana Phoebus
b1.19  Mecum, vita meos virides dum rexerit artus.
Impressum Romae
Auctoritate theologorum principis reverendi


995. Severitan, Ivan... . Solimaidos libri III, versio... [page aiii_r | Paragraph | Section]

dum rexerit artus.
Impressum Romae
Auctoritate theologorum principis reverendi
magistri Joannis Raphanelli Ferrariensis, Ordinis
praedicatorum, Sacri palatii apostolici magistri;
Arte Stephani Guilliretti, impensis vero integerrimi
viri Joannis de Villa Nova Hispani librarii.
XVI. Kalend. Junii MDIX.


996. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | Section]

commodius aptiusque testari potui quam ut litterarii operis aliquid ederem tuoque nomini dedicarem. Aggressus sum itaque rem plane uiribus meis imparem, sed non a uirtutibus tuis alienam: Dauidis regis gesta uersibus expressi historiam secutus, quam in sacris proditam codicibus ueram esse non ambigo. Eam poeticis numeris Pierioque lepore exornare conatus sum, quo tibi tua grauitate dignius, tuę sanctitati delectabilius munusculum offerre possem. Cęterum ad hoc perficiendum multa mihi impedimento


997. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Non Nysę numen, furiata mente Lyęus,
Pieridumque chorus. Nam non ego dicere Troię
Excidium Thebasue paro nec sparsa cruore
Thessala Romano bellis ciuilibus arua,
Sed cęlo cognatum opus arcanisque sacratum
1.10   Mysteriis. Quorum qui solus crederis autor,
Solus, magne deus, mihi iam cantanda ministres. Iudei
Gens quondam Iudea potens opibusque uirisque,
Orbe sub Eoo


998. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Solus, magne deus, mihi iam cantanda ministres. Iudei
Gens quondam Iudea potens opibusque uirisque,
Orbe sub Eoo residens, non inscia uerę
Religionis erat; ritus moremque sacrorum
1.15   Edidicit monstrante deo, referentibus ipsis
E cęlo afflatis certissima quęque prophetis.
Hinc unum celebrare deum, uirtute creata
Cuius cuncta forent, coepit, terramque polumque


999. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

secundę.
Sed frustra excusat facinus damnante propheta, Saul
"Ignouisse uiro pietas me compulit," inquit
"Illęsas autem pecudes dimittere suasit
Religio, ut sacras stet plurima uictima ad aras." — Samuel
1.50   "Falleris" exclamat Samuel "uanoque fauore
Facta iniusta tegis, quoniam non gratior ulla est
Cęlicolum regi, sacris quę


1000. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Religio, ut sacras stet plurima uictima ad aras." — Samuel
1.50   "Falleris" exclamat Samuel "uanoque fauore
Facta iniusta tegis, quoniam non gratior ulla est
Cęlicolum regi, sacris quę imponitur aris,
Hostia quam semper studio curaque fideli
Imperio parere suo. Quod spernere quum sis
1.55   Ausus, et ipse tuum de regno tollere nomen
Ac Beniaminam sobolem postponere Iudę


1001. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

muros
Illa parte manet, quę spectat lampada Solis
1.95   Fulgentem, quoties Eoo surgit ab orbe.
Illo te transfer natorumque agminis unum,
Quem placuisse mihi nosces, hunc chrismate regem
Vnge sacro sceptrumque manu da nobile ferre."
Hęc dicente deo Samuel stetit ore trementi
1.100   Expauidoque diu. Postquam sibi reddita mens est,
Ędidit has dubio promptas de pectore uoces: Samuel


1002. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Attentare iubes? Huius si forte negoci
Consilium scierit, multam Saul actus in iram
1.105   Protinus, heu, tristi claudet mea lumina letho." —
"At tu" numen ait "uitulam cape 'pergoque', dices,
'Sacrum ferre deo', hac eludes arte superbum.
Quum facies vitula, Iesseum ad sacra uocabis
Ipsum progeniemque omnem. Tunc protinus illum,
1.110   Quem tibi monstraro, liquido sacrabis oliuo
Vtque meo pręsit populo


1003. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

multam Saul actus in iram
1.105   Protinus, heu, tristi claudet mea lumina letho." —
"At tu" numen ait "uitulam cape 'pergoque', dices,
'Sacrum ferre deo', hac eludes arte superbum.
Quum facies vitula, Iesseum ad sacra uocabis
Ipsum progeniemque omnem. Tunc protinus illum,
1.110   Quem tibi monstraro, liquido sacrabis oliuo
Vtque meo pręsit populo plebique, iubebis."
Tunc demum Samuel pecus atque armenta reuisens


1004. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

numen ait "uitulam cape 'pergoque', dices,
'Sacrum ferre deo', hac eludes arte superbum.
Quum facies vitula, Iesseum ad sacra uocabis
Ipsum progeniemque omnem. Tunc protinus illum,
1.110   Quem tibi monstraro, liquido sacrabis oliuo
Vtque meo pręsit populo plebique, iubebis."
Tunc demum Samuel pecus atque armenta reuisens
De grege, quę uisa est magis illi buccula pinguis,
Hanc tulit et rapido Bethlemi moenia gressu


1005. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

pręsit populo plebique, iubebis."
Tunc demum Samuel pecus atque armenta reuisens
De grege, quę uisa est magis illi buccula pinguis,
Hanc tulit et rapido Bethlemi moenia gressu
1.115   Accessit celerans Iesseumque ad sacra uocauit
Cum natis illique simul secreta recludit
Consilia. Ingentes pro tanto munere Iesseus
Grates lętus agit superum dominoque deoque
Et doni autorem procliuo uertice adorat,
1.120  


1006. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Tamque feram domuisse soni dulcedine pestem.
Quis dubitat pręstare fidem, quum fingere nobis
Lex diuina uetet, fecis quum Musa prophanę
1.250   Expers porrecto quicquid cratere refundit,
Hauriat e puris sacrati fluminis undis?
Reddita mens fuerat Saulo, quum regia tecta Dauidis fratres
Tres adiere uiri, cognati sanguinis omnes
Atque uno genitore sati, quo natus et ipse est,


1007. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Protinus aggressus, fundę uertigine saxum
Coniicit idque uolans stridenti turbine fertur.
Tum ualide illisum perfracta casside frontem
1.460   Diffindit mediam. Lethali saucius ictu
Mugiit ut taurus sacras mactatus ad aras.
Per uultus perque arma fluens miserabilis humor
Sanguinis admixto coepit manare cerebro.
Ille labans tereti iam frustra innititur hastę,
1.465   Frustra stare cupit. Mox pręceps corpore toto


1008. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


2.245   Postquam perfecto siluit sermone sacerdos,
Insequitur lituum stridor clangorque tubarum.
Ingenti sonitu concussa est regia tota,
Contremuit paries. Poterant timuisse ruinam,
Ista sacri (ut quondam) si flarent ęra Leuitę,
2.250   Si foret hic priscę Hiericuntis moenia murus.
Nil aliud poterant aures audire loquentum,
Verba magis magno strepitu superata quierant.
Conticuere tubę, calamos


1009. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Nil uulgare canens, sed certe ut maximus olim
Exurgens Abram primo ferus impete gentes
Fuderit infidas prędamque receperit omnem,
Quę fuerat Sodomis cum Lotho ablata nepote.
Vt Hiercunteus lituum clangore sacrorum
2.430   Conciderit murus simul et clamore uirorum,
Aspirante deo plebique fauente fideli.
Pręterea Iesus, Iudea uictor in ora,
Hostibus ut fusis Solis consistere currum
Et proferre diem


1010. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


3.60   Dum celeratur iter, veluti quum sole calenti
Sturnorum nubes supereuolat acta sonoris
Vocibus agricolę, fructus ne fertilis agri
Lędat Amyneam rostris carpentibus uuam.
Rex Saul, ut sacrum celeri pede contigit Aioth,
3.65   Primus sistit equum, primus descendit ab illo,
Post regem reliqui. (Mirum!) ruiturus in omnes
Qui mox uisus erat, placatur protinus, ipsum
Pręsentem mitis Dauidem spectat et


1011. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

quęso, tui. Festę uenere Calendę,
Quum mihi post regem lęta ad conuiuia sedes
(Vt scis) prima datur. Si me quęsiuerit ille,
Dic ad Bethlemos propere petiisse penates,
3.110   Te precibus cędente meis, solennia sacra
Vt peragam et soler tribulum consortia pręsens.
Interea latebris recubabo tectus in illis,
Dum referas responsa mihi. Si mitia fient,
Pax erit, at contra subita si bile tumebunt,
3.115  


1012. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

sedente,
Ordine seruato proceres accumbere iussi,
Quisque suum tenuere locum. Dauidica sedes
Sola suo sessore uacat. Cur defuit ille,
3.160   Quęrenti regi Ionathas respondit abisse
Ad solenne sacrum Bethlemi forte futurum.
Hoc a se precibus multum obnixeque rogantem
Impetrasse suis atque hęc conuiuia festa,
Absens quum fuerit, penitus seruare nequisse.
3.165   Tunc rex iratus respexit lumine toruo


1013. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


3.250   Nec procul inde suos comites residere fatetur.
Vtque aliquo uictu ieiunos adiuuet illos,
Orabat, quando ista dedit responsa sacerdos:
"Non alii, Dauid, mihi sunt hoc tempore panes
Pręter sacratos, quibus uti lege uetantur
3.255   Omnes immundi. Sed si modo tuque tuique
Corpore purgato puraque huc mente uenitis,
Si modo uos Veneris non turpat foeda uoluptas,
His quoque fas uesci." Tunc David seque


1014. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Discite, christicolę! Si panes sumere sanctos
3.265   Non nisi mundatis licuit, nisi denique castis,
Quanto pura magis mens uobis crimine ab omni
Conuenit atque animus deposta labe pudicus,
Sacratis propius quoties acceditis aris
Mystica pransuri conuiuia? Sumitur istic
3.270   Non simplex panis, non pręssi pocula musti,
Sed Christus dominus specie uelatus utraque,
Christus homo Christusque deus, lux,


1015. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Ille, inquam, mucro, quo tu secuisse Gygantis
Iam strati ualido ceruicem diceris ictu,
Illic nunc etiam madidus iacet ecce cruore,
Syndone contectus, uicinus uestibus illis,
Quas humerale uocant, ad sacra litanda dicatas.
3.290   Illo si sit opus, tibi, Dauid, cędimus illum." Ensis Golię
Iesseides gladium tollens pręcingitur ipso
Thecaque eductum dextrę libramine quassat


1016. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ille igitur donatus rebus abiuit.
Inde ego discedens celeri pede castra petiui,
Vt tibi deferrem, ne rerum nescius esses."
Rex nimis indignans accersere protinus ipsum
Pontificem cunctosque iubet, qui sacra litabant
3.425   Ante aras Nobę. Pariter uenere uocati. Saul sacerdotes Nobę perdere iubet
Et rex continuo "Quas ob res, Achimelece,
Coniurastis" ait "me contra tuque tuique


1017. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Et rex continuo "Quas ob res, Achimelece,
Coniurastis" ait "me contra tuque tuique
Cum Dauide simul, cui uictum atque arma dedistis,
Pro quo sancta dei placastis numina uotis
3.430   Supplicibus cantuque precum sacrisque litatis,
Quum tamen ille meum quęrat peruertere regnum
Insidiasque paret, sumptis et prouocet armis?"
Hęc quum terribili fudisset uerba profatu
Ira recens regis, cuius non protinus ora


1018. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Ballantumque gregem mactat manditque cruentus.
3.495   Donec ieiunam laceratis carnibus aluum
Compleat, hinc saturo montana cubilia uentre
Iam lassus repetit, sic dirus alumnus Idumes
In iugulos sęuire sacros non destitit, usque
Dum pia crudeli prostrasset corpora letho
3.500   Octogena uirum numero superaddita quinque.
Sed neque tot Saulis sedata est cędibus ira.
Iussit adhuc rabidus Nobę disperdere plebem


1019. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Et dubitatis adhuc illius fidere uerbis,
Qui nunquam fallit, cuius ualet omnia uirtus?
4.25   En iterum responsa petam, quo certius istud,
Non mente ancipiti, quod diximus, accipiatis.
Indue sacrati niueum uelaminis ephot,
Vt rursum consulta petas rursumque preceris,
Abiathare, deum, quo nostris mensque fidesque
4.30   Confirmata magis iam gentis castra prophanę
Inuasisse uelit cupiantque leuare Ceillam


1020. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Vt iuga seruitii, tanto ductore perempto.
Has tantas talesque minas tantosque paratus
4.75   Persensit Dauid, propriis neque uiribus ausus
Fidere, diuinos monitus inquirere coepit
Supplex cum sacro sic orans Abiatharo: Dauid ad deum
"Summe deus, quem mente colo, cui blandior uni
Sępe tuum celebrans iterato carmine numen,
4.80   Sępe tuas onerans cęsis animalibus aras,


1021. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Profuit ille tuis et adhuc prodesse paratus
Est rebus. Tali quid te tribuisse pigebit?
Mittas magna licet, maius referetur ab ipso,
4.340   Hebrei quem sceptra manent insignia regni,
Si non uana sacri pandunt responsa prophetę."
Talia dicentes transuerso lumine Nabal nota
Spectabat tacitus. Neque enim cum mente quieta,
Siquid eum poscas, potis est consistere auarus.


1022. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

officia? At uetuit Iesseius heros.
5.140   Qui tunc tale suo responsum fudit Abisę: Dauid ad suum Abisam
"Mitte animum talem! Nequaquam criminis expers
Esse potest, quisquis perfusum chrismate sacro
Ausus erit uiolare uirum seu lędere ferro.
Absit ut hanc unquam Cisidę sanguine dextram
5.145   Foedarim! Licet ille meę dispendia uitę
Dira mente paret, semper tolerabimus illum,
Donec


1023. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Ęstuat infelix curisque urentibus ęger
Consulit ętherii, quę lęsit, numina regis.
Vt sibi nulla dari uidit responsa, nec ulla
5.360   Somnia, quę belli possent prędicere finem,
Nec monita, a sacris frustra quęsita prophetis,
Protinus ad magicas se transtulit impius artes, Saul de euentu pugnę consulit magam
Quęsiuit sagas. Endora discit in urbe
Huius sortis anum paruos


1024. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Nox
Solicitus petiit. Iam pullis texerat alis
Humida nox terras, animantum corpora blandos
Carpebant somnos, placida perfusa quiete,
5.380   Quando adiere magam tres isti sacra cientem
Thessala, iam multę per amica silentia noctis. Saul
Cisides rogat hanc, Samuelis ut ipsa prophetę
Sedibus ex imis notam sibi suscitet umbram,
Ore


1025. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

profatur: Samuel ad Saulem
"Quid mea marmoreo, Cisides, ossa sepulchro
5.420   Ellicis et manes audes uexare quietos?
Quanquam non adsum cantu reuocatus iniquo
Illicitisque sacris: cęlestis numinis actus
Imperio ueni." Verbis perterritus istis
Ille refert: "Veniam mihi da, diuine sacerdos Saul respondit
5.425   Arcanique sciens uates! Ego nempe


1026. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


5.425   Arcanique sciens uates! Ego nempe periclis
Ecce premor belli. Getheę sceptrifer urbis
Ipse Palestinam totam sub Marte coactam
In me sęuus agit. Frustra responsa Tonantis
Appetii: renuit sacros audire prophetas,
5.430   Somnia nulla dedit. Fuit hoc tentare necesse,
Vt, quocunque modo te possem, huc usque uocarem
Atque tuis monitis imbutus denique scirem,
Quid facto sit opus tanto in discrimine rerum,"


1027. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Seu uis ipsa meę retro pete moenia Gethę,
Vt tandem cessent nostrę mala murmura turmę."
Hic quoque Dauidi deus affuit. Inde reuerti
6.65   Iussus quippe fuit, ne gentis signa prophanę
Sponte sequens populumque sacris rituque fidelem
Cognatumque sibi contra stans impius esset. Dauid recessit
Exurgens igitur supremę tempore noctis,
Excitat ipse suam et secum iubet ire cohortem,


1028. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

esse saluti,
Absens absentes prędam dimiserit hosti
6.230   Tradideritque simul. Manibus uix temperat amens
Cocio, sed fato Dauida tegente quieuit. Dauid
Ille ergo indutus sacratum protinus ephot,
Aggreditur rogitare deum, possetne repenti
Cursu castra sequi latronum ipsosque rapinis
6.235   Exuere. Vtque sibi cęlestia numina certis
Annuere agnouit signis, citat agmina promptus


1029. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


6.330   Attribuit domino semper gratesque peregit.
Diuersisque locis quum munera mitteret, inquit:
"Ista deus nobis indulsit, non mea uirtus,
Quę uobis mittenda quidem curauimus ipsi,
Vt uos thure sacro pecudumque cruore litantes
6.335   Pro bene re gesta grates referatis eidem."
Porro urbes, quas ipse suis donasse refertur Vrbes quibus Dauid misit dona
Muneribus, sunt hę: diuum domus


1030. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Dauidi iura fuere
Et quę iam sancto Solymarum subdita regno,
Submissa uitale iugum ceruice ferebant,
Falsorum contemnendo simulachra deorum,
6.350   Suscepto ueri uenerandi numinis usu
Moreque sacrorum. Iam tertia coeperat orbem
Illustrare dies Dauide a cęde reuerso Nuncius cladis Israhelitanę
Amalechitarum, quum tristis nuncius illi
(O quam festino turbantur gaudia luctu!)


1031. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

sibi qui nunciat acta.
"Externi generis sum," rettulit "Amalechita Dauid ad cladis nuncium
6.395   De genitore satus, uestratia castra secutus."
Dauid ait: "Quare diuino chrismate sacrum
Extenta uiolare manu ferroque ferire
Ausus es, o nimium, nimium temerarie? Non te
Regia maiestas, non nominis, impie, splendor
6.400   Retraxit monuitque manus frenare proteruas?
Hiccine


1032. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Iesseides super extentum tellure cadauer
Exanimesque artus astans "Tua crimina" dixit
6.410   "Ecce caput pressere tuum, quum tu ipse locutus
Te contra fueris, coram confessus iniquum
Atque immane scelus, sacro perfusa liquore
Membra perisse tua, seruorum pessime, dextra."
Mox inde auersus, Ionathę Saulisque cruenta
6.415   Secum fata dolens tales dabat ore querelas: Dauidis lamenta


1033. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Colligat et prono quod grex detondeat ore!
In te strata iacent Saulis sublimia membra
Vili humilique loco, ueluti de plebe prophana
Vnus et ipse foret, qui dudum insignia regni,
6.435   Sceptra manu gessit, sancto sacratus oliuo.
In te procubuit Ionathas quoque, regia proles,
Victor et ipse uirum. Ionatha charissime, quo te
Prosequar affatu? Quali lamenta mouebo
Ore miser? Quanto referam tua funera fletu?


1034. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Subdita tunc illi, modo quam memorauimus, urbi.
Illuc Iuda tribus properans conuenit ad ipsum Dauid rex
Iesseiden regemque uolens de more salutat
In solioque locat sacroque perungit odore
7.20   Purpureaque super contectum ueste coronat.
Iamque auro radiare caput sublime sedentis
Coeperat et molles aurum circumdare lumbos,
Aurea de tereti pendere monilia collo


1035. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Goliam
Sustulit, hostilem qui uictor sępe phalangem
Siue dedit letho seu uertere terga coegit
Quique sibi infestum uoluit uitare tyrannum,
Perdere quum posset, ueneratus regia sceptra
7.65   Sacratumque caput. Post talia plurima dicta
Legatis portanda nouo dant munera regi
Haud temnenda quidem. Lęti rediere suoque
Legati referunt, fuerant quę gesta, tyranno
Ordine quęque suo largitaque munera


1036. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

fugatis
Eoa de parte poli lucemque propinquam
Solis puniceo iam pręmonstrare colore,
Ipse cohorsque simul subierunt tecta superbę
Hebronis gratesque deo laudesque canendo
7.185   Dauidi, cui sacra suas Victoria palmas
Porrigit et solio sublimem collocat alto.
Acre autem certamen erat cum Saulis iniqua
Stirpe diu, sed fata deo statuente secunda
Iesseo generi, Dauid successibus usus


1037. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

dicens: 'Bethlema natus in urbe,
Ipse meum populum Dauid tueatur et ipse
Pręsideat cunctis, ipsi mea dextra fauebit'
Hinc tecum fidei stabilis modo foedus inimus
Omnes uno animo, te tandem chrismate sacro
7.440   Vngimus, ut dextro fatorum numine regnes."
His dictis illum prompto diapasmate regem
Exunxere palam, toto plaudente theatro.
Insonuere tubis rauco clangore Leuitę.
Cymbala cum


1038. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


His dictis illum prompto diapasmate regem
Exunxere palam, toto plaudente theatro.
Insonuere tubis rauco clangore Leuitę.
Cymbala cum cytharis, cum systris tibia cantus
7.445   Multimodos fudere simul cecinitque sacratos
Turba sacerdotum modulatis uocibus hymnos.
Deduxere alii per compita lata choreas
Saltibus et uario cursu uarioque recursu.
Semita quęque iocis et lusu feruere lęto
7.450   Cernitur,


1039. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

numen. Quibus est compulsa fidelem
Perfida gens arcam plaustris efferre per urbes,
Nunc has, nunc illas. Sed enim quicunque receptam
Admisere domi, hęc ipsos eademque malorum
8.180   Oppressit moles, donec data sacra fuere
Bethsamę primum, Gabaonis ciuibus inde,
Aminadabus ubi sua iam sub tecta sacerdos
Intulit illa, pio semper ueneratus honore.
Huc igitur ueniens multa comitante caterua
8.185   Rex


1040. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Oza misellus
8.205   Sustentare sua nutantia scrinia dextra
Conatus moritur totaque stupente cohorte
Concidit exanimis, commoto numine supra
Illicitum facinus, quia nulli tangere sancta
Pręter sacrato fuerat ius fasque Diali.
8.210   Expauit Dauid diuini scita seuera
Iudicii timuitque sua deponere in arce
Hoc insigne dei et donum uenerabile Cherub. Obededon


1041. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

quiete
Et magis atque magis rebus florere secundis,
8.220   Donec peruolitans tantorum fama bonorum
Iudeę regionis humum conscendit in ędes
Iesseidę regis mentemque illius amore
Illexit sacri iam intra sua septa locandi.
Ergo transacto rex temporis orbe trimestri
8.225   Obededona petit. Sustollitur arca Leuitis
Portaturque humeris populo plaudente simulque Dauid ludit ante


1042. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Vestibus in niueis ędente tripudia rege
Et pulsante lyram cantusque mouente sonoris
Vocibus ante deum. Quoties processerat arca
8.230   Bis ternos passus, toties subsistere iussis
Bos, aries et ouis mactati sacra dabatur
Victima. Seruatus talis fuit ordo gerendi
Thesauri sancti. Qui quum penetrasset in urbem Michol punitur
Iesseidę regis, prospectans pulchra Michola
8.235  


1043. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

et multę studium pietatis in illo
Spernere non timuit. Tanquam se regibus esset
Subiecisse nefas, quoties redduntur honores
Ętherio regi diuumque hominumque parenti!
Postquam deposita est intra tentoria sacro
8.245   Arca uerenda loco, succensi thuris acerui
Illuxere supra sancti libaminis aras.
Mactatę pecudes sacrum fudere cruorem
Incendensque deo ex illis holocausta sacerdos,
Orauit pacem


1044. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Ętherio regi diuumque hominumque parenti!
Postquam deposita est intra tentoria sacro
8.245   Arca uerenda loco, succensi thuris acerui
Illuxere supra sancti libaminis aras.
Mactatę pecudes sacrum fudere cruorem
Incendensque deo ex illis holocausta sacerdos,
Orauit pacem populo plebique fideli. Dauidis pietas
8.250   Tum bona uerba pius cunctos diffundere supra


1045. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Ędis condendę. Nathano denique, postquam
Suspirasset, ait: "Cernis, sanctissime uates,
8.295   Me magnas habitare domos, et marmore et auro
Fulgentes raręque noua compagine cedri,
Et stare extentis sacram sub pellibus arcam?" Nathan propheta
Protinus ille refert: "Dauid, celeberrime regum,
Hoc, quodcunque pio facinus sub pectore uersas,
8.300   Perfecisse stude. Illabens penetralia mentis,


1046. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Plebe uias, anteire uię quum signa iuberem,
Sed quoscunque locos, quęcunque petiuimus arua,
8.315   Tectus pellicei processi tegminis umbra
Tergoreoque sinu. Pręsentis adusque diei
Tempus ego nunquam sacram mihi condier ędem
Quęsiui, cedroue domum uel marmore structam.
Hoc quoque Dauidi referas, uolo, crastina quum lux
8.320   Aduehet alma diem: 'Pecudis pannosus ouilis
Pastor eras, quum te uolui pręponere regno


1047. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

regnoque simul sublimius omni.
Hic de te genitus templum mihi condet et aras,
Semper pace fruens. Erga hunc ego munere fungar
Officioque patris, donec seruabit amorem
8.335   Ipse mihi fidisque colet mea numina sacris.
Quin etiam si quid facti patrarit iniqui,
Poenas ipse feret, domui rata pacta manebunt
Nec, uelut ablata est regnandi a Saule potestas,
Sic erit a uobis: sceptro gaudere perenni
8.340  


1048. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


8.370   Pręstantem numero atque armis, submittere nobis
Tam facile uictum placuit tibi, quam fuit ille
Difficilis uinci, nisi nos tua dextra iuuaret.
Tu sanctas nobis leges ritusque dedisti
Sacrorumque modum. Tu uatum corda piorum
8.375   Inspiras, per quos nobis arcana reueles
Consilia et casus certissima fata futuri.
Tu nunc, magne pater, tua quę promittere uirtus
Est dignata tuo Dauidi ingentia seruo,


1049. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Sic fundente preces ante arcam rege, leuatis
In cęlum manibus populus plaudebat et ipsę
8.385   Effigies Cherubim pronis annuisse feruntur
Vultibus et leuiter commotis omina pennis
Lęta dedisse. Sacri mirantes talia mystę
Ętherio laudum cecinerunt carmina regi
Turbaque sublatis respondit uocibus "Amen."
8.390   Affuit inde deus Dauidi bella gerenti. Quattuor Dauidis uictorię


1050. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Ioabus
8.480   Saruiades, animo pręsens et fortis in armis.
Gestorum sed cura fuit conscribere fastos Iosaphat
Sola Iosaphato, Solymis Achiludus in oris
Quem genuit. Qui sacra dei ritusque colendi Sadoch
Curarent, fuerant Sadochus, filius almi Achimelech
8.485   Achitobi, et clarus uirtutibus Achimelecus


1051. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Donasses multo, dulces miscere loquellas
Dum licet ac gratas audire et reddere uoces."
Sic Dauid, sic ipse sequens respondit Vrias: Vrias respondit Dauidi
"Scortea sacratam diuini muneris arcam
9.240   Velamenta tegunt, tentoria parua cohortem
Israhelitanam, dura in tellure Ioabus
Distentus recubat, generis pars maxima nostri
Sub diuo carpit somnos, iustissime regum,


1052. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


In cassum cęssisse suos, compellit Vriam
9.255   Illo etiam perstare die secumque morari,
Hunc uino superare ratus, quo largius ille
Hausto, mente magis captus, magis appetat ipsam
Vxorem, ducis oblitus rerumque sacrarum.
Mensa reposta fuit uinique cibique paratu
9.260   Luxuriosa nimis multisque sedentibus uni
Iesseides cratere mero propinat Vrię.
Inter coenandum repetitis potibus ille,
Quanuis mente


1053. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Iuxta primorum soluendum marmora patrum,
Hebronę tumulata iacent ubi corpora sancta
Adę atque Abrahę simul Isachique Iacobique
10.410   Vxorumque una. Rex illi cęssit, ut iret
Offerretque deo promissa et debita sacra,
Esse nefas dicens, quod recte uouimus, illud
Reddere nolle deo. Tunc Hebronam ille profectus
Cum bis centeno peruenit milite. Postquam
10.415   Illic consedit, certos direxit ad urbes


1054. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

profectus
Cum bis centeno peruenit milite. Postquam
10.415   Illic consedit, certos direxit ad urbes
Israhelitanas, populis hęc iussa ferentes,
Vt clangente tuba magno clamore salutent
Absalona sacro dignum diademate regem,
Moenibus Hebronę qui nunc circumdatus altis
10.420   Imperat atque sedens populo dat iura uolenti. Achitophel
Achitophel Gilone fuit uir nobilis urbe,


1055. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Accitum primo post se sublimat honore,
Vt regat ille suo semper quęcunque regenda
10.425   Consilio meliore forent castrisque domique.
Inde animi audacis iuuenis frontisque proteruę
Extemplo cędit lectas in sacra bidentes,
Necdum panda iugo detritos colla iuuencos
Immolat atque omnes dudum sua signa secuti
10.430   Coniurant spondentque fidem regemque salutant.
Inque dies populus patrię de finibus orę


1056. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


10.490   Desertum uersus, Sadochus et Abiatharus
Ecce sacerdotes ueniunt reliquique Leuitę,
Portantes humeris diuini foederis arcam.
Censuit indignum tali se munere Dauid
Atque ait: "Hoc sacrum pignus referatur ad urbem.
10.495   Illic de nobis oracula certa petantur,
Illic quęratur, sacris modo rite litatis
Ętherio regi, quid iam parat ipse futurum.
Illum si nostri miseret iam, subtrahet istis


1057. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Portantes humeris diuini foederis arcam.
Censuit indignum tali se munere Dauid
Atque ait: "Hoc sacrum pignus referatur ad urbem.
10.495   Illic de nobis oracula certa petantur,
Illic quęratur, sacris modo rite litatis
Ętherio regi, quid iam parat ipse futurum.
Illum si nostri miseret iam, subtrahet istis
Suppliciis seruosque suos ad tecta reducet
10.500   Antiqui patriique soli. Sin mulcta paratur


1058. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

responsa referri.
Interea latebras desertę quęrere terrę
Est animus, donec noscam, quid numina summi
10.505   Me iubeant regis." Tunc demum rettulit arcam Dauidis dolor
Sacra tribus. Porro turba comitatus ab omni,
Montis oliueti cliuum quum scandere Dauid
Coepisset, nudis pedibus calcabat arenas,
Ora rigans lachrymis, nigro uelamine tectus.
10.510   Hoc imitata phalanx omnis tristisque


1059. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Deficeret, Dauid Castris post terga relictis
12.5   Ibat ouans Solymas, cunctis comitantibus ipsum. Tribus Iuda
Primaque Iuda tribus properauit prępete cursu
Ad Iordanis aquas et sacra repente fluenta
Irrumpens, regem transuexit protinus ultra.
Dum rex aduersę iam staret in aggere ripę, Semeus
12.10   Aduenit Semeus, comitatus gentibus urbis


1060. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Exclamans dixit: "Nunquid modo mitibus usus
Verbis hic Semeus meritas euadere poenas
Iussus erit? Cuius tanta est audacia mentis,
Vt non sit ueritus probris discindere coram
12.35   Israhelitarum sacratum chrismate regem?" Dauidis clementia
Ergo Dauid ait: "Quo nos euenit ouantes
In patriam remeare die, damnabitur illo
Hebrei generis quisquam mortemue subibit?"


1061. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Iosaphat
12.315   Natus Ahiudo Iosaphatus gesta notare
Annua iussus erat. Scribarum maximus unus Siba Sadoch
Nomine Siba fuit. Curabant sacra Sadochus Abiathar
Atque Abiatharus, sed primus honore sacerdos Hiram
Hiramus fuerat, qui dicitur Iraithes.
12.320  Hi tunc atque alii


1062. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

loca nota tribus, ubi Cisi tecta recumbunt
Ossa patris, posuitque suis propiore sepulchro
Marmoribus, patrię careant ne sedis honore,
Sic mandante pio mitique per omnia rege.
12.410  Talibus ętherio placato numine sacris
Terra suas fruges fudit magis ubere lęto
Lataque collectę ruperunt horrea messes
Vndantesque lacus grauidis dedit uua racemis.
Agricolę uotis descendens nubibus imber


1063. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

corda fatiget.
13.5   Exin lętitię tactus dulcedine Dauid
Sustulit exutam curis ad sydera mentem
Arreptaque lyra cordas pulsare canoras
Diuinasque referre pio modulamine laudes
Coepit et has sacro depromere pectore uoces: Dauid deo laudes cecinit
13.10   "O deus, ętherii uirtus et gloria regni,
Principium sine principio, sine fine perennis
Maiestas! Tibi lętus ago, pater


1064. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Demonis atque dolos pugnemus, corda tegendo
Et fidei nunquam difracta casside sanctę
Et thorace spei semperque calentis amori.
13.75   Huc Dauid referens heroum facta suorum
Commemorat cantu sacroque ita digerit ore: Cathalogus fortium
"Insignes uirtute uiros cantemus et armis,
Quorum pręcipue ductu uictoria gentis
Constitit Hebreę et palmę decora alta cupitę.


1065. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Robustique uiri, numerus quorum inde repertus
13.270   Millia mille fuit cum centum milibus una
Et quingenta, tribus post illos milia Iudę.
Beniamina cohors turbę subducitur isti
Gensque Leuitarum sacris arisque dicata.
Pertransisse quidem numerum tunc fertur eorum
13.275   Improba pertesus Dauidis iussa Ioabus
Et posuisse minus quam quod numeratio plena
Sufficeret plenusque daret tunc calculus illi.


1066. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Accessi cupiens hęc illi reddere uota,
Pestifer ut cesset placato numine morbus." Respondet
13.400   Ille sub hoc: "O rex, nulla mercede petitum
Accipe ponendis sacris altaribus agrum
Et positis offer poscentia munera pacem.
Ecce boues etiam gratis tibi soluo iugales,
Do stiuam, burim, temonem: suscipe aratri
13.405   Instrumenta mei, ne desit uictima neue


1067. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

numen,
Et non sponte dato restat mihi." Dixit et illi
13.410   Quinquaginta dari signata numismata siclos
Pro mercede boum, sed plus pro iugere campi
Iussit et extructa quadrati marmoris ara
Sacra offerre deo coepit ueniamque precari,
Fila mouere lyrę et modulatos dicere cantus.
13.415   Placatum numen depulsa nube malorum
Iam claro Hebreas spectabat lumine terras.
Ille ętate grauis fractusque senilibus


1068. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


14.15   Nomine Celethos quos dicunt atque Phelethos,
Noti Marte uiri belloque experta iuuentus
Partis regis erant. Fonti uicina Rogello
Stabat acuta silex: Zeletham nomine dicunt.
Hanc prope Adonias sacris de more litatis
14.20   Conuenire iubet Dauidis germina fratres
Atque tribus Iudę partem sociosque patrandi
Audacis facti, cuius manifesta cucurrit
Suspicio. Quoniam, quos nouerat esse fideles


1069. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

isto
14.70   Mactauit pingues uitulos ouiumque bidentum
Veruecumque gregem, mensis epulisque paratis
Iussit adesse suos lauta ad conuiuia fratres
Egregiosque uiros, curandis Abiatharum
Addictum sacris bellatoremque Ioabum.
14.75   Vescentum uox illa fuit: Rex omnibus unus
Pręsit Adonias! Quos fidos esse sciebat
Ipse tibi, cauit tales ad sacra uocare:
Ioiada genitum Banaiam meque tuumque


1070. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Egregiosque uiros, curandis Abiatharum
Addictum sacris bellatoremque Ioabum.
14.75   Vescentum uox illa fuit: Rex omnibus unus
Pręsit Adonias! Quos fidos esse sciebat
Ipse tibi, cauit tales ad sacra uocare:
Ioiada genitum Banaiam meque tuumque
Sadochum, cui sunt adolenda altaria curę,
14.80   Atque abs te genitum Salomonem. Talia forsan
Permissu sunt acta tuo, nec dicere nobis,
Rex,


1071. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


14.125   Sanctaque Sadochus sumens unguenta sacerdos, SALOMON REX
Bersaba genitrice satum Salomona perunxit.
Ille magis gratum spirauit inunctus odorem Sacra unctio
Quam succi, quos iactat Arabs Babylonque superba
Assyriumque solum. Non sic opobalsama fragrant,
14.130   Non nardus, non myrrha simul, non thura Sabeis
Lecta iugis. Etenim superant diapasmata sacra


1072. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

unctio
Quam succi, quos iactat Arabs Babylonque superba
Assyriumque solum. Non sic opobalsama fragrant,
14.130   Non nardus, non myrrha simul, non thura Sabeis
Lecta iugis. Etenim superant diapasmata sacra
Vnguenti genus omne suo dulcore prophani.
Sacrato Salomone cauę clangore canoro
Intonuere tubę, psalmos cecinere Leuitę
14.135   Belligerique uiri lętas ad sydera uoces
Iactarunt


1073. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Assyriumque solum. Non sic opobalsama fragrant,
14.130   Non nardus, non myrrha simul, non thura Sabeis
Lecta iugis. Etenim superant diapasmata sacra
Vnguenti genus omne suo dulcore prophani.
Sacrato Salomone cauę clangore canoro
Intonuere tubę, psalmos cecinere Leuitę
14.135   Belligerique uiri lętas ad sydera uoces
Iactarunt pariter: "Salomon regnator in omnes
Aspirante deo uiuat feliciter annos!"


1074. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Ioabus ait: "Quorsum nunc clamor in urbe
Ille uirum clangorque tubę? Quidnam ista requirit
Lętitię species?" Nec adhuc cessauerat ipse
Velle loqui, nunc hoc, nunc illud mente uolutans,
Ecce Ionathanus, sacri puer Abiathari,
14.155   A Solymis ueniens illuc accessit, et ipsi Adonias
Dixit Adonias: "Huc adsis, sancte Leuita,
Nuncius esto boni, felicis et omine sortis
Consolare


1075. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


14.160   "Fallit, Adonia, tua te spes, optime, fallit,
Aduersa est fortuna tibi. Salomona locauit
In solio Dauid. Sadochus quippe sacerdos
Et Nathanus eum uates ad Gyona ductum
Vnguine sacrarunt sancto regemque uocarunt
14.165   Ingressique urbem solio statuere paterno.
Lętitia incessit populos. Peruenit ad aures,
Credo, etiam uestras sonitus clangorque tubarum
Atque hominum clamor. Primatum coetus


1076. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

alii, breuior qua cursus ad arcem,
Tutior aut callis pateat. Sic omnibus istis
Contigit, et quem lęta modo ad conuiuia regem
14.185   Vnanimes fecere sibi, pulsante relinquunt
Corda metu, obliti fidei iurisque sacrati. Adonias
Solus Adonias, quo se conuertat, ab omni
Iam spe depositus, nescit pactoque suorum
Deceptus pariter. Tandem tentoria sacra
14.190   Irruit et cornu stantis


1077. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Corda metu, obliti fidei iurisque sacrati. Adonias
Solus Adonias, quo se conuertat, ab omni
Iam spe depositus, nescit pactoque suorum
Deceptus pariter. Tandem tentoria sacra
14.190   Irruit et cornu stantis complectitur arę.
Illic ille quidem iam tali tutus asyllo
Exposcit ueniam. Quanto nunc tutius esse
Confugium debent nobis iam sanguine Christi
Templa


1078. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

sacra
14.190   Irruit et cornu stantis complectitur arę.
Illic ille quidem iam tali tutus asyllo
Exposcit ueniam. Quanto nunc tutius esse
Confugium debent nobis iam sanguine Christi
Templa sacrata pio, pecudum si sparsa cruore Confugium ad ecclesiam
14.195   Tutata est hominem manifesti criminis ara?
Non quod pręstari debet fauor ullus iniquis,
Sed quod multa locis danda


1079. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

si sparsa cruore Confugium ad ecclesiam
14.195   Tutata est hominem manifesti criminis ara?
Non quod pręstari debet fauor ullus iniquis,
Sed quod multa locis danda est reuerentia sacris,
Nec uiolenta manus templis adhibenda dicatis,
Sponte repurgando sceleri, non cęde luendo.
14.200   Nuncius ad regem sic est Salomona locutus: Adonias poscit ueniam


1080. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

uiolenta manus templis adhibenda dicatis,
Sponte repurgando sceleri, non cęde luendo.
14.200   Nuncius ad regem sic est Salomona locutus: Adonias poscit ueniam
"Fugit Adonias arcę ad tentoria sacrę
Atque altare tenens ueniam uitamque precatur
Et rogat, ut regni crimen dignere cupiti
Condonare sibi, si te simul ulla cupido
14.205   Regnandi tenuit, quum nondum sceptra teneres."


1081. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


Corpora, diuinas hominis testantia uires.
At neque tam miris gens impia credula gestis,
Inuidię stimulis agitata, insurget in illum.
Criminis insontem damnabit, uincula collo
14.250  Iniiciet sacro, conuitia congeret illi
Et sputa et colaphos nudataque membra flagellis
Pertundet spinisque caput compunget acutis
Affixumque cruci suspendet, pocula felis
Faucibus apponet sitientis, cuspide pectus


1082. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

nunc pręcipio et memori tibi mente teneto! Dat pręcepta Salomoni
Iussa dei primum tibi cuncta capessere curę
Sit uolo, diuinę legi parere memento.
Consulere hanc studeas, fuerint seu sacra ferenda
Grata deo, fuerint dubię seu iurgia litis
14.300  Arbitrio tollenda tuo. Committere noli,
Committi quod iure nequit nec legibus ęquis.
Promissis confide dei, nil uerius unquam


1083. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

pace cruorem
14.325  Fundere non timuit, sic idem sanguine poenas
Fac luat atque imas Herebi descendat ad umbras. Semeus
Est etiam Semeus, Geminina stirpe superbus,
Qui me sacrilego lęsit temerarius ore,
Probra uomens, maledicta tonans, conuitia fundens,
14.330  Quando iter arripui Castrorum moenia uersus.
Talia dimittas, quoniam Iordanis ad amnem
Occurrit supplex nobis ueniamque


1084. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

fusci
Fraxineasque trabes, ingentia marmora, multas
Saxorum moles, auri argentique talenta
Et ferri multos et multos ęris aceruos
Fusaque de uario quam plurima uasa metallo.
14.365  Illa sacrare deo facies temploque peracto
Atque adytis templi diuinam protinus arcam
Induces, populi circumplaudente corona
Et caua linigeris inflantibus ęra ministris.
Ipsam conueniet sanctis portare Leuitis,


1085. Marulić, Marko. Dauidias, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

peracto
Atque adytis templi diuinam protinus arcam
Induces, populi circumplaudente corona
Et caua linigeris inflantibus ęra ministris.
Ipsam conueniet sanctis portare Leuitis,
14.370  Sacra nefas aliis contingere. Diuidat ordo
Officia in cunctos: alii pia dogmata legum
Expediant, alii diuinas carmine laudes
Cantent, hi foribus pręsint, custodia gazę
Vasorumque illis detur. Solertia tali


1086. Marulić, Marko. Quinquaginta parabolae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

errore resipisci uoluerunt. Haec parabola Iudeorum arguit incredulitatem. Qui cum ob primorum parentum culpam libertate exuti sub maledicto Legis essent, liberatorem Christum expectarunt, quem illis uenturum prophetae praedixerant. Eius itaque futurum aduentum quotidianis sacrificiis cerimoniisque significabant. Sed postquam uenit et, quaecunque de illo in Scripturis praedicta fuerant, impleuit, ipsum esse negarunt, persecuti sunt, occiderunt. Occisus reuixit et in caelum abiit, solutum mundum ab Adae peccato relinquens. Post haec


1087. Marulić, Marko. Quinquaginta parabolae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

explananda mihi uidetur. Omnes quidem nos per fidei adoptionem Dei et ecclesiae filii sumus. Sed si ab ea quaesierimus, cur monachi et secularis, cum aeque in excolendis uirtutibus desudarint, non aequalia merita sint, nonne respondebit plus ei se debere, qui Deo patri obtulit in sacrificio cum uirtutibus libertatem, quam qui solas donauit uirtutes? Esto uterque seruet ea, quae religionis sunt, alter tamen ita se subiecit atque ligauit, ut nunquam sibi fas sit ab obedientiae, castitatis, paupertatis uoto resilire, alter uero, quanuis Deo non minus


1088. Marulić, Marko. Quinquaginta parabolae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

uolunt poenamque illam, omnibus, quae hic inferri queunt, acerbiorem, subire malunt quam a delinquendi obstinatione resipiscere, tam in seipsos crudeles quam erga clementissimum legislatorem Deum iniqui. Haec ergo parabola illos respicit, qui poenitentiae confessionisque sacramentum ex diuina largitate fideli populo indultum contemptui habent. Et, si id, quia peccare delectat, agunt, imprudentissimi sunt, cum non animaduertant neque quam breuis ista delectatio sit neque quam longa illi succedant tormenta, utique quorum nullus finis.


1089. Marulić, Marko. Regum Delmatiae atque Croatiae... [Paragraph | Section]

consulere et, quicquid deinde pontificali autoritate deffinitum fuisset, ratum habere; deinde cunctis audientibus scripturę per dies quattuor lectę et, sicuti hę monebant, regiones diuisę metęque finium singulis impositę ac iura constituta. His peractis Budimerum regem sacro chrismate delibutum sanctificarunt et in dignitate, in qua erat, opportunis benedictionibus confirmarunt, imponentes reliquis omnibus ut semper dicto eius audientes essent iussaque perficerent et suis post illum hęredibus pari studio obsequerentur. Deinde archiepiscopos


1090. Marulić, Marko. Regum Delmatiae atque Croatiae... [Paragraph | Section]

et in cunis adhuc iacentem omnes uno animo regem salutauerunt. Vncto deinde ab episcopis et coronato nomen inditum est Sfetolicus, quod in Latinum uersum Sanctulum sonat. Qui cum adoleuisset, patris, omnium qui ante illic regnarunt pręstantissimi, uestigia sequi coepit, sacris deditus Christianęque religionis ualde studiosus. Cumque in omnibus sese summa cum laude gessisset mortemque obiisset, filius ei Vladislauus successit in regno, qui ei duo de uiginti annos nato genitus fuerat. Hic quidem et corporis uiribus et animi audacia


1091. Marulić, Marko. Regum Delmatiae atque Croatiae... [Paragraph | Section]

Rem certe indignam et Christianorum principum ignauię adscribendam existimamus ut Hierosolymę sanctaque loca, in quibus Christus Dominus pro nobis nasci, pro nobis mori uoluit, ab infidelibus tam diu possideantur, possessa polluantur prophanenturque, et ab iisdem illa sacra, illa Domini mysteria, quę nobis uenerationi sunt, probro derisionique habeantur. Iccirco uos, sicut et reliquos per orbem fideles, hortamur ut nobiscum socia arma iungentes ad res Christiano nomini repetendas in libertatemque uindicandas proficisci statuatis; huic rei


1092. Marulić, Marko;... . Principium operis Dantis Aligerii... [Paragraph | Section]


Ad quę, siqua tibi suberit properare cupido,
Dignior hac anima recto te tramite ducet.
D125  Illi ego te cędam discedens; me uetat illuc
Ire Deus prohibetque suum conscendere Olympum
Neglecti ob noxam ritus morisque sacrorum.
Quippe colendus erat quando protendit in omnes
Imperium partes, quando sua regia cęlum est.
D130  O felix quemcunque legit sua sydera supra!«
His animum dictis mihi reddidit, hac ego tanta
Spe feruens


1093. Kožičić Benja,... . Simon Begnius episcopus... [Paragraph | Section]

2012-02-24T20:20:29 Početna verzija. SIMON BEGNIVS, EPISCOPVS MODRVSIENSIS, LECTORIBVS BENE VIVERE Reuoluenti mihi sacrae theologiae uolumina in bibliotheca reuerendissimi patris Marci Vigerii, episcopi Praenestini, cardinalis Senogalliensis, ut suis illa locis coaptarem – quemadmodum ipse me facere uoluerat – ad manus uenit Controuersia super cultu instrumentorum Dominicae passionis, per ipsum


1094. Niger, Toma. Doctissimo et integerrimo Marco... [page 3v | Paragraph | Section]

pronuntiationem uehementiamque uerborum Demosthenis Aeschinisque, sua uerba trutinantium, crederes. Quod nequaquam auderem adstruere, nisi et orationi prius peroratae, quam pene demandatae, ipse interfuissem, et ab omnibus fere, qui interfuere, commendatissimam cognouissem. Nam et tunc totius pene sacratissimi theatri applausu est excepta, et postea omnium (qui ea legerunt seu audierunt) rotundo ore celebrata, ac doctissimi cuiusque sententia commendata. Magisque eius eloquii uenustatem, uehementiamque admirantur, qui philosophiae insuper et theologiae peritissimum eum esse non ignorant.


1095. Baničević, Jakov. Epistulae anni 1513, versio... [page 152 | Paragraph | Section]

pro Duce Mediolani et contra Venetos, et deposuisse pecunias pro solutione Helvetiorum, et jusisse ut quanto citius Armigeri sui accelerarent ad Lombardiam, ex quo novo Vice Rex substitit et est Placentia, nec progreditur nec retrocedit, nec satis scitur quid facturus sit. Sacramorus Vice Comes, et Bastardus Triultii cum circiter D. C. equitibus et iij. M. Rusticorum Monteferrato erant inclusi in Alexandria. Duo milia Peditum cum parte artellarie desenderant versus Ast et erant prope Ast, dicebatur quod descenderent societates Triultii et Ruberti de la


1096. Andreis, Franjo... . Epistolae III, versio electronica [Paragraph | Section]


Inter fortunae dona beata tuae,
Vincere te saeuae miracula ficta chymerae?
Diuitiis Croesus, moribus ipse Numa es.

Sacre Regie Maiestati Romanorum, Hungarie, Bohemie regi etc. Domino meo clementissimo.
Sacratissime Rex et Domine Domine Clementissime, post humilem servitiorum commendationem meorum. Audio nunc vacare unum


1097. Andreis, Franjo... . Epistolae III, versio electronica [Paragraph | Section]

moribus ipse Numa es.

Sacre Regie Maiestati Romanorum, Hungarie, Bohemie regi etc. Domino meo clementissimo.
Sacratissime Rex et Domine Domine Clementissime, post humilem servitiorum commendationem meorum. Audio nunc vacare unum archidiaconatum in Transsilvania per mortem Fratris Donati. Hoc volui tantum revocare in memoriam V. S. R. M. V. S. R. M. =


1098. Andreis, Franjo... . Epistolae III, versio electronica [Paragraph | Section]

Rex et Domine Domine Clementissime, post humilem servitiorum commendationem meorum. Audio nunc vacare unum archidiaconatum in Transsilvania per mortem Fratris Donati. Hoc volui tantum revocare in memoriam V. S. R. M. V. S. R. M. = Vestra sacra regia maiestas (declinatur ut necesse est). ut sciat, ubi mihi providere posset. Opto succedere omnia feliciter V. S. R. M. Vienne 15 Januarii 1541. V. S. R. M. servus


1099. Andreis, Franjo... . Quattuor epigrammata in libris,... [Paragraph | Section]

Tranquilli Parthenii Ragusini carmen
Qui modo in obscuris iacuit Pomponius oris,
Difficilis, durus nec minus asper erat;
Oedipodis quem uix aperiret cura labroque,
Vix Tiburtinae pectora sacra deae –
5  Iam legitur clarus Vadiani munere uatis,
Cui uirides lauri tempora docta premunt.
Non secuit tantum salebras uitiataque uerba,
Plurima sed multis contulit historiis.
Quid non huic


1100. Andreis, Franjo... . Quattuor epigrammata in libris,... [Paragraph | Section]

tuam. Ad excellentissimum uirum, maximum antiquitatis ac litterarum obseruatorem, dominum Conradum Peittinger, utriusque iuris doctorem, Tranquillus Parthenius
Inclyte sacrarum custos sanctissime legum,
Conrade, Aonii maxima cura gregis,
Quem proceres magnique duces, quem Caesar honore
Prosequitur, uitae spesque decusque meae,
5  Quas ego pro meritis aequas tibi reddere laudes,5


1101. Andreis, Franjo... . Quattuor epigrammata in libris,... [Paragraph | Section]

Latię excoluere Camęnę
Gallicaque et quondam Graia Minerua dedit,
Eckius excelsa passim virtute refulgens
Explicat ingenii fertilitate sui;
5  Cui non terra grauis satis est, Neptunus et aer
Sed penetrat summi mystica sacra Dei.
Non hęc humani est mortalis imago tenoris
Exuperant vires ardua nempe leues;
Eckius ingenio quod transuolet astra polumque,
10  Nemo hoc diuini muneris esse negat. Ex


1102. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

13 Ad desperantem exhortatio c. 14 De peccatorum confessione c. 15 De iis qui confiteri negligunt c. 16 De sacramento corporis Christi c. 17 In eos qui sacramentum male sumunt c. 18 In eos qui sacramentum sumere recusant c. 19 De ieiunio et


1103. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

De peccatorum confessione c. 15 De iis qui confiteri negligunt c. 16 De sacramento corporis Christi c. 17 In eos qui sacramentum male sumunt c. 18 In eos qui sacramentum sumere recusant c. 19 De ieiunio et refectione c. 20 Quale debet esse


1104. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

De iis qui confiteri negligunt c. 16 De sacramento corporis Christi c. 17 In eos qui sacramentum male sumunt c. 18 In eos qui sacramentum sumere recusant c. 19 De ieiunio et refectione c. 20 Quale debet esse ieiunium et quanta sit eius uirtus c. 21 De uitio uictum


1105. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section]

indubitatę credulitatis assensu suscipiamus. Ut iacto rectę fidei fundamento | cęteras quibus beata uita comparatur, uirtutes superędificare possimus | et de nobis dici queat: Jo. 20. Beati qui non uiderunt, et crediderunt! Vnde etiam sacramentum corporis et sanguinis sui Dominus sub panis uini-que specie instituit, ut non quod cernimus | neque quod tangimus, sed quod credimus in terra adorantes, hoc ipsum uidere in cęlo mereamur exultantes. Et


1106. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section]

alterum sine altero nihil proficit ad salutem. Cęterum fieri solet, ut ad sectę huius professionem accedentes nonnihil suspensum animum primitus gerant, deinde (si tamen dignoscendę ueritatis proposito hoc agunt) magis illuminati | nihil uerius esse existimant quam quod Sacrarum Litterarum monumentis contineri cognoscunt. Qui ita in fide stabiliri cupiunt (omnes autem cupere debent) Deo supplicent | et hominem illum imitentur, qui in Euangelio ait: Mar. 9. credo Domine adiuua incredulitatem meam.


1107. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Ecclesię iam immortalitatis natiuitate lętantur, translati de mundo isto corruptibili ad mundum incorruptionis | et de terreno habitaculo ad cęleste regnum. Cuius immensam et ineffabilem gloriam nunc in Ecclesia laboribus occupata constituti cogitatione comminiscimur, dum solemnia sacra celebramus, Luc. 10 Mariam imitando, quę sedens ad pedes Domini sermonum eius dulcedine pascebatur, ut cum ipsa postea dicere possimus Vidi Dominum et hęc dixit mihi .


1108. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

qui Domini flagello eiecti fuere de templo dicentis: Jo. 2. Nolite facere domum Patris mei | domum negociationis! Illi uero eam latronum speluncam faciunt, qui ineffrenatę libidinis ardore, nulla loci aut sacrificiorum habita ratione pudicicię insidiantur alienę uel oris nutu | uel oculorum nictu | uel impudenti aliquo uerborum prolatu. Melius cum iis ageretur, si nunquam domum Dei adiissent | quam ut ingressi sic in ea quasi in prostibulo uersari non dubitent.


1109. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

esse, in hoc ueritatem. in illa promissionem, in hoc perfectionem. Luc16 Facilius est inquit cęlum et terram pręterire | quam de Lege unum apicem cadere. Quicquid ergo cerimonię, sacrificia, prophetę futurum nunciabant, partim impletum est in primo Christi aduentu, partim in secundo implendum expectamus. nequis frustra aliquid scriptum aut significatum putet. Quicquid autem in Lege ad uitę morum-que institutionem spectat, sicut ueteribus ita et nouis hominibus


1110. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

et non planxistis. Quid enim aliud omnes diuinę continent Scripturę | nisi uirtutum laudem uitiorum-que detestationem atque querelam ? Porro, ipsis etiam, qui sacra eloquia uel audire renuunt | uel si audiant, secundum ea uiuere nolunt, nequiores sunt, qui eadem audiendo coram arguere | atque iisdem petulanter obtrectare audent | et sophismatum strophis docere | ipsa Dei pręcepta uel impossibilia factu | uel inter se pugnantia | uel aliqua


1111. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

dignitas efferre, si animum habendi auiditas inquietare, adulterio inquinabitur ut Herodes, metu ad negandum subuertetur ut Petrus, optimum quenque contemnet | ut pontifices et scribę Christum | et dum lucra sectatur ut Iudas, nec furtis abstinebit nec sacrilegio. quam autem turpissimum sit, cum bene coeperis male desinere | et nunc hoc nunc aliud uelle, alię quoque in Euangelio similitudines indicio sunt. Matth11 Inconstantis quippe


1112. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

et humana transgressi sublimitate contemplationis cęlestibus insererentur. Ex his quę dicta sunt, discere possumus, ut ille perquam raro conuersetur cum hominibus, qui sępe cum Deo esse desyderat. Nunc his qui sacerdotalibus initiari sacramentis uolunt ostendemus, quibus rebus et bonus constet sacerdos | et malus efficiatur, ut discant, quę sibi expetenda quę-que fugienda sint, ut bonorum potius gloriam consequantur | quam in sortem concedant malorum.


1113. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

noui sacerdotii tanto purior successio sit quam ueteris, quanto et sacerdos noster Christus omnibus qui ante illum hoc munere usi sunt, noscitur esse pręstantior. Neque enim arietum ut olim aut uitulorum sanguine nunc sacrificatur, sed ipse Christus uerus Deus et uerus homo, uiuus et immortalis, licet aliena specie uelatus, offertur . Quod si etiam priscis dictum sit: Esa52


1114. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Populum meum docebunt inquit, quid sit inter sanctum et pollutum inter mundum et immundum ostendent eis. et cum fuerit controuersia, stabunt in iudiciis meis | et iudicabunt. Exigitur ergo a sacerdote ut eruditus in Lege sit | et quicquid in sacris litteris continetur, pro uiribus ediscat. alioquin sacerdotio indignus existimabitur, dicente Domino per Osee prophetam: Os4 Quia tu scientiam repulisti, repellam te ne sacerdotio fungaris mihi.


1115. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

uobis qui opulenti estis in Syon | et confiditis in monte Samarię, optimates, capita populorum, ingredientes pompatice domum Israhel! Quicquid de pastoribus dicitur, et de presbyteris dictum intelligas. Cui enim sacramenta uitę quis ministrat, eius et pastor esse debet, quantum officio suo conuenit, monendo, corripiendo | et quicquid commodis eius cui pręficitur, saluti-que opportunum putabit, exequendo. Episcopi tamen proprium est et peculiare | publicos edere ad populum sermones,


1116. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

conuersus dic cum Petro: Pręceptor per totam noctem laborantes nihil cepimus; in uerbo autem tuo laxabo rete. Et cum hoc inquit euangelista fecissent, concluserunt piscium multitudinem copiosam. Quod si demum in Scripturę sacrę pelago piscari te delectabit, tu quoque implebis pectoris tui nauiculam saluberrimorum pręceptorum copia, quibus et ipse uiuere | et alios docendo poteris sustentare. Tanta est enim diuinorum uirtus uerborum, ut fideliter et incorrupte et contente legentibus intellectum


1117. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

et: Quam dulcia faucibus meis eloquia tua domine | super mel et fauum ori meo. Dulcia sane in cortice eloquia Domini, sed multo dulciora in medulla. Sacros codices pie indubitanter-que legenti adsistit Christus, applaudunt angeli, congratulantur sancti | et cęlestium uerborum sono maligni exterrentur spiritus ac fugiunt. denique nihil ita aut uirtutes animi conseruat | aut uitia


1118. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

cęlestis magistri amplectebatur disciplinam, optimam partem dicitur elegisse, quę non auferetur ab ea. Christum enim elegerat, in cuius unius contemplatione tam suauiter requiescebat. Quotus autem quisque est, qui sic in ecclesia sacris prędicationibus interesse nititur, ut pręcepta uitę absque operatione non elabi sinat? alius nullo amoris affectu illa suscipit, alius tametsi donec audit aliquantulum compungitur, mox tamen inde discedens ad consuetas nequitię sordes reuertitur, tanto nequitior factus,


1119. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

dolendo emendaret. Sed tamen pristinę gratię statum recuperare de radice corrupta geniti nequiuimus, donec ille qui non per copulam carnis, sed de Virgine intacta per Spiritum Sanctum est natus, in mundum ueniret | et nos corporis sui sacrificio expiatos Deo Patri reconciliaret. Exinde credentibus atque poenitentibus cęlum patere coepit. Quod siquis a malo, quod deinceps commisit, non se correxerit | atque ita obierit, ipse quoque cum reprobis spiritibus poenis


1120. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Lex diuina uxorem proximi, bouem, ancillam | et quicquid illius est concupiscere prohibet. si concupieris tantum, legem Dei pręuaricatus es. qui autem sic peccat, nisi eum poenituerit, non poenam temporariam meretur, sed ęternam. Ideo in Sacris Litteris est scriptum: sap1 Peruersę cogitationes separant a Deo. et iterum: pver11 Abominabile Domino cor prauum. Quod si beati sunt mundo corde, quia Deum uidebunt,


1121. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section]

| ac tum demum poteris esse discipulus Christi, cum desieris esse mammonę seruus. Porro, si Venereę uoluptatis obscoenitatibus es pollutus | et tua te accusat conscientia, ingemisce compunctus, ora ut munderis. mundata autem conscientia per confessionis poenitentię-que sacramentum | dicet tibi Dominus, quod ante dixit adulterę: Io. 8. Vbi sunt qui te accusabant? Nemo te condemnauit nec ego te condemnabo. vade, et noli amplius peccare! Pręterea si forte odio habes fratrem tuum,


1122. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Neque aliam ob rem festo die cessare debent manuum exercitia, nisi ut quisque cęteris omnibus curis expeditus diuina tantum tractet, templa uisitet, precationibus incumbat, missalibus sacrificiis intersit, prędicationes audiat | et totum tempus illud in Dei laudem cultum-que expendat. Cum ergo Dominicis feriatis-que ab Ecclesia institutis diebus maxime a scelere abstinendum sit, cur uos infrenis ac petulans iuuentus tunc


1123. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

proficere et sapientia compleri incipies. Hoc tibi Baruch prophetę uerbis promittitur. Neque enim fallit ille, per cuius os Spiritus Sanctus locutus est: Audi, inquit, Israhel, mandata uitę! Auribus percipe, ut scias prudentiam. Et Iesus, Sirach filius, cuius dicta sacris uoluminibus inseri meruerunt: Fili, ait, concupiscens sapientiam, conserua iustitiam, et Deus prębebit illam tibi. Ac ne de aliqua alia, quam quę in mandatis continetur, justitia dictum putares, alibi explanat dicens:


1124. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

illud sibi deperisse arbitratur. Porro, satis erit | sex horas ad mediam noctem somno dare, a media uero nocte Romano ritu initium diei capere, nisi aliqua corporis imbecillitas longiorem sibi quietem exegerit. Iste autem a media nocte ad sacrificia laudis Deo offerenda exurgendi mos omnibus monachorum collegiis iam inoleuit. Et quod Ecclesię instituto probatum apparet, id sequi, id curare atque amplecti saluberrimum esse sentimus. Sic olim sanctissimi uiri prędicauerunt,


1125. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Sine intermissione orate! Post gloriosam Domini ascensionem | de ipsis eius apostolis traditum est, quod perseuerantes erant in oratione cum mulieribus et Maria matre Iesu et fratribus eius. Et si apostolis opus erat iugiter orationum sacrificio, quis tutum se a tentationum periculo sperabit, nisi semper orauerit? Hoc quoque roganti necessarium, ut nunquam de Dei misericordia diffidat, sed semper se impetraturum speret quod petit, si modo illud fuerit


1126. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

nitimur, quia dicitur: Iacobi 5 Siquis conuerti fecerit peccatorem ab errore uię suę, saluat animam eius et operit multitudinem peccatorum. et siqua alia sunt per quę remitti crimen dicatur, non ideo poenitentię confessionis-que sacramentum excludi putes | nec sine ipso te saluandum credas, si talia feceris. nisi enim te peccasse poenituerit, nihil ista proderunt. Peccato Deus offenditur | quod si pro peccato quo Deum offendisti, non doleas, cares charitate, sine qua teste Paulo apostolo, in quo Christus


1127. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

poenitentia ab Ecclesię corpore separato. Separatum enim a corpore membrum non uiuificatur, sed quamdiu diuisum est, manet in morte. Confessionis autem sacramentum tam ueteribus quam nouis hominibus commune est. Gen. 3 Primi parentes nostri Adam et Eua cum peccassent, peccatum suum confiteri coacti sunt, Deo interrogante quare fecerint, quod facere interdicti erant, et illis


1128. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ulla unquam deleret obliuio, mediatoris atque redemptoris Christi locum in terra tenere coeperunt sacerdotes. Per eos ipse uerus Agnus, pro nobis semel oblatus, quotidie offertur. Per eos Ecclesię sacramenta participiamus | remissionem-que accipimus peccatorum . et postquam hic penitus mundati uita ista decedimus, non iam ad inferos ut ueteres illi, sed ad cęlestem patriam, ut in Christo renouati transmigramus. Tantę


1129. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Remissio minuit culpam, emundatio tollit poenam et confert beatitudinem, dicente Domino: Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum uidebunt. De sacramento corporis Christi Caput XVII Poenitentes de iis quibus te offendimus Domine, et eadem sacerdoti tuo confessi | atque ab ipso, cui tu soluendi potestatem dedisti, absoluti, ad mensam saluberrimi conuiuii tui


1130. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

tuo confessi | atque ab ipso, cui tu soluendi potestatem dedisti, absoluti, ad mensam saluberrimi conuiuii tui accedimus, ut corpori et sanguini tuo communicemus. Indigni quidem, sed tamen abs te inuitati, qui infirmitati nostrę pręsentaneum porrigens remedium, sacratissimum corpus tuum sub specie panis: Accipite inquis et comedite | hoc est corpus meum. deinde preciosum sanguinem tuum sub specie uini in calice infusum propinans ais: Bibite ex hoc omnes. Hic est enim sanguis meus Noui Testamenti, qui pro


1131. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Confitemur te esse Verbum, a quo facta sunt omnia | et sine quo factum est nihil. Quid ergo factu tibi impossibile, si modo illud ut fiat, tuę conuenit maiestati? Absit igitur ut quicquam dubitemus de tam mirabili stupendo-que sacramento, cuius tu et autor es et testis. In quo magis mirari licet tuę in nos benignitatis magnitudinem, quam incomprehensibile operis arcanum. Tu te nobis Domine pręstas in cibum, qui te pro nobis supra crucem obtulisti in


1132. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

sacramento, cuius tu et autor es et testis. In quo magis mirari licet tuę in nos benignitatis magnitudinem, quam incomprehensibile operis arcanum. Tu te nobis Domine pręstas in cibum, qui te pro nobis supra crucem obtulisti in sacrificium. sed ibi uisibilis et passibilis et mortalis apparebas, hic lates gloriosus et deuicta iam morte triumphans. Ibi abscondita erat in homine diuinitas, hic panis uini-que figura cęlatur et humanitas. Sed licet neutrum cernant oculi, utrunque tamen confitetur fides. Tu


1133. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ubicunque diuinitas est, illic si uolueris, et humanitatem tuam esse necesse est. Quid ergo mirum, si in multis locis es qui in uno, si in pluribus hostiis qui in una? Porro cum tibi placuisset | ineffabili corporis et sanguinis tui sacramento fideles tuos pascere et tibi unire, sub panis uini-que figura latere uoluisti, ut nemo horreret gustare, quod fideliter gustatum beatitudinem confert. Primus Melchisedech in sacrificio panem et uinum obtulit.


1134. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

tibi placuisset | ineffabili corporis et sanguinis tui sacramento fideles tuos pascere et tibi unire, sub panis uini-que figura latere uoluisti, ut nemo horreret gustare, quod fideliter gustatum beatitudinem confert. Primus Melchisedech in sacrificio panem et uinum obtulit. Inde tu diceris | in ęternum sacerdos, non secundum ritum eorum qui pecora sacrificabant, sed secundum ordinem Melchisedech, qui pane uino-que litauit. Illius tamen sacrificium signum et umbra fuit,


1135. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

gustare, quod fideliter gustatum beatitudinem confert. Primus Melchisedech in sacrificio panem et uinum obtulit. Inde tu diceris | in ęternum sacerdos, non secundum ritum eorum qui pecora sacrificabant, sed secundum ordinem Melchisedech, qui pane uino-que litauit. Illius tamen sacrificium signum et umbra fuit, tuum autem ueritas est et lux. tuum istud et prophetę futurum prędicauerunt | et figurę significarunt, ut in eo credendo, quod et


1136. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Primus Melchisedech in sacrificio panem et uinum obtulit. Inde tu diceris | in ęternum sacerdos, non secundum ritum eorum qui pecora sacrificabant, sed secundum ordinem Melchisedech, qui pane uino-que litauit. Illius tamen sacrificium signum et umbra fuit, tuum autem ueritas est et lux. tuum istud et prophetę futurum prędicauerunt | et figurę significarunt, ut in eo credendo, quod et uetustas promitteret | et nouitas exiberet, fides nostra


1137. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

in umbra eius; uiuent tritico | et germinabunt quasi uinea; memoriale eius sicut uinum Libani. Et a Zacharia: Quid enim bonum eius est | et quid pulchrum eius, nisi frumentum electorum et uinum germinans uirgines? Et a Malachia: In omni loco sacrificatur et offertur nomini meo oblatio munda, quia magnum nomen meum in gentibus, dicit Dominus exercituum. Figurę autem atque signa fuere: sacrificium Melchisedech sacerdotis, manna in deserto, agnus paschalis, hostia sanctorum


1138. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

et uinum germinans uirgines? Et a Malachia: In omni loco sacrificatur et offertur nomini meo oblatio munda, quia magnum nomen meum in gentibus, dicit Dominus exercituum. Figurę autem atque signa fuere: sacrificium Melchisedech sacerdotis, manna in deserto, agnus paschalis, hostia sanctorum oblata pro peccato, hostia pacificorum oblata Domino, subcinericius panis Elię in itinere, panes propositionis in templo. Quicquid in his fuit


1139. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

deserto, agnus paschalis, hostia sanctorum oblata pro peccato, hostia pacificorum oblata Domino, subcinericius panis Elię in itinere, panes propositionis in templo. Quicquid in his fuit significatum, in tui Domine glorificati corporis sacramento credimus impletum. atque ideo non quod uidemus in eo, sed quod credimus adoramus. ut Petri apostoli tui promissum te donante nobis persoluatur dicentis: In quem nunc non uidentes creditis, credentes exultabitis lętitia inenarrabili et glorificata |


1140. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

pulchrum eius, nisi frumentum electorum et uinum germinans uirgines? Bonus et pulcher es, non reprobis sed electis et fidei uirginitatem consecutis, non hereticis a sponsa tua Ecclesia alienatis atque fornicantibus. Tui pręterea sacramenti dulcedo a psalmista mel dicitur, quoniam nihil aliud in terra gustu dulcius inuenit, cuius nomine illam exprimeret. Cibauit illos, inquit, ex adipe frumenti, et de petra melle saturauit eos.


1141. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

prius in tenebris ignorantię erant, iam intelligentię donum attingant. Perinde atque illi, quorum oculi tenebantur ne te agnoscerent, et postea quidem cognouerunt, dum te ad suum diuertere hospitium cogunt, dum te aperiente Scripturas discunt | per panis fracti sacramentum in tui agnitionem se uenisse confessi sunt. Huius panis uirtute animam quoque effici pulcherrimam Ezechielis prophetę testimonio discimus dicentis: Similam et mel et oleum comedisti, et decora


1142. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

tuę passionis et nostrę redemptionis constituisti dicens: Hoc facite in mei commemorationem , pręsta ut quotidie ista meditantes, nullo die, nulla hora, nullo temporis momento obliuiscamur tui. In eos, qvi sacramentvm male svmvnt Caput XVIII Cum igitur tanti emolumenti sit | tantę-que felicitatis uero pane ac uero potu isto uti, nonne miseri sunt et infelices, qui uel indigni ad sumendum


1143. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Nam de Iuda quoque scriptum est, quod post bucellam Sathanas in eum introiuit. Atque ita ille maligna suggestione superatus maturauit scelerate perficere, quod impie cogitarat. et qui Dominicam coenam ore sacrilego delibare pręsumpsit, factus est Domini proditor. Hunc si imitari in gustando sacramento perges, nonne etiam tibi dicere poterit Dominus: Ecce manus tradentis me, mecum est in mensa. et vę homini illi per quem Filius hominis


1144. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Atque ita ille maligna suggestione superatus maturauit scelerate perficere, quod impie cogitarat. et qui Dominicam coenam ore sacrilego delibare pręsumpsit, factus est Domini proditor. Hunc si imitari in gustando sacramento perges, nonne etiam tibi dicere poterit Dominus: Ecce manus tradentis me, mecum est in mensa. et vę homini illi per quem Filius hominis tradetur ? Tradidit illum Iudas impiis Iudeis, tu eundem tradis


1145. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Periit et Oza infelix, qui prophanam manum arcę sanctę, licet labenti supponere fuit ausus. percussit eum Dominus (ut ait Scriptura) super temeritate et mortuus est. Atque ut apertius intelligas distantiam digne et indigne ad sacrosanctum libamen accedentium, disce quid in Esaia scriptum sit: Hęc dicit Dominus Deus inquit: ecce serui mei comedent, et uos esurietis; ecce serui mei bibent, et uos sitietis; ecce serui mei laudabunt prę exultatione


1146. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Quod si certum est damnandos esse eos | qui impoenitentes decesserint, quanto magis cum ad impoenitentiam accesserit temeritas indigne communicandi? In eos qvi sacramentvm svmere excvsant. Caput XIX Cęterum non fortasse minus peccant illi, quibus tametsi uereantur polluti accedere, magis libet abstinere | quam operam dare ac moliri | ut digni accedant.


1147. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Quidni? Si uetus quoque Lex id testetur dicens: Numeri 9 Siquis et mundus est et in itinere non fuit, et non fecit Phase, exterminabitur anima illa de populis suis. Quia sacrificium Domino non obtulit tempore suo, peccatum suum ipse portabit. Tam Lege igitur quam Euangelio, ut Christo communices compelleris. id ipsum insuper Ecclesię sancte edictum tibi confirmat: Qui pro sceleribus suis


1148. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Quod ergo nunc inuitatus gustare negligis, postea cum maxime cupies, attingere non poteris. Tunc enim erit tempus iustitię atque iudicii, nunc est miserationis et uenię. Pręterea si isti qui flagitii alicuius conscii sacramentum sumere perhorrescunt, damnabiles habentur, quid de illis dicemus | qui omnino contemnunt? et infidelitate quadam lapsi illo sibi non opus esse asseuerant? De iis quidem per Osee prophetam ait Dominus:


1149. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

De iis quidem per Osee prophetam ait Dominus: 7 Super uinum et triticum ruminabant, et recesserunt a me. Illi ruminant super uinum et triticum, qui Christi sacramentum plena fide non suscipiunt | et dum dubitant | a Christo quoque alienantur. Quomodo enim Christianus est, qui uerbis Christi non pręstat fidem? 62 His


1150. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

62 His in Esaia etiam iurat Dominus in dextera sua | et in brachio fortitudinis suę | se non daturum ultra triticum neque uinum. Non enim possunt mereri gratiam fructum-que sacramenti, qui uel dubii sumunt illud | uel increduli despiciunt | acrius tandem puniendi quam qui olim Legalibus sacrificiis detraxissent, dicente Apostolo: Ad Heb. 10 Irritam quis faciens legem Moysi, sine ulla miseratione duobus uel


1151. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Dominus in dextera sua | et in brachio fortitudinis suę | se non daturum ultra triticum neque uinum. Non enim possunt mereri gratiam fructum-que sacramenti, qui uel dubii sumunt illud | uel increduli despiciunt | acrius tandem puniendi quam qui olim Legalibus sacrificiis detraxissent, dicente Apostolo: Ad Heb. 10 Irritam quis faciens legem Moysi, sine ulla miseratione duobus uel tribus testibus moritur. quanto magis putatis deteriora mereri supplicia, qui Filium Dei conculcauerit? et sanguinem


1152. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ut credendo, ut poenitendo, ut Domino in omnibus obediendo | ad tam salutare conuiuium accedamus. In quo et pręsentis infirmitatis certissimum est remedium | et futurę beatitudinis perfecta gloria. Hactenus de eucharistię sacramento. ad quod quoniam ieiuni accedere solemus, non incongrue nunc de ieiunio disseremus. De ieivnio et refectione. Caput XX


1153. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

refectione pane et aqua contenti sunt, aliis abstinent. Sed uirium habenda ratio est | atque ita ieiunandum, ut corpus non lasciuiat | et tamen ad uitę religiosę opera possit sufficere. Satius est orare in ecclesia, psallere, laudis sacrificia offerre, diuina discere uel docere | quam abstinentia nimia debilitatum nihil horum posse pręstare. His autem omnibus moderata ieiunia conferunt multum | plurimum-que iuuamenti subministrant. Vnde quosdam uini usu se abdicare uilioribus-que cibis uitam


1154. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Itaque sibi uitam, posteris regnum amisit | seruo illud occupante, prole quoque domini sublata. Balthasar Caldeorum rex quo die uasis, quę de templo Hierosolymitano sublata fuerant, in celebri conuiuio perpotauit, eodem occisus est | sacrilegio-que addita ebrietas finem uitę fecit. Olophernem Assyriorum ducem, qui uiris armis-que tam potens fuit, ut quocunque se uerteret, urbibus, prouinciis, regnis terrori esset, epulis uino-que grauem unius foeminę


1155. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

colla submisere? De scientia divinitvs tradita et sapientis officio Caput IV Hęc est scientia, quam a nobis exigit Dominus dicens: Misericordiam uolui et non sacrificium, et scientiam Dei plus quam holocaustum. . Hanc ipsam autem Dei scientiam a se peti iubet, cum ait: Siquis sitit, ueniat ad me et bibat. . et: Ego sum ostium, inquit, per me siquis introierit saluabitur. . Non est itaque aditus ad beatitudinem |


1156. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

cum infideli? qui autem consensus templo Dei cum idolis? Tantum abest igitur ut sapiens sit, qui ethnicorum sapientes pręter modum emulatur, ut etiam iniquus et infidelis esse possit conuinci. Et quoniam sola Dei sapientia, quę in Sacris litteris continetur, uera est sapientia, ideo ipse Dominus per prophetam exclamat dicens: Non glorietur sapiens in sapientia sua, et non glorietur fortis in fortitudine sua, et non glorietur diues in diuitiis suis, sed in hoc


1157. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

homini, qui immundi spiritus imperio paret. Pharao Idem pharao est rex Aegypti, rex tenebrarum. id enim interpretatur Aegyptus. Pharao ergo est, qui populo Dei est molestus, nolens eum dimittere, ut sacrificium offerat Deo, sed ut sibi seruiat, ad terrena et lutea opera compellens. Seon Est et Seon rex Amorreorum. Seon arbor infructuosa interpretatur et procera. utrunque demoni conuenit, qui nullum ex se boni fructum gignit et supra modum


1158. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

demonvm a rebvs inanimatis. Caput XV Postremo, ut apertior eius nequitia sit, nonnulla nomina etiam a rebus inanimatis sortitus est. Nam et gladium et clypeum appellatum in Sacris litteris apparet | In Ezechiele: Gladius exacutus et limatus ut cędat uictimas. Et paulo post: Veniat, inquit, gladius regis Babylonis. Hoc gladio impios concidendos minatur Dominus, nisi corrigantur. In Naum propheta dicitur: Clypeus fortium eius


1159. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

a scelere in quo perseuerant recessuri. Nocuit Israhelitico populo habitasse cum Aegyptiis. Inde enim Moyse duce egressi ritu eorum uiuere uolebant, crapulari, ludere, diis gentilium sacrificare . atque hęc causa fuit, ut posteri quoque eorum toties inimicis subiecti seruirent. Recte itaque dicitur: Filii abominationum sunt filii peccatorum, et qui conuersantur secus domos


1160. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

sancto sanctus eris, et cum innocente innocens eris, et cum electo electus eris, et cum peruerso peruerteris. Inter innocentes autem manus lauare | est eos imitando iustitię operationibus exerceri. Altare autem Domini circumdat, qui sacramenta eius alta mente contemplatur | et cęlestium meditationum fruitur iocunditate. Sed nisi cum magis discedere curaueris ab Herode | et illos comitari, illis adhęrere studueris, quorum uitę splendor et sanctimonię claritudo


1161. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ipse iudicatur. Optimorum similitudo morum Ionatham iunxerat Dauidi, Eliseum Elię, Paulum Petro, reliquos etiam apostolos innocentia inter se animi-que simplicitas copulauerat. Solus cum illis nequiuit permanere sacrilegus Iudas, quia eum, quem illi amabant, ipse uendidit. et hic quidem de grege Domini egressus faucibus incidit lupi ac periit. Ipsos uero concors inter se erga


1162. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

| et cum iisdem conuiuio gratanter fuit exceptus | nulla tamen benignitate amici motus est ne perficeret, quod animo uersabat | inter epulas ipsum primo Godoliam, deinde illos qui in pręsidio erant concidit | oppidum-que occupauit. Eo loci postea octoginta uiros Hierosolymam ad sacrificandum pergentes, ut ad se in Masphat diuerterent rogauit, ueluti pro magno habiturus, si tales hospites habere sibi contigisset. cum autem uenissent, rebus uita-que simul spoliauit. pręter decem, quibus non pietate sed auaritia ductus pepercit. quod thesaurum in agro


1163. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

docente didicimus. De fructibus bonitatis. Caput XII Primum quidem iustorum preces exaudiri | et eorum merito in impios quoque uindictam differri sacrę historię ueritas fidem facit. Gen. 18 Oranti Abrahę ne pereat iustus cum impio in euersione futura Sodomorum respondit Dominus | parsurum se urbi, si in ea decem tantummodo iusti fuissent


1164. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

poenitentibus aliquid non remittatur, sed quod sic peccanti ad poenitentiam conuertendi se facultas denegatur, ueluti indigno Dei gratia qui sciens ac prudens Deo ausus sit aduersari | et iam cognitam sibi ueritatem linguę petulantia polluere | tanto-que se sacrilegio sponte astringi. Illos quoque in inferno magis plectendos credimus, qui credentes | euangelicis-que instructi doctrinis delinquunt | quam qui mandatorum Dei ignari peccant. quod testatur Saluator dicens: Seruus qui scit uoluntatem


1165. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Io. 8 Propterea uos non auditis, quia ex Deo non estis. Aperi aures sapientię et scientię salutari, et in ea delectare, ut proficias magis. Interesse prędicationibus ac sacris ecclesię lectionibus stude, nec solum auscultes quę dicuntur, sed etiam memoriter teneas. Non absque mysterio est dictum: Esa. I Audi, celum, auribus percipe, terra. Terra es,


1166. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Esa. I Audi, celum, auribus percipe, terra. Terra es, si aure tenus diuina auscultes, cęlum es si audis. Audit autem qui sermonibus sacris catholicę-que doctrinę cum auditionem | tum obedientiam pręstat. Vnde audire interdum pro parere iussa-que perficere usurpatur. Ad hanc audiendi perfectionem Iacobus apostolus nos


1167. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

post hęc ne per narium foramina illapsus odor sua suauitate animum uirilem effoeminet | et homo unguentis delibutus contemnatur, qui autoritate pręstare debet. Odores quippe ipsos, quemadmodum et cantus oris et neruorum tibiarum-que sonos ad sacrorum cultum datos esse meminerimus Deo-que laudes celebrandas, non ad corporis humani uoluptatem. Odoribus tamen morbos quosdam curari, quosdam ne ueniant prohiberi constat | et cytharę sono Saulem regem conualuisse legimus. Rosis itaque et


1168. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [page 503 | Paragraph | SubSect | Section]

Porro illos maxime mundas manus habere decet, quibus a propheta pręceptum est dicente: Esa. LII Mundamini qui fertis uasa Domini. Nihil igitur immundum tangant manus ille, quibus concessum est, ut purissimum Christi corpus in sacramento palpent | et hostiam uiuam offerant Deo. Eas manus nequa peccati contaminet spurcicies, meminisse debemus | ob hoc nobis a Deo datas, ut ipsi pręcipue qui dedit seruiant, ipsi laborent in operibus iustis actionibus-que probatis.


1169. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

| plenior-que infunditur gratia, quoties pie sancte-que uiuendi pręcepta releguntur. Ibi iustorum pręmia malorum-que poenę etiam segnes excitant ad colendam animi sanctitatem nequitiam-que fugiendam. Legendo itaque Sacras litteras, quibus talia continentur, in proposito bonarum actionum solidamur, non legendo reddimur imbecilliores. Apostolus ait: Ad Ro. XV Quęcunque scripta sunt, ad nostram doctrinam


1170. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

sane pręcipit Apostolus dicens: Ad Cori prima VII Nolite fraudare inuicem nisi forte ex consensu ad tempus, ut uacetis orationi. Tunc etiam magis accingant lumbos suos zona castitatis, cum sacrosancto corpori et sanguini Domini erunt communicaturi. ut quod in typo agni paschalis pręcipitur, in uero agno, qui abstulit peccata mundi impleatur. Exo. 19. Reg. primo XXI Plebi uocem


1171. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Israhelitę parua manu ingentes Palestinorum copias fuderunt. Territi enim hostes tonitru et fragore de cęlo misso terga uerterunt. Non est autem acceptior Domino holocausti oblatio quam elemosinarum pia largitio. ipso dicente: Misericordiam uolo et non sacrificium. Numeri 31 Alias uero idem Hebrei cum duce Phinee superassent Madianitas, Domino per Moysen iubente | predę totius quinquagesimam soluerunt sacerdoti ac Leuitis. et


1172. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

| pauperes autem quorum non es misertus | patiebantur mala. tu nunc cruciaris illi consolantur. Auaritia (!) Cum-que hoc ita sit, eo tamen processit ista auri sacra fames, ut quę natura saluti hominis consulens terra occultauerat, ea fossionibus in profundum actis erruere coeperint . montes cuniculis subruuntur, et homo cęlum suspicere genitus, ultro se in ima telluris immergit. nec supra


1173. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Ioram uero ne fratribus quidem pepercit | ut eorum bona usurparet, uita ipsos priuauit. Iudas Ichar. Iudas etiam (ut ueteribus noua copulemus) a Domino ascitus apostolus, miracula operandi facultate ab eodem donatus, sacrę communionis particeps factus, osculo exceptus | quia tamen pecunię auidus fuerat, triginta argenteis illum uendidit, a quo iam tot beneficia acceperat. Neminem itaque uere diligunt hi, quibus habendi cupido dominatur.


1174. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

de mortalitate ad immortalitatem. ICXC Atque etiam ut post pręuaricationem, per quam a tanto exciderat bono, pristinę gratię statum eidem repararet, filium suum unigenitum misit, qui humanę mortalitatis carne assumpta pro homine se Deo Patri in sacrificium obtulit | omnes-que per primorum parentum culpam sub maledicto uenundatos suo ipse sanguine redemit, etiam in ingratos beneficus et in delinquentes pius. Primus in se credentibus regnum cęleste promittere coepit. Primus poenitentibus


1175. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ab iis qui ante Diluuium fuere initium capiamus, gratus erga Deum fuit Abel, qui primogenita et pinguiora quęque gregis sui offerebat Domino. quod autem propterea a Domino dilectus fuerit, Scriptura testatur. ait enim: Respexit Deus ad sacrificia Abel, ad Cayn autem sacrificia non respexit. Maledixit quoque Cayno Dominus, quia ille ob hoc ipsum fratri inuidens, quod sibi pręferretur, ad se euocatum interfecerat. Enos Gen. 5 Gratus fuit Enos. primus quippe


1176. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

initium capiamus, gratus erga Deum fuit Abel, qui primogenita et pinguiora quęque gregis sui offerebat Domino. quod autem propterea a Domino dilectus fuerit, Scriptura testatur. ait enim: Respexit Deus ad sacrificia Abel, ad Cayn autem sacrificia non respexit. Maledixit quoque Cayno Dominus, quia ille ob hoc ipsum fratri inuidens, quod sibi pręferretur, ad se euocatum interfecerat. Enos Gen. 5 Gratus fuit Enos. primus quippe cantica quędam hymnos-que composuit,


1177. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

qui fugiebant elaberentur. Tot igitur miraculis testatum est, quantum ei Dominus faueret. quia erga se in omnibus gratum fidum-que sciebat. Patriarchę Sed ne cathalogum sacrorum texere uidear, grati erga Deum fuere omnes illi patriarchę, illi duces, illi sacerdotes, illi iudices, illi reges, illi prophetę, qui in mandatis Dei, in Lege, in omnibus cerimoniis constanter pie-que permansere. Tales autem eligere


1178. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

innocentem falsis criminationibus circumuenerunt, iustum condemnarunt, ludibrio habuerunt | et spinis coronatum flagellis-que cęsum cruci confixerunt . tantum-que inualuit semel insitum infidis mentibus odium, ut ne tunc quidem ad poenitentiam tanti sacrilegii mollescere quiuerint, cum illo in cruce pendente | sol obscuraretur, terra tremeret, sepulchra aperirentur, templi parietes dissilirent, saxa frangerentur. Nam depositum quoque ac sepultum custodiri iusserunt. cum-que ipsi


1179. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

et perire | quam sequi ueritatem et saluari. Quid est autem quod Christum negando multo maiorem experti estis Dei iram | diuturniorem-que passi calamitatem | quam cum uitulum adorastis, quam cum Baal, Astaroth, Acharon, Belphegor, Belzebub | aliorum-que demonum simulachris sacrificastis? Nam licet antea quoque cędes, incendia, rapinas, captiuitates, seruitutem, exilia patrii-que soli miserabilem desolationem pertulistis, quoties tamen uos Deum uestrum offendisse poenituit, toties de malis omnibus liberati fuistis. Longissima illa apud Babylonem


1180. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

semel a Romanis uicti, euersi, dispersi, nullam unquam pristini status faciem, nullam amissę dignitatis umbram recepistis? Iam mille quadringenti et octuaginta anni sunt, ex quo incerta sede uagi per omnes orbis partes errastis, sine lege, sine sacrificio, sine duce, sine rege, sine propheta. dicite si potestis quo crimine, qua culpa id patimini? non idola (ut olim sępe contigit) colitis, non execrandos gentilium ritus exercetis | unum Deum, unum cęli terrę-que Dominum adoratis, et tamen nullus est miserię


1181. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Arrius Arrius ab Euangelio alienatus | impie-que de Trinitate sentiens uentris profluuio extinctus est. Olympius Olympius Arrianus dum blasphemias in sanctam Trinitatem ore sacrilego proferret, fulmine ictus conflagrauit. Anastasius augustus Anastasius augustus Euticetis erroribus implicatus, uerbum Dei in carnem mutatum | et in Christo incarnato unam tantum esse naturam asserebat. cum-que ab hac


1182. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

dementiam, ut eius proditor fieres, cuius fueras discipulus, ut eum crucifigendum inimicis offerres, cuius eras natura famulus, beneficio socius, dilectione frater, promissione cohęres, non terreni patrimonii, sed cęlestis. Nunquid te cum coenaret, a mensa repulit? cum sacramentum corporis et sanguinis sui discumbentibus porrigeret, pręteriit? cum iisdem pedes lauaret, nunquid non se ad tuos inclinauit? nunquid cum amplecti eum uelles | restitit? cum osculum offerres, faciem auertit? Omnia quidem ille tanquam sibi


1183. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

tanquam hosti insidiabaris, tanquam seruum uendebas, tanquam parricidam in manus perdere uolentium dabas. Porro tam cruenti facinoris, postquam ille crucifixus est, iam et ipse conscius, peccasse te fatebaris, argenteos quos acceperas proiiciebas. Poenitebat te quidem commissi sacrilegii, sed uenię spe destitutus | dolore-que superatus laqueo collum tuum confregisti | et pendens diruptis uisceribus | effluentibus-que intestinis infelicem animam emisisti. O dirum et crudele mortis genus, nequitię tamen tuę conueniens | tua-que impietate dignum, non


1184. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

illud interpretetur sed secundum spiritum uiuificantem. Sciat aperire sensus uerborum ambage uelatos | et in medium proferre | et ad auditorum emolumenta conuertere. ut sunt uisa dicta-que prophetarum | et cerimoniarum ritus ac sacrificiorum | quę si spiritaliter et per tropologiam non intelligantur, similia deliramentis anilibus erunt. 11 Ideo autem in Leuitico animalia quę ruminant et ungulam diuidunt,


1185. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Luc. 1 Et tu puer propheta Altissimi uocaberis; pręibis enim ante faciem Domini parare uias eius, ad dandam scientiam salutis plebi eius in remissionem peccatorum eorum. Propheta enim Altissimi Sacrarum interpres Scripturarum est. qui tunc quidem ad cor audientium parat uiam Domino, cum illi uerbis eius edocti a peccatis per poenitentiam purgantur | et uirtuti studere incipiunt. Eidem conuenient laudes illę, quę apostolis a Domino datę sunt dicente:


1186. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

contra dei Legem alienigenas acceperant | prolem-que cum his multam susceperant. Difficile fuit uxores dimittere, difficilius ex se genitos a se separare | utrunque tamen factum sacerdotis adhortationibus historia sacra testatur. tantum ergo prodest idoneum habere doctorem, qui uitia increpet et ad uirtutem accendat, ut ipso audito etiam ea quę incorrigibilia uidentur corrigantur | et quę uix sperari queunt eueniant. In Prouerbiis a


1187. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Quoniam uero prędicandi ac docendi exercitatio ad eruditos tantum pertinet, simplicibus et indoctis eam dabimus exercitationem, quę corporis manuum-que labore constat. Iuuat enim post soluta precationum sacrificia operis aliquid facere, ut habeat mens et cogitatio in quo se occupet | et minus libera sit facultas euagandi per illas rerum temporalium uanitates, quę uel inuitis nobis obrepere interdum et obuersari animo solent. Honestus quique


1188. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

habeat liberos, quem Deo deuotum despexit. Nicanor Mac. primo 7 Sic et impius Nicanor cum exercitu missus a Demetrio Antiochię rege, ascendens montem Syon | ludibrio habuit sacerdotes, ipsa sibilauit sacrificia | et minatus est ferro se igni-que cuncta uastaturum, nisi Iudam et omnes qui ipsum sequebantur sibi traderent. Occurrit illi Iudas cum trium milium manu tantum | castra-que eius contriuit | cecidit Nicanor, plurimi de suis desyderati sunt | caput et dextera


1189. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

cęsis ab angelo exercitibus, fugere coactus est a moenibus Hierosolymę urbis quam obsederat, et cum Niniuen peruenisset, a filiis fuit interemptus . Balthasar Dani. 5 Balthasar Caldeorum rex, quia uasis sacris, quę de Hierosolymis translata fuerant, bibit in conuiuio | et idola uana colens laudes dixit diis, ante manu supra parietem scribente territus, deinde ipsius interpretatione scripturę, postremo nocte insequente interfectus est.


1190. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

genere est dictum: reg. primo 15 Melior est obedientia quam uictimę | et auscultare magis quam offerre adipem arietum. et alibi: Eccli. 35 Sacrificium salutare est | attendere mandatis | et discedere ab omni iniquitate. Quoniam autem nihil mali est, quod lex diuina non prohibeat, neque boni quod non imperet uel pręcipiat, omnium prorsus abstinentia uitiorum |


1191. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Quoniam autem nihil mali est, quod lex diuina non prohibeat, neque boni quod non imperet uel pręcipiat, omnium prorsus abstinentia uitiorum | omnium-que exercitatio uirtutum obedientia est. Ita ut ne fidei quidem sacramenta proderunt nobis, nisi ipsam obedientię coluerimus uirtutem. Vnde gentium apostolus Paulus: Ad Cor. prima 7 Circumcisio inquit nihil est, et pręputium nihil est |


1192. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ps. 119 Maledicti qui declinant a mandatis tuis , nisi quia a mandato declinantes cum illis futuri sint, quibus dicetur: Ite maledicti in ignem ęternum, qui paratus est diabolo et angelis eius. Cum-que dicat Dominus: Obedientiam uolo et non sacrificium, quid quęso prodest hostias orationes-que offerre, et ei quem laudas, quem deprecaris, cui supplicas, obedire nolle? Luc. 12


1193. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

illis, qui gentilium deos adorare nollent. At uero fortissimi fidissimi-que Christi milites perferre multo grauiora quam tyrannorum impietas excogitare poterat, parati erant. Promissis etiam ingentibus ad sacrificandum solicitabantur opum, honorum, dignitatum. Sed qui suppliciorum terrificationibus non cędebant, nec pollicitationum quidem magnitudine moueri poterant. Itaque in proposito perstantes non modo imperata non fecerunt, uerum


1194. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

terrena uobis curę esse non cęlestia | et nomen uos habere christianorum non religionem neque iustitiam. Vir enim fidelis obturare statim manibus aures debet, ne uocem Dominum suum maledicentis audiat, uel repente auersus fugere, ne sacrilegi oris petulantię fauere uideatur, si manserit | uel auscultarit | et simul cum maledico ipso diuinam incurrat ultionem. Quod si murmurantis populi contumaciam Deus iustus sępissime corripuit, quomodo sceleratissimorum hominum


1195. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

afficere? Et si neminem simultate atque inimiciciis persequi debemus, quanto minus eos, qui pro omnibus quotidie precationi insistunt, quotidie pro omnibus sacrificia offerunt | Deum-que nobis propiciare totis uiribus contendunt. nobis baptismum, nobis peccatorum remissionem subministrant, ęgrotantibus assistunt, mortuos efferunt, pro elatis Deo supplicant? nunquid redditur pro bono malum, ut his infensi simus, quibus pro


1196. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Leui. 4 Reticulum iecoris offert Domino, qui toleratione superat iracundiam. In iecore enim in ipso humore fellis irę receptaculum esse creditur. Et quoniam hoc sacrificium in Lege pro peccato offerri iussum fuit, puto quod is qui in omnibus patiens fuerit, et pręteritorum criminum facile ueniam consequetur | et in futurum innocentiam custodiet | seruata autem innocentia inter beatos computabitur.


1197. Kožičić Benja,... . De Corvatiae desolatione, versio... [Paragraph | Section]

enim tanquam ex faecundissimo quodam seminario dignissimi in omni uita uiri prodiere. Quorum qui domi claruerint, nemo est qui scire non possit, si perquirere libet. Ex his autem qui lustrandi studio et Romani nominis propagandi causa Italia egressi sunt, deuotissimi Sanctitatis tuae et sacrosanctae Sedis Apostolicae filii Bernardinus, Ioannes, Nicolaus et Michael descendere. Quorum res gestas et merita, quoniam uitali aura adhuc perfruuntur, silentio inuoluam. Quantae tamen maiores eorum pietatis, relligionis et auctoritatis fuerint, non ab re erit pauca commemorasse.


1198. Kožičić Benja,... . De Corvatiae desolatione, versio... [Paragraph | Section]

componendam impensas fecit, perniciosissimum schisma extinxit et eam qua nunc quoque fruimini pacem uobis comparauit.

5. Nicolaum uero, huius Ioannis filium, praecipua laude et omni commendatione dignum quis iure non estimauerit? Nam cum ditissimus esset, magna in Deum et sacra loca pietate flagrauit, complura diuersorum Post diuersorum usque ad certo certius (c. 12) lacunam coniecit Glavičić


1199. Kožičić Benja,... . De Corvatiae desolatione, versio... [Paragraph | Section]

unius freti obiectu aut breuissimi tractus intercapedine tutos se diu esse posse ab hostibus arbitrantur! An non eadem haec olim mens Graecis erat et Thracibus, Macedonibus quoque et maiori iam Illyriae parti, quorum gloria et imperium tanquam aqua praeteriit? Sed quo ritu uiuant nunc, aut quibus sacris initientur, o Paule apostole, Corinthii tui, Ephesii, Philippenses et Galatae si uideres, maximo certe dolore afficereris! Tu enim infirmantibus coinfirmabaris, patientibus uero remedium solamenque afferre consueueras. Et ut de laeta Maesia, de Epyro, de docta Graecia, de copiosa auri atque


1200. Kožičić Benja,... . De Corvatiae desolatione, versio... [Paragraph | Section]

Ingentes domorum moles erigimus easque ac si perpetuo in eis habitaturi essemus auro et marmoribus incrustamus. Quid preciosa suppellex? Et aurum, quod ad captiuorum redemptionem habere debet Ecclesia, ne in hostium potestatem deueniat (ut de templo Domini Assyrios sustulisse refert Ambrosius), in sacro quid facit, si prophanantur templa, sacraria spoliantur, uirgines corrumpuntur, sanctuarium Dei polluitur, si sacratissimum Christi corpus sacrilega hostium manu de tabernaculis educi et pedibus conculcari nullo uindice uidemus et patimur? Duo – per Deum omnipotentem! – pueri ex


1201. Kožičić Benja,... . De Corvatiae desolatione, versio... [Paragraph | Section]

si perpetuo in eis habitaturi essemus auro et marmoribus incrustamus. Quid preciosa suppellex? Et aurum, quod ad captiuorum redemptionem habere debet Ecclesia, ne in hostium potestatem deueniat (ut de templo Domini Assyrios sustulisse refert Ambrosius), in sacro quid facit, si prophanantur templa, sacraria spoliantur, uirgines corrumpuntur, sanctuarium Dei polluitur, si sacratissimum Christi corpus sacrilega hostium manu de tabernaculis educi et pedibus conculcari nullo uindice uidemus et patimur? Duo – per Deum omnipotentem! – pueri ex Modrusiensi nouissima praeda sex tantillis auenae


1202. Kožičić Benja,... . De Corvatiae desolatione, versio... [Paragraph | Section]

preciosa suppellex? Et aurum, quod ad captiuorum redemptionem habere debet Ecclesia, ne in hostium potestatem deueniat (ut de templo Domini Assyrios sustulisse refert Ambrosius), in sacro quid facit, si prophanantur templa, sacraria spoliantur, uirgines corrumpuntur, sanctuarium Dei polluitur, si sacratissimum Christi corpus sacrilega hostium manu de tabernaculis educi et pedibus conculcari nullo uindice uidemus et patimur? Duo – per Deum omnipotentem! – pueri ex Modrusiensi nouissima praeda sex tantillis auenae modiis, tertius uno, quartus una placenta a Turcis redempti sunt, ita ut


1203. Kožičić Benja,... . De Corvatiae desolatione, versio... [Paragraph | Section]

quod ad captiuorum redemptionem habere debet Ecclesia, ne in hostium potestatem deueniat (ut de templo Domini Assyrios sustulisse refert Ambrosius), in sacro quid facit, si prophanantur templa, sacraria spoliantur, uirgines corrumpuntur, sanctuarium Dei polluitur, si sacratissimum Christi corpus sacrilega hostium manu de tabernaculis educi et pedibus conculcari nullo uindice uidemus et patimur? Duo – per Deum omnipotentem! – pueri ex Modrusiensi nouissima praeda sex tantillis auenae modiis, tertius uno, quartus una placenta a Turcis redempti sunt, ita ut minima auri aut argenti parte,


1204. Kožičić Benja,... . De Corvatiae desolatione, versio... [Paragraph | Section]

Qua si infaelix illa patria frustrabitur, supremum hoc Sanctitati tuae legationis munus exoluimus. Nostri enim faedus aliquid icere pacemue cum Turcis facere et censum illis pendere coguntur. Priscae tamen nobilitatis memores (ut acerrimos Christianae fidei defensores decet), Sanctitate tua et hac sacrosancta Sede Apostolica inconsulta, Ex inconsuta correxit Gortan licet moniti saepius et hortati sint ab ipsis, facere id noluerunt.


1205. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

Adę. Eiecti de paradiso, ne de ligno uitę comedant, passionibus subditi mortique addicti. Cherub ad paradisi custodiam constitutum. Et illi quidem genuerunt primo Cayn agricolam, deinde Abel, ouium pastorem. Qui, eo quod sacrificia sua gratiora essent, a fratre Cayn per inuidiam interficitur. Cayn vero tanti parricidii conscius de misericordia Dei desperauit hintrauitque in terra Edom. Ibi genuit Enoch, hic Iared, hic Mauiahel, hic


1206. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

iumentaque infestabant. Malefici, cum hoc efficere nequiuissent, dixerunt: Digitus Dei est hic. In domum regis et super Aegyptum Dominus misit muscas, pręter terram Iessen, ubi populus Israhel erat. Volebat rex, ut coram se sacrificarent. Moyses uero detrectauit, ne immolando ea, quę Aegyptii adorant, animos eorum magis irritarent. Petiit ergo trium dierum in solitudinen secessum. Promisit rex id se permissurum, et orante Moyse Dominus depulit nuscas.


1207. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

illud. Nec poterat Moyses ingredi tectum. Nubes per diem incubabat tabernaculo et ignis per noctem. LEVITICVS Moysi de tabernaculo loquens disponit Dominus de sacrificiis faciendis et oblationibus et primitiis et uictimis et hostiis et aliis huiusmodi. Ipse Moyses deinde Domino iubente congregauit coetum ad ostium tabernaculi obtulitque Aaronem et


1208. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

obtulitque Aaronem et filios eius. Lauit illos pontificalibusque indutos unxit et consecrauit, sicut pręceperat Dominus. Die septimo peracta est consecratio. Die autem octauo dixit Moyses ad Aaronem: Iube populum offerre sacrificium, hodie Dominus apparebit eis. Consummato sacrificio Leuitę populo benedixerunt, et apparuit gloria Domini. Ignis inde egressus holocaustum adipesque deuorauit super altare. Turbę in faciem ruentes laudauerunt


1209. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

pontificalibusque indutos unxit et consecrauit, sicut pręceperat Dominus. Die septimo peracta est consecratio. Die autem octauo dixit Moyses ad Aaronem: Iube populum offerre sacrificium, hodie Dominus apparebit eis. Consummato sacrificio Leuitę populo benedixerunt, et apparuit gloria Domini. Ignis inde egressus holocaustum adipesque deuorauit super altare. Turbę in faciem ruentes laudauerunt Dominium. Nadab et Abiu, Aaronis filios, quia


1210. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

XL per solitudinem errantes. Mane primo uerticem montis ascenderunt Moyse castrisque relictis. Amalechitę et Chananei persecuti sunt eos cędendo usque Horma. Dominus pręcepit, ut ingressi terram oblationem offerant et pro peccato sacrificium. Quendam sabbato ligna colligentem lapidibus Domino iubente obruerunt. Pręcepit Dominus, ut faciant fimbrias in memoriam mandatorum suorum. Insurrexerunt aduersus Moysen filii Leui


1211. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

uirga illius. Germinauit uirga Aronis in tribu Leui et relata est in tabernaculum in signum rebellium filiorum Israhel. Questi sunt, quod, quicunque accedit ad tabernaculum Domini, moriatur. Aaronem et filios eius Dominus pręfecit sacrario, Leuitas ministerio, pręcipiens, ne accedant ad uasa sanctuarii neque ad altare. Dixitque ad Aaronem: In terra eorum nihil possidebitis: ego pars et hereditas tua in medio filiorum Israhel.


1212. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

regis aduersariis ac de iisdem prophetauit. Morabantur in Sethim, quando cum filiabus Moab fornicati sunt. Deos earum adorauerunt; initiati sunt Belphegor. Ex Domini iussu dixit Moyses: Occidat unusquisque proximos suos, qui sacrificarunt Belphegor! Phinees, Eleazari filius, uidit Israhelitam palam intrantem ad scortum Madianitidem, et inuadens ambos pugione confodit in genitalibus cessauitque plaga a filiis Israhel. Occisa sunt autem uigintiquatuor milia


1213. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

per annos VII oppręssi fuissent et poenitentes clamassent ad Dominum, apparuit angelus sub quercu in Ephra dicens, quod per ipsum Dominus liberaturus esset Israhel et Madianitas oppręssurus. Petiit Gedeon signum et, dum sacrificium offert sub quercu, tetigit illud angelus uirga, et igne de petra micante consumptum est. Angelus non comparuit. Gedeon ędificauit altare uocauitque illud Domini pax.


1214. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

moratus est. Tunc demum ab iis, qui ab Roboamo defecerant, uocatus regnum ultro sibi oblatum accępit. Aedificauit Sichem in monte Ephraim ibique habitauit. Condidit Phanuel ac, ne populus ad sacrificandum Ierosolymam sępius petendo ad Roboam conuerteretur, fecit duos uitulos ęneos; alterum posuit in Bethel, alterum in Dan, ut illos adorarent. Struxit phana in excelsis, constituit sacerdotes, qui non erant de


1215. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

Duos et LXX fratres Ochozię, regis Iuda, iugulari iussit, cum uenientibus occurrisset. Ingressus autem urbem reliquias domus Achab tolli imperauit. Et quod a Domino per prophetam iussum fuerat, impleuit. Deinde, cum fingeret sacrificare se uelle idolo Baal et congregati essent sacerdotes et prophęte Baal in templo, misit milites, qui illos occiderunt. Statuam Baal combusserunt et eodem in loco fecerunt latrinas. Iehu igitur deleuit quidem Baal de


1216. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

annis III. Successit illi in regno Asa filius. ASA ASA, Abię filius, rex Iuda, iustus fuit. Abstulit effoeminatos, idola exclusit, matrem a sacris Priapi auertit, simulachra confregit. Intulit in templum argentum, aurum, uasa, quę pater Abia dedicauerat. Habebat secum scutatorum hastatorumque de Iuda trecenta milia, de Beniamin scutatorum et


1217. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

regnantibus Cyro, Dano, Assuero, qui et Artaxerxes, usque ad tempora secundi Darii. Quo regnante ipsi Zorobabel et Iosue templum ędificare coepere. Anno autem Darii VI opus coeptum absoluerunt. Eo perfecto obtulerunt sacrificia, pasca et azima cum lętitia et exultatione celebrarunt. ESDRAS ESDRAS, Saraię filius, de genere Aaron, cum filiis Israhel et


1218. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

pro peccato XII. Esdras, cum audisset, quod populus Israhel miscuerit semen cum gentibus connubia cum illis contrahendo, ingenti affectus dolore scidit palium et tunicam, capillos uellicauit et barbam, sedit moerens usque ad sacrificium uespertinum. Surgens flexit genua, manus ad Dominum expandit et orauit pro populo. Populus ad orantem conuenit et fleuit. Esdras uero die illo neque comedit neque bibit lugens


1219. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

et Idumeę. Prophetat de iudicio, de Antichristo, de diabolo. In fine describit ciuitatem cum templo in monte positam, hoc est Ecclesiam super montem, qui Christus est, fundatam. Per singulas ędificii partes singula Ecclesię sacramenta designat pręceptaque uirtutum et institutiones ad Dei cultum pertinentes. Quomodo autem uita defunctus sit, uel ubi sepultus, nusquam memini me legere. Reor tamen illic eum obisse, ubi et prophetant, atque illic


1220. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

Ego redemi eas, et ipsi locuti sunt de me mendacia. Et ob hoc quidem propheta regnum eorum per Romanos prędixit euertendum. In Christo autem credituris Dei misericordiam pollicetur. Pręterea de eucharistię sacramento in salutem fidelium instituendo uaticinatur dicens: Viuent tritico et germinabunt quasi uinea; memoriale eius sicut uinum Lybani. Atque hęc de propheta isto memorię prodita in prophetarum libello


1221. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

destruendum, Christum Iudeis pro pecunia tradendum: Appenderunt, inquit, mercedem meam XXX argenteis. Prophetauit postremo de Antichristi aduersus Ecclesiam decertatione et eius interitu fideliumque salute, de sacramento baptismatis, de Iudeorum repudio, de Christi passione, de martyrum fide, de ultimo Christi ad iudicandum aduentu, de Hierusalem cęlesti a sanctis hominibus perpetuo perenniterque habitanda.


1222. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

inquit Dominus, dilexi, Esau autem odio habui. Hinc arguere coepit propheta sacerdotum uitia: in cogitanda cordis immunditiam, in operando quęstus cupiditatem, in sacrificando erga diuina irreuerentiam. Docet autem, qualem oporteat esse sacerdotem: pacis cupidum, pietatis cultorem, ueri studiosum, iustitię incumbentem, alios ab iniquitate auertentem legisque diuinę non ignarum:


1223. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section]

ut idola adorarent. Multis ergo subuersis Mathatias cum liberis constanter magnoque animo restitit nec promissis nec minis ullis motus, ut Antiocho obtemperaret. Quin etiam eo processit audacię, ut Iudeum quendam, idolo palam sacrificantem, inuadens super aram trucidaret simulque illum, qui ab Antiocho missus fuerat, occideret aramque idoli demoliretur ac destrueret. Cum iis, qui in fide permanserant, fugit in montes. Antiochi milites, qui


1224. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

castrorum spolia reuersus est. Iterum non ultra decemmilia militum secum habens Lysiam cum LV milibus peditum et V milibus equitum in aciem egressum superauit ad Bethoron. Hinc Hierosolymam profectus expiauit sancta, obtulit sacrificium, adorauit Dominum gratias agens pro uictoria. In monte Syon posuit pręsidium. Idumeos Arabasque afflixit. Filios Bean in turrim compulsos igni absumpsit, Timothei, Amonitarum ducis, copias contriuit, ciuitatem


1225. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

uirorum exercitu uenit ad Modin. Primo mane surgens cum ad torrentem Cedronem applicuisset, uidit exaduerso in ulteriore ripa stare ingentes Cendebei copias. Continuo citato equo torrentem pertransiit, quem cęteri secuti cum sacris tubis increpuissent, Cendebeus et qui cum illo erant in fugam uersi Cedronem castellum intrant. Ioannes ad portas usque fugientes insecutus cędebat. Inde uictor decedens castella in agro Azothi cum iis, qui ad ea


1226. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

autoritati atque imperio obsequendum esse asseuerabat. Dies ergo statuta exequendi tam impium regis mandatum ubi affuit, fit in ciuitate tumultus miserandaque trepidatio. In templo ab omnibus pariter Deo supplicatum, uti sacra deposita salua inuiolataque tueri uellet. Tunc ostendit Deus humanas uires frustra aliquid conari ipso aduersante. Etenim Heliodoro cum armatis satellitibus circa ęrarium iussa regis exequente, ecce, apparuit equus cum


1227. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section]

censeret: Hostem , inquit, tuum mitte, o rex, ut flagellatum, si tamen uiuus euaserit, recipias. Diuina quippe loco illi uirtus inest, quę ęrarii depeculatores acerrime punit. Post hęc Symon ille, sacrilegii huius impulsor, falsa quadam delatiome Oniam suspectum reddidit Seleuco regi. Venit Onias, ut delata confutando se purgaret. Neque emim difficile erat falsum crimen diluere. Sed interim mortuo Seleuco Antiochus,


1228. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section]

vestigiis inhaerendo, partim praeceptis obsequendo veram ac immortalem gloriam iam diu nobis praeparatam atque per Prophetas pollicitam caetera plaebs consequeretur. At hi dumtaxat auariciae / gulae / inuidentiae inhiantes / blanditissimis ac detestandis illecebris abutuntur. Sacrerdotum scelera. Quid ita? vt pessundatis virtutibus nos secum in aethernos luctus adigant. Quamobrem? quoniam nec virtutibus praemia / nec flagitiis poenae desunt. Multi frustra magnis titulis infularumque insignibus confidunt: sed omnia mors aequabit / grauioraque delicta / grauioribus


1229. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section]

sonum effectum: nonnullis in extremo suorum complexu cohaerentibus / aliis ante aras ac ipsa dei puluinaria iugulatis: hic mater frustra retinere conata infantem: illic virgines in conspectu parentum constupratae. Ruina Christianorum. Dii immortales quanta prophanorum sacrorumque direptio? quantus efferentium praedas repetentiumque discursus? Interea nihil audiri praeter gemitus eiulatusque / ac impios hostes aut gladium vibrantes, aut fores effringentes, aut aedes dirruentes. Alia tunc forma ciuitatis saeuiente igne ac profluentibus riuis sanguinis, vt ipsam


1230. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section]

dextra loetali hastilia ferro:
Accaedantque trucem terrentia Classica Martem.
Hinc quoque victrices Aquilas moueamus in hostem?
Vt ferus in patrias iterum / Duce et Auspice Christo /
Transfugiat latebras: posita formidine demum
Plebs Christum venerata sacrum foelicia captet
Ocia: et Astraeo semper potiatur Amore. In officina excusoria Iohannis Miller Augustae Vindelicorum. Sexto Kalendas Iunias Anno salutifero M.D.XVIII.


1231. Andreis, Franjo... . Oratio de laudibus eloquentiae... [Paragraph | SubSect | Section]

Isocrates uiginti talentis uendita, tum etiam quod Gorgias Gorgias. orator primus auream statuam in templo Apollinis Delphici posuerit. Idcirco nobiles certatim tradebant suos liberos eloquentiae sacris iniciandos. Nec postea quidam ex Caesaribus Romanis erubuerunt in utraque lingua declamare, Quidam ex Caesaribus in utraque lingua declamauerunt. ac publica frequentare declamantium auditoria.


1232. Andreis, Franjo... . Oratio de laudibus eloquentiae... [Paragraph | SubSect | Section]

omnia facienda, quae ad rei publicae priuatamque utilitatem spectare uidentur. Quid aliud seditionem in graecorum exercitu compressit, quam robusta Vlyssis Vlysses. facundia? Quid aliud plebem Romanam, quando in sacrum montem secesserat, patribus conciliauit, quam efficax Menenii Agrippae Menenius Agrippa. oratio? Neque turpissimae perniciosissimaeque seruituti populus Romanus renunciauisset, nisi


1233. Andreis, Franjo... . Oratio de laudibus eloquentiae... [Paragraph | SubSect | Section]

ut caeteris longe anteponatur. Et profecto, nullius est tantum flumen ingenii, nullius tanta uis et ubertas orationis, ut hanc praestantissimam uirtutem, hoc inquam excellentissimum dei et naturae munus, satis dignis laudibus possit extollere. Quis enim tuum sacratissimum numen non admiretur eloquentia? Conclusio per enumerationem. Quem tuus splendor non obnubilet? Quis tua suauitate non obmutescat? Tu decus humani ingenii sermonem


1234. Andreis, Franjo... . Ad Deum Contra Thurcas Oratio... [Paragraph | SubSect | Section]

Vitus Verlerus
1  Sunt quibus alta placet / turritaque tecta domorum
2  Erigere: et Triuiae marmora celsa Deae
3  Pyramidum moles: vasti rhodos aurea Phoebi
4  Laudantur Solymi templaque sacra iugi.
5  Nec non belligeris Babylon pulsata quadrigis:
6  Et mausolei saxa superba rogi
7  Et Nasamonicas qui iactet cornibus aras /
8  Praescia quas fontis saepius vnda rigat.
9  Haec quamquam nimis est


1235. Andreis, Franjo... . Ad Deum Contra Thurcas Oratio... [Paragraph | Section]

olympi
2  Et loca pura tenes nullum metuentia finem:
3  Qui quatis imperio terram / coelumque profundum:
4  Horrida Neptuni miscentemque aequora ventis
5  Compescis: rursusque iubes attollere fluctus.
6  Sacratam accinctus candenti fulmine dextram.
7  Das animum / vitamque bonis / mentemque pudicam.
8  Ad scelera innumeris sectaris perdita semper
9  Suppliciis / iusta mundum sub lege gubernans.
10  Huc precibus conuerte meis


1236. Andreis, Franjo... . Ad Deum Contra Thurcas Oratio... [Paragraph | Section]


25  Pars ante ora patrum / patrios pars ante penates
26  Interfecta iacet: neque liuida busta paratis
27  Conduntur tumulis: optataque funera desunt.
28  Templa quibus careant maculis? aut denique quas non
29  Sacrilegas sensere manus? expromere verbis
30  Difficile est / magnosque cient suspiria luctus.
31  Vel meminisse piget: modo sancto quaelibet aedes
32  Nomine plena tuo fuerat: tibi thura. precesque
33  Fundebat populus multo


1237. Andreis, Franjo... . Ad Deum Contra Thurcas Oratio... [Paragraph | Section]

Tauri /
93  Caucaseumque iugum longas protendit habenas
94  Imperii: cui diues Arabs / cui thure Sabaens
95  Insignis / simul et septemplicis ostia Nili
96  Deflexere caput: manibus tua sacra prophanis
97  Sunt monumenta Pater / quae polluit improbus hostis /
98  Et natale solum / et quas tu legeris vrbes.
99  Haud Asia contentus erat / Lybiamque parauit
100  Atque Europaeae seruit sibi frigida terrae


1238. Andreis, Franjo... . Ad Deum Contra Thurcas Oratio... [Paragraph | Section]

insequimur / tibi longo foedere iunctam /
222  Adiectaque fide firmasti tempus in omne.
223  Non haec interpres diuum Cillenius Ales /
224  Nuncia non tulerat Iunonia discolor Iris:
225  A facie ad faciem manibus mandata sacratis
226  In tabulis descripta tuis / et amore paterno
227  Cum ductore loquens Hebraeae gentis ad unguem
228  Perpetuo dederis: nostros semperque labores
229  Tollere pollicitus: quod vel ratione suprema


1239. Andreis, Franjo... . Ad Deum Contra Thurcas Oratio... [Paragraph | Section]

Supplicii satis est: seruato has denique paruas
250  Relliquias hominum: nostris quoque viribus adde
251  Virtutem / qua nos hostis. vesana prophani
252  Agmina ad interitum redigamus: siue subactus
253  Legibus / et sacrae supplex obtemperet aulae:
254  Quisque tuum laudet nomen / votisque precetur /
255  Quatenus excelso contingit vertice olympum
256  Maurus Atlas lybiae / atque extremi Garamantes:
257  Atque vbi Tithoni linquens Aurora


1240. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 416 | Paragraph | Section]

ut nos a diaboli seruitute liberaret. Vincula, alapas, probra, sputa, flagella, spinarum aculeos, arundinis ictus, felis pocula, clauos denique et lanceam et per uerberum uulnerumque tormenta mortem ipsam subire dignatus est, ut nos, per peccatum alienatos, per corporis sui sacrificium Deo Patri reconciliaret et in gratiam, quam nobis olim interdictam dolebamus, restitueret. Eramus enim filii irę, et per Christum facti sumus filii Dei. Ab inferis reuocati fuimus ad paradisum, de potestate diaboli redempti beatorum


1241. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 427 | Paragraph | SubSect | Section]

ait: Non est opus ualentibus medicus, sed male habentibus. Quasi diceret: Medicus animarum sum; publicani et peccatores pharmaco indigent disciplinę spiritalis, ut corrigantur. Et subiunxit: Euntes autem discite, quid est: Misericordiam uolo, et non sacrificium. Disce, pharisee — inquit — cęce et dux cęcorum, quid hoc sit, quod in Osee* propheta legis: Misericordiam uolo, et non sacrificium. Tua te scriptura conuinco, tuo te gladio iugulo. Deus tuus per prophetam clamat: Misericordiam


1242. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 427 | Paragraph | SubSect | Section]

indigent disciplinę spiritalis, ut corrigantur. Et subiunxit: Euntes autem discite, quid est: Misericordiam uolo, et non sacrificium. Disce, pharisee — inquit — cęce et dux cęcorum, quid hoc sit, quod in Osee* propheta legis: Misericordiam uolo, et non sacrificium. Tua te scriptura conuinco, tuo te gladio iugulo. Deus tuus per prophetam clamat: Misericordiam uolo, et tu ab his, quibus maxime miserandum est, auerteris, dum iustus non esse, sed uideri expetis. Misericordiam uolo — inquit —


1243. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 427 | Paragraph | SubSect | Section]

Tua te scriptura conuinco, tuo te gladio iugulo. Deus tuus per prophetam clamat: Misericordiam uolo, et tu ab his, quibus maxime miserandum est, auerteris, dum iustus non esse, sed uideri expetis. Misericordiam uolo — inquit — non sacrificium. Tu autem econtrario te facere satis putas nolle miserescere et uelle sacrificare. Misericors autem medicus: Non ueni — inquit — uocare iustos, sed peccatores. Hoc est non eos, qui non indigent, sed eos, qui indigent


1244. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 427 | Paragraph | SubSect | Section]

Misericordiam uolo, et tu ab his, quibus maxime miserandum est, auerteris, dum iustus non esse, sed uideri expetis. Misericordiam uolo — inquit — non sacrificium. Tu autem econtrario te facere satis putas nolle miserescere et uelle sacrificare. Misericors autem medicus: Non ueni — inquit — uocare iustos, sed peccatores. Hoc est non eos, qui non indigent, sed eos, qui indigent miseratione. Proprium enim bonitatis diuinę est misereri et parcere, misereri peccatoribus,


1245. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 439 | Paragraph | SubSect | Section]

fuisse sciamus, alterum in initio, alterum in fine. Vel fortasse uerior est Burgensis sententia, qui huius quęstionis nodum ita soluit, ut dicat iuxta antiquam Hebreorum consuetudinem duplicem tunc decimam quartam lunę occurrisse, et in prima quidem Christum perfecisse uetus sacrificium nouumque instituisse; in secunda semet in sacrificium Deo Patri obtulisse. Quam computationem idem autor late explicat in Additionibus commentariorum Nicolai Lyrę super Bibliam. Non ergo inter se differunt Euangelistę, sed cum duplex Pascha tunc


1246. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 440 | Paragraph | SubSect | Section]

uerior est Burgensis sententia, qui huius quęstionis nodum ita soluit, ut dicat iuxta antiquam Hebreorum consuetudinem duplicem tunc decimam quartam lunę occurrisse, et in prima quidem Christum perfecisse uetus sacrificium nouumque instituisse; in secunda semet in sacrificium Deo Patri obtulisse. Quam computationem idem autor late explicat in Additionibus commentariorum Nicolai Lyrę super Bibliam. Non ergo inter se differunt Euangelistę, sed cum duplex Pascha tunc contigisset, Ioannes alterius, alterius alii mentionem fecerunt.


1247. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 441 | Paragraph | SubSect | Section]

molliet duritiam? Creator omnium fit famulus eorum, quos creauit. Et aliquem pudebit erga alterum sese gerere submissius? Lauat autem Dominus et extergit discipulorum suorum pedes, ut nos instruat, quam emundati accedere debeamus ad sumendum corporis et sanguinis eius sacramentum. Qui enim manducat et bibit indigne, iudicium sibi manducat et bibit. Venit ergo ad Symonem Petrum. Et dicit ei Petrus: Domine, tu mihi lauas pedes? Non lauabis mihi pedes in ęternum. Et Petrus igitur tantam Domini humilitatem admiratus non sinit sibi


1248. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 442 | Paragraph | SubSect | Section]

tantum ne me a te separes. Dicit ei Iesus: Qui lotus est, non indiget, nisi ut pedes lauet, sed est mundus totus. Qui enim Christi baptismo lotus est, totus mundus est. Confirmatione tamen ei opus est, ne inquinetur. Vnde baptizatos in ecclesia sacro deinde chrysmate inungi ab episcopo cernimus. Vel hoc est illud, quod Paulus ait: Nihil mihi conscius sum, sed non in hoc iustificatus sum; qui iudicat* me, Dominus est. Non enim sufficit nostra emundatio, id est a peccatis abstinentia; nisi Christi meritum


1249. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 442 | Paragraph | SubSect | Section]

in sepulchro recubuit. Et rursum uestem carnis humanę, quam exuerat, a mortuis resurgendo assumpsit. Nunc illo nostra redeat oratio, ubi dicitur: Et cum recubuisset. Ex quo satis constat, quia post pedum lotionem ad mensam resedit, ut peracto Veteris Legis sacrificio *corr. ex iustificat Nouę sacramentum institueret, sicut ab aliis Euangelistis est relatum. Nam in Luca Dominum ad discipulos sic dicentem audimus: Desyderio desyderaui hoc Pascha manducare uobiscum, antequam


1250. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 443 | Paragraph | SubSect | Section]

assumpsit. Nunc illo nostra redeat oratio, ubi dicitur: Et cum recubuisset. Ex quo satis constat, quia post pedum lotionem ad mensam resedit, ut peracto Veteris Legis sacrificio *corr. ex iustificat Nouę sacramentum institueret, sicut ab aliis Euangelistis est relatum. Nam in Luca Dominum ad discipulos sic dicentem audimus: Desyderio desyderaui hoc Pascha manducare uobiscum, antequam patiar. Signanter hoc Pascha inquit, quod ad salutem omnium credentium


1251. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 443 | Paragraph | SubSect | Section]

Signanter hoc Pascha inquit, quod ad salutem omnium credentium instituitur; desyderaui manducare uobiscum, ut ante mortem meam discatis, quomodo uos idem oporteat aliis ministrare in mei memoria et qualiter uobis conueniat corporis et sanguinis mei sacrificium offerre Deo pro omnium, qui in me credunt, salute. Coenantibus ergo eis accepit Iesus panem et benedixit ac fregit deditque discipulis suis et ait: Accipite et comedite! Hoc est corpus meum. Et accipiens calicem gratias egit et dedit illis


1252. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 452 | Paragraph | SubSect | Section]

curandi demoniaque eiiciendi potestatem acceperat, cuius corpus et sanguinem iam gustauerat, cuius sanctis manibus lutulentos pedes ablui sibi uiderat, Iudeis in mortem uendidit, osculo prodidit, in manus tradidit impiorum. Quid egisti, teterrime Iuda? Quantum criminis, quantum sacrilegii commisisti? Iesum uendidisti pro argento, pecunię cupiditate superatus; pro argento, inquam, Dominum tuum, benefactorem tuum, et eo quidem modico admodum atque exili. Triginta argentei tibi chariores fuerunt quam uita illius, cuius erga te benignitatem


1253. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 453 | Paragraph | SubSect | Section]

illum? Quibus uerbis aperte monstrauit sponte se pati uelle, quod impii per uim inferre decreuerant. Igitur ne iniuriam quidem sustinens a benignitatis suę officio abstinuit. Adductoque ad se Malcho abscissam auriculam tactu restituit ac sanauit. Deinde ad sacrilegos conuersus: Tanquam ad latronem existis — inquit — cum gladiis et fustibus comprehendere me. Quotidie apud uos sedebam docens in templo, et non me tenuistis. Hoc autem — inquit — totum factum est, ut adimplerentur scripturę


1254. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 456 | Paragraph | SubSect | Section]

in re facto opus sit, ne nimis inconsulte natos suos amando et semetipsos et quos genuerunt perditum eant. Hoc certe ideo admonendum duximus, quia multos in hanc erroris foueam pręcipites ire uidemus, ignaros quidem, quanto sese implicent cum in filios parricidio, tum in Deum sacrilegio. Cui soli seruire multo est pręstabilius quam toti terrarum orbi imperare. Sed iam ad id, unde digressi sumus, redeamus! Comprehensum Iesum ligauerunt (ut Ioannes ait) et adduxerunt eum ad Annam primum, Caiphę pontificis


1255. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 461 | Paragraph | SubSect | Section]

igni imperare, ut exurat percussorem, sicut exussit*** quinquagenarios regis Achab, qui comprehendere uenerant Heliam prophetam; uel terrę mandare, ut repenti illum hiatu absorbeat, sicut absorbuit Datan et Abiron, cum Moysi procaciter insultassent. Poterat denique qualicunque sacrilegi huius nece iniuriam uindicare. Sed quia pro nostra omniumque salute perferre grauiora uenerat, et hoc non indignanter tulit. Ne enim**** fecisse aliter ac docuerat uideretur — pręceperat autem: Qui te percusserit in unam maxillam, offer ei et alteram —


1256. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 473 | Paragraph | SubSect | Section]

aquas ambulat; qui quinque panibus quinque milia hominum satiat; quem natum angeli nunciant, pastores adorant, stella indicat, magi cum muneribus quęrunt* et in puero Deum honorant. Debes tamen mori, Domine Iesu, non iniquorum odio, sed tua ipsius uoluntate, ut tui corporis sacrificio nos Deo Patri reconcilies, ut tua morte credentibus salutem tribuas, ut tuis denique fidelibus plus gratię conferas quam quod primorum parentum culpa amissum fuerat. De terreno enim paradiso pulsos ad cęleste regnum reuocas. Volens itaque, non inuitus hominem assumis,


1257. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 502 | Paragraph | SubSect | Section]

disserere libuit, non sępe, sed semper quidem ante oculos mentis habenda. Nihil est enim, quod sic superbos humiliet, peccatores emundet, iustos conseruet et in proposito uitę perfectioris corroboret atque affirmet. Et quoniam ad fideles tantum spectat ista simplex et nuda sacrę passionis rememoratio, proximo uolumine singula retexenda sunt et ostendendum cuncta hęc multo ante et in Lege fuisse significata e t a prophetis prędicta*, ut Iudeorum non solum prisca ista malicia, sed etiam pręsens** confundatur incredulitas, cum iam


1258. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 513 | Paragraph | SubSect | Section]

operatione et uirtute Altissimi, cui nihil est impossibile, Virgo peperit et post partum Virgo permansit. Neque enim aliter nasci debuit ille, qui in delicto originis humanę nascentibus subuenire ueniebat. Purum, inquam, omni culpa esse oportuit eum, qui pro omnium culpa in sacrificium Deo Patri erat offerendus. Quod autem desponsata fuerit Ioseph, diuina factum est prouidentia, ut per genealogiam Ioseph origo quoque Marię nosceretur, Lege iubente de eadem tribu fieri connubia; deinde, ne ut adultera lapidaretur a populo, cum hoc quoque Lex


1259. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 525 | Paragraph | SubSect | Section]

oportere, postquam illuxit ueritas. Dicamus igitur, quę olim pręcesserunt baptisma istud, quo nunc credentes sanctificantur, ut futurum significarent, deinde reliqua, quę proposuimus, tractaturi. *corr. ex qui Huius sacramenti figura fuit arca Noe in aquis seruata, ex qua nouum hominum genus prodiit, ueteri per diluuium deleto; Mare rubrum aduersarias enecans potestates et in tutum transmittens populum fidelem; Iordanis fluuius, quo transmisso Dei populus Terram promissionis ingressus est;


1260. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 525 | Paragraph | SubSect | Section]

aqua cinere uaccę **corr. ex uacce ruffę aspersa mundos efficiebat illos, quos ex tactu rei immundę inquinari contigisset. Ita et nos, qui in Adam ex tactu uetitę arboris peccauimus, in Christo baptizati a peccato purgamur. Tunc quoque baptismi sacramentum pręparabat Dominus, cum in Esaia diceret: Lauamini, mundi estote! Idque rursum mundandis pollicebatur dicens: Aperiam in supinis collibus flumina et in medio camporum fontes; *corr. ex ille ponam


1261. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 526 | Paragraph | SubSect | Section]

dimittuntur peccata et ad beatitudinem consequendam aditus aperitur. Vnde in psalmis canitur: Fluminis impetus lętificat ciuitatem Dei. Lętificat utique Ecclesiam spe futuri boni. Quod frustra quidem ab illis speratur, qui extra Ecclesiam sunt. Porro sacramentum hoc per illud quoque significari certum est, quod in alio psalmo dicitur: Super montes stabunt aquę. Non dicit stant, sed stabunt. Futurum enim erat, ut omnem seculi altitudinem baptismi superaret altitudo, per quem fideles


1262. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 526 | Paragraph | SubSect | Section]

habetis argentum, properate, emite et comedite. Emite absque argento et absque ulla commutatione uinum et lac! Neque enim fas est, ut spiritale donum uenale sit. Gratis accepistis — inquit Dominus — gratis date! Et quoniam corporis Christi sacramentum non nisi baptizatis datur, uerbum comedite non ad aquas refertur, sed ad altaris sacrificium, quod sub uini panisque specie offerri solet. Lac autem pro pane posuit propheta, ut ostenderet animas hoc cibo digne nutritas candorem consecuturas angelicę


1263. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 526 | Paragraph | SubSect | Section]

lac! Neque enim fas est, ut spiritale donum uenale sit. Gratis accepistis — inquit Dominus — gratis date! Et quoniam corporis Christi sacramentum non nisi baptizatis datur, uerbum comedite non ad aquas refertur, sed ad altaris sacrificium, quod sub uini panisque specie offerri solet. Lac autem pro pane posuit propheta, ut ostenderet animas hoc cibo digne nutritas candorem consecuturas angelicę puritatis. Cęterum sitientes, id est cupidos salutis, uenire ad aquas iubet, quia, qui c redunt,


1264. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 537 | Paragraph | SubSect | Section]

inquit — soluere Legem, sed adimplere. Ideo autem dicitur sicut in principio, quia — ut *corr. ex. filiae Apostolus ait — Lex spiritalis est, quę sub uelamento litterę cęlat Euangelii sacramenta. Atque ita imber iste, qui descendit in principio, in uerbis matutinus est, in sensu serotinus. Tunc enim purior fluere coepit, cum terra dedit fructum suum, id est, cum Maria Virgo genuit Dei Filium, qui ea, quę de se prędicta fuerant, adimpleuit et adimpleta esse


1265. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 538 | Paragraph | SubSect | Section]

Facies hominis Mattheus fuit, qui ab humanitate Christi exorsus est Euangelium. Facies leonis in deserto rugientis Marcus. Ego uox — inquit — clamantis in deserto. Facies uituli Lucas, a sacerdotio Zacharię incipiens. Per uitulum enim sacrificium a sacerdote offerendum designatur. Facies aquilę Ioannes, qui cęteris altius uolans: In principio erat uerbum, inquit, et uerbum erat apud Deum, et Deus erat uerbum. Hi sunt quatuor quadrigę illę, quas de medio duorum montium, Veteris


1266. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 570 | Paragraph | SubSect | Section]

quidem Matheus et Marcus testantur, in domo Symonis leprosi, quando mulier, ut supra diximus, non pedes unxisse, sed super caput recumbentis Domini unguentum effudisse uisa fuit. Iudas Iudę autem Scariothis nefandum sacrilegium atque perfidiam Dominum suum prodentis Zipheos portendisse non inepte sentient, qui legerint *corr. ex legerit Dauidis latebras ab iis proditas Sauli regi ipsum persequenti. Dauidem autem regem sępe diximus typum gessisse Christi. Prophetasse


1267. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 571 | Paragraph | SubSect | Section]

secundam a cęteris tribus memoratam. Hoc futurum prospexit Zacharias dicens: Non erit mercator ultra in domo Domini exercituum in die illo. Hoc in psalmis prędictum fuerat dicente ad Patrem Filio: Tabescere me fecit zelus domus tuę. Zelo igitur loci sacri compunctus Dominus aduersus prophanos flagello est usus. Quod enim in ecclesia non sit negociandum aut aliquid aliud pręter rem diuinam agendum, Veteris quoque Scripturę autoritate docemur. Psalmista inquit: Exaudi, Domine, uocem deprecationis meę, dum


1268. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 574 | Paragraph | SubSect | Section]

cum discipulis celebrat. Tunc panem et uinum benedicens obtulit discipulis hortatusque est eos, ut sub panis uinique specie corpus ipsius et sanguinem comederent ac biberent. Cuius quidem rei multis ante seculis factum fuerat signum in Melchisedech sacerdotis earundem rerum sacrificio. Offerens enim panem et uinum, Abrahę tunc aduersariorum uictori benedixit, ut in Genesi est scriptum. Abraham autem dedit ei decimas omnium. Ex quo significatum uidetur Christi corpore et sanguine illos uesci debere, qui uitia uicerint seque ad capessendas


1269. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 575 | Paragraph | SubSect | Section]

uenit Hierusalem, stetit coram arca, obtulit holocausta et, sicut est scriptum, fecit uictimas pacificas et grande conuiuium uniuersis famulis suis. Sapientia igitur nobis opus est ad examinandam conscientiam, ad purganda peccata, ad pacem cum Deo et proximis habendam, quoties ad sacrum altaris conuiuium sumus accessuri. Quicquid in male purgatum stomachum ingeritur, ęgrotationis incrementum est, non remedium. Qui ergo indigne manducat, iudicium sibi manducat. Offendit enim Deum* in uas immundum cibum mundissimum reponendo. Hic cibus totus cęlestis est,


1270. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 576 | Paragraph | SubSect | Section]

caput fuerint, impune sit, subiungit: Cadent in gladio principes eorum. Gladius iste non corpus interimit, sed quod multo acrius est, animam condemnat. Hic est enim, quem Ioannes in Apocalypsi uidit procedentem de ore Dei. Porro idem propheta de iis, qui fide sacramentum hoc suscipiunt:* Viuent — inquit — tritico, et germinabunt quasi uinea; memoriale eius sicut uinum Libani. Memoriale passionis Dominicę est, quod nunc in altare a sacerdote consecratur. Et qui de illo digne fideliterque pascitur, uiuet in


1271. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 576 | Paragraph | SubSect | Section]

iis, qui credunt in eum, quasi ignis conflans — ut Malachias ait — et quasi herba fullonum; et sedebit conflans et emundans argentum; et purgabit filios Leui, hoc est apostolos, et collabit eos quasi aurum et quasi argentum. Et erunt Domino offerentes sacrificia in iustitia. Qua in re instruimur, quam puros ac mundos esse oporteat Dei sacerdotes, quando ne pedes quidem, id est nec ipsos humanę imbecillitatis motus, in discipulis inquinatos relinqui passus est Dominus. Deinde de Iudę proditione prędicit, ut nihil sibi


1272. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 577 | Paragraph | SubSect | Section]

mutatus ad tam execrandum deuolutus sit flagitium, ut Dominum suum uenderet et se perderet, in illum impius, in se crudelis. Hunc figurabat Achan, qui auaritię stimulis concitatus de anathemate urbis Hierico ausus est siclos argenti aureamque regulam furto surripere. Quam ob rem sacrilegii conuictum lapidibus obruerunt. Eo interempto Deus placatus est et Iesus Naue aduersus hostem uictoria est potitus. Ita et Iesus noster Iuda perdito diabolum uicit atque de illo triumphauit in cruce moriendo et de sepulchro resurgendo et de terra in cęlum angelis


1273. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 578 | Paragraph | SubSect | Section]

trucident. Non sunt condignę passiones huius temporis ad futuram gloriam, quę reuelabitur in uobis. Vos enim terra relicta cum Christo Domino occupabitis cęlum. Illi autem momentaneo isto dominatu parumper usi ad ęternos descendent cruciatus in infernum. Porro, fidei sacrę in Christo credentium perpetuitatem in hoc seculo futuram — in alioenim non erit fides, sed fidei retributio — Scriptura quoque Vetus testatur, quę ait: Omne munus et iniquitas delebitur, et fides in seculum stabit. Et in Hieremia est


1274. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 609 | Paragraph | SubSect | Section]

sanę mentis habes, esse intelligis? Egredimini igitur de littera, quę occidit, et uenite ad spiritum, qui uiuificat. Vultis circumcidi? Quod secundum Legem fecistis in carne, secundum Euangelium facite in spiritu. Circumcidite uitia et uirtutibus inherete! Vultis offerre sacrificia? Non uitulorum sanguine uobis opus est, sed mentis puritate, dicente Propheta: Sacrificium Deo spiritus contribulatus; cor contritum et humiliatum Deus non despiciet. LIBER TERTIVS


1275. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 609 | Paragraph | SubSect | Section]

ad spiritum, qui uiuificat. Vultis circumcidi? Quod secundum Legem fecistis in carne, secundum Euangelium facite in spiritu. Circumcidite uitia et uirtutibus inherete! Vultis offerre sacrificia? Non uitulorum sanguine uobis opus est, sed mentis puritate, dicente Propheta: Sacrificium Deo spiritus contribulatus; cor contritum et humiliatum Deus non despiciet. LIBER TERTIVS GLORIOSVS Peracta tandem secunda operis huius parte reliquam Domino fauente


1276. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 617 | Paragraph | SubSect | Section]

insinuaret et cum lapsam hominis naturam errigeret angelicamque damnaret, cum uiam uitę doceret et credentibus cęlestis regni ianuam aperiret. Omnia enim per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil. Hoc ergo psalterium, hęc cythara, id est, hoc Dei uerbum, caro sacrum est, et habitauit in nobis, et uidimus gloriam eius, gloriam quasi unigeniti a Patre, plenum gratię et ueritatis. Quo autem plenius atque distinctius et resurgentis uirtutem et ascendentis maiestatem contemplari possimus, Euangelii textum inspiciamus. In Mattheo


1277. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 622 | Paragraph | SubSect | Section]

Nam hypocritę quoque adorant et precibus insistunt et humilitatem uultu, uoce, habitu pręferunt, non tamen Iesum quęrunt, sed hominum gloriam, non Iesum adorant, sed pecuniam piscantur. Talia quidem comparandi gratia pulpita conscendunt, uerbum Dei populo prędicant, in altare sacrificia offerunt, ecclesiasticas appetunt dignitates, quibus adeptis, quorsum tendebant, eorum studia, facile apparet. Quandoque e tiam in dignitate positi sub sanctitatis habitus mores suos cęlant, donec ad eam dignitatem, quę summa in terris habetur,


1278. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 645 | Paragraph | SubSect | Section]

panem benediceret et frangeret et porrigeret, cognouerunt. Cognouerunt utique, quod ipse sit, quem prophetę uenturum prędixerunt, quem uenisse miracula testabantur. Magis itaque cognitus est Iesus in Euangelio pręsentia corporali quam in Lege uaticiniis prophetarum aut figuris sacrificiorum rerumque gestarum, in quibus designabatur uenturus. Vis et tu cognoscere eum in pane isto benedicto? Crede, et cognouisti. Verum est enim, quod dictum est a propheta: Nisi credideritis, non intelligetis. Porro, quoniam Dominum iam passibili


1279. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 651 | Paragraph | SubSect | Section]

orauerat in cruce. Pręterea iis primum ostendi debuit, qui de ipsius aduentu Scripturas habebant, ut* cognita diuinorum sententia eloquiorum facilius crederent, et ipsę gentes, cum eos, qui Iesum crucifixerunt, a morte suscitatum adorare uidissent, promptius ad eiusdem fidei sacramentum confluerent. Inexcusabilis est igitur Iudeorum error, qui, primi ad coenam patrisfamilias uocati uenire contempserunt, et grande profecto gentilium meritum, qui, quod primi Legis et prophetarum munere donati refutarunt, hoc ipsi, cum nullam Scripturarum cognitionem


1280. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 652 | Paragraph | SubSect | Section]

gentibus Euangelium prędicaturi, doctrinę, ut Scripturas intelligerent, audacię, ne persecutores timerent, miraculorum, quibus ea, quę docent, uera esse testarentur, prophetię, ut futura quasi pręsentia cernerent et, cum res exigeret, prędicerent, baptismi denique sacri, quo illi, qui conuersi catethizatique essent, Ecclesię, cuius caput est Christus, membra fierent. Primum ergo insufflauit ad peccatorum remissionem propter eos, qui iam *corr. ex uestre c rediderant. Deinde misit, propter


1281. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 663 | Paragraph | SubSect | Section]

panis datur de cęlo uiuus, deinde piscis in ara crucis ardore proprię charitatis assatus et mortuus. Huius communione, qui perditi eramus, inuenti sumus, qui mortui fuimus, reuiximus, Hunc Christus credentibus porrigit, ut secum eos coniungat utque ipsi fide suscipientes panis sacramentum in pisce asso consequi mereantur redemptionis effectum. Nam* semper eis apparebat, ut ostenderet non iam mortale corpus se habere sicut illi, sed mortis expers. Vnde subdit Euangelista dicens: Hoc iam tertio manifestatus est Iesus discipulis suis, cum


1282. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 671 | Paragraph | SubSect | Section]

Hos infantes dicimus in fide parentum baptizari solere et eorum, qui paruulum, ut baptizetur, tenent, quos compatres appellamus et commatres. Tunc enim a sacerdote prius interrogantur, et cum illi se credere dixerint, puer inter eorum manus errectus baptizatur. Sacramentum autem baptismi totius Trinitatis donum est. Credentes quippe et baptizatos Pater suscipit, Filius diligit, Spiritus Sanctus uiuificat. Trium tamen personarum una substantia est, concors operatio, eadem uirtus. Deus ergo trinus et unus, quos creauit ad uitam, recreare


1283. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 673 | Paragraph | SubSect | Section]

Euangelium omni creaturę. Hoc nempe illud est, quod ante dixerat: Docete omnes gentes. Et quomodo baptizare deberent, iam satis eos instruxerat, baptismi nunc explicat uirtutem et credentium meritum, ut ad fidem baptismumque uenire uolentes, quid sibi hęc sacramenta collatura essent, intelligant. Qui crediderit — inquit — et baptizatus fuerit, saluus erit. Quid, si crediderit et non fuerit baptizatus? Respondeo: Iste non baptizatus et iam credens aut uoluit baptizari, et non potuit, aut potuit, et


1284. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 673 | Paragraph | SubSect | Section]

Qui non fuerit baptizatus, quia etiam non baptizati, ut diximus, saluari queunt. Non credentes autem nihil iuuat lauacrum baptismi. Non abluuntur sordes animę nisi per fidei confessionem, quanuis aliquis milies baptizetur. Credenti uero satis est semel baptizari neque iteratur sacramentum istud. Semel enim Christus passus est, ut nos redimeret. Cuius redemptionis gratiam per fidem baptismumque participamus. Signa autem eos — inquit — qui crediderint, hęc sequentur: In nomine meo demonia eiicient, linguis loquentur


1285. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 690 | Paragraph | SubSect | Section]

ubi uult, spirat, et uocem eius audis, sed nescis, unde ueniat aut quo uadat. Quod si de cęlo mitti dicitur, si Esaias quoque ait: Donec effundatur super nos Spiritus de excelso, quomodo nescimus, unde ueniat? Hoc ita soluendum reor: De baptismi sacramento interrogatus Dominus ista respondit. Nam idem subiunxit: Sic est omnis, qui natus est ex Spiritu. Cum enim baptizamur et sacerdos uerba profert, quę in baptismo requiruntur, per os eius uocem Spiritus Sancti audimus. Et quoniam inuisibilis Spiritus,


1286. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section]

ipsa ecclesię sanctę structura, quę per istorum simpliciter philosophantium negligentiam pene nuda erat, pristinis reclarescit pigmentis rhetoricisque coloribus linita illustratur. Gaudere igitur et exultare maxime nos decet, quod iam Deo propicio res restitui in integrum coepit. Rursum sacrarum litterarum schola suos habitura est Hieronymos, suos Ambrosios, si modo, qui Erasmum emulari uoluerint, reperientur. Cuius uenustas admodum conscriptiones cum abs Te nuper acceperim, ne omnino ingratus uidear, Herculem, Ioue quondam natum, sed iterum proxima foetura apud nos ęditum, ad


1287. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section]

habuisse memorantur. Et tu nostri temporis homines antiqui sęculi hominibus anteferre uel ęquare contendes? Dixisses saltem de illa ętate, in qua Sansonem uixisse constat, qui et ipse leonem correptum manibus enecasse dicitur et asini maxilla unus mille occidisse uires et alia, quę de illo sacra indicat historia. Dic, quęso, ubi nunc aliquem inuenies tanta uirium firmitate, tanta animi magnitudine pręditum, ut uel Herculi uel Sansoni ipsi comparandus sit? THEOLOGVS: Ego sane tibi non dico prisci, sed pręsentis ęui uiros ostendam, si


1288. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section]

Scripturę sententiis uelut imbribus illos opprimimus. Nec inepte ineleganterue philosophos Neptunni liberis comparamus, cum Neptunnus quandoque mare intelligatur et sal pro sapientia usurpetur. Sal autem maris filius est, et philosophus salis, hoc est, sapientię professor est. Cęterum, sacrę Scripturę autoritati semper magis credere expedit quam philosophorum ueritatem implicantium sophismatis atque pręstigiis. (Centauri) Hercules semiferam etiam Centaurorum gentem in Thessalia pręlio superauit. Et nostri quidem semiferas diaboli confringunt


1289. Crijević Tuberon,... . Commentariolus de origine et... [Paragraph | Section]

Romani imperii, ut sunt omnia orta occasui obnoxia, exhaustis. Tandem cum sacerdotis cuiusdam Epidaurii, cuius nomen non traditur, praecibus, qui et ipse patrio forte superfuerat excidio (coeperant enim iam Slauini quoque, licet nondum sacris nostris initiati, Christianam admirari religionem ob illius seculi sanctitatem: nempe illis temporibus Christiani sacerdotes cultui diuino summopere dediti erant, uitaque eorum et mores consumati omnes gentes ad religionem


1290. Crijević Tuberon,... . Commentariolus de origine et... [Paragraph | Section]

esse constat. Rex igitur, priusquam urbis iaceret fundamenta, arcem in praealtis rupibus mari subiecto imminentibus, ubi nunc Diuae Virginis aedes est ac monasterium, quod Sacrae uirgines incolunt, exaedificauit, munimentum et aduersus hosteis futurum et urbanis facilius in officio continendis. Locum Rhacusani Diuam Mariam Castellanam uocant, quamquam sunt qui existiment hanc arcem non a Belo a fundamentis


1291. Crijević Tuberon,... . Commentariolus de origine et... [Paragraph | Section]

inierant. Hunc autem in modum Docleates Rhacusanis operam tunc nauarunt. Importauerant Docleates naui Rhacusam inter alias fruges aliquot uini amphoras, appetente festo die, quem Christiani Sacrosanctam ressurrectionem appellant, quo sane solemni lustrari solent religiosi uiri, et quicquid piaculo dignum per totum annum admiserint ritu Christiano expiare. Hoc eodem die Slouini, ceterorum more barbarorum, non tam sacris


1292. Crijević Tuberon,... . Commentariolus de origine et... [Paragraph | Section]

Christiani Sacrosanctam ressurrectionem appellant, quo sane solemni lustrari solent religiosi uiri, et quicquid piaculo dignum per totum annum admiserint ritu Christiano expiare. Hoc eodem die Slouini, ceterorum more barbarorum, non tam sacris precationibusque quam epulis et largiore uino uti solebant. Docleates animaduertentes Rhacusanos ita a Slouinis obsidione pressos ut neque appellentibus nauibus in portum Rhacusanum tutus aditus esset, neque inde soluentibus


1293. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

commune bonum prouidet: unusquisque priuatis inhiat lucris, marsupium suum implere festinat publico damno. Nemo egeno porrigit manum, omnes rapinis prędęque student, ita ut exclamare liceat: Quid non mortalia pectora cogis, auri sacra fames? Nemo alteri subiici patitur, unusquisque supereminere conatur, dedignatur parem, cuncta agit insolenter, superbe, arroganter. Quibus ante sęculis magis nomen Domini blasphematum sit sanctorumque omnium, et id quidem


1294. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

cunctis pręferendus redarguisset. Eos ille iudaizare dixit, qui mille annorum regnum in fine constituunt. Iudei enim tunc se in regnum restituendos aiunt et in Hierusalem auro gemmisque constructa collocandos, et rursum nuptias, sacrificia, circumcisiones, sabbata seruanda, liberos educandos, rursum epulis deliciisque indulgendum, nationes, ut ipsis seruiant, subiugandas. Et si talia futura sint, frustra in Euangelio prędicantur beati pauperes, beati, qui se


1295. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

more Scripturarum: ut, quod prędicitur, non minus certum habeat euentum, quam illa, quę pręterierunt. At uero si de pręsenti igne accipiendum sit, transierunt fideles Dei serui per ignem multarum tribulationum et per aquam baptismatis sacri intraueruntque in refrigerium beatitudinis ęternę. Cuncta autem, quę in mundo sunt, in fine seculorum igne dissolui oportere, etiam Heraclyto gentili philosopho placuit,


1296. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

ante tribunal Christi sistentur, sed non ideo, ut omnes judicentur; illi uidelicet, quorum iam factum est pręiudicium, non solum a Deo, sed etiam ab Ecclesia Dei, quę multorum reliquias in terra uenenatur et eos, qui non crediderunt, in sacrario sepeliri prohibet, ut iam iudicatos demonstret. Absurdum quoque uidetur, Ut, quos Christus secum iudicaturos dixit, nos iudicandos dicamus. Quod autem Christus iudex est uiuorum et mortuorum, testatur Petrus in sua Epistola


1297. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

aspectum irati Iudicis ferre diutius nequeunt. Vel quos in uita cum Deo loqui minimum delectauit, ne tunc quidem, cum judicabuntur, delectare poterit. Pigebat eos diuinas legere Scripturas, molestum erat in Ecclesia missalibus interesse sacris, prędicationes audire, cęlestia contemplari. Ideo tunc quoque tedebit eos cum Christo loquendo multum immorari. Tunc respondebit illis dicens: Quandiu non fecistis uni de minoribus his, nec mihi fecistis .


1298. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

iecore uolucres pascentem, Sysiphum toto pectore saxa iterum ruitura in altum impellentem, Tantalum quoque inter aquas et poma siti fameque laborantem atque alia id genus multa. Nos non de poeticis figmentis, sed de ueritatis fonte, de sacrę Scripturę fidelibus testimoniis colligimus, quę in medium proferamus, ut nemo dubitet, quin uera sint, nisi qui de Deo quoque dubius est et infidelitate desipit, ut pereat, quodque modo non credit corde, experiatur postea re atque


1299. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section]

supersint. Quis enim fando explicet illud bonum, quod oculus non uidit, auris non audiuit , mens non capit humana? Operęprecium erit tamen, quę hac de re nobis sacrę Scripturę tradunt, pauca de multis delibare, ne cui prolixior sermo oneri sit. Beatorum locum non in insulis fortunatis, non in Elysiis campis, ut poetę fabulantur, sed in cęlo esse credimus. Hoc nobis Saluatoris nostri indicat


1300. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 5 | Paragraph | SubSect | Section]

scriptorum quidem monimentis illam mea sententia haud supra ueri fidem illustratam, caeterum iamdiu uetustate obsoletam, militiaeque extinctam fere desuetudine. Qui posteaquam rex creatus est, ante omnia ad diadema recuperandum, utpote quod Hungari inter sacra religione haud postremum habent, animum adiecit, eo magis quia illum, dum diademate careret, legitimum regem ferme haud arbitrabantur. Tanta inest ignorantiae uitio humanis mentibus superstitionis, rei ad impellendos uulgi animos efficacissimae, auctoritas,


1301. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 9 | Paragraph | SubSect | Section]

regi dedecori tribueretur, quod usu linguae luminumque amisso morientis officium Christiani propalam obire nequiuerit. At ubi episcopus perorauit, donaria maximi precii rege adhuc uiuente templo illi dicata, omnia ad rem diuinam magna quaque celebritate agendam, ad sacrificiorumque apparatum et sacerdotum ornatum spectantia, e regio deprompta thesauro sunt oblata, quae profecto ab omnibus huius funeris spectatoribus supra quam uiginti millibus aureorum sunt estimata. Nam ut nummos argenteos, simul et aureos praeteream, quos, uti mos est Hungaris, coereis


1302. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 9 | Paragraph | SubSect | Section]

quos, uti mos est Hungaris, coereis infixos funalibus partim minores sacerdotes, partim hi quos canonicos uocant, atque antistes dono tulit, erant omnes uestes sacerdotales sericae, in queis nihil ferme apparebat praeter iucunda aspectu florum simulacra ex auro et unionibus confecta; uasa uero sacra, calix, patella, ampullae, thuribulum, acerra, gutturnium, polubrum, signum quo pax in mysteriis offertur, omnia aurea ac mirifice elaborata, gemmisque distincta, praeter thecam illam, qua corpus Christi inclusum seruari solet. Haec enim quoniam pelluceat uisumque admittat, necesse est,


1303. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 9 | Paragraph | SubSect | Section]

uirgulis tamen ex auro nodosis stipata, e quibus frequentes gemmae fulgebant. Summitas uero huius uasis quasi patulae cuiusdam arboris ramos tenuissimis bracteis imitabatur. Et ne in singulis immorer, nihil ibi deerat quod in usum sacrificii uenire solet, quodque consuetam magnitudinem longe non excederet, ut simul et artificum manus et regiam admireris munificentiam. Caeterum tanta fuit huius regis apud exteras quoque nationes admiratio, ut Ferdinandus, Neapolitanus rex, socer exequias ei rara magnificentia ac


1304. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 20 | Paragraph | SubSect | Section]

et alienam simplicitatem quaestui habet. Nec equidem haec scriptis inserui, ac si ambigerem siue astu Iani pontificis siue Batheris inconstantia Vuladislauum ab Hungaris in regem acceptum repulsumue Albertum, quippe qui, praeterquam quod ab aliis accepta transcribo, ex sacris literis didici Dei uoluntate ac decreto principatum dari, sed ne quid ex his, quę tunc fama ferebantur, consulto uidear subduxisse. Licet enim affirmare, quoniam quandoque, ut sapientes censent, uel optimos uiros non


1305. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 25 | Paragraph | SubSect | Section]

moribus, modo sit sobrius atque sanae mentis, qui hominem nulla iniuria, aut omnino leui prouocatus interficeret? Tantum uero abfuit, ut hic sacerdos, propter hominis necem, aut publica censura, aut sua ipsius conscientia sacris arceretur, ut insuper scelere dissimulato in patria, quo metu iuditii ex Hungaria profugerat, a ciuibus Rhacusanis eiusce caedis ignaris Tribuniensium praesul fuerit dictus, licet titulum duntaxat huius pontificatus Rhacusani usurpent, Turcis ciuitatem possidentibus. Sed nec


1306. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 26 | Paragraph | SubSect | Section]

ut hominem infamia mulctarem, quem ne nominarim quidem, sed rerum serie atque facinoris atrocitate coactus narraui, magnoque sacerdotum, quum et ipse sim sacerdos, dedecore scelus ipsum duntaxat commemorando execratus sum, quo caeteri religione sacri tam foedo deterriti exemplo caueant sibi. Quandoquidem uel hac precipue causa rerum gestarum cognitio sit salubris: etenim ui atque instinctu naturae pudor audiendi, quae turpiter fecimus, nos uehementer reuocat ad honestum. Sed iam eo, unde deflexit oratio, reuertamur.


1307. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 26 | Paragraph | SubSect | Section]

transit, Coruinis insperato clarissimorum Hungariae ducum superuentu perculsis. Confestimque acie instructa signa canere collemque subire, quem factio aduersa insederat, ac hostem inuadere iubet, clamitans aequum esse Hungaros pro sacro diademate, quod non priuatus quispiam ui detinere, uerum in senatus potestate more maiorum esse debet, pro thesauris publicis, quos ut Matthias congereret maximos, regnum et communem patriam crebris, ac iisdem asperrimis exactionibus pene spoliauit, acriter pugnare, nec


1308. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 27 | Paragraph | SubSect | Section]

ascensu arcere incipiunt, nec desistunt suos hortari, uti sese et regis filium ab iniustis hostibus et fidei uiolatoribus defendant, asserentes, ut sunt mortales suis erroribus defendendis parati, contra iusiurandum ac sacramenti religionem eum oppugnatum iri, qui scilicet uiuente adhuc patre rex ab omnibus esset dictus, omniumque fide in hoc data confirmatus. Est autem fama satis constans regem Matthiam praefectos, ac quosdam ex purpuratis suis, caeterosque amicorum, quos propter summa


1309. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 37 | Paragraph | SubSect | Section]

duntaxat actionum rationem apud summum iudicem reddendam expeditior possim meditari. In magno enim discrimine antistitum salutem uel ob hanc potissimum causam uersari necesse est, eo quod his non minus pro se ipsis quam pro eorum tutellae commissis causa est dicenda. Nempe, ut sacrae literę docent, subditorum errata principes praestare, atque alieno plerumque admisso poenam luere debent. Non ergo desero te, Vuladislaue, nec regiam tuam mihi quidem gratissimam fugio, sed quo reliquum uitae meae in portum aliquando delatus securior peragam, ad quietiorem stationem


1310. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 38 | Paragraph | SubSect | Section]

reges (quamquam in neutro peccandum est) multo minus decet in erogandis pecuniis quam in accipiendis peccare. Vuladislauus Danubio, qua Strigonium praeterfluit, traiecto, haud mediocri partim Hungarorum, partim Boemorum multitudine comitatus Budam petit, magnoque ciuium studio in urbe excipitur, sacrificiisque prius de more factis in regiam deductus est. Scio non esse ne mediocriter quidem eruditi, nedum Christiani hominis ulla superstitione, uanissimi cuiusque ingenii ludibrio, euentus latentium rerum explorare,


1311. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 39 | Paragraph | SubSect | Section]

atque rerum fragilium contemptu res Christiana procedit atque augetur. At dicet quispiam: Cur Deus permittit rapi a Turcis, immani ac nefaria gente, Christianae nationis liberos, et eos, qui per aetatem nihil admittere in Deum potuerunt? Nec solum rapi, sed etiam Christianis sacris initiatos Machomethanos effici, et tandem a uera subductos religione in cultu scelerati Machometis totum uitae cursum peragere, ac per sequelam fato functos infelicium sedes animarum apud inferos sortiri, quum certo sciamus Deum ab se condita summopere diligere? At qui sicut occulta, ita


1312. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 39 | Paragraph | SubSect | Section]

regem designarat, diadema, quo reges Hungarorum solere insigniri demonstrauimus, Albam Regiam delatum est. In hac enim urbe Hungarorum regibus fortunae suae decus auspicari mos est. Rex quoque, nulla interim matrimonii mentione habita, decreto optimatum eodem profectus est. Ibi inter sacrificandum, ut Christianis mos est, quum regibus sceptra tribuunt, eius capiti ab Hosualdo Zagabriensium praesule regia insignia imposita. Strigoniensis enim pontifex, quod propter aetatem sacris nondum erat initiatus, id exequi haud quaquam potuit. Nam ad


1313. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 39 | Paragraph | SubSect | Section]

mentione habita, decreto optimatum eodem profectus est. Ibi inter sacrificandum, ut Christianis mos est, quum regibus sceptra tribuunt, eius capiti ab Hosualdo Zagabriensium praesule regia insignia imposita. Strigoniensis enim pontifex, quod propter aetatem sacris nondum erat initiatus, id exequi haud quaquam potuit. Nam ad ipsum uetere Hungarorum instituto hoc spectat munus, quippe qui in illa celebritate sacerdotis officio fungi solet, adiuncto sibi diui Martini abbate (ita conobii patrem monachi uocant) atque Albensi


1314. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 40 | Paragraph | SubSect | Section]

sceptroque aureo accepto in sede regia collocatur. Ad eum Strigoniensium pontifex et ipse sacerdotali ueste indutus moxque rem diuinam incoepturus accedit diadema ferens. Atque postea quam rex iurauerit se iuste ac secundum leges Hungarorum regnum gubernaturum, eius caput inter sacrificandum diademate circundat. Deinde iam sacrificio peracto singuli procerum suo ordine iusiurandum praestant, promittuntque regiam se potestatem legitime conseruaturos. Sed forte quispiam querit, cur hic mos omni ex parte in rege Vuladislauo creando haud quaquam sit


1315. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 40 | Paragraph | SubSect | Section]

collocatur. Ad eum Strigoniensium pontifex et ipse sacerdotali ueste indutus moxque rem diuinam incoepturus accedit diadema ferens. Atque postea quam rex iurauerit se iuste ac secundum leges Hungarorum regnum gubernaturum, eius caput inter sacrificandum diademate circundat. Deinde iam sacrificio peracto singuli procerum suo ordine iusiurandum praestant, promittuntque regiam se potestatem legitime conseruaturos. Sed forte quispiam querit, cur hic mos omni ex parte in rege Vuladislauo creando haud quaquam sit seruatus. Neque enim ullo nobilium


1316. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 56 | Paragraph | SubSect | Section]

erat, ab ea parte aggrediente, qua hi a rege Matthia Coruino demoliti erant (aperuerat autem Matthias aliquantulum muri dum templum diuae Virginis muris ipsis urbis admotum auget, locumque sepulturae suae ampliorem reddit). Milites omni praeda, praeter res sacras, eis concessa a caede hominum cohibet: nemo enim ex oppidanis caesus est, praeter paucos adolescentes, qui subito captae urbis tumultu, e ludo literario exciti, siue imprudentia, reique bellicae imperitia, atque ideo furoris militaris ignari, siue forte insita Hungaris ferocitate


1317. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 56 | Paragraph | SubSect | Section]

corporisque cruciatu aurum indicare coacti, in pudicitiam quoque foeminarum, ut in tali tumultu fieri solet, contra Christianum morem, fit a quibusdam impetus, omnia flebili clamore ac lamentis complentur. Nec quidem insuper religione sacri, ex his maxime, qui opulento praeerant sacerdotio, illaesi dimissi, auri cupiditate pietatem uincente. Qui quidem capti, ac omnibus etiam bonis, quae apud se inuenta sunt, spoliati, tamdiu in custodia habiti sunt, donec ingenti pecunia sese redemerunt.


1318. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 62 | Paragraph | SubSect | Section]

uolunt, patrias sedes in Asia circa Moeotim habet. Nam a Bosphoro ad Tanaim incolit, unde Turcas quoque oriundos existimo, tametsi quidam falso opinati sint Tatharos a montibus Indiae duce Battone digressos, quippe haud multum a Turcis lingua, habitu, moribus, ac sacris differunt. Quae quidem gens uastatis multis Asiae regionibus tandem partim in Asiam non procul a patriis sedibus consedit, partim transmisso Tanaide in Sauromatas Europeos, qua hi Maeotidem paludem attingunt, peruenit, atque concedentibus accolis in Cheronesso Taurica et caeteris maritimis


1319. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 71 | Paragraph | SubSect | Section]

a ministris et clientibus furto, ut fieri in sacerdotum obitu solet, ablata, ad ducenta millia nummum aureorum apud illum reperta sunt, atque in domum regiam illata. Porro mos est Hungarorum regum nummos penes extinctum antistitem inuentos sibi uendicare, quam quidem consuetudinem, ut sacrilegio sacrilegium multetur, inde exortam esse arbitror, quia nostrae aetatis sacerdotes congerendae pecuniae supra omnes mortales student, eamque ut plurimum aut repositam in nullum usum, quod dementium hominum est, condunt, aut suo ipsorum uel consanguineorum arbitratu


1320. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 71 | Paragraph | SubSect | Section]

et clientibus furto, ut fieri in sacerdotum obitu solet, ablata, ad ducenta millia nummum aureorum apud illum reperta sunt, atque in domum regiam illata. Porro mos est Hungarorum regum nummos penes extinctum antistitem inuentos sibi uendicare, quam quidem consuetudinem, ut sacrilegio sacrilegium multetur, inde exortam esse arbitror, quia nostrae aetatis sacerdotes congerendae pecuniae supra omnes mortales student, eamque ut plurimum aut repositam in nullum usum, quod dementium hominum est, condunt, aut suo ipsorum uel consanguineorum arbitratu magis quam


1321. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 83 | Paragraph | Section]

Hungarorum insperata perculsi illico fugantur, multi in fuga interficiuntur, plures uulnerantur, atque ex equis, et ipsis uulneribus ac labore confectis, collapsi capiuntur. Demum omnes in castra compulsi, quum reliquum noctis trepidi egissent, prima luce deditionem facere coguntur, mox sacramento adacti, ne de caetero Hungaris iniurii forent, uerecundia regiae maiestatis, qua Boëmi paulo quoque ante usi fuerant ab oppugnandis Hungarorum castris sese abstinendo, uti, quo uellent, extra Hungariam cum omnibus suis rebus tuto abirent, dimissi sunt.


1322. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 85 | Paragraph | SubSect | Section]

rei duntaxat causa ad regiam accedere permitterentur, quo scilicet submotis a regia sacerdotibus soli profani principes regi moderarentur. Probanda sane lex foret, ni magis morbo animi quam iudicio fuisset excogitata, propterea quod salubrius est ac multo tutius sacerdotibus sacra curare quam negociis animum aulicis occupare. Quod tamen consilium Thomas cardinalis suis artibus egregie retundit. Ferunt autem Thomam praesulem sagaci satis consilio, ne dicam fraude, Transiluanam Stephano


1323. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 86 | Paragraph | SubSect | Section]

Budae praesente rege de his consultarent. Caeterum rex, satis intelligens nihil magis quam ocium noua humanis mentibus consilia subicere, paucis interiectis diebus edixit, uti omnes principes profani, pariterque religione sacri, Budam conuenirent. Atque ne haec concilii indictio cuiquam suspecta foret, sparsit in uulgus se de expeditione in Turcas suscipienda in conuentu nobilitatis consulturum, tametsi, ut rei quoque exitus ostendit, eo duntaxat praetextu dilatio et mora


1324. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 88 | Paragraph | SubSect | Section]

sacerdotis cuiusdam Epidaurii, cuius nomen non traditur, praecibus, qui et ipse patrio forte superfuerat excidio (coeperant enim iam Slauini quoque, licet nondum sacris nostris initiati, Christianam admirari religionem ob illius seculi sanctitatem: nempe illis temporibus Christiani sacerdotes cultui diuino summopere dediti erant, uitaque eorum et mores consumati omnes gentes


1325. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 89 | Paragraph | SubSect | Section]

inde humore constratum esse constat. Rex igitur priusquam urbis iaceret fundamenta arcem in praealtis rupibus mari subiecto imminentibus, ubi nunc diuae Virginis aedes est ac monasterium, quod sacrae uirgines incolunt, exedificauit munimentum, et aduersus hosteis futurum, et urbanis facilius in officio continendis. Locum Rhacusani Diuam Mariam Castellanam uocant, quanquam sunt qui existiment hanc


1326. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 99 | Paragraph | SubSect | Section]

praelium restituit, ab hostibus capitur, uiuusque ad Bazethem Turcarum regem adductus est. A quo neque blanditiis, neque crudelissimae mortis denuntiatione impelli ad perfidiam potuit, quum eum per se Turca diu uerbis fatigasset, uti a Christiana religione ad Machometani ritus deficeret sacra, quo eo milite aduersus Christianos uti posset. Itaque in custodiam ultra Hellespontum missus, ueneno, ut ferunt, ab hostibus est necatus. Atqui inquirenti mihi, quanam potissimum causa, quaue nostrorum culpa praedatoria Turcarum manus, ab Hungaris fundi facile assueta, tantam


1327. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 109 | Paragraph | SubSect | Section]

restituere. Sed quum animo proposuisset, prius quam Turcas aggrederetur, Moldouiam in potestatem redigere, quo, praeter quam quod Geticae fidei parum credendum putabat ― differunt enim Valachi a Romana ecclesia non religione, sed ritu sacrorum ― suo non alieno arbitratu sociorum uiribus operaque in Turcas uteretur. Omissis interim Celiis atque Monocastro, munitioribus Getarum locis praesidia imponebat, per speciemque tutandae Moldouiae aeque ac regem imperiosissimum sese gerebat.


1328. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 114 | Paragraph | SubSect | Section]

Deum colunt, cuius et imaginem in uexillis et signis militaribus depictam gerunt. Fundos, ex quibus magna percipiunt commoda, per omnes Christianae ditionis regiones possident. Nemo fere in eorum collegium admittitur, nisi illustribus ortus sit parentibus. Atque quum quis eorum sacris initiatur, sacramento adigitur ne duobus armatis hostibus per metum cedat. In quatuor autem classes distributi sunt, quibus quidem omnibus unus praeest princeps, quem ipsi, ut diximus, Magnum Magistrum uocant. Vna classis diuinis tantummodo interest rebus, sacrificiaque


1329. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 114 | Paragraph | SubSect | Section]

cuius et imaginem in uexillis et signis militaribus depictam gerunt. Fundos, ex quibus magna percipiunt commoda, per omnes Christianae ditionis regiones possident. Nemo fere in eorum collegium admittitur, nisi illustribus ortus sit parentibus. Atque quum quis eorum sacris initiatur, sacramento adigitur ne duobus armatis hostibus per metum cedat. In quatuor autem classes distributi sunt, quibus quidem omnibus unus praeest princeps, quem ipsi, ut diximus, Magnum Magistrum uocant. Vna classis diuinis tantummodo interest rebus, sacrificiaque procurat, nec in


1330. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 114 | Paragraph | SubSect | Section]

quis eorum sacris initiatur, sacramento adigitur ne duobus armatis hostibus per metum cedat. In quatuor autem classes distributi sunt, quibus quidem omnibus unus praeest princeps, quem ipsi, ut diximus, Magnum Magistrum uocant. Vna classis diuinis tantummodo interest rebus, sacrificiaque procurat, nec in bello uersatur, nisi forte hostis alienae religionis eos lacesseret. Reliquae tres dignitate et fortunis inter se distinctae, armis deditae sunt. Prima enim est eorum, quos ipsi principes uocant: hi, sacerdotiis opulentis atque amplissimis


1331. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 114 | Paragraph | SubSect | Section]

neque prouentibus, quos quidem nullos ex possessionibus capiunt, satis censeri possunt. Ad hos cum Gemius quinquaginta circiter fidis clientibus comitatus profugisset, credens apud Christianos, et hos quidem religione sacros, fidem inuiolatam fore, atque aliquid inde subsidii afflictis rebus accessurum, statim in custodiam traditus est. Interiectis aliquot diebus Rhodii equites ex collegii decreto mittunt ad Bazethem cum his mandatis oratores, ut scilicet, si


1332. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 115 | Paragraph | SubSect | Section]

petentis, coactus, ut supra dictum est, permisit potestatem, dato ei prius ueneno haud quidem praesentaneo, sed quod ad occultandam facinoris inuidiam aliquot diebus mortem protraheret. Ferunt autem hunc pontificem adeo deplorata uita atque ad extremum perditum fuisse, ut omnia sacra precio uenderet. Quosdam insuper cardinales diuitiis notos ueneno sustulisse dicitur, quo eorum pecuniis liberorum suorum ex adulterio susceptorum fortunam augeret. Quare eius etate per totum fere Christianum orbem hi uersiculi passim decantabantur:


1333. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 116 | Paragraph | SubSect | Section]

hae cultoribus uacuae sunt, captiuorum multitudine frequentissimas reddam. Nec putes quicquam periculi ab illis gentibus nobis impendere posse. Luxu omnia ibi fluere audio, Baccho tantummodo indulgent et Veneri, quorum scilicet sacra per totum annum ab illis continenter celebrantur, ut neque orientem, neque occidentem solem quispiam eorum unquam aspiciat. Aestate nihil praeter choreas puellarum ac iuuenum, cibo potuque madentium, per


1334. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 117 | Paragraph | SubSect | Section]

agriculturae student ― neque sese armis defendere, neque diffugere, regionibus undique obsessis ac armato hoste completis, nituntur, sed ueluti pecora in manus hostium una cum omnibus fortunis inciderunt. Clades regioni illatas, caedes hominum, rapinas, pagorum uastitatem, sacrarum aedium incendia, raptus uirginum ac puerorum, caeteraque quae praedones et foeda factu, et relatu haud honesta in captiuos ediderunt, silentio tegam, ne ea narrando eleuem, quae sane miserrima omnium aetate nostra euenere, quum ignauia, tum dissensionibus


1335. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 131 | Paragraph | SubSect | Section]

quid facto opus esset consulit regem. Bazethes, alioqui rex iustissimus, diuitis rei, ut quidam credidere, auro religionis praetextu potiri cupiens, mandat praetori uti re diligenter inquisita, si Mauerdinus sceleris conuictus fuerit, lege in eum uteretur, ni spreta Christiana religione sacris Machometanis quamprimum initiari pateretur, haud sane hac in re paternam imitatus prudentiam. Ille enim, cognito Machomethis astu ac religionis uanitate, stultam ludibrio habuit superstitionem. Hoc nuntio accepto, praetor tribunal ascendit, atque strue lignorum ad terrorem


1336. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 131 | Paragraph | SubSect | Section]

ausus esset. Nec sane immerito. Nam sicut illum praeter morem humanae naturae nullo genitali semine procreatum esse arbitramur, ita omnes mortales sanctitate antecessisse nulli dubium est. Quum igitur nos extra uestra positi sacra Christum tanti facimus, cur tu aduersus nostras leges in Machomethem tam impie inuehi ausus es, qui quidem itidem Deo, ut putamus, acceptus, et in paucis charus fuit? Turcasque perinde ac uanę superstitionis ac stultitiae arguere non dubitasti, quum


1337. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 132 | Paragraph | SubSect | Section]

multo magis id Deo licere credendum est, utpote in cuius potestate ipsos reges esse constat. Atque iccirco impietate tua eam nobis neccessitatem imposuisti, ut te iam senem uirum, nec fortunis, nec dignitate quidem contemnendum, aut ad nouam religionem suscipiendam cogerem, aut, si nostris sacris initiari nolueris, in te Turcaicis legibus animaduerterem. Nam ex his duobus alterutrum tibi omnino est subeundum. Est enim Machometanis legibus cautum, ne rationibus, sed ui et gladio in defendenda religione utamur. Ad ea Mauerdinus, salute fere omnino desperata et


1338. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 133 | Paragraph | SubSect | Section]

sum autem multis, et his non postremis uiris notus ― nunquam persuaderi poterit me quicquam tale admisisse. Satis enim constat Christum, Dei sapientiam, suis non iussisse, ut alieni ritus irrisione, sed uitae sanctitate religionem tuerentur. Atque iccirco sicut non cogimus quemquam ad sacra nostra suscipienda, ita a uere religionis cultu ui aut tormentis deterreri nequimus. Quare nemo inimicorum meorum sibi persuadeat me ullo mortis genere proposito posse auerti a religione, quam et ipse Machometes, quem uos Dei nuntium appellatis, approbauit,


1339. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 134 | Paragraph | SubSect | Section]

uirtus, siue fortuna, quam ut saepius diximus, ubique pro Dei uoluntate accipimus. Nec circa Danubium per idem tempus res quietę inter Turcas et Hungaros erant. Milon Belmusius natione Moesus, Hungarorum ducum haud postremus, forte domi in Tibisciensi agro agebat. Itaque festum Sacrosanctae Resurectionis diem celebraturus ad aedem diuae Virginis, quae haud procul a domo eius sita est, una cum filio et sexaginta circiter comitibus proficiscitur, diuinisque ibi rebus Graeco ritu peractis ad epulas et largiorem potum de more patrio conuertuntur. Deinde ubi


1340. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 172 | Paragraph | SubSect | Section]

quo, ut quidam existimant, caeteros Christianos eo terrore segniores in repugnando redderet. Tametsi sunt, qui credant Turcas id manibus ciuium in praelio caesorum tribuere solere, atque eo ritu uita functis parentare. Caeterum siue ad terrorem hostibus incutiendum, siue perinde ac sacro quodam, quod quidem uerius sacrilegium appellandum est, illa immanitate Turcae utantur, procul tamen a uiris fortibus, ubi praelio defuncti sunt, huiusmodi crudelitas abesse debet. Nam quemadmodum armatum hostem in praelio occidere decorum est, ita uictos excarnificari feritatis


1341. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 172 | Paragraph | SubSect | Section]

eo terrore segniores in repugnando redderet. Tametsi sunt, qui credant Turcas id manibus ciuium in praelio caesorum tribuere solere, atque eo ritu uita functis parentare. Caeterum siue ad terrorem hostibus incutiendum, siue perinde ac sacro quodam, quod quidem uerius sacrilegium appellandum est, illa immanitate Turcae utantur, procul tamen a uiris fortibus, ubi praelio defuncti sunt, huiusmodi crudelitas abesse debet. Nam quemadmodum armatum hostem in praelio occidere decorum est, ita uictos excarnificari feritatis omnem immanitatem excedentis.


1342. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 172 | Paragraph | SubSect | Section]

Turcae utantur, procul tamen a uiris fortibus, ubi praelio defuncti sunt, huiusmodi crudelitas abesse debet. Nam quemadmodum armatum hostem in praelio occidere decorum est, ita uictos excarnificari feritatis omnem immanitatem excedentis. Sed nec ualde miror Bazethem, patriis sacris deditissimum, consuetudini ac religioni, quibus sane reges etiam parent, cessisse, quandoquidem ad studia subiectorum concitanda principes eadem cum popularibus suis superstitione tangi prope necesse sit. Nihil enim homines magis disiungit quam diuersitas


1343. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 177 | Paragraph | SubSect | Section]

quos cum Turcis hanc in expeditionem profectos diximus, per occultos nuntios edocti quemadmodum Turcarum copiae essent diuisae, quidue insuper hosteis molirentur ― nempe sicut eadem religio hominum animos ualde coniungit, ita plaerisque mortalibus, qui inter se sacris differunt, perinde ac inter diuersi generis bruta animalia mutuum solet esse odium ― totas uires suas aduersus eam hostilis exercitus partem conuertunt, a qua ducem abesse cognouerant. Relictis igitur paucis ad custodiam loci amnem traiciunt, atque ad hostem


1344. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 180 | Paragraph | SubSect | Section]

in diuinitatis cognitionem induci. Turca quidam ex eo sacerdotum genere, quos Machomethani Thalismanos uocant, literis Arabicis, quibus omnes Machomethani utuntur, satis imbutus, quolibet octauo die, quem antiquitas Veneri attribuit, uti Machomethanis mos est, templum Sophiae sacra facturus ingrediebatur. Id autem templum Christo, qui Dei sapientia est, a magno Iustiniano erectum Mechmethes, Bazethis pater, capta Constantinopoli Machomethanis sacris dedicauerat. Qui quum esset inter sacerdotes eruditione simul et uitae integritate insignis, non modo a


1345. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 180 | Paragraph | SubSect | Section]

utuntur, satis imbutus, quolibet octauo die, quem antiquitas Veneri attribuit, uti Machomethanis mos est, templum Sophiae sacra facturus ingrediebatur. Id autem templum Christo, qui Dei sapientia est, a magno Iustiniano erectum Mechmethes, Bazethis pater, capta Constantinopoli Machomethanis sacris dedicauerat. Qui quum esset inter sacerdotes eruditione simul et uitae integritate insignis, non modo a plebe, sed etiam a rege ipso, dum doceret populum, attentissime audiebatur, omnesque mirum in modum concionibus suis tenebat. Tandem quum in templo leges


1346. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 185 | Paragraph | SubSect | Section]

Nihil enim Veneti et Romani etiam pontifices magis sibi timendum censent quam Christianorum regum coitionem. Metus autem utrisque hinc oritur, quia neutros sane Christiani reges imperio dignos existimant, alteros, quia mercaturae dediti sunt, alteros, quia non profanis, sed sacris ac diuinis duntaxat rebus uacare debent. Quamquam, ut quod sentio dicam, sicut nolim sacerdotes magnis imperiis potiri, ne curis inanium rerum a diuino cultu auocentur, ita eos possessionibus uelim esse quam ditissimos: nam hospitalitas,


1347. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 186 | Paragraph | SubSect | Section]

non religionis studio, sed spe, ut plaerique faciunt, opulentioris fortunae accaeperat, sese sponte abdicauit, palam professus se a pontifice progenitum, et ob id tanto nequaquam idoneum sacerdotio, atque ac maius flagitium esset illegitime natum summum sacerdotium obtinere quam sacris Deoque dicatis pecuniis ac in hospitalitatem absumendis abuti, atque his ipsis regna pulsis iustis regibus per nefas parare. Et quia potentia per scelus quaesita pessime exerceri solet, ac plerunque suum ipsius exemplum in


1348. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 187 | Paragraph | SubSect | Section]

suam, incusso metu, cupidinem trahebat, ut ex scelerato per se homine perditissimum efficeret, omnemque humanitatem exuere cogeret. Nihil enim petenti miserrimus pater negare audebat, uel si id, quod peteretur, turpissimum foret. Sacra omnia uenalia erant, quod quidem apud sanctos illos pontifices, qui Christianorum mores condiderunt, nunquam fando auditum est. Et quod his non minus flagitiosum est, noxiorum quoque impunitates precio dabantur, nemo


1349. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 189 | Paragraph | SubSect | Section]

nihil profecturis desistendum ratus, armis ius suum tandem prosequi statuit. Sed quia suis duntaxat armis ac per se Venetos, ueritus eorum potentiam, lacessere non audebat, querelam ad omnes fere Christianos reges partim literis, partim legationibus defert. Accusat Venetos aeque ac sacrilegio contactos, hortatur ipsos reges, ut non modo Romanae Ecclesiae iniurias, sed et suas ulciscantur, nec sinant mercatores regna per scelus occupare, undique Venetis bellum concitat. Iam coeperant Christiani principes pontificis uerba non modo auribus, sed et animis admittere: nam


1350. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 196 | Paragraph | Section]

abierint, statim cognoscent se non sua uirtute, sed aliena ignauia fortunatos ac felices fuisse, licet nunc cum regibus ex aequo agere uideantur. At quum tibi e diuerso omnia Dei munere abunde suppetant, causa iustissima ― quid enim iustius quam res praesertim ecclesiasticas a contactis sacrilegio armis repetere? ― consilium, animi magnitudo, opes, rei militaris peritia, militum tum uirtus, tum multitudo, de uictoria nihil dubitandum est. Quam quum consecutus fueris, Lodouice, humanitatem, quae uirtus reges maxime ornat, hac uel imprimis causa non exues, ut scilicet


1351. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 209 | Paragraph | SubSect | Section]

libros in precio habent, reliquorum scripta non magni faciunt. Inde ritus, ut fit, diuersitate inimicitias conflante Machomethanis simultates intercedunt. Differunt autem Sophiae a caeteris Machomethanis ritu solum sacrificandi ― nam omnium eadem est de Deo opinio ― quippe Sophiae supplicationibus tantummodo Deum placant, quum reliqui Machomethani aquae ablutione scelera expiari posse putent. Quem sane expiandi morem Sergium monachum, ne deesset sacerdos, qui ueram religionem oppugnaret, ritu a


1352. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 215 | Paragraph | SubSect | Section]

et conspectu patrio prohibitus, discesserit? Limites igitur Danubii, qui ad Hungaros uergunt, ita Selyni attribues, ut omnia castella, et quicquid ibi munitioris loci est, tui iuris sit tuoque nomine teneatur, uicinarumque praefectos prouinciarum admonebis ac etiam nouo sacramento astringes, ne illi te inconsulto ulla in re, quae maioris momenti sit, morem gerant. Quo facto et ille praefectum magis quam regem aget, et citra tui sanguinis effusionem, quem uolueris, regem facies. Nam cuicunque legiones tuas una cum


1353. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 221 | Paragraph | SubSect | Section]

daret, quocum aduersus Achimathem in Asiam transportati eius conatus reprimerent, ne ille uiuo parente de regno per nefas ambigat; se enim non passuros pro sua in Bazethem pietate quemquam regulorum, antequam ille uita excedat, pro regis successore haberi, nec propterea se ad obliuionem sacramenti procedere, quandoquidem non regem, sed ducem sibi dari postulent, ut est Turcaici moris malum animum mitiore uoce plerunque tegere. Porro praetoriani, qui ob suum in Selynem studium putabant sibi Achimathem ualde infensum esse, et plane malum eis inconsulte minatum fuisse dicunt, quum


1354. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 221 | Paragraph | SubSect | Section]

nominis utilitatem cum parente, nedum cum fratre dimicaturum; etenim nefas esse, quum nulla eiusmodi subsit causa, in coniunctum sanguine hostilia agere. Praetoriani, agrestes homines pinguique ingenio (et sunt fere omnes ex Illyrico, pueri admodum parentibus ui ablati, qui, ubi sacris Machomethanis imbuti linguaque Turcaica eruditi adoleuerint, praetorianis adscribuntur), existimantes Selynis orationem, quia ex ipsorum uoto mittebatur, honestati haud repugnare eumque recte sentire, atque aequa postulare, odio in Achimathem animos eorum deprauante


1355. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 234 | Paragraph | SubSect | Section]

ut supra demonstratum est, non externis, aut mercede conductis, sed, ut ita dixerim, domi natis, neque parari, neque conseruari possit. Bellum atrox inter Hungariae nobiles et plebem ortum; Georgius Scytha octoginta millia agrestium ad bellum sacrum Turcis inferendum congregat; plebs furibunda Georgio duce regnum ambiente arma in nobilitatem conuertit. Caeterum quum nihil aeque hominum animos disiungat ac ordinum diuersitas, sub ipsam fere Maximiliani ac Venetorum pacem exorta est in Hungaria inter


1356. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 236 | Paragraph | SubSect | Section]

modeste agere, sed aut libertate abuti, aut humiliter et abiecto animo sese alterius imperio subicere. Georgii ad suos oratio. Ferunt autem Scytham huiuscemodi oratione rusticos in nobilitatem concitasse: Sacrarum literarum monimentis traditum est, uiri Hungari, Deum Optimum Maximum misertum esse quondam grauissimae Iudaeorum seruitutis et populum, ex quo ciuitatem suam constituere destinarat, ab Aegyptiaca tyrannide iugoque regio ac ingentibus erumnis ereptum non modo libertate


1357. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 240 | Paragraph | SubSect | Section]

cognomento Longi in agro Colociensi disiecta est, de quo quidem, quum uiuus captus esset, supplicium Budae in regia ciuitate sumptum est. Hoc nobilitatis successu coeteri coniurati a perniciosis consiliis deterriti ultro dissipantur, e queis Martinus quidam et Laurentius, uterque religione sacri, quum et ipsi colonos in nobilitatem concitassent ― nempe alter in Agriensi, alter in Varadinensi agro opprimendae nobilitatis consilium coeperant ― aut morte uoluntaria, aut fuga occulta sese e manibus nobilium eripuere. Neque enim ignorabant se


1358. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 249 | Paragraph | SubSect | Section]

simul pro pace mittit. Iisdem temporibus inter Sigismundum, Polonum regem, et Iuonem, qui Asiaticis Sarmatis imperabat, Moscouios aetas nostra appellat, atrox praelium exortum est. Moscouiorum autem in terra Asia ultro Tanaim amnem late patent opes. His eadem sacra ac religio, quae et Graecis sunt, ritu magis quibusdamque institutis quam cultu in Deum a caeteris Christianis, qui Romanae sedi parent, differunt. Itaque quia, ut alio loco diximus, nihil magis humanos disiungit animos quam sacrorum ac religionis diuersitas, Moschouii aequum censentes, ut


1359. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 249 | Paragraph | SubSect | Section]

autem in terra Asia ultro Tanaim amnem late patent opes. His eadem sacra ac religio, quae et Graecis sunt, ritu magis quibusdamque institutis quam cultu in Deum a caeteris Christianis, qui Romanae sedi parent, differunt. Itaque quia, ut alio loco diximus, nihil magis humanos disiungit animos quam sacrorum ac religionis diuersitas, Moschouii aequum censentes, ut sui ritus regiones, quae sub Polonorum imperio essent, ipsis potius quam Polonis parerent, conati sunt Rhoxanos, quos Rubros uocant, a Polonorum imperio fraude primum ac clandestinis suasionibus auertere, sibique


1360. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 251 | Paragraph | SubSect | Section]

subegisse quam sublato seruili dominatu in libertatem uindicasse. Mos erat apud Aegyptios, ex quo illa gens in Machomethanam sectam concessit, e cohorte eorum, qui literis eruditi et imprimis legum consulti essent, caliphem (ita summum antistitem appellant) constituere. Hic non modo sacra et quae ad religionem pertinent curabat, sed etiam de publicis ac priuatis controuersiis cognoscebat, maiestateque, imperio, ac potentia secundus a rege habebatur. Reges igitur Aegypti, quos Machomethani solidanos uocant, pulsis e Syria Christianis, quibuscum ad annum salutis


1361. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 252 | Paragraph | SubSect | Section]

aegit, quum praesertim non suis, sed alienis uiribus inniteretur. Nam seruiles animi, postea quam se iusto exercitu auctos uiresque regni ex se pendere uiderunt, reputantes perfidiae praemium regnum fore, inito inter se consilio aduersum caliphem coniurant. Cur enim sacerdos curandis sacris constitutus, qui in ocio aetatem agit, quippe qui nusquam e cubiculo prodit, uerum in sella aurea residens puluillis purpureis innixus ne hyberni quidem solis patiens, quasi animal epulis destinatum sese intra septa saginando, regnum potius temperaret quam milites, sine quorum


1362. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 252 | Paragraph | SubSect | Section]

patiens, quasi animal epulis destinatum sese intra septa saginando, regnum potius temperaret quam milites, sine quorum armis, sudore et sanguine neque imperium ampliari, neque tutum reddi queat? Itaque misso ad caliphem nuntio iubent illum sacra dumtaxat capescere, uetito eo pro imperio quicquam de caetero agere. Extorto caliphi regno, quum seruorum imperium ad ducentos fere annos durasset, tandem a Turcis hunc in modum deletum est. Selynes cum exercitu contra


1363. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 254 | Paragraph | SubSect | Section]

Quare quum praelium inibitis, memineritis uos aduersus infestissimos latrones gladios strinxisse, et certam animis spem uictoriae concipite. Daturus est enim Deus nobis huius belli exitum, quem par est nos expectare, qui iisdem sacris ac religione coniunctos ab iniusta eripimus seruitute, ac tanto studio in libertatem uindicamus, qui nostrae sectae hominibus salutem, lucem, uitam restituimus. Quae enim uitae usura potest esse sub nefario degentibus latrocinio? Nec moueat animos uestros, milites, Cercassorum


1364. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 260 | Paragraph | SubSect | Section]

Velim Christiani hanc Machomethani hominis mansuetudinem in expugnandis urbibus imitarentur, quorum plaerique, quum urbes ui capiunt, non modo caedibus ac direptionibus non temperant, sed etiam ubi egesserint omnes deuictorum fortunas, in pudicitiam foeminarum, ne religione quidem sacris parcentes, impii homines impetum faciunt, putantes tum maxime se uictoria egregie usos, quum eam inhumana libidine ac crudelitate foedarint, qui rursus, si forte in


1365. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 270 | Paragraph | SubSect | Section]

belli mole in Hungaros ita irrumpendum censeo, ut famam quoque nostri aduentus antecedamus, nesciosque ac incautos offendamus. Nec ulla magnopere Hungaris uerecundia obstricti erimus, eo quod bellum illis haud denuntiatum inferimus, utpote quod ipsi priores, sacrum inter omnes gentes legati nomen uiolando, nobis pacem ultro petentibus indixere. Itaque quum omnium iniuriarum causa ab insolentia et animi elatione proficiscatur, pro certo habete Deum nihil magis quam superbiam auersari. Quod quidem et casus principis Dęmonis


1366. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 275 | Paragraph | SubSect | Section]

mancipiis et pastoribus, magna ex parte Illyricae ac Moesicae nationis milites fiunt. Vnde, ut omittam Christianae reipublicae regionum periculosam, religioni maxime, diminutionem, nec Romano pontifici ullo pacto ferendam, ab his uinci et in seruitutem redigi conniuente summo pontifice et Sacro Romanae Ecclesiae Senatu non magis gloriosum Turcis quam Christianę nobilitati turpe esse existimandum est. Pontifex de aerarii sui inopia et Gallorum iniuria conquestus legatum sine solatio dimittit; auctoris opinio,


1367. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 277 | Paragraph | SubSect | Section]

malle in Turcaicam concedere ditionem quam his subesse, qui pontifici Romano aeque ac principi Christianae Ecclesiae parent. Nempe alteri alteros siue mentis insania, siue nescio qua Dei in Christianum nomen ira numero impiorum ac sceleratorum habent, scismaticosque et sacris arcendos putant, quamquam utraque Ecclesia, modo absit uerborum pernitiosa contentio, idem de Deo sentiat, ceremoniis tantum, non autem religione, altera ab altera differens. Quis enim neget Graecam Ecclesiam, aeque ac Romanam, uiros Deo accaeptissimos et inter diuos a sanctis


1368. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 282 | Paragraph | SubSect | Section]

infestis telis ita urgere coeperunt, ut a propugnaculis fere submouerent. Nam quum oppidani ex urbe in arcem confugissent, sacerdotes quoque Caesii, qui diuae Virginis ibi templum coenobiumque templo appositum incoluerant, eodem sese contulerunt, illa turri, quae omnibus fere sacris aedibus a Christianis adici solet, integra atque intacta repentina, ac praepropera fuga relicta. Cuius sane turris summitatem quum arcis altitudini prope aequalem additis ligneis munitionibus Turcae fecissent, ac minoribus tormentis instruxissent, ne consistere quidem


1369. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 284 | Paragraph | SubSect | Section]

perditi causae uariae. Tradunt qui huic spectaculo interfuere, quum Moesi ablatis secum etiam sanctorum hominum reliquiis urbe excederent, quosdam Turcarum per ludibrium dixisse Christianos fato quoque functos Machomethanis sacris iam initiatum iri. Sane erat id temporis Tauruni foeminae cuiusdam corpus lignea arca conditum, Moesi Illyricique diuam Peticam appellant, quod quidem corpus monachi Graeci ritus (nam et ipsi Tauruni coenobium, a Moesis olim regibus constitutum, seorsum a Caesiis sacerdotibus


1370. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 289 | Paragraph | SubSect | Section]

uoluerunt, quippe satis creditur Romanum imperatorem intentiore cura operam dedisse, ut Hadrianus Romanus pontifex crearetur: erat enim ei charissimus amicorum. Porro hic uir in Morinis humili genere, utpote patre opifice natus est. Qui quum et moribus optimis esset praeditus, et sacris literis satis docte esset eruditus, admotus est pueritiae Caroli regendae simulque literis erudiendae, atque ut educator ac praeceptor in Hispaniam ductus. Carolo mox imperatore Romano designato atque in Germaniam profecto regendis Hispaniis praepositus prouinciam sibi commissam integerrime


1371. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 290 | Paragraph | Section]

cum Rhacusano populo hospitalitatem inierant. Hunc autem in modum Diocleates Rhacusanis operam tunc nauarunt. Importauerant Diocleates naui Rhacusam, inter alias fruges, aliquot uini amphoras, appetente festo die, quem Christiani sacrosanctam resurrectionem appellant, quo sane solenni lustrari solent religiosi uiri, et quidquid piaculo dignum per totum annum admiserint, ritu Christiano expiare. Hoc eodem die Slauini, caeterorum more barbarorum, non tam sacris


1372. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 290 | Paragraph | Section]

Christiani sacrosanctam resurrectionem appellant, quo sane solenni lustrari solent religiosi uiri, et quidquid piaculo dignum per totum annum admiserint, ritu Christiano expiare. Hoc eodem die Slauini, caeterorum more barbarorum, non tam sacris precationibus, quam epulis ac largiore uino uti solebant. Diocleates animaduertentes, Rhacusanos ita Slauinis obsidione pressos, ut neque appellentibus nauibus in portum Rhacusanum tutus aditus esset, neque inde soluentibus


1373. Marulić, Marko. Epistola ad Adrianum VI Pontificem... [Paragraph | Section]

quot prouincias, quot oppida sibi subdiderit, ecclesias euerterit, aras prophanauerit. Quae, quoniam plus quam satis nota sunt omnibus, non est necesse nunc repetere. Olim fleuimus, olim lamentis lachrymisque prosecuti sumus monasteria desolata, uirgines constupratas, pueros baptismate sacro dudum purificatos deinde uero Maumethanae perfidiae more circumcisos et ex fidelibus infideles factos. Sed praeteritorum malorum pene obliuisci compellimur praesentibus oppressi angustiis, non quia grauiores sint sed quia recentiores. Vix enim ullo die cessant immanes infidaeque


1374. Marulić, Marko. Epistola ad Adrianum VI Pontificem... [Paragraph | Section]

infideles factos. Sed praeteritorum malorum pene obliuisci compellimur praesentibus oppressi angustiis, non quia grauiores sint sed quia recentiores. Vix enim ullo die cessant immanes infidaeque bestiae quamcunque possunt iniuriam Christi inferre cultoribus. Templa in quibus iugiter Deo sacrificabatur stabula iumentorum fiunt; sanctorum corpora, quae fidelibus uenerationi erant, infidelium pedibus conculcantur. Pictae ficteque beatorum imagines, ipsius etiam Saluatoris nostri et Mariae uirginis, eius matris, aut dissipantur aut in sterquilinium proiiciuntur. Denique nihil


1375. Marulić, Marko. Epistola ad Adrianum VI Pontificem... [Paragraph | Section]

tu, Sanctissime domine, si quos in Christianis principibus ecclesiae Dei dicto minus audientes eiusque statui ulla in parte iniurias habes, differ ultionem, obsecro, et iustam aduersus delinquentes poenam in aliud tempus reserua inferendam, sicuti egisse prudentissimum quondam regem Dauidem sacra testatur historia. Rex Dauid Ioabum enim ducem et Semeum Gerrae filium noluit tunc punire cum peccauerunt: et quidem alter duos sibi pares gloriae emulatione per dolum interfecerat, alter ipsi maledixerat regi. At postquam ingruentibus bellis eorum opera diu usus fuisset,


1376. Marulić, Marko. Epistola ad Adrianum VI Pontificem... [Paragraph | Section]

conuersus: Videte , inquit, quod donec simul uniti eritis, inuicti permanebitis; sin uero diuisi, omnium offensis uos ipsos exponetis. Ne igitur singula Christianorum regna, dum inter se pertinaciter dimicant, ab infideli tyranno oppressa pereant, tuae sapientiae est, Pater sacrosancte, tuaeque dignitatis prospicere ut, qui secum dissident, sine cunctatione in gratiam redeant, iniurias remittant, pacem quam bellum malint et simul uniti a lupo illo luporum omnium rapacissimo, qui nullo sanguinis nostri haustu satiatur, se suaque defendant, laborantibus magno atque


1377. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

incipit regnare cum tribu Iuda, id est cum his qui ipsum confitentur Dei Filium mundique Dominum ac Saluatorem.

Samuel autem qui interpretatur audiens Deum in frusta concidit Agag regem Amalechitarum. Apostoli Christo audientes impugnant gentilium sacrificia simulachrorumque cultum gladio lacerant ueritatis. Agag enim festiua solemnitas dicitur, Amalech gens bruta ac fatua interpretatur. Dauid uirum manu fortem sonat et uultu desiderabilem. Hic est Christus qui ligauit fortem ipse fortior, et idem desyderatus cunctis gentibus a


1378. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

ascribuntur (cf. Dan 9.24--26), leguntur autem apud pseudo-Augustinum (PL 42.1124ff.), in medio aevo apud Ptolomaeum Lucensem (Bartolomeo Fiadoni, 1240--1327) in Continuatione S. Thomae De regno, Johannem Duns Scotum (1266--1308) in Ordinationis Prologi parte secunda, De sufficientia sacrae Scripturae Quaestione unica: Utrum cognitio supernaturalis necessaria viatori sit sufficienter tradita in sacra Scriptura. Sententia postea usi sunt e. g. William Langland in The Vision of Piers Plowman (1370), et Martin Luther Brief D. Martin Luthers wider die Sabbather an einen


1379. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

Lucensem (Bartolomeo Fiadoni, 1240--1327) in Continuatione S. Thomae De regno, Johannem Duns Scotum (1266--1308) in Ordinationis Prologi parte secunda, De sufficientia sacrae Scripturae Quaestione unica: Utrum cognitio supernaturalis necessaria viatori sit sufficienter tradita in sacra Scriptura. Sententia postea usi sunt e. g. William Langland in The Vision of Piers Plowman (1370), et Martin Luther Brief D. Martin Luthers wider die Sabbather an einen guten Freund (1538).

Saul agitatur spiritu immundo, et Dauide cytharam


1380. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

Dauid reduxit arcam a Palestinis redditam. Quia Christus reparauit gratiam, primorum parentum culpa amissam. Tunc autem arca a Palestinis Dauidi redditur, quum gentiles conuersi Christo obedire incipiunt.

Oza arcam tetigit et mortuus est. Quia sacra manibus contrectare sacerdotibus licet, aliis non licet. Qui non consecratus hostiam sanctam palpat, animę mortem incurrit, sicut Oza corporis.

Arca primum ducitur in domum Obededon, et ei prospere cędunt omnia. Quando Christi sacramentum


1381. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

est. Quia sacra manibus contrectare sacerdotibus licet, aliis non licet. Qui non consecratus hostiam sanctam palpat, animę mortem incurrit, sicut Oza corporis.

Arca primum ducitur in domum Obededon, et ei prospere cędunt omnia. Quando Christi sacramentum reponitur in domo cordis Obededon, id est seruientis ruffo, id enim Obededon interpretatur, in domo animę seruientis Christo ruffo, cui dicitur: Quare rubrum est indumentum tuum?33 — tunc anima illa uirtute 143v 144r


1382. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

in domo animę seruientis Christo ruffo, cui dicitur: Quare rubrum est indumentum tuum?33 — tunc anima illa uirtute 143v 144r Quare ergo rubrum est indumentum tuum Is 63,2 sacramenti illius prosperatur. Nam a peccatis pręteritis purgatur, a pręsentibus abstinet, a futuris cauet et uirtutibus proficit.

Demum arca ducta est in Hierusalem et postea sub Salomone pacifico in templo collocata. Quia de Christi sacramento est dictum: In pace


1383. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

tuum Is 63,2 sacramenti illius prosperatur. Nam a peccatis pręteritis purgatur, a pręsentibus abstinet, a futuris cauet et uirtutibus proficit.

Demum arca ducta est in Hierusalem et postea sub Salomone pacifico in templo collocata. Quia de Christi sacramento est dictum: In pace inuentus est locus eius,34 et: Beati pacifici quoniam filii Dei uocabuntur.

Regem ante arcam Domini ludentem derisit uxor et sterilitate damnatur. Christum irriserunt Iudei, et bonorum fonte contempto uirtutis


1384. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

non Dauidi permittitur, sed eius filio Salomoni. Quia ille bellator fuit, hic pacificus. Pacifici ergo Dei templum sunt. Vterque prę se fert personam Christi. Sed in Dauide Christus est disputans cum Iudeis et contendens cum gentibus: in Salomone in cruce moriens, ut corporis sui sacrificio nos Deo reconciliet et in triduo excitet templum Iudeorum perfidia destructum.

Et pulchre hoc quidem Nathan nunciare inducitur. Nathan enim interpretatur donans donum uel donatus gratię. Non enim nostris meritis hoc factum est, sed


1385. Marulić, Marko. Tropologica Dauidiadis expositio,... [Paragraph | Section]

partam hęreditatem dispensare neglexerunt. Et ipsi eos suspendere dicuntur, quia ipsorum causa damnantur. Respha, id est auaritia, mater usque ad suspendium eos comitatur. Quibus damnatis fames cessat in populo, quia sublata usura et illicitis contractibus legis poena repressis, cessat auri sacra fames,66 ex qua omne malum oriri solet. 149v cf. stultum interficit iracundia Iob 5,2 150r Verg. A. 3,57

In pręlio cum


1386. Severitan, Ivan... . Feretreidos libri tres, versio... [Paragraph | Section]

Ioannis Policarpi Seueritani Sibenicensis Dalmatae Predicatorii ad Illustrem Principem Guidobaldum Ruerium, Castriduranti Comitem, Illustrissimi et Inuictissimi militie ducis Vrbini Francisci Marie Filium, Feretreidos Liber Primus.
1.1  Vos precor, Aonides, sacras mihi ferte coronas, Inuocat.
1.2  Cingite fronde comas lauri, per tempora laurus
1.3  Laurus eat. Nam dulce cano per secula nomen,


1387. Severitan, Ivan... . Feretreidos libri tres, versio... [Paragraph | Section]


1.50  Perfectum inspicies, triplex pastoris Hyberi
1.51  Pugna diu stabit longoque subacta labori
1.52  Infando, miles nec corrumpetur auarus
1.53  Auro, quo sacre preciosa silentia linguae
1.54  Vndique prosternunt mortales Tartara adusque.
1.55  Hic sapiens, hic prudens et pius, omnibus extans Laus amoribus illustris principis


1388. Severitan, Ivan... . Feretreidos libri tres, versio... [Paragraph | Section]


1.67  Erigit, et solum, quanto mihi gratia maior
1.68  Illo fiet, tanto clarior omnibus ipse
1.69  Ipse deus uatum mortales luce tenebras
1.70  Augusta soluet, mortalibus omine sacro
1.71  Credite, quod refero bellantum equare calore,
1.72  Hic puer audebit Rodaneica uertere castra
1.73  Ducere et in gentes Lusitanos inde paratus


1389. Severitan, Ivan... . Feretreidos libri tres, versio... [Paragraph | Section]


2.18  Venturum Italiae populis, plaudente senatu Poetae uaticinium pro puerulo principe.
2.19  Romano, uiduae hic reparabit moenia Romae
2.20  Sacra diu, rerum dominos placabit, et ipsae
2.21  Ducite iam choreas Parnasia per iuga uobis
2.22  Personat aurata cythara Phoebus, puer atque
2.23  Terrarum dominus, non fleuerit, atque


1390. Severitan, Ivan... . Feretreidos libri tres, versio... [Paragraph | Section]


2.176  Ite cite ad superos et dicite clara Tonanti
2.177  Verba, quod et uenit nunc nunc crinitus Apollo
2.178  Vrbinum perfusurus pia membra puelli
2.179  Rore sacro, in quo sint sibi fata per hemina mentis Progressus Musarum ad Iouem, ut descendat perfundere puerum principem rore sacro.
2.180  Virtutisque pie, qua uos puer inclytus ornet


1391. Severitan, Ivan... . Feretreidos libri tres, versio... [Paragraph | Section]


2.178  Vrbinum perfusurus pia membra puelli
2.179  Rore sacro, in quo sint sibi fata per hemina mentis Progressus Musarum ad Iouem, ut descendat perfundere puerum principem rore sacro.
2.180  Virtutisque pie, qua uos puer inclytus ornet
2.181  Ipseque dignetur nostros celebrare penates
2.182  Cantando interea defessus, labra liquore


1392. Severitan, Ivan... . Feretreidos libri tres, versio... [Paragraph | Section]


3.47  Lingua potest, quam sint celorum gaudia magna
3.48  Que deus eternum dedit his qui corde benigno Apud Caelicolas nulla tristitia est.
3.49  Assidue seruant sacrae precepta salutis,
3.50  An credis quod ibi reptat uesana libido
3.51  Mortalis uite, non sed discrimine magno
3.52  Inter se contendunt diuum numina et huius


1393. Severitan, Ivan... . Feretreidos libri tres, versio... [Paragraph | Section]


3.197  Conditor, expetimus fiat quod turba sororum
3.198  Exoptat, natus nobis est aurea proles
3.199  Francisci Mariae ducis, ut scis, filius almus,
3.200  Fonte sacro puerum perfundas, conditor ingens,
3.201  Pensaque parcarum durent sibi tempora longa,
3.202  Vt fiat uirtutis honos et crimina rerum
3.203  Irrita perpetuo expellat casusque


1394. Severitan, Ivan... . Feretreidos libri tres, versio... [Paragraph | Section]

ad Feretrias uel cito perge domos
b3.3   Nec te nunc tentat moles radiata colossi
b3.4   Que Rhodium credit uincere semper opus,
b3.5   Quin sacri properes celebranda palatia tecti
b3.6   Nunc ubi preclari fulget imago ducis,
b3.7   Namque tibi semper dabit hic in carmine uires
b3.8  


1395. Frankapan, Bernardin. Bernardini de Frangepanibus... [page 2 | Paragraph | SubSect | Section]

Providens iam exitiale discrimen, quod a barbaris, orthodoxe fidei hostibus, non misere tantum Croacie, verum etiam finitimis provinciis Carniolae, Styriae, Carinthiae, Foroiulii Istriaeque impendet, ipse hac ingravescenti aetate in Norenbergam ad generalem Sacri Imperii principum conventum me contuli, petitum, si non tam salubre fructuosumque, quam necessarium auxilium, quemadmodum superioribus diebus Beatitudini Tuae significavi. Hic ego Deum optimum maximum testor summa me dexteritate diligentiaque usum, ut


1396. Frankapan, Bernardin. Bernardini de Frangepanibus... [page 2 | Paragraph | SubSect | Section]

Imperii principum conventum me contuli, petitum, si non tam salubre fructuosumque, quam necessarium auxilium, quemadmodum superioribus diebus Beatitudini Tuae significavi. Hic ego Deum optimum maximum testor summa me dexteritate diligentiaque usum, ut ipsum Sacrum Imperium ad tuendam christianam rempublicam excitarem; necdum satis scio, quod profecerim, quamvis subscripti omnes qui affuere principes eo nunc esse animo videantur, ut nihil malint quam communi christiani generis saluti consulere. Quam igitur pro tam


1397. Frankapan, Bernardin. Bernardini de Frangepanibus... [page 2 | Paragraph | SubSect | Section]

quippe de te apud omnes concitasti opinionem, quam reverendus pater et dominus Franciscus Cheregatus orator tuus, ut omnium est horarum homo, mirifice secundat augetque, ut maxima sit spes vel solo tuo ductu posse immanem Turcarum contundi tyrannum. Non enim (quod sacrae testantur literae) in multitudine dominica consistit virtus, neque in equorum viribus eius voluntas. Accipe itaque, sanctissime pater, qualecumque hoc clientis Tui munus, meae in Te observantiae testem ac pro natiua


1398. Frankapan, Bernardin. Bernardini de Frangepanibus... [page 3 | Paragraph | Section]

animo vestra erga nos, immo erga christianam rempublicam, merita magni illa quidem momenti immensas et immortales celsitudinibus vestris ex imo pectore gratias agimus piis necessariis auxiliis; quae iussu et auctoritate vestra superioribus diebus ad nos missa communem sacrosancte Correxi ex sacrosanctem. fidei hostem ab obsidione miserrime patrie Croaciae propulsarunt et prohibuerunt. Quum autem ea auxilia iam inde hac et illac dispersa abierint remanentibus solummodo


1399. Frankapan, Bernardin. Bernardini de Frangepanibus... [page 3 | Paragraph | Section]

illa quidem momenti immensas et immortales celsitudinibus vestris ex imo pectore gratias agimus piis necessariis auxiliis; quae iussu et auctoritate vestra superioribus diebus ad nos missa communem sacrosancte Correxi ex sacrosanctem. fidei hostem ab obsidione miserrime patrie Croaciae propulsarunt et prohibuerunt. Quum autem ea auxilia iam inde hac et illac dispersa abierint remanentibus solummodo serenissimi principis Ferdinandi militibus periculumque non mediocre


1400. Frankapan, Bernardin. Bernardini de Frangepanibus... [page 3 | Paragraph | Section]

miserrimae Croaciae nomine dicerem atque indicarem, ut a celsitudinibus vestris opem peterem, ut necessaria admodum auxilia implorarem. Et precipue illud in memoriam vobis redigerem Croatiam ipsam christianorum scutum esse ac portam, qua capta nihil in universo Sacro Imperio Romano satis a periculo et exitio tutum esse. Quapropter, optimi principes, vos iterum atque iterum nomine totius Croatiae, nomine universi generis christiani obsecro, laboranti Croatiae tandem subvenire et succurrere statuatis; qua supra sexaginta


1401. Frankapan, Bernardin. Bernardini de Frangepanibus... [page 3 | Paragraph | Section]

principes, non possumus. Minima enim pars hominum remansit, qui tum et ipsi bis ac ter a Turcis venundati et redempti sunt; ita ut argentum, divitiae ac facultates defecerint. Spes unica nobis primum in Deo, deinde in celsitudinibus vestris sita est. Sacra Regia Maiestas Dei gratia Ludovicus, Hungarie rex, dominus noster gratiosissimus amisso optimo ac munitissimo castro Nanderalbam nec iuvare nos nec tueri potest. Ex quo fit, ut sine auxilio vestro in praesentia a Turcarum feritate nequaquam


1402. Frankapan, Bernardin. Bernardini de Frangepanibus... [page 5 | Paragraph | Section]

Croatiae, nomine vestro, nomine universae reipublicae christianae opem imploro. Res nostra non eget mora. Maturate, maturate auxilium. Me, quaeso, qui in fide permanere, qui parentum meorum, qui inter senatores et optimates Romanos semper claruerunt quique huic Sacro Imperio deditissimi fuerunt, qui quicquid in Dalmacia, Croatia et Sclavonia possederunt, hoc valida solum manu, multo sanguine ac caede, et secundo contra communes sacrosancte Correxi ex


1403. Frankapan, Bernardin. Bernardini de Frangepanibus... [page 5 | Paragraph | Section]

qui parentum meorum, qui inter senatores et optimates Romanos semper claruerunt quique huic Sacro Imperio deditissimi fuerunt, qui quicquid in Dalmacia, Croatia et Sclavonia possederunt, hoc valida solum manu, multo sanguine ac caede, et secundo contra communes sacrosancte Correxi ex sacrosanctem religionis hostes Marte quaesierunt, si fas fuerit, ac divina concesserit gratia insistere vestigiis opto, ab imminenti periculo ac pernicie defendite. Etenim si Croatia


1404. Frankapan, Bernardin. Bernardini de Frangepanibus... [page 5 | Paragraph | Section]

quique huic Sacro Imperio deditissimi fuerunt, qui quicquid in Dalmacia, Croatia et Sclavonia possederunt, hoc valida solum manu, multo sanguine ac caede, et secundo contra communes sacrosancte Correxi ex sacrosanctem religionis hostes Marte quaesierunt, si fas fuerit, ac divina concesserit gratia insistere vestigiis opto, ab imminenti periculo ac pernicie defendite. Etenim si Croatia (quod Deus avertat) amitteretur, propter asperitatem montium, sylvarum,


1405. Frankapan, Bernardin. Bernardini de Frangepanibus... [page 6 | Paragraph | Section]

ab illis perpessi sumus. Vos, inquam, ut veri legittimique principes christiani orthodoxae fidei protectores ac propugnatores misereamini, misereamini nostri. Tangantur pectora vestra lachrymis nostris. Universa afflicta Croacia ad sacra genua vestra profusa per Christum servatorem perque eius sacratissimum sanguinem, quo omnes salvi sumus, orat, obtestatur: ferte opem periclitantibus, pereuntium exaudite preces, ne dicatis vobis non esse praedictum grave hoc et exitiale imminens malum. Ego


1406. Frankapan, Bernardin. Bernardini de Frangepanibus... [page 6 | Paragraph | Section]

principes christiani orthodoxae fidei protectores ac propugnatores misereamini, misereamini nostri. Tangantur pectora vestra lachrymis nostris. Universa afflicta Croacia ad sacra genua vestra profusa per Christum servatorem perque eius sacratissimum sanguinem, quo omnes salvi sumus, orat, obtestatur: ferte opem periclitantibus, pereuntium exaudite preces, ne dicatis vobis non esse praedictum grave hoc et exitiale imminens malum. Ego (quantum ad me attinet) officio meo fungor, cum lachrymis nunc et


1407. Frankapan, Bernardin. Bernardini de Frangepanibus... [page 7 | Paragraph | Section]

avocaverit vita, polliceorque me cum impiis Turcis nullum initurum foedus. Ibo tamen et ad sanctissimum Adrianum Pontificem Maximum et ad alios christianos reges, principes ac dominia pro comitatus mei tutela ac custodia auxilia petitum quousque ipsum Sacrum Imperium provideat ut supra. Ego enim illum a Turcarum vi solus protegere nequeo.
Orationi huic in consilio Nurembergensi interfuere principes infrascripti.


1408. Niger, Toma. Carmina tria ad Andream Cricium,... [page 250 | Paragraph | Section]

Sevaque non humili condere [a] bella tuba
1.29  Sive per alternos Venerem tibi ponere versus.
1.30  Seu placet ad lyrici carminis ire pedem.
1.31  Cum sis ergo sacre censor venerandus pagine
1.32  Cum te Phebus amet, Pieridesque colant.
1.33  Cesar Apollinea cinxit tua tempora lauro
1.34  Judicium


1409. Božićević... . Vita Marci Maruli Spalatensis per... [Paragraph | Section]

debeo dedico, non inuitus exhibeo. Quę si tibi et Iuliano placuerit, in propatulum faeliciter uolitabit, ab omnibus hospitaliter ac periucunde amplexabitur, inuidentium amarissimos morsus nequaquam exhorrescet; insumma, famae illius auspicatissimae, cui profecto nitidum calculum non adiecisse sacrilegium est, optime consultum iri arbitrabor.

Faeliciter ualeas, mi Luchare, M. Maruli nostri etiam defuncti obseruator unice, qui non, ut plerique, uiuentium amicorum fortunam sequeris, sed charis quoque post cineres solatia praestas, aeternitatem curas.


1410. Božićević... . Vita Marci Maruli Spalatensis per... [Paragraph | Section]

Virginis et diui Domnii, Petri, apostolorum principis, discipuli, nominibus consecratum, a templo in celulam se conferebat. In quo diuinis oficiis continuo assistebat, ingressu primus, egressu ultimus; diuina officia nunquam prętermittebat. Carnibus minime uescebatur. Quicquid sibi temporis a sacrarum vacatione rerum supererat, id totum studio et litterato ocio imparciebatur. Misericors, pius, omni laudum genere cumulatissimus erat. Pauperibus quicquid poterat, mendicis et egenis, illius euangelci memor: Nesciat dextra, quid facit sinistra, profusissime clanculum


1411. Božićević... . Vita Marci Maruli Spalatensis per... [Paragraph | Section]

episcopus Portuensis et cardinalis diui Marci reuerendissimus, Petrus Berislaus, Vesprimiensis episcopus et Coruatiae banus inclytus, Christophorus Marcelus, archiepiscopus Corcirensis, Augustinus Mula, patritius Venetus generosus, Barnardus Zane, artium et sacrae teologię magister, archiepiscopus Spalatensis metropoliticus, et multi alii quorum nomina celeberrima breuitatis causa in presentiarum omittimus.

Secundum opptinuerunt locum uiri probi ac honorati, minus tamen docti, in numero quorum fuaerunt Dominicus et


1412. Božićević... . Vita Marci Maruli Spalatensis per... [Paragraph | Section]

superi, terra ipsa superbit
Talis honoratum corpus habere uiri. Hieronymi Papalis iunioris
Cuius honoratum rutilantia sidera nomen
Transuolat, et Solis pulsat utramque domum,
Pagina sacra uiget cuius uulgata per orbem
Vitaque, sub tumulo Marulus ecce iacet.
Sit licet iste cinis, beneolentes fundit odores,
Maius et extincto corpore nomen habet. Notae


1413. Božićević... . Epitaphia Marci Maruli, versio... [Paragraph | Section]

7 Hieronymi Papalis iunioris
7.1  Cuius honoratum rutilantia sidera nomen
7.2   Transuolat, et solis pulsat utramque domum,
7.3  Pagina sacra uiget cuius uulgata per orbem
7.4   Vitaque, sub tumulo Marulus ecce iacet.
7.5  Sit licet iste cinis, beneolentes fundit odores,
7.6   Maius et extincto


1414. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph | Section]

TEI zaglavlje i formatiranje, nedovršeno. ORATIO FRATRIS VINCENTII PRIBOEVII SACRAE THEOLOGIAE PROFESSORIS ORDINIS PRAEDICATORVM DE ORIGINE SVCCESSIBVSQVE SLAVORVM. Venetiis. MDXXXII. Con licentia delli


1415. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph | SubSect | Section]

qui condidit orbem,
Spiritus ille sacer trinus et unus idem. Frater Vincentius Priboeuius Pharius Dalmata Sacrae Theologiae professor ordinis praedicatorum Petro Vitaleo patritio Pharensi trierarco, amicorum optimo salutem plurimam dicit.


1416. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph | Section]

Bene uale et me (ut soles) ama. ORATIO FRATRIS VINCENTII Priboeui Pharensis Dalmatae ordinis praedicatorum sacrae Theologiae professoris de origine successibusque Slauorum Phari habita. M D X X V. CONFUSA SUNT OMNIA hominum genera, et perplexa est originum series, inexplicabilibusque inuoluta tricis nationum propago, uiri Pharenses praestantissimi, quibus fit, ut


1417. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph | SubSect | Section]

confinium Pannoniae atque Illyrici Abbacuch prophetam exponendo esse dicit? Quamobrem non te praetereat (ut Strabo prodit) Strab. li. VII. (60) intra Histrum et maris circuitum ab Hadriatico sinu usque ad sacrum Histri hostium Graeciam et Macedonum ac Epirotarum gentes comprehendi. Sed ubi, quaeso, sunt Thraces, Myssii ac Illyri usque ad intima Hadriatici sinus protensi? Nunquid Graecis aut Epyrotis, a quibus sermone ac moribus differunt, Thraces Myssiosque ac Illyrios connumerabimus? Quapropter


1418. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph | SubSect | Section]

Isido. ethy. li. IX. cap. II. (67) postea Hunni dicti sunt, Hunni in Scithia subduntur duci Moscorum. unde Vngari processerunt, tributa pellium syluestrium ab eis exigendo sermonem usurpant, in caeteris, et sacris et prophanis, propria literarum elementa, quorum Cyrillus Cyrillus auctor esse dicitur, habentes Dalmatarum sermone (quemadmodum ego ipse expertus sum) utuntur. Duodecim igitur nominibus Thyrae olim posteritas nuncupata, nostra hac tempestate unico recentiori


1419. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph | SubSect | Section]

semper aut uictoria comite Slauos de hostibus triumphare aut uiriliter dimicando nobilissima cede decedere. Nihil enim apud eos gloriosius uiroque forti dignius existimatur quam uincere aut strenue pugnando morti succumbere. Hinc cum aliquid sibi credi exigunt, sedula est eorum et frequens sub sacramentis imprecatio, ne lecto incubantes intereant. Quam ob causam et sacerdotes deprecantur, ut precibus a deo obtineant, quatenus ipsi gladium uibrando clypeo tecti mortem nanciscantur. Nempe hoc hominum genus, cum gloriae cupiditate incaluerit, parum sua interesse putat, utrum uitam cum


1420. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph | SubSect | Section]

discere non puduerit, unius Hieronymi ex omnibus auctoribus commentarios in suam linguam transferendo. Is enim, ut patrium idioma (Sabellico teste) Sab. aenea. VII. lib. IX. (167) illustraret, noua literarum elementa commentus est, quibus in sacris et prophanis rebus regionis accole nostra tempestate utuntur. Hieronymus Slauis elementa literarum tradidit. Sed et offitium quoque diuinum, quo Catholici utuntur christiani, in id nouum idioma (ut Blondus Blon. de Ita. illu. in


1421. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph | SubSect | Section]

Petra. de Pontifi. et Caesa. ac Philippus Bergomas tradunt) Supple. cron. lib. VIII. (173) Supple. cron. lib. X. (175) oportunis ualdeque utilibus circa sacros ordines suscipiendos prius ecclesia dei sanctionibus instituta sub Dioclitiano Augusto, eius affine, martyrio coronatus fuit, alter uero magne pietatis uir, multis millibus captiuorum nummo redemptis, regnum coeleste largitate mercatus in pace obdormiuit. Quam pulchrum spectaculum deposita


1422. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph | SubSect | Section]

secum in caelestibus conregnare. Nam Gabinum, Cai fratrem, Gabinus presbyter et martyr. uirum (ut Petrus Echilinus episcopus dicit) Petrus in cathalogo de s. Gabino. (176) in sacro eloquio peritissimum, simul cum Susanna, Susanna uirgo et martyr. elegantis formae uirginae, Gabini filia, sacris litteris a patre erudita, quam (eodem Petro teste) Petrus ubi supra. (177) Maximianus,


1423. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph | SubSect | Section]

episcopus dicit) Petrus in cathalogo de s. Gabino. (176) in sacro eloquio peritissimum, simul cum Susanna, Susanna uirgo et martyr. elegantis formae uirginae, Gabini filia, sacris litteris a patre erudita, quam (eodem Petro teste) Petrus ubi supra. (177) Maximianus, Dioclitiani filius, optabat sibi matrimonio copulari, necnon et Maximum ac Claudium, Cai Gabinique fratres, Maximus et Claudius,


1424. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph | SubSect | Section]

Dalmatis fidem Christi praedicauerunt. Quod postquam semel Dalmatae complexi sunt, nunquam ab eius integritate deciderunt. Quin potius ex feruore spiritus diuino cultui propensius incumbendo Dalmaticarum ritum, quo genere uestium ad hanc usque diem in missarum solemniis ubique terrarum sacrosancta utitur Romana ecclesia, Dalmatae (quemadmodum diuus testatur Thomas) Tho. IIII. sen. dist. XXIIII. q. IIII. q. III. (182) adinuenerunt. Dalmaticae in Dalmatia primum inuente. Culta


1425. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph | SubSect | Section]

necnon et quaedam insulae, quadraginta milibus passuum hinc distantes, facile ex eo ualeant conspici et discerni. Missam facio competentem quo ad singula huius monasterii dispositionem, egregiam bibliothecam, spatiosa uiridaria, spinam corone domini eiusque sacratassime crucis portionem caeterasque sanctorum reliquias ac multa huiusmodi, silere tamen indignum duco docte probateque in moribus iuuentutis uestratum sub obseruantia regularis instituti hoc in monasterio alitae numerositatem, quorum opera, deo optimo fauente, haud parum splendoris uestrae


1426. Pribojević, Vinko. Oratio de origine successibusque... [Paragraph | SubSect | Section]

sunt exercitia et corroboramenta uirtutum, si denique asperam illam uiamque difficilem teneamus, quae nobis ad beatitudinem patefacta est, ut, quam gloriam accepistis a maioribus, posteris reddatis. Dixi. Explicit oratio fratris Vincentii Priboeuii, Pharensis, Dalmatae, sacrae Theologiae professoris, ordinis praedicatorum, de origine successibusque Slauorum, in qua de Dalmatia et de Pharo actum est.


1427. Kružić, Petar. Petrus Crusich capitaneus Segniae... [Paragraph | Section]

3, f. 307. Fragmento sigilli annularis. Editio: THEINER 1860, n. DCCCLXII, p. 656. [Inscriptio in extera parte litterarum:] Sanctissimo in Christo patri et domino, domino Clementi providentia pape sacrosancto pontifici maximo, domino observandissimo [Alia manu:] Petri Crusicz, capitanei Segnie, 5. Octobris. Sanctissime pater! Post beatorum pedum oscula, devotam ac humilem


1428. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

CLAEMENS PAPA VII. DILECTO filio Iacobo Bono Racusaeo S. Dilecte fili salutem et apostolicam benedictionem. Cum tu sicut nobis exposuisti sacra Euangelia carmine conscripseris, eaque aedere cupias, uerearisque ne qui fructus ex illis percipientur, ad alios deferantur, nos uolentes tuis supplicationibus annuere, omnibus et singulis extra nostra et sanctae Romanae Ecclesiae loca degentibus sub


1429. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

atque impune spurciciis hactenus imbuebantur, consecuti sunt te auctore primario, quod a plurimis, et Democrito quondam de Maximis egregio ualde Viro et mihi familiari iampridem tentatum est, quippe qui statuerat omnem sacrae Bibliae concentum in equestrem ordinem inferendum, at nondum apertus erat liber, eiusue soluta quae nunc cernimus signacula. Quod iccirco dixerim, ut siqui Athenas Delphonque optarint, Romam ingressi non latericiam siue


1430. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

Coelicolas fas est, umbrasque rebelles
1.90  Consilium arcanum nosse omnipotentis abyssi,
1.91  Quod Deus in Coeli secreta sede uolutat.
1.92  Protinus Archithens rector persecta resoluit ❦
1.93  Colloquia, et nullis accessa sacraria diuis,
1.94  Oraque laetitia, coelumque retexit Ouanti.
1.95  It uox, et tacitum toto fremit aethere murmur.
1.96  Mirantur superi noua fata fluentia summi
1.97  Mente Dei, causisque trahi permista secundis.
1.98  Alter in alterius


1431. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


1.194  Ius dare cuique suum nostrum est, sua reddere cuique,
1.195  Qualis Pannoniis in saltibus, aut Boreali
1.196  Riphaeo, perfert flatus a monte niuali
1.197  Puppibus apta abies, gummi nec inepta ferendo,
1.198  Talis celsa sacro consurgit uertice Virgo.
1.199  Tum grauiter circunspiciens, sic ora resoluit.
1.200  Quae tua sollicitam uersat sententia mentem
1.201  Diua soror? num te nocturna somnia ludunt?
1.202  An ne suis tellus erroribus imbuit? unde
1.203  Labe


1432. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

uos mala diuidat ultra
1.315  Seditio, testor Coelum quod numine uestro
1.316  Suscipient mea fata uiam, Rex talia fatus.
1.317  Inde supercilii grauitate dementia diuum
1.318  Tecta repercussit, terruitque exterrita tellus
1.319  Regis ab aspectu, sacras nam Virginis aedes,
1.320  Templaque respexit, Marie quibus inclyta ad aras
1.321  Munera ture pio cumulauerat, ipsaque flammis
1.322  Dona incendebat crepitantibus, illa Iohachim
1.323  Templa pater Graia curauerat arte parari.
1.324  Nanque


1433. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

innuba Virgo,
2.13  Quod natura parens, quod sol non uiderit unquam,
2.14  Est locus in Solymis, ubi nobilis ense paterno
2.15  Hostia mactari iussa est, ubi mille cadentum
2.16  Qui cecidere neci tot in una clade uirorum
2.17  Funera post, ingens sacris grex concidit aris.
2.18  Hic Salomon struxit non ennarabile Templum,
2.19  Mundi instar triplicis, cedri, argenti, aeris, et auri,
2.20  Regifico luxu, credas non arte fabrili
2.21  Stare opus, at uiuis spirantia signa


1434. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Dauid
2.30  Floruerit scisso frondens e stipite germen,
2.31  Quem super et Coelo delapsa residerit ales,
2.32  Ante aras stanti (mirum), quo uictor Ioseph
2.33  Augurio, castis firmat connubia uotis,
2.34  Mente pari, nam uota Deo paria ipse sacrarat.
2.35  Quanquam animo stabili Venerem exhorreret uterque,
2.36  Conscius alterius uoti, neutrumque iugalis
2.37  Intentaret amor, tamen ambo rite maritam
2.38  Legem affirmarunt animis parere paratis.
2.39  Postquam autem natale solum,


1435. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

auditaque turbant
2.60  Commotum tenerae cor Virginis, ipsaque uoluit
2.61  Pectore uerba suo, pelle hunc Dea pelle timorem,
2.62  Ille ait, aspirat summo tibi gratia Coelo.
2.63  Ecce, et enim puro conceptum sanguine natum
2.64  Alma enixa dabis, sacrum cui nomen Iesus,
2.65  Magnus ab aeterno dicetur filius aeuo.
2.66  Cui dabit Imperii sedem Deus inclytus amplam
2.67  Patris Iessaidae, Regnumque capesset auitum,
2.68  Cuius in aeternum stabiles tractabit habenas.
2.69  Illa refert, istud


1436. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

peractis
2.101  Sanguine uirgineo duplex natura coiuit.
2.102  O, foelix animi purgatum pectus honesti,
2.103  O, mens alta capax tristisque innoxia culpae,
2.104  Noscere quae tanti potuit commertia uincli
2.105  Conceptique Dei mysteria credere sacra,
2.106  Hoc et subsisti corpusque, animamque, Deumque,
2.107  Vnus ut est Christus, summo Deus unus Olympo,
2.108  Terna sed est facies simili distincta figura.
2.109  Salue sancte Puer nostros miserate labores,
2.110  Vera Dei atque hominis


1437. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.217  Qui ueterem sine prole nurum, sterilisque iuuentae
2.218  Praemisso soluit foetu, iam nulla putanda est
2.219  Gratia sera Dei, cui semper fertile donum.
2.220  Hoc postquam nobis superis demissus ab astris
2.221  Rettulit ore sacro Gabriel, mox per iuga summa
2.222  Venimus, auspiciis ad te foelicibus acti,
2.223  Venimus, obsequiiumque tuo duce numine sancto
2.224  Ferre puerperio, dum tertia tramite Luna
2.225  Vortat in obliquo mundum, duodenaque lustret


1438. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

habenas.
2.304  Discite ab exemplo famulari, discite matres,
2.305  Iamque puer nonum mensem praecursor agebat,
2.306  Quum gremio matris lucentes solis in oras
2.307  Hoc coeleste iubar maturo prodiit ortu.
2.308  Terraque suscepit puerum, noua sacra ferentem,
2.309  Qualem nulla prior puerum produxerat aetas,
2.310  Nulla uirum, toto reuoluti temporis aeuo,
2.311  Munere, et ornatu naturae, operumque bonorum.
2.312  Talis ab exortu procedit matutino,
2.313  Luci fer astrorum


1439. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

aurae.
2.351  At tu magne Puer, quem lux altissima Vatem
2.352  Instituit, praecede tui uestigia Regis,
2.353  Et praetende uias uitai tramite recto.
2.354  Deinde palam facito supremi lumen Olympi
2.355  Gentis adoptatae populo, quum flumine sacro
2.356  Sic morbos animi, atque humana piacula solues.
2.357  Alta per immensae pietatis uiscera, perque
2.358  Regis opus nostri, qui nos inuisit ab alta
2.359  Arce Patris, ueniens Orientis imagine solis.
2.360  Irradiare Puer populo melioris


1440. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Puer populo melioris Abyssi,
2.361  Qui loca caeca colunt, qui tristem funeris umbram,
2.362  Dirige pacis iter, quo nos gradiemur euntes.
2.363  Post haec, alma parens patrias remearat ad aedes, ❦
2.364  Orabatque domo sacro semota cubili,
2.365  Non innixa solo, uacuo sed in aere pendens,
2.366  Mentis in excessu Coeli transcenderat arces.
2.367  Vnde tuebatur rerum subsistere in uno
2.368  Principio formas uno de fonte fluentes,
2.369  Trisque Dei radios


1441. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.383  Pars alia aduersis obstitit uiribus orci
2.384  Tartarei, cogitque feros in frena nocentes.
2.385  Tertia coelicoum mira uirtute relucent
2.386  Agmina, quorum alii naturae incognita Matri
2.387  Acta ferunt, rebusque docent insistere sacris.
2.388  Ast arcana cohors mundo consulta reuelans
2.389  Consilii magni, fidei bona promouet acta.
2.390  Subter amica phalanx orbi immiscetur, agitque
2.391  Peruigil excubias, extensa infraque, supraque.
2.392  Quisque Deum toto uorat


1442. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

solem stetit et iuxta aurea Virgo,
2.408  Visa fouere sinu puerum, tunc aethere ab alto
2.409  Haec est ara Poli, uox est audita repente.
2.410  Illa tempestate Deum cum uate Sybilla
2.411  Augustus uidit Capitoli a uertice Caesar.
2.412  Sacraque Romuleo non intellecta Senatu
2.413  Turicremam posuit Domini uiuentis ad aram,
2.414  Nec iam Diuinos temere usurpauit honores,
2.415  Quanuis Imperii fas omne, et iura teneret,
2.416  Vel Ioue nobilius statuendi templa superbo.


1443. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

balsama uites
3.26  Intempestiuis onerauit foetibus, haec nox
3.27  Omnibus ipsa quidem supereminet una diebus.
3.28  Haec Erebi furias infandi crimen amoris,
3.29  Tabidaque extinxit dirae contagia pestis.
3.30  O, nox alma Dei susceptrix, rite sacratum
3.31  Anni electa caput, cunctis celebrabere saeclis
3.32  Nobilior quocunque die, nam sola tenebris
3.33  Libera nocturnis meliori sole coruscas.
3.34  Sicut et hic Populis supereminet omnibus unus,
3.35  Omnibus


1444. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

infans.
3.85  Quoi Coelum sedes, tenebrosa hac fulsit Abysso,
3.86  Quoi superi assistunt, en ut iumenta ministrent,
3.87  Quem locus haud coepit, paruum praesepe recoepit.
3.88  Mos Asia in magna fuerat, quem deinde colebat
3.89  Gens Hebraea sacrum, quum Sol brumale subiret ❦
3.90  Solstitium, triste humentes deuexus ad austros,
3.91  Aut gemina ascendens signum boreale sub Arcto,
3.92  Vreret octipedem conuerso sidere cancrum.
3.93  Tunc agere excubias, et


1445. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Nec pecori timuere lupos, furesque relicto,
3.128  Nox ea tam foelix euoluitur, almaque fulsit ❦
3.129  Haud uno sub sole dies, oriente trisulco
3.130  (Res noua) tres soles tribus emicuere quadrigis.
3.131  Quae quum sacra dies cunctis spectacula terris
3.132  Exhibuit, subito tria lumina lumen in unum
3.133  Paulatim coiere simul, non sufficit orbi,
3.134  Vna quidem quanuis nox est amplissima testis,
3.135  Testis et alma dies, quod rerum causa bonarum?


1446. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

sanguis.
3.167  Hic cruor antiquae merces est prima ruinae,
3.168  Quae ueterem ritum iam principe terminat uno,
3.169  Sed uirtute animi nos corda secemus, ut olim
3.170  Qui genitale suum mucrone, aut cote secabant.
3.171  Imposuitque Deo sacratum nomen ab aeui
3.172  Antiquo, nomen cunctis mirabile saeclis,
3.173  Quod pia coelicolum, tenebrarumque impia turba
3.174  Quod terrae genus omne colunt, uenerantur, adorant.
3.175  Idque animos tollit tristi moerore iacentes,


1447. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

largitur, inebriat, implet.
3.180  His ubi principiis, et rebus rite peractis
3.181  Quintus ab aeois proccessit Delius Indis
3.182  Ecce sub aeria Coeli regione Cometes
3.183  Explicuit crinem longe, flammasque comantes
3.184  Versus idumaeam, sacrataque culmina Bethlem.
3.185  Tresque duces magno comitatu equitante Cometae
3.186  Signa sequebantur bactris oriente relictis.
3.187  Qui Caldaea regit, pharetratae et Persidis arua,
3.188  Cuius odorati sunt mollia regna Sabaei,


1448. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

regna Sabaei,
3.189  Te quaerunt, te parue Puer, tibi magnus Olympus
3.190  Dat noua signa, ferunt magni tibi munera reges.
3.191  Nam super aerio celebrati uertice montis
3.192  Nuper ad Auroram, laetisque orientis in oris,
3.193  Bisseni dum sacra uiri solennia Vati
3.194  Votaque fatidico persoluunt annua Balam,
3.195  Apparet clarum decus, expectataque Coelo
3.196  Diffudit noua stella comas, Euroque coruscum
3.197  Flante iubar, uisusque Puer cruce luteus alba,


1449. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


3.260  Hinc et oliuifero de uertice montis opaci
3.261  Explicuit turmas Galileo Balthasar agro.
3.262  Iam recedebat terrae grauis umbra, diesque ❦
3.263  Fumantes nebulas tenues soluebat in auras.
3.264  Quum sacrae Solymae prope moenia, carnificemque
3.265  Caluariae rupem, triuio nouus hospes eodem,
3.266  Tresque simul ueniunt haud uno tramite Reges.
3.267  Omnis ut attractis exercitus haesit habenis,
3.268  Et stetit inuitus Sonipes, ac frena momordit.


1450. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Iudaeo natum Regno, sceptrisque paternis,
3.305  Quoi pia dona ferunt, ostensaque signa fatentur.
3.306  At formido repens ui magna pectus adorta est
3.307  Regis Idumaei, et concursibus atria turbat
3.308  Ille ferox tantoque anceps in turbine sacrum
3.309  Concilium uocat, et doctos ignarus apellas
3.310  Consulit, ast illi referunt dabit Effrata Iudae
3.311  Bethlem terra Dei Regali e sanguine Christum,
3.312  Qui regat Israel dux inclytus, ecce tot annis
3.313  Coelestis uates


1451. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

acta tribus trepidat, sed amica uocatis
4.8  Gentibus una domus coit, et bona gratia regnat.
4.9  Huc agc sancte Puer tua carmina teximus, hucque ❦
4.10  Alma precor fer Diua pedem, uiresque ministra.
4.11  Vos sacram Solymae quum concessistis ad aedem,
4.12  Vt sua templa Puer, ritusque piaret auitos.
4.13  Ecce senex aderat, Vatesque sacerrimus, idem
4.14  Relligione pius, cui Coeli arcana patebant,
4.15  Vtque uocatus erat Simeon, sic cultor


1452. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


4.36  O fortunatum me, si tua saecla tulissent
4.37  Parue Puer, quum te uidisse senilibus ulnis
4.38  Fas erat, et matrem uenerandam, coelica nossem
4.39  Lumina, pronus enim pedibus multa oscula ferrem,
4.40  Cum Simeone sacri uenerarer pignus amoris.
4.41  Quoi, quanquam effoetae uires, et lassa senectus,
4.42  Surgit, et infantem solennes sistit ad aras.
4.43  Nam motus uirtute agiles, et robur in artus
4.44  Concepit iuuenile suos, totusque calescit


1453. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

uenerarer pignus amoris.
4.41  Quoi, quanquam effoetae uires, et lassa senectus,
4.42  Surgit, et infantem solennes sistit ad aras.
4.43  Nam motus uirtute agiles, et robur in artus
4.44  Concepit iuuenile suos, totusque calescit
4.45  Igne, sacris manibus, quem laeta et mente gerebat.
4.46  Haud aliter siccum uirgultum propter amoeni
4.47  Si quis aquam riui figit, frondescit in undae
4.48  Decursu, et totum uitali fonte uirescit,
4.49  Frigida sic mediis candescunt ignibus aera,


1454. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


4.129  Nocte uiam carpens, numenque exile ferebant
4.130  Pondere, sed magnum uirtute, potentia cuius
4.131  Omnia fert, et uterque ferens portatur eodem,
4.132  Haud hominum per trita uiis uestigia notis.
4.133  Sed quacunque solum pedibus tetigere sacratis,
4.134  Testis terra fugae passim noua germina fundit,
4.135  Et rosa multa simul quae dicitur arida surgit.
4.136  Hanc Lucina colit, lachesis hoc flore coronat,
4.137  Quo paritura nouos educit foemina partus.
4.138  Quum prope Pyramidum


1455. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

multos tenebris splendores elicit atris,
4.161  Quo magis immensae decor elucescat Abyssi.
4.162  Pandite uos Helicona nouum mihi, dicite cantus
4.163  Veridicos primae uernantis sanguinis arae, ❦
4.164  Expectata sacro quo floruit hostia templo.
4.165  Postquam conceptos a pectore triste nefandi
4.166  Consilium regis tetros Acheronte furores
4.167  Tartareo peperit, regem quibus aetheris alti
4.168  Appeteret ferro, scelerata et morte necaret.


1456. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


4.255  Flore suo, sed floris odor longe arduus altis
4.256  Errabat lustris, et floris melle madebat.
4.257  Virga autem, radixque suo cum flore manebant,
4.258  Atque ibant Solymam patrio de more quotannis,
4.259  Annua quum populi celebrarent sacra frequentes.
4.260  Tum simul umbra sacrae rei, resque ipsa coibant.
4.261  Quum Puer haud animis adolescere posset, honestus
4.262  Ast aetate uigor succrescere, membraque sensim
4.263  Et Deus ipse suo clarescere corpore quibat,


1457. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

altis
4.256  Errabat lustris, et floris melle madebat.
4.257  Virga autem, radixque suo cum flore manebant,
4.258  Atque ibant Solymam patrio de more quotannis,
4.259  Annua quum populi celebrarent sacra frequentes.
4.260  Tum simul umbra sacrae rei, resque ipsa coibant.
4.261  Quum Puer haud animis adolescere posset, honestus
4.262  Ast aetate uigor succrescere, membraque sensim
4.263  Et Deus ipse suo clarescere corpore quibat,
4.264  Quumque tot aestates ageret, tot uolueret annos,


1458. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

sensim
4.263  Et Deus ipse suo clarescere corpore quibat,
4.264  Quumque tot aestates ageret, tot uolueret annos,
4.265  Quot rotat obliquum sua signifer astra per orbem,
4.266  Ipsa quota Iudaea tribus se gente propagat,
4.267  Ad solenne sacrum, quod lege edicit agendum
4.268  Ascendit Solymam, primi tum mensis onustos
4.269  Implet Luna sinus, et cornua lumine iungit.
4.270  Cuncta datis miro posuit Deus ordine signis,
4.271  Quaeque canunt uates, eadem quoque et astra loquantur.


1459. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

tota recessit?
4.281  Altera Tartarei facta est Proserpina regni,
4.282  Alter ab excelso ruis ordine Lucifer, illi
4.283  Ast electa suos magno regina triumpho,
4.284  Stellantes thalamos altis subit acta trophaeis.
4.285  Interea templi sacratas itur ad arces, ❦
4.286   Quos quas omnis Iudaea petit, quos misit Ioppe.
4.287  Quos Hiericontea Chariotide consita tellus,
4.288  Quos lauit Sirbone lacus, quos Lydda creauit,


1460. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

Arcam,
4.314  Non tibi uasa auri, nec caesa armenta piabo,
4.315  Signa breui haec tantum posui pereuntia saeclo.
4.316  Hostia uera tibi Christus, templum, arca, sacerdos,
4.317  Sic tibi complacui, completaque cuncta sacraui,
4.318  Non inuita Pater, sed qui mihi corde fideli,
4.319  Sponte litant et ore domum coeunt sub unam,
4.320  Quae domus est aeterna tibi, Regnumque perenne,
4.321  Hac pluat eloquium, nostris e nubibus imber,
4.322  Componatque suas


1461. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

sub unam,
4.320  Quae domus est aeterna tibi, Regnumque perenne,
4.321  Hac pluat eloquium, nostris e nubibus imber,
4.322  Componatque suas electae frugis aristas,
4.323  Quis precor omne malum, tineamque aeruginis arce
4.324  Septima lux sacro solennis ab ordine pompae ❦
4.325  Vertitur, et festo defluxit turba soluto,
4.326  Hoc abeunte, Puer festum immortale diei
4.327  Aeternae haud abiit, propria sed in arce resedit.
4.328  Tum quia cuncta suae mysteria


1462. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

super intonuit Coelo uox clara patenti,
4.436  Verbo in missa uirum per deuia lustra uagantem.
4.437  Flosque suum longe e lustris attraxit odorem.
4.438  Hic est Ioannes, teneris qui primus ab annis
4.439  Soliuagus iuga sacra sua ceruice gerebat,
4.440  Pura et mente Deum coetu semotus ab omni,
4.441  Primus regna canit Coeli, praeludia Christi
4.442  Primus agit, primusque uiam monstrabat Olympo.
4.443  Cingula cui cruda lumbos e pelle domabat,
4.444  Horrida


1463. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

et uox in caua claustra refugit.
4.475  Quod caput in Coelo suprema Seraphin adorant,
4.476  Agmina, Ioanni curua ceruice reclinat,
4.477  Cum seruis Dominus, iudex cum sontibus adstat.
4.478  Bissenos hic dux lapides, haec arca sacrabat,
4.479  Bissenis Bobus templo mare uexit ahaenum.
4.480  Hoc aboleta malo modo quae seruatur apellae
4.481  Pulsa superstitio est, mundus sit flumine Naman.
4.482  Hocque uiros fratres mitis sibi Christus adoptat,
4.483  Desponsatque


1464. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

secundae Chorus.V. / Principatus Deo Filio Dedicatus, / qui Pastor incribitur.
5.1  Protinus aerias alpes, iuga summa citatus
5.2  Per Hiericontini sinuosa cacumina montis
5.3  Emicat, hic uanos saecli calcauit honores,
5.4  Dum fugit a populis altae sacrator Eremi.
5.5  Hic dux armipotens inuicto Marte gerenda
5.6  Bella parat, curatque pius Samarita iacentem,
5.7  Semianimemque uirum, solidataque uulnera sanat.
5.8  Exercet monachus mores Eremita beatos,
5.9  Et scelus omne suo castigat


1465. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


5.10  Pro potu lachrymis arentes temperat artus,
5.11  Proque cibo precibus, gemituque exaestuat imo,
5.12  Sic pia conciliat placati uiscera patris.
5.13  Ille famem passus duram, coelestia nobis
5.14  Nutrimenta dedit, quibus haec ieiunia sacrat.
5.15  Delitiis illectus Adam succumbit opimis,
5.16  Diuite melliflui Paradisi laetus honore,
5.17  Hinc spoliata mali populantur membra latrones
5.18  Huius in anfractu uallis semesaque linquunt,
5.19  Amissa hac errauit ouis de monte


1466. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


5.28  Cui tenuant artus ieiunia sancta, refundet
5.29  Nectar, et ambrosiam, diuinaque pabula Christus,
5.30  Victor in aduersis, et Dux in rebus egenis.
5.31  Quum quater haec denis ibi mystica meta diebus,
5.32  Debita perfecto ieiunia fine sacrarat,
5.33  Esuriit non mente Deus, sed carne caduca,
5.34  Nam gesisse uirum meminit se panis egentem,
5.35  Coelicolumque qui panis erat, Cererisque creator.
5.36  Ecce autem horrendum stygiis caput exerit umbris


1467. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


5.130  Nobilis, Hamonisque oracula, Lixus, et ingens
5.131  Aemula Carthago Romanis arcibus olim.
5.132  Getuli, Numidae, Barcaei Martia tellus.
5.133  At sinus ambabus praetentaque Syrtibus ora
5.134  Lasciuos Garamantas habet, ditique sacratos
5.135  Augilas, hinc Nigris longaeui et solibus usti
5.136  Aethiopes regna ampla tenent, hac murice rores
5.137  Dat getula Thetis, roseos et purpura fucos,
5.138  Et Tyrus illustri tales uomit ore saliuas.
5.139  Quid Libyphaenicum


1468. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

se uertice montibus aequat
5.151  Pyramidum, uastam producit ad aethera molem
5.152  Ogdoi monimenta, lacus quid Myridis illa
5.153  Quae labyrintheos inuoluit machina flexus.
5.154  Hic Thebe Phoebo centum patet inclyta portis,
5.155  Vrbs sacra, quaeque suum templo ueneratur Osyrim,
5.156  Nobilis et Nigri stat regia Memnonis ingens.
5.157  Adde Deos reges, urbes terrasque Deorum,
5.158  Quos uagus Ambrosio circunfluit aequore Nilus.
5.159  Nec Iouis urbs magni Meroe, quae prima metallis


1469. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

hymbribus ortus,
5.252  Hymbribus eloquii, calefactaque corda rigauit,
5.253  Vt stetit ante domos alti sub monte Taboris,
5.254  Qua Galilaea ferax flauentia possidet arua,
5.255  Piscosoque lacu uentosas purpurat undas.
5.256  Imprimis cauo sacrum quum fornice tectum
5.257  Intrantem densum populi circunstetit agmen,
5.258  Regia mirantur uenerandi pectora uultus,
5.259  Sideream frontem, et pulchro caput ore uenustum,
5.260  Ast ubi praeclaram fudit de pectore uocem,


1470. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

uultus,
5.259  Sideream frontem, et pulchro caput ore uenustum,
5.260  Ast ubi praeclaram fudit de pectore uocem,
5.261  Nectareoque dedit suaueis ex ore loquelas,
5.262  Quis mutum traheret Parnasi a uertice Phoebum,
5.263  Castalioque sacrae sequerentur fonte sorores,
5.264  Orphea quis traheret mutum, syluasque sequentes,
5.265  Omnis et elinguis facundia muta sileret.
5.266  Quum fluit ignescens, et flammis dura coruscis
5.267  Fulminat ardentes acuens in corda sagittas,


1471. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


5.306  Consolidet, placidumque Dei praenunciet annum,
5.307  Vltorisque diem horrendum, dein codice misso
5.308  Sedit, ei astabant, atque ora intenta tenebant.
5.309  Tum superadiecit, foelix et candida multis
5.310  Haec est orta dies, qua sacra oracula uestris
5.311  Auribus explentur, patefactaque carmine res est.
5.312  Quanquam autem attoniti demirarentur apellae,
5.313  Quod forma insignis, quodque unica gratia linguae,
5.314  Os quod diuinum spiret coeleste decorem,


1472. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

a gente suorum
5.316  Hos inter patria propagine notus auorum,
5.317  Non fuit acceptus, tulit hanc peruersa nefandi
5.318  Fomitis inuidiam impietas, causamque malorum
5.319  Heu nusquam in patria meriti redduntur honores
5.320  Vatibus, aut sacris sunt praemia digna camoenis
5.321  Cum superis his dignus honos, hos regia coelo
5.322  Digna domus, sedesque manent super astra beatae.
5.323  Omnimodis ubi plena bonis patria omnibus una est,
5.324  Quos Deus electos ante omnia fata uocauit,


1473. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


5.369  His domus aeterni uentis a quattuor anni
5.370  Quadrifido augustum iungit fundamine templum,
5.371  Sanctaque per totidem facies elucet honestas.
5.372  Non te Natanal, non te Nicodeme uocauit,
5.373  Quanuis sacratas diuinae Palladis artes
5.374  Noueris, et Christo quanuis laudatus uterque es.
5.375  Nec te regnantem praediues Abagare, nec te
5.376  Nobile Arimathiae specimen sic unxit Ioseph,
5.377  Candida simplicitas docta nam Pallade maior,


1474. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


5.446  Instruitur Christo, et conuiuia laeta parantur,
5.447  Dignaturque Deus nostris discumbere mensis,
5.448  Hospitio excaeptus, sicut conualle uiator
5.449  Accubuit trinus Mambraea sub Therebinto.
5.450  Discite quam sacris Claementia gratior aris
5.451  Est holocausta super, nec corpore firma ualenti
5.452  Quaerit opus facies medici, quem respuit, aegrum
5.453  Qui se nouit, eget, medicari huic uulnera possunt.
5.454  Quae cum tecta geras, his ars haud ulla


1475. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

teruntur inanes,
5.469  Granaque purgatis fiunt cibus unus auenis.
5.470  Ecce dies festos inquit pharisaeus apella
5.471  Polluit hic, sancto seruandaque sabbata ritu.
5.472  At non polluerat Dauid, templique sacerdos,
5.473  Quum Cererem sanctam sacratis sumpsit ab aris,
5.474  Ipseque cum pueris simul esurientibus edit.
5.475  Impie uestra quidem subsunt quoque sabbata Christo.
5.476  Hoc curata manus fuit arida, sabbata pulso
5.477  Hoc male tu festiua Deo Synagoga prophanas
5.478  Lex


1476. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

surgentibus innouat aris,
5.522  Quo data principibus coalescant regna uocatis,
5.523  Regna triumphatis mundo pugnantia terris,
5.524  Explorata duces per tot, quot saxa perenni
5.525  Iordanis sicco stant littore libera fluxu.
5.526  Quotque sacro altari, quo sternitur hostia bisseno
5.527  Armento, uitulique aris fragrantibus halant,
5.528  Et totidem bobus templo mare fluxit ahaenum,
5.529  Regalique gemunt iuncti sub sede leones,
5.530  Nonne uident etiam? diuinaque


1477. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

uia longa salutis,
6.62  Horrida quam pauci capiunt crucis arma cruentae.
6.63  Sed multis colitur Dis, et Fors succuba Diti.
6.64  O, stultum uulgus, regumque insania demens,
6.65  Quid coluisse iuuat fortunae munera coecae?
6.66  Et rapuisse sacrum fluuiis ac montibus aurum?
6.67  Postquam uestra cadent tristi solatia morte.
6.68  Vos complexa fouet fortuna, sed exitus urget
6.69  Infoelix, urget sed uae sine fine futurum.
6.70  Vae qui ridetis, quia flebitis, usque perennes,


1478. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

tutoque receptui.
6.90  Haud ego Moseam ueni rescindere legem,
6.91  Scriptaque, ceu uanos aut irrita reddere uates.
6.92  Quin ego principium, finemque per omnia tendo,
6.93  Omnia perficio, complector et omnia circum,
6.94  Scripturae, et sacris ego lux affusa prophetis,
6.95  Qua nec Iota cadet, nec apexa uertice Iotae.
6.96  Sed rata cuncta fluent ex me, perfectaque fient
6.97  Imperia. haec alios igitur quicunque docebit,
6.98  Vel minimo tamen is iussu parere recuset,


1479. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

ex ore sagittas,
8.35  Duraque corda uirum telis configite acutis,
8.36  Mollia sydereis praecordiaque urite flammis,
8.37  Et date nube noua terris sitientibus imbres,
8.38  Quum concreta situ tellus sua germina fundet
8.39  Morbida, rore sacro sanate, atque igne supremo.
8.40  Ite mei fontes, emissaque flumina, primus
8.41  Sentiat orbis aquas Iudaea per arua sonantes,
8.42  Gentibus haud aliena suis his terra madescat,
8.43  Neu fluat Azotus, neu qua perfundat Ioppem.
8.44  Ah


1480. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

mea malus inest? trahor hac, et languida ducor.
8.499  His simul atque aliis dum personat, atria tandem
8.500  Nacta subit, pedibusque retro prolapsa recumbit,
8.501  Tum liquefacta fluit lachrymis complexa serenos
8.502  Ore pedes, ah multa sacris dans oscula plantis,
8.503  Caesaries effusa pios a uertice rores
8.504  Excipit, et madidis detergit crura capillis.
8.505  Irrorat pedibus largos et crinibus imbres,
8.506  Datque nouos alabaster olens exotica odores,
8.507  Et recreat


1481. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

laetanti pectore Christum
9.6  Comis, et hospitibus gratis alimenta parabat.
9.7  Dum Christus media sedet haud immunis in aula,
9.8  Pascit et haerentes diuino et lumine uultus,
9.9  Pone pedes residet, notoque incumit amori
9.10  Altera capta sacra ueri dulcedine Siris,
9.11  Aspectu fruitur, seseque oblectat amando.
9.12  Hinc animae mundum penetrali mente recondit.
9.13  Qualis ubi medio uitreus fons instrepit horto,
9.14  Irrigat et sulco riuis fata laeta reductis,


1482. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

pares interiacet oras,
9.43  Depopulata uenit raptae secus oppida Dinae,
9.44  Campus amoenus ubit positus sub monte garizi,
9.45  Principe emoraeo quondam quem pinguibus agnis
9.46  Emerat Israel centu, posuitque sacerdos
9.47  Hic altare Deo, sacrataque templa dicauit,
9.48  Effoditque alte puteum, quem fonte perennem
9.49  Post Iosephe tibi genitor dimisit habendum.
9.50  Huc igitur concussa Deus, labefactaque multo
9.51  Membra labore uiae procul haud a fonte locauit.
9.52  Sic et


1483. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

templa sub altis
9.86  Dicitis esse locum populis, ubi numen adorent.
9.87  Crede mihi mulier, non longe hic affore tempus, Chr.
9.88  Cum nec in arce patrem solyma, neque monte coletis.
9.89  Vos ingnota quidem colitis, nos ordine sacris
9.90  Vtimur, et cultus, causas, ritusque tenemus.
9.91  Iudaea de stirpe salus uenit, hora propinquat,
9.92  Nunc et adest, alta uenerabimur omine sancto
9.93  Sanctum mente patrem, uerum quoque, numine uero.
9.94  Talibus ipse pater


1484. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

docebat.
9.312  Interea attollens oculos procul agmina uidit
9.313  Tendere se uersus, quibus illicet obuius ibat,
9.314  Comiter excaeptos, dulci et sermone leuatos
9.315  Recreat hos, illis animos et corpora sanat.
9.316  Proximum erat solenne sacrum, quo plurima sancto
9.317  Rite cruore domus Iudae sua limina tingunt.
9.318  Tum duodena phalanx (ut sol deuoluitur alto,
9.319  Tectaque decliuis fumantia uesper inumbrat)
9.320  Ieiuni populi duros miserata labores,
9.321  En ait ad


1485. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


9.435  Non dedit haec Moses, aut illa cibaria misit,
9.436  Sed pater ipse meus Coelo pluet arduus alto,
9.437  Donaque uera dabit cerealibus insita crustis.
9.438  Panis enim uerus supero descendit Olympo,
9.439  Qui mundo uitam largitur. Ego ipse sacrabor,
9.440  Panis ero uitae, mea qui sub templa fideli
9.441  Conueniunt in amore, fames hos nulla, sitisque
9.442  Tanget in aeternum, coelestia pascua carpent,
9.443  Et mea potabunt torrente fluenta beato.
9.444  Nam quemcunque mihi genitor


1486. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


9.455  Panis ego uiuus delabor ab aethere sancto,
9.456  Quisquis eum digne mandet, ne morte peribit,
9.457  Sed uita superum foelici luce fruetur.
9.458  Ipse sacerdotis uice fungar, inibo fideli
9.459  Foedera cum populo, quum me de pane sacrabo,
9.460  Quo rata percipient aeternae proemia uitae.
9.461  Quod nisi manducent carnem, potentque cruorem
9.462  Ore meum, fraudentur ea, et reddantur inanes.
9.463  Hac in carne cibus uere est, et sanguine potus.
9.464  Manducant ea qui


1487. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

uiscera sanguis,
9.496  Spiritus unus inest hoc magno in corpore Christi.
9.497  Viuimus hoc omnes, hoc uno pascimur omnes.
9.498  Coniungit quot pacis amor, quot roborat artus,
9.499  Mutua tot sancto capiti sua membra cohaerent.
9.500  Adsis, o, sacrasancta mihi communio uitae,
9.501  Vniar hac tecum, tecum flagrantius urar.
9.502  Nos sed in aequa nouem quae fecimus arua choraeis,
9.503  Pastorem inter oues a montibus egimus altis,
9.504  Errantem dum quaerit ouem conuallibus imis.


1488. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


l3.6  Nam decus terrae, decus omne Coeli
l3.7  Te nitet sanctis, nitet et beatis
l3.8  Numine sancto.
l3.9  Et quod his nostris nitet in choraeis, ❦
l3.10  Te nitet, totum tibi dedicamus,
l3.11  Quicquid hoc sacro cecinere nostrae
l3.12  Carmine musae.
l3.13  Namque par terno speculo reluces ❦
l3.14  Spiritus, nati, et genitoris unus,
l3.15  Vna ter sancta in tribus est imago,
l3.16  Vna creatrix,
l3.17  Per choros


1489. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

aequore cordis,
10.13  Seu super aetherios tecum simul euehar orbes.
10.14  Siue malis elementa sagax mea sensibus arces.
10.15  Me tua sancta suo praesentia lumine ducat
10.16  Mi pater, unde meis timor ossibus aestuat ingens.
10.17  Quum tua me sacra doceat facundia lingua,
10.18  Ipse canam laudes, foecundis imbribus oris
10.19  Ipse pluam, sacer ipse tibi praeconia dicam,
10.20  Forsan at euigilent aliqui mage diuite uena.
10.21  Nam quid ego? nisi bulla tumens, et uentus inanis,


1490. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

futuri.
10.26  Hinc ego fortunae illecebras aspernar inanes,
10.27  Ne formidati frangant me turbine nimbi.
10.28  Ah quid agam? mea uoce tua praecordia pascam.
10.29  En age, qua tua sancta uocant me iussa sequamur.
10.30  Per noua Parnasi sacraria, perque recessus
10.31  Euterpe insolitis moduletur diua choraeis,
10.32  Aspiret diuina suo sapientia uerbo.
10.33  Hic puer electus, quem tu suscaeperis alto
10.34  Germine, quassata calamum uel arundine nullum
10.35  Conterit, aut fumo


1491. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


10.52  Hoc fit in excelsis qui praesidet arcibus atro
10.53  Daemone, cui reliqui parent, hoc principe pugnat
10.54  In styga, tartareus fugit hac uirtute satelles.
10.55  His postquam ultricum stimulis, hac arte nefandi
10.56  Criminis urgeri, sacrasque efferuere mentes
10.57  Viderat, haec inquit soboles pulcherima regum.
10.58  Omnia dissidio durus quatit oppida Mauors,
10.59  Omnia regna ruunt in se diuisa superbis
10.60  Imperiis, domus inque domum collapsa recumbit.
10.61  Si uero


1492. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

rigent a Daemone corda,
10.267  Hinc acuunt stimulos, odiis fomenta ministrant.
10.268  Sic quidam socius minoius, et Rhadamanti
10.269  Iure ferox, in nos etiam tua iurgia iactas,
10.270  Talia uociferans o, Rabbi, huic acer Iesus,
10.271  Vosque sacrosanctae qui nomina legis habetis
10.272  Vae uobis scribae, namque ardua pondera multos
10.273  Intoleranda premit, nimiumque onerosa fatigant,
10.274  Per uos auctores, at uos onera illa supinis
10.275  Tangere ne digitis, uno neu pollice uultis,


1493. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

Vae uobis scribae, namque ardua pondera multos
10.273  Intoleranda premit, nimiumque onerosa fatigant,
10.274  Per uos auctores, at uos onera illa supinis
10.275  Tangere ne digitis, uno neu pollice uultis,
10.276  Vae uobis qui sancta pio delubra sacrorum
10.277  Conditis, et uatum cineri monimenta dicatis,
10.278  Vestri dant poenas pro caede et sanguine patres.
10.279  Nimirum testes uos ampli, assentit atroci
10.280  Perfida mens operi, scelerum quoque conscia patrum.


1494. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

non ipse suas leges quas condidit auctor
10.353  Deserit, immo ipsas (ut caetera perficit) implet.
10.354  Ergo in templa dei solymas ascenderat arces,
10.355  Sancta salutifero ut mysteria panderet ore,
10.356  Et noua uiuentis templi sibi festa sacraret.
10.357  Est locus hic ingens, quem machina quinque reflexis
10.358  Porticibus claudit, quo quum pluit imbre per altos
10.359  A tectis omnis se colligit unda canales.
10.360  Nomen habet triplex domus haec, Bethsaida


1495. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

uoce, feretrum
10.407  Festiuo (sta) sole tibi gessisse profanum est.
10.408  Ille refert, a quo hoc diuino munere fungor,
10.409  Incolumis quo luce fruor, sic iussit, at illi
10.410  Quis praecepta dedit legi contraria nostrae?
10.411  Hic uero sacram recta pergebat ad aedem,
10.412  Laus ut agenda deo, sic gratia ductat habenda.
10.413  At populi uanos plausus, et liuida Christus
10.414  Pectora declinat, subit alti et limina templi.
10.415  Obuiat ille quidem, cui cognitus inquit Iesus.


1496. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

uerbis? quia uana legendis.
10.514  His igitur dictis dimissa gente nefanda ❦
10.515  Laeta Tyberiadis galileaque migrat in arua.
10.516  Protinus hic Christo tristis se nuncius offert,
10.517  Inter sacra uirum uiginti corpora ferro
10.518  Occubuisse, tepent arae dum sanguine, fumatque
10.519  Hostia, Pilatus caessos otruncat, ut omnis
10.520  Victima permixto madefacta cruore flagrarit,
10.521  Pro re romana miseri pro Caesare uerpae,


1497. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


10.602  Quin hostis potius simulato nomine Christum,
10.603  Ordinis ipse super pharisaica sabbata princeps
10.604  Primi erat, haud illum deus aspernatur, amicum
10.605  Hostibus obiciiens humili se pectore mitem.
10.606  Hii sua dum sacris praetexere crimina tendunt,
10.607  Ostendunt falsum dum relligionis honorem
10.608  Obseruant illum, ut deprensum morte trucident,
10.609  Si uia sit fraudi sub honestae tegmine mesae.
10.610  Prodiit ante oculos cute uir distentus aquosa,


1498. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

efferus hostis.
10.734  Occidere at quis te quaerit sanaticefanatice ? rursus
10.735  Respondet, patriaque undat dulcedine Christus.
10.736  Cur uos turbat opus? Quod feci e pluribus unum,
10.737  Et patrio ipse sacrum uerpis dedit ordine Moses,
10.738  Fit tamen in festo, Mosi nec soluitur ordo.
10.739  In me tela uolant, in me furit unda procellis,
10.740  Me quia totus homo sospes fit sospite festo.
10.741  Neu uos per facies hominum sententia fallat,


1499. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

non funera nigra uidebit.
11.149  Faucibus atque iterum rabidis immane dehiscunt
11.150  Iudaei, sic rursum infesta opprobria fundunt.
11.151  Ignifer illa Satan nigri (quis nesciat) orci
11.152  Audet inhumane, mortem si uidit Abramus,
11.153  Si sacri uates, et cur tua uerba tenaci
11.154  Quisquis mente geret? non unquam funera libet,
11.155  An quia forte pater nostro es tu maior Abramo?
11.156  Quam facis in populis, et te cupis ipse uideri?
11.157  Haec retulit Christus,


1500. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

bonus, et sum pastor ego, mihi nora mearum
11.296  Singula quaeque, meae quoque me nouere capellae.
11.297  Nec secus atque pater natum me nouit, eundem
11.298  Agnosco, me quippe libens, animamque dicaui
11.299  Pro grege rite meo, deuotaque membra sacraui.
11.300  Sunt et oues aliae mihi, quas excludit ouile
11.301  Hoc, tamen in caulam simul adducentur eandem.
11.302  Illis nota canet dulces mea Tibia cantus,
11.303  Vnus et unius fiet tum Pastor ouilis.
11.304  Hinc meus urit amor patrem,


1501. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

clarius illa nitescunt
11.359  Luce poli, mihi si non uultis, credite factis.
11.360  Vt uobis sit nota fides, quia natus in almo
11.361  Patre manet, pater in nato sit uterque perennis.
11.362  Iudaei unde truces conati inuoluere Christum,
11.363  Sacrilegas deus ille manus euadit, et atras
11.364  In se uersa fugit lux incomprensa tenebras.
11.365  Non secus ac radii sese per opaca fenestris
11.366  Inserto quum sole domus laquearia fundunt,
11.367  Et mixtim certant acies in luce minutae.


1502. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

laquearia fundunt,
11.367  Et mixtim certant acies in luce minutae.
11.368  Si pueri intentent illa trabe ludere solis.
11.369  Efugit, et clausis in se coit illa fenestris.
11.370  In loca Iordanis Christus traiecerat amnis,
11.371  Iam pridem sacrata sui fulgore lauacri.
11.372  Sanctaque post multi trannant uestigia uerpae,
11.373  Ioannem qui signa ferunt haud ulla dedisse,
11.374  Omnia uera tamen dixisse oracula Christo.
11.375  Haec multis asserta fides, et credita res est.


1503. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

et sociis populos partitur in omnes.
11.499  Approperata ceres fert incrementa secatis
11.500  Panibus, exoritur subitis seges optima frustis,
11.501  In uerbi uirtute fluens, in se ipsa renascens,
11.502  Funditur alma Ceres manibus porrecta sacratis.
11.503  Hoc datus inde pari sic ubere piscis inundat.
11.504  Non sic apposito praepes in fomite flamma
11.505  Flammas lapsa uomit, quum se parit ignea lampas.
11.506  Nec tam moseo percussum uimine saxum
11.507  Late efudit aquas populo


1504. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

quinque uirum? meministis an illa deinde
11.549  Quattuor et septem? quot stagmina utrinque tulistis?
11.550  Non igitur panum, ast hominum fermenta cauere
11.551  Vos mea uerba monent. hac est excussa repente
11.552  Pectore uoce Ceres, et dogmata sacra patescunt.
11.553  Ast ubi non recto Bethsaida littore postam,
11.554  Vdaque piscoso subeunt mapalia ponto,
11.555  Ecce uir infoelix, oculorum luminis expers
11.556  Sistitur, ut praesens hunc numen tangeret, orant.
11.557  Quem deus inde


1505. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

uolans atque hac altum super aethera fertur.
11.797  Praecedit liuor, sequitur contentio, miscet
11.798  Omne nefas circum, totis discordia castris.
11.799  Haec in discipulos occulti praelia Martis
11.800  Intulit, in sacras bellum molita cohortes.
11.801  Hoc adeunt Christum, et tentoria milite complent.
11.802  Cuius apex extat coelestibus altior astris?
11.803  Nec regno coeli praestantior eminet alter?
11.804  Talia dum tractant, et iniquo Marte laborant


1506. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

deo Poeana canentem.
12.517  At fera derisum laniarunt monstra Naballem,
12.518  Aeternum et laniant suffragia uana petentem.
12.519  Vox ea dum Christi diuinitus ore tonaret, ❦
12.520  Trans uada Iordanis baptisma sonantia sacrum,
12.521  Manantem Ambrosiam coelesti fonte bibebant
12.522  Discipuli, ardebat Bethania diua cupito
12.523  Igne sitis Christi, qua Lazarus aeger hiabat,
12.524  Assiduam patiens iuuenili in corpore febrem.
12.525  Instabant circum geminae


1507. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


12.679  Altera pontificis fuit haec sententia Cayphae.
12.680  Non animaduerso hoc pudeat nescire, quod unam
12.681  Expedit ob populos animam dare morte necandam,
12.682  Ne gens tota simul pereat. Ventura futuro.
12.683  Tempore praedixit, sacra quod in aede Sacerdos
12.684  Summus erat, tanti diae fuit infula uittae.
12.685  Namque erat in fatis diuino ex ore profectis,
12.686  Hac pro gente pati, laetoque occumbere Iesum.
12.687  Nec sola pro gente, pios sed ut undique fratres


1508. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

Iam medias, et aperta uiae castella subibat.
12.703  Ecce mala hic scabies agit obuia dena uirorum
12.704  Corpora, sed quorum, uox una iuuamen amicum
12.705  Implorat Iesu, quibus hic ait, ite sub alta
12.706  Templa dei, mystis et uos ostendite sacris.
12.707  Dumque irent, his lepra repens elabitur omnis,
12.708  Et ualidos purae facies nituere per artus.
12.709  Ex illis unus postquam se corpore toto
12.710  Eualuisse uidet, munda cute prior auro,
12.711  Versa


1509. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


13.61  Tum propter Iesum, partim te Lazare propter,
13.62  Iudea de gente frequens allabitur agmen.
13.63  Hic opus, ille deus, terris mirabile uisu
13.64  Stabat uterque, fides mundo manifesta patebat.
13.65  Ast ea lux tenebris non est apprensa, sacrumque
13.66  Molitur caput infandam tibi Lazare caedem,
13.67  Nam dabat ad uitam causas tua uita fideles.
13.68  Proximus exoriente die properabat Eous, ❦
13.69  Et lunam decimo magis ac magis auxerat ortu.


1510. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

si carmen in aures,
13.129  Vnde salus iis orta, fluit quibus unda beata.
13.130  Reprobus ille lapis structoribus in caput exit,
13.131  Hoc factum est uirtute dei, mirabile uisu.
13.132  Haec est alma dies, domini quae luce sacratur,
13.133  Exultimque eius nitido laetemur in ortu.
13.134  Carmine diuinas laudes Osanna canamus,
13.135  Nomine nam graditur patrio, et bene prosperat ortu.
13.136  Huc ades o, benedicte, uenis qui nomine sancto.
13.137  Coelica quos alti


1511. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


13.135  Nomine nam graditur patrio, et bene prosperat ortu.
13.136  Huc ades o, benedicte, uenis qui nomine sancto.
13.137  Coelica quos alti benedicant astra tonantis,
13.138  Et deus et dominus manifeste illuceat hisdem.
13.139  Concelebrate sacrum solenne sub arbore densa,
13.140  Vsque salutifero qua stant altaria cornu.
13.141  Noster adest dominus deus hic, tibi dicere laudes
13.142  Nitimur, et summas tua lumina tendere ad Arces,
13.143  Dicite nunc domino, quoniam laus ipsa decora est.


1512. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

arce domum patriam, postesque per amplos ❦
13.179  Templa subit, qualis boreali a uertice turbo
13.180  Quum cadit in nubes, et frigora dissipat alto.
13.181  Mox et suda polis efulgent templa serenis.
13.182  Talis in aede furit sacra, et se concitat ardens
13.183  Christus auara ruens in pectora. Et impete forti
13.184  Propulit e templo pollutas aere cateruas.
13.185  Euertitque solo cathedras, mensasque profuit,
13.186  Efusi mensis nummi saliere sonantes,


1513. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


13.269  Nullaque producat quemquam per saecula fructum.
13.270  Aruit extemplo, succusque euanuit omnis
13.271  A radice, leue ad summum et perit usque cacumen.
13.272  Hinc abiens iterum se sub sua templa recoepit.
13.273  Ad solenne dei gentilia sacra colentes
13.274  Accessere uiri, et iuuenem petiere Philippum,
13.275  Vt Iesum uideant, hoc consulit ille decorum
13.276  Andream, fecere bono quae nota Magistro.
13.277  Haec illi responsa dedit. iam iamque diescet,
13.278  Coelica lux


1514. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

mensisque paratis
13.425  Discubuere greges hominum quoscunque uocarant.
13.426  Regia maiestas media tum prodiit Aula
13.427  Visere discubitus, quo cultu quisque nitescat.
13.428  Vidit ibi subisse uirum sine ueste decora,
13.429  Connubiale sacrum quali celebrasse decebat,
13.430  Huic ait, huc o, tu qui sic intraris amice?
13.431  Nomen amicitiae peregrina haec uestis abhorret.
13.432  Ille nihil, uox omnis enim fugit eminus illum.
13.433  Dixeris ipse lupos hominem uidisse priores.


1515. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

an aurum
13.567  Est templo? templo sanctum quo redditur aurum.
13.568  Sic ne altare super quisquis periurat habetur?
13.569  Peierat ille superque altaribus addita dona?
13.570  O, luce expertes, quidnam magis eminet? arae?
13.571  Donane? sancta sacris ea quae redduntur ab aris.
13.572  Nam qui altare super iurat, super omnia iurat
13.573  Dona simul, quaecunque sacra sunt addita mensa.
13.574  Sic qui in templa (est par ratio) periurat, in illum
13.575  Periurat, qui templa colit. stat quicquid in


1516. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


13.569  Peierat ille superque altaribus addita dona?
13.570  O, luce expertes, quidnam magis eminet? arae?
13.571  Donane? sancta sacris ea quae redduntur ab aris.
13.572  Nam qui altare super iurat, super omnia iurat
13.573  Dona simul, quaecunque sacra sunt addita mensa.
13.574  Sic qui in templa (est par ratio) periurat, in illum
13.575  Periurat, qui templa colit. stat quicquid in illis.
13.576  Et qui per Coelum iurat, per nomina sancta,
13.577  Sede superque Dei iurat, thronoque sedentem.


1517. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


13.604  Sternuntur, recubatque efractis uipera costis.
13.605  Vae uae scriba sacer tibi pestis adultera sortis
13.606  Diuisae, fuco quos littera pascit inani.
13.607  Qui monumenta, piis decora altaque conditis umbris
13.608  Sacrorum uatum, cinerique suprema dicatis.
13.609  Dicitis antiquo si nos essemus in aeuo,
13.610  Nostrae caede manus essent et sanguine purae,
13.611  Nec patribus socii nostris essemus iniqua
13.612  Caede prophetarum, nimirum prole cruenta


1518. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

ut terrae populis sit teste futurum.
13.677  Tunc horrenda quidem multorum meta laborum
13.678  Rebus adest, utroque ruent a cardine mundi.
13.679  Nam quum laeua lues, atque execrabile monstrum ❦
13.680  Stabit in aede sacra Danielle canente patescens,
13.681  Qui legis illa, caue, tibi ne malus error adumbret.
13.682  Corruet omnis enim quum desolabitur orbis.
13.683  Vos o, quos tenuit tellus Iudaea coloni,
13.684  Efugite ad sanctos excelsa


1519. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


13.764  Solus in aeterno pater hanc meus occulit aeuo.
13.765  Haec furtim uelut illa dies Noetica reptat, ❦
13.766  Quae meias inter Bacchi Venerisque choreas
13.767  Et lautas epulis mensas, hymenaeaque sacra
13.768  Occulte irrepsit pluuiis accincta cruentis,
13.769  Quom lamechides foecundam semine pinum
13.770  Omnigeno occlusit, reparandi conditor orbis.
13.771  Quom genus infelix illo tum tempore finem
13.772  Quo non crediderant experti


1520. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

lampas.
14.19  Quin potius referunt, ne forsan desit utrisque,
14.20  Ite ad mercatum, praecioque paretis habendum.
14.21  Illicet approperant, et deuolat arthere nuptus,
14.22  Lampadibus manus illa coit praecincta paratis,
14.23  Connubiale sacrum subeunt, hymenaeaque secum
14.24  Gaudi, laetitiamque, et ianua clauditur altis
14.25  Postibus, emuniunt aeterni limina uectes.
14.26  Postremo reliquiae glomerant, ac ralia dicunt.
14.27  Ah Domine has aperi nobis a cardine ualuas.


1521. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

infensi fratres pro fratre tulerunt.
14.157  Proditor hinc Iudas quae nam opportuna darentur
14.158  Tempora uenatur sceleri sine murmure turbae.
14.159  Tertia iam supra denas euoluerat umbra, ❦
14.160  Martia luna sacrum Pascha, et lux alma parabat,
14.161  Azima tum quom prima dies apponit edenda.
14.162  Sedulus hinc Christo feruenti pectore Petrus
14.163  Mittitur, et grati candoris amabile lumen
14.164  Ioannes, sociis optatum ut Pascha pararent.


1522. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

in ambrosiae mare magnum fine sine ullo, ❦
14.281  Tota per immensum dulcescere coepit amorem,
14.282  Fecit inefandam sociis epulantibus escam,
14.283  Dona quidem miranda suae memorandaque coenae.
14.284  Sumpta manu panis sacrauit ut azima frusta,
14.285  Fratribus ipse suum corpus porrexit edendum,
14.286  In uerbi uirtute, quibus sic totus inesset,
14.287  Hocque sacrum fieri celebre et memorabile iussit.
14.288  Quo creat ex nihilo mundum, quo semina rerum


1523. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

epulantibus escam,
14.283  Dona quidem miranda suae memorandaque coenae.
14.284  Sumpta manu panis sacrauit ut azima frusta,
14.285  Fratribus ipse suum corpus porrexit edendum,
14.286  In uerbi uirtute, quibus sic totus inesset,
14.287  Hocque sacrum fieri celebre et memorabile iussit.
14.288  Quo creat ex nihilo mundum, quo semina rerum
14.289  Condidit ore deus, generatim et saecla propagat,
14.290  Se de pane facit, qui uita est, nosque per ipsum
14.291  In se conuertit, sacrae haec dulcedine


1524. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


14.287  Hocque sacrum fieri celebre et memorabile iussit.
14.288  Quo creat ex nihilo mundum, quo semina rerum
14.289  Condidit ore deus, generatim et saecla propagat,
14.290  Se de pane facit, qui uita est, nosque per ipsum
14.291  In se conuertit, sacrae haec dulcedine mannae.
14.292  O, pietas o, summa ducis dignatio nostri,
14.293  Quippe uiam inuenit, qua nos sibi corpus in unum
14.294  Necteret, intrepidus licet huc quis iussus inibit?
14.295  O, uita hac rape me illecebra, et de corpore


1525. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

uiri discrimine tanto.
14.516  Haud procul inde loco cessit, genibusque subactis
14.517  Proruit in faciem, corpusque extendit arenae.
14.518  Tunc ait, Abba pater mihi talia transige si uis
14.519  Pocula, non porro mea sit modo sacra uoluntas,
14.520  Sed tua, fusus humi tali est sic uoce precatus.
14.521  Vt redit, ac lapsos uidit destertere fratres,
14.522  Sic ne Simon inquit te unam uigilare per horam
14.523  Non potuisse simul mecum? uigilate precante
14.524  Voce


1526. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


14.573  Praesidi una quidem, sed principis altera mystae.
14.574  Sunt his tela sudes, accinctaque comminus enses
14.575  Arma, faces quatiunt. inclusaque lumina cornu.
14.576  Proditor his Christum mentita per oscula Iudas
14.577  Signaque, sacrilego ferus indicat ore Magistrum.
14.578  Hic uentura uidens in se est quaecunque profatus,
14.579  Exit in occursum, quibus hoc. quem quaeritis inquit?
14.580  Nazareth auctorem referunt florentis Iesum.
14.581  Lampada has et enim lux Christi et signa


1527. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


14.629  Factrices strinxere manus terreque, polique,
14.630  Vincla quibus sontes scelerum posuere suorum
14.631  Impia, quae nostro deus es pro crimine passus,
14.632  Nexibus indignis qui uincula digna piauit,
14.633  Aeternumque pii sacrauit foedus amoris.
14.634  Ecce deus trahitur, libertas capta ligatur,
14.635  Ducitur optatam pius en Isachus ad aram,
14.636  Vinctus ob inuidiam fraternae bilis Ioseph,
14.637  Abreptumque sibi fera pessima foedat


1528. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

uobis in nubibus ingens
14.736  Aetheriis alto ueniens a uertice coeli,
14.737  Ad dextram patria tum maiestate sedebit.
14.738  Hoc ubi tam purum uiuaci numine lumen
14.739  Extulit exosus tenebras, excanduit amens
14.740  Pontificis furor, et sacrum lacerauit Ephoton,
14.741  Quo cecinit uentura sacris praesagia mystis.
14.742  At regalis honos, decus iuiolabile, sanctum
14.743  Vsque decus Christi trabeata ueste manebit.
14.744  Interea scisso princeps exclamat amictu,


1529. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

a uertice coeli,
14.737  Ad dextram patria tum maiestate sedebit.
14.738  Hoc ubi tam purum uiuaci numine lumen
14.739  Extulit exosus tenebras, excanduit amens
14.740  Pontificis furor, et sacrum lacerauit Ephoton,
14.741  Quo cecinit uentura sacris praesagia mystis.
14.742  At regalis honos, decus iuiolabile, sanctum
14.743  Vsque decus Christi trabeata ueste manebit.
14.744  Interea scisso princeps exclamat amictu,
14.745  Blasphemauit, atrox scelus, execrabile monstrum,


1530. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

uitae et mortis tellus expauit Agonem,
15.5  Obstupuitque dies, et uersa luce refugit.
15.6  At mors infernis accincta doloribus instat,
15.7  Sollicitatque duces solymos, et tartara miscet.
15.8  Conuenere trucem furia cogente senatum,
15.9  Sacrilegi mystae, quibus infula constitit auro,
15.10  Et precio uenalis honos, sacrasanctaque sedes,
15.11  Et scribae, quibus est templo cathedrata facultas,
15.12  Moseo et strident infixae cardine claues.
15.13  Canicies et honora senum, sed laetifer


1531. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

refugit.
15.6  At mors infernis accincta doloribus instat,
15.7  Sollicitatque duces solymos, et tartara miscet.
15.8  Conuenere trucem furia cogente senatum,
15.9  Sacrilegi mystae, quibus infula constitit auro,
15.10  Et precio uenalis honos, sacrasanctaque sedes,
15.11  Et scribae, quibus est templo cathedrata facultas,
15.12  Moseo et strident infixae cardine claues.
15.13  Canicies et honora senum, sed laetifer aetas,
15.14  Et plebeius apex, Acherontia signa secuti,
15.15  Si qua


1532. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

Languidus et nostros langores ipse leuaret.
15.22  Arcessunt igitur tetro de carcere Christum,
15.23  Concilioque deum mortali ueste latentem,
15.24  Stare iubent, haud ille decor diuinus, ut olim
15.25  Ore nitet, non illa sacri reuerentia uultus,
15.26  Sed tumor, et liuor, commixtae et sanguine sordes,
15.27  Et decus illa sacrum uulsa est coma, barbaque foede.
15.28  Mox illum in laqueos urgent ex ore doloso
15.29  Poscentes utrum rex est, ut uera fatentem


1533. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


15.23  Concilioque deum mortali ueste latentem,
15.24  Stare iubent, haud ille decor diuinus, ut olim
15.25  Ore nitet, non illa sacri reuerentia uultus,
15.26  Sed tumor, et liuor, commixtae et sanguine sordes,
15.27  Et decus illa sacrum uulsa est coma, barbaque foede.
15.28  Mox illum in laqueos urgent ex ore doloso
15.29  Poscentes utrum rex est, ut uera fatentem
15.30  Romani imperii peruerso iure trucident,
15.31  Seque patridii scelerato crimine damnent.
15.32  Tunc ait,


1534. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

comites in tecta reponunt.
15.155  Postquam pontifices Pilati ad praesidis aedes ❦
15.156  Aflicto traxere sequentem corpore Christum,
15.157  Incircumcisi romanaque iura tyranni.
15.158  Abstinuere pedes polluto lumine sacros,
15.159  Ne sua foedarent uestigia, sanguine sed non
15.160  Continuere manus iusto foedate rapaces.
15.161  Pontius addictum morti Pilatus Iesum
15.162  Vidit ut, inde foras extra praetoria fertur,
15.163  Cuius et accusent exquirit fraudis


1535. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

manus iusto foedate rapaces.
15.161  Pontius addictum morti Pilatus Iesum
15.162  Vidit ut, inde foras extra praetoria fertur,
15.163  Cuius et accusent exquirit fraudis eundem?
15.164  Exclamant alto quibus infula uertice uitta
15.165  Sacra caput duplici sub inani stemmate fulcit,
15.166  Ni ueterator homo tibi cur sic traditus esset?
15.167  Iste malifactor per nos excussus ad unguem.
15.168  Inuidiae radix, ingrataque funditus o, gens,
15.169  Filia mendacis Synagogae, et


1536. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

igneus arces,
15.393  Tunc irrisa deum iudaea per agmina regem
15.394  Pontius ostentat, populus cruce tollite fixum
15.395  Ingeminat. praeses uestrum cruce figere regem
15.396  Mene ait impelli? Rex haud nisi Caesar habendus
15.397  Est nobis, sacrae responsa dedere tiarae.
15.398  Abnegat ipsa suo regi iudaea rebellis,
15.399  Et sibi romani sceptrum nisi caesaris esse.
15.400  Iccirco praeses formidine ductus auara,
15.401  Tradidit his Christum configi in cornua tigni.


1537. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

amictus
15.403  Induitur proprios, et collo recte ligato
15.404  Ducitur ingenti scapulas super arbore pressus,
15.405  Fert humero regni uenturi insigne trophaeum.
15.406  Vt puer Isaac monstratis intulit aris.
15.407  Panduntur legis mysteria, sacraque uatum,
15.408  Sidonio fert orba uiro duo ligna Sareptis,
15.409  Intertexta madet picto sub tegmine palla
15.410  Talaris, fuso simulati sanguine Ioseph.
15.411  Panditur hoc serpens atque Aenea uipera signo.
15.412  Vesteque cum grauida


1538. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

graueolentem spirat odorem, ❦
15.525  Hic tot ob exhaustos, et tot fera flagra labores
15.526  Aruerat Iesu sub sicco lingua palato.
15.527  Propinant illi mala pocula uitis amarae, Da
15.528  Fatidicus sacro cecinit quae carmine uates. uid.
15.529  Nec delibato calicis se proluit haustu.
15.530  Mox et lictor ei raptos abstorquet amictus,
15.531  Et spoliat corpus, lacerosque exulcerat artus,
15.532  Dum trahit haerenti concretas


1539. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


15.668  Vulnera mutatoque exhorruit impia uultu.
15.669  Pullato interea curru deuexus Olympo
15.670  Sol ruit, atque ingens dolor horrida uiscera Christi
15.671  Ossaque tormento circundata deuorat acri.
15.672  Quum gemitu magno maiori uoce sacratum
15.673  Aurorae insonuit carmen, prece questus, et imo
15.674  Pectore conduplicat uocem, et deus intonat Hely
15.675  Lamazabthani cur me deus optime linquis?
15.676  Nec minus huc delusor adit, fremituque lacessit,
15.677  Thesbitis ecce


1540. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

atra
15.701  Inuoluens omnem terram, caelumque profundum,
15.702  Saxaque concurrere suos collisa per agros,
15.703  Scissaque dissiliere, tremor concussit Olympum.
15.704  Pars ingens templi crepuit, tum nobile uelum
15.705  Rupit, et a toto sacrorum arcana reclusit.
15.706  A diis auditae uoces abeuntibus alto
15.707  Aethere, ploratus, et lamentabile carmen.
15.708  Et ueterum monimenta patrum patefacta dehiscunt,
15.709  Excita sanctorum redeunt in corpora manes,
15.710  Postquam


1541. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

cadauer.
15.750  Armati interea uenere ex urbe ministri,
15.751  Cruraque fixorum bini fregere latronim.
15.752  Sed non et Christi, quem flammea torruit aestas
15.753  In cruce pendentem, prunis flagrantibus ardens
15.754  Vssit amor, paschale sacrum per saecla futurum,
15.755  Moseo ritu, non fractibus ossibus agnum,
15.756  Immolat Israel nouus hunc, et sumit edendum,
15.757  Ast immane minans latere effera lancea dextro
15.758  Quamuis exanimi specus ingens hausit aperto,


1542. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

inuolat antrum,
16.74  Lintea seposita, et sudaria uidit in una
16.75  Parte loci inuolui, diuino a uertice tegmen,
16.76  Et qui primus erat subiit secus ille secundum.
16.77  Visa uiris fecere fidem surgentis Iesu.
16.78  Sacraque fatidici patuere oracula uatis.
16.79  Mox ut discipuli rediere in tecta micantes,
16.80  Ad tumulum Mariae, uacuoque haesere sepulchro,
16.81  Ancipites, animi muliebri in pectore nutant,
16.82  Stant consternati gelido sub marmore sensus.


1543. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


16.241  Trans uada qui bellans populum iordanica duxit,
16.242  Commemorat, mouit lapides et foederis Arcam,
16.243  Afflixit reges, solem frenauit habena.
16.244  Ille tubis altam disiecit funditus urbem,
16.245  Ille sacerdotum sonitu Hiericonta sacrato,
16.246  Et quasi tormentis euerterit aere sonanti,
16.247  Illa fuga erecta deuicerit agmina pelta,
16.248  Tum regnum Christi, Messiae tempora sacris
16.249  Praedictos reuocans a uatibus indicat annos,
16.250  Regis et assyrii Danielle


1544. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


16.244  Ille tubis altam disiecit funditus urbem,
16.245  Ille sacerdotum sonitu Hiericonta sacrato,
16.246  Et quasi tormentis euerterit aere sonanti,
16.247  Illa fuga erecta deuicerit agmina pelta,
16.248  Tum regnum Christi, Messiae tempora sacris
16.249  Praedictos reuocans a uatibus indicat annos,
16.250  Regis et assyrii Danielle interprete uisam
16.251  Explicat effigiem detriti a monte metalli,
16.252  Et regis Dauid mysteria, plectra, duellum,
16.253  Verbaque coelesti percurrit


1545. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

interprete uisam
16.251  Explicat effigiem detriti a monte metalli,
16.252  Et regis Dauid mysteria, plectra, duellum,
16.253  Verbaque coelesti percurrit fulta cothurno.
16.254  Atque coronatum triplici diademate Christum,
16.255  Fatidico sacri producit carmine uatis.
16.256  Multaque praeterea dubiis responsa ferebat.
16.257  Applicat et gestis oracla prophetica christiChristi.
16.258  Quumque propinquarunt arci tum pronior ibat
16.259  Christus, et


1546. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]


16.498  Victoris Christi uictricia castra secuti,
16.499  Quae magno Paeana canunt aeterna triumpho
16.500  Gaudia, caelicolis sonat omnibus altus Olympus.
16.501  Hi triplici redeunt a uertice luce corusco
16.502  Laeti in tecta sacro sublimia monte Sionis.
16.503  Haec Domini Mater, mundi regina subiuit,
16.504  Haec undena cohors, alti tot limina coeli,
16.505  Tot Matris comites, et templa fouentia Iesum,
16.506  Et fratres eius, grandes tot in aethere flammae,


1547. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

Iesum,
16.506  Et fratres eius, grandes tot in aethere flammae,
16.507  Vna animi facies eat his, corque omnibus unum,
16.508  Ore deum assiduo, sublimi e mente precari.
16.509  Hos dum iussa tenent, et dum promissa morantur,
16.510  Laudibus aede sacra diuinis saepe uacabant,
16.511  Multaque praeterea Iesu sunt aedita gesta ❦
16.512  Signaque discipulis, ea nec posuere libello,
16.513  Quattuor ex illis Christi scriptoribus ulli.
16.514  Haec autem mea musa nouem modulate


1548. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]

simul populos hoc Marte, tonantique
16.571  Ore trahunt homines in praedam, ut ab aequore pisces,
16.572  In uirtute ducis, mirandaque signa sequuntur
16.573  Voce tubae. coelum, terras, mare, sydera complent.
16.574  Haec euangelico mihi carine sacra canenti ❦
16.575  Quadriiugi ad metam currus, reuocante quadrigae
16.576  Auriga intonuit coelo sic fatus ab alto.
16.577  Diligor ut Genitore, meos ego diligo fratres,
16.578  Lux ego sum mundi, uia, uitaque, quisquis in


1549. Brodarić, Stjepan. Stephanus Brodericus cancellarius... [Paragraph | Section]

aliquid scribam. Non dubito Vestram Sanctitatem et servitiorum ipsius, quę prestitit, memorem futuram rationemque habituram et sortis miserę, in quam legatio ejus regno cadente incidit, miserturam una cum dominis meis observandissimis, sacro reverendissimorum patrum collegio. Me, dominum baronem, mecum perpetuam servitutem in gratiam Vestre Sanctitatis humilime commendo. Quę felicissime valeat. Ex Posonio, X. Septembris 1526. Vestrę Sanctitatis miserimus


1550. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx | Paragraph | Section]

POM. Discrutior ista Caesaris petulantia, qui sibi persuaserit se pium facinus ęgisse quum ad inuadendam Tyrannidem in uiscera reipublicę arma inferret, nos uero nefarios atque sacrilegos affirmat qui restitimus sceleri, qui repellere iniuria conati sumus, quorum periculo nil aliud tentatum est nisi ut ciuibus libertas ocium et sua commoda seruarentur integra.


1551. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx | Paragraph | Section]

SyL. Non sinam te, Caesar, diutius in tanta turpiter hallucinatum impietate uersari, nec sacrilegis aliorum erratis accedentem a cognitione summi boni uerique immenso separatum interuallo existere. Videndum autem in primis est non quid quisque de diis sentiat (quando plęrique figmentis anilibus impudentissime


1552. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx | Paragraph | Section]

igitur leuiora delicta iubeantur atrocissimis expiari suppliciis, euersoribus urbium, et quorum opera publica salus oppugnata et libertas extincta sunt, credis impunitatem propositam esse? alioquin et impios Gygantum conatus spesque sacrilegas olim consensu gentium execratas iam sua sententia laudi posteritas ascribet. Quocirca (ut ad meam causam quasi postliminio reuertar) quod nequaquam inuitus aliena possessione decesserim, aequissimi atque fortissimi animi fuit.


1553. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx | Paragraph | Section]

Mirum quo processerit humana credulitas; quasi non gratior esset diis innocentia pauperum impotenti regum dominatione, aut fortasse minus accepta est thuris et uerbenarum incensio lactisque sacrifici, quam Hecatonbe superbę litationis uana ostentatio. CAES. Verisimile est deos magis gaudere quum immolantur


1554. Andreis, Franjo... . Dialogus Sylla, versio electronica. [page xx | Paragraph | Section]

SyL. Nequaquam ita est, Caesar: nam quum omnia deorum sint, nulla re indigent, quo stultius est credere eos fumo uesci atque nidore sacrarum carnium, quibus affatim nectar et ambrosia suppeditantur; uerumtamen incredibilem capiunt uoluptatem ubi facultas inciderit in quempiam dignum suo arbitratu beneficia conferre, haud temere concęptis hominum uotis aut


1555. Brodarić, Stjepan. De conflictu Hungarorum cum... [Paragraph | Section]

et multum serena) palatinus regem ex eo loco, quem ei designatum fuisse diximus, eductum, quod et triduo ante fecerat, per universum exercitum circumducit, ibi eum praesentem, de quo aliqui dubitaverant, omnibus manu ostentans paratum dicebat omnia extrema et mortem etiam subire pro patria, pro sacra Christi Dei optimi maximi religione, pro coniugibus et liberis eorum. Agerent itaque ipsi quoque viri fortissimi, Hungaros se esse meminissent et eos, qui et ipsi saepe et eorum olim maiores inclyti illi heroes et fortissimi Christianae rei publicae propugnatores tot clara trophaea ex eodem


1556. Kožičić Benja,... . Elogium... in Etymon... [Paragraph | Section]

nostri uoce commendatur; is autem minimum in celorum regno eum uocandum dixit qui minimum unum de mandatis eius soluerit et docuerit sic homines. Cf. Mt 5,19 Cuius rei gratia uenerandus pater frater Dominicus Buchia Catharensis ordinis predicatorum, sacre theologie magister, sciensque se ad reddendam rationem de credito sibi talento teneri, ne tanquam malus seruus defodisse illud a suo domino coarguatur, Cf. Mt 25,26 uigiliarum et studiorum suorum participes eos esse omnes uoluit qui libenter que


1557. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1858 | Paragraph | SubSect | Section]

erat illis priscis Romanis Reuerendissimi Patres uosque cęteri uiri prestantes, parta de hostibus uictoria, nec non in natalitiis Cęsarum, uel alias pro commodo Reipublicae rebus sic exigentibus paucis admodum diebus clauso foro, indicere iustitiam, quod Senatus Populusque Romanus promptius rei sacrae uacaret, et dimissis aliquantisper tribunalibus ac strepitu iudiciorum, ocio uel negotio liberius pro arbitrio frueretur. At nobis miseris et huic infelicissimae urbi, anno superiori longe aliter euenit. Nos etenim non sponte et pro arbitrio, sed Deus ipse acerrimus scelerum Vindex, et


1558. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1858 | Paragraph | SubSect | Section]

VII. Pontificis Maximi sed pro captiuitate et durissima (ut ita dicam) seueritate, illius denique non paucis diebus sed integro anno, et ultra, Deus inquam, per manus sceleratissimorum hominum, uel ut uerius dicam, sęuissimarum ferarum, iustitiam indixit, tribunalia nostra subuertit, locum hunc sacrarium iustitiae, cum omnibus ad diuinum cultum pro more ibidem existentibus expilauit, prophanauitque libros nostros, diuinas et humanas leges continentes, quibus pro administranda iustitia toti orbi sedulo utebantur. Quosdam ex illis dilacerauit, quosdam igni consumpsit, reliquos aut iis


1559. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1859 | Paragraph | SubSect | Section]

non Romae Vrbis sanctae, sed Babylonis Vrbis peccatricis, de qua impletum est temporibus nostris uerbum Domini in Isaia. Quomodo facta est meretrix ciuitas fidelis, plena iuditio et sanctitate? Iustitia prius habitabat in ea, nunc sacrilegi et homicidae: Is 1, 21 prius gens sancta et populus acquisitionis, nunc populus Gomorrae, semen nequam filii scelerati,


1560. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1859 | Paragraph | SubSect | Section]

sub uespasiano et Tito Imperatoribus Romanis cum uerba Prophetiae uideantur respicere tempus illud praesens Prophetae, non futurum animaduertendum censeo, iuxta ecclesiasticam ueritatem futura fuisse praesentia Prophetis, quasi iam futura praesentia cernerent oculis mentis ut passim ex sacris paginis facile deprehendimus. Sed ne longe exempla petamus, hoc ipsum in hoc eodem proposito nobis idem Propheta innuit, declarans seipsum uerbis de futuro subiungens. Derelinquetur filia Syon, et desolabitur sicut in uastitate hostili.


1561. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1859 | Paragraph | SubSect | Section]

lamentabiliter subsecutis credere oportet. Ex quibus manifestissime constat, quot plura et longe peiora, ut inquit Beatus Gregorius in his nostris tribulationibus uidimus, quam in nostris Codicibus inuenimus. Nam sanctuaria quoque suo, ministrisque sacrorum hoc tempore non pepercit Deus. Ducti sunt indecenter per uicos urbis Cardinales, capti Episcopi, Presbyteri interfecti, sacrę uirgines stupratae ad altaria, in Apostolicoque palatio stabulati equi, Martyrum effossae reliquiae, aperta imo fracta mortuorum sepulchra, et denique quod animus


1562. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1859 | Paragraph | SubSect | Section]

Gregorius in his nostris tribulationibus uidimus, quam in nostris Codicibus inuenimus. Nam sanctuaria quoque suo, ministrisque sacrorum hoc tempore non pepercit Deus. Ducti sunt indecenter per uicos urbis Cardinales, capti Episcopi, Presbyteri interfecti, sacrę uirgines stupratae ad altaria, in Apostolicoque palatio stabulati equi, Martyrum effossae reliquiae, aperta imo fracta mortuorum sepulchra, et denique quod animus luctu abhorret, dicere, sacratissimum saluatoris corpus, uasculis pro more aureis argenteisue reuerenter conditum, cum ob praedam


1563. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1859 | Paragraph | SubSect | Section]

pepercit Deus. Ducti sunt indecenter per uicos urbis Cardinales, capti Episcopi, Presbyteri interfecti, sacrę uirgines stupratae ad altaria, in Apostolicoque palatio stabulati equi, Martyrum effossae reliquiae, aperta imo fracta mortuorum sepulchra, et denique quod animus luctu abhorret, dicere, sacratissimum saluatoris corpus, uasculis pro more aureis argenteisue reuerenter conditum, cum ob praedam uasorum, tum propter contemptum (proh dolor, proh nephandum scelus omnibus seculis detestandum) terrae collisum pedibusue plus quam sacrilegis calcatum. Heu nos miseros, uisio


1564. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1860 | Paragraph | SubSect | Section]

denique quod animus luctu abhorret, dicere, sacratissimum saluatoris corpus, uasculis pro more aureis argenteisue reuerenter conditum, cum ob praedam uasorum, tum propter contemptum (proh dolor, proh nephandum scelus omnibus seculis detestandum) terrae collisum pedibusue plus quam sacrilegis calcatum. Heu nos miseros, uisio Apostoli in Apocalypsi poenas minatur huic urbi, ut diximus, admodum graues, at certe his nostris quas passi sumus longe mitiores. Magna est profecto ira, quando in sua castra, in sua tentoria, in suos denique milites saeuit Imperator. Mitius olim egit


1565. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1860 | Paragraph | SubSect | Section]

Imperator, dum seruato templo et illęsis sacerdotibus templi sat habuit, eiicere ex castris suis, hoc est e templo ementes et uendentes, asserens domum suam non negociationi, sed orationi fore destinatam. At hoc lachrymoso nostro tempore, templa, orationes et sacrificia nostra despexit et aspernatus est. Cur quaeso tam seuere, et absque ulla pietate et misericordia? Profecto audiamus ipsum Dominum per Prophetam tantae seueritatis suę reddentem causam. Quoniam inquit manus uestrae sanguinis plenae sunt. Quo mihi multitudo


1566. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1860 | Paragraph | SubSect | Section]

Cur quaeso tam seuere, et absque ulla pietate et misericordia? Profecto audiamus ipsum Dominum per Prophetam tantae seueritatis suę reddentem causam. Quoniam inquit manus uestrae sanguinis plenae sunt. Quo mihi multitudo uictimarum uestrarum? Plenus sum, ne offeratis ultra sacrificium frustra. Incensum abominatio est mihi, Is 1, 11 peccatis enim et sceleribus uestris me ad iracundiam prouocastis. Ideo


1567. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1862 | Paragraph | Section]

obstat iam quo minus in urbibus unusquisque inuadat aedes locupletiorum, siquidem ex praeda ius existimandum erit. Sed non disputabo subtiliter de causa, nec patrocinabor Pontifici, in quem culpa confertur. Nulla ne igitur in uictoria moderatione utendum fuit? Nullum ne discrimen sacrarum ac prophanarum rerum habendum? Quis tam crudelis unquam uictor fuit, etiam apud Ethnicos, qui non abstineret uim a templis? Gotthos sacris pepercisse. Augustinus scribit Gotthos, cum caepissent urbem, non modo a Christianorum templis uim abstinuisse, sed


1568. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1862 | Paragraph | Section]

de causa, nec patrocinabor Pontifici, in quem culpa confertur. Nulla ne igitur in uictoria moderatione utendum fuit? Nullum ne discrimen sacrarum ac prophanarum rerum habendum? Quis tam crudelis unquam uictor fuit, etiam apud Ethnicos, qui non abstineret uim a templis? Gotthos sacris pepercisse. Augustinus scribit Gotthos, cum caepissent urbem, non modo a Christianorum templis uim abstinuisse, sed etiam his donasse uitam, qui eo profugerant. Tanta nominis Christiani reuerentia apud barbaros illos fuit, qui doctrinae coelestis ignari, nomen tantum


1569. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1862 | Paragraph | Section]

scribit Gotthos, cum caepissent urbem, non modo a Christianorum templis uim abstinuisse, sed etiam his donasse uitam, qui eo profugerant. Tanta nominis Christiani reuerentia apud barbaros illos fuit, qui doctrinae coelestis ignari, nomen tantum Christianorum audierant. At isti sacrilegi quas aras, quod sacellum reliquerint intactum? Et accepimus non tantum omnia fana spoliata esse, monumenta sanctorum uirorum praetiosiora, et thesauros ad publicam utilitatem totius Italiae ibi conditos, direptos esse, sed etiam caede et aliis sceleribus prophanata esse, decantatae sunt


1570. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1862 | Paragraph | Section]

aras, quod sacellum reliquerint intactum? Et accepimus non tantum omnia fana spoliata esse, monumenta sanctorum uirorum praetiosiora, et thesauros ad publicam utilitatem totius Italiae ibi conditos, direptos esse, sed etiam caede et aliis sceleribus prophanata esse, decantatae sunt per ludibrium sacrae cantiones. Ita nulla non contumelia effecta est religio Christiana. Quid Turcae aliud faciunt expugnatis Christianorum urbibus? O ueram uocem Poetae, qui dixit.


1571. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1862 | Paragraph | Section]

fides pietasque uiris qui castra sequuntur. Qua uox si unquam alias, nunc maxime usurpari potest. Nunquam enim antea captis urbibus perinde polluta sunt, ac prophanata omnia sacra. Nunquam ante in Germanico milite notata est tanta auaritia, nunquam sacrarum ac diuinarum rerum similis contemptus fuit: sed cum aliis in rebus continentior caeterarum nationum militibus hactenus fuit, tum singulari religione uim a sacris rebus abstinuit. Nunc autem, o dii


1572. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1862 | Paragraph | Section]

fides pietasque uiris qui castra sequuntur. Qua uox si unquam alias, nunc maxime usurpari potest. Nunquam enim antea captis urbibus perinde polluta sunt, ac prophanata omnia sacra. Nunquam ante in Germanico milite notata est tanta auaritia, nunquam sacrarum ac diuinarum rerum similis contemptus fuit: sed cum aliis in rebus continentior caeterarum nationum militibus hactenus fuit, tum singulari religione uim a sacris rebus abstinuit. Nunc autem, o dii immortales, quam dissimilis hic exercitus maiorum nostrorum fuit? Quam longe


1573. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1863 | Paragraph | Section]

perinde polluta sunt, ac prophanata omnia sacra. Nunquam ante in Germanico milite notata est tanta auaritia, nunquam sacrarum ac diuinarum rerum similis contemptus fuit: sed cum aliis in rebus continentior caeterarum nationum militibus hactenus fuit, tum singulari religione uim a sacris rebus abstinuit. Nunc autem, o dii immortales, quam dissimilis hic exercitus maiorum nostrorum fuit? Quam longe degenerauit a ueterum modestia? Maiores nostri nihil praeter uictoriae laudem cupiebant domum reportare. Itaque nec priuatorum fortunas diripiebant, tantum abest, ut attingerint


1574. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1863 | Paragraph | Section]

rebus abstinuit. Nunc autem, o dii immortales, quam dissimilis hic exercitus maiorum nostrorum fuit? Quam longe degenerauit a ueterum modestia? Maiores nostri nihil praeter uictoriae laudem cupiebant domum reportare. Itaque nec priuatorum fortunas diripiebant, tantum abest, ut attingerint res sacras. Nec procul exempla continentiae requirenda sunt. Quis toto Veneto bello a Maximiliani exercitu unum oppidum audiuit direptum esse? Nemo profecto. Et Maximilianus ipse cum esset in puniendis delictis lenissimus, tamen in uindicanda auaritia militum acerrimus fuit. Etenim cum in eo bello


1575. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1863 | Paragraph | Section]

te oporteat, qui auaritia corruptus, omnia diuina atque humana iura uiolauit. Et haud scio an noceat nostris hominibus contagio Hispanorum: hos, ut uereor, nouae disciplinae magistros habent. Ab his tanquam lanistis auariciam crudelitatemque discunt. Non autem minus sacrilegium est, Bibliothecas, quam phana diripere. Non enim inter sacras res, aut diuinas recensenda sunt aurea uasa, quibus in ceremoniis nostris utimur? Et non recensendi sunt libri, qui coelestia oracula, qui doctrinam religionis, alias honestas artes diuinitus ostentas generi humano,


1576. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1863 | Paragraph | Section]

iura uiolauit. Et haud scio an noceat nostris hominibus contagio Hispanorum: hos, ut uereor, nouae disciplinae magistros habent. Ab his tanquam lanistis auariciam crudelitatemque discunt. Non autem minus sacrilegium est, Bibliothecas, quam phana diripere. Non enim inter sacras res, aut diuinas recensenda sunt aurea uasa, quibus in ceremoniis nostris utimur? Et non recensendi sunt libri, qui coelestia oracula, qui doctrinam religionis, alias honestas artes diuinitus ostentas generi humano, continent? Bibliothecae Romanae Neque uero


1577. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1863 | Paragraph | Section]

possunt. Cum igitur arma geri debeant ad tegendas omnes pacis artes, uidete quantum scelus isti latrones admiserint. Qui quae armis defendi inprimis opportuit, ea noua et inaudita amentia dissiparunt atque euerterunt. Haec cum in urbibus bello captis, non aliter atque templa, sacra symbola, aras, boni imperatores semper conseruari iusserint: isti odio, credo religionis Christianae, non ueriti sunt impiis manibus lacerare ac perdere. Non est autem obscurum, quantum detrimenti acceperit Respublica Bibliothecis illis dissipatis, quae in Ecclesiasticis dissensionibus


1578. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1864 | Paragraph | Section]

Videt haec Deus, inspector atque arbiter omnium humanorum consiliorum atque factorum. Daniel cap. 5. Hic ulciscetur contumeliam templis, libris et similibus monumentis religionis illatam, non aliter atque de Rege Assirio supplicium sumpsit, qui sacra uasa Hierosolymis allata prophanauit. Baptista Neque illa uox Baptistae cuiusdam, quem Romae aiunt, et antea ciuibus hanc cladem, et postea uictoribus minatum esse, sine numine emissa uidetur. Legistis enim, ut opinor, dixisse Baptistam illum, futurum,


1579. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1864 | Paragraph | Section]

uidetur. Galli quomodo gesserint in urbis Romae expugnatione. Galli tantum in desertas aedes sęuierunt. Ciues partim in Capitolium se receperant, partim Veos profugerant, intenti in occasionem rei bene gerendae. Nam arcem urbs, non Imperium, non Magistratus, non sacra, non caetera ornamenta amisit. Gotthorum clementia ergo uictos. Postea Gotthos, quanquam ex longinqua obsidione irati uehementius essent, legimus ita moderatos esse in uictoria iram, ut edictum etiam propositum pacis, ut parceretur his, qui in templa


1580. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1864 | Paragraph | Section]

Postea Gotthos, quanquam ex longinqua obsidione irati uehementius essent, legimus ita moderatos esse in uictoria iram, ut edictum etiam propositum pacis, ut parceretur his, qui in templa Christianorum confugissent, et ut urbs sine caede diriperetur. Atqui hoc tempore tantum abfuit, ut a sacris rebus abstinuerint uictores, ut non cupidius aliunde praedati sint. Hispanorum et Germanorum dira auaritia. Caedes factae tota urbe miserorum ciuium: bona ciuitatis pars incendio deleta: studia omnium honestarum rerum, quae ibi floruerunt, armis conterrita,


1581. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1865 | Paragraph | Section]

flexerunt eos ad misericordiam. Quis non doleat adeo deformatam esse eam urbem, quae olim rerum, ut inquit Vergilius, pulcherrima . Roma princeps Imperii sacri. Princeps Imperii omnium gentium fuit, quae una exempla plura uirtutum protulit, quam omnes ubique aliae ciuitates: quae nobis leges, quae literas, quae religiones, quae humanitatem, quae omnes honestas disciplinas, quae denique omnem bene uiuendi rationem tradidit, ut hanc urbem


1582. Vrančić, Mihovil. Carmina in actis Tomicianis... [page 11_201 | Paragraph | Section]

vestra scelus?
Sexcenta in nostris regnis immania templa
Exstant, quae vestris laudibus usque tonant.
Non ego vos templis populi, vestrasve figuras
Direptas aris ignibus imposui.
Connubia in nostris nullus scelerata sacerdos
Exercet regnis, nullaque virgo sacra,
Non pietas in vos vel honor, reverentia nulla,
Religio aut pulsa est finibus ulla meis,
Non ego vicinis indicere bella cupivi,
Oppressis magnis cladibus ante satis,
Non ego vicinum regem detrudere regnis


1583. Frankapan, Franjo. Franciscus de Frangepanibus... [Paragraph | Section]

Segr. Stato, Principi, 8, f. 105, 114. Sigillo claudente. Editio: THEINER 1863, n. DCCCLI, p. 622- 623. [Inscriptio:] Beatissimo in Christo patri et domino domino Clementi VII. sacrosancte Romane et universalis ecclesie summo pontifici, domino meo clementissimo [Alia manu:] July 1533. Di fratre Francesco Frangepane sopra le cose d'Hungheria


1584. Brodarić, Stjepan. Stephanus Brodericus episcopus... [Paragraph | Section]

ruere, quam mentem Deus optimus illi adimat. Rebus igitur nostris compositis restant negocia fidei ac religionis, ad quae componenda Vestram Sanctitatem totis viribus adniti decet, nisi velit reliquum etiam Christianum orbem paulatim a Sacrosancta Sede Apostolica et a se deficere. Id enim futurum manifeste video, nisi Vestra Sanctitas vel concilio faciendo vel aliquo alio modo quamprimum subveniat. Iam scita Lutheri et eorum, qui eum sequuntur, sensim totam fere


1585. Brodarić, Stjepan. Stephanus Brodericus episcopus... [Paragraph | Section]

Sanctitatem, quam ut Vestra Sanctitas simul cum suo sapientissimo senatu dignaretur in tempore providere hiis rebus hoc morbo in tantum ubique exaggerato, et nunc quoque hoc idem tanquam humillimus servulus Vestre Sanctitatis et isti Sacrosancte Sedi addictissimus consulo. Nunc, quomodocunque est Vestra Sanctitas de hoc edocta, malum assidue serpit et altiores radices agit. Raciones, quas Vestra Sanctitas commemorat, non nego esse optimas et validissimas, sed nihil a


1586. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]

Erynnis,
1.64  Exosi ut peterent crucis in tormenta salutem.
1.65   Redduntur causae Vanus honor, nec non sacrorum cultus inanis,
1.66  Et templi uenalis apex, pollutaque merces
1.67  Diuini ritus, nec iam libamen in aris


1587. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]

hominum noua traditio passim imbuit aures:
1.207  Scilicet esse alios ortus, quis quęritur aether,
1.208  Rursus opus lymphis per mystica sacra renasci;
1.209  Proponi hunc panem humanę noua pabula uitę,
1.210  Carne sua uesci demum, suadetque cruorem
1.211  Potari; maiora fides neu linquat


1588. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]

viros; assuescunt moribus illi
1.353  Doctoris, studiis amor hinc coalescit in isdem,
1.354  Quos circum dociles secum tunc Christus habebat,
1.355  Interiusque uiros sacro purgabat amore.
1.356  Sed Sed. . . 359 canit] Mc 14, 10-11; Lc


1589. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]


1.457  Aegyptus Aegyptus. . . 459 coelo] Ex 14, 8- 10, 23 causam ut solemnia sacra frequentent
1.458  Iamque Iamque olim]


1590. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]

exegit Spiritus urbem
1.462  Hebręos pręteruehiturque sub indice postes
1.463  Defensos iussi monstrata aspergine sacri.
1.464  Prodigium fastis ascribi in sęcula fecit,
1.465  Quoque, Pater statuit, mactetur uictima ritu.


1591. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]

indoctę commendat gratia plebi,
1.572   Ore nocens uario gnaros abscondere pectus:
1.573  Non legum doctrina uiris spernenda sacrarum,
1.574  Sed uitę mentis penitus sententia discors.
1.575  Inde


1592. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]

Iudicia arbitrii; mens improbat omnia nequam.
1.683  Dum docet haud positam tractandis mercibus aedem,
1.684  Instituitque uiam coelo, nil sacra potestas
1.685  Aduertit mentem, nec dicta examinat amens,
1.686  Sed furit, ac effoeta boni sibi signa petebat.
1.687  Defunctus cineres semesaque


1593. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]

euentu tunc paruo nomina colli.
1.758  Hic Hic. . . sacranti] Gn 28, 10-19 et scala suo coeli post uisa nepoti,
1.759  Luza uetus Bethel quo facto dicta sacranti,


1594. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]

Hic. . . sacranti] Gn 28, 10-19 et scala suo coeli post uisa nepoti,
1.759  Luza uetus Bethel quo facto dicta sacranti,
1.760  Dumque Dumque. . . 766 arcę] II Sm 24


1595. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]

e marg. pro hic ruere educto gladio conspectus in urbem
1.762  Angelus, et multa clades augescere coede.
1.763   Mercato sacrauit humum rex territus agro,
1.764  Atque adolet supplex trepidis altaria uotis.
1.765  Destinat hanc templi sedem, passimque uagantis


1596. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]

796 arca] III Rg 6, 15-22; 8, 1-8 struxit Salomon hinc iam transitur in aedem,
1.792  Cedro contextam quondam fuluoque metallo.
1.793  Sacra iugis medio stabat libaminis ara 21
1.794  Rite litabatur qua


1597. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]


1.795  Vltima post subeunt magni penetralia templi,
1.796  Illata est quondam quo magni foederis arca;
1.797  Fasque semel sacris insistere postibus anno
1.798  Pontifici, vulgusque locum formidinis horret
1.799  Omne aliud; reliquum


1598. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]


1.964  Nostraque cum pueris narrabunt gesta parentes,
1.965  Hoc quoque erit passim terris memorabile factum,
1.966  Cum pia laudatam sacris mirabitur aetas."
1.967  Lecta manus procerum mox presso credidit ore
1.968  Culpatam temere, et sese correpta repręhendit.


1599. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]


1.975  Vt pręda potiatur, adit, seque ingerit ultro,
1.976  Perque gregem medium, donec hunc tollit, oberrat.
1.977  Doctrinę expulerat sacros de pectore sensus,
1.978  Atque animum quicquid coelesti fingit ab haustu.
1.979  Hinc iam uisceribus Furiam conceperat, atque


1600. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]

potuit gressum reuocare, lababat ab alto.
1.1001  Quem clipeata cohors ad terram protinus armis
1.1002  Insequitur lapsis, casus tonat aethere diuum,
1.1003  Inter adhuc acies sacras non amplius agmen
1.1004  Cernere erat sacrum, et nullo fulgore coruscans.
1.1005  Incessu placido pręibat pulcher Iesus.


1601. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | Section]

clipeata cohors ad terram protinus armis
1.1002  Insequitur lapsis, casus tonat aethere diuum,
1.1003  Inter adhuc acies sacras non amplius agmen
1.1004  Cernere erat sacrum, et nullo fulgore coruscans.
1.1005  Incessu placido pręibat pulcher Iesus. 22


1602. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.4  Vestibulum ingressos spaciosa per atria ducit
2.5   Accensę qua clara faces dant lumina nocti.
2.6  Picta sacris stabat series hic eruta libris,
2.7  Argumentum operumque Dei gentisque uetustę.
2.8  Hic gemini positus, res nulla imitabilis arte,
2.9  Concipiunt longe uariarum exordia


1603. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.66  Terna phalanx triplici discriminat ordine turmas.
2.67  Diuino intuitu de lumine pendula plebes
2.68  Lustrandique operata sacris sibi dedita prębet
2.69  Hanc operam, nusquamque Deo diuertit ocellos.
2.70  Tota oculus facies coelestum, addictaque partes
2.71  In geminas


1604. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

ordine tracto,
2.85  Siue aestate, petunt cum pabula dulcia, sturnos,
2.86  Dum sedes mutant, rumpunt clamoribus auras,
2.87  Exercent proprios sic agmina sacra uolatus.
2.88  Namque obeunt, reuocant gyros, et prępete penna
2.89  Tollunt se uolucres sublime Deoque reducunt.
2.90  Quęcunque ore ferunt, mirantur sidera nec mens


1605. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Ingressus. . . ritus] Ex 20-31 uitę et iuris pręcepta docetur,
2.421  Quaque Deum placent sacri misteria ritus.
2.422  Longe Longe. . . 426 uirum]


1606. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.430  Initiata Initiata. . . amictus] Lv 8, 1-10 sacris gens additur, infula, uittę 2
2.431  Et proprii de


1607. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Iudę columen populi scelus expulit Assa,
2.579  Et Et. . . 584 sacri] III Rg 16 quamuis seras, incesto a sanguine poscit
2.580  Poenas Bassa, ferox minus, haud innoxius, ipse


1608. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.583   Surgit uulgati meretrix ceu corporis Achab,
2.584  Sub quo cessauit placabilis hostia sacri.
2.585  Euersi cultus diuini huic, notus in agro
2.586  Ictus dat poenas; fatoque


1609. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.626  Israel et patrii traducitur aeris exul,
2.627  Illorumque larem ignoti tenuere coloni,
2.628  Qui male commixtis tribuunt exordia sacris,
2.629  In terra qua cultus erat lectissimus olim.
2.630  Sed ueterum peccata luit suaque Ossia uinctus.
2.631  At


1610. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.634  Strata uirum cęsis dum spectat corpora castris,
2.635  Sennacheris campo uix territus aufugit illo.
2.636  Sacrilegi Sacrilegi. . . 639 aris] II Par 33 accedit scelus huc insigne Manassę.


1611. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

campo uix territus aufugit illo.
2.636  Sacrilegi Sacrilegi. . . 639 aris] II Par 33 accedit scelus huc insigne Manassę.
2.637  Templa prophanantur rursus, peregrinus in aedem


1612. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.644  Ecce Ecce. . . urbem] II Par 34, 14 autem sacris inuenta uolumina legis
2.645  Vulgantur: metus attonitam mox permeat urbem.
2.646  Consultis


1613. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

iuxta. . . 741 plebes] II Esr 10- 11 iurati in uerba seorsum
2.739  Quisque suam latę in partem regionis abibat.
2.740  Rhachelides cum fratre sacram pulcherrimus urbem
2.741  Incoluit, circum diffusa est cętera plebes.
2.742  Diuersa hinc series et rerum nascitur ordo,


1614. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.763  Inde Inde. . . urbem] I Mcc 1, 29-64 ferox saltus obsedit, sacra prophanat
2.764  Antiochus iuxta, totam uastarat et urbem.
2.765  Iussa


1615. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.952  Qua degat foelix, et coelum possit adire.
2.953  Neu quis tot rerum causas quęsiuerit extra,
2.954  Diuinique operis finem putet esse caducum
2.955  Et mortale, uetus sacri hęc sententia uoti.
2.956  Filius asseruit non se sublimis in arce,
2.957  Cui par, cuique et numen idem similisque potestas,
2.958  Nec uelut inuasit regalia sceptra


1616. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Certaque. . . 76 amori] Gn 17 continuo percussit foedera genti,
3.74  Cui ferro sacrauit Abram pręputia primus
3.75  Initium instituens lustrati pectoris illud, 2


1617. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

mares, pueris cum lacte parentum
3.169  Dum uitia infundunt sacro contraria fonti.
3.170  Qualiter Qualiter. . . 172 alendum] Ex 2, 1-10


1618. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

luce fugabit.
3.226  Tunc illos reduces spectabunt oppida rursus,
3.227  Lęta exempla uiris par dicto et congrua uita,
3.228  Sacrarumque ingens arcana scientia rerum.
3.229  Tradentes passim coelestia pabula terris
3.230  Mores instituent humanę et pectora genti.
3.231  Talibus


1619. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

lumbos 9
3.304   Ritu sacrifico plebes de more uorabat,
3.305  Atque recumbebat ferrata astilia quassans.
3.306  Sic meminere uiam populi fugientis, et una
3.307  Instituunt


1620. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Interius. . . quibus] Mt 26, 17; Lc 22, 14 sacro purgati pectora ritu
3.313  Discubuere uiri, quibus amplius extera nulla
3.314  Quęruntur, curę nam sola est mentis honestas
3.315  Atque animi


1621. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


3.316  Diuinum et lapsu cordis penetralia format.
3.317  Tali constituit sibi rite piamine natos
3.318  Carpentes sacro dulcem de lumine uitam,
3.319  Qui medio iam factus homo discumbit, et ollis
3.320  Naturę uires uirtutibus irrigat omneis,
3.321  Qua sensum exercet, coelesti et uescitur


1622. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

sensum exercet, coelesti et uescitur aura,
3.322  Quaque intus fruitur diuini luminis haustu.
3.323  Porro Deum mundo nondum confessus aperte,
3.324  Sed quos purgarunt certo sacra mystica ritu,
3.325  Et lucem et flammas partitur Christus amoris.
3.326  Aequales superis stant, qui uelamine cernunt
3.327  Amoto totaque Deum iam mente receptant.


1623. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


3.526  Sed maiora quidem pręstabit uita fidelis
3.527  Argumenta, quibus formabit pectora Sanctus
3.528  Spiritus: ecce sacro baptismate gratia manans
3.529  Humanum pręcedit opus, roburque ministrat
3.530  Viribus infirmis hominum, foecundaque ueri
3.531  Excutit obtutus


1624. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

iam hodie solio, tumeatque superbia regum
3.550  Vt sibi subiciat terras et misceat orbem,
3.551  Quando pontificum placuit sic sacra potestas.
3.552  Mundus cuius opus, proh quicquid pectoris usquam est,
3.553  Ecce luit puro residentum flumine plantas,
3.554  Nedum prodentem secum discumbere passus,


1625. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

in orbibus ordo
3.627   Diuino nusquam uultum diuertit ab ore,
3.628  Vt pandam arcani terris misteria sacri,
3.629  Et uestra auspicium cantus ope prouehe cępti!
3.630  Illud natura fuit haud ignobile corpus,
3.631  Nec qualis nostrę lex est


1626. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

locoque
3.822  Haud resident, condunt in quo se corpora mole
3.823  Extenta, panis penitus quę tota remansit.
3.824  Quicquid at hic sacro certum est existere ritu,
3.825  Qualem pontificum iussu libantis in ara
3.826  Conceptis precibus peragit consensus ab alto.


1627. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


3.880  Ipsumque ingressus qui uictor diripit Orcum.
3.881  Atque ministerio quia stant iam cuncta supernę
3.882  Partis, adit sacros penitus quę sola recessus,
3.883  Quęque Deum in densa lustrat caliginis umbra,
3.884  Cuius seruitio natura alimenta ministrat,
3.885  Quę fiunt


1628. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Atque Atque. . . 11 est] Lc 22, 21-23; Mt 26, 20-24; Mc 14, 18-21 ita post sacri primordia facta recentis,
4.2  Vt nulla Iudam reuocari uidit ab arte,
4.3  Sorte dolens frustra pereuntis detegit ore
4.4  Tunc


1629. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

medio petulans uerum impetit ultro,
4.60  Vnde manus cuncti cohibent, intulit illo
4.61  Nam panes, quos iam sacrarat rite Magister.
4.62   Protinus indigne facinus quod pertulit audax
4.63  Vtque manum amoueat, perterruit ausa proterui,


1630. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Multum. . . uotis] e marg. pro Sollicitis uobis lustrare ueneni/Lethalis pectus per sacra piamina uotis sollicitis iam iam lustrare ueneni
4.186  Lętalis pectus per pura piamina uotis."
4.187  Dixit et inceptum peragebant ordine


1631. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


4.192  Perturbare animi penetralia callidus hostis.
4.193  Hęc tunc diuina sub lege coercita mentem
4.194  Expiat, humanos sensus expellere passa,
4.195  Dum sacro pectus purgamine tergitur intus;
4.196  Aequalem sese redigi coelestibus inde
4.197  Miratur, tergoque nouas increscere pennas.
4.198  Illicet ecce fides iam plena calentibus


1632. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

quem] quae A lumine cernunt,
4.200  Insinuant animo sese sacratius olli.
4.201  Intus corde humili, quę manant larga superne
4.202  Vbere diuino, coelestia dona receptant,
4.203  Impressum toto gestantes pectore Christum,


1633. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


4.205  Simplicitas, qua non mortales gratior ulla
4.206  Aggessit uirtus superis, et lęta foueri
4.207  Robur, et humanas uires exsurgere sentit.
4.208  Talia tunc sacri instituit primordia ritus
4.209  Vera Dei soboles, et pignus rettulit, olim
4.210  Quod nostra de carne tenens gestabat, amorem,
4.211  Quo uir factus erat, rursus compensat


1634. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

flectant, terris linquens monumenta, parentem,
4.215  Exposcantque simul ueniam feralibus ausis.
4.216  Protinus his immensa subit per corda uoluptas,
4.217  Dum tractant noua sacra, sibi quę ad pectora Christum
4.218  Sistunt, consiliumque Dei dum mente tuentur,
4.219  Quo uoluit iam factus homo se ostendere terris,


1635. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


4.580  Vos Vos. . . 583 feretis] Io 15, 27 etiam testes, sacris mihi rite caterua
4.581  Initiata nouis, terra tunc stabitis omni,
4.582  Cum partam populis nostra de morte salutem


1636. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


4.687  Me uestris, libeat quoties exposcere Patrem
4.688  Aduersis in rebus opem, nec uota timete
4.689  Frustrari, si nunquam alias hoc more litastis.
4.690  Hunc, inquam, sacris ritum seruate litandi:
4.691  Namque ita ab arbitrio succedent omnia posthac.
4.692  Ista


1637. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

uestro. . . 708 relinquam] Io 16, 27-28 pridem Pater ardet amore,
4.702  Quod me complexi iamdudum pectore lęto
4.703  Accipitisque animo et sacros fere fere] suprascr. pro prope


1638. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

quęsita diu delectę portio sortis
4.836  Euadat tandem patrio gens assita coelo,
4.837  Qui nostris dudum finguntur pectora dictis,
4.838  Aetherięque sacro reuocantur lumine uitę.
4.839  Hęc Hęc. . . 851 uultus]


1639. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

unquam,
5.42  Lucis inaccessę tenebras obsedit, abitque
5.43  Sensibus ereptus nostris mentique creatę,
5.44  Re tanta capti cui sacra silentia libant.
5.45  Nam postquam penitus naturam inspexerit omnem,
5.46  Contuleritque enata suis bona fontibus, atque
5.47  Nominibus sibi mille Deum mens rapta


1640. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

his igitur tunc uirgo recepta manebat.
5.604  Sed reminescentem, mortalibus aduenit alto
5.605  Qua Deus illapsu, superumque ut nectimur orbi
5.606  Materiam cępisse sacro modo pandere cantu,
5.607  Ecce nouus subitoque rapit sacer impetus ultra.
5.608  Da, Virgo, ingenii diui mysteria tanta
5.609  Mente sequi, dignoque eadem depromere


1641. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


5.630  Actę quę coelo ingenti clamore feruntur.
5.631  Passa aciem hęc a lege Dei diuertere nusquam
5.632  Intus quottidie purgabat pectus et haustus
5.633  Mente capit sacros, ac partem rapta moratur
5.634  Magnam coelestum miro spectamine rerum,
5.635  Atque alia pensi seu telę parte uacabat,
5.636  Instabatque operi moderamine sędula


1642. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

ait, "et placeat terras inuisere tandem,
5.664  Vt Deus in nostro cernat, quę finxerit olim,
5.665  Corpore, et oblatus posita uideatur in ara."
5.666  Instabat de more sacris operata, Deumque
5.667  Omnibus a uotis pergebat rite mereri,
5.668  Cui Deus illapsu mentem recreabat amico,
5.669  Insinuatque animi sese penetralibus atque


1643. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

quales dudum Clementia ponat
6.503  Miratus terrę gressus, ingrataque cuncta
6.504  Frustra apud immemores usque ad ludibria cernit,
6.505  Indecores plagas capitisque opprobria sacri.
6.506  "O", ait, "antiqui primęuo prodita partu
6.507  Exemplar mundi, Sapientia cana, creati,
6.508  Libra eadem iuste moderans iuga, pondus et aequum,


1644. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

sublimibus inferat astris.
6.561  Ceu spreto solio et regni post sceptra relicta
6.562  Militis ut munus solus certator obiret,
6.563  Sacro direptum capiti diadema reponit,
6.564   Si


1645. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

nulla mouebit
6.592  Fraus obliqua dolo tentantis; namque potestas
6.593  Est uobis hodie concessa illudere capto.
6.594  Ex hoc iam sacro quicunque piamine pectus
6.595  Expurgant, stantem diuina a parte uidebunt,
6.596  Coelestique hominum uotis descendere nimbo,
6.597  Qua uultum melius proprium natura


1646. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

pro putidus quę deuehit impetus Orco.
6.670  Hinc argumento fuerit si senserit ara
6.671  Ipsa Dei posthac dextra uirtute potentem,
6.672  Et sacris passim pręsentem rite litatis,
6.673  Admissus cordis si iam penetralibus alti
6.674  Purgaro prauo quęcunque infecta residunt
6.675  Morum usu, depulsa animę


1647. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

relegat.
7.118  Nam forte accitum lux illum festa tenebat,
7.119  Quando frequens populus passim concurrit in urbem,
7.120  Aede sacrum celebret rite ut redeuntibus annis.
7.121  Postquam Postquam. . . 138 raptim]


1648. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


7.156  Hic Hic. . . 159 ense] Mc 6, 17-29 ausus fratris sacrum temerare cubile,
7.157  Nec sat crudeli tantum scelus ędere, quin et
7.158  Plus solito quo se mortalis gloria tollit,
7.159  Cum culpam argueret, ceruicem demetit


1649. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


7.194  Nam degebat ibi primis inglorius annis,
7.195  Verum Verum. . . sacri] Mt 3, 13-17; Mc 1, 9-11; Lc 3, 21-22 post noti quęsita piacula sacri
7.196  Fama uiri passim regno percrebruit omni


1650. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Verum. . . sacri] Mt 3, 13-17; Mc 1, 9-11; Lc 3, 21-22 post noti quęsita piacula sacri
7.196  Fama uiri passim regno percrebruit omni
7.197  Ostentis sese insignem facientis et ore.
7.198  Hinc


1651. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


7.234  Ducitur irrisus diuulso crine Magister
7.235  Et mento pariter, uultum desputus honestum.
7.236  Namque hęc doctrinę sunt reddita pręmia sacrę, sacrę] e marg. pro voce haud legibili


1652. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


7.236  Namque hęc doctrinę sunt reddita pręmia sacrę, sacrę] e marg. pro voce haud legibili
7.237  Vt


1653. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

hinc superum demanat gratia qualis
7.429  Sedibus et uestris hodie conspecta tenebris!
7.430  Nunquam alias aditus, qui nunc, patuere beati,
7.431  Atque iccirco throni sacro nunc ordine motus
7.432  Hic adsum uestro solamen ferre labori
7.433  Iussus et arcani sensus recludere diui.
7.434  Vicinus uester, nil iam dubitate, receptus


1654. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

moestam procumbere matrem?
8.244  Proh dolor immensus, nec dictu effabilis ulli!
8.245  Heus soror, hoc monitu communis tangere sortis,
8.246  Non minus hęc nobis est urbis filia sacrę
8.247  Nostra soror, tristi casu perculsa feroque!
8.248  Sed mihi uox hęret, frangunt suspiria pectus,
8.249  Vberibus lachrimis męstę simul ora rigantur,


1655. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


8.260  Crescebantque uiro haud tenuis duo pignora famę.
8.261  Rursus plorantum uox aethere pulsa sonabat:
8.262  "O patria, o Vatum prisci sacriue penates!
8.263  Hic hodie efflabit uitam cruce tentus in alta,
8.264  Post natos homines melior quo nemo repertus,
8.265  Aut spectes monitus magis, aut ingentia facta.


1656. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

hominum quicquid mens ueri concipit usquam,
8.457  Quid potuit, quod iam cumulo non addidit aetas
8.458  Flagitii? Pudor amissus, uis effera regnat
8.459  Et sceleris doctor sacra discumbit in aede.
8.460  Hic hodie demum, doceat qui uera, repertus,
8.461  Belle habitus, cunctis exemplo pendet et astra
8.462  Testatur, prędę tantum cęlestia


1657. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


8.466  Fortis Fortis. . . aede] e marg. pro Pro uero sacra fortis stare cultor in aede stare sacra pro uero cultor in aede,
8.467  Vt quicquid libeat, ualeant emungere tuto.
8.468  En quantum in uobis


1658. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Fortis. . . aede] e marg. pro Pro uero sacra fortis stare cultor in aede stare sacra pro uero cultor in aede,
8.467  Vt quicquid libeat, ualeant emungere tuto.
8.468  En quantum in uobis pietas iam concidit et Lex!


1659. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


8.538  Nec longum, iam iam sed uelox affore tempus,
8.539  Cęlans ac tacitus spem corde hanc ille recondit,
8.540  Cogitat arcani solus misteria sacri.
8.541  Interitus animo pensabat damna dolenti
8.542  Mortalis, prędaque trahi genus omne Baratro.
8.543  Orta hinc sępe uiri suspiria sęua sonabant,


1660. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

et] suprascr. pro ut annos,
9.144  Icta simul quando recutitę foedera carnis
9.145  Rettulit, atque nouo sacrauit pignora ritu.
9.146  Nec iussus timuit posthac imponere flammis
9.147  Indolis ah senior tam rarę germen adultum.
9.148  Vsque adeo uotis obnoxia corda gerebat


1661. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

indagine rerum,
9.193  Quisue uagam coelo placuit suspendere mentem.
9.194  Naturę multum scrutandis dedita rebus
9.195  Gens primum sacro lustrabat pectora ritu
9.196  Horrebatque simul poenas post fata manentes,
9.197  Mente secuta, pios contra quę pręmia Manes
9.198  Exciperent, animi cultus exercuit


1662. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


9.448  Ille pererrato defessus constitit orbe,
9.449  Et tandem Solymo tenuit sua pascua tractu.
9.450  Tunc sobolemque senex in saltibus educat illis
9.451  Et docuit sacros adolendi altaria ritus.
9.452  Mox populus surgit longis ambagibus inde,
9.453  Spem fouit longam qui signa secutus auiti
9.454  Fęderis et melius mandatis pectora


1663. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


9.558  "Iam dudum falsos frustra uos ludit imago,
9.559  Quę passim curis subeuntibus angit anhellos,
9.560  Nec miseros usquam demum sinit esse quietos.
9.561  Sacrorum hic cultus, festę hęc mysteria lucis?
9.562  Sic uesci pura pascali scilicet aesca,
9.563  Inuidia ut potior quocunque piamine uincat?
9.564  Sin festa iam luce nephas non


1664. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


9.601  Namque olim terram quę uis oppresserat Orci,
9.602  Lustrandi Lustrandi. . . sacra] e marg. pro Lustrandi ritus pellit dum mystica sacra pellit dum ritum et mystica sacra
9.603  Que gignunt animos diuini rite


1665. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


9.602  Lustrandi Lustrandi. . . sacra] e marg. pro Lustrandi ritus pellit dum mystica sacra pellit dum ritum et mystica sacra
9.603  Que gignunt animos diuini rite potentes
9.604  Captus, pulsa procul lato tunc limite cessit.


1666. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Lustrandi. . . sacra] e marg. pro Lustrandi ritus pellit dum mystica sacra pellit dum ritum et mystica sacra
9.603  Que gignunt animos diuini rite potentes
9.604  Captus, pulsa procul lato tunc limite cessit.
9.605  Inde datum humanos liceat qua promere


1667. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

nostrę pignusque salutis.
9.620  Illa diu tenuit nam nox oracla, recondens
9.621  Commentis ueterum uariis mysteria uatum.
9.622  Sacra cano, sacris agitarunt ocia Mystę,
9.623  Hinc Hinc. . . 710 uersant] Ex 23, 10; Lv 23,


1668. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

salutis.
9.620  Illa diu tenuit nam nox oracla, recondens
9.621  Commentis ueterum uariis mysteria uatum.
9.622  Sacra cano, sacris agitarunt ocia Mystę,
9.623  Hinc Hinc. . . 710 uersant] Ex 23, 10; Lv 23, 23-44


1669. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

perinde sibi, sponte et quod prouenit horto,
9.762  Vindicat haud opera nec cultu uillicus ullo,
9.763  Arbor ut interdum surgat lętissimus aruo,
9.764  Illa ita dotantur sacro connubia partu.
9.765  Crediderim haud alia quę lege petenda fuisse
9.766  Aetatis generi sub tempora pristina iusto.


1670. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Virgo nihil, cernenti iccirco patescit
10.41  Aula Deum, late arcanos orbesque recludit,
10.42  Quo mens euehitur tunc scilicet altius olli,
10.43  Indignę, iactat, quod gratia sacra redundet:
10.44  Viscera mox diuo recalent afflata furore.
10.45  Illicet atque uices alias uimque imbuit illa
10.46  Diuersam, sese pręsentem reddere rebus


1671. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


10.53  Sedibus admissus torpenti mole beatis.
10.54  Ingens miraclum, terris non antea uisum,
10.55  Mortalem ordinibus uersantem uisere sacris.
10.56  At factę et deerat sic ultima gloria ciui
10.57  Vitę post obitum spectanti ea pręmia demum.
10.58  Parte


1672. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Commissos] commissas A claues examenque utile culpę;
10.450  Vimque illam subter ritu descendere sacro,
10.451  Crescere sic tamen, ut nec amabile disecet unum,
10.452  Nec nexu series ea se seiungeret alto,
10.453  Et tali corpus cohiberi protinus arte.


1673. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

iaceat, despectus enim, quisque optimus inde.
10.510  Ecce oritur passim pestis, fera monstra tenentque
10.511  Hinc late terras: profligatissimus usque
10.512  Exitio rerum sacrę decus arripit aedis.
10.513  Neu desit mala quo maturent ocyus illa,
10.514  Fraude niger tenebras huc protinus impulit Orcus,
10.515  Et mentis lumen populis extinxit


1674. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

dicente, animis penitus subsidere uisa
10.550  Prisca uirum claro sub lumine scripta recludit.
10.551  Eia age tu, quęcunque latent, arcana reconde
10.552  Lux eadem, et sacro da vati promere cantu:
10.553  Sensile, diuersum et genus intellectile primo
10.554  Consistunt; uia sed nobis signanda secundo
10.555  In genere, humanę hic mentis uis ultima


1675. Beneša, Damjan. Epicedion in morte Jacobi Boni,... [page 135 | Paragraph | Section]


35  Et iunctis una iucundum gignit Amorem,
36  Qua manat triplex amplexa gratia, caro
37  Erigit et mentem nati velut excita oestro.
38  Hinc me corripuit sacro modo Diva furore,
39  Concipio, Vates quanta sit laude ferendus.
40  Nil generis praelustre decus nomenque mirabor,
41  Quamque etiam semper fuerit gens ampla Bonorum,


1676. Beneša, Damjan. Epicedion in morte Jacobi Boni,... [page 137 | Paragraph | Section]


141  Dulcisono posthac evectus in aethera cantu
142  Usque modos variat pendens sublimibus alis,
143  Ut simul occasus resonet sibi prorsus et ortus.
144  Ac coeli pateant penetralia sacra canenti.
145  Quot nam instructae acies nectunt legionibus orbes,
146  Quaenam tum series, et quae tum munera Divum,
147  Protinus huc lectus virtutum ducitur ordo,


1677. Beneša, Damjan. Epistulae ad principes, versio... [page 201 | Paragraph | Section]

Neven Jovanović 2012-12-21 versio prima TEI. Sacrę Maiestati Ferdinando, Dei gratia regi Romanorum etc. salutem plurimam dico T1 Sacre… dico] titulus primae epistolae, cui addita est transcriptio litterarum ad Franciscum regem et Carolum imperatorem Audio Alemaniam


1678. Beneša, Damjan. Epistulae ad principes, versio... [page 201 | Paragraph | Section]

versio prima TEI. Sacrę Maiestati Ferdinando, Dei gratia regi Romanorum etc. salutem plurimam dico T1 Sacre… dico] titulus primae epistolae, cui addita est transcriptio litterarum ad Franciscum regem et Carolum imperatorem Audio Alemaniam turbari, tumultuarioque milite feruere, et duces nescio quos (nihil enim huc liquido perfertur) uelle esse tibi molestos. Quę


1679. Beneša, Damjan. Epistulae ad principes, versio... [page 201 | Paragraph | Section]

esset inconsutilis. At hodie nauci haberi, dum homines rebus suis consulunt, publicaque administrari, quam optime priuatis pro singulorum ratione cedant, tametsi publica pessime gerantur, et inde commune omnium exitium sequi debeat. Quare pro more meo et semel suscepta audacia coram Sacratissima Maiestate Tua pauca, quę suggerit spiritus, referam, urbanissime quam fieri potest, ea promens. Medeam feram mulierem et spreta paterna domo adulterum secutam aiunt frustatim fratrem Absirtum secuisse, ut patrem sui regni prędatores insequentem moraretur; quo ingenio periculum


1680. Beneša, Damjan. Epistulae ad principes, versio... [page 203 | Paragraph | Section]

uiolari. Omnes tamen rebus publicis impendant tuendis, ut publicum aerarium ditissimum sit, siue regius status siue optimatum esset. Vt enim priuatorum diuitiis omne uitiorum genus alitur, ita principum contra iuste imperantium apud homines uirtus floret uigetque. Cęterum obsecro Sacram Maiestatem Tuam ne cui uitio mihi uertat, quod et his et omnibus superioribus litteris meis sine alia appellatione Maiestatis Tuae statim sermonem occipio. Namque animi mei affectus is est, ut quam maxima fieri potest pietate Maiestatem Tuam obseruem, sed inanibus uerbis cartas occupare


1681. Beneša, Damjan. Epistulae ad principes, versio... [page 203 | Paragraph | Section]

uertat, quod et his et omnibus superioribus litteris meis sine alia appellatione Maiestatis Tuae statim sermonem occipio. Namque animi mei affectus is est, ut quam maxima fieri potest pietate Maiestatem Tuam obseruem, sed inanibus uerbis cartas occupare deuito. Quicquid id ergo est, boni consulat Sacra Maiestas Tua et me pietate erga eam obstinatissima teneto. Cęterum in hanc sententiam litteras ad regem Francorum Imperatoremque, fratrem Maiestatis Tuae, scribo, quarum copiam hic adiunxi. Porro litterę cum praesentibus annexę sunt, ut Maiestas Tua perferri mandet, quo diriguntur, si


1682. Beneša, Damjan. Epistulae ad principes, versio... [page 205 | Paragraph | Section]

Maiestatis obsequentissimus 23 obsequentissimus] sequitur transcr. epist. ad Franciscum um regem et Carolum imperatorem Sacrę Maiestati Francisco Primo, Francorum regi Christianissimo T2 Sacrę…Christianissimo] titulus secundae epistolae, cui addita est transcriptio litterarum ad Carolum imperatorem Cum Sacra Regis Romanorum Maiestate ob principis probissimos


1683. Beneša, Damjan. Epistulae ad principes, versio... [page 205 | Paragraph | Section]

transcr. epist. ad Franciscum um regem et Carolum imperatorem Sacrę Maiestati Francisco Primo, Francorum regi Christianissimo T2 Sacrę…Christianissimo] titulus secundae epistolae, cui addita est transcriptio litterarum ad Carolum imperatorem Cum Sacra Regis Romanorum Maiestate ob principis probissimos mores et satis humanum ingenium aliqua mihi intercedit necessitudo, qua diu est ex quo factus


1684. Beneša, Damjan. Epistulae ad principes, versio... [page 205 | Paragraph | Section]

Sacrę Maiestati Francisco Primo, Francorum regi Christianissimo T2 Sacrę…Christianissimo] titulus secundae epistolae, cui addita est transcriptio litterarum ad Carolum imperatorem Cum Sacra Regis Romanorum Maiestate ob principis probissimos mores et satis humanum ingenium aliqua mihi intercedit necessitudo, qua diu est ex quo factus audacior per litteras multa dissero de re Christiana. Cumque casus rerum eam hodie mihi ad eum scribenti materiam suggereret, e re uisum cum


1685. Kabalin, Grgur;... . Epigrammata in codice Natalis,... [Paragraph | Section]


2.4  Proueniunt genio gaudia quanta suo.
2.5  At modo lugent Nereides et caesia Pallas,
2.6  Naiades et Musae, turba sacrata, uirum.
2.7  Terra tegit carnem; nunc lilia pone, uiator;
2.8  Nomen et aeternum personet usque polos.


1686. Brodarić, Stjepan. S. Brodericus Episcopus... [page 569 | Paragraph | Section]

Tamdiu tractata est pax Viennae, ut huc nunc sit translata. Hic, speramus, bonum exitum habebit. Quod Deus concedere dignetur, bonorum omnium largitor, fortuna caesaris et fratris. Rogo te domine, ut meam humillimam seruitutem in gratiam sacrae reginalis maiestatis dominae meae clementissimae commendare velis. Cui si ob meum ex Posonio a se et a vobis discessum adhuc indignatur, possem vere illud dicere, quod est apud poëtam:
Inuitus regina tuo de limine


1687. Brodarić, Stjepan. Brodericus Nicolao Olao suo,... [page 574 | Paragraph | Section]

non facies, praesertim cum in ea, quod spero et opto, honoratum locum habere possis. Quod ut fiat, et ego diligentem operam nauo. De serenissimae reginae, dominae nostrae clementissimae in me animo quid dicam, fortasse ob multa obsequia, quae pro virili mea in rem sacratissimorum fratrum eius maiestatis reginalis in negocio Hungarico feci et facio, mereor gratiam aliquam, vel merebor, quando obsequia mea magis clara esse incipient. Et spero, quod maiestas eius in me propitios conuertet oculos. Quod precor Deum, ut mihi


1688. Bolica, Ivan. Descriptio Ascriviensis urbis,... [Paragraph | Section]

SINUS ET URBIS ASCRIVIENSIS. 1) Urbs Ascriviensis = id est Ascrivium recte Acruvium, sive Catharus Per D. Ioannem Bonam de Boliris nobilem Catharensem ad Heliam Zagurium concivem suum.
Ascraei quae sacra senis, quae flumina, quaeque,
Vermanos 2) Vermanus, mons = ital. Vermano, sl. Vrmac; mons altissimus contra Catharum colitis saltus, vallesque reductas,


1689. Bolica, Ivan. Descriptio Ascriviensis urbis,... [Paragraph | Section]


Sed nec te ad partem nostri accessisse laboris,
Secretum aut pigeat Zaguri ostendere callem
Quo tuto nobis tentari haec semita possit.
15  Nam te per notasque vias, notasque per artes
Ipse pater ducit Cyllenius, et tibi Musae
Applaudunt, sacraque intexunt tempora lauro.
Est in secessu longo sinus, Adria qua se
Vertit ad Eoos fluctus, ac littora radit
20  Illyridos, longe ante alios, pulcherrimus omnes,
Rizonicum 4) Sinus Rizonicus = ital.


1690. Bolica, Ivan. Descriptio Ascriviensis urbis,... [Paragraph | Section]

sparsis post terga capillis
220  Distractasque manus tibi, distractasque papillas
Ostentat, templique sui penetrale recludit.
Protinus hinc fora lata patent, tecta ardua circum
Vndique conspicias, primoque occurrit ibi ingens
Maiestas templi phrygio sacrata Tryphoni. 44) Eccl. Cathedr. S. Tryphonis.
225  Porticus 45) Vulgo "Loggia pubblica". erigitur dextra suffulta columnis
Marmoreis vbi saepe senes spatiantur anheli,


1691. Bolica, Ivan. Descriptio Ascriviensis urbis,... [Paragraph | Section]

molem passim radiantia cernas:
Argento, atque auro, pendent laquearibus aureis
Lampades igniferi: penetralia celsa Tryphonis 49) Sacellum SS. Reliquiarum.
270  Ossa tenent, cineresque sacros, quos aurea vestit
Lamina, et argenti pretiosa thoreumata claudunt.
In platea duplex biuium, sed quae via Gurdum 50) Vulgo "Gordichio."
Recta petit, primo haec maculosa nebride cinctum
Et duro toties


1692. Bolica, Ivan. Descriptio Ascriviensis urbis,... [Paragraph | Section]

Paulum.
285  Augustamque aedem pandit; tum maximus ille
Obiicitur Benedictus. 57) Templ. S. Benedicti. Crux huic proxima sedem 58) Templ. S. Crucis.
Vendicat, atque noui reserat sacraria Coetus. 59) Monasterium Monialium S. Joseph.
Hic vbi et Andreas 60) Templ. S. Andreae Apostoli supra fontem S. Crucis, quondam in Clausura S. Joseph reseratum est. extrema in


1693. Bolica, Ivan. Descriptio Ascriviensis urbis,... [Paragraph | Section]


Tum Virgo stat cincta rotis, 63) Templ. S. Catharinae. irasque minaces
Negligit. Ast arcem quae te hinc via ducit ad ipsam
295  Erigitur medio tractu, medioque recumbit.
Templum in monte sacrum, 64) Templ. B. M. V. in monte vulgo "Del Riposo", nunc et "Madonna della Salute" nuncupatum. quod Diua Puerpera
Incolit; haec eadem 65) Templ.


1694. Bolica, Ivan. Descriptio Ascriviensis urbis,... [Paragraph | Section]

Pauli sectator, et ipse
Aliger 71) Templ. S. Michaelis. eiectum pedibus qui subiicit hostem.
310  Quem prope nuda pedes, et fune incicta retorto
Turba puellarum, quam nullus coniugis olim
Flexit amor, sacrae famulatur Virginis arae. 72) Templ. et coenobium Monialium S. Mariae de Angelis.
Mox amor 73) Templ. S. Spiritus ubi et coenobium Fr. Min. S. Francisci strictioris Observantiae. Nunc Seminarium


1695. Andreis, Franjo... . Commentarius rerum actarum... [Paragraph | Section]

Neven Jovanović 2011-11-27 Commentarius rerum actarum Constantinopoli per Tranquillum Sacratissimae Regiae Maiestatis Romanorum etc. legatum. Anno 1542. 1. Excedens Vienna die iulii 17. viam obliquam et asperam per deserta Dalmatie arduaque montium Mesie, iussu Vestrae Sac. M.tis, magnis


1696. Andreis, Franjo... . Commentarius rerum actarum... [Paragraph | Section]

contrahat. 2. [Colloquium cum Solymanno Bassa] Et eodem die quo veni Constantinopolim post audientiam publicam vocatus sum ad Solimanum Bassam. Is est eunuchus, primus consiliarius. Redditisque ei litteris et salutem nomine V.re Sacr. M.tis primum omnium conatus sum, eum reddere benevolum V.re S.M.ti. Dicebam, serenissimum dominum meum audivisse singularem eius prudentiam ac dexteritatem in gubernanda republica et quam strenue atque feliciter Indiam domino suo quesivisset:


1697. Andreis, Franjo... . Commentarius rerum actarum... [page 23 | Paragraph | Section]

se quoque velle pacem, ac ut ea fiat, authorem et adiutorem esse futurum. Quid autem illud est, quod tuus dominus petit a domino meo, tandem edissere. Existimo, inquam, constare V.re M. dominationi quo iure Hungarie Regnum pertineat ad Sacr.Reg.Ma.; petit igitur atque etiam rogat illud ab Imperatore vestro sibi dari iis conditionibus quibus Joanni dederat. Persuasum est christianis omnibus, quod vester Imperator Hungariam per se non retinebit: nemini autem illud iustius maioreque cum laude atque


1698. Andreis, Franjo... . Commentarius rerum actarum... [page 27 | Paragraph | Section]

a V. Imp. Alteza haver d'uno re nobilissimo testimonianza de tanta liberalità et grandeza d'animo che a volerlo cazar de lo regno, supportar infinite fatiche et spese con dubio fin di guera. Dio benedetto governa le cose del mondo et lui dà victoria a chi vole. La sacra Regia M.ta piu tosto voria per la commun quiete et per gran reverentia verso V.Imp. Alteza haver pace cum tanto degno e magnanimo principe. Pero et Re mio ser.mo confindandose in tal excelso vertu di V.Imp. Alteza et in la sua laude, che andara per


1699. Andreis, Franjo... . Commentarius rerum actarum... [page 27 | Paragraph | Section]

excelso vertu di V.Imp. Alteza et in la sua laude, che andara per el mondo, sapendo anchora che quella li quali havea scazato del regno li ha ritornati in la signoria, domanda e prega, se degni de sua liberalita relaxar e cederli Buda con el Regno d'Hungaria. Et la sacra Reg.M. promitte in recognitione di questa liberalita et testimonianza dela excelsa gloria et laude di quella ogni anno per un presente dar a V.tmp. Alteza ducati hungaresi cinquanta millia [m/50 ducati ogn'anno]. Havera V.Imp. Alteza el Re mio ser.mo molto a se


1700. Andreis, Franjo... . Commentarius rerum actarum... [page 28 | Paragraph | Section]

mense, expecta, ut Imperator iussit. At ego, inquam, protestor, ne postea de serenissimo domino meo aut de me queramini, fideliter enim et sincere agit vobiscum Regia M.tas, non redeunte me nec oratores huc venient, et sacra Reg. M.tas., desperata pace, vereor ne aliquid attentet, quod potius erit belli quam pacis seminarium. Capiat, inquit, Budam, si potest. In presentia nondum excrcitus noster accesserat ad Pestam et ignorabatur, in quam partem peteret. Aut,


1701. Andreis, Franjo... . Dialogus philosophandumne sit,... [page biii | Paragraph | Section]

iusticiae, sanctitatis, quae hauriuntur ex intimis fontibus sapientiae? Qua re demum propius ad summum bonum, hoc est ad deum opificem accedimus, eique tanquam in vite palmites inserimur? difficile quidem dictu est quanta delectatione animus eorum perfruatur, qui huiusmodi sacris initiati sunt: cunctis enimuero vacui perturbationibus veri custodes alumnique pietatis et iusticiae tum iucundissimam vitam agunt, tum diem fatalem securi expectant, cum exploraturum habent, se ad meliora profecturos: Alieni autem ab his studiis, cum deiecerint animum ad appetitiones


1702. Andreis, Franjo... . Dialogus philosophandumne sit,... [page eiii_v | Paragraph | Section]

Mimis autem et scurris, et citharedis nulla pars aedium vacat: delatores et obtrectatores in ipsa adyta irrumpunt. Quam venales magistratus in ciuitatibus, quam rapaces praefectos ad prouincias mitti videbis: ab his opulentos diripi, pauperes ab illis opprimi, omnia fieri improbe et scelerate, sacraque et profana misceri sursum et deorsum. Qui aurium inquam atque aliarum partium pruritu capiuntur, his frustra, praeferendo virtutem occines. Quos etiam vesana cupido, aliena per iniuriam ocupandi vrget, importune ad honestatem hortabere. Si opus est pecunia ad classem


1703. Andreis, Franjo... . Ad optimates Polonos admonitio,... [page 30 | Paragraph | Section]

si aut metu vestri periculi, aut vestrarum utilitatum incitatus cupiditate, non modo cogitem de vestris commodis; sed etiam sollicitus sim, ut regnum hoc sancte pieque domi gubernetur, hostem foris a se quam longissime propellat. Et si non contigit me in vestro solo nasci, omnes tamen, qui per sacrosanctum lavacrum regenerati sumus, et sevatori Christo insiti, unum genus, unus populus esse debemus, non tam necessitate, quam voluntate. Sane quam absurdum est eos haberi alienos, qui per adoptionem Christi facti sunt inter se fratres, et ipsius Christi cohaeredes, Polonum esse aut Germanum,


1704. Đurđević, Bartul. De Afflictione, Tam Captivorum... [Paragraph | Sub2Sect | Section]

si non occidunt, omni fortuna et dignitate nudatos ad ludibrium et mendicitatem relinquunt. Campanas omnes et organa, et alia instrumenta Musica templis adimunt, imo ipsa templa prophanata suo Mehemmeto consecrant. Misera et humillima sacella Christianis relinquunt, ubi sacra non publice sed dissimulanter et silentiose faciant, quae ubi uel terraemotu corruerint, uel incendio deflagauerint deflagrauerint, uel aetate computruerint, non licitum est instaurare, nisi magna pecunia depensa. Concio


1705. Đurđević, Bartul. De Afflictione, Tam Captivorum... [Paragraph | Sub2Sect | Section]

Sathanae, ut Christum oppugnet. DE SACERDOTVM ET MOnachorum sub Turcae tributo uiuentium conditione. SAcerdos, monachus pessima illic conditione sunt, ut sacrilegia et scandala Dei et hominum existimantur, nihil de ecclesia accipiunt: Feriatis diebus pauxillulum panis a mulierculis nonnullis porrigitur, caeteris diebus nihil datur. Ipsi lignationibus uiuunt: nam mos est, ut ligna in syluis caedant, ijsque dorsum aselli


1706. Đurđević, Bartul. De Afflictione, Tam Captivorum... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

spectaculo interesse potest. Virorum autem orationibus (cum hero meo) saepe interfui, quibus mos hic est. Inter orandum pileos suos (qui TSALMA illorum lingua uocantur) non deponunt, sed summis digitis attingunt, quasi eleuaturi, genibus incumbunt, et terram saepe deosculantur. Christianum eorum sacris interesse nepharium putant, credunt enim ab hominibus (ut ipsi aiunt) illotis, sua templa contaminari, quippe Christiani non usurpant illorum more frequentia lauacra. Ibi sacerdos illorum suggestum ascendit, ac ad duas circiter horas concionatur. peracto sermone


1707. Đurđević, Bartul. De Afflictione, Tam Captivorum... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

tecto dormiunt: DE VICTIMIS eorum. IMmolant etiam uictimas, sed plerumque uotiuas CHORBAN tam Turcica quam Arabica linguis uocatas, in morbo enim aut periculo ouem uel bouem pro cuiusque opulentia in certis locis se sacrificaturos promittunt, uoti deinde uictima non comburitur in holocaustum, ut Iudaeis mos est, sed mactato animali, cutis, caput, pedes, et quarta pars carnis sacerdoti praebetur, altera deinde pars datur pauperibus, tertia uicinis. Caeteras reliquias ipsi uictimatores sibi,


1708. Đurđević, Bartul. De Afflictione, Tam Captivorum... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

unguenti, quod post mediam horam pilos cadere facit: uiri ipsimet radunt mutones, nec quouis modo sinunt crescere pilos, sed singulis mensibus bis uel ter ita faciunt, tam masculi quam foeminae: et maxime cum templa frequentant, alioquin ignibus (ut uiolatores sacri loci) traderentur Habent etiam diuersos artifices, ut sartores, sutores, auri, argenti, et omnis generis metalli fabros similiter carpentarios, pictores, lapicidas, sed non tam subtilis et praestantis ingenij, ut in istis partibus nostris.


1709. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph | SubSect | Section]

AD REVERENDISS. REVERENDISSIMUM PRINcipem et Dominum, D. Ottonem, ex Illustri prosapia Baronum Waltpurgen Waltpurgensium oriundum, sacrosanctae Romanae Curiae Cardinalem, et Episcopum Augustanum, Caesareae Maiestat. Maiestatis apud Vangiones in comitijs ordinum Imperij vicem locumque tenentem, Dominum Moecenatemque suum, Bartholomaeus Georgieuits clientum


1710. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph | SubSect | Section]

eruditissimosque viros ob excellentissimas tuas in ecclesia Dei ac reipublicae administratione virtutes, te Reuerend. Reuerende Princeps venerari, et in summo honore habere, imprimis Reuerendissimum Heroem Dominum Christophorum Madrucium sacrosanctae Romanae Curiae Cardinalem Episcopumque Tridentinum, virum animi magnitudine, fide, sapientia praestantissimum, Ferdinandi regis Hungariae, Bohemiae, etc. et Caroli Romanorum Imperatoris amicum fidelissimum, qui nuper post cladem Carinai acceptam cum tota Lombardia in


1711. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph | Sub2Sect | Section]

Constantinopolitano) Christianorum contra ipsos gladius praeualuit, iam enim fere ad centum annos tota Thracia, et imperium Orientale est sub eorum ditione, augurantur aliam imperij sedem sub nomine rubri pomi significari. Caeterum ingens incertitudo est sub inuolucris annorum: nam si in literis sacris hebdomada dierum septem an nos significat, quem numerum et magnitudinem temporis statuemus in ipso anno? Quamobrem sunt inter eos qui singulos an nos computant pro singulis annis Iubilei, qui quinquaginta annis olim constabat, alij singulos annos singulas centurias annorum significare


1712. Utješenović-Martin... . Epistola ad Antonium Verantium,... [Paragraph | Section]

Joannis Regis Hungariae me contuli. Cumque [W: Quumque] aulica vita mihi displicere coepisset, religionem Heremitarum ingressus, quatuor annos in ordine eorum qui sine litteris erant vixi. Posteaquam vero in litteris opera cujusdam pij et eruditi Heremitae profecissem, susceptis sacris ordinibus sacerdoti [W: sacerdotii] non sine authoritate aliquot monasteriis praefui. Pater dum fortiter pro Patria [W: paria] dimicaret, manu Turcarum occubuit. Tres autem habebam fratres, ijsdem natos parentibus: Nicolaum, hominem in re militari non extremum,


1713. Andreis, Franjo... . Carmina Tranquilli Andronici in... [page 207v | Paragraph | Section]

Dalmatica, ff. 33v-34 c 1550.
Quo ruis, ah demens? Quibus exagitare nefandis
Eumenidum furiis? Quae te fera uexat Erynnis?
Transfugis ad rabidos sacrati Caesaris hostes
Exitiumque tibi populisque fidelibus urges,
5  Barbaricas tenui socians cum gente phalanges.
Nescis hoc hominum genus execrabile et excors
Cautibus e Tauri Tauri ] Rhodopes Varia


1714. Andreis, Franjo... . Carmina Tranquilli Andronici in... [page 207v | Paragraph | Section]

et excors
Cautibus e Tauri Tauri ] Rhodopes Varia Dalmatica duris et quercubus ortum,
Perniciem humanae sobolis, uestigia Christi
Quae sequitur numenque Dei praesentis adorat?
10  Infestum sacris pietati altaribus, instar
Nos pecudum tenet atque omnes discrimine nullo
Exagitat miseros diro subigitque furore,
Vtilitate fidem expendens, sua commoda tantum
Prospicit atque idem est pro tempore amicus et hostis.


1715. Andreis, Franjo... . Carmina in manuscripto... [page 33v | Paragraph | SubSect | Section]

cadent perculsae Herebique phalanges. In filium Ioannis regis, Tranquillus
Quo ruis, ah demens? Quibus exagitare nefandis
Eumenidum furiis? Quae te fera uexat Erinnis?
Transfugis ad rabidos sacrati caesaris hostes
Exitiumque tibi populisque fidelibus urges
5  Barbaricas tenui socians cum gente phalanges.
Nescis hoc hominum genus execrabile et excors
Cautibus e Rhodopes duris et quercubus ortum,
Perniciem humanae sobolis, uestigia Christi


1716. Andreis, Franjo... . Carmina in manuscripto... [page 33v | Paragraph | SubSect | Section]

urges
5  Barbaricas tenui socians cum gente phalanges.
Nescis hoc hominum genus execrabile et excors
Cautibus e Rhodopes duris et quercubus ortum,
Perniciem humanae sobolis, uestigia Christi
Quae sequitur numenque Dei praesentis adorat?
10  Infestum sacris pietati altaribus, instar
Nos pecudum tenet atque omnes discrimine nullo
Exagitat miseros diro subigitque furore,
Vtilitate fidem expendens, sua commoda tantum
Prospicit atque idem est pro tempore amicus et hostis.
15  Interdum quosdam ficto miseratus


1717. Andreis, Franjo... . Carmina in manuscripto... [page 48 | Paragraph | SubSect | Section]


Et loca pura tenes nullum metuentia finem,
Qui quatis imperio terram caelumque profundum,
Horrida Neptunum miscentemque Correxi ex miscentem aequora uentis
5  Compescis rursusque iubes attollere fluctus,
Sacratam accinctus candenti fulmine dextram,
Das animum uitamque bonis mentemque pudicam;
At scelera innumeris sectaris perdita semper
Suppliciis, iusta mundum sub lege gubernans:
10  Huc precibus conuerte meis pia numina castis.


1718. Andreis, Franjo... . Carmina in manuscripto... [page 48v | Paragraph | SubSect | Section]

hominum gemitusque frequens lachrimaeque fluentes.
25  Pars ante ora patrum, patrios pars ante penates
Interfecta iacet, neque liuida busta paratis
Conduntur tumulis optataque funera desunt.
Templa quibus careant maculis, aut denique quas non
Sacrilegas sensere manus? Expromere uerbis
30  Difficile est magnosque cient suspiria luctus.
Vel meminisse piget! Modo sancto quaelibet aedes
Numine plena tuo fuerat, tibi thura precesque
Fundebat populus multo Christianus honore:


1719. Andreis, Franjo... . Carmina in manuscripto... [page 49v | Paragraph | SubSect | Section]

Correxi ex longiqui 8 feruentia culmina Tauri
Caucaseumque iugum longas protendit habenas
Imperii, cui diues Arabs, cui thure Sabeus
95  Insignis simul et septemplicis ostia Nili
Deflexere caput: manibus tua sacra prophanis
Sunt monumenta, pater, quae polluit improbus hostis,
Et natale solum, et, quas tu legeris, urbes.
Haud Asia contentus erat, Lybiamque parauit,
100  Atque Europaeae seruit sibi frigida terrae
Taurica, et Euxini resonantia littora Ponti,


1720. Andreis, Franjo... . Carmina in manuscripto... [page 51v | Paragraph | SubSect | Section]

sobolem, cuius uestigia iustis
Passibus insequimur, tibi longo faedere uinctam
Adiectaque fide firmasti tempus in omne.
Non haec interpres diuum Cillenius ales,
Nuncia non tulerat Iunonia discolor Iris –
225  A facie ad faciem manibus mandata sacratis
In tabulis descripta tuis et amore paterno
Cum ductore loquens Hebreae gentis ad unguem
Perpetuo dederis nostros semperque labores
Tollere pollicitus. Quod uel ratione suprema
230  Duceris, ut facias: animantia bruta uidemus,
Hircanas


1721. Andreis, Franjo... . Carmina in manuscripto... [page 51v | Paragraph | SubSect | Section]

piorum:
Auertas rabiem, tantam depelle ruinam!
Supplicii satis est, seruato has denique paruas
250  Relliquias hominum, nostris quoque uiribus adde
Virtutem, qua nos hostis uesana prophani
Agmina ad interitum redigamus, siue subactus
Legibus et sacrae supplex obtemperet aulae.
Quisque tuum laudet nomen uotisque precetur,
255  Quatenus excelso contingit uertice Olympum
Maurus Atlas, gelidam quo surgit mundus ad Arcton,
Atque ubi Tithoni linquens Aurora mariti
Complexus primas illustrat


1722. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | Section]


1.1.63  In medio saltat coetu formosus Amyntas,
1.1.64   Nec cessat Lycidas, nec Coridonis amor.
1.1.65  Exultant circum montes, atque ardua saxa,
1.1.66  Et nihil in sacro vertice triste sonat.
1.1.67  Sic Mariane meae tranquilla per ocia vitae
1.1.68   Labuntur celeri tempora tarda pede.
1.1.69  Haec ego pace tua, praeponam (quantulacunque


1723. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


1.3.38   Et priscum reparat Attica lingua decus.
1.3.39  Non ignota tibi Chrysippi inventa, nec ullus
1.3.40   In tam difficili qui latet arte locus.
1.3.41  Sacra Stagirei tibi sunt tentata Magistri,
1.3.42   Quae numquam pauper qui colit, esse potest.
1.3.43  Felix cui licuit spretis vulgaribus ausis
1.3.44   Ante diem studiis


1724. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

referare solo. DE NATALI DIE
1.4.1  Iamque meae quintum vitae claudentia lustrum
1.4.2   Natalis redeunt annua sacra mei.
1.4.3  Salve sancta dies multos mihi culta per annos,
1.4.4   Nunc quoque selectos inter agenda iocos.
1.4.5  Non ego te Lybicis Nomadum captivus in oris,


1725. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


1.4.24   Testentur dulci gaudia nostra sono.
1.4.25  Iam super accensas urantur olentia flammas
1.4.26   Cinama, et a rubro thura petita mari.
1.4.27  Pancheisque sacrae placentur odoribus arae,
1.4.28   Et prece coelestes propitientur Heri.
1.4.29  Et mollis cumulus Costi, et redolentis Amomi
1.4.30   Ante Deos suavi spiret odore lares.


1726. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


1.7.17  Delectat Sylius alios venatus in altis,
1.7.18  Ast alios culti cura fatigat agri;
1.7.19  Hic vacat Aonidum studiis foelicibus, et te
1.7.20  Et tua securus sacra beata colit.
1.7.21  Dignus hic est igitur (si te tua sacra colentis
1.7.22   Cura movet) docta cui medeare manu;
1.7.23  Qui tibi perpetuas grates pro munere habebit,


1727. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Ast alios culti cura fatigat agri;
1.7.19  Hic vacat Aonidum studiis foelicibus, et te
1.7.20  Et tua securus sacra beata colit.
1.7.21  Dignus hic est igitur (si te tua sacra colentis
1.7.22   Cura movet) docta cui medeare manu;
1.7.23  Qui tibi perpetuas grates pro munere habebit,
1.7.24   Offeret et templis thura Sabaea tuis.


1728. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Barbarus Aegaeas obsidet hostis aquas.
2.3.15  Huic cessit Scyros: cessit perterrita Naxos,
2.3.16   Et quondam niveo marmore clara Paros,
2.3.17  Et, quae Myrmidonas sacrae de stipite quercus
2.3.18   Progenuit, comites fortis Achille tuos,
2.3.19  Innumeraequae aliae, quas longum est dicere terrae,
2.3.20  Quas pater immensis Aegeus ambit


1729. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

tribuis populis talia dona tuis.
2.4.195  Ergo ades, et placida alarum quem protegis umbra,
2.4.196   Suscipe iam populi vota precesque tui;
2.4.197  Ut dum te colimus, tuaque annua sacra, queamus
2.4.198   Praeside te laetos semper habere dies. AD MARCUM GRIMANNUM CLASSIS PONTIFICIAE PRAEFECTUM.


1730. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

vidit, qui te hoc dignavit honore,
2.5.88   Nullus ad hoc munus quod magis aptus erat:
2.5.89  Nec magis est tibi partus honor Grimanne decori,
2.5.90  Cinctaque temporibus infula sacra tuis;
2.5.91  Quodque tuae tenuit series clarissima gentis
2.5.92   Praecipuum Veneta semper in urbe locum:
2.5.93  Quam, quod te tanto dignum cognovit honore,


1731. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | Section]

EIUSDEM ELEGIARUM LIBER TERTIUS IN REDITU EX CRAETA
3.1.1  Contigimus metam: superis iam sacra ferantur,
3.1.2   Et patrios ornent florida serta Deos:
3.1.3  Exorata meis venerunt tempora votis,
3.1.4   Et requiem curis impositura meis.


1732. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

gemet alterius nobilitate premi.
3.2.69  Hanc ego Thessalicis volui pervertere Rhombis,
3.2.70   Surgeret in nostro quum nova flamma sinu.
3.2.71  Huius ego Illiricis sacravi nomina sylvis,
3.2.72  Lanigeras canerem quum puer inter oves.
3.2.73  Huius ego moestis deflevi fata querelis,
3.2.74   Falsa tulit, tantum quum mihi fama nephas.


1733. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

quid et ulterius dederis, Craesumque, Midamque,
3.2.82   Vincam Divitiis; et Iove maior ero. VINDEMIA.
3.3.1  Sacra corymbifero vindemia venit Iaccho:
3.3.2   Inficiunt patulos spumea musta lacus;
3.3.3  Laetitia plausuque fremunt nemora avia, et alte
3.3.4   Reddunt exceptos concava saxa


1734. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | Section]

hostem,
4.1.28   Solius Illius infestis videat sua templa catervis
4.1.29  Et sua sacra rapi: nec te super aethera fama
4.1.30   Cognite Cognita commoveant proavorum exempla tuorum;


1735. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | Section]

signa per undas
4.1.37  Vecta Palestinae fixere in littore terrae;
4.1.38  Tantus erat pietatis amor, CHRISTIQUE recepto
4.1.39  Intermissa diu renovarunt sacra sepulchro.
4.1.40  Si te nulla movet priscae virtutis imago;
4.1.41  At saltem moveant, quos pulchros sissa capillos,


1736. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | Section]

Alter in alterius struitis noctesque diesque
4.1.142  Perniciem, varias toto conamine fraudes.
4.1.143  Nec tu Magne pater, triplici qui cincta corona
4.1.144  Tempora sacra geris, cui claudere limina coeli
4.1.145  Et reserare datur; nec tu sanctissime Pastor
4.1.146  Destituas miseras tanto in discrimine gentes.
4.1.147  Sed qua praereliquis,


1737. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

trahit partas permulta pericula laudes.
4.4.53  Nec minus et Veneti spes non extrema Senatus,
4.4.54  Ipse sui faustum faciens sibi nominis omen,
4.4.55  Cui commissa sacri sunt aurea frena Leonis;
4.4.56  Totque alii Proceres, quos utraque clara tryumphis
4.4.57  Protulit Hesperia, insignes seu munia pacis,
4.4.58  Sive horrenda feri tractent


1738. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


4.4.76  Mille gravis meritis superas ascendat ad arces.
4.4.77  Cuius in eccessu votis communibus omnes
4.4.78  Cardinei fratres coelesti a cardine dicti
4.4.79  Te facient sacro dignum Grimanne Tyara.
4.4.80  O te felicem, qui summo e culmine mundi
4.4.81  Sub pedibus Grimanne tuis Regesque Ducesque
4.4.82  Despicias, et cuncta tuo pendentia nutu.


1739. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


4.4.82  Despicias, et cuncta tuo pendentia nutu.
4.4.83  Foelices populos, foelicia saecula, quae te
4.4.84  Suspicient Mundi sublimia frena regentem;
4.4.85  Ducenturque tuae sacro moderamine virgae
4.4.86  Non per harenosae deserta incommoda terrae,
4.4.87  Sed per iter placidum, quo numquam pabula, numquam
4.4.88  Deficiant vitrei per prata virentia


1740. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

/ ASCRIVIUM.

4.5  Haec tibi Dalmaticas inter Bizantice sylvas
4.5  Propter aquas, mediae canimus sub tempore brumae.
4.5  Tu mihi, Cecropii seu sacra inventa Solonis
4.5  Mente agitas, seu nubiferae tibi cognita Cyrrhae
4.5  Aonidum comitante choro per templa vagaris,
4.5  Seu quodcunque moves, meritis en accipe


1741. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


4.5  His tibi et Ascriviae gentis dicatur origo,
4.5  Venturique tua clari de stirpe nepotes;
4.5  Fortunate puer, latis pecus errat in arvis:
4.5  Tu fontes inter sacros, et frigida Tempe
4.5  Carpis adhuc placido somnum suadente susurro.
4.5  His adiungit uti iam somno excussus ab alto
4.5  Ascraeus puer


1742. Paskalić, Ludovik;... . Carmina, versio electronica [Paragraph | Section]


3.50   Oeteo memorant procubuisse iugo:
3.51  Illi Nesseo vestis cumspersa veneno
3.52  Usit dira humeris, intepuitque sinu.
3.53  Forte Iovi patrias votum sacrarat ad aras,
3.54   Extaque iam flammis impositurus erat:
3.55  Abdita cum tabes miseros depascitur artus,
3.56   Et premit indomitus fortia membra dolor.


1743. Vrančić, Antun. Iter Buda Hadrianopolim, versio... [Paragraph | Section]

foedos, et arborum truncos mediis aquis hic illic inhaerentes, tanquam scopulos nimis hostiles navigantes, vitabundi enitimur. Nec dies tantum quantum nox et pavoris et periculi attulerat, verum auspice Deo illaesi evasimus, Batha olim sacro sanguine, Mohacio Ludovici regis clade memorabili minime viso. Quae autem loca nos vidisse contigit, quum navium libuit rectoribus redire in justum alveum, haec sunt: Kewzeg arx familiae Orbasziorum in dextra Danubii, prorsus diruta


1744. Vrančić, Antun. Iter Buda Hadrianopolim, versio... [Paragraph | Section]

Dardaniae nulla jam existit memoria. At Zophiae apparent antiquitatis vestigia ex ruderum copia, quum etiam nummismata romana eruat, et moeniorum non paucas ostendit particulas. Est praeterea in ea aedes sacra graecae structurae, et praestanti magnitudine, quae nunc in usu nullo est, paucaque loqui de illa cogor, quod videre non vacavit. Caeterum hoc tantum incolae retulerunt. Graecum fuisse imperatorem, qui quum tutelare numen una cum


1745. Vrančić, Antun. Iter Buda Hadrianopolim, versio... [Paragraph | Section]

monasterium divae Mariae virgini fuisse dedicatum. Monachi intus existentes expertes fuisse periculi. Aliud, quod in arcis loco erat, quum jussu Turcae demoliretur, quo ejus ruinis aliud quippiam aedificii conderet, LXX. ex iis, qui sacrilegis manibus domum Dei frangebant, subitis mortibus per intervalla dierum, dum instant operi, fuere prostrati; miraculo apud Christianos utrumque habitum, et mandatum memoriae nunquam interiturae sua gente incolumi. Si in urbe moram


1746. Vrančić, Mihovil. Antonio fratri epistula, versio... [page 243 | Paragraph | Section]

zaglavlje. Reverendissimo domino, domino Antonio Verancio, episcopo Agriensi, perpetuo comiti Hewesiensi, sacratissimae caesareae majestatis consiliario, domino observandissimo. Salutem et felicitatem. Receptae 23. Novembris 1558. Ego Domino comite die 14. Septembris incolumis domum perveni, ubi omnes reperi incolumes


1747. Vrančić, Mihovil. Antonio fratri epistula, versio... [page 257 | Paragraph | Section]

zaglavlje. Reverendissimo domino domino Antonio Verancio, episcopo Agriensi, comiti perpetuo Hewesiensi, sacratissimae caesareae majestatis consiliario, domino observandissimo. Reverendissime domine, domine observandissime. Salutem et servitiorum nostrorum commendationem. Receptae 29. Decembris 1558. Ita repente contigit


1748. Vrančić, Mihovil. Antonio fratri epistula, versio... [page 290 | Paragraph | Section]

zaglavlje. Reverendissimo domino domino Antonio Verancio, episcopo Agriensi, perpetuo comiti Hewesiensi, sacratissimae caesareae majestatis consiliario, domino semper observandissimo. Viennae ad manus reverendi domini Francisci de Andreis, supremi capellani reverendissimi domini Strigoniensis. Salutem et felicitatem. Receptae Agriae 21.


1749. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page iv | Paragraph | SubSect | Section]

prolata, solennitasque in honorem legis allatae instituta, aperte demonstrant: ita ut caeteros quidem omnes a verae religionis cognitione alienos, in hoc studio longe praecelluisse, proximeque Iuniori Theodosio aggregandus esse videatur: quo, teste Nicephoro, in Sacris libris, eorundemque interpretibus congerendis, inter Christianos principes nullus ante studiosior, nec forte etiam post extitit: cum insigni multorum dedecore, qui titulum verae religionis prae se ferentes, in eius propagatione, rerumque ad eam


1750. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page xix | Paragraph | SubSect | Section]

librum remittit. Meminit quoque eius Epiphanius libro de Mensuris et ponderibus, ex eo quoque non pauca ad sua transferens, ac ea Aristeae narrationi adiiciens, in quae hominibus eruditis ac ingeniosis diligentius nonnunquam inquirendum videtur. Nam cum sacri libri duplicis sunt generis εὐδιάθετοι καὶ ἀπόκρυφοι, non modo prioris, sed et posterioris generis ab Eleazaro missos atque traductos fuisse refert: cum Aristeas, et post eum Iosephus loco praeallegato, tantum


1751. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page xix | Paragraph | SubSect | Section]

refert: cum Aristeas, et post eum Iosephus loco praeallegato, tantum legis translatae meminerint. Verum ut quid de eo sentiendum, ex eruditissima Ioachimi explicatione Chronologiae Nicephoreae, diligens lector perspicere, simulque de interpretationibus sacrorum librorum ea quae a liberali cognitione, et ab hoc argumento minime sunt aliena, cognoscere poterit: ita alterius praeter Epiphanium, et a Iustiniano Imperatore Novella 146. cum singulari admiratione relati, et ab Aristea praetermissi, non possum non quasi in


1752. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 14 | Paragraph | Section]

et vasorum libationum, de auro quinquaginta pondo talentorum, de argento autem septuaginta, et lapidum preciosorum ingentem numerum. Iussit praeterea, fisci praefectos facere artificibus copiam eligendi quae vellent, et de pecunia expendere ad sacrificia et res alias ad talenta centum. Sed exponemus tibi etiam, quomodo singula fuerunt confecta, ubi epistolam regiam percurrerimus, quae ad hunc modum conscripta fuit. Rex Ptolemaeus Eleazaro summo sacerdotum gaudium et salutem precatur.


1753. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 16 | Paragraph | Section]

nobis magnam accessuram gloriam. Ablegavimus autem ad te Andream, praecipuum corporis nostri custodem, et Aristeam: viros apud nos magno in honore constitutos, qui tecum hac de re agant, et afferant tibi secum et in templum primitias nostrae dedicationis, et ad sacra aliosque usus pecuniae talenta centum. Si autem et tu ad nos scripseris de quibus placuerit, rem et nobis gratam, et amicitia tua erga nos dignum facies. nam nos statim effecta curabimus, de quibus nos voluntatem tuam cognoverimus. Vale.


1754. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 17 | Paragraph | Section]

ut cognoscerent tuam erga nostrum Deum piam voluntatem. Dona missa Eleazaro quibus monstravimus etiam phialas, quas aureas viginti, et argenteas triginta misisti: crateras item quinque, et mensam super quam fierent oblationes, et sacra peragerentur: tum talenta centum pecuniae, ad conficienda alia quibus templum indigeret. Quae quidem attulerunt Andreas tibi charissimus, et Aristeas, viri honesti et boni, ac doctrina praestantes, tuaque conversatione ac iustitia per omnia digni. Qui etiam


1755. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 18 | Paragraph | Section]

illa naturam nostram superent, obtemperabimus tibi: id quod est argumentum amicitiae et dilectionis. Quoniam et tu magnis et indelebilibus beneficiis cives nostros, et eos permultos, affecisti. Atque ideo statim pro te, sorore tua, liberis et amicis sacra exhibuimus, in quibus simul universa multitudo vota fecit, ut tibi omnia et perpetuo, quemadmodum cupias, succederent: et Deus, qui omnia administrat, gubernatione sua conservaret regnum tuum in pace, una cum gloria: utque tibi salutariter, et ex animi


1756. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 20 | Paragraph | Section]

nihil obstare: ipse dixit se paratum esse ad extruendam vel quintuplo maiorem, sed vereri ne ad ministeria inutilis fiat. nam se non hoc respicere, ut tantum a se oblata in templo persistat: sed iudicare multo plus gratiae consecuturum, si ministeria et sacra solita rite, quibus conveniat, essent peracturi supra illa opera quę a se essent confecta. neque enim ob penuriam auri, priorem mensam ita parvam factam: sed sibi videri eam, cum satis auri habeat, certa de causa et ratione ista magnitudine


1757. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 29 | Paragraph | Section]

subintrantem. Descriptio altaris Altare etiam extructum erat apposite et ad locum illum, et hostias quae ibi igne consumerentur. Qua vero parte ascensus erat ad illud, ea perquam decenter exornata erat, et pulchre accommodata ad ministeria sacra, et habitum sacerdotum ad talos usque indutorum tunicis ex bysso. Templum autem spectat ad ortum, posterioribus eius ad occasum tendentibus. et pavimentum totum est lapide constratum, tractusque habet aquae immittendae ad loca certa, quae


1758. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 32 | Paragraph | Section]

et eorum qui hostias adducant valde magnus numerus. ita omnia cum reverentia, et ut convenit magnae divinitati, peraguntur. Summi sacerdotis descriptio Hinc vero magnus nos subibat stupor, cum aspexissemus Eleazarum sacra tractantem, et ornatum illum eius, et dignitatis reverentiam, emergentem ex tunica induta, et lapidibus in ea preciosis. nam aurea tintinabula ad pedes usque ornatus eius dependent, quae singula harmoniae edunt sonum suum: inter quae singula sunt punica


1759. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 33 | Paragraph | Section]

priscam et ab initio institutam ordinationem. Cidaris.Mitra Supra caput habebat tegumentum, quod Cidarim vocant: et supra hanc inimitabilis artificii mitram, ornamentum a regibus consecratum. Hinc supra laminam auream nomen Dei sacris literis scriptum, cum ornatu et decore summae reverentiae per frontem ad supercilia usque protenditur. Ipse vero Eleazarus in tractatione sacrorum videbatur his omnibus dignus esse. Qui autem splendor inde existebat, ille metu et turbatione quadam


1760. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 33 | Paragraph | Section]

supra hanc inimitabilis artificii mitram, ornamentum a regibus consecratum. Hinc supra laminam auream nomen Dei sacris literis scriptum, cum ornatu et decore summae reverentiae per frontem ad supercilia usque protenditur. Ipse vero Eleazarus in tractatione sacrorum videbatur his omnibus dignus esse. Qui autem splendor inde existebat, ille metu et turbatione quadam afficiebat spectantes, cum videretur ipsis quasi extra ornatum in alium egressus esse Eleazarus: affirmoque omnem qui accessisset, ex illa contemplatione


1761. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 34 | Paragraph | Section]

idque per partes et vices: neque sinebant ingredi quenquam. Et a pręside iussi admittere aliquem contemplandi gratia, valde ac curate eum observabant: quod etiam tum, cum nos adessemus, eveniebat. Nam aegre nos duos et inermes admittebant, ad perlustrandas res sacras. dicebant enim, sibi sub fide commissam hanc curam: omnesque adductos ad hoc iuramento, quod sancte hanc rem, ut esset sibi praescripta, curare vellent. Et hinc, cum sint numero quingenti, nunquam admittere simul plures quam quinque. Hocque


1762. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 44 | Paragraph | Section]

Aegyptiorum idololatria De aliis vero, aiebat, longe stultioribus quid opus est dicere, ut de Aegyptiis et similibus, qui ad bestias et multa reptilia, aliaque animalia delapsi, ea venerantur, et iis tam mortuis quam vivis sacrificant? Haec ergo singula diligenter contemplatus, utpote sapiens, et a Deo omnium rerum cognitione instructus legislator noster, circummunivit nos vallis indissolubilibus, et ferreis moenibus, ut cum nullis prorsus aliis populis possemus ulla in re


1763. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 45 | Paragraph | Section]

et ferreis moenibus, ut cum nullis prorsus aliis populis possemus ulla in re commisceri: sed permanentes et corpore mundi, et animo liberi a falsis opinionibus, unum Deum, et eum potentem supra universam creaturam coleremus. Ex quo Aegyptiorum sacri praesides, postquam multa ex disciplina nostra intentius perpenderant, et inde assumpserant, nos Dei homines appellant: quod ex aliis nemini contingere potest, nisi verum Deum colat. Sed fere alii homines sunt cibi et potus et vestitus, in quo toto animo


1764. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 52 | Paragraph | Section]

Ita ergo, et quae de cibis, et quae de bestiis sunt tradita, omnia spectant eo, ut iusticia excolatur, et hominum societas et conversatio sit iusta. Mihi itaque videbatur singulorum rationem pulchre exposuisse. Animalia sacrificari solita cuiusmodi nam dicebat etiam de vitulis, arietibus, et hircis, qui offerrentur, quos omnes ex gregibus et armentis deligerent mansuetos, et nihil prorsus quod ferum et indomitum esset mactarent: ut ne sacrificantes ex legislatoris


1765. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 52 | Paragraph | Section]

Animalia sacrificari solita cuiusmodi nam dicebat etiam de vitulis, arietibus, et hircis, qui offerrentur, quos omnes ex gregibus et armentis deligerent mansuetos, et nihil prorsus quod ferum et indomitum esset mactarent: ut ne sacrificantes ex legislatoris ordinatione alicuius elationis et superbiae ansam arripere, et sibi adscribere possent, eo quod sacrificans omnino faciat oblationem pro animi sui affectione. Atque haec fuerunt tractata in collocutione, memoratu (ut ego puto)


1766. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 52 | Paragraph | Section]

offerrentur, quos omnes ex gregibus et armentis deligerent mansuetos, et nihil prorsus quod ferum et indomitum esset mactarent: ut ne sacrificantes ex legislatoris ordinatione alicuius elationis et superbiae ansam arripere, et sibi adscribere possent, eo quod sacrificans omnino faciat oblationem pro animi sui affectione. Atque haec fuerunt tractata in collocutione, memoratu (ut ego puto) digna: quae tibi Philocrates, propter studium tuum singulare cognoscendi res utiles, non potui non exponere: ut cognosceres legis


1767. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 53 | Paragraph | Section]

quae tibi Philocrates, propter studium tuum singulare cognoscendi res utiles, non potui non exponere: ut cognosceres legis illius maiestatem, sanctitatemque, et mentem in natura rerum reconditam. Nunc ad institutum. Eleazarus peractis sacris, et adornatis regi muneribus, dimisit nos cum securitate itineris. Adventus interpretum in urbem Alexandriam Postquam autem pervenimus Alexandriam, nunciatumque esset Regi nos advenisse, Andreas et ego statim vocabamur in aulam:


1768. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 56 | Paragraph | Section]

nihilque intermittendum putavit, quod faceret ad honorandos illos viros. Primi diei convivium Postquam autem discubuissent, iussit Dorotheum omnia peragere pro more illorum qui ex Iudaea advenire soleant. is ergo sacros praecones, sacrificatores, et alios qui solerent peragere precationes, accersivit. sed illi Eleazarum seniorem sacerdotem ex illis qui advenerant rogarunt, ut faceret vota. qui cum convenienti reverentia stans dixit: Rex, impleat te Deus omnipotens


1769. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 56 | Paragraph | Section]

intermittendum putavit, quod faceret ad honorandos illos viros. Primi diei convivium Postquam autem discubuissent, iussit Dorotheum omnia peragere pro more illorum qui ex Iudaea advenire soleant. is ergo sacros praecones, sacrificatores, et alios qui solerent peragere precationes, accersivit. sed illi Eleazarum seniorem sacerdotem ex illis qui advenerant rogarunt, ut faceret vota. qui cum convenienti reverentia stans dixit: Rex, impleat te Deus omnipotens omnibus illis bonis quae


1770. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 72 | Paragraph | Section]

Sed tibi, pietatis cultori, nihil horum accidere potest. Recte autem et hoc approbato, decimum interrogabat: 30 QUID esset in primis gloriosum, et homine dignum? Ille dixit: colere et venerari Deum, non muneribus et sacris, sed animi puritate: et hoc sancto studio cogitandi et considerandi, ut omnia ab ipso creentur, et gubernentur secundum voluntatem suam. Ad quem quidem tu es animo et sententia tua perpetuo conformatus: sicut hoc licet facile omnes cognoscere ex illis quae


1771. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 95 | Paragraph | Section]

mentem. Et ad ipsum Demetrium dixit: Quare nullus historicorum aut poetarum legis divinae mentionem fecerit Quare tanti operis nullus Historiographorum aut Poetarum aggressus sit mentionem facere? Ille inquit: Quia ista lex est sacrosancta, et divinitus lata: tum quia nonnulli aggressi, divina plaga territi, ab instituto destiterunt. Nam audivi Theopompum, cum vellet quaedam ex ista lege, tum non ita commode versa, in suam historiam inserere, animo fuisse turbatum ultra dies triginta:


1772. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 97 | Paragraph | Section]

decem mensas argenteis pedibus praeditas, et omnem earum ornatum, et calicem triginta talentorum. Stolas item decem, et purpuram, ac coronam insignem decore, tum circiter centum linteola byssina. Ad haec, phialas et pelves, et duos aureos crateras ad libationes sacras. Praeterea scripsit ad ipsum, et eum rogavit, ne prohibere vellet, si quando qui istorum virorum iter ad se suscepturi essent. Nam sibi gratissimam futuram conversationem cum tam doctis et intelligentibus viris: seque malle suas opes large et magnifice


1773. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

Ananias 18 Andreas Ptolemaei regis procerum primas 5. ad Eleazarum legatus 16.17 animalia in lege prohibita cuiusmodi 50 animalia mansueta tantum, non ferocia, lege concessa Iudaeis cur 46.47 animalia sacrificari solita cuiusmodi 52 animus hominis quomodo ad purum habitum informetur 1 Arabiae montium fodinae neglectae 39 arcis Sionis custodes 34 Aristeas ad Eleazarum legatus 2.16.17


1774. Grbić Ilirik,... . Aristeae historia cum conversione... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

Eleazarus 19 Eleazarus Pont. quantum et 70 interpretes amarit ipse, et ab ipsis vicissim amatus fuerit 40 Eleazari Pont. ad regis Ptolemaei epistolam responsio 16. item ad quaestionem ab Aristea propositam 42 Eleazari sacra tractantis ornatus 32. eiusdem votum 56 ad Eleazarum missa a Ptolemaeo dona 17 Elisaeus 18 Endemias 19 sine Erratis quomodo vivere quis possit 77 eruditionis cultura quantum


1775. Vramec, Antun. Epigramma, versio electronica [Paragraph | Section]

Neven Jovanović 2013-11-15 Prva TEI XML verzija.
Styria me genuit nutruit sacra Vienna
Mortales docui sacra tenere iura. Antonius Vramez 1.5.5.9


1776. Vramec, Antun. Epigramma, versio electronica [Paragraph | Section]

Neven Jovanović 2013-11-15 Prva TEI XML verzija.
Styria me genuit nutruit sacra Vienna
Mortales docui sacra tenere iura. Antonius Vramez 1.5.5.9


1777. Vrančić, Mihovil. Antonio fratri epistula, versio... [page 333 | Paragraph | Section]

Reverendissimo domino, domino Antonio Verantio Episcopo Agriensi, Perpetuo Comiti Hewesiensi, Sacratissimae Caesareae Maiestatis Consiliario, domino suo observandissimo.
Salutem opto et felicitatem. Receptae Agriae 19. Martii 1559. Post illas dominationis vestrae reverendissimae


1778. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 243 | Paragraph | Section]

barbaricas conscripsere; neque has ipsas mutuo inter se connectere, sed per nationes et urbes dividere, et separatim placuit emittere; scopo scilicet eodem sibi proposito, ut, quae apud incolas monumenta rerum per nationes atque urbes, sive in sacris locis, sive in profanis asservata iacebant, ea ipsa, qualia plane accepissent, nulla re addita, nulla detracta, ad communem omnium scientiam emitterent. atque in iis monumentis tum fabulae quaedam inerant, quibus a vetustate fides accesserat; tum


1779. Vrančić, Faust. Carmina e codice Variorum... [page 68v | Paragraph | SubSect | Section]


Si quid et ingenii munera pulchra ualent,
5  Te tua perpetuis decorat prosapia signis,
Teque tuosque feris Correxi e seris. uindicat usque rogis;
At decus ingenii et sacrae te Palladis artes,
At uirtus diuis assimilari facit. In insignia Veranciorum, idem
Lilia sex uernant quae de Verantia stirpe


1780. Pir, Didak. Ad Paulum, versio electronica [Paragraph | Section]


118  Alba caput, uillis horrent labra summa retortis,
119  Tum sinuosa pedes descendit uestis ad imos.
120  Illa sibi regem nequicquam in uincula poscit.
121  Stat contra iurata fides, uenerandaque sacra
122  Hospitii. Extremas ambibat Sergius oras,
123  Sergius edomiti cessit cui gloria monstri.
124  Ille oculos, simul ille ferens ad sydera uultus,
125  Pallentes uultus, lacrymarumque hymbre madentes,
126  Pacem orare deos, pacem


1781. Pir, Didak. Ad Paulum, versio electronica [Paragraph | Section]

breuis aeui.
226  Omnia in interitum properant; manet inclyta uirtus.
227  Quis te, Ambuste senex, sileat? Quo crimine laudes
228  Transierim, Ceruine, tuas, cui maxima templi
229  Cura subest, sacrum cuius premit infula crinem?
230  Sed tamen, o nobis contraria fata deosque
231  Crudeles, iam rara legunt tibi fila sorores,
232  Tam prope mortis habes metam; cape gaudia uitae,
233  Dum licitum, uenerande senex, et subtrahe Letho


1782. Pir, Didak. Ad Paulum, versio electronica [Paragraph | Section]

tibi nominis artes.
236  Hinc et Ventiadae regum genus, inde Georgi
237  In diuersa trahunt. Quis Priuus ab auribus ille
238  Pangit honoratum, iucundum, et molle poema?
239  Gratus Amalthaeo uati, quo praeside, fama est,
240  Saepe suum sacro mutare Helicona sorores.
241  Concordes animae fraternaque pectora quondam,
242  Messius et Gozae gentis pater, aspice ut ambo
243  Pene pares agitent uirtutibus; o mala si quis
244  Nubila in Ionium rapiat Notus. Optimus ille est


1783. Pir, Didak. Ad Paulum, versio electronica [Paragraph | Section]

ferente
391  Acer in oppositum contendit Cantaber hostem
392  Deturbatque loco spoliisque exultat opimis.
393  Illum lecta cohors iuuenum canit, illius aris
394  Excubat et caste peragit stata sacra sacerdos,
395  Aureus eloquii cui fons instillat in ora
396  Diuinos latices foecundaque pectora uersat.
397  Hunc Calabri montes misere, at maxima Roma
398  Et decus et mores et claras contulit artes.


1784. Pir, Didak. Ad Paulum, versio electronica [Paragraph | Section]

in hoc Aesopus, cetera uerax)
494  Stabat et ingentes fundebat in aera ramos
495  Populus et manes ibat radice sub imos.
496  Huic uicina fuit (sic idem prodit) arundo
497  Vilis et humorem potare assueta palustrem.
498  Populus huic: non te sacrati dedecus arui
499  Huc uenisse pudet, nullos quae crescis in usus?
500  Non pecori praestas umbram, non fronde decora
501  Grata uiatori surgis reficisque labori.
502  Praeterea neque tu


1785. Grauisius, Iacobus;... . Carmina occasionalia e codice... [page 8v | Paragraph | Section]


Cum sis cognitus omnibus poetis,
Cum candor tuus aetheremque pulset
Et uirtutibus impleas utranque
Sedem solis, honore dignus extas
5  Quo iam grandiloqui tulere uates
Ad caelum proceresque ducesque sacros.
Quapropter Maro doctus est ciendus
Qui dotes referat tuas paremque
Te reddat superis Iouique magno,
10  Qui te millibus efferat libellis.
Nititur tenuis Camena nostra
Splendorem titulis


1786. Grauisius, Iacobus;... . Carmina occasionalia e codice... [page 62v | Paragraph | Section]

In detractorem superiorum carminum
Quid toruo aspiciens oculo carmenque modumque
Nequicquam uersus, inuide, dente premis?
Parce sacros lacerare modos uatemque benignum,
Munera parce pii conscelerare Dei.
5  Quid furis? Aeternum stabunt decus orbis et urbis
Tragurii. An tristi dente oculoue ruent?
An tuus iste oculus nequam, dens nequior illo


1787. Grauisius, Iacobus;... . Carmina occasionalia e codice... [page 63r | Paragraph | Section]


En, Petre, macte animo, Luciorum digna propago,
En imitere, pius quae legis atque colis! Ad reverendum patrem fratrem Symonem Rosam paginae sacrae magistrum optimum prouincialemque Delmatiae dignissimum
Sic sibi stelligeri me seruet rector Olympi
Accipiatque meas, qui iuuat, aure preces.
Si forte hesternum saeuus te audisset Apella,
Nil melius


1788. Grauisius, Iacobus;... . Carmina occasionalia e codice... [page 63r | Paragraph | Section]

preces.
Si forte hesternum saeuus te audisset Apella,
Nil melius uerbis diceret esse tuis.
5  Tam bene doctiloquus reseras arcana Tonantis
Vellis et ab labili mente uagante notas;
Hinc Sophiam miramur sacram et dogmata, teque
In fidei flores dicimus esse Rosam. Ad proceres Tragurienses
O, quid agis, genitor? Natum da discere


1789. Grauisius, Iacobus;... . Carmina occasionalia e codice... [page 85r | Paragraph | Section]

In fidei flores dicimus esse Rosam. Ad proceres Tragurienses
O, quid agis, genitor? Natum da discere clarae
Dogmata virtutis sacraque iura Dei.
Nam bene ni fuerit virtute exculta iuuentus,
In dedecus patriae cunctaque damna ruet.
5  Ergo quia, o proceres, uirtus est prima iuuentae
Ars pręceptoris, cernite quid sit opus.


1790. Andreis, Franjo... . Ad Reverendissimum dominum... [page 10 | Paragraph | Section]

commoveri, non domi, non foris grassantem vitiorum labem corrigere; non pacis, non belli exercere munia, non perpendere rerum exitus, non adductis exemplis simili negligentia pereuntium veterum excuti. Nulla cuiquam cura de moribus, de sacris, de cultu Dei; numquid hoste tam potenti atque immani nobisque admodum infesto et atrociter imminente nostris cervicibus quisquam Principum expergiscitur? aut se colligit ad tutelam reliquiarum reipublicae adeo


1791. Andreis, Franjo... . Reverendissimo et observandissimo... [page 41 | Paragraph | Section]

aut ista fluxa et inania famae non anteponat et immortalitati. In hoc Stoici videri volunt non commiserescendo malorum ullius, et cum Catone sentiunt, quem dicere solitum accepimus, hoc turpe verbum vincat utilitas. Amicitias sacra et profana utilitate metiuntur, aequi et honesti esse vana nomina existimant. Idcirco misericordia coelestium alumna et supremi luminis assistrix turpiter expulsa nostras sedes reliquit. Tantum autem abest, ut honestati


1792. Andreis, Franjo... . Reverendissimo et observandissimo... [page 46 | Paragraph | Section]

sed etiam ad ornamenta reipublicae. Interim ego ea erga te fide, quam semper perspexisti sinceram et singularem, profero de scrinio meorum amicorum sacerdotem Xistum nostri generis et sanguinis, Jadra oriundum; virum aetate maturum, et in sacris litteris exercitatum, multaque experientia praestantem. Versatus est cum praecipuis Principibus in Europa, tractavitqne res magnas cum laude; huic vero Pontifici, quem tu stadiis omnibus aemularis, non solum cognitus est, verum


1793. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

de Ponte Antonius Rosaneus Corcyr. Ne tam insigne Dei benefitium ingratus celando supressisse videar quodam animi ardore incensus memorabilem Civitatis Curzulensis deffensionem jampridem a me conscriptam sub nomine proprii Auctoris (quando aliter per sacras leges non licet) in lucem edere, gloriae Dei, et consolationi fidelium arbitratus sum nonnihil expedire. Scio non defuturos, qui verborum inopiam, orationis ariditatem, intentionis finem, ac historiae rationem carpant. Quibus quicquid in me perstrepent,


1794. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

Antibarensium, et Cathari periculum, ac totius Illyrici perniciem. Est ara moenibus innixa juxta portam australem Deiparae Virgini, et Divo Bartholomaeo a majoribus nostris ob rem in festo excoriationis suae bene gestam in Aragoniam classem dedicata sacrificulum tantum cum duobus, vel tribus ministris fornice protegens opere trabali cancellato ab area publica seclusa. Ibi quotannis ipso die Nonarum Augusti summo mane solet universus populus ad beneficia Virginis Dei Matris ob mirificam in exquiliis


1795. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

fornice protegens opere trabali cancellato ab area publica seclusa. Ibi quotannis ipso die Nonarum Augusti summo mane solet universus populus ad beneficia Virginis Dei Matris ob mirificam in exquiliis nivem recolenda convenire. Dum igitur ibi de mane sacra fiebant innuit Dum...innuit Z: Dum igitur ibidem de more sacra fierent innuit D Praetor Vicario Episcopi, ut populum perterritum, ac trepidantem cohortaretur esse bono animo, Vicarius alteri


1796. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

summo mane solet universus populus ad beneficia Virginis Dei Matris ob mirificam in exquiliis nivem recolenda convenire. Dum igitur ibi de mane sacra fiebant innuit Dum...innuit Z: Dum igitur ibidem de more sacra fierent innuit D Praetor Vicario Episcopi, ut populum perterritum, ac trepidantem cohortaretur esse bono animo, Vicarius alteri sacerdoti id mandavit. Ille se excusans ispravljeno iz


1797. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

psalmorum libro, quem in manu tunc habebat forte in illa verba psalmi 61 [tunc] scriba ipse delevit incidit. Duo haec audivi, potestas Dei est, et tibi Domine misericordia. Hinc orsus in medio sacrorum hujusmodi verba habuit. Audistis viri probi, Patres, Fratres, ac filioli in Christo dilectissimi. Audistis inquam Davidis sententiam a me modo praelectam. Considerate quaeso in ea Dei duas potissimas virtutes, quarum


1798. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

ac templa Dei, quoadusque poterunt defensuri, ne forte tres, aut quatuor latrunculi desertam Urbem depopulentur, et incendant cum maximo nostro dedecore. Testis est haec ara Deo, ac Deiparae Virgini, Divisque Bartholomaeo Apostolo, et Marco Evangelistae sacrata, Patres nostros non Aragoniam classem evitasse, sed intra haec ipsa moenia sponte inclusos impetum hostilem fortiter repulisse. At nos a majoribus acceptam deseremus? Procul sit a nobis tanta turpitudo. Sed neque navigiorum vobis


1799. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

supplices orate, et exorabitis. Oratio coelum penetrat, vim Deo facit, exercitus conterit, et potentioribus ruentibus ruentibus D: mentibus Z humiles roborat, et confirmat. His dictis sacra prosequimur, et absolvimus. Plebecula mussitabat alius [alius] aliud aliud D: alium Z quisque pro suo ingenio. Inter coeteros quidam vanitatibus praesagiorum intendentes vel forsan


1800. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

Clero D: claro Z misericordiam Dei, et suffragia sanctorum implorante, ac universa multitudine cum lacrymis per eadem verba respondente visum est enim tres missas celebrare, ut diuturnior esset multitudinis occupatio in sacris, et obliviscerentur timoris. Cum igitur jam in Cathedrali S. Marci templo sacra peracta forent, et ad aedem Sanctae Trinitatis aedem Sanctae Trinitatis Z: Sanctissimae Trinitatis Ecclesiam D


1801. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

sanctorum implorante, ac universa multitudine cum lacrymis per eadem verba respondente visum est enim tres missas celebrare, ut diuturnior esset multitudinis occupatio in sacris, et obliviscerentur timoris. Cum igitur jam in Cathedrali S. Marci templo sacra peracta forent, et ad aedem Sanctae Trinitatis aedem Sanctae Trinitatis Z: Sanctissimae Trinitatis Ecclesiam D processum fuisset dum ibi quoque fierent sacra, supervenit de Sabioncello Helius


1802. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

igitur jam in Cathedrali S. Marci templo sacra peracta forent, et ad aedem Sanctae Trinitatis aedem Sanctae Trinitatis Z: Sanctissimae Trinitatis Ecclesiam D processum fuisset dum ibi quoque fierent sacra, supervenit de Sabioncello Helius Cervinus Bona nobilis Ragusinus, quem Praetor a sacris in Praetorium deduxit. Ibi paulisper simul remotis † testibus testibus Z: arbitris D collocuti digressi


1803. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

aedem Sanctae Trinitatis Z: Sanctissimae Trinitatis Ecclesiam D processum fuisset dum ibi quoque fierent sacra, supervenit de Sabioncello Helius Cervinus Bona nobilis Ragusinus, quem Praetor a sacris in Praetorium deduxit. Ibi paulisper simul remotis † testibus testibus Z: arbitris D collocuti digressi sunt ab invicem, hic in Praetorio remansit, ille reversus est ad Sabioncellum. Tamen


1804. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

Bona Bona upisano iznad teksta interroganti Vincentio Roseneo de imminentibus periculis subridens responderat: Omnia bene caedent si Praetor abibit. podcrtano Z Nos sacrificium prosecuti circumlustrata urbe etiam tertio iteravimus Missae sacrificium in omnium Sanctorum aede ante mirificam V. Mariae [aedem] scriba ipse delevit Franciscanorum effigiem. Ibi contigit quidam ex nostris


1805. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

interroganti Vincentio Roseneo de imminentibus periculis subridens responderat: Omnia bene caedent si Praetor abibit. podcrtano Z Nos sacrificium prosecuti circumlustrata urbe etiam tertio iteravimus Missae sacrificium in omnium Sanctorum aede ante mirificam V. Mariae [aedem] scriba ipse delevit Franciscanorum effigiem. Ibi contigit quidam ex nostris ex labore, sive lacrymis, vel forsan propter timorem hostium pati spiritus


1806. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

intercluso halitu semimortuus. Nihilo minus postridie vix audita est vox hostes adesse, et ad primam acclamationem inter primos ex urbe elapsus non ante moderavit cursum, quam superatis montibus se reperit procul a Civitate 15 millia passuum. Apparati sacris deinde corpora curavimus. Vincentius Roseneus fratri retulit, quae audierat a Cervino Bona. Ille suspicatus dolo semina terrorum seri succensus quodam calore iracundiae plura animo volvebat, cum in aula praetoria sensit esse de annona


1807. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

Vicarium Reverendissimum Vicarium cum toto pene clero hinc recessisse; meque licet indignum tamen propter superiorum [licentiam] scriba ipse delevit absentiam curam gerere tum sacrorum, tum etiam sacerdotum. Si enim assumerem curam regiminis prophani nescio quantum conduceret. Non subterfugio onus, nec parcam labori, imo in omnibus semper praesto adero. Consulo tamen magis expedire, praeficere 4 seniores urbis. Tres videlicet


1808. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

terestres copiae Z: terestres hostium copiae D copiae, cum viderent suam classem classem in valle Z: classem tempestate disiunctam et in vallem D in valle reductam aedem sacram, et caenobium Divi Nicolai cremare, depredatae sunt totum suburbium incensis pene omnibus privatis, et sacris aedibus, et navigiis, cadaveribusque suorum in ignem conjectis alii reductam aedem


1809. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

classem in valle Z: classem tempestate disiunctam et in vallem D in valle reductam aedem sacram, et caenobium Divi Nicolai cremare, depredatae sunt totum suburbium incensis pene omnibus privatis, et sacris aedibus, et navigiis, cadaveribusque suorum in ignem conjectis alii reductam aedem sacram, et caenobium Divi Nicolai cremare, depredatae sunt totum suburbium incensis pene omnibus privatis, et sacris


1810. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

sacram, et caenobium Divi Nicolai cremare, depredatae sunt totum suburbium incensis pene omnibus privatis, et sacris aedibus, et navigiis, cadaveribusque suorum in ignem conjectis alii reductam aedem sacram, et caenobium Divi Nicolai cremare, depredatae sunt totum suburbium incensis pene omnibus privatis, et sacris aedibus, et navigiis, cadaveribusque suorum in ignem conjectis alii Z: reductam, ab oppugnatione cessarant; et in furorem


1811. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

et sacris aedibus, et navigiis, cadaveribusque suorum in ignem conjectis alii reductam aedem sacram, et caenobium Divi Nicolai cremare, depredatae sunt totum suburbium incensis pene omnibus privatis, et sacris aedibus, et navigiis, cadaveribusque suorum in ignem conjectis alii Z: reductam, ab oppugnatione cessarant; et in furorem quemdam actae totum suburbium deprendare, omnes sacras, et privatas Aedes incendere, cum Templo, et caenobio Sancti


1812. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

depredatae sunt totum suburbium incensis pene omnibus privatis, et sacris aedibus, et navigiis, cadaveribusque suorum in ignem conjectis alii Z: reductam, ab oppugnatione cessarant; et in furorem quemdam actae totum suburbium deprendare, omnes sacras, et privatas Aedes incendere, cum Templo, et caenobio Sancti Nicolai; et navigiis, cadaveribusque suum in ignem coniectis, omnia cremare aggressi sunt. Alii D se ad naves cum praeda receperunt


1813. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

qui certe tormentariis elapsis adigendorum tormentorum vicem strenue subiit, et de turri Omnium Sanctorum hostes damnis plurimis affecit. Antonius Pomeneus, sive Mamentinus Mamentinus Z: Mementinus D sacrista. Ex Patriciis fuerunt tantumodo viginti unus, videlicet Jo. Baptista Roseneus 83 annorum circa Idus Octobris explendorum, Hieronymus Gabrielius quindecim annis junior. Marinus Obradi pene paris aetatis ad Hieronime


1814. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

sex dies sumpserunt sumpserunt Z: consumpserunt D , in quibus totum pene suburbium cum duobus Monasteriis Franciscano, et Dominicano, et intra maenia multas aedes sacras et prophanas concremaverunt. Per totam quoque Pharensem Insulam circum vicina maria prepravljeno iz maenia impune vagati incendiis, et depopulationibus caedibusque grassabantur


1815. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]


Testantur testantur Z: testentur D natis scuta dicata Tholo.) Deo, ac Virgini matri, nostrisque tutelaribus Divis Bartholomaeo Apostolo, et Marco Evangelistae protectori praecipuo, omnibusque Celitibus pie sacravimus rem tali carmine subsignantes:
Inter mille rates sospes Corcyra Melena
Vauceli pulso parta trophaea dicat.
Virgo tuo a partu quingentis mille peractis
et decies septem proximus annus erat.


1816. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

eodem anno subsecutae ad Corinthiacas fauces magnae navalis victoriae, non vereor tamen astruere gesta Curzulensium non parvum fuisse nostris invadendorum hostium calcar, et stimulum. Fortunam dominari in bello, gentilium est dicere. Longe praestantius Sacrae Scripturae consuetudo Deum solet Dominum exercituum appellare, ita ut in medio sacrorum nostrorum sanctissimus ritus coelum, et terram plenam majestate Dei exercituum testatur. Nam dictio Sabaot Dominum super exercitus significat, ut omnes passim


1817. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

tamen astruere gesta Curzulensium non parvum fuisse nostris invadendorum hostium calcar, et stimulum. Fortunam dominari in bello, gentilium est dicere. Longe praestantius Sacrae Scripturae consuetudo Deum solet Dominum exercituum appellare, ita ut in medio sacrorum nostrorum sanctissimus ritus coelum, et terram plenam majestate Dei exercituum testatur. Nam dictio Sabaot Dominum super exercitus significat, ut omnes passim intelligant fortunam nihil prorsus esse, Deum vero auctorem omnium rerum vires quoque


1818. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

habitu indutae, inter arma, vulnera, et pericula impavidae, tela vel ministrarent, vel tractarent? An D An non Dei munus est est Z: fuit D vigilantibus frustra custodibus per ministros sacrorum furtivam hostium invasionem patefieri? Nunquid non est Dei beneficium ex nostris, qui debilitatem obsessorum proderet, captum fuisse prorsus neminem? Cum utique plurimi, dum ex urbe fugiunt sagittis, et plumbeis glandulis ab hostibus fuerint


1819. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph | Section]

corde dicamus opus
Templa vovent alii Pario de marmore ad astra
Ast alii in templo templo Z: templis D capta trophaea manu.
Ipse ego concesso nobis, ut spero triumpho
Grates perpetuas annua sacra feram,
Et memoria memoria Z: memori D totum testabor carmine factum,
Noster erit fructus, gloria tota tua. In magna navali


1820. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1 | Paragraph | Section]

2012-07-15T17:21:39 Početna verzija. supplied = provjereno u digitalizatu corr = ispravljen elektronski tekst CLAVIS SCRIPTURAE Sacrae SEU DE SERMONE SACRARUM LITERARUM, AUTORE MATTHIA FLACIO ILLYRICO. PARS PRIMA: In qua singularum vocum atque locutionum S. Scripturae usus ac ratio Alphabetico ordine explicatur.


1821. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1 | Paragraph | Section]

verzija. supplied = provjereno u digitalizatu corr = ispravljen elektronski tekst CLAVIS SCRIPTURAE Sacrae SEU DE SERMONE SACRARUM LITERARUM, AUTORE MATTHIA FLACIO ILLYRICO. PARS PRIMA: In qua singularum vocum atque locutionum S. Scripturae usus ac ratio Alphabetico ordine explicatur. Opus, et maximo annorum aliquot labore ac studio,


1822. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 2 | Paragraph | SubSect | Section]

et quomodo omnes parabolas cognoscetis? Luc. 24. Tunc aperuit illis mentem, ut intelligerent Scripturas. Hinc liquido apparet, esse ingens Dei beneficium, explicationem obscure dictorum et parabolarum Scripturae: et velle Servatorem nostrum, ut studiose discamus probe intelligere Sacrum sermonem, quia ex eius auditu ac intellectu fides oritur. ILLUSTRISS. ET PIENTISS. PRINCIPI AC DOMINO, DOMINO CHRISTOPHORO DUCI WIRTEBERGENSI, ET Comiti Teccensi ac Mompelgardi, suo Domino clementissimo: Optat


1823. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 3 | Paragraph | SubSect | Section]

casu ex atomis, ut Epicurei somniarunt, extitisse, et temere ferri, agitarique: sed ab aliquo infinitae sapientiae, potentiae et bonitatis architecto, et initio profectam esse, et etiamnum ac semper ab eodem regi, vegetari, ac veluti vivam operosamque servari. Quapropter non tantum sacri Scriptores, sed etiam profani, ex pia consideratione harum rerum omnium, retro per ἀνάλυσιν ad causas, ac ceu ad fontes regrediendo, ratio cinati sunt: esse unum aliquem omnium istarum rerum authorem, infinita sapientia, potentia et bonitate


1824. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 3 | Paragraph | SubSect | Section]

concludit, οὐκ ἀγαθὸν πολυκοιρανίη, εἷς κοίρανος ἔστω: Non bonum est esse multos reges in tota hac rerum natura, Rex unicus esto. Hoc genus investigandi agnoscendique Dei, etiam ipsemet commonstrat in Sacris literis: cum Moysen monet, ut cogitet quis dederit homini os ac sermonem, auditum et visum: et inde statuat, eundem talia semper posse potenter operari. Sic Psal. 94 obiurgat ac monet homines, inquiens: Intelligite stulti et insipientes in populo, et vos stulti quando tandem


1825. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 4 | Paragraph | SubSect | Section]

prophetas, proprium filium, et tandem per Apostolos. Neque tamen hoc solo, immenso, saepiusque iterato beneficio contentus fuit: sed etiam imbecillitati nostrae, oblivionique et mortalitati succurrens, ac impostorib. obvians, scripto omnia illa luculenter comprehendi curavit. Quae sacra Scriptura ideo θεόπνευστος divinitus inspirata dicitur, quia Spiritus sanctus eam per os sanctorum Dei organorum locutus est, et per eorundem manus conscripsit: sicut de Hieremia legitur, quod perinde prompte duabus vicibus librum suum scribae


1826. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 4 | Paragraph | SubSect | Section]

lucernae Scripturae, et eam dicunt esse sufficientissimam ad doctrinam, redargutionem, correctionem et institutionem: et denique ad efficiendum hominem plane peritum ad salutem, ut perfectus sit homo Dei, ad omne opus bonum integre instructus. Quin etiam tantus honos a Deo Scripturae sacrae defertur, ut inde ipsemet filius Dei suae doctrinae et personae testimonia petat: utque dicat caelum et terram potius corruituram, quam unum iota illius, aut apicem: Matth. 5. Luc. 16. utque denique suos Apostolos potissimum hoc organo aut gladio Spiritus et veritatis, ad expugnandas omnes


1827. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 5 | Paragraph | SubSect | Section]

huiusmodi adversariorum innumera blasphemaque dicta, copiose, et quidem ad verbum ex istorum scriptis desumpta, recensui in eo libro, quem inscripsi: Norma simul et praxis Synodi, etc. Contra quoque, veram et divinitus traditam normam cognoscendae veritatis, esse solam sacram Scripturam in Protestatione contra Conciliabulum plenissime ac evidentissime demonstravi. Quam tractationem perinde hic repetitam cupio, ac si inserta foret. ¶ At obiiciunt illi, de Textu quidem ac libris Sacris convenire, sed tamen de sensu ac intelligentia litem esse. Eam


1828. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 5 | Paragraph | SubSect | Section]

veram et divinitus traditam normam cognoscendae veritatis, esse solam sacram Scripturam in Protestatione contra Conciliabulum plenissime ac evidentissime demonstravi. Quam tractationem perinde hic repetitam cupio, ac si inserta foret. ¶ At obiiciunt illi, de Textu quidem ac libris Sacris convenire, sed tamen de sensu ac intelligentia litem esse. Eam igitur illi volunt ex patribus peti oportere. At contra Augustinus et Hilarius contendunt, ex collatione ipsius Scripturae loca aut dicta obscuriora esse illustranda. Quod sane etiam ipsemet Christus tum exemplo, tum mandato


1829. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 5 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei. quae sunt in summa: Imperitia linguarum: licentia declamitandi, et Scripturae testimoniis pene pro libitu abutendi: variae, et etiam contrariae interpretationes eorundem locorum ab iisdem Patribus adhibitae: et adhibitae: et denique, quod nullus eorum diligentissime ipsum Textum ac verba Sacrarum literarum explicuit. Etiam cum explicare videntur velle aliquem sacrum librum, potius ad rerum qualemcumque tractationem, et denique ad allegorias et rhetoricas declamationes aberrant. Etiam cum in vero sensu Scripturas citant, magis concinna elegantiaque dicta, quam totum


1830. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 5 | Paragraph | SubSect | Section]

testimoniis pene pro libitu abutendi: variae, et etiam contrariae interpretationes eorundem locorum ab iisdem Patribus adhibitae: et adhibitae: et denique, quod nullus eorum diligentissime ipsum Textum ac verba Sacrarum literarum explicuit. Etiam cum explicare videntur velle aliquem sacrum librum, potius ad rerum qualemcumque tractationem, et denique ad allegorias et rhetoricas declamationes aberrant. Etiam cum in vero sensu Scripturas citant, magis concinna elegantiaque dicta, quam totum contextum respiciunt: non aliter facientes, ac si aliquis serta aut corollas, pro


1831. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 5 | Paragraph | SubSect | Section]

pro arbitrio ex prato decerpendo flosculos, conficeret: aut centones qualescunque, suam sententiam alienis verbis exprimendo, consarciret. Non parum etiam obfuit perspicuitati Scripturae, simul et veritati ac puritati doctrinae Christianae, quod omnes ferme Scriptores ac Patres ita Sacras literas considerarunt, tractarunt et explicarunt, ac si illa quaedam miscellanea potius sententiarum essent, quam pulchre cohaerentia et recte conformata scripta: ut revera pleraque sunt optima methodo composita. Inde igitur consequutum est, ut nunquam vera sententia, ita instar dissolutarum


1832. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 5 | Paragraph | SubSect | Section]

miscellanea potius sententiarum essent, quam pulchre cohaerentia et recte conformata scripta: ut revera pleraque sunt optima methodo composita. Inde igitur consequutum est, ut nunquam vera sententia, ita instar dissolutarum scoparum dissipatae Scripturae, haberi potuerit. Vera enim sententia in Sacris literis, sicut etiam in omnibus aliis scriptis, non minima ex parte ex contextu, scopo, ac quasi proportione et congruentia inter se partium, ac ceu membrorum, plerunque accipitur: sicut etiam alias ubique singulae partes to tius alicuius, optime ex consideratione harmoniaque integri ac


1833. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 5 | Paragraph | SubSect | Section]

scopo, ac quasi proportione et congruentia inter se partium, ac ceu membrorum, plerunque accipitur: sicut etiam alias ubique singulae partes to tius alicuius, optime ex consideratione harmoniaque integri ac reliquarum partium intelliguntur. Verum de modo ac ratione recte cognoscendi Sacras literas, postea integer tractatus in hoc ipso Opere habetur: nunc obiter aliquas tantum veluti causas annoto, quarum culpa accidit, ut multi scriptores hactenus infeliciter Sacras literas tractaverint. Illa vero vel maxima pernicies totius verae pietatis


1834. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 6 | Paragraph | SubSect | Section]

integri ac reliquarum partium intelliguntur. Verum de modo ac ratione recte cognoscendi Sacras literas, postea integer tractatus in hoc ipso Opere habetur: nunc obiter aliquas tantum veluti causas annoto, quarum culpa accidit, ut multi scriptores hactenus infeliciter Sacras literas tractaverint. Illa vero vel maxima pernicies totius verae pietatis studiique sacri fuit, quod plerique recentiores Theologi aut Monachi, primum fuerunt ita corrupta quadam Philosophia et Logica, atque adeo etiam barbarissima Grammatica corrupti, et veluti dementati, ut


1835. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 6 | Paragraph | SubSect | Section]

literas, postea integer tractatus in hoc ipso Opere habetur: nunc obiter aliquas tantum veluti causas annoto, quarum culpa accidit, ut multi scriptores hactenus infeliciter Sacras literas tractaverint. Illa vero vel maxima pernicies totius verae pietatis studiique sacri fuit, quod plerique recentiores Theologi aut Monachi, primum fuerunt ita corrupta quadam Philosophia et Logica, atque adeo etiam barbarissima Grammatica corrupti, et veluti dementati, ut inde male praeconceptas opiniones, corruptumque iudicium, etiam in ipsam Theologiam Sacrasque literas


1836. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 6 | Paragraph | SubSect | Section]

pietatis studiique sacri fuit, quod plerique recentiores Theologi aut Monachi, primum fuerunt ita corrupta quadam Philosophia et Logica, atque adeo etiam barbarissima Grammatica corrupti, et veluti dementati, ut inde male praeconceptas opiniones, corruptumque iudicium, etiam in ipsam Theologiam Sacrasque literas intulerint: utque non aliter in fulgorem sacrae domus, literarumque divinitus inspiratarum intraverint, quam si talparum aut vesper tilionum oculos assumentes, in meridianam lucem prodirent. Quinetiam longius infausti homines progressi sunt. Nam plane perinde


1837. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 6 | Paragraph | SubSect | Section]

Theologi aut Monachi, primum fuerunt ita corrupta quadam Philosophia et Logica, atque adeo etiam barbarissima Grammatica corrupti, et veluti dementati, ut inde male praeconceptas opiniones, corruptumque iudicium, etiam in ipsam Theologiam Sacrasque literas intulerint: utque non aliter in fulgorem sacrae domus, literarumque divinitus inspiratarum intraverint, quam si talparum aut vesper tilionum oculos assumentes, in meridianam lucem prodirent. Quinetiam longius infausti homines progressi sunt. Nam plane perinde praecipuarum rerum ac vocabulorum sacrae Theologiae definitiones, ex


1838. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 6 | Paragraph | SubSect | Section]

utque non aliter in fulgorem sacrae domus, literarumque divinitus inspiratarum intraverint, quam si talparum aut vesper tilionum oculos assumentes, in meridianam lucem prodirent. Quinetiam longius infausti homines progressi sunt. Nam plane perinde praecipuarum rerum ac vocabulorum sacrae Theologiae definitiones, ex illa sua inepta Philosophia acceperunt: et tanquam principia quaedam in Sacras literas importarunt: sicut Mathematici initio singulorum librorum ac materiarum quasdam definitiones suo arbitrio assumunt, eisque tanquam principiis quibusdam in toto Opere utuntur.


1839. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 6 | Paragraph | SubSect | Section]

aut vesper tilionum oculos assumentes, in meridianam lucem prodirent. Quinetiam longius infausti homines progressi sunt. Nam plane perinde praecipuarum rerum ac vocabulorum sacrae Theologiae definitiones, ex illa sua inepta Philosophia acceperunt: et tanquam principia quaedam in Sacras literas importarunt: sicut Mathematici initio singulorum librorum ac materiarum quasdam definitiones suo arbitrio assumunt, eisque tanquam principiis quibusdam in toto Opere utuntur. Quemadmodum enim Euclides initio definit, quid nam vocet punctum, lineam, superficiem, triangulum,


1840. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 6 | Paragraph | SubSect | Section]

quid Bonum opus, quid Caro, quid Liberum arbitrium, quid Imputatio, quid etiam Mors: quid item Ratio valeat, quid Intellectus intelligere ac Voluntas boni velle possit. Hasce primarias res ac vocabula male descripta, intellectaque, secum assumentes sophistae, et in veneranda Sacrarum literarum mysteria intrantes, omnia ibi perverterunt ac corruperunt, violentissime cuncta ad sua illa falsa principia, suumque corruptissimum intellectum illarum summarum rerum detorquentes et invertentes. Cum sacra Scriptura nominat Peccatum, intellexerunt illi solum de


1841. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 6 | Paragraph | SubSect | Section]

intellectaque, secum assumentes sophistae, et in veneranda Sacrarum literarum mysteria intrantes, omnia ibi perverterunt ac corruperunt, violentissime cuncta ad sua illa falsa principia, suumque corruptissimum intellectum illarum summarum rerum detorquentes et invertentes. Cum sacra Scriptura nominat Peccatum, intellexerunt illi solum de externis actionibus, aut pravis cogitationibus, et qualibuscunque habitibus: quae omnia putaverunt tantum, postquam nati educatique sumus, nostro quodam arbitrio voluntateque suscipi: cum alioqui natura hominis sit per se optima dux


1842. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 6 | Paragraph | SubSect | Section]

habitibus. Quod vero passio Christi sit iustitia, nobisque ea per imputationem applicetur, id illis plane videtur absurdissimum. Iustificationem intelligunt, iuxta Latini vocabuli compositionem, esse reipsa iustum fieri, nulla prorsus habita ratione phrasis ac proprietatis Sacrarumliterarum, in Hebraeo ac Graeco fonte: sicut non ita dudum quidam seductores conati sunt probare, hanc esse significationem verbi Iustificare: quia etiam Caleidem in Aristotele significet, nempe cuipiam rei calorem communicare. Quare istis hominibus nihil videtur absurdius


1843. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 7 | Paragraph | SubSect | Section]

sine operibus: ideoque eam ipsius locutionem mille modis et interpretati unculis vertunt ac pervertunt, ut Paulum vel invitum, vinctumque, ac pessime mulctatum in sua castra pertrahant. Eadem ratione et alias illas primarias voces ac res, dictaque de eis in Sacro volumine, corrumpunt iuxta praeconceptas opiniones, et ineptas pseudophilosophiae descriptiones, quibus penitus praeoccupati, ac veluti ebrii dementatique sunt: eoque etiam furenter in Sacris libris debacchantur. Huic nocentissimae pesti ut nostri praeceptores obviarent, eamque ab


1844. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 7 | Paragraph | SubSect | Section]

Eadem ratione et alias illas primarias voces ac res, dictaque de eis in Sacro volumine, corrumpunt iuxta praeconceptas opiniones, et ineptas pseudophilosophiae descriptiones, quibus penitus praeoccupati, ac veluti ebrii dementatique sunt: eoque etiam furenter in Sacris libris debacchantur. Huic nocentissimae pesti ut nostri praeceptores obviarent, eamque ab Ecclesia Dei amolirentur, coacti sunt contra mox initio, veras illarum rerum ac vocum descriptiones ac explicationes, ex ipsismet sacris fontibus depromere, et piis auditoribus ore simul ac


1845. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 7 | Paragraph | SubSect | Section]

ac veluti ebrii dementatique sunt: eoque etiam furenter in Sacris libris debacchantur. Huic nocentissimae pesti ut nostri praeceptores obviarent, eamque ab Ecclesia Dei amolirentur, coacti sunt contra mox initio, veras illarum rerum ac vocum descriptiones ac explicationes, ex ipsismet sacris fontibus depromere, et piis auditoribus ore simul ac scripto proponere. Qua ratione etiam feliciter ac utiliter sacra Biblia, veramque religionem illustrarunt. Insigne prorsus est in hac parte illud viri Dei Lutheri exemplum, qui indicat se maximo labore ac difficultate, et simul etiam in


1846. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 7 | Paragraph | SubSect | Section]

pesti ut nostri praeceptores obviarent, eamque ab Ecclesia Dei amolirentur, coacti sunt contra mox initio, veras illarum rerum ac vocum descriptiones ac explicationes, ex ipsismet sacris fontibus depromere, et piis auditoribus ore simul ac scripto proponere. Qua ratione etiam feliciter ac utiliter sacra Biblia, veramque religionem illustrarunt. Insigne prorsus est in hac parte illud viri Dei Lutheri exemplum, qui indicat se maximo labore ac difficultate, et simul etiam in genti fructu deprehendisse, quod iustitia Dei in Paulo non eam significet, qua ipsemet Deus iustus sit: sed qua


1847. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 7 | Paragraph | SubSect | Section]

labore ac difficultate, et simul etiam in genti fructu deprehendisse, quod iustitia Dei in Paulo non eam significet, qua ipsemet Deus iustus sit: sed qua peccatores, non imputans eis peccata, iustos faciat, aut gratis per remissionem peccatorum iustificet. Nec tamen tantum aliquas sacras voces ac res adversarii male descripserunt: sed etiam in universum tum cognitionem linguarum ut noxiam impediverunt: tum etiam scrutationem fontium Hebraei ac Graeci improbant, dum contendunt inde haereses exoriri: et severissime, atque adeo sub anathemate praecipiunt, ut omnes in sola


1848. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 7 | Paragraph | SubSect | Section]

et merita hominum, uti acerbissimi gratiae Dei hostes, traduxerint. Sic etiam, ubi aliqui tetri errores nunc grassantes damnantur, illi adhibita prava expositione verum textus sensum inverterint, ne pius Lector ullam salutarem institutionem, aut consolationem inde perciperet. Cum vero Sacrae literae sint (ut et supra indicatum est) unicus fons salutaris illius ac caelestis veritatis, qua Deum eiusque voluntatem, et rationem perveniendi ad aeternam felicitatem cognoscamus, easque nos filius Dei summo studio die ac nocte scrutari iusserit: vehementer mirandum simul ac deplorandum


1849. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 7 | Paragraph | SubSect | Section]

in Ecclesia Dei expositum, cognitumque, ac plane omnibus, quoad cognitionem, familiarissimum factum esse. Quid enim magis utile, atque adeo necessarium esse queat, quid etiam magis a doctoribus Ecclesiae fieri oporteat, quam ut (sicut summus eorum praeceptor fecit) auditoribus ita Sacras literas sua explicatione aperirent, ac perspicuas redderent, ut non amplius viderentur esse in parabolis, proverbiis ac aenigmatib. scriptae: sed ut omnes dicere possent, Ecce nunc aperte loqueris, nec proverbium ullum dicis: . 16. et denique, ut omnes parabolas seu obscuriores locutiones


1850. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 7 | Paragraph | SubSect | Section]

Sacras literas sua explicatione aperirent, ac perspicuas redderent, ut non amplius viderentur esse in parabolis, proverbiis ac aenigmatib. scriptae: sed ut omnes dicere possent, Ecce nunc aperte loqueris, nec proverbium ullum dicis: . 16. et denique, ut omnes parabolas seu obscuriores locutiones Sacrarum literarum notas perspectasque haberemus? quod Christus a suis Apostolis flagitat et toties alias, accusans eos, quod metaphoras fermenti Pharisaeorum, dormitionis Lazari, panis caelestis ( Iohan. 6. ) cibi spiritualis ( Ioh. 4. ) novae nativitatis ( Iohan. 3. ) non intelligant. Postulat


1851. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 7 | Paragraph | SubSect | Section]

haberemus? quod Christus a suis Apostolis flagitat et toties alias, accusans eos, quod metaphoras fermenti Pharisaeorum, dormitionis Lazari, panis caelestis ( Iohan. 6. ) cibi spiritualis ( Ioh. 4. ) novae nativitatis ( Iohan. 3. ) non intelligant. Postulat ergo, ac praecipit Deus severissime, ut sacrum sermonem textumque recte intelligamus. Sane, si verum est quod oves Dei vocem eius audiant, et audire ac intelligere quam (--) planissime debeant: nihil profecto prius aut potius esse omnibus deberet, quam ut ipsum Deum in Sacris


1852. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 8 | Paragraph | SubSect | Section]

ut sacrum sermonem textumque recte intelligamus. Sane, si verum est quod oves Dei vocem eius audiant, et audire ac intelligere quam (--) planissime debeant: nihil profecto prius aut potius esse omnibus deberet, quam ut ipsum Deum in Sacris literis ad totum genus humanum loquentem, quam clarissime, ac citra omnem dubitationem scrupumque intelligerent. Verba enim eius, vere verba vitae sunt. Amplissimus profecto et instructissimus thesaurus, aut Copiaecornu omnium caelestium bonorum, nobis in Sacris literis paratus


1853. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 8 | Paragraph | SubSect | Section]

quam ut ipsum Deum in Sacris literis ad totum genus humanum loquentem, quam clarissime, ac citra omnem dubitationem scrupumque intelligerent. Verba enim eius, vere verba vitae sunt. Amplissimus profecto et instructissimus thesaurus, aut Copiaecornu omnium caelestium bonorum, nobis in Sacris literis paratus propositusque est: nec sane quicquam aliud restat, nisi ut nos inde omnia nobis necessaria ac salutaria remedia hauriamus, eisque in timore Dei fruamur. Haurire vero et accipere tanta bona quomodo tandem possumus, si sermonem earum planissime ac clarissime non intelligimus?


1854. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 8 | Paragraph | SubSect | Section]

hauriamus, eisque in timore Dei fruamur. Haurire vero et accipere tanta bona quomodo tandem possumus, si sermonem earum planissime ac clarissime non intelligimus? Quare id unum, maximeque necessarium semper fuit, est, et erit in Ecclesia, ut fideles, praesertim doctores, sermonem Sacrarum literarum quam plenissime ac perfectissime cognitum, perspectumque, atque adeo (sicut et prius dixi) familiarissimum habeant, non aliter ac dulcissimae fidissimaeque suae nutriculae loquelam: uti vere Scriptura, benignissima quaedam alumna omnium bonarum mentium ac piarum animarum


1855. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 8 | Paragraph | SubSect | Section]

bonarum mentium ac piarum animarum appellari posset, ac etiam deberet. At contra, bone Deus, quam nil minus a Theologis (quod dolens gemensque dico) actum elaboratumque est inde ferme a Christi temporibus usque ad nostram hanc aetatem, quam ut ipsemet nativus sermo, textus ac sensus Sacrarum literarum clare perciperetur: utque Christiani ipsummet suum praeceptorem in eis clare loquentem, docentemque, ac sua bona offerentem, quasi coram, propriisque auribus, ac sine interprete aut internuncio audire possent? Olim, mox post Apostolos, plerique scriptores ad


1856. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 8 | Paragraph | SubSect | Section]

moralibus, et virtutib. vitiisque disputationes proruerunt: ignari prorsus nativae corruptionis hominis, et Evangelii mysteriorum et beneficiorum Christi. Aliquanto post, plane in poeticas allegorias, vel potius mythologias, et veluti quasdam peregrinas metamorphoses, Origenes et alii Sacras literas nefarie transformarunt: ut potius quidvis aliud Christianus homo audiret, quam ipsum Sacrarum literarum nativum sermonem ac sensum. Quare etiamsi varia exemplaria versionum Sacrarum literarum conquisierunt, eaque inter se accurate contulerunt, indeque sua Hexapla confecerunt: tamen


1857. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 8 | Paragraph | SubSect | Section]

et Evangelii mysteriorum et beneficiorum Christi. Aliquanto post, plane in poeticas allegorias, vel potius mythologias, et veluti quasdam peregrinas metamorphoses, Origenes et alii Sacras literas nefarie transformarunt: ut potius quidvis aliud Christianus homo audiret, quam ipsum Sacrarum literarum nativum sermonem ac sensum. Quare etiamsi varia exemplaria versionum Sacrarum literarum conquisierunt, eaque inter se accurate contulerunt, indeque sua Hexapla confecerunt: tamen revera sacro textui, suis illis mythologiarum transfigurationibus, sublato literali sensu, prorsus


1858. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 8 | Paragraph | SubSect | Section]

in poeticas allegorias, vel potius mythologias, et veluti quasdam peregrinas metamorphoses, Origenes et alii Sacras literas nefarie transformarunt: ut potius quidvis aliud Christianus homo audiret, quam ipsum Sacrarum literarum nativum sermonem ac sensum. Quare etiamsi varia exemplaria versionum Sacrarum literarum conquisierunt, eaque inter se accurate contulerunt, indeque sua Hexapla confecerunt: tamen revera sacro textui, suis illis mythologiarum transfigurationibus, sublato literali sensu, prorsus novam faciem aut larvam induxerunt. Secuta deinde est aetas Hebreae linguae


1859. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 8 | Paragraph | SubSect | Section]

literas nefarie transformarunt: ut potius quidvis aliud Christianus homo audiret, quam ipsum Sacrarum literarum nativum sermonem ac sensum. Quare etiamsi varia exemplaria versionum Sacrarum literarum conquisierunt, eaque inter se accurate contulerunt, indeque sua Hexapla confecerunt: tamen revera sacro textui, suis illis mythologiarum transfigurationibus, sublato literali sensu, prorsus novam faciem aut larvam induxerunt. Secuta deinde est aetas Hebreae linguae prorsus ignara, ut parum efficere in hoc genere potuerit. Quin potius studio declamitandi, ac dulcedine suarum


1860. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 8 | Paragraph | SubSect | Section]

prorsus novam faciem aut larvam induxerunt. Secuta deinde est aetas Hebreae linguae prorsus ignara, ut parum efficere in hoc genere potuerit. Quin potius studio declamitandi, ac dulcedine suarum cogitationum et inventionum, Theologi ad sua potius commenta deflexerunt, quam ut vel Sacras literas, vel earum nativum sensum explicarent. Unus popularis meus HIERONYMUS, linguarum egregie peritus fuit: conatusque est Sacras literas tum versionibus, tum explicationibus illustrare. Sed revera, et morbi humani et medici Christi ignarus, destitutusque tum clave Scripturam


1861. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 8 | Paragraph | SubSect | Section]

potuerit. Quin potius studio declamitandi, ac dulcedine suarum cogitationum et inventionum, Theologi ad sua potius commenta deflexerunt, quam ut vel Sacras literas, vel earum nativum sensum explicarent. Unus popularis meus HIERONYMUS, linguarum egregie peritus fuit: conatusque est Sacras literas tum versionibus, tum explicationibus illustrare. Sed revera, et morbi humani et medici Christi ignarus, destitutusque tum clave Scripturam aperiente, nempe discrimine Legis et Evangelii: tum etiam ipso apertore aut ianitore eius, agno Dei, parum praestare potuit. Quod etiam paulo


1862. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 8 | Paragraph | SubSect | Section]

Sed revera, et morbi humani et medici Christi ignarus, destitutusque tum clave Scripturam aperiente, nempe discrimine Legis et Evangelii: tum etiam ipso apertore aut ianitore eius, agno Dei, parum praestare potuit. Quod etiam paulo ante nostra tempora Lyrae defuit, cum alioqui sedulo in sacro volumine illustrando laboraverit. Post patrum aetatem, hoc est, post Gregorium Magnum, sequuti sunt Theologi, qui magis in Patribus ac Conciliis, et omnino hominum sanctionibus et traditionibus discendis, docendisque, eorumque dictis ac sententiis decerpendis, colligendis, et in


1863. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 8 | Paragraph | SubSect | Section]

post Gregorium Magnum, sequuti sunt Theologi, qui magis in Patribus ac Conciliis, et omnino hominum sanctionibus et traditionibus discendis, docendisque, eorumque dictis ac sententiis decerpendis, colligendis, et in summas quasdam redigendis occupati fuerunt, quam in scrutandis illustrandisque sacrosanctis Dei monumentis. Postremo, successerunt Sententiarii ac Monachi rixatores, comminiscentes varias superstitiones, et ineruditas corruptae philosophiae spinositates: quib. accesserunt quaestores et impostores, aut fumivendi indulgentiarii,


1864. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 9 | Paragraph | SubSect | Section]

spinositates: quib. accesserunt quaestores et impostores, aut fumivendi indulgentiarii, miraculorum figuli ac iactatores, suorumque operum supere rogationis et meritorum Sanctorum mercatores. Nostra demum aetate, ingenti Dei beneficio, coeperunt Sacrae literae in magno esse precio, et a multis diligenter examinari, earumque sententia populo Dei proponi, ac mysteria earum salutariter explicari. Confectae etiam sunt multae valde laboriosae ac laudabiles versiones, inter quas Lutheri vulgaris excellit. Explicuit quoque idem, et


1865. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 9 | Paragraph | SubSect | Section]

ac noxia importunitate, prorsus fieri necesse fuit. Verum (ut nullum bonum sine aliquo malo infortuniove mortalibus contingit) in hac tanta felicitate, non levis calamitas intervenit, quod plerique interpretes nimia quadam prolixitate voluminum, suas potius scriptiones, quam ipsum Sacrarum literarum textum auditori proponere videntur: eoque de materiis plerumque copiose, de ipso autem textu ac sermone Sacrarum literarum (quod salva eorum pace dictum velim) nimium ieiune disserunt. Quare sua illa immensa prolixitate potius abducunt lectorem a Sacris literis, quam ad eas


1866. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 9 | Paragraph | SubSect | Section]

contingit) in hac tanta felicitate, non levis calamitas intervenit, quod plerique interpretes nimia quadam prolixitate voluminum, suas potius scriptiones, quam ipsum Sacrarum literarum textum auditori proponere videntur: eoque de materiis plerumque copiose, de ipso autem textu ac sermone Sacrarum literarum (quod salva eorum pace dictum velim) nimium ieiune disserunt. Quare sua illa immensa prolixitate potius abducunt lectorem a Sacris literis, quam ad eas adducunt: quod tamen unicum pii, fidelis, doctique interpretis officium esse, censeri par est. Concedendum sane est


1867. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 9 | Paragraph | SubSect | Section]

potius scriptiones, quam ipsum Sacrarum literarum textum auditori proponere videntur: eoque de materiis plerumque copiose, de ipso autem textu ac sermone Sacrarum literarum (quod salva eorum pace dictum velim) nimium ieiune disserunt. Quare sua illa immensa prolixitate potius abducunt lectorem a Sacris literis, quam ad eas adducunt: quod tamen unicum pii, fidelis, doctique interpretis officium esse, censeri par est. Concedendum sane est in hoc genere aliquid praestantibus doctoribus, et doctrinae caelestis instauratoribus: qui initio tum latentem veritatem evolvere, tum


1868. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 9 | Paragraph | SubSect | Section]

instauratoribus: qui initio tum latentem veritatem evolvere, tum regnantes grassantesque errores multiplicium seductorum redarguere necesse habuerunt. Sed nimis multi sibi in hac parte, nimiam plane quandam licentiam sumunt. Quo fit, ut nullius ferme hominis vita, evolvendis omnibus Commentariis sacrarum literarum, tantum nostro aevo conscriptis, sufficere posse videatur. Aliqui nihil omnius utilem operam navarunt, illustrando praesertim Novum testamentum suis versionibus et annotationibus. Nec etiam aspernanda est succincta Vatabli glossa veteris Testamenti. Quidam


1869. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 9 | Paragraph | SubSect | Section]

in multis testimonia desunt, multa inter se pugnant, multa significata adhuc desunt: non pauca etiam parum vere, atque adeo quaedam etiam impie dicuntur: ut, cum fides iustificans non raro cum charitate et bonis operibus confunditur. Quibus causis motus, volui novum Opus de sermone Sacrarum literarum, quanta omnino potui diligentia, consultis diligenter locis Scripturae, et linguarum natura ac proprietate, nec neglectis bonorum scriptorum sententiis, conficere: quo studio si Sacrae theologiae, syncerissimam veritatem ex ipsis Sacrarum literarum fontibus, cognito earum


1870. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 9 | Paragraph | SubSect | Section]

charitate et bonis operibus confunditur. Quibus causis motus, volui novum Opus de sermone Sacrarum literarum, quanta omnino potui diligentia, consultis diligenter locis Scripturae, et linguarum natura ac proprietate, nec neglectis bonorum scriptorum sententiis, conficere: quo studio si Sacrae theologiae, syncerissimam veritatem ex ipsis Sacrarum literarum fontibus, cognito earum sermone, haurire et habere possent. Qua opera, Deo dante, id efficietur, ut tanto magis sacer Codex tum teratur, tum etiam intelligatur. ¶ Prima igitur et prolixissima eius pars continebit


1871. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 9 | Paragraph | SubSect | Section]

Quibus causis motus, volui novum Opus de sermone Sacrarum literarum, quanta omnino potui diligentia, consultis diligenter locis Scripturae, et linguarum natura ac proprietate, nec neglectis bonorum scriptorum sententiis, conficere: quo studio si Sacrae theologiae, syncerissimam veritatem ex ipsis Sacrarum literarum fontibus, cognito earum sermone, haurire et habere possent. Qua opera, Deo dante, id efficietur, ut tanto magis sacer Codex tum teratur, tum etiam intelligatur. ¶ Prima igitur et prolixissima eius pars continebit singularum Scripturae vocum, et phrasium ex illis


1872. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 10 | Paragraph | SubSect | Section]

contra valde vereor, ne multi eo ad corrumpendam Scripturam veritatemque abutantur. Quanto enim quaeque res nobilior, et magis ad gloriam Dei directa est: tanto ea Satan et impii foedius, in contumeliam Dei, et publicum damnum abutuntur. Hunc extremum pravorum hominum abusum, cum omnium maxime in Sacris literis, ac illo sacrosancto libro omnipotentis Dei cernamus: quanto magis ego in meo hoc Opere perferre ac tolerare cogar? Antidotum sane, quod eorum venenatae malitiae in hoc genere maleficii grassanti opponam, non habeo aliud, nisi quod oro Omnipotentem illum patrem, ut ille


1873. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 10 | Paragraph | SubSect | Section]

multi eo ad corrumpendam Scripturam veritatemque abutantur. Quanto enim quaeque res nobilior, et magis ad gloriam Dei directa est: tanto ea Satan et impii foedius, in contumeliam Dei, et publicum damnum abutuntur. Hunc extremum pravorum hominum abusum, cum omnium maxime in Sacris literis, ac illo sacrosancto libro omnipotentis Dei cernamus: quanto magis ego in meo hoc Opere perferre ac tolerare cogar? Antidotum sane, quod eorum venenatae malitiae in hoc genere maleficii grassanti opponam, non habeo aliud, nisi quod oro Omnipotentem illum patrem, ut ille talium conatus potenter


1874. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 10 | Paragraph | SubSect | Section]

sermonis rediens, eum concludam: illud sane toto pectore persuadere omnibus hominibus optarim, ut omni studio ad cognitionem Dei, idque per meditationem legis ipsius diu noctuque adhibitam, contenderent. Ad quam Scripturae scrutationem aut meditationem, vel in primis necessarium foret, sermonem sacrum secundum eius nativam vim (quae non aliunde rectius cognoscitur, quam ex ipsis Sacris literis) quam rectissime intelligere. De quo instrumento, totaque ratione cognoscendi Sacras literas, in toto hoc volumine, et praesertim in libello cui hunc ipsum titulum feci, copiosius


1875. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 10 | Paragraph | SubSect | Section]

optarim, ut omni studio ad cognitionem Dei, idque per meditationem legis ipsius diu noctuque adhibitam, contenderent. Ad quam Scripturae scrutationem aut meditationem, vel in primis necessarium foret, sermonem sacrum secundum eius nativam vim (quae non aliunde rectius cognoscitur, quam ex ipsis Sacris literis) quam rectissime intelligere. De quo instrumento, totaque ratione cognoscendi Sacras literas, in toto hoc volumine, et praesertim in libello cui hunc ipsum titulum feci, copiosius disservi: ut de eadem re denuo hic verba facere, operae precium minime fore videatur.


1876. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 10 | Paragraph | SubSect | Section]

contenderent. Ad quam Scripturae scrutationem aut meditationem, vel in primis necessarium foret, sermonem sacrum secundum eius nativam vim (quae non aliunde rectius cognoscitur, quam ex ipsis Sacris literis) quam rectissime intelligere. De quo instrumento, totaque ratione cognoscendi Sacras literas, in toto hoc volumine, et praesertim in libello cui hunc ipsum titulum feci, copiosius disservi: ut de eadem re denuo hic verba facere, operae precium minime fore videatur. Adscripsi quoque supra testimonia Spiritus sancti, quod omnino ex hoc sacro volumine diligenter


1877. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 10 | Paragraph | SubSect | Section]

totaque ratione cognoscendi Sacras literas, in toto hoc volumine, et praesertim in libello cui hunc ipsum titulum feci, copiosius disservi: ut de eadem re denuo hic verba facere, operae precium minime fore videatur. Adscripsi quoque supra testimonia Spiritus sancti, quod omnino ex hoc sacro volumine diligenter accurateque tractato, veritas caelestis, ipseque omnis boni fons ac rerum omnium Creator cognoscendus sit. Ostendi item postea in quodam capite Secundae Partis, firmissimas rationes, aut potius demonstrationes, cur ex patribus solida veritas nequaquam


1878. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 11 | Paragraph | SubSect | Section]

fons ac rerum omnium Creator cognoscendus sit. Ostendi item postea in quodam capite Secundae Partis, firmissimas rationes, aut potius demonstrationes, cur ex patribus solida veritas nequaquam haberi queat. Reliquum igitur forte foret, ut omnes ad ardentissimum studium Sacras literas cognoscendi ac sequendi excitarem: quod quia multis hactenus ex professo factum, et a me in quadam tractatione sub finem Secundae Partis, fit: ante omnia vero ab ipsomet Domini spiritu factum est: et adhuc quotidie fit, dum ingenti quodam mirabilique ardore plurimorum corda hoc ipso


1879. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 11 | Paragraph | SubSect | Section]

quod quia multis hactenus ex professo factum, et a me in quadam tractatione sub finem Secundae Partis, fit: ante omnia vero ab ipsomet Domini spiritu factum est: et adhuc quotidie fit, dum ingenti quodam mirabilique ardore plurimorum corda hoc ipso tempore incendit, ad cognoscendos et illustrandos sacros libros. Unde ipsa quotidiana palpabilisque experientia testatur, magis esse illustratum, et omnium manibus tritum, sacrosanctum istud Dei volumen, hisce proximis annis 50, quam antea mille et quingentis. Quapropter etiam hanc partem omittam: illud tantum unum addendo, valde esse


1880. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 11 | Paragraph | SubSect | Section]

ab ipsomet Domini spiritu factum est: et adhuc quotidie fit, dum ingenti quodam mirabilique ardore plurimorum corda hoc ipso tempore incendit, ad cognoscendos et illustrandos sacros libros. Unde ipsa quotidiana palpabilisque experientia testatur, magis esse illustratum, et omnium manibus tritum, sacrosanctum istud Dei volumen, hisce proximis annis 50, quam antea mille et quingentis. Quapropter etiam hanc partem omittam: illud tantum unum addendo, valde esse deplorandum, non paucos docentes in eo esse ambitionis errore, ut non putent se satis doctos apud vulgus haberi posse,


1881. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 11 | Paragraph | SubSect | Section]

mille et quingentis. Quapropter etiam hanc partem omittam: illud tantum unum addendo, valde esse deplorandum, non paucos docentes in eo esse ambitionis errore, ut non putent se satis doctos apud vulgus haberi posse, nisi subinde aliquas sententiolas scriptorum citent: eoque remisso Sacrarum literarum studio, Patrum lectioni vacant: cum tamen contra, plus sit solidae ac vere eruditae Theologiae in unico aliquo Sacri Codicis libello, quam in omnibus hominum scriptis, sive Patres, sive filii, fratres aut praeceptores vocentur. Non quidem nego etiam illis aliquid temporis dandum


1882. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 11 | Paragraph | SubSect | Section]

paucos docentes in eo esse ambitionis errore, ut non putent se satis doctos apud vulgus haberi posse, nisi subinde aliquas sententiolas scriptorum citent: eoque remisso Sacrarum literarum studio, Patrum lectioni vacant: cum tamen contra, plus sit solidae ac vere eruditae Theologiae in unico aliquo Sacri Codicis libello, quam in omnibus hominum scriptis, sive Patres, sive filii, fratres aut praeceptores vocentur. Non quidem nego etiam illis aliquid temporis dandum esse, sed Sacrae potissimum literae sunt versandae ac terendae diurna simul ac nocturna opera. Omnes ergo qui volent


1883. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 11 | Paragraph | SubSect | Section]

studio, Patrum lectioni vacant: cum tamen contra, plus sit solidae ac vere eruditae Theologiae in unico aliquo Sacri Codicis libello, quam in omnibus hominum scriptis, sive Patres, sive filii, fratres aut praeceptores vocentur. Non quidem nego etiam illis aliquid temporis dandum esse, sed Sacrae potissimum literae sunt versandae ac terendae diurna simul ac nocturna opera. Omnes ergo qui volent vere eruditi esse ad regnum caelorum, dent omni studio operam, ut utrunque Testamentum nocturna diurnaque manu versando, idque diligentissime in omnibus eius arcis ac thesauris


1884. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 11 | Paragraph | SubSect | Section]

aperit, et cor illustrat, ut mysteria eius vere perspicere, et non per velum divinare possimus. Attribui nihilo minus ideo appellationem hanc nostro huic labori, quia et sermonis ac phrasium cognitio, quam non raro Christus a suis Apostolis serio exigit, plurimum facit ad intellectum Sacrarum literarum: et de rebus quoque ipsis et agnitione Christi non pauca in hoc opere dicta sunt, quae si recte intelligentur, vere clavem ac lumen Sacris literis afferent, et inferent. Certe cum verba sint notae rerum necessario sensus Scripturae ex vocabulorum ac sermonis noticia percipiendi


1885. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 11 | Paragraph | SubSect | Section]

hanc nostro huic labori, quia et sermonis ac phrasium cognitio, quam non raro Christus a suis Apostolis serio exigit, plurimum facit ad intellectum Sacrarum literarum: et de rebus quoque ipsis et agnitione Christi non pauca in hoc opere dicta sunt, quae si recte intelligentur, vere clavem ac lumen Sacris literis afferent, et inferent. Certe cum verba sint notae rerum necessario sensus Scripturae ex vocabulorum ac sermonis noticia percipiendi sunt. Sublevabit autem me, ut spero, aliquantulum etiam aliorum exemplum. Nam quod exemplo fit (teste Cicerone) iure fieri videtur. Aliqui


1886. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 12 | Paragraph | SubSect | Section]

non tantum episcopalem mitram, sed etiam cardinalitium galerum, quem facilime post tot amplissimas legationes adipisci potuisset, contempsit: potius eligens malis affici simul cum populo Dei, quam temporariis commodis peccati perfrui: maioresque arbitratus divitias probrum Christi, quam Babylonis sacrilegos, abominationibusque per nefas partos thesauros. Perge igitur, Princeps amplissime, in tam praeclaro instituto: et dum alio sua quenque voluptas cupiditasque trahit, tua sit magna voluptas Christus, pietas, iustitia, omnisque honestas, ac publicum bonum: ad quae omnia res


1887. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 12 | Paragraph | SubSect | Section]

erroresque noxii damnentur, et ex domo Domini eliminentur. Utinam vero ea mihi a Deo Optimo Maximo benedictio contingat, ut ἀντίστροϕον aut correspondens huic opus Compendiariae expositionis aut Glossae (uti vocant) supra totum Sacrum codicem, absolvere liceat. Sane praeclare eis organis ac operibus candidati Theologiae sublevarentur, et iuvarentur. Hac enim ratione, dum hic quidem singulae quaedam voces ac phrases, atque adeo etiam sententiae et variae dicendi rationes, plenis explicationibus, regulis ac tractatib.


1888. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 13 | Paragraph | Section]

plerumque ἀπὸ, aut etiam ὑπὸ. Varia autem habent istae praepositiones significata, usus, aut etiam abusus in omnibus linguis: de quibus rudior auditor monendus est, etiamsi multi eorum non minus in prophanis quam in Sacris literis usitati notique sint. Comparationem notat. nam Hebraei, cum non habeant comparativos ac superlativos, positivis pro eis utuntur, apposita particula comparativa Min, Quam vel Ab: vel additis, vel omissis adverbiis intendendi. Psal. 119. Ab inimicis, a senibus et


1889. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 14 | Paragraph | SubSect | Section]

Deum pii ingeminent ac vocent. Quod sane tum natura invocationis Deum solicitantis, tum ardor gemitus solet facere, ut scilicet idem saepius ingeminet. Sed obstat articulus , qui indicat, pater poni nominative. Ad quod respondent aliqui, fieri interdum in sacris, ut rectus pro vocativo ponatur. Math. 1. Ioseph filius, ὑιός David, ne timeas accipere Mariam. de quo hebraismo in nominibus, et in voce PATER. Erasmus probat sententiam de ingeminatione ab Emphasi, Rom. 8. Contrâ Gal. 4 improbat. Verum de


1890. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 15 | Paragraph | SubSect | Section]

et sanguinem eius laverit de medio eius. 1. Corinth. 6. Et hoc quidem aliquando fuistis, sed abluti estis. Hebr. 10. Abluti corpus aqua munda Ablue peccata tua, Act. 2. id est, patiare ea sanguine Christi ablui. Verum de hoc composito, in simplici verbo LAVARE. ABNEGARE, vox in sacris usitata, significat in genere repudiare, relinquere, aut plane deserere aliquod dogma, personam aut rem. Accipitur vero tum in bonam, tum etiam in malam partem. In malam, ut si quis quoquomodo, vel verbis, vel sermone, vel gestu, aut nutu aliquo significet, aut subindicet se abhorrere a


1891. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 17 | Paragraph | SubSect | Section]

illud celebre dogma, Nosce teipsum. unde tandem agnoscit talis peccator aut infidelis, doctrinam per vestrum os prolatam, vere ipsiusmet Dei vocem doctrinamque esse, qui etiam intima cordis humani scrutetur et perspiciat: atque ita convictus et conversus glorificat Deum. Hic sane primarius usus sacrarum concionum est, etiam hodierna die. Obscurus locus est Psal. 51, Ecce veritatem diligis in interioribus, et in occulto sapientiam scire me facis. Sententia tamen omnium aptissima, et etiam ipsimet Hebraeae linguae convenientissima esse videtur, quod Deus diligat et doceat


1892. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 17 | Paragraph | SubSect | Section]

a pravis eorum conatibus. Lingua secreti, est lingua clam detrahens. Proverb. 25. Ut aquilo fugat pluviam, sic facies iracunda linguam secreti: id est, austeritas ac severitas alicuius, aliquando detractores compescit metu periculi. ABUNDARE verbum habet etiam suam energiam in Sacris literis: quae nequaquam negligenda est. Nam cum Christus dicit Matth. 5, Nisi abundaverit iustitia vestra plus quam scribarum et Pharisaeorum, περισσεύση: videtur esse allusio ad mensurationem, quae fit vasis. Non enim simpliciter ac per se


1893. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 18 | Paragraph | SubSect | Section]

ab omni culpa et poena dimittuntur. Videtur autem inde venire haec solvendi aut absolvendi locutio, quod rei, seu accusati, vel legibus, vadimonio ac obligationibus aliquibus, vel etiam vinculis ac carceribus ligati constrictique teneantur, aut saltem actoris accusatione in famentur, seu (ut sacrae literae loquuntur) impiificentur: quos postea iudex ut innocentes vinculis illis soluit, aut absoluit, ἀπολύει. In Ecclesia autem Christus ministris suis potestatem et mandatum dedit, ut homines sua peccata, veluti tristissima quaedam vincula


1894. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 18 | Paragraph | SubSect | Section]

retenta sunt. Quare absolutio est idem quod remissio peccatorum, aut iustificatio. Absolvimur enim ibi a Deo per verbum et ministrum a peccatis seu reatu, ab ira Dei, poenis et tyrannide Satanae. et denique tum ab ipsius, tum et a propria conscientiae accusatione. Etsi enim omnis promissio et sacramenta nobis credentibus talem absolutionem afferunt, nosque ea semper fruimur: tamen non caret suo peculiari fructu ac utilitate, privata illa ministri ecclesiae absolutio. Sicut etiam contrarium, damnum aut malum affert ligatio seu excommunicatio: licet impoenitentes ac increduli iam per sese


1895. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 18 | Paragraph | SubSect | Section]

seu subito ac prorsus perdere, per Metaphoram. Ierem. 51. Absorbuit me rex Babylonis, quasi draco. 1. Corinth. 15. Absorpta est mors in victoria: id est, prorsus ac perfecte est perdita et devastata. ABSQUE: Varia quidem sunt et adverbia et praepositiones, negationis vim in Sacris literis habentes: sed tamen nos nunc de hac una dicamus, qua Vetus testamentum plures diversasque Hebraeis exprimere solet, Isaiae 54. Congregando congregabit se populus absque me: pro, sine meo iussu. Sic Absque corde et corde. Parati ad servandum ordinem absque corde et corde: pro


1896. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 19 | Paragraph | SubSect | Section]

laka, significat etiam auferre: ut, Accipere cor. Item, capere, Prover. 6. Ne te accipiat palpebris suis: pro, capiat meretriciis nutibus, gestibus et blandimentis. Accipere aliquid ad aliquem, est ad eum adducere, aut afferre. Acceptum et Acceptabile, pro, gratum, Deo placens, sacrificium aut munus. Levit. 22. Non erit acceptabile pro vobis. Eadem phrasis est et sequenti capite. Sic Isaiae 58. An istud vocabis ieiunium, et diem acceptabilem Domino? Acceptum aliquid alicui ferre, aut referre, est, illi imputare. Sumptum autem est a mercatoriis


1897. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 20 | Paragraph | SubSect | Section]

et patiendo tibi praestiterit: oro, obsecro et obtestor te per et propter eum, ut, sicut illi meam iniustitiam ac debitum culpae et poenae potenter imputasti, horrendasque poenas a me optimo iure perferendas in eum effudisti: ita vicissim mihi secundum tuum decretum, verbum, promissionem ac sacramenta, praevalide efficaciterque imputes eius largissimam persolutionem iustitiae, perinde ac si a me ipso praestita esset: illa me orna, iustifica et absolve, et porro etiam vita inde proveniente dona, et bea. Munda aut ablue me ô Pater, filii tui mihi hîc a dextris astantis et


1898. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 22 | Paragraph | SubSect | Section]

10 multum disputant nonnulli, ubi dicitur: Corde creditur εἰς, in vel ad iustitiam, et ore fit confessio ad salutem. Contendunt enim ex eo loco operarii, perinde esse necessariam, et prodesse ad salutem, confessionem, ac fidem ipsam. Verum sciendum est, in sacris maximam esse varietatem significationum εἰς, IN, vel AD: nec semper significare illud praecedens extreme necessarium esse ad illud sequens, sed tantum quoquo modo eo spectare aut tendere. ut Roman. 11. Col. 1, omnia dicuntur in Deum condita:


1899. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 22 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic faciat, sic addat mihi Dominus, si non hoc aut illud: formula iuramenti Iudaeorum fuit. Addidit et accepit, Gen. 25. Addidit et peperit, Gen. 38. Non addet, veniet posthac in te, Isaiae 52. pro, non amplius veniet aut adorietur te peregrinus. ADDUCERE, verbum in sacris Iudaeorum multum usitatum, significat hostiam aut aliud quodvis munus Deo offerre, ac sacrificare. Gen. 4. Et fuit ut in fine diorum Cain adduceret de fructibus terrae oblationem Domino: Abel quoque etiam ipse adduxit de primogenitis. Per metaphoram etiam de spirituali cultu offerendo


1900. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 22 | Paragraph | SubSect | Section]

fuit. Addidit et accepit, Gen. 25. Addidit et peperit, Gen. 38. Non addet, veniet posthac in te, Isaiae 52. pro, non amplius veniet aut adorietur te peregrinus. ADDUCERE, verbum in sacris Iudaeorum multum usitatum, significat hostiam aut aliud quodvis munus Deo offerre, ac sacrificare. Gen. 4. Et fuit ut in fine diorum Cain adduceret de fructibus terrae oblationem Domino: Abel quoque etiam ipse adduxit de primogenitis. Per metaphoram etiam de spirituali cultu offerendo dicitur, Ier. 33. Vox adducentium confessionem in domum Domini: id est, offerentium Deo laudem


1901. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 22 | Paragraph | SubSect | Section]

terrae oblationem Domino: Abel quoque etiam ipse adduxit de primogenitis. Per metaphoram etiam de spirituali cultu offerendo dicitur, Ier. 33. Vox adducentium confessionem in domum Domini: id est, offerentium Deo laudem et gratiarum actionem, eumque celebrantium. Simili phrasi alibi inquit, Sacrificare labiorum vitulos. Adduci ad iudicem is dicitur, qui vocatur in ius, Exodi 22. Adducere ad desolandum, Isaiae 37. pro, denastare. Adduxit populos sub me, Psal. 18. pro, mihi subiecit. Adducere malum super aliquem, 1. Reg. 21. pro, immittere ei poenas.


1902. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 23 | Paragraph | SubSect | Section]

est, nempe, OMNE, TANTUM, et OMNI DIE. Nam si Omne, igitur naturale quid. Si Tantum, igitur semper. Sic Omni die De Adolescentia vide plura in IUVENTUS. ADVENA, vide in voce PEREGRINUS. ADIAPHORON Graece, Latine indifferens seu res media dicitur. Vox vero haec in sacris literis non reperitur, cum de ipsa re plurimus sermo fiat. Vocatur autem sic in Ecclesia, quicquid per sese nec probatum nec improbatum, vetitum aut mandatum est a Deo, praesertim vero in religione: ut, certum tempus constituere rebus sacris agendis, vestitus, musica, pulsus, lectiones, ordo


1903. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 23 | Paragraph | SubSect | Section]

indifferens seu res media dicitur. Vox vero haec in sacris literis non reperitur, cum de ipsa re plurimus sermo fiat. Vocatur autem sic in Ecclesia, quicquid per sese nec probatum nec improbatum, vetitum aut mandatum est a Deo, praesertim vero in religione: ut, certum tempus constituere rebus sacris agendis, vestitus, musica, pulsus, lectiones, ordo partium ac caeremoniarum in concionibus et sacramentis administrandis, in coniungendis novis nuptis, et similibus: in quibus tamen omnibus rebus utilis aliquis delectus adhiberi potest ac debet; habita ratione hominum, temporum et


1904. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 23 | Paragraph | SubSect | Section]

plurimus sermo fiat. Vocatur autem sic in Ecclesia, quicquid per sese nec probatum nec improbatum, vetitum aut mandatum est a Deo, praesertim vero in religione: ut, certum tempus constituere rebus sacris agendis, vestitus, musica, pulsus, lectiones, ordo partium ac caeremoniarum in concionibus et sacramentis administrandis, in coniungendis novis nuptis, et similibus: in quibus tamen omnibus rebus utilis aliquis delectus adhiberi potest ac debet; habita ratione hominum, temporum et personarum, aliarumque circumstantiarum. In hisce enim rebus habet Ecclesia suam quandam libertatem ordinandi,


1905. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 24 | Paragraph | SubSect | Section]

in operibus tuis, et in adinventionibus tuis exercebor. Ier. 17. Do unicuique iuxta fructum adinventionum suarum. Zoph. 3. In die illa non confunderis in cunctis adinventionibus tuis, quibus praevaricatus es in me. ADOPTIO, vox Latinis notissima, nec aliter quam Latino usu in sacris usurpata. Dicuntur vero pii esse filii et adoptati Dei. Adoptionem filiorum aliquoties habet Vulgata: Rom. 8. 9. Gal. 4. et Ephes. 3. Sed in Graeco est simpliciter Adoptio. Spiritus adoptionis. dicitur Spiritus sanctus, duplici de causa: quia et datur Spiritus sanctus tantum


1906. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 24 | Paragraph | SubSect | Section]

Vulgata: Rom. 8. 9. Gal. 4. et Ephes. 3. Sed in Graeco est simpliciter Adoptio. Spiritus adoptionis. dicitur Spiritus sanctus, duplici de causa: quia et datur Spiritus sanctus tantum adoptatis: et testatur de adoptione nostra, clamans in corde nostro Abba pater. ADORARE, vox in sacris literis Heb. שחה Scacha et Histachave, Graece προσκυνεῖν, significat incurvationem corporis, qua alii solent alios dignitate praecellentes honorare: ut legimus Lothum adorasse angelos, putantem esse


1907. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 24 | Paragraph | SubSect | Section]

Gen. 25 Iacobum adorasse Esau septies, Gen. 33. Fratres adorasse Iosephum, Gen. 42, 43. Hic mos reverentiae aut honoris exhibendi fuit Orientalibus illis populis, teste Livio lib. 30, cum narrat, legatos Carthaginenses cernuos aut adorabundos pacem a Romanis petiisse. Quoniam autem etiam in sacro cultu eundem corporis gestum exhibebant, factum est, ut haec vox etiam ad animum transferretur, et veram Dei adorationem aut cultum significaret. Exempla sunt: Adoravit Abraham coram Domino, et Dominum, Gen. 23. et 24, et, Adoravit Israel Deum, Gen. 47. Non adorabis Deos alienos, Exod.


1908. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 24 | Paragraph | SubSect | Section]

Quo vero intelligatur quid sit quod Dominus dicit ibidem, Veros adoratores ubique adoraturos in spiritu et veritate: observandum est, alium esse cultum externum consistentem in conspicuis aliquibus actionibus aut rebus, et alligatum ad loca, tempora, vestitum, gestus, sonum oris, verba, sacrificia, et alia huiusmodi: alium internum cordis. item, alium esse in spiritu et veritate, seu spirituali motu, veraque fide in Deum praestitum: alium, in hypocrisi. denique alium esse, quem sophistae vocant ex opere operato, id est, cum tantum per sese ipsum opus consideratur, ac Deo gratum


1909. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 24 | Paragraph | SubSect | Section]

motu, veraque fide in Deum praestitum: alium, in hypocrisi. denique alium esse, quem sophistae vocant ex opere operato, id est, cum tantum per sese ipsum opus consideratur, ac Deo gratum acceptumque aestimatur, sive cultor habeat fidem, sive non: ut est ministerium ministri baptizantis, aut sacram coenam ministrantis. alium, ex opere operantis: id est, cum cultus ex vera fide colentis aestimatur. sicut Abel maiorem et gratiorem hostiam fide obtulit, quam Cain: et sicut in baptizando et communicante fides exigitur. Olim igitur erat alligatus Dei cultus, ex ipsius mandato, ad certa


1910. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 25 | Paragraph | SubSect | Section]

λατρεύσαι ταύτην. Hoc est: ego vero Cyre vel anima redemerim, ne unquam haec serviret. Tum uxor, ἑαυτου ψυχῆς ἀν πρίαιτο ὣστε μὴ δουλεύειν: Sua ipsius anima emeret, ne serviat. Quin et in Sacris literis λατρεύειν de servitute dicitur, ut in Levitico: Omne opus servile no facietis, λατρευτόν. Et iterum: De semine tuo non dabis servire principi,


1911. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 25 | Paragraph | SubSect | Section]

est tempus quod initio et fine caret: eaque aeterna dicuntur, quae sine initio et fine fiunt, semper fuerunt, et erunt. talis est solus Deus. Perpetuam porro vocant ea, quae certo quidem tempore coeperunt, sed fine carebunt. Verum vox Aeternum non raro etiam alias significationes habet in sacris literis. Vertunt autem hoc Latino nomine nonnunquam Hebraeum Olam, quod tamen aliquando etiam seculi voce exprimitur. Quare in voce PERPETUI et SECULI, plura de hisce vocibus dicemus. AFFERRE, nonnihil obscuri interdum habet. Psal. 29. Afferte Domino gloriam et


1912. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 26 | Paragraph | SubSect | Section]

sicut contra hoedi cum impiis, ob audaciam et petulantiam. Matthaei vigesimoquinto. Eadem ferme vis vocis est, cum Isaiae sexagesimoquinto dicitur, Agnos cum lupis pascituros. Agnus Dei pro CHRISTO ponitur, Iohannis 1. quia agnus paschalis Christum praefigurabat: et alias etiam erat iuge sacrificium, et pro peccato aut expiatione nonnunquam offerabatur. Typus ergo erat veri expiatoris. Dicitur autem Dei agnus, ad discrimen agnorum Leviticorum et brutorum: quia ab ipsomet Deo, non ab hominibus, haec victima ad expianda peccata totius mundi erat constituta, et in medium proposita,


1913. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 27 | Paragraph | SubSect | Section]

Alieni surrexerunt contra me. Ratio significationis eadem est, quae, cur Latinis vox Hostis, quod olim tantum peregrinum significavit, nunc publicum inimicum notat: nempe, quia exteri sunt plerunque inimici. Ignis alienus, Levit. decimonono, pro prophano ponitur: quia tantum domestico aut sacro, quod in altari conservabatur, uti debebant in sacrificio et suffitu. Filii alieni, alias pro exteris, alias etiam pro impiis: Isaiae secundo, et Psalmo decimooctavo. Alienum se ostendere alicui, Genesis quadragesimosecundo, pro, simulare se ei ignotum et inimicum sicut et Latini


1914. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 27 | Paragraph | SubSect | Section]

eadem est, quae, cur Latinis vox Hostis, quod olim tantum peregrinum significavit, nunc publicum inimicum notat: nempe, quia exteri sunt plerunque inimici. Ignis alienus, Levit. decimonono, pro prophano ponitur: quia tantum domestico aut sacro, quod in altari conservabatur, uti debebant in sacrificio et suffitu. Filii alieni, alias pro exteris, alias etiam pro impiis: Isaiae secundo, et Psalmo decimooctavo. Alienum se ostendere alicui, Genesis quadragesimosecundo, pro, simulare se ei ignotum et inimicum sicut et Latini Alieno animo dicunt. Alienum significat etiam


1915. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 27 | Paragraph | SubSect | Section]

tota Ecclesia sequuta est inde â Christo usque ad nostra tempora: contra vero Iudaei, tantum puellam aut iuvenculam significare contendunt. Rationes vero plures evidentissime nostram sententiam comprobantes, in promptu sunt: quarum praecipuae hae videri queant. Prima, quod haec vox ubique in Sacris significet virginem: quod postea ostendetur. Secunda; quod huius vocis etymologia virginitatem sonat. significat enim absconditam, occultam. Duplici vero ratione virgines dicuntur absconditae, aut occultae. Primum, quia moris fuit, et hodierna die est in illis meridionalibus et


1916. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 30 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic et Apocalypsis 3, Amen testis fidelis, accipitur. Item Isaiae 65. Benedicet se in Deo Amen, Iurabit in Deo Amen: id est, in vero ac veraci, seu nequaquam fallente Deo. Additur alioqui admodum crebro in fine precationum, non solum in communi usu omnium Ecclesiarum omni tempore, sed etiam in Sacris literis: ubi quoque, ut dicatur haec vocula in finem precum, nonnunquam praecipitur: ut Deut. 27, Nehem. 8. 3. Esdrae 9, Hiere. 11. Num. 5, Psal. 41 72, 89, 106: in quibus locis aliquoties etiam duplicata ponitur. ¶ Quaestio autem est, quid tandem haec vocula in fine


1917. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 30 | Paragraph | SubSect | Section]

consilium aut conatus in Ecclesia, consonet cum summa fidei aut doctrina Christiana, quae iam in Decalogo, Evangelio. Symbolis, aut in Catechismo comprehensa est: ut Invocatio sanctorum, caelibatus, Missa, et similia repugnant primariis fidei capitibus. Quare etiamsi videretur habere aliqua verba sacrarum literarum aliquo modo eo tendentia, tamen admittenda non est, sed sensus illorum locorum diligentius est inquirendus. ANATHEMA. Distinguit Budaeus inter ἀνάθεμα et ἀνάθημα: quod posterius


1918. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 30 | Paragraph | SubSect | Section]

admittenda non est, sed sensus illorum locorum diligentius est inquirendus. ANATHEMA. Distinguit Budaeus inter ἀνάθεμα et ἀνάθημα: quod posterius quidem tantum donarium divis dicatum: prius vero rem sacram, execrandam, devotam aut detestandam significet. Sed Chrysostomus pro eodem accipit, quem et nos sequemur, simpliciter de hac voce agentes. Monet alioqui multa Budaeus de hoc nomine utiliter, in secunda parte Annotationum super Pandect. et in Commentario Graecae linguae. Hieronymus quidem


1919. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 30 | Paragraph | SubSect | Section]

vero in omnibus gentib. recepta, illa sententia opinione, quod quicquid semel Deo dicatum ac consecratum esset, id amplius in humanos usus adhiberi nullo modo deberet aut liceret, sed esse quam longissime a reb. usibusque nostris seu prophanis removendum ac separandum, et ad sua phana aut loca sacra ac velut ad deos ipsos abigendum, sive communi separatione, sive etiam per mortem ipsam. Inde metaphora quaedam ducta est, ut qui summa quadam proscriptione olim damnabantur, etiam Anathemata dicerentur; quod perinde essent a communi vita et consortio


1920. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 31 | Paragraph | SubSect | Section]

vult aliquid habere vel tanquam gratum acceptumque, ac sibi oblatum: vel tanquam sibi exosum, suaeque irae ac castigationi subiectum ac debitum. ¶ Eadem est vis vocis הרם Herem, deletio, apud Hebraeos: ut pro rebus Deo ab hominibus dicatis, ideoque tantum ad sacrum usum exhibendis, et etiam contra pro execrandis ponatur, quia et illa sint veluti serva et mancipia poenae ac irae Dei, ut habetur Levit. 24; Num. 18, Deut. 7. 13, ubi inquit: Abominaberis illud, quia anathema est. loquens de idolis. Sic et Iehosuae 6. 7. 10, et 1. Samuelis 15, et


1921. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 31 | Paragraph | SubSect | Section]

incidas, et scandala excites noxia. Sic Matth. 27. dicuntur milites angariasse Simonem Cyrenaeum, ut adiuvaret Christum in ferenda cruce, usque ad supplicii locum. ANGELUS Graecavox, Latine nuncius, Hebraice מלאך Maleach, in multo usu est in Sacris literis et Ecclesia. Significat autem ministros potentum, praesertim ad perferenda mandata, et expedienda aliqua longius a suo domino remota negotia missos. Accipitur autem tum pro hominibus, tali ministerio fungentibus, tum et pro famulitio Dei spiritualium essentiarum. Imo et satanae


1922. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 32 | Paragraph | SubSect | Section]

anxietate. De quo vocabulo, sicut et de Contractione, in vocibus Dilatare et Latitudo, agetur: quoniam alterum sine altero facile explicari nequit. ANIMA ψυχὴ, נפש, Nephes, varia plane significata in Sacris literis habet, quae ordine enumerabimus. Primo significat aliquando rationalem animam, quam Latini animum τὸν νοῦν dixêre: ut cum Dominus inquit Matt. 10, Non esse timendos qui tantum corpus interficere queant, animam autem illaesam relinquere


1923. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 34 | Paragraph | SubSect | Section]

quoque. — Graeci vocant νοῦν, quem etiam solum dicit Aristoteles ab extra intrare in hominem. Accipiunt illi vocem hanc etiam pro eius affectu: id est, pro sententia, scopo, aut mente. Atque hac etiam significatione tantum vox Animus crebro in sacris literis reperitur, posita pro Hebraea voce נפש Nephes anima, Leb cor aut νοῦς mens: ut Exodi 35, Omnis prono animo offerens, etc. Credo hanc rationalem animam non raro vocari Spiritum: ut cum


1924. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 34 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei, eum in omnem veritatem deducente et impellente. Hac de causa etiam res spirituales carnali aut naturali ista anima aut intelligentia non percipit: sed terrenus cum sit, ea quae sunt de terra sapit, percipit et loquitur. Posset forte et ea ratio huius loquutionis videri, quod Anima in sacris literis saepe tum solam vegetativam animam, tum et ipsam carnalem vitam significare solet: de qua re dictum et est supra. Quare hac ratione Animalis homo idem ferme significaret, ac carnalis. Certum sane est, quod Scriptura accusans hominem, etiam ipsam rationalem animam vel maxime accuset.


1925. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 34 | Paragraph | SubSect | Section]

aptum, conditûmve. Sic et epistola Iudae opponit homines animales, ut pravos, iis qui Spiritum Dei habent. ANIMANS et ANIMAL ita distingui solent, quod Animans etiam plantas, Animal vero tantum sensum habentia significet. ANNON, Adverbium interrogandi, crebro in Sacris literis ea quaerit, quae vel maxime vult affirmare. ut Genes. 13. Annon est universa terra coram te? Annon praecepi tibi? Iosuae 1. Annon misi te? Iud. 6. Annon unxit te Dominus super haereditatem tuam? pro, Certe fecit, ita prorsus sese res habet. ANNUNCIO Hebraice notat


1926. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 34 | Paragraph | SubSect | Section]

absolvere, 1, Reg 10. Sic, De anno in annum. pro quotannis, 1. Samuelis 7. Anno post annum pavebitis, Isaiae 32. pro, pluribus annis. Reversio anni, 1. Samuelis 2. pro, veniente novo anno, revoluto anno. Addite annum super annum, cessabunt agni: pro, post paucos annos cessabunt sacrificia, Isaiae 59. Annum coronare bonis, Psal. 65. pro, singulas partes anni, veluti circulum quendam suis fructibus aut commodis ornare: non aliter ac solent puellae texentes serta, ligneo circulo varios selectosque flores circumligare. Annos consumere tanquam sermonem,


1927. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 35 | Paragraph | SubSect | Section]

tamen unum, tanquam eximium prae aliis celebrat, cui id nomen proprie vendicat. Paulus 2. Thess. 2, vocat eum ἀντικείμενον, id est, adversarium: quia Deo, Christo piis, et omni verae pietati adversetur. Epitheta alioqui et nomina Antichristi in Sacris literis sunt plurima, de quibus studiosus Lector alios consulet. Praedicitur igitur in Sacris literis, ut supra in voce ABOMINATIO dixi, venturus quidam singularis adversarius filii Dei, quem novum Testamentum, et praesertim Iohannes in sua Epistola cap. 2 et 4, vocat


1928. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 35 | Paragraph | SubSect | Section]

2, vocat eum ἀντικείμενον, id est, adversarium: quia Deo, Christo piis, et omni verae pietati adversetur. Epitheta alioqui et nomina Antichristi in Sacris literis sunt plurima, de quibus studiosus Lector alios consulet. Praedicitur igitur in Sacris literis, ut supra in voce ABOMINATIO dixi, venturus quidam singularis adversarius filii Dei, quem novum Testamentum, et praesertim Iohannes in sua Epistola cap. 2 et 4, vocat Antichristum. Definit autem eum ita, ut dicat, Antichristum esse eum qui neget IESUM esse CHRISTUM, et


1929. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 35 | Paragraph | SubSect | Section]

CHRISTUM venisse in carnem: id est, qui personae IESU adimatregnum et sacerdotium. quorum utrumque sub voce Meschiae aut Christi comprehenditur. Adimit autem Antichristus Romanus IESU sacerdotium, primum dum non solum eum verbumque eius audiendum esse contendit. Secundo dum eum solum pro nobis sacrificasse, aut plene perlitasse non concedit. Tertio, dum etiam alios innumeros mediatores ac intercessores nobis in caelo et in terra proponit. Regnum adimit noster Antichristus Domino IESU, dum non concedit, eum solum esse caput, gubernatorem ac defensorem Ecclesiae suae: sed et alios ei


1930. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 36 | Paragraph | SubSect | Section]

coram sibi invicem, ac in faciem sistere coguntur. APOSTOLUS, ablegatus, ab ἀποστέλλειν, perinde ut a legando legatus, dicitur persona divinitus ac immediate in Novo testamento vocata, ad docendam doctrinam caelestem, et administranda Sacramenta ubique per orbem terrarum, habens testimonium Spiritus sancti quod in doctrina perseveranter errare non possit. Tales Apostoli proprie fuerunt tantum illi duodecim, qui cum Christo sunt versati, et Paulus. Ideo autem sunt sic a Christo vocati Luc. 6, quia fuerunt legati quidam a


1931. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 37 | Paragraph | SubSect | Section]

14, praeclara similitudine utitur illa subornata mulier coram Davide inquiens: Moriendo morimur, et sumus veluti aquae quae effunduntur, nec amplius congregantur. Spiritus, aqua et sanguis, testantur in terra de Christo, et eius merito. 1. Iohan. 5: id est, Spiritus sanctus, ac verbum, et duo Sacramenta, testantur de Christo et eius merito: ut eum locum prolixius in Fideli admonitione mea de Coena, exposui. Voluere se aquam, copiam significat. Amos dicitur voluisse se sicut aqua, iu dicium, et iustitia veluti torrens vehemens. Aquis frigidis aut refrigerantibus comparatur bonum


1932. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 39 | Paragraph | SubSect | Section]

facile fuerit certo statuere. Aliqui putant ab opinione hominis, cui id Sathan persuaserat. Verisimilior est tamen sententia eorum, qui putant ita dici ideo quod ibi debuerint convenire homines ad celebrationem nominis divini, vereque eius noticiae ac vitae aeternae. ARCA duplex in Sacris literis memoratur, primum arca Noe, in qua tempore diluvii divina providentia ac bonitate servatus est Noe, una cum uxore, filiis et nuribus, ut esset generis humani seminarium: de qua agitur Genes. 6. 7. 8. Eam dicunt significasse ipsam Ecclesiam Dei, in qua qui vere sunt, soli salvantur,


1933. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 39 | Paragraph | SubSect | Section]

impiorum turba in fluctibus et furoribus huius mundi. Alia fuit parva quaedam capsa de lignis Sitim facta, et auro obducta, supra quam fuit propitiatorium, et super quam arcam Deus foedere promiserat Iudaeis se habitaturum, inde eos exauditurum, illisque propitium adfuturum: quae perpetuo in sacratissimo abdyto tabernaculi aut templi asservata est. Ea describitur Exod. 25. Quomodo autem eam portare et tractare debuerint, habes in Numeris. Quomodo eam abstulerint Iudaeis Phylistaei, et mox magno malo domiti restituerint, habes 1. Sam. 5. et 6 Ea significat ipsum thronum gratiae, ubi


1934. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 39 | Paragraph | SubSect | Section]

sagittarii aut periti sagittandi: Ieremiae 51, Isaiae 66. Arcus dolosus pro homine aut ope infideli, Hoseae 7, Psalm. 78: quia perinde hominem destituit in necessitate, aut etiam laedit, sicut pravus arcus. Arcus Dei, Genes. 9, iris vocatur: quam Deus esse voluit testem, ac quasi sacramentum ac pignus, quod nolit amplius perdere genus humanum diluvio. SAGITTA vox Arcui addatur, quia sicut re, ita etiam loquutionibus aliquando coniuncta sunt, aut certe vicina significata habent. Proverb. 25, Malleus et gladius et sagittae tuae acutae in corda inimicorum: id est, res


1935. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 42 | Paragraph | SubSect | Section]

et plaudibus habitantes, ut sunt crocodili, et alii dracones aquatici, vocantur tyranni et seductores, qui instar talium bestiarum hominibus insidiantur. Psal. 68. ARX, locum munitum, in Sacris et propheticis literis plerunque proprie significat. Per metaphoram autem, et metalepsin, transcendendo a re corporea ad spiritualem, saepissime Deus dicitur arx nostra, sicut et rupes. Aliquando et arx salutis, fortitudinis, sublimis, et similibus epithetis appellatur.


1936. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 42 | Paragraph | SubSect | Section]

in locum sublimiorem: sic orat Ioseph, ut sua osla ex Aegypto asportent, Gen. 50. Exod. 13. Sic et ossa Saulis, 2. Samuel. 21. Sic de arca legitur 2. Sam. 6. Ascendere facere alam quem, significat nonnunquam deducere, praesertim in locum superiorem: Gen. 39. ASPERGERE, in Sacris literis pro expiare ponitur: quoniam quae in veteri Testamento expiabantur, sanguine vitule aut aqua cineris aspergebantur. Levit. 14. Num. 19. Sic Isaias cap. 52 dicit, Christum aspersurum gentes multas: id est, suo sanguine lustraturum, purgaturum, mundaturum. Et


1937. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 42 | Paragraph | SubSect | Section]

purgaturum, mundaturum. Et Psal. 51, David se aspergi hysopo petit, quo super nivem dealbetur. 1. Petr. 1. et Hebr. 10. dicimur sanguine Christi aspersi: id est purificati cordibus a conscientia mala. Similis phrasis est et Hebraeorum 12. Fiebant etiam aspersiones sanguinis in sacrificando, erga tabernaculum et altare. Praeterea in foederis cum Deo sanctione, aspergebatur populus sanguine. Lagana, et alia quoque farinacea, oleo aspergebantur, cum Deo offerebantur. Conspersio, nimium Hebraice est versum 1. Corinth. 9, cum ibi sit proprie


1938. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 43 | Paragraph | SubSect | Section]

Person. Aspectus alicuius usque ad fines terrae, Danielis 4, pro conspiciebatur. Aspectu bona, id est, elegans, formosa. Gen. 12 26. Ester 1. Danielis 1. Verum de hisce phrasibus aliquid etiam in verbis Respicere et Videre adiicietur. ASPIS, vox etiam in Sacris reperitur. Celebratur autem eius praesentissimum venenum, cuius comparatione malitia humana describitur Psal. 140. Rom. 3. Venenum aspidum sub labiis eorum. sic et Iob. 20. Comparantur et impii cum aspidibus, quod perinde obturent aures ad veritatis sermonem, sicut illae ad


1939. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 43 | Paragraph | SubSect | Section]

Ephes. 5. Col. 3. quia facit hominem servum Mammonae: cum nemo possit duobus dominis servire, Deo et Mammonae, teste Christo. Quare avaricia hominem abstractum a cultu Dei, facit idololatram. AUDIRE, significat proprie auditus sensu, percipere aliqud. Et hoc modo crebro etiam in Sacris literis accipitur, ut Luc. 15, Audivit symphoniam et chorum. Exodi 19, Cum coeperint audire tonitrua. Per metaphoram saepe pro sequentibus auditum affectibus aut motibus accipitur, sicut et alia verba sensuum: ut pro audire cum studio et promptitudine animi. Iohannis 8. Oves meaevocem


1940. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 44 | Paragraph | SubSect | Section]

audiant. Aurem perforare servo subula moris fuit, si noluit liber fieri anno septimo. Exodi 21 Deut. 15. quo indicatum est, eum valde obedientem esse debere, et quasi prorsus servilem conditionem suscipere. Sic et Christus de sua perfectissima obedientia erga patrem, Psal. 40. Sacrificium et oblationem noluisti, aurem perfodisti mihi. Quo indicatur patrem nobis obedientia Christi placatum esse. Loqui in alicuius auribus, Ieremiae 26, et, Esse in alicuius auribus, notae loquutiones sunt. Auditum est in auribus Ecclesiae Actorum undecimo, id est, ab Ecclesia.


1941. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 44 | Paragraph | SubSect | Section]

patrem nobis obedientia Christi placatum esse. Loqui in alicuius auribus, Ieremiae 26, et, Esse in alicuius auribus, notae loquutiones sunt. Auditum est in auribus Ecclesiae Actorum undecimo, id est, ab Ecclesia. AURUM ARABICUM, item de Ophir, tanquam optimum et purissimum, in Sacris literis celebratur. Dabitur ei de auro, Psal. 72. Isaiae 60. Per synecdochen significat omnis generis preciosissima munera: et per metaphoram, spiritualem verumque cultum. 1. Cor. 3. per metaphoram significat purissimam doctrinam. Sed Apocal, 3. aurum significat Christi


1942. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 44 | Paragraph | SubSect | Section]

aut populus, sicut ipse dicit: Cum exaltatus fuero, omnia traham ad me Docet quoque, quomodo nascetur: nempe mirabiliter, ut nemo cernat unde veniat: sicut ortus roris non perinde cernitur ut pluviae, cuius veluti mater nubes est omnibus conspicua. Denique quod is populus sponte aut voluntatie sacrificabit, idque ornatus ac mundatus sanguine Christi: sicut antea Sacerdotes offerebant in vestitu sancto, ac divinitus ordinato. Porro quod attinet ad copiosam et mirabilem nativitatem novae iuventutis, aut populi Meschiae: saepe miratur Scriptura, quod tam subito et tanta multitudo


1943. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 44 | Paragraph | SubSect | Section]

2, Reg. 10. et Elias, 1. Reg. 18. Porro per quandam catachresin, praesertim in plurali numero, videtur factum fuisse apud Hebraeos commune nomen idolorum omnium, ut Iud. 2, Israelitae servierunt Baalim. 2. Par. 33, Manasses extruxit aras Baalim. Oseae 11. Baalim immolabant, et simulachris sacrificabant. Oseae 2, Auferam nomen Baalim de ore populi mei, non recordabitur nominis eorum. Unde cernitur, plura ac diversa idola hoc nomine esse vocata. Depingit porro hic Oseas istum cultum ita, ut ostendat, Iudaeos solitos ibi sese elegantius exornare, et promiscuas libidines exercere. Cum


1944. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 45 | Paragraph | SubSect | Section]

igitur, et Baptizari, proprie significat nunc in Ecclesia pactum illud, quod primum ab omni Christiano cum Deo initur: cuius partes sunt promissio aut pactio, utrinque a Deo scilicet et homine facta: et aquae intinctio, cuius exempla sunt in novo Testamento innumera. Ab hoc porro ritu et sacramento, variae significationes, potissimum per metaphoram deducuntur, quas ordine recensebo. Habuimus ergo supra duas Baptismi significationes, nunc tertia sequitur. TERTIO Baptismus et Baptizari significat internam lotionem, remissionem peccatorum et renovationem constantem, ob


1945. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 46 | Paragraph | SubSect | Section]

baptismi Christi, et Baptistae, tractatur in Theologia: nunc tantum breviter de ea re moneo, ipsum Baptistam Matt. 3. ac Luc. 3, et Iesum Act 1, sic distinguere, tanquam baptismum ministri et domini ipsius, quod minister proprie quidem tantum exterius lavet: sed Christus tunc, ac in eodem Sacramento, interius mundet. seu, Iohannem et alium quemvis Apostolum aut doctorem esse tantum administrum externi operis: sed Christum esse authorem internae efficaciae, sive exterius ipse baptizet, sive quispiam alius minister. Discrimen et in eo est, quod Iohannes in venturum aut certe iamiam


1946. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 47 | Paragraph | SubSect | Section]

et ignominiam significabat Sic enim Hanum rex Amon 2. Sam. 10 praecepit, dimidiam barbam legatorum Davidis radi. Sic et Paulus radit barbam, et tondet comam, veluti in signum doloris ac poenitentiae, et reddendi Voti tum in Cenchraeis tum Ierosolymae. BARBARUS, primum perinde in Sacris literis ut et in prophanis, peregrinum significat: Credo ficticium esse vocabulum, a soni peregrinae nobisque ignotae linguae inconcinnitate: cuius pronunciationem, etiamsi per se elegantissima esset, moleste accipimus, tamquam inconditum quid ac rude sonans Deinde significat peregrini


1947. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 47 | Paragraph | SubSect | Section]

quae Gigantum dicta est, Deut. 3. et civitas regni Og, ibidem et denique mons pascuosus et pulcherrimis sylvis vestitus. Inde fit, ut pro potentibus ac florentibus impiis per metaphoram hoc nomen ponatur: ut Es. 2 et Ier 12. Deus minatur Basan. Sic et tauri et quercus Basan accusantur in Sacris literis: Zach. 11 et Es 2 Psal. 68 dicit Dominus se aliquos ex Basanii illis praepotentibus, conversurum esse. BASILISCUS, per metaphoram satanam et potentes ac acerbos venenatosque piorum hostes significat, Psal. 91. Super aspidem et basiliscum


1948. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 47 | Paragraph | SubSect | Section]

aut beabunt me filii, Luc 1. significat, beatam praedicabunt me omnes generationes. Sic et Isa. 3. Et beatificantes, aut beatum praedicantes hunc populum, seduxerunt eum. Iob quoque 9. est, Aures audientium beatificârunt me. BEHEMOT, et Leviatham, duae ingentes beluae in Sacris literis celebrantur, quarum etiam prima origo Esd 6. (qui liber inter Apocryphos numeratur) hoc modo describitur: Tum quoque (scil. die quinta creationis) animantia duo parasti, quorum uni imposuisti nomen Henoch (credo Behemot legendum esse) alterum vocasti Leviathan: et alterum ab altero


1949. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 48 | Paragraph | SubSect | Section]

1. Reg. 12. Videre bellum, pro, perpeti. Ier. 42, In qua terra non videbimus bellum, et pane non esuriemus: id est, ubi nec fames, nec bellum erit. Sanctificare bellum, est praeparare ac adornare. nam id saepe significat verbum sanctificare. Alii putant esse allusionem ad illam solennem sacramque belli indictionem, qualem Rom. per suos foeciales adhibebant Mich 3. Qui non dederit escam in os eorum, sanctificant bellum. Bellum Domino cum Amalec a generatione in generationem, Exod. 17, id est, Deus erit perpetuo hostis Amalekitarum, et tandem eos abolebit. Psal.


1950. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 49 | Paragraph | SubSect | Section]

ברך berech, valde multa et varia significata in Scriptura habet, quae redigemus in ordinem, ut commodissime poterimus. PRIMUM igitur ac maxime proprie significat bene de aliquo dicere aut loqui, seu ipsum laudare, praedicare, celebrare, gratias agere Sic saepissime in Sacris literis accipitur, praesertim cum homines Deum benedicere dicuntur, ut Psalm. 103, Benedic anima mea Domino: id est, celebra, lauda, gratias ei age pro omnibus beneficiis eius. Idem est quod D. Virgo dicit, Magnificat anima mea Dominum: id est, celebro et magnum praedico eum ex animo.


1951. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 49 | Paragraph | SubSect | Section]

significat: id est, quod recitatis verbis mandati ac institutionis consecratur in hunc usum, ut sit sanguis Christi, quo eius novum testamentum sanciatur. Vicinum huic est, quod ipse et Paulus alibi dicit, cibos per verbum et precationem sanctificari. Sic 1. Sam. 9, dicitur Samuel benedicturus sacrificio. In hac significatione etiam Deus dicitur benedixisse diei septimo, id est sanctificasse, magnificentiorem ac gloriosiorem caeteris reddidisse, et specialiter cultui suo dedicasse. In hoc sensu putaverunt Papistae, se posse varias res benedicere, herbas, campanas, salem, aquam, aram, et


1952. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 51 | Paragraph | SubSect | Section]

Brutorum ac inanimatarum rerum erga Deum,
pro laudare, celebrare. BENEPLACITUM, aut Beneplacere, seu etiam Bona voluntas, vox plurimi usus, et maximi momenti in Sacris literis: interdum non parum obscuritatis habet, praesertim ob aliarum vocum connexionem. Sunt vero in genere duae huius vocabuli significationes: altera passiva, cum nobis aliquid valde placet, tanquam nobis salutare ac suave, quod per acquiescentiam ac fruitionem denotatur: altera activa,


1953. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 52 | Paragraph | SubSect | Section]

dedat, plusquam paternis ac maternis visceribus nos foveat, omniaque sua bona aut thesauros summa promptitudine in nos libentissime et liberalissime effundat. Est vero observanda horum duorum beneplacitorum harmonia. Nam ob passivum beneplacitum, quod habet Deus in filio, eiusque absolutissimo sacrificio, obedientia ac merito, et unde sui cordis plenissimam oblectationem deliciasque haurit, porro vicissim se in nos effundit, activo beneplacito seu favore gratuito nos indignissimos, imo et hostes suos gratis sibi adoptans, iustificans, renovans, ac vita aeterna donans. Opponuntur ergo


1954. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 52 | Paragraph | SubSect | Section]

placuit, sed et recte placuit. Verum certum est verbum εὐδοκέω apud bonos et veteres autores reperiri pro faveo, quod Budaeus ex Diodoro probat. Illud nihilominus non negarim, quôd postea verbum hoc in multo maiori usu fuerit in hac significatione ob sacras literas Graece versas. Porro Erasmus annotat super posteriorem ad Thessalonicenses, Evangelistas et Apostolos solere hac voce excludere merita ac opera hominum. Sed adscribam quaedam eius loca ex Annotationibus, ad verbum. Inquit ergo super Matth. 3. In quo mihi complacui)


1955. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 52 | Paragraph | SubSect | Section]

unde illis εὐδόκημοι dicuntur celebres, et de quibus magnifica est opinio. Idem in 11 Matth. Et placitum fuit) ἐγένετο εὐδοκία id est, fuit bona voluntas, sive beneplacitum. Hoc peculari verbo sacrae literae significant favorem ac benevolentiam numinis, non tributam nostris meritis, sed ab ipsius gratuita bonitate profectam. Rursus illud, Reficiam cor, id est ἀναπαύσω, id est, refocillabo, sive recreabo. Nec enim ad cibum est referendum, sed


1956. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 53 | Paragraph | SubSect | Section]

ex ore meo, non revertetur ad me vacuum, sed perficiet quod volo, Caphazti. 1. Reg. 13, Et faciebat de extremis populi sacerdotes excelsorum, quoscunque Caphaz volebat. Psalm 51, Ecce veritatem Caphazta voluisti, quae est in absconditis. Et mox iterum: Quoniam non Caphazta desideras aut vis sacrificium, alio qui darem. Et iterum, Tunc voles sacrificium iustitiae. Psalm 15, Quodcunque voluit fecit. Esaiae 1, Sanguinem arietum, boum et hircorum non voluisti. Oseae 6. Pietatem volui, et non sacrificium. Psal. 40, Sacrificium et oblationem non voluisti. Similiter


1957. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 53 | Paragraph | SubSect | Section]

quod volo, Caphazti. 1. Reg. 13, Et faciebat de extremis populi sacerdotes excelsorum, quoscunque Caphaz volebat. Psalm 51, Ecce veritatem Caphazta voluisti, quae est in absconditis. Et mox iterum: Quoniam non Caphazta desideras aut vis sacrificium, alio qui darem. Et iterum, Tunc voles sacrificium iustitiae. Psalm 15, Quodcunque voluit fecit. Esaiae 1, Sanguinem arietum, boum et hircorum non voluisti. Oseae 6. Pietatem volui, et non sacrificium. Psal. 40, Sacrificium et oblationem non voluisti. Similiter quando construitur cum infinitivo, Deut. 25 Et si non


1958. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 53 | Paragraph | SubSect | Section]

voluisti, quae est in absconditis. Et mox iterum: Quoniam non Caphazta desideras aut vis sacrificium, alio qui darem. Et iterum, Tunc voles sacrificium iustitiae. Psalm 15, Quodcunque voluit fecit. Esaiae 1, Sanguinem arietum, boum et hircorum non voluisti. Oseae 6. Pietatem volui, et non sacrificium. Psal. 40, Sacrificium et oblationem non voluisti. Similiter quando construitur cum infinitivo, Deut. 25 Et si non voluerit accipere in uxorem cognatam suam. Iud. 13. Si voluisset Deus occidere nos, non accepisset de manu nostra sacrificium. Iob 9. Si voluerit


1959. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 53 | Paragraph | SubSect | Section]

Et mox iterum: Quoniam non Caphazta desideras aut vis sacrificium, alio qui darem. Et iterum, Tunc voles sacrificium iustitiae. Psalm 15, Quodcunque voluit fecit. Esaiae 1, Sanguinem arietum, boum et hircorum non voluisti. Oseae 6. Pietatem volui, et non sacrificium. Psal. 40, Sacrificium et oblationem non voluisti. Similiter quando construitur cum infinitivo, Deut. 25 Et si non voluerit accipere in uxorem cognatam suam. Iud. 13. Si voluisset Deus occidere nos, non accepisset de manu nostra sacrificium. Iob 9. Si voluerit rixari cum eo. Isaiae 53. Et Iehova


1960. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 53 | Paragraph | SubSect | Section]

Oseae 6. Pietatem volui, et non sacrificium. Psal. 40, Sacrificium et oblationem non voluisti. Similiter quando construitur cum infinitivo, Deut. 25 Et si non voluerit accipere in uxorem cognatam suam. Iud. 13. Si voluisset Deus occidere nos, non accepisset de manu nostra sacrificium. Iob 9. Si voluerit rixari cum eo. Isaiae 53. Et Iehova voluit conterere eum. Item si absolute ponitur, Iob. 33. Loquere, quia volo iustitiam tuam. Ibi accusativus referendus est ad prius verbum, scilicet Loquere. Iob. 4 Velis furores irae tuae, et vide omnem superbiam, et


1961. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 54 | Paragraph | SubSect | Section]

Ecclesiast. 9, Quia antea approbavit Deus facta tua. Ezech. 20. In odore fragrantiae acceptabo vos. Malach. 1, An acceptabo eam de manu vestra? 1. [Chr.] 29. Et scio Deus meus, quod tu es probator cordis, et rectos acceptas. Psal. 51 Quoniam non cupis sacrificium, statim enim darem, et holocausta non acceptas. Psalm. 85. Acceptas Iehova terram tuam, reducis captivitatem Iocob: id est, benevolentia et favore prosequeris. Psalm. 119, Voluntaria oris mei accepta, obsecro. Malach. 1, Et oblationem non acceptabo de manibus vestris. Et cum


1962. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 54 | Paragraph | SubSect | Section]

alium: Graece εὐδοκία. Exod. 28, Et erit super fronte eius iugiter ad acceptationem illis coram Iehova: id est, ut propter illum typicum sacerdotem, aut sanctum Iehova, in suum verum sanctum seu Meschiam respiciens, illis faveat. Levitic. 19. Et sacrificabitis sacrificium retributionum ipsi Iehovae, ad acceptationem vestri offeretis. Et cap 22. In quocunque est macula, illud non offeretis, quoniam non ad acceptationem erit vobis: id est, Deus per tale insyncerum sacrificium non placabitur vobis, nec cedet id vobis in


1963. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 54 | Paragraph | SubSect | Section]

εὐδοκία. Exod. 28, Et erit super fronte eius iugiter ad acceptationem illis coram Iehova: id est, ut propter illum typicum sacerdotem, aut sanctum Iehova, in suum verum sanctum seu Meschiam respiciens, illis faveat. Levitic. 19. Et sacrificabitis sacrificium retributionum ipsi Iehovae, ad acceptationem vestri offeretis. Et cap 22. In quocunque est macula, illud non offeretis, quoniam non ad acceptationem erit vobis: id est, Deus per tale insyncerum sacrificium non placabitur vobis, nec cedet id vobis in gratiam. Proverb. 10.


1964. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 54 | Paragraph | SubSect | Section]

seu Meschiam respiciens, illis faveat. Levitic. 19. Et sacrificabitis sacrificium retributionum ipsi Iehovae, ad acceptationem vestri offeretis. Et cap 22. In quocunque est macula, illud non offeretis, quoniam non ad acceptationem erit vobis: id est, Deus per tale insyncerum sacrificium non placabitur vobis, nec cedet id vobis in gratiam. Proverb. 10. Labia iusti agnoscunt bonam voluntatem, sed os improborum perversa. 2. Para. 15, Et cum omni bona voluntate quaesivit eum. Esdrae 10. Facite confessionem ipsi Iehova, Deo patrum vestrorum, et facite bonam voluntatem


1965. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 55 | Paragraph | SubSect | Section]

voluntatem patris. Aliquid esse voluntatem Dei, significat ei placere. Proverb. 11, Lapis perfectus voluntas Dei: pro, placet Deo pondus iustum. Terminus voluntatis, id est, meta desiderata. Psal. 107, Laetantur quod deduxeris eos ad terminum voluntatis eorum. Voluntaria sacrificia, et similes locutiones, veniunt a Nadab themate: de quo vide in SPONTANEUS. Iohannes primo capite, definit eos esse filios Dei, qui Christum recipiunt: eos vero ait nasci non ex sanguinibus, nec ex voluntate carnis, nec ex voluntate viri. Iudaei enim putabant, filios Dei eos esse,


1966. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 56 | Paragraph | SubSect | Section]

consequi. Num. 23, id Bileam de Israelitis prophetizat, quod sint sanguinem hostium suorum bibituri. BLASPHEMIA, Graecum, a βλάπτειν τὴν φημὴν, a laedenda fama dictum, non quodvis genus maledicti aut convicii, praesertim in Sacris significat: sed proprie, id quod contra Deum, aut eius religionem dicitur: tametsi non raro etiam de obtrectatione in proximum apud prophanos reperiatur. De quo crimine Lex Levitic. 24 fertur, et exemplum etiam blasphematoris lapidati proponitur. Sic porro vox haec accipitur Esaiae 36.


1967. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 56 | Paragraph | SubSect | Section]

Christum et Ecclesiam: sed condonatum sibi id crimen, qui insciens fecerit. Sunt vero varii blasphemandi modi. nam etiam tacita pravi animi cogitatione Deus blasphematur, ut Psal. 10 inquit: Quare impius blasphemat Deum, dum dicit in corde suo, Non requires? BONUM, in Sacris literis varie accipitur: alias de increato, alias de creato, eoque morali, utili aut suavi. Sunt et aliae huius vocis significationes, de quibus omnibus suo ordine dicemus. PRIMUM, saepissime Deus dicitur Bonus טוב vel


1968. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 56 | Paragraph | SubSect | Section]

cogitationum, conatuum, et actionum sive internarum, sive etiam externarum, cum norma bonitatis divinae, et Decalogo. Talis creata bonitas, licet non amplius in sua prima integritate existat, sed in piis aliquo modo instauretur per Spiritum S. et renascentiam, celebratur suo loco et ordine in Sacris literis: ut Vir bonus. 2. Sam. 18. 1. Reg. 1. Psal. 25, Benefac Domine bonis. Bonus thesaurus, bona arbor, Matth. 12 Sic in Proverbiis saepe boni praedicantur, eisque praemia promittuntur: ut 12. 13. 14. Matth. 22. Sic Act. 11. Barnabas dicitur vir bonus. 1. Cor. 15,


1969. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 58 | Paragraph | SubSect | Section]

indutus. Sic et de meretrice Apoc. 18 habetur. Apoc. 19, in meliorem partem de spirituali ornatu accipitur: Et datum est sponsae agni, ut amiciatur bysso puro ac splendido. Byssus enim sunt iustificationes sanctorum. C CABALA, vox Hebraea, quae in sacris quidem literis non reperitur, sed tantum apud Iudaeorum Rabinos, a recipiendo venit. Similis autem significationis et etymologiae est leca, itidem ab accipiendo dicta: quia vera doctrina a Deo quidem traditur, sed ab hominibus accipitur. De qua re ac voce forte aliquid plenius in vocabulo


1970. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 59 | Paragraph | SubSect | Section]

per accidens causa est, sicut sol talparum. CAESARIS nomine intelligit Christus omnem magistratum sive summum, sive infimum, cum dicit Matth. vigesimosecundo, Date Caesari quae sunt Caesaris, et Deo quae sunt Dei. CALCARE, esse pedibus premere aliquid, notum est, et in Sacris literis valde usitatum. Deuteronom. 1. et 11. Terram quam calcaveris, dabo tibi. Inde venit significatio Calcare vuas, aut oleas, quae sic emolliuntur, ut inde oleum exprimi possit. Mich. 6. Calcabis olivam, et inungêris. Iudicum 9, Vuas calcantes. Et Esaiae vigesimosexto, ac


1971. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 60 | Paragraph | SubSect | Section]

CALIX, frequentius quam poculum occurrit in vulgata versione: quare hic explicabitur. Est autem multiplex calix in Scripturis. Primum, est calix mysticus, quem vocat David Psal 116, calicem salvationum. Bibebant hunc e tribulationibus liberati, cum vota sua Domino redderent, et sacrificium laudis offerrent. Huius generis est calix ille novi Testamenti, quem Christus in Coena cum benedictione, id est gratiarum actione bibit, et ad mortis suae celebrationem ac recordationem fidelibus suis commendavit. Et hunc vocat Apostolus 1. Cor. 10. Calicem benedictionis: id est,


1972. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 60 | Paragraph | SubSect | Section]

quem Christus in Coena cum benedictione, id est gratiarum actione bibit, et ad mortis suae celebrationem ac recordationem fidelibus suis commendavit. Et hunc vocat Apostolus 1. Cor. 10. Calicem benedictionis: id est, gratiarum actionis: vel potius in quo benedictum et consecratum esset sacramentum, et simul etiam verus sanguis Christi. Calix ille dicitur novi Testamenti, quia eo novum Testamentum sancitur et confirmatur. Caeterum de calice benedictionis vide etiam supra in BENEDICTIO. Calix salvationum, vel salutis, in Psalmo est, quem inter sacrificandum edentes ac bibentes


1973. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 60 | Paragraph | SubSect | Section]

benedictum et consecratum esset sacramentum, et simul etiam verus sanguis Christi. Calix ille dicitur novi Testamenti, quia eo novum Testamentum sancitur et confirmatur. Caeterum de calice benedictionis vide etiam supra in BENEDICTIO. Calix salvationum, vel salutis, in Psalmo est, quem inter sacrificandum edentes ac bibentes laeti levare, ac Domino pro salute accepta gratias agere solebant. Et verbum Hebraeum quo hoc loco utitur Propheta, hunc levandicalicis morem innuere videtur, ut legi possit: Calicem salvationum levabo, et in nomine Domini invocabo tametsi illud


1974. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 60 | Paragraph | SubSect | Section]

Hebraeum quo hoc loco utitur Propheta, hunc levandicalicis morem innuere videtur, ut legi possit: Calicem salvationum levabo, et in nomine Domini invocabo tametsi illud נשא Nasa etiam simplex Accipere denotare queat: hoc est, Cum invocatione nominis Domini sacrificabo, et gratias redemptori agam. Sacra enim habebantur convivia, ubi fiebat in signum laeticiae et gratiarum actionis, pro insignioribus beneficiis sacra libatio. Et calix,


1975. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 60 | Paragraph | SubSect | Section]

hunc levandicalicis morem innuere videtur, ut legi possit: Calicem salvationum levabo, et in nomine Domini invocabo tametsi illud נשא Nasa etiam simplex Accipere denotare queat: hoc est, Cum invocatione nominis Domini sacrificabo, et gratias redemptori agam. Sacra enim habebantur convivia, ubi fiebat in signum laeticiae et gratiarum actionis, pro insignioribus beneficiis sacra libatio. Et calix, symbolum erat liberationis. Circumferebant


1976. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 60 | Paragraph | SubSect | Section]

tametsi illud נשא Nasa etiam simplex Accipere denotare queat: hoc est, Cum invocatione nominis Domini sacrificabo, et gratias redemptori agam. Sacra enim habebantur convivia, ubi fiebat in signum laeticiae et gratiarum actionis, pro insignioribus beneficiis sacra libatio. Et calix, symbolum erat liberationis. Circumferebant etiam calicem consolationis in magno luctu, ut lugentes nonnihil obliviscerentur suorum malorum. Ierem. 16, Nec


1977. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 62 | Paragraph | SubSect | Section]

homine, cuiusmodi illa animalia sunt. Canes aliquando significant doctores, ob similitudinem: quia utrorumque est tueri gregem, et arcere lupos. Sed canes muti, non valentes latrare, significant negligentes doctores, Esa. 56 Ibidem: Canes impudentes nescientes saturitatem. de avaris sacrificis. Sic et Phil. 3. Canes, malos operarios significat. Hinc oriuntur variae locutiones: ut, Comedi a canibus, 1. Reg. 16, est non sepeliri, sed iacere ut alia brutorum morticinia. Nec canis quidem mutivit, Exod. 11: id est, omnia fuere tranquillissima et pacatissima. Canis ad


1978. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 62 | Paragraph | SubSect | Section]

2. Canem apprendere auribus: id est, sibi attrahere non necessarias rixas. Proverb. 16, Sicut qui apprehendit canem auribus, ita qui transiens irascitur in lite non sua. Vicinum est verbis, sed sensu plurimum differt proverbium, Lupum tenere auribus: quod de ancipiti periculo usurpatur, Sacrificare canem, Esa. 66 pro, rem abominandam. Vicinum huic illud Eccles. 13, Quae communicatio homini sancto ad canem? Idem est cum dicitur Apoc. 22, Foras canes et venefici, pro excrandis impiis. Caeterum, Sanctum dari canibus et porcis prohibens Dominus, intelligit prorsus indignos,


1979. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 62 | Paragraph | SubSect | Section]

est grandaevus, interitui vicinus. CANERE, et Cantio, quid proprie significet notum est. At figurate modo in bonam, modo in malam partem accipitur. Nam cantilenae componebantur tum de laude, tum et de vituperio aliquorum, sicut et nunc. Plerunque tamen laudationem Dei haec vox in Sacris literis significat. ut Psalmo 101, Cantabo bonitatem et iudicium: id est, de bonitate et iudicio Dei. Et Psal. 21, Cantabo fortitudinem tuam: id est, de fortitudine tua Ibidem, Fortitudo mea, tibi cantabo. Psalm. 30, Canet tibi gloria, in seculum confitebor tibi: ubi


1980. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 64 | Paragraph | SubSect | Section]

14. Pudore affecti sunt agricolae, obtexerunt caput suum: quia qui ignominia sunt affecti, nec volunt alios intueri, nec ab aliis in faciem respici sustinent, eoque tegunt faciem. Sic Graeci dixerunt ἐγκατύπτεσθαι: et illa nobilis pictura in sacrificatione filiae Iphigeniae, involuit caput Agamemnoni. Involvebant enim caput pallio, praepudore et dolore. Operire caput, Psalm. 140, est munire caput, in die armorum: id est, praelii. Ideo muliebrem ab verecundiam, vult Paulus feminas tegere caput. Super caput alicuius crescere, aut


1981. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 66 | Paragraph | SubSect | Section]

documenta, παθήματα μαθήματα: ut et instituendos saepe castigari sit necesse, et castigatio afflictioque det intellectum parvulis, ut Scriptura loquitur. CATECHESIS, et κατηχέω, vox tum in Sacris literis, tum et in primitiva Ecclesia valde usitata. Utitur enim ea Scriptura Lucae 1. Act 18. 21. Rom. 2. 2. Corin. [1.4.] Gal. 6. Significat autem aliquando simplicem narrationem, sed tamen crebrius inculcatam. ut Act. 21. Ut sciant nihil eorum esse verum, quae de te


1982. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 67 | Paragraph | SubSect | Section]

plueret frumento, tamen tanta vilitas annonae fieri non posset. CATHEDRA. Iudices et doctores solent, in cathedra sedentes, docere ac iudicare. quod adeo receptum est, ut lege fiant irritae sententiae, a non sedente iudice latae: ut postea in verbo SEDERE dicetur. Habuerunt etiam sacras cathedras doctores, ut Nehem. 8 apparet. Fit ergo in Sacris literis mentio Cathedrae, in figurata quadam significatione: ut Psal. 1. Beatus vir qui non ambulavit in consilio impiorum, nec in via peccatorum stetit, nec in cathedra pestilentiae sedit. de cuius loci sensu


1983. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 67 | Paragraph | SubSect | Section]

posset. CATHEDRA. Iudices et doctores solent, in cathedra sedentes, docere ac iudicare. quod adeo receptum est, ut lege fiant irritae sententiae, a non sedente iudice latae: ut postea in verbo SEDERE dicetur. Habuerunt etiam sacras cathedras doctores, ut Nehem. 8 apparet. Fit ergo in Sacris literis mentio Cathedrae, in figurata quadam significatione: ut Psal. 1. Beatus vir qui non ambulavit in consilio impiorum, nec in via peccatorum stetit, nec in cathedra pestilentiae sedit. de cuius loci sensu breviter dicam, ut significatio Cathedrae intelligi queat.


1984. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 68 | Paragraph | SubSect | Section]

cauda est. Vide CAPUT. CAUPONARI, et Cauponatores fuerunt, qui quaestum, idque etiam quibusvis fraudibus, praesertim autem corrumpendo merces, quaesierunt. Per metaphoram igitur haec vox in Sacris literis, in primis in novo Testamento, significat seductores: qui dum facere volunt ex sua functione ac doctrina quaestum, corrumpere eam coguntur. Nam vera doctrina nec per se quaestuosa est, ut quae omnia a doctoribus in solum Christum transferat: nec mundo ac potentibus grata, nec denique


1985. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 69 | Paragraph | SubSect | Section]

dispensatione, qua dum circumquaque cum discipulis suis veluti hinnulis in Iudaea, matutino tempore, i. ipsis regni sui, orituraeque iam diurnae lucis primordiis, pabula vitae administrando circuit, a venatoribus Iudaeis, Apostolis velut hinnulis dispersis, capitur et occiditur, ut esset hostia et sacrificium pro peccatis totius mundi. Unde et Chaldaeus legit in titulo huius Psalmi, Pro virtute sacrificii sempiterni et matutini: pulchre finem huius adflictae et occisae cervae exprimens. Est enim Christi in cruce oblatio vere matutinum illud sacrificium, ideo sempiternum, quod non sit post


1986. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 69 | Paragraph | SubSect | Section]

i. ipsis regni sui, orituraeque iam diurnae lucis primordiis, pabula vitae administrando circuit, a venatoribus Iudaeis, Apostolis velut hinnulis dispersis, capitur et occiditur, ut esset hostia et sacrificium pro peccatis totius mundi. Unde et Chaldaeus legit in titulo huius Psalmi, Pro virtute sacrificii sempiterni et matutini: pulchre finem huius adflictae et occisae cervae exprimens. Est enim Christi in cruce oblatio vere matutinum illud sacrificium, ideo sempiternum, quod non sit post illud aliud pro peccatis, ut est Hebraeis 10: et ideo matutinum, quia in primordiis regni


1987. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 69 | Paragraph | SubSect | Section]

capitur et occiditur, ut esset hostia et sacrificium pro peccatis totius mundi. Unde et Chaldaeus legit in titulo huius Psalmi, Pro virtute sacrificii sempiterni et matutini: pulchre finem huius adflictae et occisae cervae exprimens. Est enim Christi in cruce oblatio vere matutinum illud sacrificium, ideo sempiternum, quod non sit post illud aliud pro peccatis, ut est Hebraeis 10: et ideo matutinum, quia in primordiis regni Christi, orituro iam sole, passus et immolatus est Christus. Quanquam itaque Spiritus sanctus ista de sacrificio Christi sempiterno, eiusque virtute, non


1988. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 69 | Paragraph | SubSect | Section]

enim Christi in cruce oblatio vere matutinum illud sacrificium, ideo sempiternum, quod non sit post illud aliud pro peccatis, ut est Hebraeis 10: et ideo matutinum, quia in primordiis regni Christi, orituro iam sole, passus et immolatus est Christus. Quanquam itaque Spiritus sanctus ista de sacrificio Christi sempiterno, eiusque virtute, non ita expressis verbis hoc Psalmo describat, propterea quia nondum hoc ferebat temporis illius ratio et conditio: tamen pulchre depingit hoc titulo sortem et conditionem matutini Christi, cum hinnulis suis in Iudaea circumeuntis. Deinde ingenium,


1989. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 70 | Paragraph | SubSect | Section]

laesiones aeris, caloris et aliorum incommodorum confirmabantur et praemuniebantur. Sicut saepe in historiis, milites sese oleo contra frigus inunxisse legitur: praesertim vero Livius id de Hannibalis militibus in conflictu ad Trasimenum refert. Fuit etiam specialis quaedam confectio illius sacri olei, Exod. 30, divinitus praescripta: fuitque gravissime interdictum, ne quisquam eam imitaretur, aut adhiberet in ullis profanis usibus. Sicut igitur illi sacerdotes et reges populi Dei, ob hasce causas vocati sunt uncti vel Meschiae, cum essent tantum typi aut figurae unici veri


1990. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 70 | Paragraph | SubSect | Section]

eos, et alio qui peccata puniens, 1. Corinth. 11. et vindicat bonos, solvens eos et liberans, praesertim a peccatis suis: id est, iniustitia, morte, diabolo et inferis: multo vero etiam magis ac illustrius in extrema die iudicabit. Sacerdotis sunt etiam tria primaria officia: docere, orare et sacrificare. Quae Christus non tantum hîc in terris agens, perfecte peregit: sed et nunc, ac usque ad diem extremam faciet. Nam et hîc in terris docuit per se et suos discipulos: et nunc idem facit, dando Ecclesiae suae puram doctrinam, et varios salutares doctores. quin et Spiritu sancto tum


1991. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 70 | Paragraph | SubSect | Section]

sancto tum doctores, tum et auditores intus erudiendo, aut θεοδιδάκτους faciendo. Oravit item pro Ecclesia sua Iohan. 17. orat et nunc apud caelestem patrem, pro ea perpetuo intercedendo, et nostras preces votaque ipsi proponendo. Denique et sacrificavit sua passione, obedientia ac exinanitione perfecte, hic in terris existendo: et nunc illud idem sacrificium patri offerens, aut veluti in memoriam revocans, omnis generis bona, praesertim spiritualia, nobis quotidie ab eo impetrat. Habes hîc summam aut scopum totius Biblici thesauri.


1992. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 70 | Paragraph | SubSect | Section]

faciendo. Oravit item pro Ecclesia sua Iohan. 17. orat et nunc apud caelestem patrem, pro ea perpetuo intercedendo, et nostras preces votaque ipsi proponendo. Denique et sacrificavit sua passione, obedientia ac exinanitione perfecte, hic in terris existendo: et nunc illud idem sacrificium patri offerens, aut veluti in memoriam revocans, omnis generis bona, praesertim spiritualia, nobis quotidie ab eo impetrat. Habes hîc summam aut scopum totius Biblici thesauri. Hactenus dixi, quo modo nomen Christi aut Meschiae, Domino ac servatori nostro attributum sit: nunc et de


1993. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 71 | Paragraph | SubSect | Section]

unctionem: de qua voce acre in vocabulo Unctio dicetur. Utile porro est, nomina Christi in promptu haberi. Quare adscribemus ea primum, ut sunt in Veteri testamento. Appellationes naturae humanae promissi Messiae convenientes, sunt istae: Semen mulieris prima est appellatio Messiae, quae in Sacris literis occurrit, Genes. 3. quia verus homo erat futurus. Item seme Abrahae, quia ex eius familia nasciturus erat, Genesis 22 Item semen Isaaci, Gen. 26. Semen Iacobi, Genesis 28. Homo quia naturam humanam Messias erat assumpturus, Gen. quarto: Possedi virum per Deum. nam Eva


1994. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 72 | Paragraph | SubSect | Section]

fortissimus heros, quia vincit diabolum, et potenter liberat et protegit suos. אבי עד Pateraeternitatis, seu futuri seculi, Esa. 9. ab officio: quia hoc est officium Messiae, ut generi humano aeternam haereditatem sua passione pariat, et per verbum et sacramenta benigne largiatur. שרשלום princeps pacis. Esaiae 9. ab officio: quia autor est pacis aeternae cum Deo, et eius largitor atque dispensator. Nemo enim pacem conscientiae cum Deo potest consequi, nisi ab hoc unico principe pacis. Sanctus Israel.


1995. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 75 | Paragraph | SubSect | Section]

meus non novit. CIDARIS, est mitra pontificalis. Metonymice ponitur Ezech. 21. pro ipsa dignitate pontificali, tanquam signum pro re signata. inquit enim: Auferam cidarim. CILICIUM, postea in SACCO exponetur. CINGULUM, Baltheus, aut Zona, varias habet in Sacra literis figuratas significationes, sicut et varius est ipsius rei usus. Nam cingulum militare tum ideo gestabatur, ut inde gladius alligatus dependeret: tum etiam, ut vires corporis sua latitudine et constrictione uniret ac confirmaret sicut et hodie est eius usus. Inde igitur fit, ut (sicut


1996. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 76 | Paragraph | SubSect | Section]

laudandum esse Deum in cithara. Intelligit autem de omni modo ac ratione. Iob 30 accipitur pro omni genere laeticiae. inquit enim, Versa est in luctum cithara mea. CIVITAS, est frequentia diversorum hominum, una certis legibus habitantium, sibi ipsi ad commode vivendum sufficiens. In Sacris literis autem hoc nomen generale, etiam pro arcibus et omni robore regiminis ponitur. ut Psalm. 127. Nisi Dominus custodierit civitatem, frustra vigilant qui custodiunt eam. Et Psalm. 9. Civitates eorum destruxisti. Esa. 26 per civitatem munitam, cuius murus et ante murale sit salus,


1997. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 76 | Paragraph | SubSect | Section]

et omni robore regiminis ponitur. ut Psalm. 127. Nisi Dominus custodierit civitatem, frustra vigilant qui custodiunt eam. Et Psalm. 9. Civitates eorum destruxisti. Esa. 26 per civitatem munitam, cuius murus et ante murale sit salus, indicatur Ecclesia Dei: quae metaphora est crebra in sacris. Sic enim et extra civitatem, Apoc. 14, videtur significare tenebras exteriores. At 21 ibidem civitas sancta vocatur Ecclesia Dei, seu vere electorum. Porro quod Hebr. 13. dicimur non habere hic in terris civitatem permanentem: indicatur, nos in hoc mundo hospites esse, non habere hic


1998. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 77 | Paragraph | SubSect | Section]

ieiunatis, et ut percutiatis impio pugno. non ieiunabitis hunc in modum hodie, ut faciatis audiri in excelso vocem vestram. Videntur enim potentiores inter alia etiam gravissimis foenoribus onerasse miseros ac plebeios, passim per Iudaeam habitantes: ac cum ad festum templi, conciones, sacrificia et preces convenerunt, tum occasione illa abutentes, iuxta ipsum templum eos invasisse, primum clamore, postea etiam plagis, ac flagitasse sua illa importabilia onera, quibus illos tenuiores opprimebant. Quare contra Deus hortatur eos ad contrarias talibus clamoribus actiones, in quiens:


1999. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 77 | Paragraph | SubSect | Section]

In voce clamoris nunciate: id est, exultationis et laeticiae. Sed tamen cum laeticiam significat, plerunque est vox Iubilationis, ut dictum est. Idem verbum Clamare, quod saepe est קרא cara, significat etiam legere, item convocare homines, praesertim ad sacras actiones. Inde fit, ut convocatus coetus eadem etymi ratione micra מקרא dicatur, sicut Latinis concio a conciere, et Graecis ἐκκλησία ab ἐκκαλεῖν.


2000. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 79 | Paragraph | SubSect | Section]

CLERUS, κλῆρος, sors, proprie significat ipsas notas aut tesseras, quibus olim sortiebantur: ut, Super, vel de vestimentis Christi proiecerunt sortem. Sed multum in Sacris ponitur etiam pro re ipsa, quaecunque sortibus obvenit. Sic voce Cleri utitur Petrus, primae 5, pro gregis Dominici portione, quae unicuique pastori obvenit, prout eos Spiritus sanctus illis praefecit. inquit enim: Non dominantes in clero, sed forma facti gregis. Postea tamen haec vox


2001. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 79 | Paragraph | SubSect | Section]

5, pro gregis Dominici portione, quae unicuique pastori obvenit, prout eos Spiritus sanctus illis praefecit. inquit enim: Non dominantes in clero, sed forma facti gregis. Postea tamen haec vox accepta est potissimum de coetu doctorum ac sacerdotum: qua voce se usque in hodiernam diem pontificii sacrificuli ac rasi vocitant. Dicuntur autem doctores Clerus, quia ipsi sunt peculiaris sors Dei, segregati ad cultum ipsius: tum vicissim dicitur Deus Clerus aut sors doctorum, crebro in Levitico ac Numeris, quia ipse potissimum est eorum sors et merces copiosa valde. A mundo enim non nisi


2002. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 79 | Paragraph | SubSect | Section]

Hebraeo est Thamur, quod alii vertunt furnum, alii fornacem. Nihil vero refert, quam harum vocum acceperis ad hoc nostrum institutum: nihilominus enim eadem vis Hebraismorum manet. CLYPEUS, exponetur in voce SCUTI: quoniam eadem est significatio utriusque vocis propria et figurata in Sacris literis. COARCTARE, est tum moerore afficere, tum et alioqui molestare aut affligere alium, quoquo modo. Iud. 10. Deuter. 28. sed de hac voce in verbo Dilatandi. COCCUM vermiculi, et Vermiculus cocci, significat proprie quidem purpurae tincturam: sed tamen


2003. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 80 | Paragraph | SubSect | Section]

loco materiali, sed in spirituali regno Dei. Sic et habere dicimur thesaurum in caelis, Lucae 18, nempe non in loco certo, sed in spirituali regno Dei. Sic etiam regnum caelorum inter nos esse, aut ad nos appropinquare dicitur. Huius igitur metaphorici aut spiritualis caeli plurimus usus est in Sacris literis. Atque in hoc sensu credo etiam accipiendum esse ascensum et sessionem Christi in caelo, nempe de illa spirituali gloria ac felicitate caelestis patris, ex qua se quasi exinaniverat aut demiserat, Philip. 2. Ideo orans Ioan. 17, inquit: Glorifica me ea gloria quam habui apud te,


2004. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 83 | Paragraph | SubSect | Section]

alias peccatum ac impios non novisse: id est, non tueri, probare ac promovere. Vicissim vero etiam peccata novit, cum ad poenam observat, ut peccantes castiget. Sed de hoc et vicinis verbis. multa reperies infra in verbo NOVI, et SCIO. COLAPHUM alicui infringi, non tantum proprie in Sacris literis accipitur, sed etiam figurate pro omni contumeliosa vexatione. 1. Corinth. 4. Quotidie colaphis caedimur. 1. Petr. 2. Quae enim gratia, si peccantes colaphis caedimini? Sic 2. Corinth. 11. Libenter fertis, si quis vos colaphis caedit. Ibidem dicitur sathan colaphizasse, id est,


2005. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 83 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic 2. Corinth. 11. Libenter fertis, si quis vos colaphis caedit. Ibidem dicitur sathan colaphizasse, id est, duriter afflixisse Paulum. COLERE verbum Latinis plurimas habet significaetiones. Nam et agros, et literas, et graves viros, et denique Deum ipsum colere dicimur. nec est in Sacris literis ulla ferme specialis aut obscura significatio huius vocis. Accipitur nihilominus alias pro tota pietate, quam Deo praestamus, alias pro singulari aliquo sacrificio, caeremonia, aut observatione festi. Adorare aliquando aliquid levius significat, nempe solum externum gestum aut


2006. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 83 | Paragraph | SubSect | Section]

plurimas habet significaetiones. Nam et agros, et literas, et graves viros, et denique Deum ipsum colere dicimur. nec est in Sacris literis ulla ferme specialis aut obscura significatio huius vocis. Accipitur nihilominus alias pro tota pietate, quam Deo praestamus, alias pro singulari aliquo sacrificio, caeremonia, aut observatione festi. Adorare aliquando aliquid levius significat, nempe solum externum gestum aut incurvationem, qua vel Deo vel hominibus honorem exhibemus. COLLIS, aliquando notat imbecilliores potentes, aliquando etiam ipsos communes Christianos. Sic


2007. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 84 | Paragraph | SubSect | Section]

proprietatem aut conditionem, quam Deus pingit hisce verbis Ieremiae, etiam tota Ecclesia Dei vocatur 1. Tim. 5. columna et firmamentum veritatis: quia perpetuo pugnet pro veritate, eam sustinendo, uti Deo eam regente ac tuente in victa permaneat. Columnarum caeli et terrae fit aliquando in Sacris literis mentio, ut Iob 9. 26. Psalm. 75. Significat autem ea vox, per metaphoram, tantarum molium stabilitatem ac firmitatem: sumpta a communi humanorum aedificiorum more, quae necesse est aliquibus fundamentis aut columnis inniti. Columnas terrae concuti, videtur significare terrae


2008. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 85 | Paragraph | SubSect | Section]

tua a tineis comeduntur: id est, consumuntur. Vincere: ut Deut. 7. Comedes omnes populos: id est, vinces, aut etiam perdes. Comedere panem iniquitatis, Prover. 4, est iniquitate partum victum habere. Comedere in montibus, Ezech. 18. 22. est idololatriae deditum esse, quia in illis sacrificiis convivabantur. Comedere filios, alias extremam egestatem ac famem indicat, ut Deut. 28, et Ierem. 5. Comedes fructum ventris tui, carnes filiorum et filiarum in obsidione et angustia, qua arctabit te hostis. Alias crudelitatem: ut Ezech. 5. Vicinum priori est comedere


2009. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 85 | Paragraph | SubSect | Section]

accipitur. Comedere facere, pro alere, Exod. 16, Feci vos comedere. Hebraea tertia coniugatio est, pro alui. Eodem modo 2. Sam. 13. Comedere buccellam: pro, victitare tenuiter. 1. Sam. 2. Dan. 11, Comedentes buccellam escae ipsius, conterent eum: id est, aliqui pauperes monachi et sacrifici ad Christum conversi, perdent Antichristum. Comedere panem coram aliquo, Iere. 52 pro, sumere cibum apud eum. Sic et super vel ad mensam alicuius: 2. Sam. 9, ut aulici apud satrapas, et ministri apud dominos suos. Comedere a rege, 2. Samuelis 19, id est, victum ab eo habere.


2010. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 85 | Paragraph | SubSect | Section]

sepeliri mortuos, sed a feris et alitibus devorari: primi Regum decimo sexto. Comedi potentialiter. Avis quae comeditur, Levitici 16. 17. Ieremiae vigesimonono. Comesti aegritudine calida, et excisione amara, Deuteronomii trigesimoprimo. Comedere peccata populi, Hoseae quarto: id est, sacrificia. Comedere butyrum et mel, Esaiae septimo, est communi more victitare, communes etiam miserias perferre ac perpeti. Vide Mel et Butyrum. Comedere in conspectu Domini, Deut. 12. 14, id est, coram tabernaculo. Oblivisci comedere panem, Psal. 102, indicat summas


2011. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 85 | Paragraph | SubSect | Section]

saepe etiam poetae magnitudinem amoris aut doloris oblivione cibi denotant. Multae huius verbi phrases non explicatae restant, quae in aliis vocibus exponentur, ut in EDERE et MANDUCARE. COMMEMORATIO, postea exponetur in voce MEMORIAE. COMMENDARE verbum non multo aliter in Sacris literis, quam in pro phanis reperitur: ut primum significat laudare aut illustrare, idque non tantum verbis, sed et re ipsa. Rom. 3 et 5, iustitiam et charitatem commendat: id est, laudat, aut illustrem facit re, non verbis. 2. Cor. 3. Incipimus nos iterum commendare. Et eiusdem 10. Non


2012. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 86 | Paragraph | SubSect | Section]

Psalm. 48 Nonnunquam etiam commotionem localem denotat. Esaiae 14. Infernus desubter commotus est tibi in occursum. Sic phantasma Samuelis queritur se a Saule conturbatum. i. ex mortuis evocatum, 1. Sam. 28. COMMUNE est, quod multorum est, non privatum unius. Hinc fit ut commune in Sacris literis dicatur primum, quicquid non est Deo separatum, proprium ac consecratum, ut disseritur Deuteron. 20, de facienda vinea communi: id est, oblatis Deo primitiis primisve quos ferre incepit fructibus, hominum usui annuente et benedicente Deo concedenda. Deinde in novo Testamento multo


2013. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 87 | Paragraph | SubSect | Section]

crucis et persequutionum Christi. Nomen κοινωνία eodem modo ambigue accipitur. Sed 1. Corinth. 10, communionem corporis et sanguinis CHRISTI, certum est significare participationem. agit enim Paulus de eo, quod nemo possit simul participare de sacris idolorum, et de mensa, corpore et sanguine Christi. Quin et Calvinus in quibusdam suis scriptis affirmat significare μετοχὴν, participationem. Hinc etiam phrasis Communicare peccatis alicuius, Ephes. 5. 1. Tim. 5. Augustinus intelligit


2014. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 89 | Paragraph | SubSect | Section]

parit peccatum: peccatum vero perfectum, gignit mortuum. Ubi ipsam radicem pravorum motuum vocat concupiscentiam. Theologis postea significavit ipsum Originale peccatum. Verum ubi ita accipiatur in Sacris literis, et in hoc plane usu reperiatur, non scio, nisi forte in isto ipso Iacobi loco. Nec tamen etiam prorsus actuale peccatum est. Significat igitur medium quid inter originale et actuale peccatum, nempe (ut dictum est) illos perpetuos aestus aut flammas, seu incendia malorum motuum,


2015. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 90 | Paragraph | SubSect | Section]

rei damnationem decernentem, eum puniendum esse secundum postulata accusatoris. Quia vero in criminalibus, praesertim capitalibus, damnatio extremum exitium in fama et vita reo affert: ideo condemnatio in Sacris literis, etiam extra iudicium alias ipsum reatum, aut evidentem redargutionem rei indicat: alias etiam extremam calamitatem, praesertim autem spiritualem, ut est mors aeterna, significat. Pro ipsa reatus attributione aut adiudicatione ponitur Proverbiorum 17. Qui condemnat iustum, et


2016. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 90 | Paragraph | SubSect | Section]

Conferre simpliciter, aut Conferre sermones, significat diligentius colloqui, ac mutua dicta expendere. CONFIDERE verbum, teste Cicerone Tuscal. 3, in bonam: Confidens vero, et Confidentia, plerunque in malam accipitur. Ferme prorsus idem de harum vocum usu etiam in Sacris literis dicere possemus. Toties enim iteratur, Confidite Christo. et, Beati omnes qui confidunt: ubi semper de fiducia in Deo accipitur. Confidunt tamen saepe homines et in carnalia praesidia, quod malum est. Confidentia ergo nonnunquam spem in bono, plerunque tamen in malo


2017. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 90 | Paragraph | SubSect | Section]

suam erga aliquem, aut etiam ipsum beneficium praestare. nam charitas, ibi ipsum beneficium ex charitate profectum, significare videtur. Confirmasti super me manum tuam, Psalm. 38, de dura ac perseverante afflictione accipitur, cum Dominus affligente manu diutius nos premit. Hinc pontificium sacram entum confirmationis, ubi illi per certas caeremonias unctionis, alapae, murmura verborum, putant sedare ampliorem gratiam Spiritus sancti, quatum perficiatur aut absolvatur eorum Christianismus, tum et ipsi corroborentur in eo. CONFITERI, Nonius vult esse necessitatis cuisdam:


2018. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 90 | Paragraph | SubSect | Section]

murmura verborum, putant sedare ampliorem gratiam Spiritus sancti, quatum perficiatur aut absolvatur eorum Christianismus, tum et ipsi corroborentur in eo. CONFITERI, Nonius vult esse necessitatis cuisdam: profiteri vero, ultroneae voluntatis. Plurimus autem usus huius verbi est in Sacris literis, habetque varias significationes et phrases, in quibus praedicti discriminis nulla ratio habetur. Primum enim simpliciter testari significat. ut Ioannis 1. Baptista confessus est, et non negavit, et confessus est. Matt. 7. Tunc confitebor illis, nunquam novi vos: id est, certo


2019. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 91 | Paragraph | SubSect | Section]

narrem omnia mirabilia tua. ubi Psaltes semetipsum exponit. Confessionem dare Deo, Esaiae 10. Confessionem adducere in templum, Ieremiae 33. Vocem confessionis immolare Deo, Ionae 2. Adolete de fermento confessionem, Amos 4: id est, confitemini Deo de vestra immundicie. Alii exponunt de sacrificio fermentato. Confessionis pontifex, Hebr. 3. Considerate Apostolum et pontificem confessionis nostrae Christum IESUM: id est, doctrinae ac religionis principem et institutorem, qui est summus dominus ac gubernator religionis nostrae. Vocatur autem nostra religio Confessio, quia eam


2020. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 91 | Paragraph | SubSect | Section]

facta. Alia universalis, in genere saltem, quoniam individua enumerare impossibile est. Alia de uno aut paucis tantum aliquibus peccatis: ut Davidis de adulterio, aut caede. Alia de occultis, alia de notoriis: alia unius tantum hominis, alia totius Ecclesiae. In veteri Testamento fuit in sacrificiis usitata quaedam publica confessio tum unius aut paucorum, tum etiam totius Ecclesiae, qua et in genere sese damnârunt, et aliqua specialia scelera confessi sunt: quod ex descriptione sacrificiorum videre est Levit. 16. 26. Num. 5. Augustinus lib. 13. Confessionum scripsit, et hoc


2021. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 91 | Paragraph | SubSect | Section]

alia de notoriis: alia unius tantum hominis, alia totius Ecclesiae. In veteri Testamento fuit in sacrificiis usitata quaedam publica confessio tum unius aut paucorum, tum etiam totius Ecclesiae, qua et in genere sese damnârunt, et aliqua specialia scelera confessi sunt: quod ex descriptione sacrificiorum videre est Levit. 16. 26. Num. 5. Augustinus lib. 13. Confessionum scripsit, et hoc nomine inscripsit, quia in eis tum sua peccata confitetur, tum Deum eiusque erga se beneficia celebrat. CONFINIS est mons Syna Hierosolymae. Vide in voce Coniunctus.


2022. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 92 | Paragraph | SubSect | Section]

vas figuli confringes eos. Psalm. 56. Dominus in ira sua confringet populos. Ier. 50. Confractus est malleus universae terrae. Sed de hac voce in verbo Frangendi plura. CONFUNDOR, verbum usitatissimum et significantissimum, idem valet cum erubesco ac pudefio. Plerunque vero in Sacris literis significat aliquem vinci, opprimi, aut alioqui res eius pessime cadere. Significat igitur effectus causam, nempe ignominiam aut confusionem praecedentem calamitatem. Inde enim perturbatio animi, ignominia et pudefactio solet oriri, sicut Hesiodus dicit: Ad ignominiam etiam damnum


2023. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 94 | Paragraph | SubSect | Section]

quam secundum legis opera, filios Abrahami esse, conari oportere: ideoque suam, non pseudapostolorum doctrinam sequi teneri. Simul vero indicat, deum iam olim tulisse sententiam de lite inter sectatores iustitiae legis et gratiae. CONIURATIO, praeter communem significationem, in Sacris literis significat plerunque pertinacem, et contra conscientiam factam conspirationem in idololatriam. Ierem. 11. Inventa est coniuratio in viris Iuda. Et Ezech. 22. Coniuratio prophetarum eius in medio eius: id est, conspiratio in pravam religionem contra verbum Dei. Sicut enim fiunt


2024. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 95 | Paragraph | SubSect | Section]

putant rectius multo exponi testimonium. Nam cum ibi de Baptismo agatur, rectissime dicitur, quod testimonium bonae conscientiae afferat, mundificans nos a peccatis, seu testificans nos esse mundatos: sicut et Paulus Rom. 4 dicit, Circumcisionem esse signaculum iustificationis. Verbum enim et sacramenta praebent testimonium nostrae conscientiae et animae, quod sit Deo accepta et purificata. Verum magis probatur Lutheri sententia, quod significet stipulationem, ut supra in Baptismo exposui. Saepe coniungitur conscientia cum mente et corde, de quibus phrasibus alibi forte. 1. Iohan. 4


2025. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 95 | Paragraph | SubSect | Section]

alibi forte. 1. Iohan. 4 dicitur: Fiduciam habemus, si nos non damnat cor nostrum, scimus quod maior est Deus corde nostro. ubi cordis damnatio idem plane esse videtur, quod conscientiae accusatio ac damnatio: cui damnationi verbo Dei ac merito Christi resistimus. Deus enim per verbum et sacramenta testatur, se nostram malam conscientiam purificare, abiectis omnibus peccatis nostris post tergum suum. Convenit cum cordis accusatione et haec phrasis: Cor percussit Davidem, abscindentem laciniam vestis Saulis, 1. Sam. 24: id est, conscientia eum coepit gravissime accusare.


2026. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 95 | Paragraph | SubSect | Section]

aut etiam prorsus offerre: de quo in verbo Sanctifico et Impleo plenius dicetur. Sed locus unicus tantum attingetur. Moses ait Exod. 32. Consecrastis vel implestis hodie manus vestras Iehovae in fratre et filio: id est, mactando idololatras ex vestris intimis, singulare Deoque gratissimum sacrificium obtulistis, et manus vestras etiam gratiores et acceptiores Deo effecistis, cum et antea singulari caeremonia essent ad facienda sacrificia Deo consecratae ac impletae. CONSIDERARE, est attentius aliquid expendere, examinare, cogitare. Ierem. 2. Considerate valde, et


2027. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 95 | Paragraph | SubSect | Section]

32. Consecrastis vel implestis hodie manus vestras Iehovae in fratre et filio: id est, mactando idololatras ex vestris intimis, singulare Deoque gratissimum sacrificium obtulistis, et manus vestras etiam gratiores et acceptiores Deo effecistis, cum et antea singulari caeremonia essent ad facienda sacrificia Deo consecratae ac impletae. CONSIDERARE, est attentius aliquid expendere, examinare, cogitare. Ierem. 2. Considerate valde, et videte, si est factum sicut hoc. Esdr. 8, de acto censu aut lustratione dicitur: Post haec consideravi populum et sacerdotes. Proverb. 7.


2028. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 97 | Paragraph | SubSect | Section]

id est, omnis rei consumptibilis, aut interitui obnoxiae. Consummatum est, clamavit Christus in cruce, ut indicaret ac testaretur, omnia quae de eius passione divinitus in Scripturis praedicta erant, iam peracta esse. Aliqui putant esse allusionem quandam ad ritum quorundam perfectorum sacrorum, quae vocentur τέλεια ἱερὰ: de quibus vide Budaeum in Commentariis Graecae linguae. Arbitrantur igitur esse similem aliquam locutionem isti, iam olim in Ecclesia usitatae: Ite missa est. Sane hic quoque sensus posset habere utilem


2029. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 97 | Paragraph | SubSect | Section]

de quibus vide Budaeum in Commentariis Graecae linguae. Arbitrantur igitur esse similem aliquam locutionem isti, iam olim in Ecclesia usitatae: Ite missa est. Sane hic quoque sensus posset habere utilem intellectum, quandoquidem Epistola ad Hebraeos toties inculcat, eum semel perfecte sacrificasse, perfectosque ac consummatos uno sacrificio reddidisse omnes credentes: cum Levitica sacrificia nihil ad consummationem aut perfectionem deducere potuerint. Verbum autem utrobique idem est, nempe τελειόω et


2030. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 97 | Paragraph | SubSect | Section]

Graecae linguae. Arbitrantur igitur esse similem aliquam locutionem isti, iam olim in Ecclesia usitatae: Ite missa est. Sane hic quoque sensus posset habere utilem intellectum, quandoquidem Epistola ad Hebraeos toties inculcat, eum semel perfecte sacrificasse, perfectosque ac consummatos uno sacrificio reddidisse omnes credentes: cum Levitica sacrificia nihil ad consummationem aut perfectionem deducere potuerint. Verbum autem utrobique idem est, nempe τελειόω et τελέω. Sensus ergo esset, plene esse


2031. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 97 | Paragraph | SubSect | Section]

aliquam locutionem isti, iam olim in Ecclesia usitatae: Ite missa est. Sane hic quoque sensus posset habere utilem intellectum, quandoquidem Epistola ad Hebraeos toties inculcat, eum semel perfecte sacrificasse, perfectosque ac consummatos uno sacrificio reddidisse omnes credentes: cum Levitica sacrificia nihil ad consummationem aut perfectionem deducere potuerint. Verbum autem utrobique idem est, nempe τελειόω et τελέω. Sensus ergo esset, plene esse sacrificatum ac perlitatum. Sed ille alter sensus magis


2032. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 97 | Paragraph | SubSect | Section]

uno sacrificio reddidisse omnes credentes: cum Levitica sacrificia nihil ad consummationem aut perfectionem deducere potuerint. Verbum autem utrobique idem est, nempe τελειόω et τελέω. Sensus ergo esset, plene esse sacrificatum ac perlitatum. Sed ille alter sensus magis convenit ipsi textui Iohan. 19. CONSUMERE, pro perdere, absumere, est verbum praecedenti tum sono tum scriptione vicinum, tum denique significatione quoque saepissime concordans. Videte ne a vobis invicem consumamini, Galat. 5.


2033. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 97 | Paragraph | SubSect | Section]

mutabat vestes. Sic et Paulus Rom. 6, et Coll. 3. disserit de consurrectione cum Christo, id est, de renovatione et nova obedientia, in qua postquam ex morte spirituali resuscitati sumus, vivere debeamus. Voces CONTAMINATUM, Immundum, Impurum, Pollutum, Prophanum, Commune, aliquando etiam Sacrum inquinatum, et similes, valde vicinae, imo potius eaedem sunt: de quibus nunc dicetur, et supra in voce COMMUNIS aliqued actum est. Sed infra in vocabulo Mundus, Sacer et sanctus, etiam clarius tanquam ex suo opposito illustrabuntur. In Hebraeo eadem vox est


2034. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 97 | Paragraph | SubSect | Section]

quae intrent per os, sed quae ex corde exeant. Deus quoque dicitur contaminare tabernaculum, aut templum suum, cum id non defendens, ab impiis prophanari patitur. Sic et haereditatem suam contaminasse dicitur, Esa. 47. Dicebantur et idololatrae polluere sanctuarium, cum vel non sacrificabant ibi, vel certe perperam sacrificabant, Lev. 20. Sic et Ps. 55. impii non servantes foedus Domini, contaminasse eius testamentum dicuntur. Contaminasse se dicit Deus principes sanctitatis


2035. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 97 | Paragraph | SubSect | Section]

ex corde exeant. Deus quoque dicitur contaminare tabernaculum, aut templum suum, cum id non defendens, ab impiis prophanari patitur. Sic et haereditatem suam contaminasse dicitur, Esa. 47. Dicebantur et idololatrae polluere sanctuarium, cum vel non sacrificabant ibi, vel certe perperam sacrificabant, Lev. 20. Sic et Ps. 55. impii non servantes foedus Domini, contaminasse eius testamentum dicuntur. Contaminasse se dicit Deus principes sanctitatis aut sanctuarii Esaiae 43, quia


2036. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

a contaminationibus sanguinis, suffocati, et scortationis In quo praecepto etiam ad veterem morem pollutionum Iudaicarum respiciunt. Volunt alioqui scriptores, eam legem etiam antiquitus solitam imponi a Iudaeis gentilibus conversis, aut alioqui subiugatis. CONTEMNERE verbum, in Sacris literis non habet ignotam Latinis auribus significationem: sed tamen quaedam obscuriora loca attingam. Proverb. 18 dicitur: impius cum in profundum venerit, contemnet: id est, securus erit, non curabit monitiones aut minas verbi Dei, ac iram Dei. Matt. 6. et Luc. 16, Alterum diliget,


2037. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]

Conteram superbiam duriciei vestrae. Ier. 23, contritum est cor meum in medio mei. Hinc venit ista significatio contritionis, quae in Ecclesia est usitata de priore parte Poenitentiae, cum mens hominis agnitione peccati et irae Dei potenter ac divinitus conteritur et conterretur: quae saepe in Sacris literis hac ipsa voce aut verbo describitur. Exempla aliquot, ut res eo magis illustretur, adscribam. Psal. 51. Cor contritum et humiliatum Deus non despicies. Psal 147, Deus sonat contritos corde. Sic Esaiae 57 dicit Deus, se habitare cum humiliatis et


2038. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 99 | Paragraph | SubSect | Section]

5. Erat contritio mortis in tota civitate: pro, lues aut pestis lethalis. Prae contritionibus purgant sese, Iob 41: pro, ob ingentia pericula et terrores soluitur eis aluus, CONTESTARI, est in Sacris literis docere, aut serio graviterque monere aliquem, de Deo ac eius voluntate, cum obtestatione aut protestatione, poenarum comminatione, et veluti testium adhibitione. Solent enim saepe prophetae caelum et terram, conscientiam auditorum, et Deum ipsum in testem vocare, et protestari, quod


2039. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 99 | Paragraph | SubSect | Section]

esse cibo et vestitu. Luc. 3. Contenti estote stipendiis vestris. Esaiae 2. In filiis alienis contenti fuerunt, aut acquieverunt. Intelligunt plerique, dici de alienis doctrinis ac religionibus, quas Iudaei neglecta sua sectabantur. CONTUREARE, verbum valde usitatum est in Sacris literis. Accipitur autem modo de animi perturbatione, excitata terrore ac periculis. Sic saepissime anima aut cor alicuius conturbatum dicitur. Credo idem etiam esse, cum ossa dicuntur conturbata. Sic dicitur Psalm. 42. Anima mea quare conturbas me? Et Psal. 88. Terrores tui


2040. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 100 | Paragraph | SubSect | Section]

CONVOCATIO. prosolenni die, qua convocabatur populus ad audiendam concionem et lectionem verbi Dei, Levit. 23, Num. 28. Die primo convocatio sancta, die septimo quoque convocatio sancta, nullum servile opus facietis in eo. Sic et Esaiae 1 dicit Deus, repudians Iudaeorum festa et sacra, calendas et sabbathum: convocare convocationem non possum: subintellige, ferre. COOPERIRE pedes, pro exonerare aluum, Iud. 3. et alias saepius reperitur. Sic enim honestiore verbo rem vicinam ac sordidam indicant. COPULARE se alicui: pro, vehementer adiungere.


2041. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 100 | Paragraph | SubSect | Section]

Ier. 50. Et copulati sunt ipsi Baal peor, Psal. 106. COQUERE, Hoseae 7, quidam exponunt de cogitatione malorum consiliorum. Tota nocte dormit aut iacet coquens illas, scilicet malas machinationes. COR, vox notissimae significationis, admodum varie in Sacris literis accipitur, plurimusque eius usus est. De eius igitur figuratis acceptionibus et phrasibus agemus. Primum, quia cor in medio hominis aut animalis est, ideo admodum crebro pro medio cuiusvis rei per metaphoram accipitur. ut Cor maris, Psal. 46. No timebimus, etiam si


2042. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 100 | Paragraph | SubSect | Section]

simul et eligendi, volendi et agendi ascribunt: sicut etiam vetustissimi Graeci, praesertim poetae, faciunt. Contra philosophi animam rationalem, et ita etiam omnem vim intelligendi, volendi ac eligendi, in capite aut cerebro collocant, solosque affectus cordi relinquunt. Sin autem velles Sacras literas cum philosophia in hac parte concordare, dicere posses, eas ideo tribuere noticias, intelligentiam et electionem cordi, quod in practicis noticiis et electionibus plurimum dominantur affectus aut motus cordis. agere autem Sacras literas non de speculativis, sed de practicis noticiis,


2043. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 100 | Paragraph | SubSect | Section]

solosque affectus cordi relinquunt. Sin autem velles Sacras literas cum philosophia in hac parte concordare, dicere posses, eas ideo tribuere noticias, intelligentiam et electionem cordi, quod in practicis noticiis et electionibus plurimum dominantur affectus aut motus cordis. agere autem Sacras literas non de speculativis, sed de practicis noticiis, quas Deus vult vel maxime vivas, ardentes ac operosas esse: alio qui eas docere, illas speculativas noticias etiam tantum hypocrisin quandam et labialem cultum aut honorem. Ut vero declararetur haec summa coniunctio affectuum et


2044. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 102 | Paragraph | SubSect | Section]

laciniam vestimenti Saulis, 1. Sam. 24, aut cum numeravit populum, [1.] Sam. 28. Item damnare aliquem cor suum, 1. Iohann. 3. ubi simul monet Apostolus, pluris esse faciendum iudicium Dei, nos per verbum et sacramenta sua absolventis, quam conscientiae accusantis et condemnatis. Cum saepe Deus dicitur Scrutari, probare et explorare, intueri aut cognita habere corda nostra, videtur significare tum ingenium ac naturam nostram, tum et omnia consilia ac cogitationes, vel occultissimas ac intimas, quas


2045. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 102 | Paragraph | SubSect | Section]

de gaudio ac laeticia accipitur. Contra vero Ps. 101 dicit David, se latum corde non posse perpeti: id est, turgidum, inflatum, magnas spes, dignitates ac opes in animo voluentem supra suam conditionem, et ingentia quaedam sibi tribuentem supra suas dotes. Praeputium cordis valde crebro in Sacris literis reperitur, et significat totum veterem Adamum, seu essentialem corruptionem ac malitiam hominis, qua ita excaecatur anima rationalis, ut nihil rerum aut motuum divinorum percipiat: sicut si cordi ipsi circum posita esset quaepiam membrana, ut nihil sentiret exterius id ferientium,


2046. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 103 | Paragraph | SubSect | Section]

benedicat sibi in corde suo benedicendo: id est, promittat sibi res secundas, et impunitatem contra hasce meas minas ac poenas. CORNU, notae significationis vox est: sedque a cornua sunt praecipuus et ornatus, et robur aut arma quadrupedum: inde fit, ut per metaphoram varie vox haec in Sacris literis accipiatur. de qua varietate sua serie dicam. Primo, significat potentiam ac robur, ut Ier. 48 Cornu Moab confringetur, et brachium eius conteretur. ubi idem illae duae diversae metaphorae significant, quod sicut vis ac potentia brutorum est in cornibus, ita hominum in brachiis.


2047. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 104 | Paragraph | SubSect | Section]

apprehenderunt cornua altaris: 1. Reg, 2. In corneis vasis habebant prophetae oleum quo inungebantur reges. 1. Sam. 16 Hinc aliqui putant venire, quod cornu regnum ac potentiam significet. Verum prior ratio est verior: sic enim et ab ungulis ac dentibus brutorum locutiones sumi in sacris solent. CORAM praepositio easdem plane significationes habet, quas et In conspectu, de quo supra dixi. Nam etiam easdem praepositiones Hebraeae לפני lipfene, in conspectu, et נגד neged coram, modo


2048. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 105 | Paragraph | SubSect | Section]

aliquando significat cumulare, et undique replere: quia corona est quiddam undique absolutum. Sic dicitur Deus coronare annum bonis, Psal. 65. Forte et inde est illa locutio, quod sicut annus est quiddam rotundum, ac in semet rediens, ut olim Aegyptii in suis Hieroglyphicis aut sacris scriptionibus, annum per serpentem caudam suam mordentem depinxerunt: et sicut agricolis annuus labor in orbem redit: ita etiam Deus hunc circulum suis bonis ac donis undique, quasi flosculis quibusdam circuncingit et circumvestit, sicut corona undique convestitur floribus. Sic


2049. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 105 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic Psalm. 21. Imposuisti coronam auream capiti eius: id est, regnum eius stabilivisti. Sic Ezech. 21. Tollam cidarim et coronam. Quinto, Quia victores in certaminibus, aut qui etiam in bello sese praeclare gesserant, coronabantur: factum est, ut per catachresin corona pro omni praemio in Sacris literis ponatur. 1. Corinth. 9. 2. Tim. 2. 4. Iacobi 1. Apoc. 2. Propter me, vel in me coronabuni se iusti, cum retribueris mihi: alii de gaudio piorum, laetantium de alicuius liberatione, intelligunt Rectius tamen interpretaberis, Quasi circulo aut corona cingent me, audituri tua


2050. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 105 | Paragraph | SubSect | Section]

scortis patrantur, plane frangunt valetudinem. Etsi vero etiam ebrietas et ira laedunt valetudinem, tamen multo magis scortatio, ut non immerito hoc quasi proprium malum huic peccato attribuatur, quod laedat proprium corpus, aut sit in proprium corpus. Sic Psalm. 40, et Hebr. 10 legitur, Sacrificium et holocaustum noluisti, corpus autem aptasti mihi: pro, fecisti me incarnari: aliqui intelligunt de veritate pietatis, sicut infra Septima significatione. Secundo, significat metaphorice coetum, praesertim Ecclesiam. 1. Cor. 10. Multi unum corpus lumus, Omnes in unum corpus sumus


2051. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 106 | Paragraph | SubSect | Section]

vicinum quid poenis significat: nempe illam tristem servitutem, qua ob lapsum possessoris primi hominis, abusui pessimorum hominum subiecta esse dicitur. Verbum Corrumpere, et participium Corrumpens, aut nomen Corruptor, saepe simpliciter, sine omni transitione, in neutra significatione sacrae literae ponunt, quod homines corrumpant aut sint corruptores: sed multi subintelligunt viam suam, aut Dei. Corruptio etiam sepulchrum non raro significat, et porro per metaphoram infernum, quod in sepulchro quidem corpora hominum computrescant, in inferno vero etiam animae ipsae aeterno


2052. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 107 | Paragraph | SubSect | Section]

Cremia, sarmenta, aut alios palmites arentes. Alii indoctiores interpretes hanc vocem exposuerunt tum de frixorio, tum de crusta sartagini intus aut foris adhaerente: tum denique de rebus nimium frixis, et veluti torrendo exustis. CRESCERE verbum nihil admodum peculiare habet in Sacris literis, prae Latino sermone. Nam et res corporeae crescere dicuntur quantitate, tum continua, tum discreta: et per metaphoram etiam de reb. incorporeis dicitur, ut honos ac nomen alicuius. Sic Baptista dicit Iohan. 3, Oportere Christum quidem crescere, se autem imminui: non quod Baptista


2053. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 107 | Paragraph | SubSect | Section]

sunt etiam ipsa meliora grana, si praesertim aliquando violentius cribrum agitetur, ne superne excutiantur. Verum Dominus est, qui non patitur nos tentari supra quam ferre possumus, sed dat simul optatum eventum et proventum. CRIMEN, quodvis gravius et magis notorium delictum in Sacris literis vocatur. Ideo Paulus vult 1. Timoth. 3, et Tit. 1, episcopum esse sine crimine, non sine omni peccato, quod fieri nequit: tametsi in Graeco est potius Inculpatus. CRUDELIS vox, אכצר achzar, peculiari quadam emphasi in Sacris


2054. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 107 | Paragraph | SubSect | Section]

in Sacris literis vocatur. Ideo Paulus vult 1. Timoth. 3, et Tit. 1, episcopum esse sine crimine, non sine omni peccato, quod fieri nequit: tametsi in Graeco est potius Inculpatus. CRUDELIS vox, אכצר achzar, peculiari quadam emphasi in Sacris literis usurpatur, pro, acerbo adversario. Proverb. 5. Ne des annos tuos crudeli: quidam interpretantur meretrici. Sed forte rectius accipies de marito adulterae, qui rivalem interficere crudeliter solet: quod ibi Salomon adultero iuveni minitatur. Iob 30. Mutatus est mihi in crudelem.


2055. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 108 | Paragraph | SubSect | Section]

ab honestis, et turpe, a turpibus factum. CUBICULUM, pro loco secreto. Sic Psalmista dicit: In cubilibus vestris compungimini.: vel etiam in ipsis lectis, ac inter quiescendum. CUBITUS, mensurae genus est, quo plerunque Scriptura metitur quantitates continuas in rebus Sacris et domesticis. CULEX, notum genus minimarum muscarum est. Solet autem quasi proverbio maximis animalibus opponi. Sic vetus proverbium habet de immodicis amplificationibus, Ex culice elephantum facere: aut etiam contra, rem maximam axtenuando. Sic et Christus proverbialiter hac


2056. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 108 | Paragraph | SubSect | Section]

sordes superius remaneant. Iam quid stultius esset, quam minimas sordes, ut est culex, sic percolando separare: et contra maximas, ut est camelus, in ipso liquore relinquere, easque simul deglutire? Simile quid est, Fectuca in oculo videre, trabem autem negligere. CUM praepositio in Sacris literis varia omnino huic linguae propria significata habet, quae ut potero percurram. Saepe instrumentum significat: ut, Percutere cum gladio. Verbum cum aliquo, pro alicui factum: Psalm. 105. Recordatus est verbi sanctitatis suae cum Abraham: pro, sacrosanctae promissionis


2057. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 108 | Paragraph | SubSect | Section]

CUM praepositio in Sacris literis varia omnino huic linguae propria significata habet, quae ut potero percurram. Saepe instrumentum significat: ut, Percutere cum gladio. Verbum cum aliquo, pro alicui factum: Psalm. 105. Recordatus est verbi sanctitatis suae cum Abraham: pro, sacrosanctae promissionis Abrahamo factae. Cum aliquo esse Deum, aut Dominum: pro, ei assistere, opitulari, patrocinari, etc. David crescebat, quia Iehova erat cum eo. 1. Paralip. 11. Portio cum Deo: pro, a Deo. Ista est portio hominis impii cum Deo: pro, â Deo. Cum Deo aliquid


2058. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 108 | Paragraph | SubSect | Section]

Vide suo loco Mecum et Tecum. Si. nam Cum et Quando adverbia temporis, non raro pro coniunctione Si ponuntur: quod etiam in aliis linguis fit, ob quandam rerum ipsarum vicinitatem. In Latino ac Germanico sermone exempla porferri nihil attinet, ob nimiam huius Enallages frequentiam. In Sacris literis unum aut alterum recitabimus. Exodi 22 saepe leges aut praecepta inchoantur hac vocula, Cum, vel, si quis furatus fuerit, etc. Sic saepe dicitur, Invenies Deum, Cum, quando, vel si quaesieris eum toto corde. Sic Christus dicit Apostolis: Cum Omnia


2059. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 109 | Paragraph | SubSect | Section]

sequentis effectus, aut etiam rationem vel probationem sequentis alicuius sententiae, etiam apud Latinos declarat, seu inchoat. CURRO, notissimae significationis verbum, aliquid Hebraismi in se habet: non tamen adeo obscuri, quin etiam ex Latino sermone iudicari possit. Nam cum in Sacris literis plurimum ponatur verbum Ambulare, et Via, pro vocatione, functione aut vita hominis, currere et cursus plerunque in rebus religionis ponitur. Non enim hîc simplex aut communis quaedam ambulatio tantum requiritur, sed summa festinatio ac diligentia, in administrando tam sacro


2060. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 109 | Paragraph | SubSect | Section]

cum in Sacris literis plurimum ponatur verbum Ambulare, et Via, pro vocatione, functione aut vita hominis, currere et cursus plerunque in rebus religionis ponitur. Non enim hîc simplex aut communis quaedam ambulatio tantum requiritur, sed summa festinatio ac diligentia, in administrando tam sacro negotio. Currebant, et non mittebam eos: Ierem. 33. Ut gloriari possim quod non in vanum cucurrerim, Phil. 2. Item: Sic curro, non quasi in incertum. 1. Cor. 9. Sic, Cum impleret Iohannes cursum suum. Pro communi omnium Christianorum pictatis studio ponitur non raro. ut, Currebatis


2061. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 109 | Paragraph | SubSect | Section]

Psal. 68. Aethiopia faciet currere manus suas Deo: pro, celeriter protendet ac dabit suas manus. 2. Reg. 3. Altaria quae fecerat Manasse, destruxit, et currere fecit inde: pro, statim amovit. CURRUS, pro praecipua parte, aut etiam flore exercitus, crebro in Sacris literis ponitur. Utebantur enim olim falcatis curribus, qua vi maxime confidebant se hostilem aciem perfringere aut dissipare posse. Nec tantum de humano exercitu utitur hac voce Scriptura, sed et de ipsa Dei militia, sive concionatorum sive angelorum: ut Psal. 68. Per


2062. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 109 | Paragraph | SubSect | Section]

qui illis vehebantur, et inde pugnabant. CUSTODIRE, plures habet significationes, et phrases Scripturae proprias. Alias enim dicitur de illa Levitica observatione rituum, qua ordinati coetus Levitarum summa diligentia suo tempore ac loco sibi demandatas templi functiones, sive in sacrificando, sive in psallendo, sive denique in docendo observare tenebantur. ut 2. Paralip. 7. Sacerdotes in custodiis suis stabant: id est, in deputatis locis ac functionibus. Levitic. 22. Custodiant custodiam meam. Et Numer. 9. Custodiam Iehovae servabunt. Alias ponitur pro observatione


2063. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 110 | Paragraph | SubSect | Section]

templi. 2. Reg. 6. 1. Par. 13. 15. 16. Psal. 150, iubemur laudare Deum in variis cymbalis: pro, omnibus modis ac rationibus. CYMINUM, est genus parvi leguminis aut grani, non valde foeniculo dissimilis, cuius sylvestris species domestica melior est. Eius aliquoties in Sacris literis fit mentio. ut Esaias capite 28 sumit a re rustica similitudinem, quod sicut agricola omnibus rebus tribuit suum modum ac tempus, aliaque frumenta aut legumina aliter tractat: sic et Deus statuat omnia recte distribuere, et vicissim debitam obedientiam cultumque ab homine exigere


2064. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 110 | Paragraph | SubSect | Section]

cyminisecos vocârunt, quasi nec in minima re de suo iure decedere, ut est dimidium grani cymini, et alteri id concedere velint: sed etiam unicum cymini granum in duas partes dividi, sibique suam partem dari flagitaverint. CYPRESSUS arbor crebro in Sacris literis nominatur, tum ob eximiam proceritatem, tum et ob ligni in aedificiis nobilitatem, Cant. 1. et alibi. CYRUS, rex Persarum, eversor Babylonis, et liberator populi Dei, non obscure aliquoties ipsum verum Meschiam ac liberatorem indicat, praesertim Esaiae 44 et 45. Sunt


2065. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 110 | Paragraph | SubSect | Section]

nimium gloriosa epitheta et tituli, qui illi terreno Monarchae non optime convenire queunt, ut necessario sub eius nomine ac persona de vero Meschia ac liberatore intelligi debeant. D DAEMONIUM, Graeca vox a scientia, ut volunt, deducta: significat in Sacris literis proprie ipsos pravos spiritus vel angelos, quos et Satanas et Diabolos vocamus. De hac igitur voce, vel potius re, in vocabulo Diaboli. Nunc pauca adiiciam. Credo gentiles ideo diabolos vocasse Daemonia, a sciendo: quia viderunt saepe illos spiritus futura praescire, ac


2066. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 110 | Paragraph | SubSect | Section]

daemoniorum. DAMNARE, et DAMNATIO, in verbo Condemno exponitur. DARE verbum varios idiotismos in hac lingua, tum per se, tum ratione adiunctarum vocum habet: quos ordine percurram. Illud autem ante omnia moneo, valde crebro idem plane valere, quod verbum Pono, in Sacris. Quare saepe inter se coniunguntur, saepe etiam pro se invicem ponuntur: ut qui alterutrum norit, utrunque norit. De qua re in verbo PONO. Plurimae quoque locutiones huius verbi possunt exponi per facere, efficere, aut fieri. Significat igitur crebro Permittere. Numer. 21. Neque dedit rex


2067. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 110 | Paragraph | SubSect | Section]

Pro impetrare aliqui exponunt illud 1. Iohan. 5, Si quis viderit fratrem peccantem non ad mortem, oret, et dabit ei vitam. Sed puto illud (Dabit) referendum esse ad Deum, quod Deus exoratus dabit vitam et poenitentiam. Dare et Ponere admodum crebro pro se invicem ponuntur in Sacris, ut prius dixi. Ierem. 5. Dedit eum in carcerem aut cypum: pro, posuit. Genes 48. Dabo te in coetum populorum: pro, ponam aut faciam ut habeas multos posteros. Dare aliquid, est efficere ut hoc sit illud. Psalm. 2. Dabo gentes haereditatem tuam, et possessionem tuam fines terrae: id


2068. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 111 | Paragraph | SubSect | Section]

felicitatem, ac pietatem eius gubernationis, tum et ob promissionem illi de Meschia factam, saepe ipsummet Christum Dominum ac servatorem significat. ut Ierem. 30. legitur: Et servient Domino Deo suo, et David regi suo, quem eis excitabo. DE, habet quidem varia significata in Sacris literis: sed quarum pleraque etiam in Latina lingua sunt usitata ac nota, ut inde iudicari ac intelligi queant. DEALBARE, et DEALBATUS, primum per metaphoram hypocritas significat, ut Christus pharisaeos


2069. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 112 | Paragraph | SubSect | Section]

sicut David Psal. 51 orat dicens, Asperge me Domine hysopo, et super nive dealbabor: id est, si me sanguine Christi laveris, ero ab omnibus peccatis longe mundissimus. Sic in Apocalypsi, pii dicuntur dealbasse vestes suas in sanguine agni. DEBITUM, Hebraica, aut certe Sacrarum literarum phrasis, primum per metaphoram peccatum significat: unde in Dominica oratione dicitur, Dimitte nobis debita nostra. Sunt autem peccata nostra quaedam debita, quia obligant ad poenam, nosque perinde coram Deo reos et poenis dignos reddunt, sicut aes alienum obaeratos facit


2070. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 113 | Paragraph | SubSect | Section]

pro, veram doctrinam, et piam vitam deseruerunt. quod dictum etiam Rom. 3 citatur. Daniel. 9, Declinaverunt ne audirent. Declinare a Deo, pro, deserere Deum, et vel ad falsos deos, vel ad terrenas cupiditates inclinare. Declinare a iudiciis, a mandatis, a lege Dei, valde crebrum est in Sacris literis, praesertim Psalm. 119, de errore doctrinae ac vitae: quia qui a recta norma veritatis ac pietatis discedunt, veluti a vera via recedere videntur. Declinare iudicium alicuius, est iudicando ius ac aequitatem violare: ut Exod. 23, Non declinabis iudicium pauperis tui in lite:


2071. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 114 | Paragraph | SubSect | Section]

et ad felicem exitum ex difficultatibus perducere. ut Psal. 5, Deduc me in iustitia tua propter inimicos meos: pro, tege me, ut omnia iuste, pie ac salutariter agam, ne habeant adversarii mei de quo triumphent, aut mihi insultent. Atque hic idiotismus satis frequens est in Sacris literis. DEFICERE aliquando apostasian significat, Deut. 13, Defectionem מרה Sara locuta contra Dominum. Secundo, significat consumi, כלה Cala. Sic Gen. 25 legitur, Abrahamum defecisse, et mortuum


2072. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 114 | Paragraph | SubSect | Section]

verae religionis corruptione exponens. Cui etiam illud recte coniungit, quod affirmat non tantum apostasian, sed et revelationem Antichristi extremam, praecessuram esse ultimum iudicium. DELECTARI aliqua re, aut super ea, nota et usitata locutio est etiam in aliis linguis: sed in Sacris literis admodum frequenter repetitur. Delectari super Domino: quod Latinis auribus minus intelligibile est, ut Psalm. 37, Delectare, vel potius deliciare התענג hithanag super Domino, et dabit tibi petitiones cordis tui: pro, acquiesce certa


2073. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 115 | Paragraph | SubSect | Section]

aut satisfactione pro delicto praestanda. Num. 5, si non fuerit viro propinquus, cui restituat delictum, delictum restituetur Iehovae: pro, damnum ei compensabitur, seu satisfactio pro damno reddetur. In Hebr, est אשם Ascham, quod admodum crebro pro ipso sacrificio expiante ponitur, sive quia compensat delictum, sive etiam quia ipsummet sacrificium imputatione quadam fit res rea, Deo exosa, eiusque irae ac poenis obnoxia. Sic Christus dicitur factus peccatum: Roman. 8. 2. Corinth. 5. DELINQUO, pro pecco, praesertim omittendo iniuncta,


2074. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 115 | Paragraph | SubSect | Section]

cui restituat delictum, delictum restituetur Iehovae: pro, damnum ei compensabitur, seu satisfactio pro damno reddetur. In Hebr, est אשם Ascham, quod admodum crebro pro ipso sacrificio expiante ponitur, sive quia compensat delictum, sive etiam quia ipsummet sacrificium imputatione quadam fit res rea, Deo exosa, eiusque irae ac poenis obnoxia. Sic Christus dicitur factus peccatum: Roman. 8. 2. Corinth. 5. DELINQUO, pro pecco, praesertim omittendo iniuncta, etiam Latinis usitatum est: sed in Sacris literis habet nonnunquam quosdam


2075. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 115 | Paragraph | SubSect | Section]

quia compensat delictum, sive etiam quia ipsummet sacrificium imputatione quadam fit res rea, Deo exosa, eiusque irae ac poenis obnoxia. Sic Christus dicitur factus peccatum: Roman. 8. 2. Corinth. 5. DELINQUO, pro pecco, praesertim omittendo iniuncta, etiam Latinis usitatum est: sed in Sacris literis habet nonnunquam quosdam idiotismos: ut Oseae 5, Ibo et revertat in locum meum, donec delinquant, et quaerant faciem meam: pro, agnoscant se deliquisse. Sic Levit 5 et 6, Si anima peccaverit et deliquerit, feret iniquitatem suam, et offeret, etc. id est, et agnoverit


2076. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 115 | Paragraph | SubSect | Section]

nubis, ut audiar. Densitas terrae, pro argilla. 2 Paral. 4. Fudit ea in densitate terrae: id est, densa terra argilla. Densitas sylvae, pro frequentia populi, Isaiae 9, Et succendet in condensis sylvam, et convoluetur sicut altitudo fumi. DENS, et DENTES, varios efficiunt in Sacris literis idiotismos. Primum enim, quia plerunque ferae sylvestres, et etiam quaedam domesticae, ut Canes, potissimum dentibus pugnant ac laedunt: ideo per synecdochen dentes, sicut et maxilla, crebro pro omni vi ac potentia hostium ponuntur. Psalm. 58 Deus conteredentes ipsorum in ore


2077. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 115 | Paragraph | SubSect | Section]

Amos 4. Ego quoque dedi vobis mundiciem dentium, in omnibus civitatibus vestris. Nam inter comedendum plerunque aliquid cibi adhaeret dentibus, aut intra dentes. Ubi ergo nulla talis immundicies reperitur, indicium est non sumpti cibi, et porro defectus alimenti. Quinto, Domus dentis, in Sacris literis pulcherrimae domus nominantur: propterea quod illae olim apud Iudaeos ebore exornabantur, quod Scriptura simpliciter dentem vocat, per excellentiam, propterea quod est omnium dentium maximus et spectatissimus, dens elephantis: Amos 3. Sexto, Proverbium illud Ierem. 31, Patres


2078. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 116 | Paragraph | SubSect | Section]

commigrabo. 1. Petr. 3. Baptismus non depositio sordium, sed stipulatio aut confirmatio bonae conscientiae in Deum, per resurrectionem IESU CHRISTI. Sensus est, quod Baptismus non salvet nos sola lotione, veluti ex opere operato, ut Iudaei olim de suis lotionibus sentiebant, et nunc multi de Sacramentis perperam docent: sed quatenus est foedus cum Deo, quatenus fide apprehenditur, et confirmat nostram conscientiam in Deum per Christum. Verum de hoc loco et vocabulo dixi alibi, in voce BAPTISMI, et CONSCIENTIAE. DEPOSITUM, itidem notae significationis vox est. Significat


2079. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 116 | Paragraph | SubSect | Section]

sed etiam, ut eam summa sanctissimaque fide undique incontaminatam et illaesam Deo ac posteris, totique generi humano conservemus. Ita vera doctrina duplicem rationem apud nos habet: Primum, ut nobis ad nostram salutem usui data, seu usui possessionis fructuariae. Deinde, ut fidei nostrae ad sacrosanctam custodiam concredita, et apud nos deposita. Alio qui vero ac puro deposito uti custodienti non licet. Nunc porro si quis expendat, quam sancte et inviolate deposita nostrae fidei commissa sint conservanda: facile intelliget, quanta diligentia puritas verae doctrinae ac religionis sit


2080. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 117 | Paragraph | SubSect | Section]

tueare: vel cum omnes eum deserverint, restat ut solus eius curam suscipias, eumque foveas ac tueare, Derelinquere legem, pactum, aut testamentum Dei: pro, deficere a vera pietate, valde crebrum est in Sacris literis. Vicinum huic est quod supra dixi, Derelinquere Deum. Sic etiam dicitur aliquis verae pietatis desertor, Timorem Domini derelinquere, Iob 6. Derelinqui terram, Isaiae 7. Antequam puer possit eligere bonum, et reprobare malum, deseretur terra, quod nunc fastidis ob duos suos


2081. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 117 | Paragraph | SubSect | Section]

adhuc superstites, alicubi in extremis ramis latitantes sub frondibus. Dicit ergo ibi propheta, Erunt civitates fortitudinis eius sicut derelictio virgulti aut rami: pro, paucae et solitariae, sicut pauci fructus supersunt post factam collectionem. DERISOR, vox valde significans in Sacris literis est, et significat non istam vulgarem aut (ut ita dicam) morionicam derisionem: sed plerunque istam perditam et propudiosam hominum malitiam, qua simul Deum et homines suis cogitationibus, actionibus, et vita rident, nulla praecepta, nullum verbum Dei curantes, quin nec carnalis


2082. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 117 | Paragraph | SubSect | Section]

ascendet super te superne superne, et tu destendes inferne inferne. Descendere, pro abdere sese in loco humili: 1. Sam. 20. Et tertiabis et descendes valde. pro, in profundo loco usque ad tertium diem latitabis. Descendere facere, pro deducere, in tertia coniugatione, crebrum est in Sacris literis, nec indiget exemplorum recitatione. Descendere gladio, pro interfici. Hag. 2. Et descendent equi et sessores eorum, quisque gladio proximi sui: pro interficientur, deiicientur in terram aut sepulchrum. Sic Latini Prosternentur dicunt. Descendent ab umbra eius omnes populi


2083. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 117 | Paragraph | SubSect | Section]

in infernum auferantur, sicut aliquae verisimiles historiae testantur. Et etiam contra pauci aliqui, ut Enoch et Helias, vivi in caelum, seu in aeternam beatitudinem translati sunt. Caeterum de voce Inferni, deque descensu in eum, postea suo loco dicetur. DESERTUM, vox nota, sed in Sacris literis varie usurpatur. Nam cum varia circa Israelitas fuerint deserta, variae etiam huius vocis significationes inde exortae sunt. Primum igitur, Desertum significat solitudines, prorsus hominibus carentes, et incultas. Secundo, significat loca non plane quidem solitaria, sed tamen.


2084. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 118 | Paragraph | SubSect | Section]

desertum, et scaturiginem aquarum in siticulosum locum. Et Isaiae 48. Non sitierunt in deserto. Id vero nihil mirum esset in septentrionalibus locis, nempe si quis diceretur non sitiisse in deserto. DESERTORES, sicut in Latino sermone male sonat de deserentibus castra contra militare sacramentum: ita etiam in Sacris, de desertoribus sanctae spiritualisque militiae, id est, verae pietatis, religionis, ac Dei ipsius, cum maxima reprehensione illorum inculcari solet. Isaiae 30. Vae filii desertores: et alibi, Desertores fuerunt ab utero matris: plane videtur convenire cum


2085. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 118 | Paragraph | SubSect | Section]

aquarum in siticulosum locum. Et Isaiae 48. Non sitierunt in deserto. Id vero nihil mirum esset in septentrionalibus locis, nempe si quis diceretur non sitiisse in deserto. DESERTORES, sicut in Latino sermone male sonat de deserentibus castra contra militare sacramentum: ita etiam in Sacris, de desertoribus sanctae spiritualisque militiae, id est, verae pietatis, religionis, ac Dei ipsius, cum maxima reprehensione illorum inculcari solet. Isaiae 30. Vae filii desertores: et alibi, Desertores fuerunt ab utero matris: plane videtur convenire cum vocabulo Graeco


2086. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 119 | Paragraph | SubSect | Section]

ac denique de Interim, et adiunctis conatib. quibus Ecclesiae nostro tempore sunt vastatae. Forte autem maxima pars eius Prophetiae restat adhuc ante extremam diem implenda per novos aliquos errores, et adiunctas persecutiones. Memorabile autem est, quod propheta coniungit cessationem iugis sacrificii, cum illa abominatione desolationis: quia tum vera doctrina seu cognitio passionis Christi, quod est nostrum iuge sacrificium, eiusque praedicatio in talib. furorib. Satanae abolita fuit, tum et contrariae abominationes ac errores erecti. Sed non est nostri instituti, nunc de reb. ipsis


2087. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 119 | Paragraph | SubSect | Section]

Prophetiae restat adhuc ante extremam diem implenda per novos aliquos errores, et adiunctas persecutiones. Memorabile autem est, quod propheta coniungit cessationem iugis sacrificii, cum illa abominatione desolationis: quia tum vera doctrina seu cognitio passionis Christi, quod est nostrum iuge sacrificium, eiusque praedicatio in talib. furorib. Satanae abolita fuit, tum et contrariae abominationes ac errores erecti. Sed non est nostri instituti, nunc de reb. ipsis Theologice disputare: illud tantum de Hebraismo dico quod in eo loco abominatio ponitur pro abominabili idolo aut errore,


2088. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 119 | Paragraph | SubSect | Section]

tuam, et ipse faciet. Devolvere se super aliquem, significat etiam tyrannice opprimere: sed in quarta coniugatione demum. Gen. 43. Ut devolvat se super nos. id est, pro libitu opprimat, omnia sibi rapiat, et nos in servitutem redigat. DEVITO, nihil habet (quod sciam) proprii in Sacris literis. Iubet autem Paulus devitare tum personas aliquas noxias, ut seductorem admonitum. Titum 3, tum prophana inaniloquia et quaestiones 2. Tim. 2. DEVORO, saepe idem significat quod comedo et consumo, de quo verbo supra. nam et ipse vetus interpres non raro verbum


2089. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 120 | Paragraph | SubSect | Section]

3. Sicut apud Homerum et Euripidem cyclops dicit, se tantum ventri suo offerre victimas. Per catachresin porro idola, caco daemones, et commenticii dii vocantur Dii: quia idololatrae sic de illis sentiunt, aut id sibi de illis persuadent. Huius vocis ac significationis plurimus est usus in Sacris literis. ut, Novis diis, qui de proximo venerunt, sacrificaverunt: Deut. 32 pro idolis Sed omissis hisce, ut ita dicam, figuratis diis, ad verum revertamur. Primum autem exponamus locum Pauli 1. Cor. 8, qui primum dicit simpliciter, esse tantum unum Deum: mox dicit, esse plures Deos:


2090. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 120 | Paragraph | SubSect | Section]

se tantum ventri suo offerre victimas. Per catachresin porro idola, caco daemones, et commenticii dii vocantur Dii: quia idololatrae sic de illis sentiunt, aut id sibi de illis persuadent. Huius vocis ac significationis plurimus est usus in Sacris literis. ut, Novis diis, qui de proximo venerunt, sacrificaverunt: Deut. 32 pro idolis Sed omissis hisce, ut ita dicam, figuratis diis, ad verum revertamur. Primum autem exponamus locum Pauli 1. Cor. 8, qui primum dicit simpliciter, esse tantum unum Deum: mox dicit, esse plures Deos: postremo denuo dicit, piis tantum unum Deum esse. Ubi prima


2091. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 120 | Paragraph | SubSect | Section]

postea in voce RESURRECTIO docebo. Talem respectum in voce Deus et Psal. 95 testatur, cum inquit: Quoniam ipse est Deus noster, nos autem populus pascuae eius. Ponitur porro vox Dei אלהים Elohim, aliquando, et quidem valde crebro in Sacris literis, in plurali numero Dii, pro uno vero Deo. Quod proculdubio indicium est pluralitatis personarum. nam aliquando etiam verbum pluralis numeri ei nomini adiungitur. ut Gen. 1. Et dixit Dii, FACIAMUS hominem ad imaginem nostram, et similitudinem nostram. Huic autem longe pulcherrimo,


2092. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 120 | Paragraph | SubSect | Section]

alternatione ostendatur et unitas Dei, et trinitas personarum. Perfidi Iudaei, ut mysteriam Trinitatis eludant, dicunt honoris ac dignitatis cuiusdam gratia pluralem pro singulari usurpari: ut aliquando reges ac principes de se scribunt. sed non possunt dare exempla similia de aliis potentibus in Sacris literis. Tum porro ista consonantia plurium Scripturae locorum in plurali numero positorum, propalam eos redarguit. Porro nomina Dei plura recensentur, in qua parte ne nimium a scopo nostro digrediamur, tantum Hieronymi sententiam adscribam. Hieronymus in quadam Epistola ad Marcellam, decem


2093. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 121 | Paragraph | SubSect | Section]

tetragrammaton, et ineffabile putarunt: Idem autem sibi vult, quod Existens. Decimum, שדי Saddai: Aquila interpretatur ἄλκιμον, id est, robustum, et ad omnia perpetranda sufficientem. Caeterum obvia sunt in Sacris literis et alia nomina: veluti cum appellatur clypeus, scutum, refugium, cornu salutis, propugnator, defensor, petra seu rupes, ignis consumens, gloria, spes, robur, fortitudo: item omnipotens, Deus deorum, Dominus dominorum, Deus ac Dominus caeli et terrae, etc. Sed haec potius


2094. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 122 | Paragraph | SubSect | Section]

significat illi notum esse: ut supra in praepositionibus ANTE et CORAM exposui. Aliquando etiam significat coram arca et tabernaculo, quia Deus pollicitus erat se ibi habitaturum. Exod. 18. Et venit Aaron, et omnes seniores Israel, comedere panem cum socero Moysis ante Deum: id est, ante locum sacrificii ac cultus, quia arca nondum tunc erat. Sic et Exo. 23, et postea saepe. Deum tentare, in voce TENTATIONIS exponetur. Deum habitare in populo, est, potenter regere populum, ut doctrina eius religionve floreat, boni defendantur, et mali castigentur. Deum quaerere, in novo


2095. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 122 | Paragraph | SubSect | Section]

producit deum manu sua: pro, qui fabricat idola, id est, non metuit Deum, secure vivit, et audacter peccat. De nominibus Dei plenam tractationem, ex verbo Dei collectam, huc ex syntagmate veteris Testamenti meorum charissimorum fratrum Vulgandi et Iudicis transcribam. Prima Dei appellatio, quae in Sacris literis occurrit, est אלהים: id quod sonat, si Latine reddas, Dii. Genesis 1. In principio creavit Elohim. id est, Dii (vel Deus, ut habet usitata versio) caelum et terram. id quod non caret mysterio. nam haec ipsa vox testatur plures esse personas


2096. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 123 | Paragraph | SubSect | Section]

Vocavit Dominus Deus Adam. ac saepe ibi ista phrasis repetitur. Cap. 24. Iehova Elohe caeli. Capite 28. Ego Iehova Elohe Abraham patris tui, et Elohe Isaac. Exodi 3. Iehova Elohe, Dominus Deus patrum vestrorum. Elohe Abraham, Elohe Isaac, Elohe Iacob misit me ad vos. Capite 5. Sacrificabimus Iehova Elohenu, Domino Deo nostro. Cap. 10. Iehova Eloh, Dominus Deus Hebraeorum. Exodi 20. Ego Iehova Elohecha: Dominus Deus tuus, qui eduxi te de terra Aegypti. et cap. 29. Levit. 11. Ego Iehova Elohechem, Dominus Deus vester. Et cap.


2097. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 125 | Paragraph | SubSect | Section]

orphanorum, et iudex viduarum, Deus in habitaculo sancto suo. PASTOR. Psalmo 23. Dominus pastor meus, nihil mihi deerit. Quae porro de Deo per anthropopathian dicuntur, ea forte in illa ipsa figura in Universalibus Regulis tractabuntur. DEUTERONOMIUM, vulgo in Ecclesia, et etiam in Sacris literis aliquoties vocatur Vitimus liber Moysis, Hebraice Misnae, id est, secundum. Deut. 17. Cum sederit rex in solio regni, describet sibi Misnae legis huius. Videtur autem utraque vox Hebraea et Graecaidem valere, et ideo huic libro attributa esse, quia est repetitio et veluti


2098. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 127 | Paragraph | SubSect | Section]

ad eandem externarum rerum curam delectas: qualis Phebe fuit, Cenchraeorum ministra: et de qualium delectu Paulus 1. Timoth. 5. clare praecipit. DICERE, verbum amar אמר, λέγειν, quantumvis notum, tamen non paucos Hebraismos in Sacris literis efficit. Quomodo differat â verbo Loquor, infra in LOQUOR dicemus. Nunc quaedam eius obscuriora significata recensebimus, quae quidem multa ac varia sunt. Alias igitur significat solam cogitationem, seu idem quod intra sese deliberare et statuere. Et quidem aliâs addit Scriptura


2099. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 128 | Paragraph | SubSect | Section]

2. Samuelis 16. Sinite eum ut maledicat mihi, quia dixit ei Dominus. pro, praecepit. 1. Regum 11. Et panem dixit eis. pro, praecepit dari. 2. Paralip. 14. Rex dixit ipsi Iehuda ut requireret Deum. pro, praecepit. Danielis 2. Dixit rex vocari genethliacos pro, praecepit. Ibidem: Ac dixit sacrificium ac suffitum, ut sacrificaret ei. pro, praecepit ei sacrificari. Sic et illa exempla sunt accipienda: Dic ut sedeant unus a dextris, Matthaei vigesimo. Dic fratri meo, ut mecum dividat haereditatem: id est, praecipe. Si dixeritis monti, Proiiciaris in mare, Matth. 21. Quaecunque


2100. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 128 | Paragraph | SubSect | Section]

eum ut maledicat mihi, quia dixit ei Dominus. pro, praecepit. 1. Regum 11. Et panem dixit eis. pro, praecepit dari. 2. Paralip. 14. Rex dixit ipsi Iehuda ut requireret Deum. pro, praecepit. Danielis 2. Dixit rex vocari genethliacos pro, praecepit. Ibidem: Ac dixit sacrificium ac suffitum, ut sacrificaret ei. pro, praecepit ei sacrificari. Sic et illa exempla sunt accipienda: Dic ut sedeant unus a dextris, Matthaei vigesimo. Dic fratri meo, ut mecum dividat haereditatem: id est, praecipe. Si dixeritis monti, Proiiciaris in mare, Matth. 21. Quaecunque dixerint vobis custodire. pro,


2101. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 128 | Paragraph | SubSect | Section]

Dominus. pro, praecepit. 1. Regum 11. Et panem dixit eis. pro, praecepit dari. 2. Paralip. 14. Rex dixit ipsi Iehuda ut requireret Deum. pro, praecepit. Danielis 2. Dixit rex vocari genethliacos pro, praecepit. Ibidem: Ac dixit sacrificium ac suffitum, ut sacrificaret ei. pro, praecepit ei sacrificari. Sic et illa exempla sunt accipienda: Dic ut sedeant unus a dextris, Matthaei vigesimo. Dic fratri meo, ut mecum dividat haereditatem: id est, praecipe. Si dixeritis monti, Proiiciaris in mare, Matth. 21. Quaecunque dixerint vobis custodire. pro, praeceperint: Matthaei 23.


2102. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 128 | Paragraph | SubSect | Section]

11. Nonnunquam vero utitur hac formula loquendi, quum docendi causa exemplum aliquod ex communi hominum usu petit: ut Rom. 6. et Galat. 3. Item aliquoties quum hominis doctrinam Dei autoritati opponit, ut illa isti cedat: ut 1. Corinth. 9, et Galat. 1. DIES, non tantum in Sacris, sed et in prophanis, alias significat tempus quo sol est supra horizontem, quam Mathematici diem artificialem vocant. Sic Ionas dicitur fuisse in ventre ceti tres dies et tres noctes. Alias totum tempus quo sol prorsus circumvoluitur circa terram: quam Mathematici naturalem diem appellant.


2103. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 129 | Paragraph | SubSect | Section]

trigesimosecundo. Hoc inde fit, quod et verbum visitare tum in bonam, tum in malam partem accipitur: de quo postea suo loco. Dies mactationis, Iacobi quinto: In deliciis vixistis super terram, et lascivistis: enutrivistis corda vestra ut in die occisionis. videtur significare diem festum aut sacrificiorum. quasi dicat: Sic suaviter deliciati estis, ac si semper vobis bacchanalia, aut alii deliciarum dies fuissent: vel, sicut pecora ad diem mactationis alicuius magni convivii, aut sacrificii alicuius saginantur. In dies venire, Genesis decimo octavo: et, Numerum dierum implere,


2104. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 129 | Paragraph | SubSect | Section]

et lascivistis: enutrivistis corda vestra ut in die occisionis. videtur significare diem festum aut sacrificiorum. quasi dicat: Sic suaviter deliciati estis, ac si semper vobis bacchanalia, aut alii deliciarum dies fuissent: vel, sicut pecora ad diem mactationis alicuius magni convivii, aut sacrificii alicuius saginantur. In dies venire, Genesis decimo octavo: et, Numerum dierum implere, significat plerunque ad extremam senectutem pervenire. Genesis decimo octavo, Abraham et Sara senes


2105. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 131 | Paragraph | SubSect | Section]

Ibidem: Non minuetis de lateribus vestris, de re diei in die suo. Sic et Exodi 16. Colligetque rem diei in die suo. pro, demesum singulorum dierum. Sic et Levit. 23. 1. Reg. 8. 1. Paral. 16. 2. Paralip. 8 Esdr. 3. Revolutiones dierum: pro, cum solennes dies denuo redierint. 1. Samuelis 1. Sacrificium dierum, pro stato ac solenni: 1. Samuelis 20. Tempus dierum: id est, constitutorum. 1. Samuelis 13. Quia non veniret ad tempus dierum: id est, statutorum. Bonus dies: pro, festus, solennis, quo hilaritati ac genio indulgetur. 1. Samuelis 25. In die bono venimus: id est, in


2106. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 132 | Paragraph | SubSect | Section]

ubi de hisce loquutionibus et erroris occasione prolixius dicetur. Porro illa Latinis usitata huius nocis significatio, cum virorum potentum, praestantium aut nobilium, seu qui amplissimos magistratus gesserunt, dignitatem, praestantiam, amplitudinem, et veluti maiestatem significat, minus est in Sacris literis recepta. DIIUDICARE, proprie quidem significatrem aliquam ita diligenter expendere ac considerare, ut eam ab omnibus vicinis, aut etiam falsis distinguas. Sic Christus dicit Matth. 16, Iudaeos posse faciem caeli diiudicaret id est, signa aut indicia futurarum


2107. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 133 | Paragraph | SubSect | Section]

Angustiae apprehenderunt me, sicut angustiae parturientis: Isaiae 21. id est, tales cruciatus. De ore angustiae removere, Iob 36. pro, liberare. Verum de hoc Hebraismo dilatationis et angustiae, postea in nomine LATITUDO adhuc quaedam. DILECTIO, charitas et amor, haud ita multum in Sacris literis differunt: tametsi Grammatici, et etiam ipse Cicero, dicant plus esse amare quam diligere. Aliqui autem Theologi Charitatem utrique praeferunt. Distinguunt aliqui et hoc modo, quod Amor sit omnium obiectorum, ut etiam brutorum aut mortuarum rerum, vestis, pecuniae, et similium: sed


2108. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 134 | Paragraph | SubSect | Section]

cerva: id est, longe dilectissima. Prover. 5. Conducere amores, Oseae 8 pro, pecunia conducere amatores. Corrumpere amores prae alio: pro, turpius et impudentius scortari, quâm quisquam alius, Ezech. 23. Tempus amorum, Ezech. 16. pro, matura viro aut nuptiis. Dilectio non raro in Sacris literis totam Christianam pietatem, sicut et timor, per synecdochen notat. ut Rom. 8. Diligentibus Deum omnia cooperantur ad bonum. Et 1. Cor. 2. Oculus non vidit, nec auris audivit, quae praeparavit Deus timentibus se. Eiusdem 8. Quod si quis diligit Deum, hic agnoscitur ab eo.


2109. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 136 | Paragraph | SubSect | Section]

dividunt: Die brueder haben sich unter einander geteilt. Dividere se super aliquo est, divisis copiis eum invadere. Sic Abrahamus se dividit super orientalem exercitum, qui Sodomitas oppresserat: Gen 14. DIVINI, plerunque in malam partem dicitur in Sacris literis, de magis, aut alioqui curiosis artibus, futura praescire et divinare conantibus. Videtur tamen aliquando etiam in bonam partem accipi: ut Isaiae. 3. Auferam prophetam, divinum et senem: pro homines prudentes, futura ex collatione praeteritorum ac longa providentia praescientes.


2110. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 136 | Paragraph | SubSect | Section]

bello faciat, eisque successum det. Sic et Psal. 16 dicitur simili tropo, Notas mihi fecisti vias vitae: pro, patefecisti mihi aditum ad vitam, largitus es mihi vitam. Non enim ibi de simplici institutione, sed de ipsa reali beatificatione agitur. Hic Hebraismus plane creber est in Sacris literis, ut Docere dicatur Deus aliquem bona, cum ei illa largitur: et ille vicissim Discere aut cognoscere, cum ea percipit. Tale et illud est; Quis ostendet nobis bona? Pertinet hic totus Hebraismus ad Regulam de Verbis noticiae pro realibus positis. ut modo dixi. Docere


2111. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 137 | Paragraph | SubSect | Section]

Ubique prophetas eos dicit, qui per instinctum et afflatum Dei docentur, quae doceant, quaeque ad aedificationem Ecclesiae loquantur. Doctores vero, qui eruditi sunt per homines, et humano more ex sanctis libris, licet id non absque dono et facultate Spiritus, sine quo nulla omnino ratione sacra percipi possunt. Atque hinc iam liquet, praesentem Ecclesiam, ut de doctorib per Spiritum Dei formatis gloriari possit, de prophetis certe non posse: quos si omnino nullos, certe perpaucos, eosque nimis obscuros habet. DOLOR, vox nota, saepe significat etiam causas doloris, idque


2112. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 137 | Paragraph | SubSect | Section]

Oseae 7. Facti sunt ut arcus dolosus. Manus dolosa, in Proverb. pro ignava ponitur: quia ignavi coguntur dolo et furtis quaerere victum. Lingua dolosa, homo dolosus, sunt perspicuae loquutiones. DOMINUS, triplex vox est Hebraeis. Alias enim hac Lat. voce exprimitur illud sacrosanctum ac proprium nomen Dei יהוה Iehova: alias vox Adonai, quod Deo simul et hominibus tribuitur: alias denique nomen Baal. De primo nihil nunc dicam. est enim ea vox proprio libello integre exposita. De secundo et tertio quaedam ordine dicam, ac


2113. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 137 | Paragraph | SubSect | Section]

ad spiritualem scortationem prosternant. Sed de hac voce, quatenus idola significat, supra dictum est, in voce BAAL. Saepe porro significat etiam quasi possessorem alicuius rei. ut Prover. 23, Dominus animae. pro, habens concupiscentiam, appetitum nimium, aut gulositatem. nam hoc anima saepe in Sacris significat. Iubet enim Salomon, ita comedere invitatum cum rege, ut tantum quae ante se sint comedat, non extendat manus ad delicias regias: quod si nimium sit cupidus illarum, ponat cultrum in gutture suo, veluti metu mortis cohibens suam gulositatem. Sic in Paral. Dominus cantici, et


2114. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 140 | Paragraph | SubSect | Section]

dorso eorum: liberationem significat. Sic et Psal. 81. Divertit ab oneribus dorsum. Ab hac servili conditione et castigatione videtur venire et illa phrasis, Dorsum eorum semper incurua, Psal. 69. et Rom. 2: quae intelligitur de servili Iudaeorum spiritu, qui in Sacris literis semper terrena quaerunt, et nunquam libera ac illuminata mente queunt sursum corda erigere. Solent enim tum gestantes aliquid in tergo, dorsum incurvare, tum etiam infirmi ac tristes. Dorsum alicui vertere, aut ostendere, est eum negligere. Hier. 18. Dorsum, non faciem ostendam


2115. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 140 | Paragraph | SubSect | Section]

et cibis transfertur etiam ad alias res et intellectum. ut Iob 20 dicitur, Dulcescere malum: id est, rem ac consilium pravum. inquitenim: Si dulcescet in eius ore malum, et abscondet illud sub lingua sua, et non dereliquerit illud. Prover 2: Si cognitio dulcuerit animae tuae. Sic Hier. 6: Sacrificia vestra non dulcuerunt mihi. Item Ose. 9, et Malac. 3 Dulcescere facere secretum, dicitur Psal 55, sine dativo, cui: Qui simul dulcescere facie bamus secretum. id est, qui summa concordia et animorum voluptate inibamus occulta aut secrta consilia, de rebus aut negociis


2116. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 141 | Paragraph | SubSect | Section]

legibus ac mandatis: et pugnat contra suos hostes, pro suis subditis, eosque potenter liberat. Hebr. 9 dicitur idem noster Meschias, dux et consummator fidei nostrae: ut qui tum inchoat veram pietatem in nobis, tum etiam perficit. E EBRIETAS varie in Sacris literis accipitur: de cuius Hebraismis consule alias quoque vicinas voces, ut est Calix, Vomitus, Sopor, et similes. Primum autem usurpatur in propria significatione: ut, Noachus est inebriatus. Secundo significat per metaphoram, spiritualem ebrietatem aut vertiginem, seu incertitudinem


2117. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 141 | Paragraph | SubSect | Section]

Nolite inebriari vino, sed impleamini Spiritu sancto. Vino enim qui inebriatur, vacillat et titubat: Spiritu qui inebriatur, radicitus in Christo est: ideo praeclara ebrietas, quae sobrietatem mentis operatur, et ubi Spiritus Dei regnat. Haec animi ebrietas, perturbatioque saepe sic exponitur in Sacris literis: Ebrius, sed non a vino. Tertio, Ebrietas aut inebriari significat nonnunquam sufficientem potum aut irrigationem, plene restinguentem sitim. Sic fratres Iosephi, Genesis 45 dicuntur cum eo comedisse, et inebriati esse: id est, satis large et usque ad hilaritatem bibisse.


2118. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 142 | Paragraph | SubSect | Section]

etc. pro, ego sane tibi eum adiunxi socium, etc. Exod. 31. Dixi proxime quaedam non contemnenda de hoc ipso adverbio demonstrandi, in quodam libello de Verbis testamenti Christi: inter alia, quod observandum sit primum, quod cum Moyses dicat Exodi 24, Ecce sanguis Sacramenti: Epistola ad Hebraeos illud Ecce per pronomen Hoc verterit, dicens: Hic est sanguis Testamenti: ut eandem plane vim esse oporteat utriusque demonstrativae particulae in verbis foederis: deinde quod illud Ecce quasi integram orationem, aut etiam plenissimum sensum in se contineat.


2119. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 142 | Paragraph | SubSect | Section]

ac minime remota, ambigua et errabunda demonstratio, propria dexteri facta, coram digito ostendat, praesensque exhibeat verum foederalem sanguinem, eiusque usum auditoribus exponat. Hoc ad expendendam probandamque certitudinem, ac perspicuitatem tum illorum foederalium verborum, tum etiam sacro sancti Testamenti Christi (cuius verba inde sumpta sunt) observasse apprime utile est, ut sciamus prorsus eandem esse vim sensumque demonstrationis Christi in suo sacrosancto Testamento dicentis, Hic est sanguis meus: quae est Moysis dicentis, Ecce sanguis testamenti, quod mandavit Deus


2120. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 142 | Paragraph | SubSect | Section]

auditoribus exponat. Hoc ad expendendam probandamque certitudinem, ac perspicuitatem tum illorum foederalium verborum, tum etiam sacro sancti Testamenti Christi (cuius verba inde sumpta sunt) observasse apprime utile est, ut sciamus prorsus eandem esse vim sensumque demonstrationis Christi in suo sacrosancto Testamento dicentis, Hic est sanguis meus: quae est Moysis dicentis, Ecce sanguis testamenti, quod mandavit Deus vobiscum. Vide autem praedictum libellum, ubi haeco omnia prolixius aguntur. ECCLESIA, vox Graeca est, et ab evocando venit. Fuit autem etiam apud Ethnicos


2121. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 143 | Paragraph | SubSect | Section]

vere piorum ac electorum, quam Paulus Ephes. 5 dicit esse sine ruga et macula, columnam ac stabilimentum veritatis: qui coetus magis creditur, quam corporeis oculis cernitur. Alias Ecclesia dicitur coetus a Deo per verbum vocatus, hominum veram doctrinam profitentium, et confitentium, et recte Sacramentis utentium, qui cerni quoque potest, et in quo sunt multi vere pii: aliqui tamen etiam hypocritae, sed exterius in doctrina et usu Sacramentorum consentientes. Denique nonnunquam Ecclesia videtur significare tantum ministros Verbi ac Sacramentorum, et aliquos seniores ac intelligentiores:


2122. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 143 | Paragraph | SubSect | Section]

quam corporeis oculis cernitur. Alias Ecclesia dicitur coetus a Deo per verbum vocatus, hominum veram doctrinam profitentium, et confitentium, et recte Sacramentis utentium, qui cerni quoque potest, et in quo sunt multi vere pii: aliqui tamen etiam hypocritae, sed exterius in doctrina et usu Sacramentorum consentientes. Denique nonnunquam Ecclesia videtur significare tantum ministros Verbi ac Sacramentorum, et aliquos seniores ac intelligentiores: sicuti Chrysostomus interpretatur dictum Christi Matth. 18, Dic Ecclesiae: Si Ecclesiam non audierit, etc. Sed tamen potest


2123. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 143 | Paragraph | SubSect | Section]

doctrinam profitentium, et confitentium, et recte Sacramentis utentium, qui cerni quoque potest, et in quo sunt multi vere pii: aliqui tamen etiam hypocritae, sed exterius in doctrina et usu Sacramentorum consentientes. Denique nonnunquam Ecclesia videtur significare tantum ministros Verbi ac Sacramentorum, et aliquos seniores ac intelligentiores: sicuti Chrysostomus interpretatur dictum Christi Matth. 18, Dic Ecclesiae: Si Ecclesiam non audierit, etc. Sed tamen potest exponi de toto coetu unius loci, cum ei quid publice indicatur. Locum Deuter. 23, Eunuchus et manser


2124. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 143 | Paragraph | SubSect | Section]

loci, cum ei quid publice indicatur. Locum Deuter. 23, Eunuchus et manser non intrabit Ecclesiam: aliqui exponunt, non admittetur ad publicas functiones. Caeterum Augustinus praecipit in libro de Doctrina Christiana, ut nobis sint nomina Ecclesiae nota. Adscribemus igitur eius appellationes in Sacris literis usitatas. Ecclesiae nomina sunt haec Columba: Cantic. 5 et 6. Insula: Isaiae 21. Mons Syon: Isaiae 11. Species sive pulchritudo domus: Psal. 68. Specula, Mons domus Domini: Isaiae 2. Domus spiritualis, Sacerdotium sanctum, genus electum, gens sancta, populus


2125. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 143 | Paragraph | SubSect | Section]

meam, sunt meae oves, atque adeo mea mater et fratres. Sic idem Dominus pollicetur, se et patrem suum cum illo habitaturum, qui sermonem eius custodierit. Est igitur Ecclesia, grex aut familia Dei, is coetus, qui a Deo vocatus, audit verbum eius, ac fideliter purum retinet: in quo et rectus usus Sacramentorum comprehenditur. Verum adscribam etiam alterius cuiusdam de voce Ecclesiae nomenclaturam, ut diversarum tractationum collatione tanto melius res tota illustretur. Vocabuli Ecclesiae, frequens usus est in Actis Apostolorum: ut Actorum nono, Ecclesiam per totam Iudaeam. Actorum


2126. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 144 | Paragraph | SubSect | Section]

urinam, Isaiae 36, significat extremam et tristissimam obsidionem famemque perpeti. Edere de ligno vitae, pro, aeterna beatitudine perfrui, Apoc. 2. Vide COMEDERE, et infra MANDUCARE. Edere, aut comedere in conspectu gloriae Dei, Deut. 12, est coram arca epulari, et absumere vel sacrificia oblata Deo, vel aliquam partem primitiarum ac decimarum: quod mandato Dei faciebant, ut testarentur se ea ipsa a Deo accepisse. EFFUNDERE, sumpta metaphora ab aquae effusione, copiam quandam significat: et alias in malam, alias etiam in bonam partem accipitur. In malam, ut


2127. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 144 | Paragraph | SubSect | Section]

a caelo, aut subterraneis cataractis profluentibus. EGO. Aliquando postponitur mandatis haec loquutio, Ego Dominus exercituum: ut Levit. 18. et 19. 22. ut sit veluti confirmatio praecedentis mandati: et plaerunque subintelligitur verbum, Praecipio haec. Usitatissimum alioqui Sacris literis est, ut cum aliquis incipi in prima persona loqui, mox quasi deserto pronomine primae personae, commuter orationem in aliam formam: ut alibi in Repetitionibus prolixius dixi. Sic Psal. 41: Et ego in perfectione aut sinceritate mea sustentisti me. Sic Gen. 24: Ego in


2128. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 145 | Paragraph | SubSect | Section]

elevationem animae ipsorum. id est, quod praecipue desiderant, et quo se consolantur. Pro quo ibidem dicit Desiderium oculorum. Vicinum est, cum pro oratione ponitur. Ad te levavi animam meam: scilicet, tanquam meum unicum praesidium. Elevare, et Levatio, sunt nonnunquam propriae voces sacrificiorum: quia quae offerebant Deo, in altum elevabant. Num. 15. 16. Hinc armus elevationis, Exodi 29. Dedi tibi custodiam elevationum mearum, Num. 18. Levare alicuius faciem, est idem quod alii solent vertere, Accipere faciem, aut personam: ut Deut. 28. Gentem quae non levabit


2129. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 146 | Paragraph | SubSect | Section]

iustificata persona, etiam ista externa mundantur ac sanctificantur homini. Praeterea aliae interpretationes non sunt fidei analogae, quae putant dici, id quod est in poculis et patinis rapinam esse, et de eo dandam esse eleemosynam, ut ea expientur peccata, et Deus placetur. Non enim vult Deus sacrificium de rapina, sed abominatur. Nec est quod quis hunc locum ex Matthaei vigesimotertio exponere velit, et intelligere de iis in eleemosynam dandis, quae erant in poculis. Nam illa concio fuit ab


2130. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 147 | Paragraph | SubSect | Section]

fient vobis. Alioqui dum vos intus immundi estis, omnia vobis sunt eruntque immunda. Sic eos Christus veram mundiciem ex ipso primario fonte quaerere ac petere iubet: et damnatillam superstitiosam externarum rerum purificationem, et quasi quandam culicum colationem. ELEMENTUM vox in Sacris literis, praesertim in Novo testamento, raro significat ista quatuor Physica elementa, Terram, aquam, aerem et ignem, ut in Epistola 1. Petr. cap. 3: sed saepius significat prima rudimenta religionis, et praesertim illa externarum caeremoniarum, quibus Iudaei veluti pueri


2131. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 147 | Paragraph | SubSect | Section]

aquam, aerem et ignem, ut in Epistola 1. Petr. cap. 3: sed saepius significat prima rudimenta religionis, et praesertim illa externarum caeremoniarum, quibus Iudaei veluti pueri quidam in prima legis paedagogia imbuebantur: ut sunt observationes temporum, locorum, vestium, ciborum, sacrificiorum, rituum et caeremoniarum, ut abunde indicat Paulus Galat. 4. Ab hac enim puerili paedagogia et servitute per Christum liberati, et ad veram solidamque pietatem apertae lucis et cognitionis Dei vocati, denuo volebant, a pseudoapostolis seducti, ad illas veteres umbras ac caeremonias


2132. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 147 | Paragraph | SubSect | Section]

109. Elongare animam alicuius a pace: Thren. 3. Elongari filios alicuius a salute, Iob 5. Elongare dicitur furorem Deus, Isaiae 48, pro, differre poenas, propter nomen suum. Elongari a verbo mendacii, Exod. 23. pro, fugere ac vitare omne mendacium. ELOQUIUM dicitur in Sacris literis saepe de piorum precatione, aut gratiarumactione erga Deum. Effundo eloquium meum in conspectu eius: Psal. 142. Sic ponere ad Deum eloquium, Iob 5. Dei verbum crebro hac eadem voce notatur. Sic eloquia Dei dicuntur munda, et purgata instar argenti puri,


2133. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 149 | Paragraph | SubSect | Section]

quo tempore me non videbitis. Mar. 1. Et erat in Synagoga ipsorum homo in spiritu immundo, et exclam avit. pro, qui exclamavit. Mar. 8. Et respiciens dicebat. pro, qui cum respexisset, dicebat. Id est, Gen. 1. Benedixit Deus diei septimo, et sanctificavit eum. id est, sanctificavit eum, et sacrificavit. Gen. 28. Et in semine tuo benedicentur omnes gentes. Exodi 4. Ero in ore tuo, et docebo quid loquaris. pro, id est, docebo te. 1. Sam. 17. Posuit eos in instrumento pastorali. id est, in pera. Sic etiam in aliis linguis est nonnunquam expositivum. ut Aeneidos 1:


2134. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 149 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic forte illud Proverb. 30. Ne forte maledicat tibi, et delinquas. pro, postquam deliqueris. Exod. 12. Et omnis servus acquisitus pecunia, et circumcideris eum, comedat de eo. pro, postquam circumcideris eum. Et non, pro potius quam, seu exprimit comparativum. Misericordiam volo, et non sacrificium: Oseae 6. Matth. 9 et 12. pro, potius, vel magis. Sic Proverb. 17. Occurrat cuipiam ursus orbatus catulis, et non stultus in stulticia sua. pro, potius vel magis optabile, satiusque illi sit. Praesertim: 2. Sam. 22. Liberavit eum Dominus de manu inimieorum eius, et de manu


2135. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 151 | Paragraph | SubSect | Section]

1. Regum 21, Lingent canes sanguinem tuum, etiam tuum: pro tuum ipsius. Aliquando iunctim reduplicatur emphaseos gratia. Levit. 26 Et etiam etiam hoc, cum ipsi fuerint in terra inimicorum. pro, etiamsi expulero eos, etc. ETHNICUS notae significationis vox est, sed in Sacris literis accipitur aliquando pro insigniter impio: ut Matth. 18. Si non audierit Ecclesiam, sit tibi ut ethnicus et publicanus. pro, fuge ac vita eum sicut alium quemvis perditum ac sceleratum hominem. Nam tales plerunque tunc erant ethnici ac publicani. Sic et vox Samaritani accipitur:


2136. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 151 | Paragraph | SubSect | Section]

Rom. 1. ponitur pro tandem in extremam impietatem declinare. Vanitatem enim saepe idololatriam ipsam nominant, de qua significatione in voce Vanitatis agetur. EVANGELIUM, vox Graeca, quae apud illos plerunque significat vel praemium datum felicia grataque nuncianti, vel etiam sacrificium diis pro laeto nuncio oblatum: aliquando tamen et ipsum gratum ac salutare nuncium, quomodo ea Plutarchus in Pompeio utitur. Venit ab εὖ et ἀγγέλλω bona nuncio, bona ignotaque indico. Ducta autem videtur


2137. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 153 | Paragraph | SubSect | Section]

in vitam aeternam. Verba vitae. Act. 5. Ite, et stantes loquimini in templo populo omnia verba vitae huius, etc. Insigne Evangelii elogium, quod vivifica sit doctrina, salutem hominibus afferens. Patefit enim illic Dei iustitia, Rom. 1. et Christus illic se nobis offert cum sacrificio mortis suae cum spiritu regenerationis, cum divinae adoptionis archa. Atque hoc nominatim Apostolis dicitur, ut animosius quaevis certamina pro Evangelio subeant, quando audiunt se aeternae salutis ministros esse. Demonstrativum apponitur maioris certitudinis causa, ac si vitam digito


2138. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 153 | Paragraph | SubSect | Section]

Stulticia praedicationis. 1. Corinth. 1. Placuit Deo per stulticiam praedicationis salvos facere credentes. ubi per quandam concessionem sic vocatur: quia in speciem talis censetur istis μωροσόφοις, qui falsa confidentia ebrii, nihil verentur sacrosanctam Dei veritatem insipidae suae censurae subiicere. Testimonium Dei. 1. Corinth. 2. Annuncians vobis testimonium Dei. ubi, tametsi Dei testimonium passive quidam Interpretes exponant, dubium tamen non est quin ad mentem Apostoli magis accommodatus sit diversus sensus, ut testimonium


2139. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 154 | Paragraph | SubSect | Section]

facit, natos ab hominibus, castratos, et qui semetipsos castraverunt propter regnum Dei: id est, quos eo dono Deus ornavit, illique eo libenter utuntur, ut tanto liberius ac expeditius veram religionem promovere possint, sicut Paulus tandem fecisse videtur. EURUS, duplici nomine in Sacris literis celebratur, quod sit calidus ac fervens, omnia siccans et adorens: et quod sua vehementia omnia confringat, sive in terra, sive in mari. Ieremiae decimo, Vento Euro dispergam eos. Psalmo quadragesimo octavo, Vento orientali franget naves Tharsis. In hanc sententiam dicit Oseas


2140. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 155 | Paragraph | SubSect | Section]

ille ignis portendet excidium Israelitarum. Ezech. 3. Admonebis eos ex me. pro meo nomine. Oseae octavo: Regnare fecerunt, et non ex me. Mox clarius dicit, veluti se exponens: Principes constituerunt, et non novi. id est, me inconsulto, et non probante. Multi praepositionem Ex aliquoties in Sacris literis de materiali causa intellexerunt, eoque graviter impegerunt: cuiusmodi fuerunt qui Christum spirituale quoddam corpus habuisse somniarunt, intelligentes Matth. 1 cap. dicere, Christum conceptum esse ex substantia spiritus, ideoque ipsam essentiam humanitatis Christi


2141. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 156 | Paragraph | SubSect | Section]

ad excruciationem carnis, ut salvetur spiritus in extrema die. Adhuc vero levior est illa separatio et conversatione ac familiaritate inordinate ambulantium, de qua agit ac in nomine CHRISTI praecipita >Thessalon. 3. Omnium autem levissima est, privata et occulta negatio absolutionis ac sacramentorum, praesertim si ut poena ad certum tempus infligitur: non autem solum institutionis, diiudicationis, aut alterius alicuius praeparationis gratia adhibetur. Hanc rem ac loquutionem Scriptura nominat etiam, Extra Synagogam, aut Alienum a Synagoga facere aut ponere, et ex Synagoga


2142. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 156 | Paragraph | SubSect | Section]

ex Synagoga eiicere. EXCOQUO, metaphora ab aurificibus sumptae pro, defeco, purgo, exploro, probo. Dicetur de ea infra in verbo Probo. EXCUBIAE Domini vocantur aliquando caeremoniae, et ritus templi, et vicinae scholae, ubi procul dubio varia fuere munera et functiones in sacrificando, psallendo, et docendo, quas, distributas quasi stationes aut cohortes doctorum, sacerdotum et Levitarum per vices observare oportuit. Phrasis haec reperitur Nu. 9. EXCUTERE pulverem e pedibus, signum est excommunicationis, aut potius protestationis, quo iubet Christus


2143. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 156 | Paragraph | SubSect | Section]

execratur Cham: item illa prolixa in fine Deuteronomii item illa quae fiebat in exploratione suspectae de adulterio, Num. 5. Sed de hac phrasi forte postea in verbo Pono agetur, cum exponetur quid sit Poni in male dictionem et benedictionem. item in voce Maledictio. EXERCITUS, in Sacris literis crebro pro quamvis multitudine, modo sit ordinata, ponitur. Sic Genes. 2, et crebro alias. Exercitus caeli, pro stellarum multitudine: et Exercitus terrae, pro omnibus ex terra


2144. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 158 | Paragraph | SubSect | Section]

expiationis opus proprium est Dei ac mediatoris Christi: sicut Ezechias orat. 2 Paral. 30. Dominus est bonus, etc. expiet illum, qui totum cor suum praeparavit ad quaerendum Deum Et exaudivit Deus Ezechiam, sanavitque populum suum. Expiabatur etiam templum et tabernaculum, aliaque sacra loca et instrumenta, sive cum initio nondum erant consecrata, sive postea forte fuissent prophanata. de qua re et supra in verbo DEDICO dictum est. Sic Exodi 29 praecipitur, ut septem dies altare expietur: id est, consecretur. Aquae expiationis, Numer. 19 describuntur, quibus sua quadam


2145. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 159 | Paragraph | SubSect | Section]

aut gaudio vult Deus nos gaudere de suo favore, promissionibus ac beneficiis. Deus laeticiae et exultationis meae, Psalm 43 quod suo spiritu et beneficiis nos solide exhilaret. Basilius Psalm 32, super Exultate iusti in Domino, scribit: Consueta quidem ac familiaris est vox Exaltationis in Sacris literis, clarissimum quendam ac laetissimum in rectis animabus statum significans. Quod quid sit. non facile divinaveris, adeo generaliter loquitur: et fuerunt Patres omnes sermonis sacrarum literarum longe negligentissimi. Omnino exultare et gloriari in Domino, saepe veram cordis fidem


2146. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 159 | Paragraph | SubSect | Section]

Psalm 32, super Exultate iusti in Domino, scribit: Consueta quidem ac familiaris est vox Exaltationis in Sacris literis, clarissimum quendam ac laetissimum in rectis animabus statum significans. Quod quid sit. non facile divinaveris, adeo generaliter loquitur: et fuerunt Patres omnes sermonis sacrarum literarum longe negligentissimi. Omnino exultare et gloriari in Domino, saepe veram cordis fidem pingit. [p.294] EXURGERE, sicut et Surgere, evigilare, excitari, et similia, significat aliquam seriam ac strenuam praeclarioperis inchoationem. Nam iacentes aut dormientes nihil


2147. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 159 | Paragraph | SubSect | Section]

Propter miseriam inopum, et gemitum pauperum nunc exurgam, dicit Dominus. Caeterum Psal. 57 semet excitat hisce verbis David, ad celebradum DEUM: Exurge gloria mea, exurge nablum et cithara: exurgam diluculo. F FABER, latius videtur in Sacris literis, quam in Latino sermone, patere. Significat enim ferme quemvis manuarium artificem, qui grandiora et laboriosiora opera fabricat. Zachariae 1. Quatuor fabri nominantur quatuor angeli, fabrorum formam habentes. FABULA, alias significat quodvis inane figmentum, aut etiam


2148. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 159 | Paragraph | SubSect | Section]

modis castigari, aut etiam prorsus perdi, ac veluti in exemplum poenarum toti generi humano proponi, ut omnes habeant quod mirentur, ac metuant, vel etiam rideant ac exagitent, et denique sit ille ita castigatus cantilena ac fabula vulgi. FACIES vox admodum multum usum habet in Sacris literis, variique inde Hebraismi per diversos tropos deducuntur: de quibus aliquid ordine agendum est. Primum igitur Facies, si coniungatur cum מן Min, A vel Ab, De, saepe tantum est praepositio A vel Ab, aut propter: ut, A facie gladii aut belli


2149. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 162 | Paragraph | SubSect | Section]

et ipso faciet. id est, rem conatumque tuum, seu id quod desideras, potenter ac ex voto peraget. Sic Danielis octavo. Et veritatem proiiciet in terram, et faciet, et feliciter succedet illi: ubi Faciet, pro eximio ac prospero successu, aut etiam audaci conatu accipitur, quod pro arbitrio aget. Sacrificare notat Exodi 10: Ut faciamus Domino Deo nostro pro, sacrificemus. Sic 1 Regum 18, Facere bovem. et Psalmo 66, Faciam boves et hircos: id est, sacrificabo. Prorsus videtur convenire haec phrasis cum illa Latina,
Cum faciam vitula pro frugibus, ipse


2150. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 162 | Paragraph | SubSect | Section]

potenter ac ex voto peraget. Sic Danielis octavo. Et veritatem proiiciet in terram, et faciet, et feliciter succedet illi: ubi Faciet, pro eximio ac prospero successu, aut etiam audaci conatu accipitur, quod pro arbitrio aget. Sacrificare notat Exodi 10: Ut faciamus Domino Deo nostro pro, sacrificemus. Sic 1 Regum 18, Facere bovem. et Psalmo 66, Faciam boves et hircos: id est, sacrificabo. Prorsus videtur convenire haec phrasis cum illa Latina,
Cum faciam vitula pro frugibus, ipse venito: et cum Graeco


2151. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 162 | Paragraph | SubSect | Section]

et feliciter succedet illi: ubi Faciet, pro eximio ac prospero successu, aut etiam audaci conatu accipitur, quod pro arbitrio aget. Sacrificare notat Exodi 10: Ut faciamus Domino Deo nostro pro, sacrificemus. Sic 1 Regum 18, Facere bovem. et Psalmo 66, Faciam boves et hircos: id est, sacrificabo. Prorsus videtur convenire haec phrasis cum illa Latina,
Cum faciam vitula pro frugibus, ipse venito: et cum Graeco ῥέξω. Detestandi vero sunt seductores, qui illud Christi, Hoc facite in


2152. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 162 | Paragraph | SubSect | Section]


Cum faciam vitula pro frugibus, ipse venito: et cum Graeco ῥέξω. Detestandi vero sunt seductores, qui illud Christi, Hoc facite in mei memoriam, exponunt Offerte. cum id D. Paulus disertissime de Sacra coena, aut totius Ecclesiae communione explicet. 1, Cor. 11. Facere pro operari Ruth 2. Ubi collegisti hodie et ubi fecisti? Exodi 5. Aggravetur opus super eos, et faciant in eo. id est occupentur, habeant plus satis quod agant. Sic 1. Reg. 20, Cum servus tuus faceret hic et illic,


2153. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 165 | Paragraph | SubSect | Section]

5, et Galatis 5 eandem vocem tum ad falsam doctrinam, tum et ad pravos mores ac perditos homines traducit, inquiens: Modicum fermenti totam massam inquinat, eo quod morbida facta pecus totum corrumpat ovile: et sermo seductorum sicut cancer serpit. Dicamus igitur sane, triplex fermentum legi in Sacris literis. Pharisaicum, quod significat corruptelas doctrinae, Matth. 16. Luc 12, et Marci 8 Apostolicum, quod est regnum caelorum, Matth. 13. Malitiae et versutiae, 1. Cor. 5, Galat. 5, quod est morum perversitas. FERVEO, metaphora nota etiam Latinis, de omni ardentiore et


2154. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 165 | Paragraph | SubSect | Section]

a suis laboribus, et convenit non sine aliqua publica laeticia ac gaudio. Sic passim in Pentateucho praecipiuntur certae festivitates, quibus religionis causa populus convenire solebat ac debebat. Exod. 5, Dimittite populum, ut festa celebrent mihi. Mox clarius dicitur: Dum dicitis Eamus, sacrificemus. Sacrificare et festum celebrare idem ei sunt: Exod. 12. Festum agetis illum diem Domino: pro, solenne festum celebrabitis. Cessare facere festum, Oseae 2. pro, gravi afflictione, et pene pro ipsa solitudine ponitur. Festum igitur significat non raro, quamvis laeticiam aut


2155. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 165 | Paragraph | SubSect | Section]

et convenit non sine aliqua publica laeticia ac gaudio. Sic passim in Pentateucho praecipiuntur certae festivitates, quibus religionis causa populus convenire solebat ac debebat. Exod. 5, Dimittite populum, ut festa celebrent mihi. Mox clarius dicitur: Dum dicitis Eamus, sacrificemus. Sacrificare et festum celebrare idem ei sunt: Exod. 12. Festum agetis illum diem Domino: pro, solenne festum celebrabitis. Cessare facere festum, Oseae 2. pro, gravi afflictione, et pene pro ipsa solitudine ponitur. Festum igitur significat non raro, quamvis laeticiam aut gaudium. Dicetur


2156. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 165 | Paragraph | SubSect | Section]

idem ei sunt: Exod. 12. Festum agetis illum diem Domino: pro, solenne festum celebrabitis. Cessare facere festum, Oseae 2. pro, gravi afflictione, et pene pro ipsa solitudine ponitur. Festum igitur significat non raro, quamvis laeticiam aut gaudium. Dicetur de hac voce in vocabulo Sacrificii, aut Mactationis. Festa et novilunia, voces non raro coniunguntur, propterea quod apud Iudaeos in noviluniis singulares quaedam solennitates et sacrificia habebantur. FEX, longe aliam metaphoricam significationem habet in Sacris literis, quam in Latino sermone, ubi


2157. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 165 | Paragraph | SubSect | Section]

et pene pro ipsa solitudine ponitur. Festum igitur significat non raro, quamvis laeticiam aut gaudium. Dicetur de hac voce in vocabulo Sacrificii, aut Mactationis. Festa et novilunia, voces non raro coniunguntur, propterea quod apud Iudaeos in noviluniis singulares quaedam solennitates et sacrificia habebantur. FEX, longe aliam metaphoricam significationem habet in Sacris literis, quam in Latino sermone, ubi infimae sortis homines significat. Nam in Sacris, sicut poculum significat suam partem crucis aut castigationis, quam Deus singulis suo tempore partitur aut


2158. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 165 | Paragraph | SubSect | Section]

aut gaudium. Dicetur de hac voce in vocabulo Sacrificii, aut Mactationis. Festa et novilunia, voces non raro coniunguntur, propterea quod apud Iudaeos in noviluniis singulares quaedam solennitates et sacrificia habebantur. FEX, longe aliam metaphoricam significationem habet in Sacris literis, quam in Latino sermone, ubi infimae sortis homines significat. Nam in Sacris, sicut poculum significat suam partem crucis aut castigationis, quam Deus singulis suo tempore partitur aut propinat: ita feces eius haustus significant longe acerbissimam partem cladis vel poenae. Psalmo


2159. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 165 | Paragraph | SubSect | Section]

et novilunia, voces non raro coniunguntur, propterea quod apud Iudaeos in noviluniis singulares quaedam solennitates et sacrificia habebantur. FEX, longe aliam metaphoricam significationem habet in Sacris literis, quam in Latino sermone, ubi infimae sortis homines significat. Nam in Sacris, sicut poculum significat suam partem crucis aut castigationis, quam Deus singulis suo tempore partitur aut propinat: ita feces eius haustus significant longe acerbissimam partem cladis vel poenae. Psalmo septuagesimoquinto: Utique feces eius sugent et bibent omnes impii terrae. Isaiae


2160. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 165 | Paragraph | SubSect | Section]

est de vase in vas, nec in captivitatem abiit. Hinc fit, quod sapor eius duret in eo, et odor non sit immutatus. Propterea ecce dies venient, dicit Dominus, ut mittam ei victores, qui diffundent eum, et vasa eius evacuabunt, et lagenas confringent. FICUS parit varios idiotismos in Sacris literis. Aliquando synecdochicos significat quamvis possessionem, eadem ratione qua apud Latinos vox Peculium; quia hae erant illis praecipuae opes. Sic in Propheta est, quod sedebit unusquisque sub


2161. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 166 | Paragraph | SubSect | Section]

נאם Neum, quia Dei sermonem ac testimonium hoc Prophetico verbo citare sit solitus. quod posteritas ad deam Egeriam transtulit, cum qua eum colloquia habuisse, et ab ea leges accepisse, fabulata est. FIDES ergo, vox Latinis usitata, aliquando aliter in Sacris literis, quam plerumque in prophanis, accipitur. Nam fides Latinis in dicente et agente plerunque est fidelitas, aut veracitas in praestandis promissis. cuius etymologiam Cicero inde deducit, quod id fiat quod ab aliquo dictum promissumve est: quasi si ista duo verba, Fiat dictum, inter


2162. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 166 | Paragraph | SubSect | Section]

in prophanis, accipitur. Nam fides Latinis in dicente et agente plerunque est fidelitas, aut veracitas in praestandis promissis. cuius etymologiam Cicero inde deducit, quod id fiat quod ab aliquo dictum promissumve est: quasi si ista duo verba, Fiat dictum, inter sese commixta sint. At in Sacris literis plerunque est in audiente aut patiente illi correspondens affectus, quo credimus dicentis veracitati aut fidelitati, quod ea quae promisit, praestiturus sit. Recte ergo dicere possemus, quod Fides Latinis active accipiatur: quia est veritas in agente, dicente, ac praestante nobis


2163. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 166 | Paragraph | SubSect | Section]

autem Hebraeis passive, quia alterius veracitatem, promissionem, ac praestationem bonorum suo assensu, et re etiam ipsa accipit. Nec tamen potest negari, vocem Fides, πίστις, apud Latinos et Graecos veteres eodem plane modo aliquando usurpatam, ut in Sacris literis et Ecclesia: nempe (ut iam diximus) passive. ut, Aliquid esse maius fide, id est, quam ut credi possit. Ovidius 4 Metamorph. et Virg. 4.
Credo equidem, nec vana fides genus esse deorum: id est, mea haec fides aut persuasio seu assensus non est vana, aut temeraria.


2164. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 166 | Paragraph | SubSect | Section]

originis, divinitatisque post mortem creditae, fuit. id est, qua creditus est natus fuisse ex Marte. Eandem significationem opinor esse et in istis phrasibus: Fidem facio pro persuadeo tibi: fidem tibi habeo, fidem adhibeo, pro credo. Non tamen nego, tres huius vocis significationes in Sacris literis reperiri, ut aliâs significet veracitatem, alias credere, alias denique summam doctrinae. Hebr. 6. Rom. 12. Sed quoniam primaria Disputatio in hac re est, quomodo Graeca voce πίστις novum Testamentum utatur: praesertim ubi per eam


2165. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 166 | Paragraph | SubSect | Section]

Testamentum utatur: praesertim ubi per eam apprehendi iustitiam ac salutem docet: ideo primum de ipsa Graeca voce aliquid clarius et solidius, pleniusve dicamus. Non dubium est, vocem πίστις a verbo πείθω (quo Sacrae literae plurimum utuntur, pro illo ipso actu docendi homines de Deo) venire, et a tertia praeteriti passivi persona, nempe a πέπεισται formari, eoque eius vim ac quasi indolem referre. Quare ante omnia eius verbi naturam significationemque


2166. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 168 | Paragraph | SubSect | Section]

Unde πίστεις ἐντεχνοι, quas Quintilianus probationes artificiales vocat: de quo Budaeus in Commentariis. ¶ Non abs re vero fuerit considerare, quid etiam apud Ethnicos eruditi scriptores de voce ac re Fidei senserint, quoniam sacri scriptores ab eis Graecam linguam acceperunt, et aliqui eorum notiones in vocabulis sequuti sunt. Definit igitur fidem Aristoteles Top. 4, cap. 5, hisce verbis, ἡ πίστις ἐστὶ ὑποληψις σφόδρα: Fides est vehemens


2167. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 168 | Paragraph | SubSect | Section]

sequuti sunt. Definit igitur fidem Aristoteles Top. 4, cap. 5, hisce verbis, ἡ πίστις ἐστὶ ὑποληψις σφόδρα: Fides est vehemens opinio, aut etiam vehementia opinionis: ut ibidem est. Quod idem est, ac cum crebro in Sacris literis significat certam ac plenam fiduciam et persuasionem. Eodem modo accipitur ab eodem etiam, Problematum sectione 18, ubi ait: Eam fidem quae pertestimonia fit, facilem esse: id est, cum fides fide dignorum testimoniis in pectore auditorum excitatur. Sic sane nostra fit per testimonium


2168. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 168 | Paragraph | SubSect | Section]

Hinc igitur licet animadvertere, fidem etiam Ethnicis significare quandam noticiam, et quidem vehementem, ex alieno sermone conceptam, eamque persuasione ac fiducia non carentem. Hactenus igitur de voce Fidei, ex prophanorum authorum scriptis aut sententia disservi. Nunc ergo de eadem ex Sacris literis, unde maior aliqua certitudo peti potest, agamus. Dixi vero valde prolixe et accurate de Voce simul et re verae fidei potissimum in libello, cui hunc ipsum titulum feci, et porro etiam in Disputatione de Iustificatione: sed vocabuli tamen originem ac veram vim, significationemque


2169. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 168 | Paragraph | SubSect | Section]

significat quandam animi veracitatem, qua constantiam in dictis ac promissis, omnibusque conventionibus praestemus, ut vere id demus aut faciamus, quod promisimus: quam politicam, activam, aut etiam mercatoriam, et denique contractuum fidem appellare possemus. Reperitur sane etiam in Sacris non nunquam haec ipsa vocis huius notio, ut haec sequentia exempla testantur: Roman. 3, Infidelitas eorum Dei fidem non facit irritam. Ieremiae quinto: Non est qui quaerat iudicium, et faciat veritatem. Deuteronom. 32, Deus fidei vocatur: pro fidelis, aut verax. Homines cum fide, vel


2170. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 168 | Paragraph | SubSect | Section]

aut verax. Homines cum fide, vel in fide, 2. Paralip. 31. pro spectatae fidei. Sic etiam opus Dei dicitur in fide, Psal. 33. Opus in fide facientes, 2 Regum 22. pro, fideliter agentes. 1. Samuelis 26. Dominus reddat viro iustitiam suam, et fidem suam. Plerunque tamen in Sacris, praesertim in novo Testamento, fides significat noticiam quandam, quam ex alterius sermone percipimus, seu qua alteri aliquid affirmanti aut neganti assentimur. Hasce duas fidei notiones Augustinus hisce verbis lib. de Spiritu et litera. Cap. 31. explicat. De hac enim fide


2171. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 168 | Paragraph | SubSect | Section]

suis dictis et promissis. Sed in religione habet haec sententia ac pia cogitatio singularem usum. Nostra enim fides tota, quanta quanta est, ex fide aut veracitate Dei dependet. Ob hoc enim ipsum Deo dicenti credo, quia veracem esse certo statuo. Quare necessario fides aut veracitas Dei passim in Sacris literis celebratur, quo in nobis fides erga illam Dei fidem excitetur. Nam si statuimus Dei fidem aut veracitatem firmam ac infallibilem esse, assentimur ac credimus ei. Sici non credimus, infidelitatis aut mendacii eum (teste Scriptura) arguimus. Verum nunc omissa illa Veracitate aut activa


2172. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 169 | Paragraph | SubSect | Section]

Deo per mediatorem impetrans iustitiam, spiritum, et vitam. Quam sequitur vel cognata fides, vel huius exercitium, qua alia quoque bona impetramus, quam in libello de Fide prolixius exposui. De hac iustificante fide recte probant Erasmus in Annotationibus, et Budaeus in Commentariis, quod saepe in Sacris idem cum fiducia significet. Loca citare non attinet, ob multitudinem. Quaedam tamen adscripsimus in praedicto libello de Fide, et de quibusdam etiam hic in fine dicemus. Ponitur aliquando et pro tota pietate. Hinc est quod Paulus dicit, Non quod dominamur fidei vestrae: id est, pietati


2173. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 170 | Paragraph | SubSect | Section]

est, ea quae cum sincera doctrina congruunt: Rom. 12. Spiritus fidei: Habentes eum spiritum fidei: 2. Cor. 4. Veritas fidei: id est, consensio in doctrina Evangelii. Occurramus omnes in unitatem fidei. Eph. 4. Scutum fidei: id est, firma fiducia. Eph. 6. Gaudium fidei, Phil. 1. Hostia sacrificiumque fidei, Si immolor super hostiam, sacrificioque fidei vestrae: hoc est, Si interficior eo quod vos ad fidem adductos obtuli Deo, ut ei placeatis: Philip. 2. Iustitia quae est ex fide Christi, pro ea iustitia quam Christus paravit ac imputavit et donat in se credentibus: Phil. 3.


2174. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 170 | Paragraph | SubSect | Section]

12. Spiritus fidei: Habentes eum spiritum fidei: 2. Cor. 4. Veritas fidei: id est, consensio in doctrina Evangelii. Occurramus omnes in unitatem fidei. Eph. 4. Scutum fidei: id est, firma fiducia. Eph. 6. Gaudium fidei, Phil. 1. Hostia sacrificiumque fidei, Si immolor super hostiam, sacrificioque fidei vestrae: hoc est, Si interficior eo quod vos ad fidem adductos obtuli Deo, ut ei placeatis: Philip. 2. Iustitia quae est ex fide Christi, pro ea iustitia quam Christus paravit ac imputavit et donat in se credentibus: Phil. 3.


2175. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 171 | Paragraph | SubSect | Section]

nequaquam suaserim, ut pro voce fidei, persuasionis vocabulo uteremur. nam hoc, ut dixi, levem ac inconstantem quandam noticiam designat: illud vero alterum, et receptum iam ab Ecclesia est in omni vetustate hucusque, et quasi quandam singularem dignitatm, ut vox sacrosancta, induit: et caret illa cacophonia levitatis, ac temerariae persuasionis, qua alioqui adversarii nostram doctrinam de fide non sine singulari Dei contumelia, deformant. Si enim vana persuasio est quod Deo dicenti et promittenti assentimur oportet profecto ipsum Deum eiusque promissiones


2176. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 171 | Paragraph | SubSect | Section]

separatum significat: sane in omnium auribus sonat qualem cunque, aut temerariam pene opinionem, utpote ex pauculis ac incertis quibusdam ratiunculis haustam. Ac fides contra est quiddam perpetuo Deum audiens, ei assentiens, et fidendo adhaerens: et insuper praeterquam quod ipso statim sono, ut sacrorum vox, religionem quandam auditori incutit, etiam mox intelligentem auditorem monet de suo correlativo, cui nam credat aut fidat. Quo facto aut sensu simul primum suae originis certitudinisque auditorem admonet: tum ostendit, videndum et expendendum illi esse, cuinam innitatur, aut cuius


2177. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 171 | Paragraph | SubSect | Section]

vox Fidei, prae altero odioso ac levi Persuasionis, habet: cum simul sit tamen in hac ipsa significatione latissima ac probatissima: quod superius bonorum authorum exemplis ostendi. Sed percurram adhuc pauculas loquutiones a Fide derivatas, mox ad ipsam vocem rediturus. Fidelis homo dicitur in Sacris, de fide, veraci, stabili, ac certo: ut Psalm. 101. Oculi mei ad fideles terrae, ut habitent mecum. 1. Sam. 3. Cognovit universus Israel, quod Samuel esset fidelis propheta Domini. Dicitur et simpliciter de credente Fidelis, sicut in Latino a fide. Per metaphoram haec dictio etiam ad


2178. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 173 | Paragraph | SubSect | Section]

filia fiduciae, fortitudo est filia fidei, igitur fides est fiducia. Contra quoque timiditas aut trepidatio est filia diffidentiae, eadem quoque est filia incredulitatis, igitur incredulitas et diffidentia idem sunt. Porro istae duae picturae Homeri trepidantium et fortium, pulchre conveniunt cum sacrae Scripturae descriptionibus credentium et incredulorum, sicut supra auditum est de trementi et stabili corde. V. Cum Paulus 1. Corinth. 13 dicit, Si habeam omnem fidem, ita ut montes transferam: quid ibi aliud fides, quam fiducia opis ac potentiae divinae, quae translatura sit nostri causa


2179. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 174 | Paragraph | SubSect | Section]

salutem, quibus Christus et Scriptura toties utitur, aequivalentes esse. Eandem enim, citra omnem dubitationem, remagit: et eandem viam, non diversam semper monstrat Christus, et eius Spiritus, accedendi Deum, et caelestia eius bona accipiendi. X. Expendatur fides etiam a suo contrario. Toties in Sacris literis, praesertim in Evangelistis ὀλιγοπιστία modica aut imbecilla fides accusatur: ubi plerunque prorsus necesse est diffidentiam intelligere. Matth. 6, et Luc. 12, desperabunda illa sollicitudo de victu et amictu in Apostolis et aliis


2180. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 175 | Paragraph | SubSect | Section]

preciosam alicui: quod significat, ob fiduciam, quam de cuiuspiam favore et probitate concipimus, concredere, ei ne custodiendam ac fovendam tradere. Quare necessario illud Credere significat fiduciam quandam. Sic etiam verbum πιστεύομαι, crebro in Sacris literis, praesertim in novo Testamento, accipitur. ut Rom. 3. Concrediti sunt eis sermones Dei. Sic et Galat. 2. Quare tum ex Latinae, tum et ex Graecae vocis ratione ac natura probari potest, fidem esse fiduciam, eamve simul in se complecti aut continere. XVII. Possent innumera. ac


2181. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 175 | Paragraph | SubSect | Section]

3. Concrediti sunt eis sermones Dei. Sic et Galat. 2. Quare tum ex Latinae, tum et ex Graecae vocis ratione ac natura probari potest, fidem esse fiduciam, eamve simul in se complecti aut continere. XVII. Possent innumera. ac plane evidentissima argumenta passim tum ex sermonis natura, tum et ex Sacris literis proferri, quib. probaretur, fidem iustificantem esse non tantum noticiam, sed et fiduciam. Verum nos, ut huic tractationi tandem aliquando finem imponamus, solum rei ipsius naturam nunc breviter expendamus. Deus videns genus humanum extremo exitio iniustitiae ac aeternae damnationis


2182. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 175 | Paragraph | SubSect | Section]

ministros alloquens, nobisque iurans, se non cupere mortem nostram, sed vitam quaerere: venit in quam ad nos, plus quam maternis blanditiis nos vocans, et ad sese alliciens, ut veniamus ad eius longe lautissimum, et plane gratuitum convivium, nobisque per suas promissiones et Sacramenta iustitiam ac vitam offerens. Quo ergo tandem alio modo istae tam largae et tam blandae pollicitationes, lactationes, et materna allicitamenta ac dona excipi possunt, nisi ut promittenti Deo assentiamur, ut illam tam benigne oblatam misericordiam, et maternum affectum, finemque fidendo,


2183. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 175 | Paragraph | SubSect | Section]

alias autem vivam, aut vigentem seu practicam noticiam: alias denique, praeter noticiam, etiam proximos sequentes motus animi. ut, Novit Dominus viam iustorum. i. curat, fovet. Non novi vos: Videre bona videre mortem. Audire, pro intelligere et obedire Exempla innumera sunt passim obvia in Sacris literis. Talis natura est etiam verbi Fidei, et Credere. Denique ipsimet Papistae tribuunt verbo Credo alias solam noticiam: ut Credere aliquem, aut alievi. alias etiam Fidere aut fiduciam: ut, credere in DEUM. Hoc si agnoscunt ac confitentur in verbo Credere, agnoscant et in nomine


2184. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 176 | Paragraph | SubSect | Section]

in nobis, redamans illum longe benignissimum patrem. Ne autem fingere quid aut violenter torquere textum videamur, exempla huius significationis ex eodem Iohanne proferemus. Iohannis 16 habetur: Sed venit hora, ἵνα, ut omnis interficiens vos, putet se sacrificium offerre Deo. ubi ἵνα, Ut, nullo modo causam finalem indicat: sed prorsus idem ac voculae Cum vel quando: Venit hora, cum putabit se rem Deo gratam facere, interficiendo vos. Sic in praecedenti capite: Maiorem charitatem hac nemo habet


2185. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 176 | Paragraph | SubSect | Section]

Ex eo, aut id glorificatur pater meus, cum fructum multum fertis, et discipuli mei estis: Ex eo oritur ac perficitur charitas in nobis, cum fiduciam in die iudicii habemus, aut concipimus. Atque hic sensus non tantum ipsis loci verbis convenit, ac fidei est analogus: sed etiam passim in Sacris literis inculcatur, praesertim in hac ipsa Epistola, quod fiducia in Deum gignat in nobis ardentem eius dilectionem, quodque dilectio Dei causa sit nostrae dilectionis, non contra. Sic in hoc ipso 4 Capite primae Iohannis, ante et post hanc sententiam habetur. In hoc est dilectio, non quod


2186. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 177 | Paragraph | SubSect | Section]

Romanorum 8 ex fiducia victoriae in iudicio Dei exultat, Deum complectitur, amat ac celebrat. Hic nos optimo iure possemus vel deplorare sortem Ecclesiae ac verae religionis: vel etiam corruptelarum patronos, atque adeo hunc ipsum coram Deo totaque Ecclesia accusare, quod tam temere atque adeo sacrilege ausit dicta Spiritus sancti, nihil prorsus pro ipso facientia, corrumpere, et inde tam horrendos errores extruere, quos nec ipsi quidem Papistae nunc audent asserere, sed in solum Christum omnem fiduciam collocandam esse docent. ¶ Haec iam paulo prolixius de nomine ac verbo Fidei et


2187. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 177 | Paragraph | SubSect | Section]

fingit. hinc Ephes 2 dicimur esse Dei ποίημα, Dei opus: sicut nimirum antea Satanae figmentum, filiique fuimus. In hac duplici significatione, pro massa cordis, et eius motibus, aut imaginationibus ac omnibus moliminibus, non raro reperitur haec vox in Sacris literis. ut de massa ipsa, Isaiae 29. Num dicet figmentum figulo Non fecit me? Et Psal. 103. Novit ille figmentum nostrum, quod pulvis sumus. Et de motibus, cogitationibus, desideriis, aut moliminibus inquit 1. Paral. 28. Quoniam omnia corda scrutatur Dominus, et omne


2188. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 177 | Paragraph | SubSect | Section]

imago patris, postea in vocabulo Imaginis exponitur. Figurae denique voce vertit Vulgata versio, vocabulum Graecum Typi, 1 Corinth. 10. ubi dicit Paulus, Veterum peccata ac poenas fuisse nostrorum typos. Inde igitur factum est, ut in Ecclesia veteris Testamentires, praesertim caeremoniae, sacrificia, historica, et non pauca alia, Christi eiusque Ecclesiae ac religionis figurae fuisse dicantur: propterea quod, sicut picturae externam quandam speciem, lineamenta, aut figuras rerum pictarum exprimunt, cum earum internam essentiam ac bonitatem, efficaciamque exprimere nequeant: sic


2189. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 178 | Paragraph | SubSect | Section]

cadaver eius in sepulchrum filiorum populi. Sicut Homerus et Herodotus dicunt, Filii Achaeorum, pro Achaeis: filii Ionum, filii Lydorum, pro Ionibus et Lydis. Sic et de brutis animalibus in Sacris crebro dicitur, filius ovis, filius bovis: id est, iuvencus, filii pecorum. Hieremiae 31. Filius asinae, filii pauperum: pro, pauperibus. Item, filii gigantum: Numerorum 13. pro, gigantes. Omnia peccata remittuntur filiis hominum: Marci 3. Ephes. 3. Inde venit loquutio, filii vestri,


2190. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 180 | Paragraph | SubSect | Section]

finis: idque dupliciter, ut qui ubique, initio, in medio et fine omnia bona agit et perficit: et ad cuius gloriam omnia directa esse debent. Sic ex ipso, per ipsum, et in ipso sunt omnia. FINGERE, et FORMARE, dicit Basilius pertinere ad corpus; sed Creare, ad animam: quod discrimen ex Sacris literis probari nequit. FIRMARE, nonnunquam non tantum essentiae alicuius rei corroborationem significat, sed etiam quancunque rei (ut ita dicam) exornationem. Sic Paulus dicit Romanorum quarto, se non destruere legem per fidem, sed confirmare aut stabilire: id est, implere.


2191. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 180 | Paragraph | SubSect | Section]

parte caeli, in quartae diei operibus dicitur. FIRMIORES iubet Paulus confirmare imbecillos, et eorum infirmitatem gestare, Roman. 14 15: intelligens, vel eos qui parum profecerunt, vel tentationibus cribrantur a Satana. FLAGELLUM, instrumentum castigationis, crebro in Sacris literis ponitur pro ipsis inflictis plagis, sive sint externae calamitates, sive internido lores, tentationes, ac vexationes Satanae. Quod inde fieri credo, quod calamitates non sponte aut temere veniunt ut homines de physicis causis somniant: sed a Deo, castigante pios quidem ut sanet,


2192. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 181 | Paragraph | SubSect | Section]

solennia convivia. Fit vero crebro mentio vocis Foederis in veteri et novo Testamento. Significat autem plerunque pactionem, quam Deus cum genere humano iniit. Cum vero duae sint primariae pactiones, altera per Abrahamum ac circuncisionem inita, et per Moysen renovata: altera per Christum et eius Sacramenta: inde fit, ut duo foedera ac instrumenta aut etiam Testamenta celebrentur in Ecclesia et libri duobus illis temporibus Novi ac Veteris foederis divinitus conscripti, deque illis duabus pactionibus agentes, dividantur in duo foedera aut testamenta. Quomodo vero etiam tria foedera sint,


2193. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 182 | Paragraph | SubSect | Section]

bonis authoribus probari potest. Nam Pharorinus ita scribit de ea: Est διαθήκη numero singulari pactum, et conventum, et pollicitatio: hoc est ἐπαγγελία. ex quo factum est, ut testamentum in Sacris monumentis vocetur pollicitatio divina, Abrahamo patriarchae facta, de qua inquit Apostolus in tertio Actorum: ἡμεῖς δ' ἐστὲ ὑιοὶ τῶν προφήτων καὶ τὴς διαθήκης ἧς ἔθετο ὁ θεὸς πρὸς τοὺς


2194. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 182 | Paragraph | SubSect | Section]

in isto foedere non tantum nos aliquid Deo offerimus, aut magnum quid pollicemur, sed pene tantum accipimus: sicut in testamento non tam testatoris quam haeredum commodum agitur. Sed de hac re in voce TESTAMENTI prolixius. Fiunt autem et instaurantur istae pactiones aut foedera cum Deo, proprie in Sacramentis: quin et ipsa sacramenta proprie sunt foedera. Ibi enim Deus nobiscum agit per mediatorem: ibi certae ac mutuae professiones ac promissiones ab utraque parte proponuntur, et etiam vicissim accipiuntur: et denique etiam simul externo signo confirmantur ac obsignantur. Recte ergo dicitur


2195. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 182 | Paragraph | SubSect | Section]

nos aliquid Deo offerimus, aut magnum quid pollicemur, sed pene tantum accipimus: sicut in testamento non tam testatoris quam haeredum commodum agitur. Sed de hac re in voce TESTAMENTI prolixius. Fiunt autem et instaurantur istae pactiones aut foedera cum Deo, proprie in Sacramentis: quin et ipsa sacramenta proprie sunt foedera. Ibi enim Deus nobiscum agit per mediatorem: ibi certae ac mutuae professiones ac promissiones ab utraque parte proponuntur, et etiam vicissim accipiuntur: et denique etiam simul externo signo confirmantur ac obsignantur. Recte ergo dicitur in verbis Coenae, quod


2196. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 182 | Paragraph | SubSect | Section]

sancitur, confirmaturque: et vicissim recte affirmatur, illud esse novum testamentum in sanguine Christi: quia ibi revera novum foedus in aut per sanguinem illic distributum feritur ac confirmatur: ut in libello de Verbis coenae prolixius hasce duas loquutiones contuli, ac exposui. Sane autem Sacra coena, quin et Baptismus, multo rectius intelligetur, si expendatur ut foedus, quam ut testamentum, sicut ibidem ostendi. Nam si communicantes cogitabunt, se veluti ad thronum gratiae una cum suo pontifice et mediatore stantes, cum Deo coram agere, atque foedus ferire, aut certe subinde


2197. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 182 | Paragraph | SubSect | Section]

beneficia, nempe remissionem peccatorum, et renovationem: sicut et Epistola Hebraeorum octavo. cum tamen ille id proprie non faciat, dicatue. Inde factum est, ut aliqui recentiores scriptores ipsam remissionem peccatorum, aliaque beneficia, vocent novum Testamentum, non sine graviae noxia sacrosanctae istius pactionis obscuratione: cum haec spiritualia bona nequaquam sint ipsum testamentum aut foedus, sed tantum fructus aut bona nobis ibi promissa, et inde ad nos provenientia. In omni enim foedere aliud est ipsum foedus, pactio, aut conventio: aliud, bona et commoda alterutri parti


2198. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 182 | Paragraph | SubSect | Section]

impiis gentibus ac regibus, quibus tanquam baculo arundines innitebantur. Foedus cum lapidibus agri habere, Iob quinto est, non laedi ab eis, non impediri etiam in agricultura et proventibus, sed habere eos quasi faventes ac propitios. Sal foederis, Levitici secundo perpetuo adhibendum esse sacrificiis praecipitur: quod significabat, nos debere sincere colere foedus Dei, et omni studio cavere omnem putrefactionem aut corruptionem tum doctrinae, tum vitae aut morum. Arca foederis ideo sic vocabatur, quod DEUS in foedere promiserat, se in es habitaturum, et accedentes ac orantes


2199. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 183 | Paragraph | SubSect | Section]

fons pro quovis eximio bono ponitur: quia in illis aridis et feruidis locis nihil perinde requiritur, quam copia bonae aquae. Psalmo trigesimosexto. Apud te est fons aut vena vitae: id est, causa aut scaturigo omnis boni, praesertim autem verae vitae. Fons igitur aliquando significat ipsas Sacras literas, ut Psalmo sexagesimo quinto, Benedicite Domino de fontib. Israel: id est, celebrate Dominum ex doctrina, et secundum doctrinam Israelitis concreditam aut per patriarchas Moysen et Prophetas (qui omnes fuerunt Israelitae) propagatam. Sic et Isaiae duo decimo: De fontibus salutis


2200. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 184 | Paragraph | SubSect | Section]

sic piger in lecto. Solent enim ignavi sic se volutare in lectulo, non volentes aliquando tandem ad laborem exurgere, sicut fores in suis cardinibus huc atque illuc volutantur, et tamen inde non recedunt. FORMICA animal est exemplum industriae, laboriositatis, et parsimoniae, etiam in Sacris, non tantum in prophanis literis. Ideo Proverbiorum sexto, ablegatur piger, ut eat spectatum assiduitatem formicae in laborando. Et Proverbiorum trigesimo dicitur: Formica populus non fortis, attamen praeparavit in aestate cibum suum. Quo vult monere homines, ut simus seduli in nostra


2201. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 184 | Paragraph | SubSect | Section]

corpus ac valetudinem, ut solent illae violentae et continuatae scortationes, quibus plerunque scorta suos amasios implicant, ut diebus et noctibus scortando ac potando et helluando, inordinatissimeque vivendo, continuent sua scelera. NE FORTE, non idem significat in Sacris, quod in prophanis. Iudicum 15: Iurate mihi, ne forte irruatis in me: pro, quod non irruetis in me. Et Numeri vigesimo: Non transibis per me, ne forte cum gladio egrediar in occursum tui: pro, alioqui armata manu te repellam. FORTIS,


2202. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 184 | Paragraph | SubSect | Section]

Hoc opinor esse, quod apud Suetonium est ἀδιατρεψείν, et quod Latini dicunt Os durum. Fortitudo faciei eius immutatur. Ecclesiast. 8. pro, recedit. Canes forti animo: id est, valde appetentes, insatiabiles. Isaiae quinquagesimosexto de sacrificorum indoctorum rapacitate intelligit. Forus et fortitudo, saepe coniungitur cum robur, aut similibus, intendendae significationis gratia. Exercitus quingentorum, facientium bellum cum fortitudine roboris. In Deo est robur fortitudinis meae: Psalmo sexagesimo secundo. Vir fortis


2203. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 185 | Paragraph | SubSect | Section]

machinatur. Sic Iob 6, Cum fodiatis adversus amicum vestrum: pro, machinamini malum. Sic et Ierem. 18. Foderunt foveam, ut caperent me, et laqueos absconderunt pedibus meis. Quoniam autem plerunque iusto Dei iudicio fit, ut malae fraudes in authorum exitium vertantur: ideo proverbium est in Sacris literis frequens, Incidit in foveam quam fecit: Psal, 7. 9. 57. Proverb. 26, et alias saepe. Fovea ponitur etiam pro exitio, sive ex supra indicata occasione, sive quia sic etiam sepulchrum vocatur. Isaiae 24, Formido et fovea et laqueus super te, o habitator terrae: qui


2204. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 186 | Paragraph | SubSect | Section]

vero Christus in coena panem fregit et distribuit, ideo mox etiam crucifixionem corporis sui, fractionem vocavit inquiens: Quod pro vobis frangitur. quia ea passio fuit, ac est, quaedam distributio ingentium bonorum. Inde quoque factum est, ut et administratio huius coenae, fractio panis in Sacris literis vocetur. Dubium nihilominus est Actorum 2. cum dicitur, Erant perseverantes in fractione panis: an de sacra communione, communi convictu, aut distributione eleemosynarum accipiatur. Tertio significat vendere frumentum, propterea quod venditio etiam distributionem quandam


2205. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 186 | Paragraph | SubSect | Section]

Quod pro vobis frangitur. quia ea passio fuit, ac est, quaedam distributio ingentium bonorum. Inde quoque factum est, ut et administratio huius coenae, fractio panis in Sacris literis vocetur. Dubium nihilominus est Actorum 2. cum dicitur, Erant perseverantes in fractione panis: an de sacra communione, communi convictu, aut distributione eleemosynarum accipiatur. Tertio significat vendere frumentum, propterea quod venditio etiam distributionem quandam exprimat. Genes. quadragesimo secundo. Audivi fractionem esse in Aegypto: id est, venditionem aut distractionem frumenti.


2206. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 186 | Paragraph | SubSect | Section]

suus pro, aequo iure, aequalibusque portionibus. Denique unaquaeque res respectu alterius ipsi quapiam ratione coniunctae, frater et soror vocatur. ut Exod. 26 Quinque cortinae erant coniunctae, mulier ad sororem suam. id est, altera ad alteram. FRAUS, non semper dolum significat in sacris, sed aliquando etiam damnum sicut et olim apud veteres Latinos. ut, esse aliquid alicut fraudi. Sic et verbum Fraudare et defraudare, 1 Cor. 6 et 7. Aliquando et pro negligentia ac ignavia usurpatur. ut Proverb. 12. Non aduret fraus


2207. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 187 | Paragraph | SubSect | Section]

fremitus maris: id est, tanto impetu ac strepitu, at mare commotum. Hierem. 12, Iordanis fremitus, proverbialiter accipitur pro impetu ac furore potentum: tametsi in Hebraeo sit potius, In superbia Iordanis. FRENUM, et frenare, habet notam metaphoram, in Latino simul et Graeco sacrarum literarum sermone. pro, potenter et severiter regere ac cohercere: Iacobi 1. et 3. Sic et Psal. 32 dicit, securos ac impoenitentes divinitus flagellandos esse, ut cogantur ad implorandam opem ac misericordiam Dei confugere. Apoc. 14 dicit, torcular exundasse usque ad


2208. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 187 | Paragraph | SubSect | Section]

magnates Antichristi. Videtur autem simpliciter significare iustam magnitudinem, quod equi attollunt capita satis alte, ac supra reliquum corpus: ut cum aqua attingit frenum, aut os equi, iam reliquum corpus ferme totum sit aqua contectum. FRIGUS, et frigere, in Sacris literis absentiam zeli, et quasi quandam negligentiam rerum divinarum. praesertim autem de remissa, aut etiam planê amissa charitate accipi solet. sicut Christus dicit: Refrigescet charitas multorum. Haec metaphora, sicut et contraria, calere, fervere, ardere, et flagrare, etiam Latino


2209. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 188 | Paragraph | SubSect | Section]

fumo necetur. Comparatur Prov. 10, cum pigro nuncio: Sicut officit acetum dentibus, et fumus oculis sic piger mittentibus eum. Fumi combustio: id est, incendium, Iudic. 20. FUNDA, instrumentum bellicum, quo lapides. Aliquando etiam quasi figurate in Sacris literis accipitur: ut Iob 41, In stipulam vertuntur ei lapides fundae: pro, perinde parum laedunt tantam beluam lapides fundae, in eam maxima vi contorti, ac si essent stipulae. Funda animam alicuius proiicere, est temere, audacter, ac contemptim in exitium abiicere: Sicut pastores ocii


2210. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 189 | Paragraph | SubSect | Section]

funibus dividitur, quo haec loquutio respicit. Vocem וקך, secundi Regum vigesimoprimo, Isaiae trigesimoquarto: aliqui vertunt funiculum, aliqui lineam, aliqui regulam. Ego eam exponam in voce Regula. FUROR, exponetur in voce Irae, quoniam in Sacris cognata sunt. FURARI, praeter propriam ac usitatissimam significationem, habet quaedam idiomata in hac lingua: ut Gen. 31, Iacob dicitur furatus esse cor Laban: id est, celasse eum suum abitum, atque ita imposuisse ei, sicut textus ipse eam phrasin exponit. Sed 2. Sam. 15.


2211. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 191 | Paragraph | SubSect | Section]

Luc. 11. et alibi in Evangelistis. Utitur hac voce et Iacob. 3. Sumpta autem est haec appellatio a nomine loci. Fuit enim vallis in suburbio Hierosolymae versus Meridiem ac Orientem, admodum fertilis et amoena, in qua posteriores reges erexerant Moloch idolum Ammonitarum: ubi exurebant in sacrificium cacodaemoni parvos liberos idololatrae Iudaei. Dicta est et vallis Tophet, propter strepitum tympanorum, quae adhibebant sacrifici, ne parentes exaudirent vocem conflagrantium puerorum. Eam postea pius rex Iosias, congestis eo cadaveribus et ossibus impiorum sacrificorum, contaminavit,


2212. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 191 | Paragraph | SubSect | Section]

in suburbio Hierosolymae versus Meridiem ac Orientem, admodum fertilis et amoena, in qua posteriores reges erexerant Moloch idolum Ammonitarum: ubi exurebant in sacrificium cacodaemoni parvos liberos idololatrae Iudaei. Dicta est et vallis Tophet, propter strepitum tympanorum, quae adhibebant sacrifici, ne parentes exaudirent vocem conflagrantium puerorum. Eam postea pius rex Iosias, congestis eo cadaveribus et ossibus impiorum sacrificorum, contaminavit, et prophanam detestabilemque reddidit. Hieremias quoque cap. 19, de eius contaminatione inquit: Ecce dies veniunt,


2213. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 191 | Paragraph | SubSect | Section]

ubi exurebant in sacrificium cacodaemoni parvos liberos idololatrae Iudaei. Dicta est et vallis Tophet, propter strepitum tympanorum, quae adhibebant sacrifici, ne parentes exaudirent vocem conflagrantium puerorum. Eam postea pius rex Iosias, congestis eo cadaveribus et ossibus impiorum sacrificorum, contaminavit, et prophanam detestabilemque reddidit. Hieremias quoque cap. 19, de eius contaminatione inquit: Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et non vocabitur amplius iste locus Tophet, et vallis filii Hinnon, sed vallis occisionis, etc. Ob memoriam


2214. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 191 | Paragraph | SubSect | Section]

Gehennae aliquando ignis additur, et dicitur tum Gehenna ignis, Matth. 5. tum ignis Gehennae: tum simpliciter ordine, ac veluti per appositionem. Marci 9. Proiici in Gehennam, in ignem inextinguibilem: ubi quasi explicatur, quid Gehenna sit. Infernus igitur varia habet nomina in Sacris literis: ut est, Sepulchrum, ignis inextinguibilis. Lucas vocat Abyssum: Apoc. puteum abyss. Paulus inter alia etiam infima terrae. Petrus secundae secundo, Tartarum. Isaias, Tophet: Christus, Gehennam. Appellatur et tenebrae exteriores, pars cum hypocritis,


2215. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 191 | Paragraph | SubSect | Section]

GENERATIO, a gignendo, sicut et Graecum γεινεὰ, et Hebraeum תולדת Tholedet. Nam Dor, quod etiam Generatio vertitur, et hic simul explicatur, aliunde venit. Habet autem varia significata in Sacris literis, aliis linguis minus usitata: quae percurram, ne simpliciorem Lectorem fugiant, eique obscurum sensum loci relinquant. Primum igitur significat successiones hominum, sese invicem gignentium aut propagantium. Sic ab Abrahamo usque ad nativitatem Christi, Matthaeus dicit fuisse


2216. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 194 | Paragraph | SubSect | Section]

verbo Accipio aut Sumo gladium, quod significet temere arripio, sicut et Accipere nomen Dei in vanum, alibi dictum est. Extrahentes gladium: id est, militaris aetatis homines. Os gladii, in Sacris literis significat ipsum acumen, aut aciem. illo enim gladius mordet. Gladius etiam Synecdochice significat rem nocentissimam. Sic Psal. 57 lingua impiorum dicitur esse gladius acutus: id est, perniciosissima res. Eodem modo et de adulterio dicitur, in Proverb Novissimum


2217. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 194 | Paragraph | SubSect | Section]

eos praeparari et armari spiritualibus armis, contra imminentem conflictum, hostemque. Gladius gladius, Ezek. 21. pro, multiplex bellum, caedes ac poenae: sicut et aliarum vocum repetitio significationem augere solet. GLORIAE vox admodum crebro, et in variis significationibus in Sacris literis reperitur: Quarum pleraeque non sunt aliis linguis usitatae, eoque merito huius linguae idiomata dici possunt. Disseram igitur de eis ordine, quantum Deus dederit. Nam quid in genere ac plerumque etiam Latinis significet, infra in nomine LAUS plenius dicam. Primum autem disseram


2218. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 194 | Paragraph | SubSect | Section]

huius vitae accipitur, tum recte subdividi potest dupliciter: nempe in Gloriam Dei, et hominum. Et rursus utraque haec gloria, in gloriam famae, et bonitatis rei. Alias enim gloria significat illam bonam famam, celebrationem, aut opinionem hominum de aliqua re bona: alias, praesertim in Sacris literis, ipsas res praestantes vere bonas aut gloriosas. Primum igitur de creaturae aut humana gloria dicam. Saepe admodum vox haec, res in hac vita gloriosas significat: ut divitias, potentiam, splendidas aedes, vestitum, amplum famulitium, sapientiam, et similia. Dubium autem est, an talia


2219. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 196 | Paragraph | SubSect | Section]

Psalm. 8. id est, admiranda ac gloriosa opera, sive in materiali isto caelo, sive in Ecclesia sua, efficere. Ponam te in gloriam perpetuam, Isaiae sexagesimo: id est, efficiam te perpetuo gloriosum. Ad vel in gloriam aliquid alicui esse, 2. Paralip. 26 dicunt sacerdotes Uziae, volenti sacrificare: Non erit tibi in gloriam a Domino. id est, Deus te ob hoc factum puniet, et ignominiosum efficiet. Sic Isaiae 4 inquit: In die illa erit germen Domini in gloriam et decorem. id est, gloriosum et inclytum. Gloria et gloriatio duplex est: alia quidem primaria ut summi gradus,


2220. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 196 | Paragraph | SubSect | Section]

levitas, longissime a vento in frumenti ventilatione et repurgatione aufertur. Quod si etiam alioqui a vento abripiatur, vix animadvertere possis, quo tandem pervenerit. Huius igitur, et pulveris lapidis funda proiecti, et similium rerum comparatione exitium impiorum saepe in Sacris literis describitur. Nam impii licet a Deo castigentur, tamen id fit summa quadam moderatione, ut etiam in ira Deus recordetur suae misericordiae, utque ea ipsa castigatio eis in bonum cedat. At impii ita ab irato Deo


2221. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 197 | Paragraph | SubSect | Section]

tempestatum, quas nonnunquam iratus Deus rebus humanis immittit: inde coniunguntur grando, ignis spiritus procellarum, fulmina et similia meteora, quae concurrere solent. Tales sunt quaedam descriptiones in Apoc. cap. 8. 11. 16. GRATIA. vox Gratia, si quae alia in Sacris literis, cum primis indiget explicatione, quia et magnus est eius usus, et in longe maxima re, nempe in articulo Iustificationis, et denique quia perniciosissimis erroribus huius vocis inscitia antehac occasionem praebuit, ut postea ostendetur. Accipitur autem apud Latinos et Hebraeos tum


2222. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 199 | Paragraph | SubSect | Section]

Misericordia autem semper in Deo fuit: tamen olim circa homines latebat. Psalm. 35. Domine in caelo misericordia tua. Ante Christum enim omnes, quantumcunque essent iusti, erant sub damnatione. Sed Christo filio Dei carnem assumente, apparuit gratia. 1. Tim. 3. Et manifeste magnum est pietatis sacramentum, quod manifestatum est in carne. Psalm. 79. Qui sedes supra Cherubim, manifestare. Sed quanto quis est potentior, tanto eius gratia magis desideratur. unde gratia Dei desideranda est. Et hoc est quod dicit, Gratia Dei: et hoc ad salvandum. unde dicit, Et Salvatoris nostri. Isaiae


2223. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 199 | Paragraph | SubSect | Section]

favorem, misericordiam aut dilectionem, qua nos diligit in dilecto filio. ¶ Saepe mecum valde mirari soleo cum alios errores et abusus Papatus, tum etiam, quod in explicatione doctrinae de Iustificatione, nullam prorsus adhibuerint curam ac, diligentiam cognoscendi ac exponendi, quid in Sacris literis primaria illa vocabula Iustitiae, Iustificationis, Fidei, Gratiae, Poenitentiae, Imputationis, Acceptionis, Salutis, Sacrificii, Mediatoris ac Vitae, et similium significarent: sed tantum pro arbitrio, utcunque circunscripserunt ea, quod sint aut significent hoc aut illud, sine omni


2224. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 199 | Paragraph | SubSect | Section]

et abusus Papatus, tum etiam, quod in explicatione doctrinae de Iustificatione, nullam prorsus adhibuerint curam ac, diligentiam cognoscendi ac exponendi, quid in Sacris literis primaria illa vocabula Iustitiae, Iustificationis, Fidei, Gratiae, Poenitentiae, Imputationis, Acceptionis, Salutis, Sacrificii, Mediatoris ac Vitae, et similium significarent: sed tantum pro arbitrio, utcunque circunscripserunt ea, quod sint aut significent hoc aut illud, sine omni confirmatione aut probatione. Exemplo sint vel primarii eorum doctores, Lombardus ac Bonaventura: qui quomodo Gratiam iustificantem


2225. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 199 | Paragraph | SubSect | Section]

delineent, supra audivimus. Perversis vero, maleque explicatis tanti momenti vocabulis, necessario sensus Scripturae, et res de quibus agitur, ignorantur, ac pervertuntur. Quare nos iam illis omissis, veram huius vocis significationem in doctrina Iustificationis, ex ipsis primariis sacrae Scripturae locis, ut in titulo professi sumus, demonstrabimus. I. Primarius omnino locus doctrinae de Iustificatione, per gratiam in tota Scriptura est: Roman. 3. 4. 5. Videamus igitur, quid in illis locis vox Gratiae significet. Dicit ergo Apostolus Rom. 3. Nos iustificari gratis,


2226. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 200 | Paragraph | SubSect | Section]

ut filium suum pro nobis traderet: omni profecto iure omnes pii idipsum sentire ac profiteri tenentur, Sed adiiciam et alia Testimonia ac Argumenta. VII. Saepe haec vox numeratur a Paulo inter alias in Deo, extraque nos existentes, et gratuitam benevolentiam significantes: ut solet crebro in Sacris literis congerie quadam fieri. ut 1. Timoth. 1. et 2. Timoth. 1. et in secunda Iohannis cap. 1. Gratia, misericordia, pax a Deo, etc. ubi ipse quoque ordo indicat, vocem Gratiae aliquam primam causam nostrae conversionis in Deo existentem significare, et non


2227. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 201 | Paragraph | SubSect | Section]

quod gratis dilectam, quodque Dominum ei propitium esse, aut eam nactam esse gratiam apud Deum, quod mox veluti explicationis gratia adiicietur. Non recte ergo vertit Vulgata ac vulgaris, Ave gratia plena, et gratiosa. Ex quibus omnibus liquido apparet, Gratiam iustificantem in Sacris literis esse proprie, illum gratuitum Dei favorem, quo benignissimus pater nos indignissimos complectitur, adeo ut unigenitum filium pro nobis tradat, eumque faciat maledictum, ut nos a maledicto legis liberemur: eum castiget ac percutiat, ut nos vulnere eius sanemur, etc. Verum


2228. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 201 | Paragraph | SubSect | Section]

Omnes sitientes venite ad aquas: et quibus non est argentum, venite accipite, et comedite sine argento, et sine precio. Sic et Christus clamat, Venite ad me omnes qui laboratis, et onerati estis: et specie convivii gratuitam salutem depingit. GRAVIS, habet varias significationes in Sacris quoque literis, sicut et in prophanis. Nam Cavad, Gravis fuit, significat et gloriosum esse, et divitem: sive id mala occasione fiat, quod divitiae et gloria sint tum suis propriis possessoribus non raro graves ac molestae, ut non plane pro arbitrio agere ac vivere possint: tum et aliis,


2229. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 203 | Paragraph | SubSect | Section]

fine Categoriarum, nempe ut dispositionem, qualitatem aut scientiam, ut partem in toto, ut accidens in substantia, ut quantitatem, ut vestem, ut aliquid in parte sicut annulum in digito, ut contentum habetur, ut possessionem, ut uxorem. Illae nimicum, sicut in aliis linguis ac rebus, ita etiam in Sacris literis sunt usitatissimae. Porro phrases quaedam sunt in Sacris ab hoc verbo ductae, quae aliqua admonitione indigent. Iohan. 2. Omnis qui transgreditur, et non manet in doctrina Christi, Deum non habet, Qui manet in doctrina Christi, is patrem et filium habet. Ubi Oecumenius inquit:


2230. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 203 | Paragraph | SubSect | Section]

ut partem in toto, ut accidens in substantia, ut quantitatem, ut vestem, ut aliquid in parte sicut annulum in digito, ut contentum habetur, ut possessionem, ut uxorem. Illae nimicum, sicut in aliis linguis ac rebus, ita etiam in Sacris literis sunt usitatissimae. Porro phrases quaedam sunt in Sacris ab hoc verbo ductae, quae aliqua admonitione indigent. Iohan. 2. Omnis qui transgreditur, et non manet in doctrina Christi, Deum non habet, Qui manet in doctrina Christi, is patrem et filium habet. Ubi Oecumenius inquit: Duobus modis aliquis habere Deum dicitur nam et omnes creaturae


2231. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 203 | Paragraph | SubSect | Section]

Altero modo habetur Deus, cum quis bene agendo eum colit: quo significato et Deus Abraham, Isaac, et aliorum denique piorum Hebraeorum dicitur. Haec ille. Verum de hac correlatione Dei, et eius multorum, supra in voce DEUS prolixius disserui. Alioqui multos ac differentes gradus habendi Deum ex sacris literis constituere possis. Sicut varii sunt gradus eius tum poenarum (nam et daemones habent Deum) tum beneficiorum corporalium ac spiritualium: tum denique noticiae ac cultus Dei. Sic vicissim etiam sine Deo esse, et sine Christo, et non habere Deum ante oculos, varia significata habet:


2232. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 204 | Paragraph | SubSect | Section]

maxime probabili commodaeque. Usitatissime sane tunc variae factiones philosophorum, haereses a Graecis, et a latinis sectae, citraque omnem contumeliam nominabantur. Utitur hac voce Graeca etiam Cicero in Paradoxis: Non enim fuit veteribus hoc nomen odiosum, sicut nec secta Latinum. Quinetiam in Sacris literis pro indifferenti accipitur, Actor. 15. Surrexerunt quidam ex haeresi Pharisaeorum. et Actor. 26: Colui Deum secundam exactissimam haeresin aut sectam nostrae religionis. Actor. 24. Confiteor autem hoc tibi, quod iuxta viam qui vocant haeresin, colo patrium Deum. Actor. 28.


2233. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 205 | Paragraph | SubSect | Section]

ad Syon montem, et civitatem Dei viventis, Hierusalem caelestem. De hac caelesti Hierusalem plane a Christo exaedificatam, traductis eo in extrema die omnibus piis, prophetizant Ezechiel et Apocalypsis, eamque valde gloriose depingunt et exornant. Habet vero Hierusalem varia synonyma in Sacris: quando quidem multus eius vocis ac urbis usus est, tum in propria significatione acceptae, tum et in figuratis. Ea synonyma et periphrases ascribam, ut eo facilius multa scripturae loca intelliguntur. Hierusalem nomina sunt haec. Civitas Dei, resque eximii,


2234. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 205 | Paragraph | SubSect | Section]

Isa. 2. Solium gloriae est Hierusalem, et templum, quae dicuntur gloriae solium, latus aquilonis. Psal. 48. In aquilonari enim urbis parte Zion erat veluti et Isaiae 14 notatur: Sedebo in monte testamenti, in lateribus aquilonis: Periphrasis montis Zion, et urbis Hierusalem. Sacrarium, habitaculum Dei, Psal. 46: et sanctum tabernaculorum Dei. In ea enim urbe primarius colendi Dei locus fuit, etc. Medium terrae Hierusalem est. Situs enim terrae Cananeae in meditullio orbis noti est, sive longitudinem, sive etiam latitudinem consideres. Nam


2235. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 205 | Paragraph | SubSect | Section]

Hierusalem. id est, cum haec exposita agerentur. 2. Sam. 14. Quare cogitasti secundum hoc contra populum Dei? Iudic. 8. Locutus est sicut hoc ad eos: id est, similia, talia quaedam. Hoc ergo substantiam monstrans, aliquando qualitatem denotat: de quo in Pronominibus. HODIE, in Sacris literis non semper significat hanc unicam praesentem diem, sed saepe absolute certum aliquod tempus. Isa. 58. Non ieiunabitis hodie, ut in sublimi audiatur vox vestra. id est, nunquam sic debetis ieiunare. Accipitur igitur hic Hodie, pro quacunque die huius vitae, aut quotidie, donec


2236. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 206 | Paragraph | SubSect | Section]

est, a petulantia et audacia hircorum et hoedorum ad malos translata, qui simili sunt natura praediti: sicut contra pii agninam simplicitatem exprimunt. Hoedus caprarum, vel etiam filius caprae: notus est Hebraismus, et explicatus supra in voce FILIUS. HOLOCAUSTUM, est genus sacrificii, ubi tota victima Deo mactata exurebatur: de quo agitur Exod. 29, Levit. 1, Incendes totum arietem super altare, holocaustum est Domino. Plerunque enim alioqui tantum particulae quaedam ex victima exurebantur. Ponitur alio qui synecdochice, etiam pro quovis sacrificio. ut cum Isa. 6


2237. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 206 | Paragraph | SubSect | Section]

HOLOCAUSTUM, est genus sacrificii, ubi tota victima Deo mactata exurebatur: de quo agitur Exod. 29, Levit. 1, Incendes totum arietem super altare, holocaustum est Domino. Plerunque enim alioqui tantum particulae quaedam ex victima exurebantur. Ponitur alio qui synecdochice, etiam pro quovis sacrificio. ut cum Isa. 6 prohibet Deus, offerri holocaustum de rapina: id est, de iniuste parto, non vult sibi ullo modo offerri. Sic et Gen. 8 vox haec in genere pro omni forma sacrificiorum usurpatur. HOMO. Sicut ipse homo praecipuum subiectum Sacrarum literarum post Deum est, et


2238. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 206 | Paragraph | SubSect | Section]

enim alioqui tantum particulae quaedam ex victima exurebantur. Ponitur alio qui synecdochice, etiam pro quovis sacrificio. ut cum Isa. 6 prohibet Deus, offerri holocaustum de rapina: id est, de iniuste parto, non vult sibi ullo modo offerri. Sic et Gen. 8 vox haec in genere pro omni forma sacrificiorum usurpatur. HOMO. Sicut ipse homo praecipuum subiectum Sacrarum literarum post Deum est, et varie consideratur: ita et eius nominis admodum varius est usus. Inter hominem, Adam et Vir, idem discrimen est in Sacris, quod in prophanis literis. ut Vir connotet simul


2239. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 206 | Paragraph | SubSect | Section]

qui synecdochice, etiam pro quovis sacrificio. ut cum Isa. 6 prohibet Deus, offerri holocaustum de rapina: id est, de iniuste parto, non vult sibi ullo modo offerri. Sic et Gen. 8 vox haec in genere pro omni forma sacrificiorum usurpatur. HOMO. Sicut ipse homo praecipuum subiectum Sacrarum literarum post Deum est, et varie consideratur: ita et eius nominis admodum varius est usus. Inter hominem, Adam et Vir, idem discrimen est in Sacris, quod in prophanis literis. ut Vir connotet simul praestantiam aut dignitatem quandam: contra autem homo abiectionem. Homo Hebraice


2240. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 206 | Paragraph | SubSect | Section]

modo offerri. Sic et Gen. 8 vox haec in genere pro omni forma sacrificiorum usurpatur. HOMO. Sicut ipse homo praecipuum subiectum Sacrarum literarum post Deum est, et varie consideratur: ita et eius nominis admodum varius est usus. Inter hominem, Adam et Vir, idem discrimen est in Sacris, quod in prophanis literis. ut Vir connotet simul praestantiam aut dignitatem quandam: contra autem homo abiectionem. Homo Hebraice Adam, ab Adama terra nomen et essentiam sumens, fuit primi hominis non tam appellativum quam proprium. nemo enim initio homo, praeter illum unum, erat.


2241. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 208 | Paragraph | SubSect | Section]

et evertere vestram religionem. Quid minus post hic homuncio, quam talia ac tanta patrare? proinde seposita ista sollicitudine, sinite miseri hunc abire post tot vexationes incolumen, nec vos una mecum eius sanguine ac caede contaminaveritis. HOMICIDA vox aliquanto latius patet in Sacris literis, quam in communi sermone. Nam Isa. 1 proceres Hierosolymitani vocantur homicidae. ob rapacitatem et alias iniurias, quibus affligebant miseram plebem. Christus Ioh. 8. vocat ipsum Satanam homicidam, potissimum ideo, qua homines per falsam doctrinam et alias malas artes aeterno


2242. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 208 | Paragraph | SubSect | Section]

scriptoribus est nota ac usitata, aliquid clarius infra in voce LAUDIS, et verbo Laudare disseram. In Hebraeo igitur sunt tria potissimum vocabula, Hod, Hadar, et Cabod, quae solent interpretes verbo Honoris vertere. Est vero magna variatio tum rei huius, tum et praedictarum vocum, in Sacris literis. Dicam tamen de eis, ut commodissime potero. Vertuntur autem praedictae voces, praesertim Hadar, per honorem, decus, magnificentiam. pulchritudinem, splendorem et dignitatem Psal. 103. Confessionem et decorem induisti. Et sequenti, Confessio et pulchritudo.


2243. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 209 | Paragraph | SubSect | Section]

in tam illustri gubernationis loco collocatur, nisi qui caeteris singulari aliqua virtutis praestantia clarior esse videtur. Quare illa dignitas tum venit ex honore virtutis, tum affert secum honorem, quia magistratui magnus honos ex divino mandato debetur. Eandem autem significationem etiam in Sacris literis aliquando obtinet. Nam Hebr. 5: Summum pontificatum Scriptura vocat honorem, dicens: Non sibi ipsi sumit aliquis eum honorem, sed si quis a Deo vocatus est ut Aaron. Sic et CHRISTUS non semet glorificavit, ut fieret summus Sacerdos: sed is qui locutus est ad eum, Filius meus es tu,


2244. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 209 | Paragraph | SubSect | Section]

nunc non disputo. Rom. 9, Deo: 2. Tim. 2 hominibus tribui videntur. Honorare aliquem etiam re externa, officio, aut beneficio, quomodo aliquis dicatur, ostendi supra. Sic autem petebat Saul a Samuele, ut se honoraret coram senibus Israel, deducendo eum usque ad tabernaculum, et ibi sacrificando. Lib. 1. Sam. cap. 15: et contra, prius cap. 2 accusatur Eli, quod magis honoraverit filios suos, quam Deum. i. quod ipsos indignissimos et impurissimos cum maxima Dei contumelia et scandalo Ecclesiae in ea functione toleraverit, prorsus nimia pravaque


2245. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 209 | Paragraph | SubSect | Section]

vel insignitum exornatumque. Sic in Actis aliquoties nominantur honestae mulieres, id est, matronae venerandae, seu optimatum uxores. Sic Iosephus ab Arimathia vocatur honestus Senator, Mar. 15. id est, celebris, plenusque dignitate et authoritate. HORA, Graecolatina vox, in Sacris literis primum significat istud breve tempus, quo dimidium signi oritur aut occidit, quod communiter horam vocamus: ut cum aliquid factum esse prima, secunda, aut tertia hora narratur: Matth. 20, et saepe alias. De discrimine autem horarum Iudaicarum, Romanarum, et nostrarum, postea dicam.


2246. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 209 | Paragraph | SubSect | Section]

agendi aut patiendi aliquid. ut Luc. 22: Haec vestra hora, scilicet tempus quo Deus vobis permittit in me grassari. Ioh. 2: Nondum venit hora mea: scilicet, faciendi miracula. Sic Rom. 13: Hora est nos iam ex somno surgere. Ioh. 16. Veniet hora, cum omnis qui vos interfecerit, putet se sacrificium offerre Deo. Quarto, significat nonnunque ea quae fiunt, aguntur, aut accidunt in aliquo tempore: ut sunt pericula. Sic orat Christus Ioh. 12. ut servet se ab hora illa: i. illo ingenti periculo ac certamine. Sic et Marc. 14: Ut si possibile est, transeat a me hora haec: i. hoc


2247. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 209 | Paragraph | SubSect | Section]

idem quod ad breve tempus. Gal. 2. Quibus nec ad horam quidem cessimus, ut veritas Evangelii apud vos maneret. 2. Cor. 7. Etiamsi illa epistola ad horam vos contristavit. Ad Philemonem: Forte ideo servus ad horam discessit. Horae porro veterum Hebraeorum, Graecorum et Romanorum, quarum in Sacris literis, et etiam prophanis historiis mentio fit, fuerunt plerunque horae quas Mathematici vocant inaequales, quae alias erant longiores, alias breviores. Omnes enim dies ac noctes, sive longas, sive


2248. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 210 | Paragraph | SubSect | Section]

mane helluari. Quo et Apostolus respicit dicens: Qui potant noctu potant. Cognita hac horarum distributione, facile est passione Domini, et alia dicta Christi ad tempus nostrarum horarum applicare, et inde etiam consonantiam cum nostro tempore cognoscere. HORTORUM est crebra mentio in Sacris literis. Primum enim ille longe amoenissimus et felicissimus locus aut regio, in qua primi parentes sunt mox post creationem collocati, vocatur Hortus, seu hortus deliciarum, aut in Eden, ut in Hebraeo legitur. Eum hortum ipsemet Deus plantasse dicitur, Gen. 2. Is locus vocatur


2249. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 210 | Paragraph | SubSect | Section]

nostro novo Regi: sicut olim Romani acclamarunt, Vita et felicitas Caesari etc. Sumpta vero est et illa vox, et pene tota illa exclamatio, ex Psal. 117, nisi quod in Evangelistis additur, In excelsis: de quo supra suo loco dictum est. HOSTIAE, sunt idem quod sacrificia aut victimae apud Iudaeos et Gentiles: quae, quoniam post Christum, (quem potissimum omnia Sacra populi Dei significabant et figurabant) veluti umbrae veniente plena luce desierunt: ideo Paulus Rom. 12 iubet, ut nosmet totos Deo hostiam viventem, sanctam, acceptam Deo, et rationalem


2250. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 210 | Paragraph | SubSect | Section]

est et illa vox, et pene tota illa exclamatio, ex Psal. 117, nisi quod in Evangelistis additur, In excelsis: de quo supra suo loco dictum est. HOSTIAE, sunt idem quod sacrificia aut victimae apud Iudaeos et Gentiles: quae, quoniam post Christum, (quem potissimum omnia Sacra populi Dei significabant et figurabant) veluti umbrae veniente plena luce desierunt: ideo Paulus Rom. 12 iubet, ut nosmet totos Deo hostiam viventem, sanctam, acceptam Deo, et rationalem cultum exhibeamus. Plures vero sunt, praesertim in Novo testamento, huius generis voces, a veteribus ac


2251. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 210 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei significabant et figurabant) veluti umbrae veniente plena luce desierunt: ideo Paulus Rom. 12 iubet, ut nosmet totos Deo hostiam viventem, sanctam, acceptam Deo, et rationalem cultum exhibeamus. Plures vero sunt, praesertim in Novo testamento, huius generis voces, a veteribus ac externis sacris sumptae et ad spiritualem verumque cordis piorum cultum translatae: sicut et Psalmista pollicetur labia vitulorum. HUBERA, Psal 22. Considere me faciens super habera, vel ab huberibus matris meae. id est inde ab ima infantia a te tuaque ope


2252. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 211 | Paragraph | SubSect | Section]

Psal, 35: Contra humiles terrae verba fraudulenta cogitant. i. contra infimae sortis homines, aut etiam contra eos qui alio qui cruce pressi sunt. Sic Zophoniae 2: Quaerite Dominum omnes humiles terrae, qui iudicium operati estis. Quarto, Humiliare se crebro significat in Sacris literis, vera contritione agnitis peccatis, ac ira Dei perterrefieri, abiecta omni fiducia sui, securitate ac superbia, esse demisso animo: in quo sensu et praecedens humiliatio Hagar sub manu Sara accipi potest, ut scilicet se ei supplicem subiiciat. Sic Micheae 6: Humiliate ad ambulandum


2253. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 212 | Paragraph | SubSect | Section]

seu eorum qui externa professione veram doctrinam religionemque sequuntur. HYPOSTASIS nomen Graecum crebro in Ecclesia pro persona accipitur, ut videlicet significet individuum intelligens et incommunicabile ac per sese subsistens, seu ab alio non sustentatum, aut quasi gestatum. In Sacris literis aliquoties legitur, sed plerunque in aliis, iisque diversis significationibus. Vertunt autem ferme semper Substantiam. Tantum Heb. 1 semel videtur in illa sua vel nativa, vel etiam principali significatione usurpari. Dicit. n. ibi Scriptura, quod Christus sit splendor gloriae et


2254. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 212 | Paragraph | SubSect | Section]

expressis non tantum corporis lineamentis ac conditionibus, sed etiam animae proprietatibus: ut in voce Filii etiam imago aliquo modo contineatur. Est ergo dignissimum observatu, quod celebris ista significatio aut usurpatio hypostaseos personam denotans, in eodem prorsus usu ac materia etiam in Sacris literis a Spiritu sancto usurpata reperiatur, ut tanto minus metuamus esse humanum quodpiam figmentum. Huc facit aliquo modo, quod etiam Hilarius voce Substantiae non raro pro persona utatur. Caeterum quatenus haec vox etiam fiduciam declarat, prolixius in voce Fidei exposita est.


2255. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 212 | Paragraph | SubSect | Section]

tanto minus metuamus esse humanum quodpiam figmentum. Huc facit aliquo modo, quod etiam Hilarius voce Substantiae non raro pro persona utatur. Caeterum quatenus haec vox etiam fiduciam declarat, prolixius in voce Fidei exposita est. HYSOPUS, herba nota est. Utebantur ea olim Iudaei in sacris, ex mandato Dei: ut Exod. 12 iubentur fasciculo hysopi sanguinem agni paschalis spargere super postes aedium, in quib. erant Israelitae. Sic etiam aqua lustralis ex cinere vitulae ruffae confecta, aspergebatur hysopo, ad mundandos immundos. Significabatur autem eo ritu aspersio sanguinis


2256. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 212 | Paragraph | SubSect | Section]

et igne. Hinc igitur sumit Paulus per metaphoram, appellationem venenatissimarum tentationum et machinationum, quibus nos varie Satan oppugnat, praesertim in prima tabula. Quare scuto fidei firmissime verbo Dei in haerendo, tales ictus excipiendi et repellendi sunt. IACULATORES, in Sacris literis nonnunquam Sagittarios significant: ut Gen. 21. Habitavitque in deserto fuitque vir iaculans arcu. pro venator, sagittarius, ac inde sese alens. Gen. 49. Iaculabuntur eum sagitarii: pro, multos habebit hostes. Sic et 1 Sam. 31, legitur, quod Saul metu iaculatorum aut


2257. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 213 | Paragraph | SubSect | Section]

convivia in templis idolatricis, dicit adhuc aliquos cum conscientia idoli comedere tanquam idolothyton. i. vel metuendo ac aliquo modo venerando idolum: vel etiam mala et accusante eum propria conscientia, tanquam peccantem eo facto. IDUMAEORUM, seu Edomitarum nomine crebro in Sacris literis acerbissimi hostes Israelitarum indicantur: quia ut in utero illi duo gemelli Esau et Iacob collidi caeperunt, ac ipsi postea inimicitias exercuerunt, ita et posteri eorum fuerunt perpetuo sibi invicem infensi. Isaiae 34 et 63. Significat porro typice hoc idem nomen Idomitarum,


2258. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 214 | Paragraph | SubSect | Section]

de agnoscendis ac deplorandis publicis ac privatis peccatis: quem sui animi dolorem publicis ac externis notis testabantur sordidati, aut etiam in cilicio aut sacco incedentes, cinere se aspergentes parciusque et viliori cibo utentes. Tunc etiam frequentius conveniebant ad audiendum verbum, et sacrificia offerenda, faciendasque eleemosynas: tunc instaurabant disciplinam, et severius inquirebant in scelera facinorosorum, eosque castigabant. Sic et Iezabel iubet indici ieiunium: primo Reg. 21, ut ea occasione Nabotum, falso blasphemiae insimulatum, interficeret. Sic et rex Ninive suis


2259. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 214 | Paragraph | SubSect | Section]

Act. 27, Cum multa ieiunatio fuisset. i. cum prae moerore et gravi tempestate diu cibo potuque abstinuissent, et pene fame confecti essent. In hac significatione utuntur medici, cum vetant corporis exercitium ieiuno ventriculo. IGNIS admodum varias, et nonnullas obscuras locutiones in Sacris literis parit, quas ordine exponam. Primum autem, idque admodum crebro, ponitur pro quavis re valde laedente, ut Psal. 66. Transivimus per ignem et aquam, et eduxisti nos in terram irriguam. i. varia pericula perpessi sumus. Eadem locutio est et Isaiae 43, quod Deus ex igne


2260. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 215 | Paragraph | SubSect | Section]

igne salietur. id est cruce et tentationibus ad veram pietatem excitabitur, et a veteris Adami putredinibus et concupiscentiis praeservabitur. Contra ocium et res secundae everterunt Davidem. Ignis alienus. Levit. 10. Obtulerunt coram Domino ignem alienum. i. non illum caelestem, et perpetuo in sacrificiis ac tabernaculo asservatum: sed communem, aut prophanum. Significavit is nimirum falsam, humanam aut peregrinam doctrinam, non eam quam Deus caelitus miserit. Contra autem accipitur Ignis Domini, Num. 11. Ignis, pro re ignita aut accensa. Levit. 21. Ignem Domino offerunt. i. res


2261. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 216 | Paragraph | SubSect | Section]

servus tuus illustratur in eis. id est, eruditur, instruitur in eis. ILLUSOR, impostor ac derisor. Gen. 27. Et ero in oculis eius illusor. id est, habebor ab eo pro tali. IMAGO, est simulachrum, et simile quoddam alterius rei, sive vivum, sive pictum aut sculptum. In Sacris literis plures, ac plurimum diversas significationes vox haec habet, ita tamen, ut pleraeque in genere concurrant, ac significent quandam convenientiam aut similitudinem rerum diversarum. Primum igitur dicitur dupliciter Filius Dei, imago patris, aut Dei invisibilis: 2 Cor. 4. Col. 1.


2262. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 217 | Paragraph | SubSect | Section]

exponetur in voce Integer. IMMISERICORS, exponetur in voce Misericors. IMMISSIO. Isaiae 7. Erunt agri in immissionem bovis, et conculcationem pecoris. i. vertentur in pascua, ut eo propellantur greges et armenta omnis generis. IMMOLO quaere in verbo Sacrifico. IMMUNDUS, vide in voce Mundus. IMPELLENS, pro eo qui labascentem iam protrudit, ut porro ac prorsus corruat, sine omni longiori cunctatione. Sic dicitur 2 Paral. 21, Iehoram rex Iuda fecisse scortari Iudaeos a Domino, et eos plane impulisse aut protrusisse ad


2263. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 217 | Paragraph | SubSect | Section]

ira Dei diutius tolerare non potens obruat. Implere post aliquem, est eius voluntatem praescriptumque, sequendo aliquid, plene facere, aut illius voluntati satisfacere. Num. 32 et 33, Non impleverunt post me. 1 Reg. 11. Implere post Dominum. Implere pro consecrare, admodum crebrum est in Sacris literis. Aliquando tamen additur implere manus. Exod. 28. Implebisque manus eorum. i. consecrabis. Iud. 17, Implebisque manum unius ex filiis, fuitque ei sacerdos. i. consecravit eum. 2 Paral. 13. prolixior locus est. inquit.n. textus: Et fecistis vobis sacerdotes sicut populi


2264. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 217 | Paragraph | SubSect | Section]

sicut populi terrarum, quicunque venerit, ut impleat manum suam iuvenco, filio bovis, et arietibus septem, erit sacerdos iis qui non sunt dii. Haec videntur fuisse simoniaca praemia, pro impetrata initiatione. Sic 1 Reg. 13. Qui volebat, implebat manum suam. i. oblato munere initiabatur sacris, constituebatur sacerdos. Venit autem haec phrasis inde, quia (ut describitur forma initiationis Exod 29 ) consecrans coram altari replebat manus initiandorum placentis et laganis, quae illi quasi oblaturi afferebant:


2265. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 219 | Paragraph | SubSect | Section]

nunc detur, sive in posterum aliquando dandum reservetur, non ut gratis datum vel donatum, sed ut merces iuste bono operi aut merito operariove debitum. Levit. 7: Non placebit offerens illud, neque imputabitur. i. non placebit Deo, non merebitur offerenti favorem apud Deum, non adscribetur eius sacrificio aliquid meriti, aut praemii, sed tanquam nullum ac irritum oblivioni tradetur: seu non respiciet Deus ad offerentem, ut de Caino scribitur. Sic et locutio illa valde crebra, frequens, et celebris Sacrarum literarum, Peccatum Imputari, aut non imputari, utrumque praecedens


2266. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 219 | Paragraph | SubSect | Section]

i. non placebit Deo, non merebitur offerenti favorem apud Deum, non adscribetur eius sacrificio aliquid meriti, aut praemii, sed tanquam nullum ac irritum oblivioni tradetur: seu non respiciet Deus ad offerentem, ut de Caino scribitur. Sic et locutio illa valde crebra, frequens, et celebris Sacrarum literarum, Peccatum Imputari, aut non imputari, utrumque praecedens significatum in se continet: nempe et observari, ac quasi adscribi alicui ipsum suum peccatum seu prave factum: et insuper peccato suam certam compensationem, nempe malam mercedem aut poenam addici, ordinari aut non


2267. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 222 | Paragraph | SubSect | Section]

dictum esse de verbo Imputationis: sed tamen ob rei praestantiam adhuc quaedam adiiciam tum de vocabulo, tum praesertim de tota re ipsa. Imputare igitur, λογίζεσθαι, חשב, omnino a mercatoria supputatione in Sacras literas translatum esse videtur. Est enim in illis ratiocinationibus, Imputare, aut computare quampiam rem, diligenter eam expendere, considerare, in rationes referre, adscribere in librum rationum, et in ratiocinando simul cum aliis computare, non negligere aut eius oblivisci, ut


2268. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 222 | Paragraph | SubSect | Section]

aut computare quampiam rem, diligenter eam expendere, considerare, in rationes referre, adscribere in librum rationum, et in ratiocinando simul cum aliis computare, non negligere aut eius oblivisci, ut nullius momenti, quamque mercator suis rationibus ac libro non dignetur. Sic etiam saepe in Sacris literis imputare, aut non imputare, exponitur per non oblivisci, non delere, non condonare non dissimulare, non tegere: per venire in alicuius conspectum aut memoriam: per observare, per intrare in iudicium cum aliquo de aliqua re: et contra non imputare, per avertere oculos, ne videat


2269. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 222 | Paragraph | SubSect | Section]

non imputare, per avertere oculos, ne videat iniquirates nostras, oblivisci eas, tegere, post tergum abiicere, in profundum maris abiicere, removere ut est oriens ab occidente, delere peccata ut nubem. Hisce et similibus aequipollentibus verbis ac loquutionibus exponitur verbum Imputare in Sacris literis, et in communi etiam usu tale quid sonat. Verum de vera huius vocis vi ac usu in Sacris, deque aequivalentibus loquutionibus, postea prolixius agetur. Nunc ad mercatorias ratiocinationes redeuntes, unde hanc vocem petitam esse diximus, varias in illis imputationis formas


2270. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 222 | Paragraph | SubSect | Section]

tergum abiicere, in profundum maris abiicere, removere ut est oriens ab occidente, delere peccata ut nubem. Hisce et similibus aequipollentibus verbis ac loquutionibus exponitur verbum Imputare in Sacris literis, et in communi etiam usu tale quid sonat. Verum de vera huius vocis vi ac usu in Sacris, deque aequivalentibus loquutionibus, postea prolixius agetur. Nunc ad mercatorias ratiocinationes redeuntes, unde hanc vocem petitam esse diximus, varias in illis imputationis formas consideremus, et ad nostras Theologicas res ac significationes applicemus: ex illarum enim natura, ac veluti


2271. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 222 | Paragraph | SubSect | Section]

et in ratiocinando simul cum aliis computare, Einem etwas zurechnen, oder zu dem andern rechnen. Sic Christus cum iniquis deputatus aut computatus est. Sub hoc porro genere variae sunt imputationes, quas diligentissime expendisse profuerit, ut variae phrases ac significationes huius vocis in Sacris intelligi queant. Primum re ipsa imputantur seu adscribuntur merces acceptae aut datae. ut. Ille tantum panni, aut frumenti, aliarumve mercium accepit a me, vel contra dedit. Sic quoque imputantur aut computantur merita ac operae, ut mercenariorum: item officia ac beneficia accepta aut data.


2272. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 222 | Paragraph | SubSect | Section]

eâdem ratione alicui sua malefacta, aut mala merita, offensiones ac scelera: id est, veluti annotantur, aut adscribuntur a magistratu in nigrum librum, ut vulgo dici solet. Sic imputat Deus peccata malis, non imputat autem credentibus. Psal. 32. Roman. 4. Sic imputat alicui suum sacrificium, quod ei acceptum est vel non, Levit. 7. Sic Psalmo 106, Pinehae suum zelum ac caedem scortatoris principis imputat. Sic et contra Semei orat Davidem, inquiens 2 Sam. 19: Ne imputet mihi Dominus iniquitatem, et ne recorderis id quod perperam egit servus tuus, cum exires de


2273. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 222 | Paragraph | SubSect | Section]

aut praemii subeat translatum ab alio in alium non reipsa, sed sola tantum ratione, voluntate, consensu utriusque partis, et decreto eius qui hanc potestatem habet, potenter tamen ac efficaciter. Creditum igitur aut debitum, seu etiam meritum ac culpa non raro ab alio in alium transfertur. Sic sacrificantium peccata hostiis, ut hirco aut aliis, idque aliquando etiam clare enumerando, veluti si eis res quandam aut pecuniae numerato traderentur, imponebantur. Levit. 16 et contra, meritum mortis hostiarum in sacrificantes transferebatur. Sic quoque imputantur Christo peccata totius mundi,


2274. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 222 | Paragraph | SubSect | Section]

debitum, seu etiam meritum ac culpa non raro ab alio in alium transfertur. Sic sacrificantium peccata hostiis, ut hirco aut aliis, idque aliquando etiam clare enumerando, veluti si eis res quandam aut pecuniae numerato traderentur, imponebantur. Levit. 16 et contra, meritum mortis hostiarum in sacrificantes transferebatur. Sic quoque imputantur Christo peccata totius mundi, seu per imputationem a peccatoribus in eum transferuntur, quib. ipse (ut ita dicam) iniustificatur, seu iniustus reputatur, ita ut nostra obligatio, ingens debitum aut chirographum a nobis in ipsum transportetur: qui


2275. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 223 | Paragraph | SubSect | Section]

imputatione quadam communicantur. Sic David Psal. 99 orat, alicui suae matris peccata imputati. Huc referri potest illud Pauli, Ne communices peccatis alienis. Sic olim apud Ethnicos alii pro aliis devovebantur, quasi culpam eorum in se recipientes. Sic Halberstadii etiamnum sacrifici virum, et Treveris fem inam deligunt in quadragesima, quem vocant veterem Adamum, eumque omnibus suis peccatis certo ritu caeremonia ac conceptis preculis onerant. Sic indulgentiarii et monachi nobis sua sanctorumque suorum merita ac bona opera vendunt, datisque diplomatibus in nos


2276. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 224 | Paragraph | SubSect | Section]

ut miseris peccatoribus parcatur, sibique eorum debita poenaeque imponantur. Hoc satis clare apparet ex illa eius precatione Ioh. 17, cum dicit sese pro nobis sanctificare et offerre patri, ac petit nos propterea sanctificari: cumque Psal. 40, et Hebr. 10, offert sese in sacrificium et obedientiam patris, reiectis holocaustis, dicens: Holocaustum et hostiam pro peccato non voluisti. tunc dixi: Ecce adsum, ut faciam Deus voluntatem tuam. In capite libri scriptum est de me, etc. Sic igitur Psal. 2 petit, sibi donari haereditatem usque ad


2277. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 225 | Paragraph | SubSect | Section]

verbi Dei testimoniis, comparat cum illa Iacobi impostura, qua ornatus fragrantissimis pulcherrimisque vestibus Esau, eiusque pilosam cutem et nomen coram patre prae se ferens, ab eo amicissime excipitur, desuaviatur, et amplissima benedictione caelestium et terrestrium bonorum ornatur. Hanc sacrosanctam ac mysticam fraudem, benedictionisque divinae furtum, videtur ipsemet filius Dei nos statim in Paradiso docuisse, dum primorum parentum tristissimam foeditatem ac nuditatem ovillo vellere contegit, eoque fovet: indicans nimirum, nos ita demum coram Deo recte constitutos, si pelle


2278. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 226 | Paragraph | SubSect | Section]

aut imputationem emendicemus ac impetremus. Haec sane est evidens rei ipsius veritas, quam negare summae impudentiae fuerit. Quarto, sicut supra dixi, nostram imputativam iustificationem utilissime conferri posse cum imputativa iniustificatione Christi, ita et cum typis eius, nempe cum sacrificiis pecudum, recte conferri potest. Nam et in illas hostias sacrificantium peccata imputatione quadam transferri censebantur, ut supra de hirco ex Levit. 16 diximus, et vicissim illarum mortis meritum aut quasi iustitia quaedam in sacrificantem transferri putabatur: quod sane non nisi


2279. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 226 | Paragraph | SubSect | Section]

evidens rei ipsius veritas, quam negare summae impudentiae fuerit. Quarto, sicut supra dixi, nostram imputativam iustificationem utilissime conferri posse cum imputativa iniustificatione Christi, ita et cum typis eius, nempe cum sacrificiis pecudum, recte conferri potest. Nam et in illas hostias sacrificantium peccata imputatione quadam transferri censebantur, ut supra de hirco ex Levit. 16 diximus, et vicissim illarum mortis meritum aut quasi iustitia quaedam in sacrificantem transferri putabatur: quod sane non nisi imputatione fieri poterat. Sic quoque dicuntur homines sanctificati


2280. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 226 | Paragraph | SubSect | Section]

Christi, ita et cum typis eius, nempe cum sacrificiis pecudum, recte conferri potest. Nam et in illas hostias sacrificantium peccata imputatione quadam transferri censebantur, ut supra de hirco ex Levit. 16 diximus, et vicissim illarum mortis meritum aut quasi iustitia quaedam in sacrificantem transferri putabatur: quod sane non nisi imputatione fieri poterat. Sic quoque dicuntur homines sanctificati esse sanguine illorum sacrificiorum ad mundiciem carnis, et porro sanguine Christi dicimur mundari et sanctificari ad mundiciem animae: quod itidem mera imputatione fieri


2281. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 226 | Paragraph | SubSect | Section]

imputatione quadam transferri censebantur, ut supra de hirco ex Levit. 16 diximus, et vicissim illarum mortis meritum aut quasi iustitia quaedam in sacrificantem transferri putabatur: quod sane non nisi imputatione fieri poterat. Sic quoque dicuntur homines sanctificati esse sanguine illorum sacrificiorum ad mundiciem carnis, et porro sanguine Christi dicimur mundari et sanctificari ad mundiciem animae: quod itidem mera imputatione fieri omnino est necesse. Non enim ille sanguis re ipsa lavabat sordes corporum, sed imputatione tantum quadam. Quinto, ex natura ac vi vocis et rei


2282. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 227 | Paragraph | SubSect | Section]

potius foedissimae iniustitiae, miseris hominibus obtrudantur et imputentur: filii Dei longe absolutissima iustitia obedientiae ac passionis, ad salutem hominum divinitus ordinata ac donata, vituperari ac condemnari debeat? Quare et plerique eorum (inter quos et Catharinus in libro de Incruento sacrificio) audacissime scribunt, iustitiam Christi tantum pro originali peccato et actualibus usque ad Baptismum satisfecisse: pro reliquis vero nosmet, aut certe alios pro nobis, praesertim Spirituales, suis Missis satisfacere debere. Quid, quaeso te Christiane lector, hoc aliud est, quam


2283. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 227 | Paragraph | SubSect | Section]

Christi, nec palpare, nec etiam somniare queunt: si non toties, tamque solide eis ex verbo Dei haec iustitia demonstrata esset Est vero observandum, quod sic prorsus olim Pharisaei, non concedentes imputativa iustitia agni Dei peccata mundi auferri, ipsi interim imputativam iustitiam suorum sacrificiorum, prolixarum battologiarum et hypocriticorum ieiuniorum ac eleemosynarum in plateis cum sono buccinae datarum, miseris hominibus venditabant eo praetextu specieque domus viduarum exedentes et mulierculas oneratas peccatis captantes, ut et nunc sacrifici ac monachi sacrilege factitant,


2284. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 227 | Paragraph | SubSect | Section]

ipsi interim imputativam iustitiam suorum sacrificiorum, prolixarum battologiarum et hypocriticorum ieiuniorum ac eleemosynarum in plateis cum sono buccinae datarum, miseris hominibus venditabant eo praetextu specieque domus viduarum exedentes et mulierculas oneratas peccatis captantes, ut et nunc sacrifici ac monachi sacrilege factitant, ut plane eodem modo nunc Satan suam imputativam iustitiam pro filii Dei, mundo per suos seductores obtrudat. XVI. Oritur autem adversariis aliqua pars tenebrarum ac caecitatis statim initio ex eo fonte, quod ignorant quid sit iustitia hominis


2285. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 227 | Paragraph | SubSect | Section]

iustitiam suorum sacrificiorum, prolixarum battologiarum et hypocriticorum ieiuniorum ac eleemosynarum in plateis cum sono buccinae datarum, miseris hominibus venditabant eo praetextu specieque domus viduarum exedentes et mulierculas oneratas peccatis captantes, ut et nunc sacrifici ac monachi sacrilege factitant, ut plane eodem modo nunc Satan suam imputativam iustitiam pro filii Dei, mundo per suos seductores obtrudat. XVI. Oritur autem adversariis aliqua pars tenebrarum ac caecitatis statim initio ex eo fonte, quod ignorant quid sit iustitia hominis erga Deum: et quid sit


2286. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 228 | Paragraph | SubSect | Section]

ac ob eum illis Deus irascitur, et vicissim eius supplicium pro toto populo satisfacit. Sic caedes unius principis Israelitici, adducentis scortum Madianiticum. veluti pro satisfactione quadam toti populo imputatur, ita ut ira ac plaga Dei cohibeatur ab eis. Sic dixi hostiis esse imputata sacrificantium peccata, et aliquando etiam clare super caput earum enum erata aut recensita: et vicissim, perinde ac si illis quaedam pecuniae aut res numerarentur et darentur, sic quoque illarum mortis meritum aut satisfactio illis est adscriptum. Hoc modo etiam ipsis locis ac brutis quoque


2287. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 228 | Paragraph | SubSect | Section]

vel de crebro Deus disserit in posterioribus libris Mosi, ut firmans Cananaeos et alios gentiles suis nefandis sceleribus idololatriae, libidinum ac caedium, totam terram sanctam contaminasse. Idem etiam postea de Israelitarum ac Iudaeorum idololatriis ac sceleribus, non raro Prophetae et Sacrae historiae dicunt. ¶ Huc non pauca Sacrarum literarum dicta referri possent: ut Psal. 109. In memoriam revocetur iniquitas patrum eius apud Deum, et peccatum matris eius non deleatur, sint coram Domino semper. Sic Isa 43 dicit Deus, consolans Israelitas: Ego dedi


2288. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 228 | Paragraph | SubSect | Section]

libris Mosi, ut firmans Cananaeos et alios gentiles suis nefandis sceleribus idololatriae, libidinum ac caedium, totam terram sanctam contaminasse. Idem etiam postea de Israelitarum ac Iudaeorum idololatriis ac sceleribus, non raro Prophetae et Sacrae historiae dicunt. ¶ Huc non pauca Sacrarum literarum dicta referri possent: ut Psal. 109. In memoriam revocetur iniquitas patrum eius apud Deum, et peccatum matris eius non deleatur, sint coram Domino semper. Sic Isa 43 dicit Deus, consolans Israelitas: Ego dedi propitiationem tuam Aegyptum, Aethiopiam et Seba pro


2289. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 229 | Paragraph | SubSect | Section]

ac dedecus. Repellitur aliquando industrius nobilis ab aula regis, et magnis functionibus, ob parentis aut avi perfidiam vel proditionem. Sed nimirum omnium luculentissima, et ad convincendos adversarios veritatis efficacissima exempla sunt, quae ab ipsismet sumuntur. Sic enim olim impii Iudaeorum sacrifici persequentes et anathematizantes Prophetarum doctrinam, de imputatione iustitiae ac benedictionis benedicti seminis, quodque eius plagis sanemur: interim venditabant hominibus imputativam iustitiam suorum sacrificiorum, suarumque precum ac ieiuniorum, ac praesertim Baaliticarum


2290. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 229 | Paragraph | SubSect | Section]

exempla sunt, quae ab ipsismet sumuntur. Sic enim olim impii Iudaeorum sacrifici persequentes et anathematizantes Prophetarum doctrinam, de imputatione iustitiae ac benedictionis benedicti seminis, quodque eius plagis sanemur: interim venditabant hominibus imputativam iustitiam suorum sacrificiorum, suarumque precum ac ieiuniorum, ac praesertim Baaliticarum lacerationum et vulnerationum corporis: quasi peccata populi in sese transferre et portare ac expiare et vicissim suam expiatoriam iustitiam populo communicare, aut per imputationem dare possent. Idem furor damnans


2291. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 229 | Paragraph | SubSect | Section]

satians ac reficiens iuvansque eos nancisci queant, nempe unde nec iustitia nec vita haberi potest. Nunc vero, ut et prius dixi, hic furor reiectae imputativae iustitiae meriti ac passionis obedientiaeque Christi, et contra venditatio imputativae iustitiae mortuorum quos Sanctos vocant, et ordinum sacrificorum, monachorum ac monacharum, in immensum excrevit. Hinc est, quod in omnibus templis sacrifici canunt ac petunt, sibi illius vel alterius sancti aut sanctae merita communicari aut imputari, eisque iuvari. Notae enim sunt voces, Ut meritis ac precibus vel intercessionibus S. N.


2292. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 229 | Paragraph | SubSect | Section]

Nunc vero, ut et prius dixi, hic furor reiectae imputativae iustitiae meriti ac passionis obedientiaeque Christi, et contra venditatio imputativae iustitiae mortuorum quos Sanctos vocant, et ordinum sacrificorum, monachorum ac monacharum, in immensum excrevit. Hinc est, quod in omnibus templis sacrifici canunt ac petunt, sibi illius vel alterius sancti aut sanctae merita communicari aut imputari, eisque iuvari. Notae enim sunt voces, Ut meritis ac precibus vel intercessionibus S. N. mereamur, etc. Hoc omnino nihil aliud est, aut esse potest, quam imputativa quaedam


2293. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 229 | Paragraph | SubSect | Section]

translatae aut transfusae. Inde etiam infinitae indulgentiarum ebuccinationes et variae bullae ortae sunt, inde tot diplomata venditorum meritorum Ordinum. Inde in omnibus testamentis decipitur pars aliqua bonorum a moriente, pro emenda sibi imputativa iustitia Missarum, et aliorum bonorum operum, sacrificorum et aliorum rasorum, item peregrinantium erronum, ac etiam ieiunantium vetularum. Inde posteri distribuentes eleemosynas, et similia opera praestantes, illam iustitiam maiorum suorum animabus imputari, aut in eas transcribi somniarunt. Vide autem Christiane Lector, non tam istorum


2294. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 229 | Paragraph | SubSect | Section]

somniarunt. Vide autem Christiane Lector, non tam istorum caecorum ominum errores ac furores, quam Satanae ipsius malitiosissima ludibria, quibus Christi imputativam meritorum iustitiam contemptui exposuit, et simul miseros homines contumeliosissime delusit, quod non tantam imputativam iustitiam sacrificiorum ac hypocritorum operum venditavit, sed etiam brutis atque adeo mortuis rebus (ut statuis, mortuorum fictis ossibus, aut laceris panniculis, quin et herbis, aquae, et aliis innumeris nugamentis aut elementis indidit quanquam singularem sanctitatem, quae utentibus quoque imputaretur, ac


2295. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 229 | Paragraph | SubSect | Section]

deleat tua delicta, sitque tibi salus ac vita. Sic istis hominibus etiam aqua lustralis potest suam sanctitatem per imputationem peccatoribus communicare, eorumque iniustitiam abolere. Multo vero id magis facit benedicta candela, aut cerea effigies agni, quam vocant Agnus Dei. Ante omnia autem sacrosancta cuculla ac cinis, si in illis vel moriens, vel etiam mortuus peccator collocetur: quae (ut ipsimet scribunt) perinde mundant ac iustificant homines, ut initio in baptismo mundati repurgatique sunt. Vides quam nusquam non isti homines aliquam imputativam iustitiam ac sanctitatem commenti


2296. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 229 | Paragraph | SubSect | Section]

inter humanam ac divinam imputationem. Duo enim hic sunt, quae aliquam veluti occasionem quandam errandi, aut etiam levius de illa imputativa filii Dei iustitia sentiendi praebere possent. Primum, quod sicut vocabulum omnino (meo iudicio) a mercatura sumptum est: ita etiam varias imputationes sacrarum literarum coactus sum conferre cum illis mercatoriis imputationibus, illustrandae huius vocis eiusque phrasium gratia. Deinde, quod varias imputationes sive ex communi vita sumptas, sive etiam ex Papistica abominatione petitas, cum hac sacrosancta ac ingentium mysteriorum plenissima


2297. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 229 | Paragraph | SubSect | Section]

mercatura sumptum est: ita etiam varias imputationes sacrarum literarum coactus sum conferre cum illis mercatoriis imputationibus, illustrandae huius vocis eiusque phrasium gratia. Deinde, quod varias imputationes sive ex communi vita sumptas, sive etiam ex Papistica abominatione petitas, cum hac sacrosancta ac ingentium mysteriorum plenissima imputatione contuli. Quod quidem eo consilio feci, ut tum illustrarem communibus notisque rebus, tam abditam ac mysticam rem imperitioribus: quo consilio et Christus ipse plurimum parabolis ac similitudinibus ex communi vita, humanisque rebus petitis


2298. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 230 | Paragraph | SubSect | Section]

terra, teste ipsomet Christo, firmiora validiora ac stabiliora sunt. Hoc sane discrimen rerum (ut ita nunc docendi gratia loquamur) rationalium ac verbalium, Dei et hominum, diligentissime observandum est, cum ad totam Theologiam ac sermonem Dei rectius expendendum, tum praesertim ad intelligenda Sacramenta, et imputationes ac non imputationes Dei, imputativamque iustitiam, ac non imputationem seu remissionem nostrae iniustitiae, ac denique imputationem iniustitiae nostrae a nobis in Christum traductae, unde eius passio totumque officium dependet. Nam si haec summa et mysticissima capita


2299. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 232 | Paragraph | SubSect | Section]

in rege, et omnino in primo movente. Insuper, ut in bono, atque omnino in fine. Hoc autem est id, gratia cuius caetera sunt, atque fiunt. Omnium vero id propriissime dicitur, quod est in vase, et omnino in loco. Possunthae Aristotelicae significationes non difficulter ad aliquas praecedentes Sacrarum literarum applicari. ¶ Loquutio, IN CHRISTO IESU, valde varie in novo Testamento accipitur. Aliquot notiora et generaliora significata recensebo. nam multa sunt, quae parvo et obscuro discrimine a se invicem differunt. Primum igitur, homines aut Ecclesiae in Christo, saepe idem


2300. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 233 | Paragraph | SubSect | Section]

quod caret omni solido firmoque bono, et vero virtutis fundamento. Verum metaphora κενον, vacuum, aut inane, non minus Graeca est quam Hebraea: et quoniam etiam vacuus saepe eandem prorsus vim habet, ideo in Vanus aut Vacuus, etiam de hoc idiotismo Sacrarum literarum agetur. Dictum tamen aliquid etiam supra est in verbo EVACUO, quae hisce et voci VACUUS coniunge. INCALESCERE verbum solet non raro de re venerea accipi: ut Psalm. 51. Mater mea incaluit, aut concepitme. Sic et aliae linguae rei venereae amorique igneas (ut ita


2301. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 233 | Paragraph | SubSect | Section]

verbum solet non raro de re venerea accipi: ut Psalm. 51. Mater mea incaluit, aut concepitme. Sic et aliae linguae rei venereae amorique igneas (ut ita dicam) phrases adiungunt. ut ullus est nubere quam uri. et, Ardere amore, ac simile. Unde porroaccidit, ut et pro idololatria ponatur, quam Sacrae literae vocant scortationem. Sic igitur Isaiae 54. Incalescentes cum diis sub omni ligno viridi, tametsi et revera scortationes non raro suis idololatriis adiungebant, ut et Ethnici. INCANTATOR, qui quasi magicis verbis, non sine ope cacodaemonis, serpentes aut alia animalia


2302. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 233 | Paragraph | SubSect | Section]

19. id est, impostorem agere, astuteque et malitiose aliquid agere. Incedens incedendo, et flens. Hierem. 41. pro, flens inter eundum. Incessus est, sicut incessus Iehu: quia furiose incedit. 2 Reg. 9. Incessus Dei, Psal. 68. Viderunt incessus tuos Deus, incessus Dei mei in sacrario: aliqui de pompa populi in cuius medio incedit Deus, interpretantur. Incedo, alioqui apud Latinus pro verbo amplioris cuiusdam maiestatis habetur. sicut Virgilius,
Ast ego, quae divûm incedo regina. INCENDERE lucernam. vide in voce LUCERNAE.


2303. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 233 | Paragraph | SubSect | Section]

de pompa populi in cuius medio incedit Deus, interpretantur. Incedo, alioqui apud Latinus pro verbo amplioris cuiusdam maiestatis habetur. sicut Virgilius,
Ast ego, quae divûm incedo regina. INCENDERE lucernam. vide in voce LUCERNAE. Incensum, saepe in Sacris significat victimam Domino incensum, aut oblatam. Levit. 2. S anctum sanctorum est de incensis Iehovae: id est, de illis victimis, quae Domino sunt oblatae et incensae. Sic saepe reperitur, in incensum suavissimi odoris Domino: id est, ut sit oblatio. suavem nidorem (qualis solet ex


2304. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 233 | Paragraph | SubSect | Section]

et Hispani, vulgo scorpionibus aut hamatis catenis sese flagellant. Quin et sodalitia aut collegia civium, qui se alicuius sancti nomine, ut fratres cognominant, inanes quasdam species flagellorum circumgestant. INCINERARE, est in cineres redigere. Solebat vero olim Deus aliquando sacrificia sibi placentia divinitus demisso igne accendere. Psal. 20, Et holocaustum tuum incineret. id est acceptum habeat: idque divinitûs demisso igne, et sacrificio in cinerem redacto testetur. Incinerare alioqui Hebraice דשען Dischen,


2305. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 233 | Paragraph | SubSect | Section]

quasdam species flagellorum circumgestant. INCINERARE, est in cineres redigere. Solebat vero olim Deus aliquando sacrificia sibi placentia divinitus demisso igne accendere. Psal. 20, Et holocaustum tuum incineret. id est acceptum habeat: idque divinitûs demisso igne, et sacrificio in cinerem redacto testetur. Incinerare alioqui Hebraice דשען Dischen, aliquando significat cinerem amovere. INCIRCUMCISUS primum ac proprie is dicitur, cui praeputium more Iudaeorum abscisum non est. Hac voce per contumeliam et


2306. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 234 | Paragraph | SubSect | Section]

praeputio, sed Iudaeos esse incircuncisos corde. Denique incircuncisus simpliciter aliquando impium denotat. Sic Ezech. 28 et 31 dicitur, mortib. incircumcisorum moriemini, et in medio incircumcisorum cadetis. Vicina est haec secundae supra positae significationi. Causas circumcisionis, cur hoc sacramentum in ea parte corporis sit institutum, varie solent divinare: sed primaria ea esse videtur, ut Deus significaret, se, quod ad religionem attinet, ipsum etiam semen aut fontem huius carnalis vitae damnare et reiicere, ita ut omnes oporteat denuo renasci. Per abscisionem ergo et reiectionem


2307. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 237 | Paragraph | SubSect | Section]

et vos estis) caput contritum, ac mundum victum esse, et vicissim credentes servatos, viva experientia cognoscere cogemini: et denique me iam victorem Satanae, ac eius seminis et membrorum, coram inviti ac gementes cernitis, et in extremo iudicio cernetis. Nec inusitata est ista figura sermonis in Sacris literis, ut verbalis praedicatio aut institutio pro reali quadam rei effectione, operatione ac energia ponatur. Sic sanguis Abelis dicitur clamare: sic Abel, Hebraeo. 11, per fidem adhuc loqui dicitur, dum nimirum nos suo exemplo verae fidei, ac doctrinae salutis et martyrii adhuc


2308. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 238 | Paragraph | SubSect | Section]

viverent. Haec de praedicatione Christi apud inferos. Caeterum quia etiam de qualitate descensus Christi ad inferos controvertitur, num is ad humiliationem ac exinanitionem pertineat, vel contra gloriosus ac plenus dignitate ac maiestate fuerit: adscribam de illo quoque eam sententiam, quam maxime Sacris literis convenire, aut potius inde sumptam esse iudico. Si quis aliquid clarius et verius hisce attulerit, libenter abiecta hac sententia ei assentiar. Primum locutio Descendere ad inferos duplicem potissimum habet significationem: alteram propriam, alteram metaphoricam. Propria est,


2309. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 239 | Paragraph | SubSect | Section]

Iesum, solvendo ὠδῖνας, id est, gravissimos cruciatus mortis, clare ostendit, Christum usque ad resurrectionem fuisse vinctum acerbissimis doloribus mortis. Observandum autem est, mortem aliquanto graviorem significationem habere apud Hebraeos, seu in Sacris literis, quam apud Latinos. Complectitur enim totum illud stipendium peccati, quod datur reis in praesenti et futura vita ut Gen. 3. Quo cunque die comederis, morte morieris. Ita ut apud Petrum Actorum 2 non dubitem gravissimos dolores mortis significare idem, quod Gehennae cruciatus.


2310. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 239 | Paragraph | SubSect | Section]

sit pars obedientiae, humiliationis, et ignominiae Christi, ut hactenus ostensum est: non video cur ad meritum et satisfactionem eius referendus non sit. Sentiunt alioqui omnes pii doctores hoc tempore, non solam Christi mortem esse satisfactorium sacrificium, sed et totam eius obedientiam, et humiliationem. Obiecta contra hanc explicationem non difficulter dissolui possunt, ut primum cum obiiciunt: Ergo et alii pii descendunt ad inferos, et erit veluti novum purgatorium. Negatur consequentia. Non enim necesse est nos omnia pati, quae


2311. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 239 | Paragraph | SubSect | Section]

et Cras futurum, ut modo dixi. Si valeret istud sophisma, simpliciter omnis descensus ad inferos tolleretur: quia ascendere in paradisum, et descendere in infernum, plane contraria esse videntur. Haec, quod Deus novit, non ullo humano affectu, sed veritatis tantum illustrandae studio, ex Sacris literis collegi: paratus autem sum, Deo me regente, meliora monentibus cedere. INFIDENTIAM et diffidentiam vertunt vocem ἀπειδίαν, Romanorum II et Ephes. secundo: quae proprie inobedientiam significare videtur, de qua forte suo


2312. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 240 | Paragraph | SubSect | Section]

proprie inobedientiam significare videtur, de qua forte suo loco agetur. tametsi ex voce Fidei supra prolixe tractata, abunde exponi aut intelligi queat. INFIRMUS, et infirmitas, plura habet in Sacris literis significata, de quibus ita Chrysostomus super secundae Corinthiorum decimotertio, Homil. vigesimanona disserit: Tria, inquit, significata habet. Nam et corporalem infirmitatem significat, ut de Lazaro Christus dicebat, Infirmitas haec non est ad mortem. Et de Epaphr. Paulus. Dicitur


2313. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 241 | Paragraph | SubSect | Section]

condendo. Sic nimirum est Antichristus exlex, et eius regnum exlegalitas: id est, vere abrogatio legis divinae, dum pravis interpretationibus, dispensationibus, suaque plenitudine potestatis ex suis novis decretis legem ac doctrinam Christi irritam facit. Quod experientia ipsa monstravit, iacente Sacra scriptura, et florente ac regnante iure Pontificio, eiusque infinitis bullis, aliisque mandatis, figmentis ac inventis. INITIUM, plenius exponetur in voce Principium. Unum igitur saltem aut alterum idiotismum hoc loco explicabimus. Psal. 55: Qui sedet aut manet


2314. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 241 | Paragraph | SubSect | Section]

dicuntur esse initiati Baalpegor: id est, eius cultui consecrati. INIUSTITIA, postea in voce Iustitiae exponetur, tametsi et per sese ea ex suo contrario cognosci possit. INNOCENS est, ut definit Cicero, non is qui leviter nocet, sed qui prorsus non nocet. Verum in Sacris literis prima ac maxime propria significatione is vocatur, qui iustus est. Psal. 26: Lavabo in innocentia manus meas. et ibidem: Vindica me Domine, quoniam in innocentia ambulavi. Quorum prius illud videtur Paulus expressisse 1. Timoth. 2, per Manus sanctas. Ierem. 2, In


2315. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 243 | Paragraph | SubSect | Section]

est, non est oblitus clamoris pauperum. Verum de hoc verbo, eiusque phrasibus, forte etiam aliquid infra in verbo Quaero dicetur. INSANIAE nomen, dicit Cicero Thusc. 3, significare mentis aegrotationem et morbum. Insanus הולל Holal, in Sacris literis non tantum dicitur is qui vulgo sic vocatur, ac etiam in ista communi carnalique vita furit (ut cum David in Get coram rege Achis insaniam simulat, impingens capite, et salivam defluere faciens) sed multo magis spiritualiter furentes, aut parum sanam mentem habentes.


2316. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 243 | Paragraph | SubSect | Section]

ut Iob 32, Inspiratio omnipotentis facit intelligere homines: id est, Inspiratus spiritus, aut eius donum. abstractum pro concreto: tametsi ibi non plane videatur esse abstractum. INSTRUMENTUM, exponetur in voce Vas, qua utitur Hebraea lingua pro Instrumento. INSULAE, in Sacris literis plerunque gentiles significant: quia in mari mediterraneo omnes insulas gentiles tenebant. Isaiae 41: Videte insulae. Item, Et viderunt insulae, et timuerunt. Aliquando significat tum ipsos insularum incolas, tum et omnes maris, praesertim Mediterranei,


2317. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 243 | Paragraph | SubSect | Section]

difficultatis, aut obscuritatis. Verum cum easdem exprimuntLatina voce perfectus, aut aequivalentibus aliarum linguarum, tum solet noxiam ambiguitatem parere: quare in nomine Perfectus de ea dicetur. INTELLIGENS, משכיל Maschil et Nabon, in Sacris literis dicitur de eo, qui in communibus rebus sapit, ac prudenter agit. ut Proverb. 14, Scientia intelligenti facilis est. Isaiae 10. In sapientia mea feci, quia intellexi: id est, intelligens fui, dicit rex Assyrius. Alias, et quidem frequentius, intelligens is dicitur, qui in rebus


2318. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 247 | Paragraph | SubSect | Section]

ripas suas, redundabit in Iudam, refluens et transiens, usque dum collum pertingat: futurumque est ut extensione alarum suarum impleat latitudinem terrae tuae, o Immanuel. Usitatae autem sunt istae metaphorae, et aliae figurae alludentes ad pluvias, torrentes, flumina, grandines et nives, ideo Sacris literis, et aliis meridionalib. scriptoribus, utetiam Homero ac Virg. quia ista et alia meteora in illis calidioribus regionibus sunt multo vehementiora, quam in hisce temperatioribus: sunt etiam regiones non ita planae ut in Germania, eoque torrentes et aliae aquae multo maiori impetu ac


2319. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 247 | Paragraph | SubSect | Section]

non intelligent operarii vanitatis, qui comedunt populum meum sicut panem, et nomen Domini non invocant: pro, non colunt: Chaldaeus vertit, Non praedicant. Genes. 12. Et aedificavit ibi altare, et invocavit nomen Domini. totum cultum complectitur: id est, praedicationem, sacrificationem, et orationem. Sic et sequenti capite. Sic quoque Psal. 80, Et nomen tuum invocabimus. Secundo significat praedicare, concionari de vero Deo, eiusque vera religione. Sic Psal. 116 dicit se credidisse, ideoque locutum esse: et alioquoties repetit, se in


2320. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 248 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic et Irenaeus libro 5, et Clemens in Paraenetico ad gentes legit. et Epiphanius contra Ophitas. Taceo illud, quod ipsemet Deus sequentibus promissionibus in Gen. idem confirmet, ac declaret de ipso semine benedicto, et non benedicturo, non de muliere. IRA, varia habet significata in Sacris literis, quae percurram. Primum enim dicitur de humano affectu, quo cor inflammato a bile sanguine excitatur ad repellendum et vindicandum offendentem. Multa huius significationis exempla passim in Sacris literis reperiuntur. ut Prover. 15. Vir fatuus statim indicat iram suam: at qui


2321. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 248 | Paragraph | SubSect | Section]

benedicto, et non benedicturo, non de muliere. IRA, varia habet significata in Sacris literis, quae percurram. Primum enim dicitur de humano affectu, quo cor inflammato a bile sanguine excitatur ad repellendum et vindicandum offendentem. Multa huius significationis exempla passim in Sacris literis reperiuntur. ut Prover. 15. Vir fatuus statim indicat iram suam: at qui dissimulat iniuriam, callidus est. et Prover. 19, Responsio mollis frangit iram. Accipiturautem rarius in bonam partem: quin etiam inter opera carnis Gal, 5 numeratur, quia et perturbat mentem, ut non valde


2322. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 249 | Paragraph | SubSect | Section]

est, pergit habere Deum iratum. Sic Psal. 6. precatur David: Domine ne in furore tuo arguas me, neque in ira tua corripias. i. ne iratus ac commotus me castiges: seu ne me ita crudeliter affligas, ut solent nimium irati: sed in ira misericordiae tuae recordare. Sic filii irae in Sacris literis passim et crebro dicuntur, quibus Deus est insensus, aut inimicus: Ephes. 2. et vasa irae, Rom. 9. Contra, filii gratiae. Aliquando quasi quandam sententiam irati Dei videtur notare: ut Rom. 1, Revelatur ira Dei de caelo, etc. Item Rom. 3, Num ergo iniustus


2323. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 250 | Paragraph | SubSect | Section]

aut lenem declivitatem. Sequitur autem aquae rivus praeeuntem ac ducentem canalem: ideo dicitur irrigare ad pedem, quia aqua praeeunti pedi imminet. At terram Canaan dicit caelitus irrigari, eoque a Deo implorandam esse opem. Irriguae pecudes, propinguibus, Ezech. 45. De irriguo Israel in sacrificium: id est, de pinguibus aut succulentis. Transfertur aliquando hoc verbum ad potationem largiorem. IRRUERE dicitur aliquis in hostes suos, quae significatio nota et perspicua est. Sic Salomon praecipit 1 Reg. 2. Irrue in eum, et sepeli eum: pro, interfice eum. Dicitur et


2324. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 252 | Paragraph | SubSect | Section]

ac consilia. Sic et Hierem. 5, iudicia ac viae ut synonyma connectuntur: Non noverunt viam Domini, iudicia Dei sui. Iudicium pro ritu, caeremonia ac circumstantia. Sic praecipitur Num. 9, Ut faciam Pascha iuxta iudicia sua: pro, observatis omnibus eius ritibus. Iudicia Dei saepissime in Sacris literis, pro ipsa eius lege ac verbo ponuntur, ac admodum crebro cum statutis coniunguntur, praesertim Psal. 119. Dubium autem est, cur sic vocentur: num quia illis Deus indicet, quid iudicet aut pronunciet, agendum aut omittendum, veluti si essent latae ac pronunciatae


2325. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 255 | Paragraph | SubSect | Section]

sed tandem in tempore redit iudicium Dei et hominum, ad iustitium seu iustam causam, eamque comprobant et glorificant. Quod rectum iudicium tandem omnes recti [?: ] pe sequuntur. IUGE sacrificium describitur Numer. 28, quod Antichristus aboliturus praedicitur Danielis 9. 11 et 12. Significat autem praedicationem verbi Dei, quod solum facit, ut illud vere iuge perpetuum aut ordinarium sacrificium, nempe passio Christi, valeat ac vigeat. Hoc abolet Antichristus tum mendacio


2326. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 255 | Paragraph | SubSect | Section]

IUGE sacrificium describitur Numer. 28, quod Antichristus aboliturus praedicitur Danielis 9. 11 et 12. Significat autem praedicationem verbi Dei, quod solum facit, ut illud vere iuge perpetuum aut ordinarium sacrificium, nempe passio Christi, valeat ac vigeat. Hoc abolet Antichristus tum mendacio corrumpendo veram doctrinam: tum homicidio, dum iugulat pios doctores, et sinceram tractationem verbi prohibet. Vide infra MINHA. IUGUM, notae significationis vox, proprie significat instrumentum,


2327. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 255 | Paragraph | SubSect | Section]

eum: Tu es sacerdos in aeternum, secundum ordinem Melchisedek. id est, Deus sancte aut iuramento pollicitus est filio suo aeternum sacerdotium Gen. 50. Deus terram iuravit ipsi Abraham: id est, cum iuramento. promisit. Ierem. 11. Ut suscitem iuramentum, quod iuravi patribus vestris: id est, sacro sanctam promissionem, et promissa illis olim bona nunc praestem vobis reipsa. Iurare alicui veritatem, est sancte promittere verissimam promissionem, vel potius veram ac solidam beneficentiam. Psalm. 132. Iuravit Deus Davidi veritatem, non avertetur ab ea. Significat aliquando etiam vovere.


2328. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 257 | Paragraph | SubSect | Section]

vitae, quo quasi testimonio iustitia nostra ornatur. Sic posses accipere illud Iacobi Gen. 30. Cras respondebit mihi iustitia mea: id est, testimonium ac praemium Dei, quo meum fidele famulitium tibi praestitum exornabit. Quinto: locutionem Iustitia Dei, negabat Osiander usquam in Sacris literis reperiri pro illa legali iustitia, qua bonis bene, et malis male facit: sed tantum pro benignitate, beneficentia aut misericordia Dei. Cum enim de legali iustitia Dei agitur, poni aiebat ipse vocem Irae, aut furoris. Sed reperiuntur plurima exempla, ubi in eo sensu vox Iustitiae


2329. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 257 | Paragraph | SubSect | Section]

accipiendum illud Christi dictum, Sic nos oportet implere omnem iustitiam: id est, non tantum moralem, sed et ceremonialem iustitiam, accipiendo circumcisionem et baptismum (tanquam si essem immundus, lotioneque indigeam: cum immundus non sim, nisi aliena, mihique imputata immundicia) offerendo sacrificia, totamque legem Moysis implendo, dando censum magistratui, et alia omnia faciendo actolerando, quae Deus mihi iniunxit: quo sic factus sub lege, alios a lege liberem. Vicinum ferme est, quod supra hoc idem dictum exposui de singulis iuste factis: magis tamen haec posterior expositio


2330. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 257 | Paragraph | SubSect | Section]

Allusio autem est ad pastionem ovium, quib. nihil magis necessarium est quam commodum pascuum. Portae Iustitiae. Psalmo 118, vocatur ipsa vera religio, quae nos perducit ad veram iustitiam, seu (ut mox sequitur) ad illum angularem lapidem, ab aedificantibus reiectum, nempe Christum mediatorem. Sacrificia iustitiae, Psalmo 4. Sacrificate sacrificia iustitiae. significat offerre animum vere conversum, et veram eius obedientiam, ad discrimen sacrificiorum pecudum. Nam illa demum cordis sacrificia


2331. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 257 | Paragraph | SubSect | Section]

quib. nihil magis necessarium est quam commodum pascuum. Portae Iustitiae. Psalmo 118, vocatur ipsa vera religio, quae nos perducit ad veram iustitiam, seu (ut mox sequitur) ad illum angularem lapidem, ab aedificantibus reiectum, nempe Christum mediatorem. Sacrificia iustitiae, Psalmo 4. Sacrificate sacrificia iustitiae. significat offerre animum vere conversum, et veram eius obedientiam, ad discrimen sacrificiorum pecudum. Nam illa demum cordis sacrificia sunt iustitiae, aut iusta


2332. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 257 | Paragraph | SubSect | Section]

magis necessarium est quam commodum pascuum. Portae Iustitiae. Psalmo 118, vocatur ipsa vera religio, quae nos perducit ad veram iustitiam, seu (ut mox sequitur) ad illum angularem lapidem, ab aedificantibus reiectum, nempe Christum mediatorem. Sacrificia iustitiae, Psalmo 4. Sacrificate sacrificia iustitiae. significat offerre animum vere conversum, et veram eius obedientiam, ad discrimen sacrificiorum pecudum. Nam illa demum cordis sacrificia sunt iustitiae, aut iusta sacrificia: utpote


2333. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 257 | Paragraph | SubSect | Section]

quae nos perducit ad veram iustitiam, seu (ut mox sequitur) ad illum angularem lapidem, ab aedificantibus reiectum, nempe Christum mediatorem. Sacrificia iustitiae, Psalmo 4. Sacrificate sacrificia iustitiae. significat offerre animum vere conversum, et veram eius obedientiam, ad discrimen sacrificiorum pecudum. Nam illa demum cordis sacrificia sunt iustitiae, aut iusta sacrificia: utpote quae ex obedientia constant, quae proprie est iustitia. Iustitia dicitur ante Deum ambulare,


2334. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 258 | Paragraph | SubSect | Section]

Sacrificia iustitiae, Psalmo 4. Sacrificate sacrificia iustitiae. significat offerre animum vere conversum, et veram eius obedientiam, ad discrimen sacrificiorum pecudum. Nam illa demum cordis sacrificia sunt iustitiae, aut iusta sacrificia: utpote quae ex obedientia constant, quae proprie est iustitia. Iustitia dicitur ante Deum ambulare, Psal. 85. id est, omnia repleri ab ipso iustitia primae et secundae Tabulae religionis ac vitae, dum et religionem instaurat, et


2335. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 258 | Paragraph | SubSect | Section]

4. Sacrificate sacrificia iustitiae. significat offerre animum vere conversum, et veram eius obedientiam, ad discrimen sacrificiorum pecudum. Nam illa demum cordis sacrificia sunt iustitiae, aut iusta sacrificia: utpote quae ex obedientia constant, quae proprie est iustitia. Iustitia dicitur ante Deum ambulare, Psal. 85. id est, omnia repleri ab ipso iustitia primae et secundae Tabulae religionis ac vitae, dum et religionem instaurat, et peccatores iustificat et mores hominum


2336. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 259 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: iusti- ] originalis idem ferme est quod imago Dei: quam adversarii sophistae, accidentarium quoddam [?: ornament- ] et non de essentia hominis esse somniant. Sed contrarium probavi ex Sacris literis, et piorum doctorum scriptis, in quodam libello, Vinariensi Disputationi adiuncto. ¶ Enumeravi hactenus pleraque significata vocis Iustitiae: ex quibus et contrariae vocis, nempe Iniustitiae, vis ac veriae rationes intelligi possunt, sicut et phrases eius aliis verbis ac vocib.


2337. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 259 | Paragraph | SubSect | Section]

superfluum sit, eadem de Iniustitia seorsim inculcare. Restat adhuc una, et ea quidem primaria, maximeque controversa vocis huius significatio: nempe, quid sit Iustitia, qua coram Deo iustificamur, aut quid Paulus in talibus locis vocet Iustitiam. Hoc enim vel maxime ad intelligendum sermonem Sacrarum literarum, et praesertim Pauli, facit, eoque nequaquam a nostro instituto alineum est. Dixi quidem hac de re prolixe in scriptis contra Osiandrum, in libello de Fide et alio de iustitia. Verum nunc aliquan to magis Grammatice de eodem disseramus, ut et Phrases huc pertinentes illustrentur,


2338. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 260 | Paragraph | SubSect | Section]

iustitia inculcat: ita vicissim Roman. 4 praecipue urget, ipsam remissionem peccatorum esse nostram iustitiam. Epistola ad Hebraeos, et Paulus Act. 13, apte et perspicue docent, quomodo nos sanguis et passio Christi mundet aut iustificet: nempe, perinde ac illa vetera sacrificia sola expiatione, non etiam virtutum infusione mundare et purificare homines videbantur. Ostendit ergo Scriptura, quod sicut illae typicae victimae non infusione novitatum, sed translatione reatus ac poenarum, et placatione Dei


2339. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 260 | Paragraph | SubSect | Section]

adiicere, eam [?: id- ] vocari, quia sit a Christo praestita, qui non est [?: pur- ] [?: ] mo, sed simul etiam verus ac vivus Deus. Possunt [?: p- ] ro etiam aliquae non infirmae probationes harum [?: ] plicationum istius phrasis ex Sacris literis afferri, [?: ] sertim autem eius quam Lutherus p. m. sequutus est, quarum nonnullas recensebo. Cum Iacobus dicit, Ira viri iustitiam Dei non operatur: loquitur


2340. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 261 | Paragraph | SubSect | Section]

et animadverti non tantum a piis, sed saepe etiam ab impiis hominibus potest. Agnus Dei dicitur Christus, quia ille solus vere placat patrem, ei'ue probatur. Alii. n. erant magis agni sacerdotum et Levitarum, qui coram eis aut ipsorum iudicio vide bantur tollere peccata, et expiare accedentes ac sacrificantes. Quare qua ratione Christus erat agnus Dei, quôd videlicet solius illius sacrificium coram Deo valebat: ea ratione et iustitia eius, Dei iustitia est, ac dicitur. Iustitia peccatricis (ut modo dici) non a Simone Pharisaeo cernebatur, aut probabatur, sed a solo Deo: sicut et iustitia


2341. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 261 | Paragraph | SubSect | Section]

dicitur Christus, quia ille solus vere placat patrem, ei'ue probatur. Alii. n. erant magis agni sacerdotum et Levitarum, qui coram eis aut ipsorum iudicio vide bantur tollere peccata, et expiare accedentes ac sacrificantes. Quare qua ratione Christus erat agnus Dei, quôd videlicet solius illius sacrificium coram Deo valebat: ea ratione et iustitia eius, Dei iustitia est, ac dicitur. Iustitia peccatricis (ut modo dici) non a Simone Pharisaeo cernebatur, aut probabatur, sed a solo Deo: sicut et iustitia publicani in templo orantis, aut latronis in cruce pendentis. Quare merito illa erat


2342. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 261 | Paragraph | SubSect | Section]

aliis iustitiis ut immundis, mancis ac imperfectis. Nam (ut dixi) ibi gloria Dei omnino veram iustitiam notat. Caeterum altera etiam illa etymologiae ratio, quod ideo iustitia Dei dicatur, quia singulari sapientia ac bonitate Dei nobis contingat, sua habere possunt testimonia ac rationes ex Sacris literis: ut quod Paulus Phil. 3 eam vocat iustitiam ex Deo, seu a Deo: item quod Is. 59 Deus agens de Meschia dicitur circumspexisse num sit qui se opponat irae eius: verum cum nemo esset, servasse eum sibi suum brachium, suamque iustitiam, qua quod volebat peregerit, et quasi labentem


2343. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 261 | Paragraph | SubSect | Section]

pacem. Rom. 6. An nescitis, quod cui accommodatis vos ipsos servos ad obediendum, eius servi estis, cui obeditis? sive peccati ad mortem, sive obedientiae ad iustitiam. Multa nihilominus horum de ipsa obedientia, seu de opere iustitiae exponi queunt. ¶ Crebro solent plures iustitiae conferri in Sacris literis: quare illas breviter complectemur. Celebrantur igitur in Sacris iustitiae multiplices, et varie sibi invicem opponuntur: una Mosaica, alia Christiana: una externa, alia interna: una carnis, alia spiritus: una humana, politica vel civilis, alia divina, caelestis et spiritualis: alia


2344. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 261 | Paragraph | SubSect | Section]

eius servi estis, cui obeditis? sive peccati ad mortem, sive obedientiae ad iustitiam. Multa nihilominus horum de ipsa obedientia, seu de opere iustitiae exponi queunt. ¶ Crebro solent plures iustitiae conferri in Sacris literis: quare illas breviter complectemur. Celebrantur igitur in Sacris iustitiae multiplices, et varie sibi invicem opponuntur: una Mosaica, alia Christiana: una externa, alia interna: una carnis, alia spiritus: una humana, politica vel civilis, alia divina, caelestis et spiritualis: alia Pharisaica alia vera: quaedam vetus, alia nova: una immunda, alia munda:


2345. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 261 | Paragraph | SubSect | Section]

iudicio ac conspectu Dei, quo iustitia gratiae carnalem iustitiam non admittit. Iustitias carnis, Hebr. 9. exteriorem iustitiam vocat Paulus. Sed cum satis dictum sit de voce Iustitiae, reliquum est, ut et de verbo IUSTIFICARE disseramus. Quoniam enim nostra coram Deo acceptio et approbatio in Sacris literis hoc verbo inculcatur, oportet id diligenter explicari et confirmari, quo ex vera verbi huius significatione etiam ipsa Iustificatio, quam salutis nostrae caput est, itelligi, certoque teneriqueat. Etsi igitur varie a Doctis verbi huius significatio subdividatur, tamen revera in


2346. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 263 | Paragraph | SubSect | Section]

ministri verbi, dum monstrant agnum Dei peccata tollentem aut iustificantem, ac in eius merito ac nomine homines absoluunt a suis peccatis. ¶ Haec de locis veteris Testamenti: ex quibus abunde patet, non esse uspiam verbum Iustificandi eo sensu positum, quem illi tribuunt papistae et alii homines Sacrae linguae ignari, quibus iustificare nihil est aliud quam ex iniusto et impio facere iustum: sed ubique usurpari pro absolvere a culpa, pronunciareque vel declarare iustum. Iam quamvis abunde sufficiens sit veteris Testamenti praeiudicium ad hunc sensum comprobandum, transeamus tamen ad novi


2347. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 266 | Paragraph | SubSect | Section]

quam iuvenis duxisti. Sic Filii iuventutis, Psalmo 127. pro, quos in iuventute nactus es, Peccata iuventutis, aut adolescentiae: id est quae in iuventute patraveris. Nomen Iuventus, Latinis plerunque aetas est quae adolescentiam excessit, quaeque iam pubertatis annos ingreditur. Sed in Sacris literis etiam de multo immaturiore aetate accipitur. Sic Matthaei 19 clare adolescentiae ipsi praeponitur. Nam iuvenis νεανίσκος, aut adolescens ille, ut multi vertunt, quaerens de via ad salutem respondet, Se omnia ea Decalogi praecepta quae


2348. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 267 | Paragraph | SubSect | Section]

Labia extraneae favum stillans, Prover. 5. pro, extreme blandiuntur, seu, suavissime et mellitissime loquuntur. Assumere per labia, Psal. 16, Non assumam nomen eorum in labiis meis: pro, nec nominabo quidem eorum nomina. adeo odi idola et sectatores eorum: vel etiam in meis sacrificiis non celebrabo ea, nec pro idololatris orabo. In labiis esse diffusam alicui gratiam: pro, gratiosissime loqui, Psal. 45 de Christo dicitur. Etsi autem testentur Evangelistae, Christum habuisse singularem quandam gratiam in dicendo: tamen ibi non de prolationis


2349. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 270 | Paragraph | SubSect | Section]

beabo eos, et tum ipsos reddam laetos, tum et aliis eos laeticiae causam efficiam. Laeticia cordis erit, sicut est pergenti cum tibia: Isa. 30. .i. extinctis â me Assyriis, perinde ex animo laetabimini, ac cum soletis in reb. secundis cum Musica ascendere ad meum templum, gratias acturi ac sacrificaturi. Deus quoque dicitur laeticiae nostrae. i. causa laeticiae, seu de quo potissimum soloque laetamur. ut Psal. 43. Intrabo ad altare Dei, ad Deum laeticiae exultationis meae, confiteborque illi in cithara. i. ad Deum qui ingentib. suis beneficiis me extreme


2350. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 270 | Paragraph | SubSect | Section]

atque ideo in eo solo acquiescere, ac de eo gaudere, gloriari ac triumphare, cumque celebrare, neglectis etiam ac spretis omnibus nostris iustitiis et meritis, ut quibusdam reiectamentis et pannis menstruatis, imo etiam ut damnis ad iustitiam ac vitam. Est vero haec locutio valde usitata in Sacris literis. ut Psal. 9, Laetabor et exultabo in te Domine. Item: Laetamini et exultate iusti in Domino, Psal. 32. Et laetetur Israel in eo qui fecit eum, Psal. 150. Laetaberis in sancto Israel, Isaiae 41. Sic et Paulus 1 Thess. 5, iubet semper


2351. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 270 | Paragraph | SubSect | Section]

ut sic Deus eos totumque eum populum et civitatem perdat et aboleat. LAGANUM, est genus tenuissimarum placenturum, ac veluti quaedam membranulae ex pasta factae et caseo comminuto, aliisque condimentis conditum, quod tum in cibis dari solet, tum olim in veteri Testamenta saepe est in sacrificiis offerri solitum. Exod. vigesimonono, Levit. secundo, septimo, octavo. LAICUS, Graecum ἀπὸ τοῦ λαοῦ, quasi dicas plebeii valde crebrum fuit in pontificia Ecclesia pro non cos secratis aut initiatis. At primi Sam. 21,


2352. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 270 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] nis, communem, et non consecratum panem: ut sacerdos negat Davidi, se alios quam consecratos panes habeat. LAMBERE, pro depascere et absumere [?: ponit-- ] Sic 1 Reg. 18. dicitur ignis caelestis lambisse et assumpsisse etiam aquam, quae erat circa sacrificium [?: Eli-- ] Num. 22, Dixit rex Moab ad seniores Madian, de [?: I--- ] litis, Nunc lambet coetus ille omnia: pro, [?: depopul--- ] tur. quia et boves herbam commesturi, lingua eam [?: co--- ] gant et apprehendunt: et praeterea flamma


2353. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 271 | Paragraph | SubSect | Section]

expectasse et excepisse. Nahum 2, comparantur facies pudefactorum, confusorum, aut pudore rubentium, cum in scelere idololatriae deprehenduntur, lampadi ardenti. Sic vulgo quoque Germani dicunt de erubescente, Er ward rot wie ein feuer. LANAE similitudine declarantur aliqua in Sacris literis, ut Psal. 147, Qui dat nivem veluti lanam, et pruinam ut cinerem spargit. Genus enim nivis est, quod veluti flocci lanae in aere volitare ac decidere videtur Nam aliud est magis comminutum, et veluti in grana collectum, propemodum parvam grandinem referens. Isa. 1,


2354. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 271 | Paragraph | SubSect | Section]

tantum caesione, sed et picturatione ad imaginem hominis paratur. Lapis manus: pro, quem manu proiicere solent, aut possunt, quem Latini manuarium dicunt. ut Num. 35, Si lapide manus percusserit eum. id est, lapide manuario, aut manu proiecto. Lapidum preciosorum multa est passim mentio in Sacris literis. Hinc lapides repletionum, aut plenitudinum, Exod. 25, et alibi, pro lapidibus in aurum annulorum, et alio qui includendis. Et Psal. 19, eloquia Domini dicuntur lapidib. preciosis desiderabiliora esse. Item in Proverbiis munus lapidi precioso comparatur. Lapides


2355. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 274 | Paragraph | SubSect | Section]

in aliud ruerent, iuxta illud: Incidit in Scyllam, qui vult vitare Carybdim. Metus enim ac trepidatio facit tum inopes consilii, tum etiam ad repugnandum prorsus imbelles. LASCIVIA, forte postea in voce LUXUS nonnihil attingetur, tametsi nihil peculiaris significationis in Sacris literis habere videatur. LASSUS, defatigatus, et viribus deficiens est: ut Isaiae 28, Si quis dixerit, Haec est requies, concedite quietem lasso: id est, debilitato et imbecillo, quacunque causa aut occasione. Iob 4, Lassas manus roborasti. Potius remissas, ibi vertendum


2356. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 274 | Paragraph | SubSect | Section]

119, Latibulum meum et scutum meum es tu: id est, firmus adiutor ac defensor. Sic et Christus dicitur futurus latibulum a procella et pluvia, Isaiae 4: id est refugium, defensio contra omnes adversitates ac calamitates, praesertim spirituales et summas. Crebra admodum est haec metaphora in Sacris. LATITUDO, plerunque in bonam partem accipitur. Tres autem potissimum figuratas significationes habet. Primum enim, sicut angustiae per metaphoram a locorum difficultate sumptae, etiam Latinis significant omnem difficultatem quorumcunque vel spiritualium vel externorum


2357. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 275 | Paragraph | SubSect | Section]

hominum traditione cumulatas, ut evangelista Matth. 15 testatur. Illis igitur putabant stulti homines, se vere ac coram Deo a peccatis mundari: quae opinio hodie quoque apud Turcos recepta est, et olim apud Ethnicos receptissima fuit: sicut Aeneas dicit apud Virgilium, nefas esse se attrectare sacra, quandoquidem tunc primum ex bello tanto et caede recenti vene rit, donec se flumine vivo abluerit. Idem testatur veteribus receptum fuisse, etiam Sophoclis interpres super [?:-iacem ] . Verissimile autem est, hanc pravam opinionem unde profectam, quia olim primi parentes ac


2358. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 275 | Paragraph | SubSect | Section]

a sanguine et crudelitate (quod maxime in magistratu requiritur) populo venditabant. In hanc sententiam dicit David Psal. 26, Lavabo manus meas in innocentia, et circumdabo altare tuum: pro, ero et ostendam me esse innocentem. Simul vero alludit ad morem sacerdotum, manus suas ante sacrificium abluentium. Sic et Deut. 21 praescribit Deus caeremoniam, qua senatores civitatum lotione manuum testarentur, se innoxios esse de caede reperti in vicinia cadaveris. Sic et Pilatus Matth. 27, in signum ac protestationem suae innocentiae, qui in insontis Iesu caedem non consentiat,


2359. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 276 | Paragraph | SubSect | Section]

sanguines Hierusalem amoverit de medio eius, in spiritu iudicii et spiritu ardoris aut purificationis. Ob metaphoram porro, de qua supra diximus, aut similitudinem quandam externae et internae lotionis, verisimile est Deum tum olim illos veteres lotionum typos ordinasse, tum etiam porro baptismi Sacramentum instituisse. Nam in Sacramentis constituendis Deus non tantum pro arbitrio voluntateque sua agit, sed etiam tales res aut elementa deligit, quae vel similitudine quadam externa, spiritualia beneficia pingunt, et veluti ante oculos ponunt. ut, sicut esus panis aut vini corporalem


2360. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 276 | Paragraph | SubSect | Section]

de medio eius, in spiritu iudicii et spiritu ardoris aut purificationis. Ob metaphoram porro, de qua supra diximus, aut similitudinem quandam externae et internae lotionis, verisimile est Deum tum olim illos veteres lotionum typos ordinasse, tum etiam porro baptismi Sacramentum instituisse. Nam in Sacramentis constituendis Deus non tantum pro arbitrio voluntateque sua agit, sed etiam tales res aut elementa deligit, quae vel similitudine quadam externa, spiritualia beneficia pingunt, et veluti ante oculos ponunt. ut, sicut esus panis aut vini corporalem corporis nutritionem, ac deperditarum


2361. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 276 | Paragraph | SubSect | Section]

ante oculos ponunt. ut, sicut esus panis aut vini corporalem corporis nutritionem, ac deperditarum virium instaurationem operatur: sic etiam corporis Christi passio ac spiritualia beneficia alunt et reficiunt animam. Item, sicut aqua visibiliter foris sordes corporis abluit: sic Deus intus per hoc Sacramentum animam, remittendo peccata, sanguine Christi lavat. Porro circumcisio nomine religionis damnans, abscindens et abiiciens aliquid de instrumento generationis, et quasi fonte huius miserae propagationis ac vitae, totam hanc naturalem nativitatem, ipsumque naturalem aut carnalem hominem


2362. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 276 | Paragraph | SubSect | Section]

qualibuscunque demum naturalibus dotibus ac operibus sit ornatus: quia illa omnia sint imagine diaboli infecta ac deformata, vel potius in ipsam plane transformata. Dicitur ergo Baptismus lavacrum regenerationis, et mundare Ecclesiam ac animam, Ephes. 5. Tit. 3: quia Deus per Verbum et Sacramenta, sanguinem, passionem, ac meritum Christi nobis credentibus applicans, emundat nos ab omnibus peccatis. Ideo et Ananias hortatur Paulum ad suscipiendum Baptismum: inquiens: Surge Saul frater, et ablue peccata tua. Nec obstat quod Petrus dicit 1. capite 3, Non ablutio immundiciae


2363. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 276 | Paragraph | SubSect | Section]

Ideo et Ananias hortatur Paulum ad suscipiendum Baptismum: inquiens: Surge Saul frater, et ablue peccata tua. Nec obstat quod Petrus dicit 1. capite 3, Non ablutio immundiciae carnis, sed bonae conscientiae confirmatio in Deum. Non enim loquitur de causa formali, sed de effectu. non excludit Sacramenta a causa instrumentali mundationis: sed eorum opus, effectum ac beneficium dicit consistere non in externa corporis, sed interna animae mundificatione. Intelligo autem confirmationem pro interrogatione: quia olim in disputationibus confirmantes aliquas sententias, interrogabant, aut


2364. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 276 | Paragraph | SubSect | Section]

et caput inungant: id est, amoveant omnem ostentationem ieiunii, et illum externum luctum, ac interea intus in animo vere sua peccata lugeant, et reipsa ieiunent. LAUDARE. Tres istae voces, Honos, Gloria, et Laus, non raro confunduntur, tum in prophanis, tum in [?: Sacri- ] aut etiam tanquam unum quiddam significantes coniunguntur. Sed tamen haec videntur esse eorum praecipua discrimina, quod Gloria sit celebris de aliquo fama in bonam partem, eum praedicans. Vel ut alii dicunt, est approbatio virtutis ac recte factorum alicuius, eius propriae


2365. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 277 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] rationes, condecorationes ac ornamenta eidem [?: ] excellenti virtute praedito, optimeque merito adhibitae. Quartum quoque hisce tribus addi solet, Claritas tum in prophanis, tum et in Sacris literis: quam Seneca ita a gloria distinguit, quod gloria quidem multorum iudiciis ac laudibus constet, sed claritas bonorum. Haec quidem de hisce tribus aut quatuor vocibus ac rebus maxima ex parte ex prophanorum scriptorum usu annotavimus. Sed tam en in Sacris eodem ferme modo in genere ac


2366. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 277 | Paragraph | SubSect | Section]

tum in prophanis, tum et in Sacris literis: quam Seneca ita a gloria distinguit, quod gloria quidem multorum iudiciis ac laudibus constet, sed claritas bonorum. Haec quidem de hisce tribus aut quatuor vocibus ac rebus maxima ex parte ex prophanorum scriptorum usu annotavimus. Sed tam en in Sacris eodem ferme modo in genere ac plerunque usurpantur. Quare iam ad ipsa idiomata Sacrarum literarum in verbo ac nomine Laudare et Laus accedamus. ¶ Laudare verbum, et Laus nomen, de Deo, eiusve doctrina aut beneficiis positum, nonnun quam in genere accipitur, pro, de Deo lo


2367. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 277 | Paragraph | SubSect | Section]

quod gloria quidem multorum iudiciis ac laudibus constet, sed claritas bonorum. Haec quidem de hisce tribus aut quatuor vocibus ac rebus maxima ex parte ex prophanorum scriptorum usu annotavimus. Sed tam en in Sacris eodem ferme modo in genere ac plerunque usurpantur. Quare iam ad ipsa idiomata Sacrarum literarum in verbo ac nomine Laudare et Laus accedamus. ¶ Laudare verbum, et Laus nomen, de Deo, eiusve doctrina aut beneficiis positum, nonnun quam in genere accipitur, pro, de Deo lo qui, concionari, docere: propterea quod, quicquid de Deo vere dici potest, est


2368. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 277 | Paragraph | SubSect | Section]

ab omnibus gentibus. Hier. 51. Quomodo capta est Sesach, quomodo comprehensa est laus universae terrae? Fuit in devastationem Babel in omnibus gentibus. Sesach idem est quod Babel, per immutationem literarum, ita ut ultimae literae pro primis ponantur. Sic et Paulus laudem pro laudata virtute, sacro aut officio accipit, Phil. 4. Si qua virtus, si qua laus est, haec cogitate: id est, si quod merito laudatum opus, aut officium. Rectos laus decet, Psal. 33. Iubilate iusti in Domino, rectos decet laus: i. iubilando celebrate Dominum, rectos convenit celebrare Dominum. Quare


2369. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 277 | Paragraph | SubSect | Section]

laus: i. iubilando celebrate Dominum, rectos convenit celebrare Dominum. Quare sequitur, Confitemini Domino in cithara. Hortatur enim et excitat omnes ad praedicationem Dei. Immolare laudem: pro, offerre Deo celebrationem, neglecta aut postposita mactatione pecudum. Psal. 50. Qui sacrificat laudem, honorat me, quia hosce vitulos labiorum Deus magis expetat. Ibidem, sicut mox in sequenti Psalmo, Deus dicitur expetere laudationem, et contritum cor, non sacrificia: sic et reddere laudes is dicitur, qui Deum de acceptis beneficiis celebrat. Laudem, vel in laudem ponere aliquem,


2370. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 277 | Paragraph | SubSect | Section]

Immolare laudem: pro, offerre Deo celebrationem, neglecta aut postposita mactatione pecudum. Psal. 50. Qui sacrificat laudem, honorat me, quia hosce vitulos labiorum Deus magis expetat. Ibidem, sicut mox in sequenti Psalmo, Deus dicitur expetere laudationem, et contritum cor, non sacrificia: sic et reddere laudes is dicitur, qui Deum de acceptis beneficiis celebrat. Laudem, vel in laudem ponere aliquem, pro, efficere valde laudatum: Soph. 3. Ponam illos in laudem et nomen in tota terra pudoris eorum: pro, efficiam ut ubique inter gentiles Iudaei summe laudentur, tanquam


2371. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 278 | Paragraph | SubSect | Section]

contra quem conciebitur congregatio pastorum, sed a clamore eorum non reformidat: sic descendet Iehova ad praeliandum pro monte Zion, Ferme eadem similitudine ac verbis pingit Homerus Diomedem cedentem, qui itidem multum utitur metaphoris, similitudinibus et allusionibus ad leones et ursos, ut et Sacrae literae. Eandem similitudinem et Virgilius expressit, describendo Turnum cedentem ex castris Troianorum. Secundo, ob vocis rugitusve magnitudinem, qui et latissime auditur, et omnia animalia et homines perterrefacit, significat praedicationem verbi Dei, quae est regis regum rugitus et clamor


2372. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 280 | Paragraph | SubSect | Section]

Nasa dicit, ab initio eius verbi usque ad finem. LEVI fuisse unum ex duodecim filiis Iacob, et patrem integrae tribus Levitarum, quae postea in exitu Israelis de Aegypto ad res sacras nomine totius Israelis delecta sit, et ex qua singulares quaedam familiae ad sacerdotium superius, quod etiam proprie sic vocatur, delectae sint, notum est. Ponitur ergo haec voxpro tota ea tribu, et specialiter pro omnibus ministris Dei, aut servientibus ei in rebus sacris ac religione: ut


2373. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 280 | Paragraph | SubSect | Section]

de Aegypto ad res sacras nomine totius Israelis delecta sit, et ex qua singulares quaedam familiae ad sacerdotium superius, quod etiam proprie sic vocatur, delectae sint, notum est. Ponitur ergo haec voxpro tota ea tribu, et specialiter pro omnibus ministris Dei, aut servientibus ei in rebus sacris ac religione: ut idem ferme non raro significet, quod nunc Clerus, aut Clerici. Hinc in epistola ad Hebr. Levi et Leviticum sacerdotium ponitur pro tota illa Iudaica religione ac cultu, praesertim quod ad functionem caeremoniarum, sacrificiorum, cultuum, et munus docemndi attinet. Etsi autem


2374. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 280 | Paragraph | SubSect | Section]

pro omnibus ministris Dei, aut servientibus ei in rebus sacris ac religione: ut idem ferme non raro significet, quod nunc Clerus, aut Clerici. Hinc in epistola ad Hebr. Levi et Leviticum sacerdotium ponitur pro tota illa Iudaica religione ac cultu, praesertim quod ad functionem caeremoniarum, sacrificiorum, cultuum, et munus docemndi attinet. Etsi autem tota illa Levitarum turba plerunque occupata sit in sacrificiis peragendis, hominibus mundandis, cantionibus canendis, et musicis melodiis, quia hoc et facile et lucrosum fuit: tamen revera praecipuum eius munus fuit docere populum Dei,


2375. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 280 | Paragraph | SubSect | Section]

quod nunc Clerus, aut Clerici. Hinc in epistola ad Hebr. Levi et Leviticum sacerdotium ponitur pro tota illa Iudaica religione ac cultu, praesertim quod ad functionem caeremoniarum, sacrificiorum, cultuum, et munus docemndi attinet. Etsi autem tota illa Levitarum turba plerunque occupata sit in sacrificiis peragendis, hominibus mundandis, cantionibus canendis, et musicis melodiis, quia hoc et facile et lucrosum fuit: tamen revera praecipuum eius munus fuit docere populum Dei, per legem quidem moralem agnitionem peccati, per promissionem autem seu Evangelion agnitionem unici illius agni


2376. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 280 | Paragraph | SubSect | Section]

revera praecipuum eius munus fuit docere populum Dei, per legem quidem moralem agnitionem peccati, per promissionem autem seu Evangelion agnitionem unici illius agni Dei, suo tergo peccata mundi tollentis, et genus humanum sanguine suo mundantis ac expiantis: ac denique ostendere, quod omnes illi sacrorum ritus instrumenta ac ceremoniae, vel moralem legem et peccata, corruptissimamque hominis naturam et reatum illustrent: vel illum unicum agnum Dei, totius mundi peccata tollentem, veluti typi quidam pingant, et populo ante oculos proponant. Quod eorum primarium maximeque a Deo requisitum


2377. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 280 | Paragraph | SubSect | Section]

Apostolis interdi denotat totam Scripturam veteris Testamenti, Iohan. 3. Maledictum vulgus legem ignorans Iohan. 10. In lege vestra scriptum est: Ego dixi, vos dii estis. id est, Psa. [?: ] . Sic et Iohan. 12. Nos audivimus exlege, quod Christus maneat in aeternum. id est, exipsa Sacra scriptura. In lege eorum scriptum est, Oderunt me gratis, inquit Christus Iohan. 15. intelligens de Psal. 34. Nam Paulus 1. Corinth. 14 inquit: Mulieres vestrae in Ecclesiis sileant, [?: ] enim permissum est illis ut loquantur, sed ut [?: subd-- ]


2378. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 282 | Paragraph | SubSect | Section]

νόμον, et Latinus porro legem, in Hebraeo plerunque est, ut initio monui, תורה Thora, doctrina, a docendo deducta: quod facile ostenditur ratione ipsius etymologiae, esse generalissimum nomen. Nam omnes partes aut materiae sacrarum literarum, aut religionis doctrinae, aut institutiones quaedam sunt. Mizua מצוה mandatum aut praeceptum, a zava praecipiendo: sed praecipere non raro etiam promittere significat. Psal. 133 Quoniam ibi Dominus mandavit benedictionem:


2379. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 282 | Paragraph | SubSect | Section]

transferuntur. A foro autem deinceps in Ecclesiam vocem hanc translatam esse, non obscurum est. Mismeret משמרת custodia aut observatio, videtur proprie a custodiis ac vigiliis templi ducta esse: ubi certas quasdam caeremonias, ritus ac cultus sacrificiorum et psalmodiarum, quasi perpetuo continuare cogebantur. Cuius rei saepe sit mentio. Ab illis ergo vigiliis, excubiis, aut observationibus videtur porro vox haec ad reliquam religionem ac doctrinam esse traducta: tametsi admodum crebro Scriptura inculcans mandatorum Dei sollicitam


2380. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 286 | Paragraph | SubSect | Section]

Deus antea in servitute Aegyptiaca, ubi toto pectore anhelabant ad terram Canaan. Mox vero ubi eos inde per ingentia miracula educit, et vetat ne eo unquam amplius redeant, subinde in eandem regredi conantur. Alligaverat eos Deus ad certum cultum praescriptarum caeremoniarum, et certum etiam locum sacrificandi. At illi ubivis alibi sacrificare malunt. Nos contra, ubique et omni tempore iussi sumus adorare patrem in spiritu et veritate, quod perinde bonum piumque sit in quocunque loco ac tempore Deum colere ac invocare. At nos contra furenter volumus Deum, eiusque cultum, ad certum locum


2381. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 286 | Paragraph | SubSect | Section]

ubi toto pectore anhelabant ad terram Canaan. Mox vero ubi eos inde per ingentia miracula educit, et vetat ne eo unquam amplius redeant, subinde in eandem regredi conantur. Alligaverat eos Deus ad certum cultum praescriptarum caeremoniarum, et certum etiam locum sacrificandi. At illi ubivis alibi sacrificare malunt. Nos contra, ubique et omni tempore iussi sumus adorare patrem in spiritu et veritate, quod perinde bonum piumque sit in quocunque loco ac tempore Deum colere ac invocare. At nos contra furenter volumus Deum, eiusque cultum, ad certum locum alligare: ut ad Hierosolymam, Romam,


2382. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 288 | Paragraph | SubSect | Section]

personis, aut rebus: Num. 15. Lex una et iudicium unum erit vobis et peregrino. Sic et paulo ante dixerat: Statutum unum erit vobis, et peregrino: Sicut vos, sic et peregrinus erit coram Domino. Et mox ibidem: Lex una erit vobis, ei qui fecerit per errorem. pro, eaedem caeremoniae aut ritus sacrificii in expiando. Ista est Lex hostiae pro delicto, Levit. 7. pro, hic est ritus oblationis illius. Ista ex lex domus, super vertice montis erit. Ezech. 43. pro, ista erit ratio aut forma templi. Dari legem in omnibus provinciis, Esther 8. Ut daretur lex in omnibus provinciis:


2383. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 288 | Paragraph | SubSect | Section]

gloria incorruptibilis Dei, etc. Confirmat id etiam ipsa vox Veritas hoc loco â Paulo posita, quae non proprie significat cognitionem Dei in nobis existentem, multo minus nobis (in quibus mendacium regnat) innatam, in qua sane [?: signification- ] nusquam in Sacris literis reperietur: sed illam sententiam aut scientiam quae de Deo haberi debet, quam communiter vocamus fidem, aut veras sententias, ac doctrinam de Deo, quas utcunque Ethnici ab effectib. et experientia ratiocinando delibaverunt. Sic saepe in Sacris literis, [?: imo-- ] nunc


2384. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 288 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: signification- ] nusquam in Sacris literis reperietur: sed illam sententiam aut scientiam quae de Deo haberi debet, quam communiter vocamus fidem, aut veras sententias, ac doctrinam de Deo, quas utcunque Ethnici ab effectib. et experientia ratiocinando delibaverunt. Sic saepe in Sacris literis, [?: imo-- ] nunc in Ecclesia, veritas pro vera fide ac scientia Dei, seu etiam pro vero cultu ac religione ponitur: et contra, [?: ] dacium pro falsa fide, scientia, aut doctrina Dei. Sic et ipsemet Paulus mox utitur hisce vocibus, inquiens: Commutaverunt


2385. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 288 | Paragraph | SubSect | Section]

dicit: Ethnicos commutasse gloriam Dei immortalis in similitudinem imaginis corruptibilis hominis. [?: Et- ] Ethnici non perceperant totam noticiam, scientiam, aut [?: ] Dei: tamen initia eius ratiocinando aliquatenus [?: ] effectibus tum etiam ex Patrum ac Sacrarum literarum [?: se- ] tiis per orbem terrarum sparsis ac per manum traditis [?: ] gerant, nempe esse Deum, esse unum Deum, esse omnipotentem, sapientem, iustum, causam boni, etc. Quia ergo [?: E- ] nici haec prima fundamenta scientiae aut


2386. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 289 | Paragraph | SubSect | Section]

cordi. Item Ieremias dicit, de inscriptione legis Dei in cor hominum, cap. 31. nec tamen loquitur de innata lege. Quare phrasis, Legem inscriptam, non idem valet, quod innatam. Potest igitur intelligi de noticiis, experientia, ratiocinando, aut ex patrum veterum, aut etiam Sacrarum literarum sententiis conceptis, quae noticiae consimiliter etiam inscriptae animo dici possent. Utitur autem Paulus hac locutione discriminis causa, et ad elevandam gloriationem Iudaeorum. quasi dicat. Vos Iudaei gloriamini de lege in Tabulis et Libris scripta: at multo satius esset, vos


2387. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 289 | Paragraph | SubSect | Section]

tum et ipsa experientia aut usus qua illarum sententiarum utilitas ac necessitas perspecta est, accesserit, et eam doctrinam extruxerit. sicut et Aristoteles dicit, Ethicam doctrinam esse Ex et De communi vita. Constat etiam, Platonem, qui est pater Graecae philosophiae, plurima ab Aegyptiis ac ex Sacrarum literarum dogmatibus accepisse. Augustinus videns sequuturam impiam sententiam, si haec verba simpliciter intelligantur, in libro de Spiritu et litera, cap. 27. aliter conatur praeternavigare hosce scopulos. Dicit intelligendum


2388. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 292 | Paragraph | SubSect | Section]

aut iustitiae adiumentis carens, sed natura iustus: qualis nullus unquam fuit, aut erit: sed tantum conferendi aut redarguendi Iudaei gratia fingitur et proponitur talis persona, posito casu, quod si tales usquam gentium aliqui Ethnici fuissent, illi profecto prae Iudaeis iusti essent. Nec estid Sacris literis inusitatum, ut faciant collationes rerum non existentium cum praesentibus, perinde ac si et illae extarent: ut in Universalibus Regulis plenius annotavi. Praesertim vero lex se hoc velamine locutionum saepe tegit: ut in libello de Velamine Moysis prolixe ostendi. Aliqui opinantur hic


2389. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

esse caecorum, lumen in tenebris versantium, eruditorem insipientium, doctorem imperitorum, habentem formam cognitionis ac veritatis per legem. Qui igitur doces alium, terpsum non doces: qui praedicas non furandum furaris: qui dicis non adulterandum, adulterium committis: qui execraris simulacra, sacrigelium admittis: qui de lege gloriaris per legis transgressionem Deum dehonestas. Nam nomen Dei propter vos male audit inter gentes, quemadmodum scriptum est, Nam circumcisio quidem prodest, si legem servaveris: quod si transgressor legis fueris, circumcisio tua in praeputium versa est. b


2390. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 295 | Paragraph | SubSect | Section]

aliquas religiones: Ergo videtur aliquid naturale esse. Responsio: Habuerunt illas meliores sententias a primis patrib. per manus traditas. Nec omnino fuit muta doctrina Iudaica, [?:-ut ] gentib penitus ignota: sicut Phocylides, Homerus, Hesiodus et alii quidam pene ad verbum ex Sacris recitant. Manifestum certe est, Platonem multa verae religionis dogmata, sacrarumque literarum sententias ab Aegyptiis percepisse. Is vero est fons Graecae philosophiae: primus in orbe Deos fecit timor,— timentes enim, et tonitrua ac fulmina audientes, mox cogitarunt, esse


2391. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 295 | Paragraph | SubSect | Section]

illas meliores sententias a primis patrib. per manus traditas. Nec omnino fuit muta doctrina Iudaica, [?:-ut ] gentib penitus ignota: sicut Phocylides, Homerus, Hesiodus et alii quidam pene ad verbum ex Sacris recitant. Manifestum certe est, Platonem multa verae religionis dogmata, sacrarumque literarum sententias ab Aegyptiis percepisse. Is vero est fons Graecae philosophiae: primus in orbe Deos fecit timor,— timentes enim, et tonitrua ac fulmina audientes, mox cogitarunt, esse aliquam potentiam supra se, eamque placare et invocare coeperunt. Ordo etiam causarum


2392. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 296 | Paragraph | SubSect | Section]

segetum, ac vinetorum: unde et nomen traxisse videtur, quasi dicas plenum vineis aut vinetis. Libanus, aut ligna Libani, saepe simpliciter cedros denotat, ut Cantic. 3. Palatium extruxit ex lignis Libani: id est, ex cedris. LIBER pro quavis scriptione, longa aut brevi, in Sacris accipitur, ut, Liber repudii, Deuteronom. 24. Matthaei 5. 19. Liber emptionis, Hierem 32. id est, charta seu instrumentum, aut testimonium facti contractus. Libre thesaurorum. Esther 5. pro, libris rationum, redituum, ac expensarum regiarum. Liber nonunquam idem est quod catalogus,


2393. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 296 | Paragraph | SubSect | Section]

maiorum Christi. Liber recti, aut iustorum: Ios. 10, Nonne hoc scriptum est in libro recti? Iudaei de libro Mosis aut legis exponunt, sed illa quies solis, post Mosen demum accidit. Hic idem Liber recti aut iusti citatur etiam 2. Sam. 1. ac videtur omnino denotare quendam proprium librum sacrarum literarum, qui interierit: qualis fuit etiam Liber bellorum Domini, cuius fit mentio Numer. 21. Liber viventium, aut vitae, crebro in Sacris literis nominatur: ut Phil. 4. Quorum nomina sunt scripta in libro vitae: id est, quos Deus deputavit aut selegit ad vitam aeternam. Est vero


2394. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 296 | Paragraph | SubSect | Section]

quies solis, post Mosen demum accidit. Hic idem Liber recti aut iusti citatur etiam 2. Sam. 1. ac videtur omnino denotare quendam proprium librum sacrarum literarum, qui interierit: qualis fuit etiam Liber bellorum Domini, cuius fit mentio Numer. 21. Liber viventium, aut vitae, crebro in Sacris literis nominatur: ut Phil. 4. Quorum nomina sunt scripta in libro vitae: id est, quos Deus deputavit aut selegit ad vitam aeternam. Est vero is liber memoria Dei, et veluti catalogus quidam eorum quos Deus ad vitam aeternam delegit propter Christum, ob quem solum inter filios Dei


2395. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 297 | Paragraph | SubSect | Section]

meminit, eumque curat ac fovet, liber quidam coram Deo, aut in camera Dei repositus esse dicitur. Utitur autem Scriptura hac metaphora aut anthropopathia, quo rem ipsam maiori energia humanis oculis subiiciat, aut se alioqui magis ad hominum captum accommodet. LIBERTATIS vox varie in Sacris literis accipitur, cuius significata compendio percurram. Primum, communiter significat hominem sui iuris. ut cum Exod. 21 praecipitur dimitti Iudaeus anno septimo liber, qui semet proximo in servitutem vendiderat. Sic quoque iubetur liber esse, cui dominus verberando oculum excussit.


2396. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 298 | Paragraph | SubSect | Section]

qua mali homines bonis Dei creaturis ad peccata multipliciter abutuntur. Sic et homines abusui et tyrannidi diaboli ac veteris Adami, ut servi subiecti sunt: sed tamen incipiunt per Christum paulatim liberari, et in altera vita perfecte liberabuntur. LIBERUM arbitrium, vox in Sacris literis non reperitur, ac nec apud Latinos quidem in hac significatione sed in Ecclesia aut Theologicis scriptoribus in crebro multoque usu est. Reperitur quidem in Livio, liberum suarum rerum arbitrium alicui facere: pro, eius voluntati ac potestati sese suaque subiicere. Sic in vitis post


2397. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 298 | Paragraph | SubSect | Section]

quaedam per se licent concessaque [?: ] adeo etiam pia sunt, quae interdum ob circumstantias aliquas, et quasi per accidens fiunt illicita et non [?: ] da: ut, litigare in foro illis per se quidem licebat: fas quoque per se erat in idoli templo versari, et de [?: sacrifi- ] idoli comedere: sed quia id fiebat cum scandalo proximo non licebat, non conducebat aut aedificabat: quin [?: poti- ] non tantum proximum destruebat, sed etiam ipsum [?: ] cientem sub alienam potestatem subiiciebat: idest, [?: ] nerabat peccato,


2398. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 299 | Paragraph | SubSect | Section]

Indulgere (inquit) est concedere, et (ut sic dicam) obsequenter et quasi delicate tribuere. Optime ille: significat enim peramantem et facilem concessionem. Verum non semper accipitur in malam partem: ut culpandus sit qui indulget, licet proprie non indulgemus nisi mala, potissimum in Scripturis sacris, ut infra patebit. At multum interest inter Indulgere et Ignoscere. Ignoscimus post factum, indulgemus ante factum, concedendo ut fiat, citra offensionem nostram, potissimum enormen et gravem. Hinc Apostolus: Hoc autem dico secundum indulgentiam non secundum imperium. Dispensare vero


2399. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 301 | Paragraph | SubSect | Section]

tifices, 1 Paral. 14. id est, fabri lignarii. Lignalini, pro culmis aut calamis lini. Ios. 2, Abscondit eos in lignis lini. LIGO, instrumentum terrae fodiendae destinatum, non raro in hac proverbiali locutione in Sacris literis reperitur. Contundent gladios suos in ligones, et falces in vomeres: quo summa pax ac tran quillitas indicatur, ita ut homines neglectis studiis ac instrumentis belli, toti sese paci sint de dituri: Isa. 2. Plerunque autem tali externae ac corporalis pacis indicio interna


2400. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 301 | Paragraph | SubSect | Section]

ignis dicitur depinxisse totam aquam, quae erat in aquae ductu, quia flammae species videtur linguas imitari, et sic subinde ex alio in aliud insiliens arripit vicina alimenta, quasi si lingua eo extensa fuisset, aut saepius eiacularetur. LINGUA, varia habet significata figurate in sacris literis, praeterquam quod proprie notat ipsum instrumentum sermonis, aut volubilem carunculam quae in medio [?: ] est. Significat igitur primum crebro per metonymiam ipsam orationem, locutionem, aut sermonem. Sic Psal. 5 dicitur, malorum hominum lingua esse ut


2401. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 302 | Paragraph | SubSect | Section]

et totas sedes, sicut locusta subinde ex alio loco in alium [?: ] titat. Sic et Ierem. 45 comparationis gratia [?: nomin-tur ] , Multiplicabuntur prae locustis: id est, plures erunt Locustae locustarum, Nahum 3, praegrandes locustae vocantur, ut solet haec phrasis in Sacris literis significata intendere: sicut et Rex regum, et Sanctus sanctorum, et Dominus dominantium dicitur. Apocalypsis 9 pingitur locustae, quae per mundum sint grassaturae: quas [?: p- ] rique omnes de seductoribus intelligunt: Lutherus [?: is ] Arrianis exponit.


2402. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 303 | Paragraph | SubSect | Section]

in longitudine dierum: id est, semper. Sic et Thren. 5. Ut quid in perpetuum oblivisceris nostri, derelinques nos in longitudine dierum? id est, longo tempore, aut etiam semper. LONGUS, longa, longum, varie accipitur. Longus irarum, pro tardo ad irascendum ac puniendum, saepe in Sacris literis accipi, supra monui, ubi de longanimitate disserui. Ibidem quoque dixi, idem valere longus irarum, et longus spiritu. Longior est a te, vel prae te, via: seu, longior est te via. i. longius est iter, quam cui conficiendo tu par esse possis. 1 Reg. 19. Hic non est Hebraismus aut


2403. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 303 | Paragraph | SubSect | Section]

procul stetisse. i. homines fuisse iniustos, et veritas dicitur corruisse in plateis. hypotyposes elegantes, et in oculos incurrentes sunt. Longos fac funiculos tuos, Isa. 54. id est, dilata et amplia tabernaculum, tuum, ut multos capere possit, qui ad te venerint. LOQUOR, varie in Sacris literis accipitur, varie etiam construitur: et non raro, propter connexionem vocum, parum huic verbo aut actioni coniunctarum, obscuritates non leves parit. Dixi vero supra de verbo DICO, quod nonnunquam cum hoc in significatione convenit, non raro vero plurimum differt. Est autem sane


2404. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 304 | Paragraph | SubSect | Section]

Nihilominus reperitur etiam in alio sensu haec eadem locutio. ut 1 Sam. 1, Anna loquebatur super cor suum. i. in corde suo orabat, et tantum labia motabat. Loqui mendacium. Psal. 5, Perdes loquentes mendacium: i. eos qui falsa loquitur, praesertim falsam doctrinam, quae crebro in Sacris literis mendacium vocatur, quasi per excellentiam [?: ] emphasim: sicut contra, vera, crebro solet vocari ventas. Loqui stulticiam, est res stultas garrire. Contrarium [?: ] Loqui sapientiam. Isa. 9. Os loquutum est stulticiam. Proverb. 21, Vir obediens


2405. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 305 | Paragraph | SubSect | Section]

sed etiam [?:-ialius ] verbum loquendi pro generaliore ponitur: [?: si- ] , et sanguis Abel clamat. i. instat, urget et sollicitat Dei de vindicta. Vel potius dicas, locutionem [?: verba- ] pro reali poni. Nec. n. inusitata est ista figura sermonis in Sacris literis, ut verbalis sermocinatio pro tali quadam rei effectione aut ἐνεργείᾳ ponatur. Sic [?: san-is ] Abelis dicitur clamare: sic Abel Hebr. 11 per fidem adhuc loqui dicitur, dum nimirum nos suo exemplo verae fidei aut


2406. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 306 | Paragraph | SubSect | Section]

significat, et rerum etiam aliqua coniunctio est. LUGEO et Luctus, Latinis utrunque notat: et animi dolorem ob amissionem rei charae, ut mortem charissimorum, aliaque adversa ortum: et externam illam rationem cut formam vitae, ex ea tristi animi affectione profectam. Verum in Sacris literis plerunque illam externam quasi lugubrem pompam dolentium notat. Psal 35, Tamquam lugens matrem pullatus humiliabam me. Dies luctus alicuius, Gen. 27, pro morte eius accipitur. Appropin quat, inquit Esau, dies luctus patris mei, et occidam fratrem meum: i. cum


2407. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 306 | Paragraph | SubSect | Section]

Intelligit dolorem animi circumferentes de suis et aliorum peccatis, de idololatria et erroribus grassantibus, et denique etiam de cruce et perse quutione, quae piis ab impiis accidere solet. LUMBI, caro illa crassior circa spinam dorsi est. ei semen genitale aut vis procreandi a Sacris literis tribui tur, forte etiam propter adiunctos renes. Gen. 35 Deus dicit Iacobo, quod reges de lumbis eius exibunt: i. quod generabit tales posteros, qui regnaturi sint. Videtur synecdoche esse, quod lumbos pro toto homine ponit, quando quidem ex omnibus partib. corporis se men


2408. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 306 | Paragraph | SubSect | Section]

armant se, accingunt se met gladio. Quin et roboris causa cingulum addisolet. consolidat enim, et quasi in unum colligit corpus: unde multis populis latum cingulum in usu est, ut eo melius et latius constringat, uniat, et quasi consolidet corpus. Ex ista porro cinctione lumborum variae phrases in Sacris literis oriuntur: ut Proverb. 31 dicitur de muliere strenua, et bene familiam regente, ac rem familiarem administrante, Accingit fortitudine lumbos suos: id est, confortat ac confirmat se, strenuamque is praebet, sicut qui vel corroborandi corporis vel laxarum vestium impedimenta


2409. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 306 | Paragraph | SubSect | Section]

sese accingunt. Sic et Nahum 2 habetur: [?: Consor- ] lumbos, et robora potentiam valde. Helias dicitur accinxisse lumbos suos, et cucurrisse ante Achabum: pro, expeditum se reddidisse. Sic propheta quoque [?: Helis-us ] dicit ad puerum, ut se accingat, et sumpto sacro oleo inungat quendam regem: 2 Reg 4 et 9. id est ita se comparet, ut festinare possit. Solent enim vestes laxae, [?: lo-gae ] et fluctuantes, impedimento esse festinanti. Sic Dominus suos, praesertim Apostolos, et alios doctores, [?: ] bet habere lum bos


2410. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 309 | Paragraph | SubSect | Section]

id est, neque lucida solis dies, neque obscura. Lux, pro sole Iob 9. Sividi lucem: id est, si aspexi solem, ut eum adorarem. Videre lucem, Iob 33 ponitur pro vivere: sicut et illuminari luce viventium. Lux vultus, pro hilaritate, et porro etiam pro favore. Hinc illa phrasis crebro in Sacris literis reperitur: Illumina vultum tuum super nos, et miserere nostri. Quia quos amamus, laeta aut serena facie intuemur. De quo et dictum est in verbo Illuminare. Contra, tristis facies non raro Obscura dicitur, tum in aliis linguis, tum et in sacra: ut Christus dicit, Ieiunantes


2411. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 309 | Paragraph | SubSect | Section]

pro favore. Hinc illa phrasis crebro in Sacris literis reperitur: Illumina vultum tuum super nos, et miserere nostri. Quia quos amamus, laeta aut serena facie intuemur. De quo et dictum est in verbo Illuminare. Contra, tristis facies non raro Obscura dicitur, tum in aliis linguis, tum et in sacra: ut Christus dicit, Ieiunantes obscurare faciem suam, Matth. 6. id est, vultum ad tristiciam componere tum gestu, tum et colore, ut testentur se et dolere de peccatis hominum, et iam quoquenimio ieiunio ac inedia languere. Sic et Latini vultum serenum pro laeto usurpant. Lux meridiana,


2412. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 309 | Paragraph | SubSect | Section]

Or est. Adiiciemus tamen veluti appendicis loco praecedentibus. Lumen igiitur, sent et Lux, significat alias certas ac veras noticias, praesertim de Deo, seu doctrinam caelestem. Significat et quamvis rem eximiam, salutarem ac iucundam. Porro crebrae admodum sunt tales amplificationes in Sacris literis rerum secundarum et adversarum, beneficiorum et castigationum divinarum: ut tempore quidem benedictionis ac beneficentiae divinae dicatur Sol et Luna cum stellis futurus valde lucidus: contra in adversis tenebrosus: sicut supra in voce Lucis, de cap. 5 Amos. dixi.


2413. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 309 | Paragraph | SubSect | Section]

est illa Isaiae capite trigesimo: Eritque lux Lunae sicut lux Solis, et lux Solis erit septempliciter sicut lux septem dierum in die, qua alligaverit Dominus contritionem populi sui. Sane duae istae voces Lumen et Lux, crebro tum communi phrasi aliarum linguarum, tum praesertim Sacrarum literarum, pro prosperitate, felicitate ac pace sumuntur. Eregione mos Scripturae est, per Solis et Lunae obscurationem, stellarumque obtenebrationem, et similia, tristissimas ultionis divinae tempestates significare. Sic et Isaiae decimotertio, et vigesimoquarto. Hieremias


2414. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 310 | Paragraph | SubSect | Section]

faciei tristicia ac obscuritate animum imperitum et consilii inopem prodat. Quomodo doctorum et aliorum piorum lux dicatur lucere coram hominibus supra ostendi. Aliquid etiam mox de eadem re dicetur. LUCERNA, instrumentum lucens, venit a praecedente verbo. Varie autem per metaphoram in Sacris literis accipitur. David, eiusque regnum, dicitur Lucerna Israelis, 2. Sam. 21. Non egredieris ultra nobiscum in praelium, ne extinguas lucernam Israelis. id est, ne te interfecto pereat regnum, et omnis felicitas Israelis. Sic et Num 12 vox ista accipi videtur. Et, Lucerna eorum periit


2415. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 311 | Paragraph | SubSect | Section]

dubitationem sit emendum ac fruendum quidquid in macello venditur. Ubi id aliqui accipiunt de omni cupediarum ac esculentorum genere, quod hac voce Romani non tantum pro loco venditarum carnium, sed etiam aliorum obsoniorum usi sunt. Verum satis ex ipso contextu apparet, Paulum loqui tantum de sacrificatis carnibus, et macello, ubi illae tunc promiscue cum prophanis aut non sacrificatis vendi solebant. MACTATIO, significat quidem ipsam actionem mactandi: sed tamen ob Hebraeum verbum צבח zabach, quod per Latinum Macto aliquando verti


2416. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 311 | Paragraph | SubSect | Section]

accipiunt de omni cupediarum ac esculentorum genere, quod hac voce Romani non tantum pro loco venditarum carnium, sed etiam aliorum obsoniorum usi sunt. Verum satis ex ipso contextu apparet, Paulum loqui tantum de sacrificatis carnibus, et macello, ubi illae tunc promiscue cum prophanis aut non sacrificatis vendi solebant. MACTATIO, significat quidem ipsam actionem mactandi: sed tamen ob Hebraeum verbum צבח zabach, quod per Latinum Macto aliquando verti solet, significat etiam sacrificationem, quia animalia sacrificanda mactabantur. unde


2417. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 311 | Paragraph | SubSect | Section]

et macello, ubi illae tunc promiscue cum prophanis aut non sacrificatis vendi solebant. MACTATIO, significat quidem ipsam actionem mactandi: sed tamen ob Hebraeum verbum צבח zabach, quod per Latinum Macto aliquando verti solet, significat etiam sacrificationem, quia animalia sacrificanda mactabantur. unde dies mactationis Iacobi 5, significat diem sacrificii, aut solennis alicuius convivii, ad quam saginantur et servantur aliqua lautissima animalia. Sic enim indicat ille, etiam divites et potentes huius mundi saginari omni genere


2418. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 311 | Paragraph | SubSect | Section]

cum prophanis aut non sacrificatis vendi solebant. MACTATIO, significat quidem ipsam actionem mactandi: sed tamen ob Hebraeum verbum צבח zabach, quod per Latinum Macto aliquando verti solet, significat etiam sacrificationem, quia animalia sacrificanda mactabantur. unde dies mactationis Iacobi 5, significat diem sacrificii, aut solennis alicuius convivii, ad quam saginantur et servantur aliqua lautissima animalia. Sic enim indicat ille, etiam divites et potentes huius mundi saginari omni genere deliciarum, felicitatum ac


2419. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 311 | Paragraph | SubSect | Section]

significat quidem ipsam actionem mactandi: sed tamen ob Hebraeum verbum צבח zabach, quod per Latinum Macto aliquando verti solet, significat etiam sacrificationem, quia animalia sacrificanda mactabantur. unde dies mactationis Iacobi 5, significat diem sacrificii, aut solennis alicuius convivii, ad quam saginantur et servantur aliqua lautissima animalia. Sic enim indicat ille, etiam divites et potentes huius mundi saginari omni genere deliciarum, felicitatum ac voluptatum, donec veniat tempus poenae ac exitii ipsorum. Porro Isaiae 30, dies


2420. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 311 | Paragraph | SubSect | Section]

omni genere deliciarum, felicitatum ac voluptatum, donec veniat tempus poenae ac exitii ipsorum. Porro Isaiae 30, dies mactationis aut interfectionis, significat caedem aliquam bellicam et promiscuam, quae ab hostibus fit. MACERIA, sepes lapidea est. per metaphoram vero saepe in Sacris literis significat defensionem Dei, qua per se et angelos tuetur suos contra omnem iniuriam: sicut diabolus dicit, Iobum a Deo custodiri, et veluti sepe quadam muniri: et sicut Psalmus dicit, quod angelus Domini castra metetur circa pios, ut eos tueatur. Sic et Isaiae 5 depingitur defensio


2421. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 311 | Paragraph | SubSect | Section]

et post describit malorum conatum in perdendis bonis. Praeterea תרצהו therazechu, significat interficietis, aut interficere conabimini, et non peribitis. vide infra in voce SEPES. MACULA, non tantum externam aliquam contaminationem significat in Sacris, sed et veram ac seriam laesionem. ut Levitici vigesimo quarto: Si vir dederit maculam in proximum suum, sicut fecerit, sic fiat ei: fractio pro confractione, oculus pro oculo, dens pro dente: sicut


2422. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 312 | Paragraph | SubSect | Section]

suum, sicut fecerit, sic fiat ei: fractio pro confractione, oculus pro oculo, dens pro dente: sicut dederit in hominem, sic detur in eum. In eodem proculdubio sensu accipitur Deut. 17: cum prohibetur sacrificari bos aut ovis, in quo sit macula, aut ulla res mala. id est, claudum, monoculum, aegrotum, macilentum, aut ulla in parte mutilum. Eadem significatione iubetur agnus Paschalis seligi, sine macula, aut integer, aut sincerus: Exod. 12, et saepe alias. Eadem ratione de animalibus


2423. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 312 | Paragraph | SubSect | Section]

sacrificari bos aut ovis, in quo sit macula, aut ulla res mala. id est, claudum, monoculum, aegrotum, macilentum, aut ulla in parte mutilum. Eadem significatione iubetur agnus Paschalis seligi, sine macula, aut integer, aut sincerus: Exod. 12, et saepe alias. Eadem ratione de animalibus sacrificandis praecipitur. Significaverunt vero illa sacrificia corporaliter immaculata, venturum aliquando agnum vere et spiritualiter immaculatum, qui tollat peccata mundi: sicut Petrus typum hunc exponit, dicens 1. cap. suae 1. Epist. nos esse redemptos precioso sanguine agni


2424. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 312 | Paragraph | SubSect | Section]

aut ulla res mala. id est, claudum, monoculum, aegrotum, macilentum, aut ulla in parte mutilum. Eadem significatione iubetur agnus Paschalis seligi, sine macula, aut integer, aut sincerus: Exod. 12, et saepe alias. Eadem ratione de animalibus sacrificandis praecipitur. Significaverunt vero illa sacrificia corporaliter immaculata, venturum aliquando agnum vere et spiritualiter immaculatum, qui tollat peccata mundi: sicut Petrus typum hunc exponit, dicens 1. cap. suae 1. Epist. nos esse redemptos precioso sanguine agni immaculati et incontaminati, Christi. Incedire sine


2425. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 312 | Paragraph | SubSect | Section]

in potestia magistrum. Magistri mendaciorum, 2. Pet. 2, seductores vocantur: Prurientes auribus, coacervabunt sibi doctores aut magistros. 2. Tim. 4. id est, cupiditate [?: norum ] doctrinarum subinde alios atque alios doctores sectabuntur. MAGNALIA, significat in Sacris plerunque gradia opera Dei. Deut. 10. Ipse sit laus tua, et Deus tuus qui fecit magnalia et mirabilia haec, quae viderunt oculi tui. Sic et sequenti capite, et crebro alias indicat [?: ] mia opera Dei, sive in miraculis, sive in liberatione piorum, sive in castigatione impiorum


2426. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 314 | Paragraph | SubSect | Section]

ignorantia convoluta et intricata, ea doctor velati anatomia quadam, sua explicatione resolvens, distinguit: quin et animos dubiis implicatos, illaqueatos et intricatos erudiens, veluti ex quibusdam vinculis expedit, evolvit ac dissoluit. Eadem de causa et Pharisaei [?: ] nati sunt Sacrarum literarum interpretes, quia extendunt et evolvunt explanantque ea, quae ignoranti in unum quasi globum aut nodum convoluta et conclusa esse videatur. Porro Herodotus lib. 1 et 3, non tam paucos doctos, quam gentem integram hac voce notat, eamque [?: ] tam in Perside quam in


2427. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 314 | Paragraph | SubSect | Section]

scientiarum professores se quoque hoc honesto nomine orare praesumpserint. Quare nomen Magi, aut Magiae, capit significare curiosam istam scientiam divinandi et [?: in-randi ] , non sine commercio ac ope cacodaemonum agitat solitam: quam etiam ipsi Ethnici plerunque improbaverit. In Sacris quidem literis varia vocabula hac voce interpretes verterunt ferme: semper tamen res artesque malas illicitas, ac divinitus prohibitas ea notarunt: sicut Scriptura omnes divinatorum et divinationis species [?: dam- ] solique Deo futurorum praescientiam et piam patefactionem


2428. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 315 | Paragraph | SubSect | Section]

nomine Dei maledicere dicitur: et significat excommunicationem, aut anathematizationem, quae suo quodam modo hominem ligat et sathanae tradit. Nehem. 13. Propterea contendi cum eis, et maledixi eis, proieci eos ex Ecclesia, excommunicavi eos. Non procul quoque ab hac significatione distat, quod sacra illa aqua, qua suspectae de adulterio explorabantur, malediei dicebatur, et Maledicta aqua vocabatur. Numer. 5. Nisi quod illa maledictio non tam in aquam fiebat, aut in ea haerebat, quam in mulierem sontem, quae eam aquam ebibere cogebatur. Pro tali quadam sacra maledictione aut


2429. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 315 | Paragraph | SubSect | Section]

significatione distat, quod sacra illa aqua, qua suspectae de adulterio explorabantur, malediei dicebatur, et Maledicta aqua vocabatur. Numer. 5. Nisi quod illa maledictio non tam in aquam fiebat, aut in ea haerebat, quam in mulierem sontem, quae eam aquam ebibere cogebatur. Pro tali quadam sacra maledictione aut execratione videtur accipi etiam Iudicum 17, cum mater Micha devovet furem. Maledicere alicui, videtur etiam de solo iudicio dici, pro male ei ominari, aut infelicem eum iudicare. ut Iob 5. Vidi virum stultum radicantem, et maledixi habitaculo eius protinus. id est,


2430. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 315 | Paragraph | SubSect | Section]

ut Iob 5. Vidi virum stultum radicantem, et maledixi habitaculo eius protinus. id est, statim cogitavi poenas Dei ipsi imminere, non diu eum fore felicem. Maledictio porro, aut mala precatio Dei, quam supra dicimus valde realem esse, et continere ipsas laesiones aut poenas Dei, passim in Sacris literis reperitur. Gen. 4, Et nunc maledictus tu es e terra, quae aperuitos suum ad suscipiendum sanguinem fratris tui. Exponit vero mox quid nocet maledictionem e terra, nempe sterilitatem ex exitium, quae duo mala ei, Deo ita ordinante, ex ea terra provenient, unde quasi vitam et victum


2431. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 315 | Paragraph | SubSect | Section]

formulam maledicto [?: ] , execratoriamve, seu male precandi. In maledictione petere animam alicuius: pro, execrando petere ut male [?: ] , seu diris execrationibus vitam eius impetere. Iob [?: ] videtur fuisse quaedam maledictio aut execratio vicini illi sacrae, qua autores iniuriarum ac facinorum diris [?: ] sunt soliti, sicut supra de Michae matre audiamus. Fuit autem talis execratio etiam Ethnicis usitata, nec inefficax, cum iustas causas habuit: ut cum sacerdotes [?: A-ienses ] devovisse Alcibiadem, et Romani M.


2432. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 316 | Paragraph | SubSect | Section]

et benedictio. Ponitur vero emphaseos causa, abstractum pro concreto et eius subiecto, Maledictum pro maledicto homine, et porro peccatum pro peccatore, iustitia pro iusto homine, et benedictio pro benedicto: sicut Latini Scelus, pro scelerato dicere solent. MALEFACERE, non uno modo in Sacris literis accipitur. Alias enim laedere significat: Deut. 26. Malefecerunt nobis Aegyptii: pro, afflixerunt, ut mox ibi clarius dicitur. Alias cum dicitur, iurare malefacere aut benefacere, Levit. 5, posset videri significare omnis generis actiones intra ista duo extrema positas: ut


2433. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 316 | Paragraph | SubSect | Section]

Deum nec benefacere, nec malefacere. id est, nec iuvare bonos, aut eius opem implorantes: nec punire malos, aut peccantes. MALIGNUS, plerunque significat nimiam quandam, et quasi invidam parcitatem: sicut contra Benignitas, beneficentiam et studium sublevandi homines. Hinc in Sacris literis dicitur Malignum cor. Deuteronomii 15. Dando dabis ei, neque erit malignum cortuum, cum dederis ei. pro, hilari ac spontaneo animo iuvabis eum. Paulo post dicit paulo clarius, Ne sit durum in oculis tuis: id est, ne tibi sit grave, ne quasi invitus gemensque ei benefacias. In eodem


2434. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 316 | Paragraph | SubSect | Section]

innata est, vocat malignos. Habet ea versio etiam verbum Malignor, et participium Malignans: credo in hoc excogitatum, ut verbum πονηρεύω (praesertim in Psalterio, quod pene ad verbum ex Graeco translatum est) exprimeret. In aliis alio qui libris Sacrarum literarum non perinde reperitur, sicut et Latinis est inusitatum. Credo sane etiam ipsum πονηρεύω a Septuaginta excogitatum, ad exprimendum Hebraeum Hera. MALLEUS, notae significationis vox est: sed habet etiam quasdam obscuras et


2435. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 316 | Paragraph | SubSect | Section]

praesertim cor hominis, eius mali habitus saevitia, pravae cogitationes ac motus animi, et denique omnes actiones. Hoc idem malum etiam Malum culpa vocari solet, et sub nomine peccati aut iniustitiae rectisime comprehenditur: si modo etiam haec ipsa vocabala in sua plena significatione, ut in Sacris literis, accipiantur. Malum naturale est omnis destructio divinae ordinationis in creaturis non intelligentibus, et etiam in homine, quatenus est non intelligens: ut sunt morbi, mors, et omnis omnino destructio. Haec etiam mala ponae dicuntur, et sub nomine Mortis et poenae rectissime


2436. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 317 | Paragraph | SubSect | Section]

In malo eorum succidet eos. Malum eorum vocat, quod aliis moliuntur: eo ipso malo aut calamitate, Deum illos obruiturum ait. Totus versus est: Ipse rependet eis iniquitatem eorum, et malo ipsorum perdet eos. Malum esse aliquid in oculis alicuius: pro, displicere ei, valde usitata phrasis est in Sacris literis. Gen. 21. Et malus fuit hic sermo in oculis Abrahae valde: pro, displicuit ei, aegre tulit, quod Sara iubebat eiici ancillam Agar, et Ismaelem filium ex domo sua. In oculis Moysis fuit malum, Num. 11. De hac phrasi dictum est supra, in praepositione CORAM: et postea dicetur in


2437. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 318 | Paragraph | SubSect | Section]

ac spiritus reprehensione, A κακία porro, aut κακὸν, venit verbum κακόω, quod significat affligo: de quo nihil nunc attinet loqui prolixius, satis alioqui est in Sacris literis usitatum et notum, ac ex suo primitivo iudicari potest. MAMMON vox tantum in novo Testamento reperitur, idque solum Matth. 6. et Lucae 16. Videtur autem omnino in utroque loco divitias significare. Dicit enim Christus, neminem posse simul Deo et Mammonae servire. et


2438. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 318 | Paragraph | SubSect | Section]

dicit, lingua Poenorum vocari sic lucrum, et eam linguam Hebraeae affinem esse: quod et Priscianus annotavit. Alii volunt Syriacam esse vocem. Cuiuscumque autem demum linguae Hebraeam attingentis vox sit, verisimile certe est, eam venire a verbo Haman, quod significat augere, multiplicare: et in Sacris literis valde usitatum est. Inde porro uenit Hamon, quod quamvis multitudinem sive hominum siue aliarum rerum declarat. Videtur etiam proprie notare divitias non semel, praesertim tamen Psal. 37. Melius est [?:-dicum ] iusto, vel iusti, quam Hamon multitudo aut


2439. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 319 | Paragraph | SubSect | Section]

ipsum vere caelestem panem, cuius merito ac vivificatione essemus spiritualiter pascendi, et in aeternum victuri. MANDO צוה Ziva, non tantum praecipere in Sacris literis significat, ut plerunque accipitur: sed etiam promitto, offero bona, atque adeo et benefacio. ut Levit. 26, Mandabo benedictionem meam vobis. et Deut. 28, Mandabit Iehova tecum benedictionem in horreis tuis. id est, promittet, dabit, aut etiam mittet Sicut et Latinis verbum


2440. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 319 | Paragraph | SubSect | Section]

notat. Secundo Samuelis decimotertio: Quare sic es macer in mane in mane. id est, in dies magis: quod animadverto, cum mane venio te salutatum. semper igitur sequenti mane es magis macilentus, quam priore. Aliquando etiam tantum semel positum mane talem vim obtinet. Amos quarto: Afferte mane sacrificia vestra. id est, quolibet die. Psalm. 92. Annunciare mane misericordiam tuam. id est, singulis diebus. Mane surgere, et aliquid agere, pro sedulo aliquid agere. Ierem. vigesimoquinto: Et locutus sum ad vos mane consurgens et loquens. Sic etiam mox ibidem: Et misit ad vos prophetas


2441. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 320 | Paragraph | SubSect | Section]

21. Veniet mane, et ecce nox. id est, etiam si venerit mane proprie acceptum, tamen non veniet metaphoricum, sed erit nox metaphorica. Sic alibi: Expectavimus lucem et ecce tenebrae. MANEO, non magnam requirit explicationem, quod nullam admodum obscuram significationem aut phrasin in Sacris literis habeat. Manere aliquando significat habitare, aut etiam aliquandiu solum morari, vel divertere. Ioan. 1. Viderunt ubi maneret, et manserunt ea die apud eum. Ioann. 8. Servus non manet in domo in aeternum, filius manet. Manere in Christo, et Christum in aliquo, Ioann. 6 et


2442. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 320 | Paragraph | SubSect | Section]

Vel diriget eos pro sua aequitati Mansuetudo vero Graece πραότης, tractabilitas est. [?: ] ron. Mansuetudo, inquit, illa est, quae nulla passione [?: ] batur, et specialiter ira et furore non rumpitur. MANUS, in Sacris multa et admodum varia [?: ] parit etiam non paucas obscuras phrases, de quibus aliquid paulo prolixius dicendum est, quo fieri possit ordine. A` variis autem quasi proprietatibus manus, varia significata et Hebraismi deducuntur: tametsi [?: ] similes locutiones


2443. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 324 | Paragraph | SubSect | Section]

aut reperit: pro, dives factus est. Levit. 25, Si apprehenderit manus peregrini. [?: Co- ] non apprehendere, aut non attingere: Levit. 5. [?: Si- ] attingat manus eius sufficientiam agni: id est, Si tam [?: ] per sit, ut nequeat emere agnum ad sacrificium, [?: ] care manum alicuius. id est, quo quo modo eum confirmare: Ierem. 23, Pseudoprophetae confortaverunt [?: ] malorum ita, ne convertantur a malitia sua. pro, in sua impoenitentia eos confirmarunt. Sic Ier. 35. Confortate manus remissas. Zach. 8.


2444. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 326 | Paragraph | SubSect | Section]

eum sensum habens, quasi tales [?: excommunicati- ] iam Ecclesiae sanandi serventur: sed tanquam peccates ad mortem, utpote pertinaces hostes Christi, [?: ] mo iudicio puniendi tradantur, dedanturque. MARCIDUS. Vide PUTRIS. MARE, vox latius patet in Sacris, quam in prophanis Scriptoribus. Nam non tantum istud magnum falsum mare significat: sed etiam stagna, praesertim maiora: unde tam crebro, praesertim in novo Testamento, nominantur hac voce illa Iudaica stagna: ut [?: M-- ] Tyberiadis, mare Genesareth, mare Mortuum. Ideo vero


2445. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 327 | Paragraph | SubSect | Section]

Isaiae 42, dicitur convertenda ad Christum. Significatur autem ingens numerositas gentium et civitatum, mare mediterraneum accolentium, quos Scriptura convertendos esse ad Dominum prophetat. Mare meum, 1. Reg. 7. et 2. Reg. 25, significat amplissimum quoddam labrum aereum, in quo sacerdotes sacrificaturi sese abluebant: quod fecerat Salomon, cum templum extruxit: et Nabuchodonosor fregit, ac Babylonem transtulit. MARITUS, et MARITARI, forte infra in voce VIDUITAS exponetur. Hoc tantum interea observetur, quod terram maritari, incoli, ac frequentari, Isa. 26 significat.


2446. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 327 | Paragraph | SubSect | Section]

MARITUS, et MARITARI, forte infra in voce VIDUITAS exponetur. Hoc tantum interea observetur, quod terram maritari, incoli, ac frequentari, Isa. 26 significat. inquit enim: Et terra tua maritata. et mox, Et terra tua maritabitur: id est, incoletur. MASCULUS solet aliquando in Sacris eximium significare: sicut et Latini dicunt mascula consilia, aut masculam virtutem. Malach. 3. Maledictus dolosus, in cuius grege est masculus: et cum voverit, offert Domino corruptum: opponitur ergo hic vox masculus, corrupto aut vitiato. Sic et Esdr 8 Et cum eo genealogia


2447. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 328 | Paragraph | SubSect | Section]

ut foetus ederetur, ubi tum partus, tum mater in praesenti periculo mortis versatur. Significat autem ista proverbialis locutio, rem aut homines esse deductos in summum et praesentissimum discrimen, unde sine singulari ope Dei effugere nequeant. MATUTINUM tempus multa significat in Sacris, quorum pleraque ex adverbio Mane supra exposito intelligi possunt. Pauca igitur quaedam huic voci propria adhuc adiiciam. Exitus matutines vocat Psal. 65, homines habitantes ea loca, ubi nobis sunt ortus solis: quasi dicas, Orientales. Et timebunt qui habitant extrema a


2448. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 328 | Paragraph | SubSect | Section]

ac maxime proprie, significat intentam cogitationem. ut cum Psal. 1 [?: describ- ] minem vere pium, quod soleat meditari, summam suam oblectationem habere in lege Dei, die ac [?: ] Sic Iosuae 1 praecipitur tum ipsi, tum et omnibus gubernatoribus, ut in Sacris literis perpetuo meditentur. [?: ] et Isaac dicitur Gen. 24, egressus esse in agrum, ad [?: ] tandum. In hac significatione crebro huic verbo, [?: ] ius nomini adiungitur, Cor. ut, meditatio cordis [?: ] intelligentiae:


2449. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 329 | Paragraph | SubSect | Section]

in corde terrae erit filius hominis, Matth 12 pro, in medio terrae, aut in terra ipsa. Omnino medium pro interiore loco aut parte alicuius rei multum usurpatur, ferme in omnibus linguis. MEDIATOR, Graece Μεσίτης: Graecam vocem putat Erasmus Sacris literis peculiarem esse: ac dubitat, an Latine Mediator, conciliator, aut intercessor vertendum sit. Mediator is dicitur, qui inter duos parum inter se congruentes, aut etiam sibi invicem hostes medius est, et utriusque nomine cum altero agit, promovens aliquam conciliationem, coniunctionem,


2450. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 330 | Paragraph | SubSect | Section]

tantum doctrinam et cultum caeteris doctoribus clarius ac plenius a caelesti patre accepit, eiusque omnem voluntatem nobis plene ex sinu caelestis patris revelavit: sed etiam patrem nobis reconciliavit sua passione, oratione, et intercessione, oblato semetipso in unicum et perfectum propitiatorium sacrificium. de qua parte mediationis docet Paulus 1. ad Tim. 2: Denique est mediator, perpetuo per suum verbum ac Sacramenta homines ad reconciliationem ac thronum gratiae invitando, et vicissim eis a patre sua intercessione applicationem sui beneficii, remissionem peccatorum, et alia omnia bona


2451. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 330 | Paragraph | SubSect | Section]

nobis plene ex sinu caelestis patris revelavit: sed etiam patrem nobis reconciliavit sua passione, oratione, et intercessione, oblato semetipso in unicum et perfectum propitiatorium sacrificium. de qua parte mediationis docet Paulus 1. ad Tim. 2: Denique est mediator, perpetuo per suum verbum ac Sacramenta homines ad reconciliationem ac thronum gratiae invitando, et vicissim eis a patre sua intercessione applicationem sui beneficii, remissionem peccatorum, et alia omnia bona impetrando: sicut Epistola ad Hebraeos prolixe eius functionem ac mediationem, tum illam temporariam, unoque


2452. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 330 | Paragraph | SubSect | Section]

ac Sacramenta homines ad reconciliationem ac thronum gratiae invitando, et vicissim eis a patre sua intercessione applicationem sui beneficii, remissionem peccatorum, et alia omnia bona impetrando: sicut Epistola ad Hebraeos prolixe eius functionem ac mediationem, tum illam temporariam, unoque sacrificio passionis suae peractam, qua olim Deum generi humano demeruit ac placavit: tum et istam perpetuam, qua nobis adhuc quotidie istum suorum meritorum thesaurum, in illo caelesti tabernaculo apud thronum gratiae versando applicat. quare etiam ad hoc perpetuo vivit, ut semper pro iis qui fide


2453. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 330 | Paragraph | SubSect | Section]

ut semper pro iis qui fide eum accedunt, intercedat. Dicitur porro Christus mediator novi et melioris testamenti aut foederis, Hebr. 8 et 9: quia conciliatoris est, reductis in gratiam partibus, eas aliquo foedere sibi invicem obstringere, aut obligare: quod et Moyses Exodi 24. et Christus in Sacra coena fecit. MEDULLA, est longe suavissima pars carnium, et unde succo pinguissimo caro rigatur. Inde fit, ut per metaphoram pro quavis optima parte, praesertim alimentorum, ponatur. Gen. 45: Ut comedat medullam terrae, id est, vel fruatur nobilissimis fructibus huius terrae,


2454. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 330 | Paragraph | SubSect | Section]

flumina torrentium mellis et butyri: id est, non benedicet Deus impiis, ut copia rerum ad victum utilium fruantur cum reliquis piis, aut coetu Dei. Quia mel largius sumptum, facile in choleram vertitur, ideoque insalubris est talis eius sumptio: ideo per similitudinem pene proverbialiter dici in Sacris solet. Petitur hinc praeceptum de moderato omnium rerum bonarum usu, ac in universum de adhibendo in rebus agendis [?:-do ] . Proverb. 25. Sicut comedere mel multum, non [?: ] bonum: sic investigatio aut scrutatio gloriae eorum [?: ] est gloria.


2455. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 331 | Paragraph | SubSect | Section]

] malam, et avariciam, quae est idololatria, ob quae venit ira Dei in filios contumaciae. MEMINISSE alicuius, crebro metaleptice in Satis significat, alicuius curam habere, opitulari ei, eum [?:-ve ] fovere: iuxta illam generalem Regulam, Quod verba noticiae in Sacris etiam sequentes motus significent. Psal. 25, et 105, Secundum misericordiam tuam memento mei. Et latro in cruce clamat: Domine, cum veneris [?: ] regnum tuum, memento mei. Deus certe omnia novit, et omnium meminit: sed non speculativa, verum totius practica, eaque


2456. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 331 | Paragraph | SubSect | Section]

pro, quis te celebrabit? Meminisse etiam fidere significat, Psal. vigesimo, Illi in curribus et illi in equis (scilicet fiduciam [?:-am ] habent) nos autem in nomine tuo recordabimur: id est, tuo nomini aut tibi fidemus, et contra eos pugnabimus. Sic omnino etiam in Sacra coena videmur vox haec accipi, cum Christus iubet nos edere ac bibere corpus et sanguinem suum, in memoriam ipsius: id est, ut moniti, fretique eo foedere, ipso eiusque passione fidamus, et alios quoque ad talem fiduciam exci [?:--us ] . Contra etiam Meminisse aliquando in


2457. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 331 | Paragraph | SubSect | Section]

quod Deus vult suum memoriale esse in ipso Meschia, seu in eo, et per eum coli, quia ipse solus est ostium et via ad patrem. Sic rectissime illud Ps. 30 exponi posset, Confitemini memoriae, aut celebrate memoriam sanctitatis eius: id est, Meschiam sanctum eius. Memoriale aliquando etiam ipsum sacrificium notat. Levitici secundo: Et adolebit sacerdos memoriale eius: id est, sacrificium, quod reducet offerentem in memoriam Domino. Hac quoque ratione Meschias est verum memoriale Domino. Memorari nomen alicuius: 2 Samuelis 18, Non est mihi filius, qui faciat memorari nomen meum: id est,


2458. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 331 | Paragraph | SubSect | Section]

ipse solus est ostium et via ad patrem. Sic rectissime illud Ps. 30 exponi posset, Confitemini memoriae, aut celebrate memoriam sanctitatis eius: id est, Meschiam sanctum eius. Memoriale aliquando etiam ipsum sacrificium notat. Levitici secundo: Et adolebit sacerdos memoriale eius: id est, sacrificium, quod reducet offerentem in memoriam Domino. Hac quoque ratione Meschias est verum memoriale Domino. Memorari nomen alicuius: 2 Samuelis 18, Non est mihi filius, qui faciat memorari nomen meum: id est, qui portando nomen meum, dum dicitur Titius Absolonis filius, me hominibus in


2459. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 331 | Paragraph | SubSect | Section]

MENDACIUM, et verbum MENTIRI, cum eandem vim habeant, forte coniungenda essent: sed tamen sequar alphabeticam seriem. Lector ipse, legendo utranque vocem, eiusue explicationem coniungat. Mendacium communiter est, sermo dissonans a rei veritate, et ad hominum damnum tendens. Sed in Sacris literis, sicut et contraria voxueritas, multo latius patet. Nam primum significat omnem fraudem, dolum ac imposturam, tum in contractibus tum etiam in communi vita: ut est delatio, adulatio, calumnia, sophistica, et similia. Sic hanc vocem accipit Paulus Ephes. 4, cum iubet Christianos


2460. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 332 | Paragraph | SubSect | Section]

ipsam summam partem aut potentiam, quamque ab anima nonnunquam Aristoteles separat, cum dicit solam mentem ab extra venire, nempe animam rationalem, quae et primaria est: ut Lucae 24, Tunc aperuit ipsorum mentem, ut intelligerent Scripturas. i. illuminavit eorum rationem, ut intelligere possent Sacras literas, earumque veram sententiam percipere. Haec eadem pars crebro in Sacris literis etiam Cor vocatur, quia in corde Sacrae literae animam collocant, sicuti et veteres Graeci. Eadem igitur plane vis sensusque est, quod Deus dicitur Actorum 16 aperuisse cor Lidae, ut attenderetiis


2461. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 332 | Paragraph | SubSect | Section]

cum dicit solam mentem ab extra venire, nempe animam rationalem, quae et primaria est: ut Lucae 24, Tunc aperuit ipsorum mentem, ut intelligerent Scripturas. i. illuminavit eorum rationem, ut intelligere possent Sacras literas, earumque veram sententiam percipere. Haec eadem pars crebro in Sacris literis etiam Cor vocatur, quia in corde Sacrae literae animam collocant, sicuti et veteres Graeci. Eadem igitur plane vis sensusque est, quod Deus dicitur Actorum 16 aperuisse cor Lidae, ut attenderetiis quae dicebantur a Paulo. Haec pars aut potentia animae notatur, cum dicitur


2462. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 332 | Paragraph | SubSect | Section]

animam rationalem, quae et primaria est: ut Lucae 24, Tunc aperuit ipsorum mentem, ut intelligerent Scripturas. i. illuminavit eorum rationem, ut intelligere possent Sacras literas, earumque veram sententiam percipere. Haec eadem pars crebro in Sacris literis etiam Cor vocatur, quia in corde Sacrae literae animam collocant, sicuti et veteres Graeci. Eadem igitur plane vis sensusque est, quod Deus dicitur Actorum 16 aperuisse cor Lidae, ut attenderetiis quae dicebantur a Paulo. Haec pars aut potentia animae notatur, cum dicitur aliquis esse traditus in reprobam mentem: nempe cum


2463. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 333 | Paragraph | SubSect | Section]

exitium ipsorum. Nam mensa nos alit, reficitque, et suo quodam modo causa vitae est, at laqueus est praesentissimum instrumentum exitii. Per metaphoram igitur hae duae voces ad omne bonum, et omne exitiale ac noxium transferuntur. Paulus Rom. 11 exponit hoc dictum, de eo quod ipsemet Meschias, Sacrae literae et vera religio versa sunt incredulis Iudaeis in extremum exitium. Prover. 9 dicitur sapientia aedificasse domum, et praeparasse mensam aut convivium, omnesque ad eam invitare: ubi mensa per metaph. aut hypotyposin salutaria praecepta notat. Isaiae 28, dicuntur omnes mensae


2464. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 333 | Paragraph | SubSect | Section]

comedet panem in regno caelorum. Sed de hac re aliquid in voce PANIS. Mensae numulariorum fuerunt in templo et foro, sicut et nunc sunt in magnis urbibus, ubi vel commutatio, vel transcriptio, vel etiam ad foenus erogatio pecuniae fiebat. Sic igitur etiam in templo erant, ut volentes pecudes ad sacrificia emere, haberent in promptu pecuniam, sed maximo foenore acceptam. Eas igitur mensas Christus in templo subvertit, et ad eum morem alludit Luc. 19 inquiens: Quare non dedisti pecuniam meam ad mensam, ut ego veniens cum usuris exegissem illam? Solebant enim mensarii illi a quibusvis


2465. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 333 | Paragraph | SubSect | Section]

Mensa Domini despecta est, Malach. 1. Aliqui, per mensam altare significari putant: inter quos et Kimhi est. Hinc Papistici seductores tuentur suam depravationem, 1 Corinth. 10, quod ibi mensam pro altari interpretantur. Verum mendacium est nimis palpabile. Clare. n. Paulus ibi de conviviis Sacris agit, et dicit comedentes accumbere: ut necesse sit de vera mensa convivii, in loco Sacro habiti, Pauli verba accipere. Quod Lazarus dicitur cupivisse saturari de micis, quae cadebant de mensa


2466. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 334 | Paragraph | SubSect | Section]

quod ibi mensam pro altari interpretantur. Verum mendacium est nimis palpabile. Clare. n. Paulus ibi de conviviis Sacris agit, et dicit comedentes accumbere: ut necesse sit de vera mensa convivii, in loco Sacro habiti, Pauli verba accipere. Quod Lazarus dicitur cupivisse saturari de micis, quae cadebant de mensa divitis: forte est aliqua allusio ad tyrannicum potentum morem, de quo Iud. 1 inquit Adonibezek: LXX reges mutilati pollicibus manuum et pedum suorum, colligebant micas sub mensa mea.


2467. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 334 | Paragraph | SubSect | Section]

dieb. constantem. Num. 11, Usque ad mensem dierum. Deut. 21, Lugebit patrem suum et matrem suam mensem dierum. i. unum totum mensem. 11. Mensis crebro pro ipso novilunio aut prima die mensis ponitur. Num. 29, Praeter holocaustum mensis: i. novilunii, aut primae diei, quae illis semper sacra erat, et singularibus quibusdam caeremoniis aut sacrificiis peragebatur, quae describuntur Numer. 28. Sic opinor de novilunii festo accipi, quod Amos 8 dicebant divites: Quando transibit novilunium et sabbathum, ut vendamus frumentum? Nam illis solennitatib. non licebat aliquid publice


2468. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 334 | Paragraph | SubSect | Section]

Deut. 21, Lugebit patrem suum et matrem suam mensem dierum. i. unum totum mensem. 11. Mensis crebro pro ipso novilunio aut prima die mensis ponitur. Num. 29, Praeter holocaustum mensis: i. novilunii, aut primae diei, quae illis semper sacra erat, et singularibus quibusdam caeremoniis aut sacrificiis peragebatur, quae describuntur Numer. 28. Sic opinor de novilunii festo accipi, quod Amos 8 dicebant divites: Quando transibit novilunium et sabbathum, ut vendamus frumentum? Nam illis solennitatib. non licebat aliquid publice emere aut vendere, quia erant divinitus solis sacris


2469. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 334 | Paragraph | SubSect | Section]

aut sacrificiis peragebatur, quae describuntur Numer. 28. Sic opinor de novilunii festo accipi, quod Amos 8 dicebant divites: Quando transibit novilunium et sabbathum, ut vendamus frumentum? Nam illis solennitatib. non licebat aliquid publice emere aut vendere, quia erant divinitus solis sacris actionibus prorsus destinatae. Sic Isaiae 66 praedicitur, in regno Meschiae fore perpetuos menses et Sabbatha: id est, novilunia: nempe omnibus dieb. a piis vere esse colendum Meschiam, ac patrem eius caelestem. In primo in 14 mensis: Num. 9 Ezech. 1 et 20 pro in primo mense, in 14 die


2470. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 335 | Paragraph | SubSect | Section]

mercator in populo tuo: i. deceptor, impostor: ne circumeas decipiendo et circumveniendo homines. Sic caupo male audit apud Latinos, et cibatrix, aut obsoniorum venditrix. ZONA Hebraeis etiam scortum denotat. MERCENARIUS: Vide infra paulo post in MERCES. MERCES, rarius in Sacris literis in propria significatione usurpatur, praesertim ubi proprie de religione agitur. ut Rom. 4, Operanti autem merces imputatur non secundum gratiam, sed secundum debitum. [?:-em ] , Mercenarius dignus est mercede sua. Crebro autem ponitur pro quocunque fructu operis,


2471. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 335 | Paragraph | SubSect | Section]

in deteriorem partem, pro infideli ministro aut pastore. contra Paulus etiam de bono ac fideli usurpat, cum inquit: Dignus est mercenarius mercede sua. tametsi ille dicat Operarius, 1 Timothei 5. MEREOR et Meritum vocabula tractare nihil attineret, cum non reperiantur in Sacris literis, in hac praesertim significatione, ut homines quid quam boni apud aut erga Deum mereri dicantur: cumque nostri sit instituti, tantum Sacrarum literarum locutiones obscuriores explicare. In malam alioqui partem, pro merito poenae aliquoties vox haec in Vulgata versione reperitur: ut


2472. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 335 | Paragraph | SubSect | Section]

mercede sua. tametsi ille dicat Operarius, 1 Timothei 5. MEREOR et Meritum vocabula tractare nihil attineret, cum non reperiantur in Sacris literis, in hac praesertim significatione, ut homines quid quam boni apud aut erga Deum mereri dicantur: cumque nostri sit instituti, tantum Sacrarum literarum locutiones obscuriores explicare. In malam alioqui partem, pro merito poenae aliquoties vox haec in Vulgata versione reperitur: ut Hebrae. 10. Quanto putatis deteriora merebitur supplicia qui filium Dei conculcaverit? Iob 6, Peccata mea, quibus iram merui. et alias, Meritum


2473. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 335 | Paragraph | SubSect | Section]

et alias, Meritum porro in bonam partem acceptum, est aut dicitur plerunque aliquod indebitum officium alteri praestitum, quo eum tibi obliges et devincias, ut praemio aliquo id factum vel ex pacto, vel alioqui ex communi aequitate teneatur. Caeterum ut ad ipsam vocem revertamur, cum nulla in Sacris literis meritorum humanorum mentio fiat, mirari quis possit, unde haec vox patribus, praesertim Latinis, adeo in os ac calamum, omnesque eorum chartas pervaserit. Ego hanc inter alios puto esse occasionem, quam iam breviter exponam. Primûm, mox declinante Latinae linguae puritate, hoc est,


2474. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 336 | Paragraph | SubSect | Section]

supplicia: quae versio proculdubio circa eadem illa tempora declinantis Latini sermonis facta est. Cum vero verbum mereri, in hunc abusum devenit: facile mox et id accessit, ut eius nomen eadem abusione poneretur pro omni eo quo aliquis aliquid boni consequeretur vel iure, vel gratis. Quod vero Sacrae literae damnent meritum nostrorum operum, in alio scripto abunde probavi. Caeterum in Ecclesiasticis precibus, et in sanctorum patrum scriptis receptae pridem sunt haevoces, Mereri et merita: sed hac significatione, ut merita vocentur cuncta pietatis officia, quae Deus dignatur


2475. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 336 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] paratur nuncio fideli, bona nova afferenti: quia [?: ] afferat desideratum bonum, et veluti refocillet ac instauret exhaustum. Sic et nubes roscida in messe, celebratur Isaiae decimo octavo. Cantus, iubilatio et [?: ] cia messis ac vindemiae multum in Sacris literis [?: ] bratur: quia tunc solent homines de copia [?: fruct- ] valde laeti esse, iubilare et canere: et alioqui tempus ipsum laetum amoenumque est. METIOR, pro


2476. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 338 | Paragraph | SubSect | Section]

Ecclesia, ubi qui vult esse omnium maximus, ordinatione Christi omnium debet esse minister. Actorum decimotertio Ministrantibus autem illis, id est (ut Chrysostomus interpretatur) praedicantibus. praecesserat enim, quod erant prophetae et doctores, non missifices: quo in Erasmi versione, vocem sacrificantibus adversarii trahunt: qui tamen abunde in Annotationibus declarat, se intelligere de praedicatione verbi. In Graeco est λειτουργούντων, quod publica aliqua functione, magis tamen laboriosa aut sumptuosa, quam honorifica


2477. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 338 | Paragraph | SubSect | Section]

nono, coniunguntur [?: ] duo vocabula διακονία τῆς λειτουργίας, ministratio [?: col-nis ] , etc. Roman. 15, vocat se Paulus liturgum aut [?: ] strum Christi erga gentes, seque sacrificare [?: Evang-on ] Christi: id est, praedicando Evangelium rem [?: acc-ptissimam ] Deo facere. In eodem capite utitur [?: ] λειτουργέω, pro conferre eleemosynam in [?: sustentatio- ] piorum


2478. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 339 | Paragraph | SubSect | Section]

tuis beneficiis. Ne minuatur coram te omnis labor, qui invenit nos: id est, ne videatur tibi parvus. Collegerunt multiplicans et minvens, Exod. decimo sexto. id est, alius plus, alius minus. Et mox: Non superabundavit multiplicans. id est, qui multum collegit. Minor pro iuniore, etiam in Sacris, sicut et in prophanis autoribus, ponitur: ut Cato maior, Cato minor. Minimus aut parvus potius erit in mille, et exiguus in gentem robustam: allusio est ad procreationem et augmentum posteriorum. Sed sic vaticinans de regno Christi, dicit etiam minimos doctores esse conversuros multos


2479. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 340 | Paragraph | SubSect | Section]

decimoquarto. Cor cognoscit amaritudinem animae suae, nec immiscebit se laeticiae eius alienus. pro, unusquisque proprie sentit sua gaudia, et suos dolores: alii non admodum fiunt eorum participes. Lucae decimotertio, dicitur Pilatus quorundam Galilaeorum sanguinem miscuisse cum eorum sacrificiis: id est, inter sacrificandum eos iugulasse, ut simul cum pecudum oblatarum sanguine, etiam sacrificantium sanguis flueret: sicut ille inquit, — Qui patrem obtruncat ad aras. Miscere vinum, saepe significat propinare: quia propinantes fortibus illis vinis, et pro more


2480. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 340 | Paragraph | SubSect | Section]

cognoscit amaritudinem animae suae, nec immiscebit se laeticiae eius alienus. pro, unusquisque proprie sentit sua gaudia, et suos dolores: alii non admodum fiunt eorum participes. Lucae decimotertio, dicitur Pilatus quorundam Galilaeorum sanguinem miscuisse cum eorum sacrificiis: id est, inter sacrificandum eos iugulasse, ut simul cum pecudum oblatarum sanguine, etiam sacrificantium sanguis flueret: sicut ille inquit, — Qui patrem obtruncat ad aras. Miscere vinum, saepe significat propinare: quia propinantes fortibus illis vinis, et pro more illius regionis affundebant


2481. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 340 | Paragraph | SubSect | Section]

pro, unusquisque proprie sentit sua gaudia, et suos dolores: alii non admodum fiunt eorum participes. Lucae decimotertio, dicitur Pilatus quorundam Galilaeorum sanguinem miscuisse cum eorum sacrificiis: id est, inter sacrificandum eos iugulasse, ut simul cum pecudum oblatarum sanguine, etiam sacrificantium sanguis flueret: sicut ille inquit, — Qui patrem obtruncat ad aras. Miscere vinum, saepe significat propinare: quia propinantes fortibus illis vinis, et pro more illius regionis affundebant aquam. Proverbiorum nono: Miscuit vinum, et proposuit. Et mox, Bibite vinum


2482. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 340 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] cere gentes non miserebitur, pro, non definet [?: ] misericordia. Sic misericordia, pro misericorditer [?: ] accipitur, etiam in illo celebri dicto Oseae [?: se--- ] , et Matthaei nono ac duodecimo. Misericordiam [?: ] et non sacrificium: id est, flagito potius misericordiam, beneficentiam erga miseros, quam ceremoniam istam operum, in qua vos proram et puppim infeliciae collocatis. Secundo Paralipomen. trigesimoquinto: Reliquum verborum Iosiae et misericordiae [?: ] pro, beneficia et benigne facta eius.


2483. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 342 | Paragraph | SubSect | Section]

in dilecto. Sed de harum vocum vicinitate ac differentia, etiam supra aliquid dictum est, et postea Deo volente aliquid dicetur. MINCHA Hebraice, proprie munus, significat etiam prophanum. Crebro vero usurpatur de [?: ] quadam oblatione. Fuit quidem usus huius vocabuli in Sacris, etiam ante Mosen: et Abelis et Caini oblationes vocantur Mincha. Sed postea Moyses vocabulum Mincha potissimum oblationes ex puriore farina, [?: ] similam vocant, factas. Varia vero fuerunt [?: sacrif-- ] inter alia etiam fuit unum ordinarium ac perpetua quod et


2484. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 342 | Paragraph | SubSect | Section]

de [?: ] quadam oblatione. Fuit quidem usus huius vocabuli in Sacris, etiam ante Mosen: et Abelis et Caini oblationes vocantur Mincha. Sed postea Moyses vocabulum Mincha potissimum oblationes ex puriore farina, [?: ] similam vocant, factas. Varia vero fuerunt [?: sacrif-- ] inter alia etiam fuit unum ordinarium ac perpetua quod et iuge est vocatum. Nam alia pleraque aut [?: ] tione festorum, aut personarum offerentium fiebant. Hoc igitur perpetuum ordinarium aut iuge [?: sacrif- ] describitur potissimum Numeri vigesimooctavo.


2485. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 342 | Paragraph | SubSect | Section]

] similam vocant, factas. Varia vero fuerunt [?: sacrif-- ] inter alia etiam fuit unum ordinarium ac perpetua quod et iuge est vocatum. Nam alia pleraque aut [?: ] tione festorum, aut personarum offerentium fiebant. Hoc igitur perpetuum ordinarium aut iuge [?: sacrif- ] describitur potissimum Numeri vigesimooctavo. Constabat autem duobus agnis anniculis, [?: quo- ] nus mane offerebatur, alter vesperi cum adiuncto in Mincha, quod erat similae perfusae oleo decima per Ephi. Hoc sacrificium et munus iuge, ordinarium aut perpetuum praedicit


2486. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 342 | Paragraph | SubSect | Section]

Hoc igitur perpetuum ordinarium aut iuge [?: sacrif- ] describitur potissimum Numeri vigesimooctavo. Constabat autem duobus agnis anniculis, [?: quo- ] nus mane offerebatur, alter vesperi cum adiuncto in Mincha, quod erat similae perfusae oleo decima per Ephi. Hoc sacrificium et munus iuge, ordinarium aut perpetuum praedicit Daniel capite nono, undecimo et duodecimo, aboliturum esse Antiochun et Antichristum, et contra in templo collocaturum abominationem desolationis. Quomodo autem id [?: ] verit Antiochus, et in locum huius sacrificii


2487. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 342 | Paragraph | SubSect | Section]

per Ephi. Hoc sacrificium et munus iuge, ordinarium aut perpetuum praedicit Daniel capite nono, undecimo et duodecimo, aboliturum esse Antiochun et Antichristum, et contra in templo collocaturum abominationem desolationis. Quomodo autem id [?: ] verit Antiochus, et in locum huius sacrificii totius [?: ] cultus Iudaici erexerit gentilem abominationem, [?: ] solantem veram religionem et Ecclesiam, notum [?: ] ex historia Machabaeorum. Quomodo etiam porro Antichristus Romanus aboleverit [?: verum ] [?: ]


2488. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 343 | Paragraph | SubSect | Section]

ad plures eventus: sicut sane verisimile est, Spiritum sanctum in plures cribrationes Sathanae respexisse, ut solent aliquando tales prophetiae in plura tempora respicere. Inter alia vero illud quoque mirabile et notabile est, quod sicut in fine Danielis tribuuntur huic abolitioni iugis sacrificii, et durationi abominationis, 1290, hoc est, sesquiquatuor anni: ita etiam Apoc. 11 praedicitur fore, ut atrium templi conculcetur quadraginta duobus mensibus: et capite 12, ut mulier, id est, religio pura et Ecclesia, cogatur aufugere in solitudinem, et sese ibi occulere 1260 diebus.


2489. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 343 | Paragraph | SubSect | Section]

mox initio 1562 conversa sunt arma obsidentium Magdeburgam, qui Papistarum nomine potissimum pugnabant, contra ipsos: coepitque conticescere magnum ac parva Interim, et eversae Ecclesiae denuo instaurari, ac purae doctrinae passionisque Christi praedicatio (quae vere est iuge Deoque gratissimum sacrificium) redintegrari. Quare dubium non est, prophetiam Danielis etiam ad illam longe tristissimam et perniciosissimam Ecclesiae vastationem pertinere, quae tempore Interim eiusque spuriorum accidit. Papistae dicunt, Antichristum esse aboliturum ad tempus eorum Missam, et id


2490. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 343 | Paragraph | SubSect | Section]

Quare dubium non est, prophetiam Danielis etiam ad illam longe tristissimam et perniciosissimam Ecclesiae vastationem pertinere, quae tempore Interim eiusque spuriorum accidit. Papistae dicunt, Antichristum esse aboliturum ad tempus eorum Missam, et id contendunt esse iuge sacrificium. Verûm id non est possibile fieri, cum sacrificuli queant singuli in suis angulis, clam suas missas murmurare. Proculdubio autem ad praedicationem verbi Dei pertinet, quod sola ea facit vigere ac celebrari illud vere iuge ordinarium ac perpetuum sacrificium inde ab initio mactati agni


2491. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 343 | Paragraph | SubSect | Section]

Danielis etiam ad illam longe tristissimam et perniciosissimam Ecclesiae vastationem pertinere, quae tempore Interim eiusque spuriorum accidit. Papistae dicunt, Antichristum esse aboliturum ad tempus eorum Missam, et id contendunt esse iuge sacrificium. Verûm id non est possibile fieri, cum sacrificuli queant singuli in suis angulis, clam suas missas murmurare. Proculdubio autem ad praedicationem verbi Dei pertinet, quod sola ea facit vigere ac celebrari illud vere iuge ordinarium ac perpetuum sacrificium inde ab initio mactati agni Dei, quod semper a condito mundo valuit, et valebit


2492. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 343 | Paragraph | SubSect | Section]

Missam, et id contendunt esse iuge sacrificium. Verûm id non est possibile fieri, cum sacrificuli queant singuli in suis angulis, clam suas missas murmurare. Proculdubio autem ad praedicationem verbi Dei pertinet, quod sola ea facit vigere ac celebrari illud vere iuge ordinarium ac perpetuum sacrificium inde ab initio mactati agni Dei, quod semper a condito mundo valuit, et valebit in perpetuum. Est vero praedicatio verbi Dei vel maxime tali casui aut calamitati obnoxia, quia et erroribus contaminari ac corrumpi potest, ut desinat Deo acceptum esse sacrificium: de tyrannorum furore


2493. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 343 | Paragraph | SubSect | Section]

vere iuge ordinarium ac perpetuum sacrificium inde ab initio mactati agni Dei, quod semper a condito mundo valuit, et valebit in perpetuum. Est vero praedicatio verbi Dei vel maxime tali casui aut calamitati obnoxia, quia et erroribus contaminari ac corrumpi potest, ut desinat Deo acceptum esse sacrificium: de tyrannorum furore opprimi, quia non nisi propalam, [?: ] in aliqua frequentia hominum recte peragi potest. De hoc mundo, Mincha scilicet praedicationis Christi, praedicit Malachias cap. 1, quod per totum mundum offeretur Domino. Porro quod Dan.


2494. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 343 | Paragraph | SubSect | Section]

propalam, [?: ] in aliqua frequentia hominum recte peragi potest. De hoc mundo, Mincha scilicet praedicationis Christi, praedicit Malachias cap. 1, quod per totum mundum offeretur Domino. Porro quod Dan. cap. 9 dicit, Faciet [?:--ssare ] sacrificium et oblationem mincha, id ex descriptione supra indicata Num. 28 clare intelligitur. Sacrificium enim notat mactationem agni, nempe Christi: oblatio Mincha vero, adiunctum similaginis oblationem: quod forte denotat praedicationem verbi, et totam religionem. MITIS, aut


2495. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 343 | Paragraph | SubSect | Section]

scilicet praedicationis Christi, praedicit Malachias cap. 1, quod per totum mundum offeretur Domino. Porro quod Dan. cap. 9 dicit, Faciet [?:--ssare ] sacrificium et oblationem mincha, id ex descriptione supra indicata Num. 28 clare intelligitur. Sacrificium enim notat mactationem agni, nempe Christi: oblatio Mincha vero, adiunctum similaginis oblationem: quod forte denotat praedicationem verbi, et totam religionem. MITIS, aut mansuetus. Eadem vox עני Ani, iam mitum ac mansuetum


2496. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 343 | Paragraph | SubSect | Section]

Psalmo) tandem illos perdit, et mitibus aut mansuetis quietam rerum possessionem relinquit. Sicut Christiani tandem obtinuerunt regna et provincias extinctis Ethnicis, et oppressis divinitus Iudaeis, quorum utrique aliquandiu horribiliter in Christianos sunt grassati. Mites vero non dicuntur in Sacris literis isti molles et ignavi, praesertim in rebus ad publicam utilitatem et gloriam Dei pertinentibus iudicandis. Quo titulo nunc sese subtiles quidam Epicurei venditant. Videmus enim Mosen, mansuetissimum hominem, patienter quidem ferre iniurias sibi privatim illatas, sed in asserenda


2497. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 344 | Paragraph | SubSect | Section]

fuisset. Ab illa igitur clara pronunciatione populus coepit Missam denominare. Quae quomodo a prima institutione coenae paulatim in praesentem abominationem degeneraveric, satis vel ipsi eorum scriptores docent, indicantes quam partem quisque homuncio adiecerit. Si libêret divinare, posset forte sacra coena, uno ferculo constans, sic videri Missa dicta, sicut quoduis ferculum missum dicitur. MNA, et Mina, certum numerum aut pondus pecuniae notans, est vox communis Hebraeis, Graecis et Latinis. Venit autem ab Hebraeo Mana, quod numerare et partiri significat. Reperitur


2498. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 344 | Paragraph | SubSect | Section]

Mina etiam mensurae genus est, qua agri metiuntur: qui et Modius dicitur, et Actus quadratus. Habet in latitudine pedes centum viginti, et in longitudine totidem. Vide Varronem de re Rust. lib. 1, cap. 10. MODESTIA, proprie dicitur ea virtus, quam [?: ] qui in Sacris ac Theologia humilitatem perperam vocamus: nempe contrariam virtutem superbiae, inhumanitati, arrogantiae et fastuositati: tametsi eam [?: Cixta- ] definiat, quod sit continens moderatio cupiditatem. Vetus interpres plerunque hoc vocabulo expressit [?: ]


2499. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 346 | Paragraph | SubSect | Section]

momentum fuit misericordia a Domino: pro, subito ac repente misertus est nostri Dominus. Numer. 16. Et consumam eos quasi momento. Exod. 33. Momento uno ascendam in medio tui, et consumam te, id est, subito, repente. MONS, per metaphoram et alios tropos habet varia significata in Sacris literis: parit et alioqui varias phrases ac Hebraismos, de quibus compendio agam. Primum per metaphoram significat regna ac imperia: ut Hierem. 51. Ecce ego contra te mons pestifer (aut perdens) dicit Dominus, qui dissipas universam terram: et extendam manum meam super te, et devolvam te


2500. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 346 | Paragraph | SubSect | Section]

] profundis miseriarum iacent salutari [?: common- ] agni peccata mundi tollentis erigentur. Sic [?: po- ] [?: ] excelsos cedros et montes Isaiae 2 exponere. ¶ A'montibus variae hypotyposes et similitudines et etiam prosopopoeiae petuntur in Sacris: ut Psal. [?: ] Flumina plaudant manu, simul montes exultent [?: ] iubilent. Sic enim ibi Psaltes omnia invitat ad [?: ] ciam, propter adventum et iudicium Domini. [?: ] Isaiae 55. Siquidem cum laeticia egrediemini, et cum


2501. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 347 | Paragraph | SubSect | Section]

quod Iudaei sperabant: quod sicut olim fuit tenebrosum, educente Moyse populum: sic et nunc frustrata spe opis, relinquetur in summis calamitatibus. Sic etiam dicitur Baculus arundineus. In montibus comedere, est idololatriae vacare: Ezech. 18. nam neglecto templo Domini, passim in montibus sacrificabant: sacrificiis vero addebantur epulae; ut etiam ex 1. Corinth. 10 liquet. Lapis de monte excisus sine manibus dicitur Christus, aut Christi regnum potius: sicut id ipsemet Dan. 2


2502. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 347 | Paragraph | SubSect | Section]

quod sicut olim fuit tenebrosum, educente Moyse populum: sic et nunc frustrata spe opis, relinquetur in summis calamitatibus. Sic etiam dicitur Baculus arundineus. In montibus comedere, est idololatriae vacare: Ezech. 18. nam neglecto templo Domini, passim in montibus sacrificabant: sacrificiis vero addebantur epulae; ut etiam ex 1. Corinth. 10 liquet. Lapis de monte excisus sine manibus dicitur Christus, aut Christi regnum potius: sicut id ipsemet Dan. 2 exponit. Sine


2503. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 348 | Paragraph | SubSect | Section]

Tabor, 2. Petr. 1, ob miranda quae ibi acciderunt. Apoc. 17, dicitur meretrix sedere super septem montes: quod etsi recte exponitur de septem regnis, tamen simul etiam rectissime possunt intelligi septem colles, super quos Roma sita est, ut ita etiam ipsa sedes aut locus Antichristi sit in Sacris literis depictus et indicatus. MORS, notae significationis vox est, at res ipsa paucis est perspecta. Hinc fit, ut in aliis linguis mors sit tantum privatio huius terrenae vitae, seu separatio animae â corpore. At Spiritus sanctus, qui hanc immensam pestem solus pernovit, latius


2504. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 348 | Paragraph | SubSect | Section]

depictus et indicatus. MORS, notae significationis vox est, at res ipsa paucis est perspecta. Hinc fit, ut in aliis linguis mors sit tantum privatio huius terrenae vitae, seu separatio animae â corpore. At Spiritus sanctus, qui hanc immensam pestem solus pernovit, latius hac voce in Sacris literis utitur. Primum igitur haec vox significat, istam communem privationem huius temporariae vitae, qua etiam bruta intereunt: cuius significationis exempla sunt innumera in Sacris literis. Secundo, significat omnis generis calamitates et afflictiones, praesertim graviores. Sic Pharao


2505. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 348 | Paragraph | SubSect | Section]

seu separatio animae â corpore. At Spiritus sanctus, qui hanc immensam pestem solus pernovit, latius hac voce in Sacris literis utitur. Primum igitur haec vox significat, istam communem privationem huius temporariae vitae, qua etiam bruta intereunt: cuius significationis exempla sunt innumera in Sacris literis. Secundo, significat omnis generis calamitates et afflictiones, praesertim graviores. Sic Pharao graves illas afflictiones vocat mortes, Exod. 10. Et unus ex discipulis exclamat ad Helisaeum, 2. Reg. 4: Mors est in olla, ô vir Dei. id est, res valde noxia ac mortifera, seu


2506. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 348 | Paragraph | SubSect | Section]

scientiae boni ac mali, morte morieris: quod aliqui declarant, mortalis eris: sed hoc dictum praesentem, et ( [?: ] ita dicam) actu ibi existentem mortem indicat. Complectitur ergo omnes praedictas mortes, praesertim rituales. Harum multiplicium mortium vox ista, alias quidem aliam in Sacris literis significat, alias autem plures, alias etiam omnes: sicut in praedicto loco Genes. 2 Indicabo autem aliquot Scripturae loca, ubi mors in specialibus significationibus usurpatur. Privatione alienarum virium, aut imaginis Dei, praesentiamque ac regnem imaginis Satanae in homine,


2507. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 349 | Paragraph | SubSect | Section]

nam aliae mortes, id est, corruptio, servitus [?: S- ] nae, reatus seu iniustitia, ac ira Dei, iam antea [?: praec- ] [?: ] . Mors, sicut et Peccatum, pingitur in Sacris literis, tanquam praepotens quidam dominus, aut potius tyrannus, grassans horribiliter in genus humanum. ut hac quasi prosopopoeia tantum malum magis in sensus humanos incurrat, ac ab hominibus intelligi possit. Ideo toties repetit Paulus Roma. 5, quod mors pervaserit aut occupaverit omnes


2508. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 351 | Paragraph | SubSect | Section]

Christi, ob imputationem nostrae iniustitiae aut peccati, descripta expressaque est. Hic sensus optime sequentibus convenit, ubi vera eius innocentia asseritur. [?: in-uit ] enim, Cum tamen nihil iniquum fecerit, nec fuerit dolus in ore eius. Quare moriemur, phrasis crebro in Sacris literis repetitur: et plerunque significat, Quare [?: da-imus ] causam nostri interitus? quare nobis nostra [?: cul--- ] exitium accerseremus? Hier. 27, Quare meriemini tu et populus? Sed Gen. 47 bis repetunt Aegyptii ad Iosephum, Quare moriemur coram te?


2509. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 354 | Paragraph | SubSect | Section]

Grammatica huius vocis explicatione haec dixisse sufficiat. MOVEO verbi Hebraismi, magna ex parte supra in voce Caput et Commoveo, ac alibi expositi sunt: hic tamen nonnullos recensebo, partim ex superioribus repetens, partim etiam novos adiiciens. Moveri et commoveri in Sacris saepe significat, non tantum in periculum incidere, sed etiam in aliquam gravem calamitatem, ac veluti ruinam: sicut contra stare, in omnibus ferme linguis florere ac bene habere significat. Nec etiam Latina lingua hunc idiotismum ignorat. ut testatur locutio Moveri aliquem loco, aut suo


2510. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 354 | Paragraph | SubSect | Section]

in voce Manus, et in Levo prolixius exposui. [?: Den--- ] alicui non moveri praesertim in senio, firmae [?: ] signum est. Sic de Moise scribitur Deuteronom. ultimo, tametsi in Hebraeo magis sit, Defecit maxilla, [?: ] vigor eius. MULIER in Sacris, sicut in prophanis sexus, [?: ] conditionis nomen est. Conditionem alioqui coniunx, uxor, sponsa et concubina notant. Significat igitur [?: ] Virginem. Sic Eva, antequam


2511. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 355 | Paragraph | SubSect | Section]

linguis imbecilles aut imbelles, ignavique, feminae et effeminati dicantur. Sic saepe Homerus suos Graecos dicit esse Achaidas, non amplius Achaeos: id est, Graecas, non Graecos. Notum est et illud Nevii:
Vos viri animos geritis muliebres,
Illa virgo viri.— In Sacris sunt multa exempla huius locutionis. Isaiae decimonono: In die illa erit Aegyptus sicut mulieres. id est, Viri Aegyptii. Ieremiae quadragesimooctavo: Erit cor fortium Moab, sicut cor mulieris afflictae. Et Nahum tertio, Ecce populus tuus mulieres in medio tui, [?:-ost-bus ]


2512. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 355 | Paragraph | SubSect | Section]

argentum et gemmas ad aedificium tabernaculi promiscue omnes Israelitae fuerant largiti. Sic et Chaldaicus versor Onkelus et Kimhi hunc locum exponunt. Posterior insuper exponit verbum Militare, per nomen collectionis: ut eo magis clarescat, locum intelligi de omnibus mulieribus ad orationem ac sacrificia ventitantibus. Mulier venabitur animam preciosam viri, Proverb. 6. id est, adultera aut scortum, dum suis blanditiis pellicit hominem in turpitudinem, simul ei crebro est causa extremi exitii. Allusio est ad studium ambitionemve amatoriam. q. d. Adultera quidem videtur captare


2513. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 355 | Paragraph | SubSect | Section]

saepe ponitur pro unoquoque homine, ut Genesis nono, Dixit vir ad virum. id est, alius ad alium Matthaei sexto: Si remiseritis aliis offensas ipsorum, etc. Si autem non remiseritis aliis, etc. Sicut Germani solent loqui, Man bei man. Sic etiam Mulier nonnumquam in sacris ponitur, ac exprimit non tantum alias feminas, aut mulieres quasvis, sed etiam quas libet res feminini generis. ut Exo. vigesimosexto: Quinque cortinae coniunctae, mulier cum sorore sua. id est, alia cum alia. Laetare cum muliere adolescentiae tuae, Proverb. quinto. id est, cum muliere


2514. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 356 | Paragraph | SubSect | Section]

ubi non agitur de impura caelibum castitate, sed de spirituali scortatione et castitate conscientiae, doctrinae ac religionis, ut ex tota Apocalypsi apparet. Apocalyp. 17 pingitur Antichristus per meretricem quamdam longe celeberrimam, et cum qua potentes orbis terrarum scortentur. Solet enim sacra Scriptura Ecclesiam comparare sponsae, et Christum aut Deum ipsum sponso aut marito: quare etiam falsam religionem vocat scortationem. Rationes plures sunt. Deus probat coniugium: Satan scortationem: Falsa religio est formosum scortum. Fuerunt autem olim famosissima scorta, et etiamnum sunt,


2515. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 358 | Paragraph | SubSect | Section]

inquit enim Psaltes. Ne fieri sicut equus et mulus, qui nihil intelligunt, et quorum maxilla nisi chamo et freno constringatur non appropinquant. id est, sponte et promte obedite Deo. MUNDUS, proprie significat totam istam machinam caelo terraque constantem, cum omnibus contentis: sed sacris literis, praesertim in novo Testamento, atque adeo in primis in Iohanne, habet plures, et aliquas etiam difficiles significationes quas percurremus. Primum igitur generaliter ac proprie pro tota hac mole et [?: co--tis ] accipitur: Ioann. primo, Mundus per ipsum factus est.


2516. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 360 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam, aut Immundus, dicitur in lege Mosaica, qui aliqua externa re immunda, ut eo tactu morticinii aut simili erat contaminatus, aut [?: ] contaminatus: ubi etiam variae occasiones talis immundationis aut contaminationis, et contra etiam rationes mundandi immundos per quaedam sacra ac ritus, saepius prolixeque exponuntur. Fuit nihilominus etiam [?: ] Moysen aliqua ratio mundandi et purificandi immundos: sicut Iacob inquit ad suam familiam Genesis trigesimo quinto: Tollite de medio vestri omnes deos alienos, et mundamini, ac mutate vestimenta vestra.


2517. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 361 | Paragraph | SubSect | Section]

et Mar. [?: ] qua superstitione eo usque creverat opinio hominum de immundis, ut omnia communia, aut in comuni usu existentia haberentur pro immundis, nisi ab illis sacrificis suo quodam modo rursus sanctificarentur et consecrarentur, ferme ut in Papatu. Hinc est, quod vox [?: Cō- ] , et Graeca κοινὸς, pro prophano in Sacris, et praesertim in novo Testamento, usurpetur: ut supra in ea dictione ostensum


2518. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 361 | Paragraph | SubSect | Section]

ut omnia communia, aut in comuni usu existentia haberentur pro immundis, nisi ab illis sacrificis suo quodam modo rursus sanctificarentur et consecrarentur, ferme ut in Papatu. Hinc est, quod vox [?: Cō- ] , et Graeca κοινὸς, pro prophano in Sacris, et praesertim in novo Testamento, usurpetur: ut supra in ea dictione ostensum est. Habebantur etiam loca quaedam immunda: unde Deus praecipit ea quae ad Sacra pertinent, fieri in loco mundo, si quae in ipso tabernaculo recte fieri non poterant: Levit. 4, 6, et alibi passim. Porro quia


2519. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 361 | Paragraph | SubSect | Section]

ut in Papatu. Hinc est, quod vox [?: Cō- ] , et Graeca κοινὸς, pro prophano in Sacris, et praesertim in novo Testamento, usurpetur: ut supra in ea dictione ostensum est. Habebantur etiam loca quaedam immunda: unde Deus praecipit ea quae ad Sacra pertinent, fieri in loco mundo, si quae in ipso tabernaculo recte fieri non poterant: Levit. 4, 6, et alibi passim. Porro quia aliqui morbi, praesertim lepra putabatur immundum reddere hominem: ideo ponitur nonnunquam mundatio pro sanatione. Sic 2. Reg. 5, mundari dicitur Naeman Syrus,


2520. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 361 | Paragraph | SubSect | Section]

ponitur nonnunquam mundatio pro sanatione. Sic 2. Reg. 5, mundari dicitur Naeman Syrus, et decem leprosi a Christo sanati: quin et quoties de leprosorum sanatione in Evangelistis agitur, mundatio nominatur. Mundatio igitur non tantum expiationem ab illa externa contaminatione per ritus ac sacra significat, sed et sanationem, atque adeo etiam solam pronunciationem aut iustificationem sacerdotis de alicuius mundicie. Levit. 13: Mundabit eum sacerdos, quia scabies est. Item, quia calvicium est: id est, iubebit eum pro mundo, et non contaminato lepra, haberi. Sicut contra ibidem iubet


2521. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 361 | Paragraph | SubSect | Section]

iniustitia. Ezech. 36: Spargam super vos aquas mundas, et mundabimini ab omnibus inquinamentis vestris, et ab omnibus idolis vestris mundabo vos: quae mundatio, et verba etiam de [?:--qua ] pura, Hebr. 10 reperitur. Significabat vero illa mundatio Levitica, per illos ritus ac sacra facta, hanc unicam et veram veri agni Dei mundificationem, ut epistola ad Hebr. 9 inquit: Si enim sanguis hircorum ac taurorum, et aqua cineris vitulae aspersa, sanctificat ad carnis puritatem: multo magis sanguis Christi purificabit aut mundabit conscientias nostras ab operibus mortuis,


2522. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 361 | Paragraph | SubSect | Section]

sanguis hircorum ac taurorum, et aqua cineris vitulae aspersa, sanctificat ad carnis puritatem: multo magis sanguis Christi purificabit aut mundabit conscientias nostras ab operibus mortuis, etc. Sic et mox eodem, ac initio sequentis capitis, confert mundationem typicam cum mundatione sacrificii Christi. Sic Christus pharisaeis Matthaei 23 et Lucae 11 obiicit, quod sedulo mundent calices, patinas, sellas, ac similia, quasi in eis magna vis religionis consistat: cum potius cor et conscientiam mundare et expiare deberent vero expiatorio sacrificio. [?: ] Ephes. 5


2523. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 361 | Paragraph | SubSect | Section]

mundationem typicam cum mundatione sacrificii Christi. Sic Christus pharisaeis Matthaei 23 et Lucae 11 obiicit, quod sedulo mundent calices, patinas, sellas, ac similia, quasi in eis magna vis religionis consistat: cum potius cor et conscientiam mundare et expiare deberent vero expiatorio sacrificio. [?: ] Ephes. 5 dicitur Christus sibi mundasse Ecclesiam, per lavacrum regenerationis et spiritus. Et Tit. 2, quod mundaverit sibi populum acceptabilem. ¶ Cum Iohan. 13 dicitur, Qui lotus est, non opus habet nisi ut pedes lavet, sed est mundus totus: et


2524. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 362 | Paragraph | SubSect | Section]

munda: sed purificato corde et conscientia, seu iustificata persona, etiam ipsa externa mundantur et sanctificantur homini. Praeterea non constant aliae interpretationes, quae sentiunt, dici, id quod est in poculis et patinis, rapinam esse, et de eo dandam esse eleemosynam. non enim vult Deus sacrificium de rapina. Nec est quod quis hunc locum ex Matth. 23 exponere velit, et intelligere de iis in eleemosynam dandis, quae erant in poculis. Nam illa quidem concio fuit ab hac diversissima, et facta est coram multitudine: haec vero in convivio. praeterea haec in multis verbis ac


2525. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 362 | Paragraph | SubSect | Section]

omnem murum munitum Ier. 33 Invoca me, et respondebo tibi, et ostendam tibi magna et munita quae non nosti: id est, quae sunt longe supra tuam et omnium hominum sapientiam, quam vos vestro intellectu vestroque marte quasi capere ac expugnare nequaquam possetis. MUNUS, non uno modo in Sacris accipitur. [?: Dum ] enim gens aut civitas dicitur alicui regi portare munus, significat tributariam esse 2. Sam. 8, Fuerunt Moabitae portantes Davidi munus: id est, tributarii. Psal. 68, Tibi offerent reges munera. Et Psal. 72, Reges Tharsis et


2526. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 363 | Paragraph | SubSect | Section]

de oppressis veris ac piis doctoribus: quod hunc passim fieri videmus. Cum munere vultum alicuui deprecari, est, eum agnoscere superiorem, et quasi supplicem illi fieri. Psal. 45, Filiae Tyri cum munere vultum tuum deprecabuntur. Munus aliquando etiam idem est quod sacrificium, ut supra in voce MINHA monui. Quare Gen. 4, et Hebr. 11, dicitur Deus respexisse ad munus Abelis, sed Caini munus neglexisse. munificentiarum pluvia, pro larga, ac liberaliter a Deo donata: Psal. 68, Pluviam munificentiarum super haereditatem tuam elevabas Deus.


2527. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 363 | Paragraph | SubSect | Section]

vocatur murmur, Iohan. 7. Item ibidem, Sermo promiscuus Iudaeorum, ac partim bonus, partim malus, de Iesu, vocatur murmur. Sic et Paulus ad Philip. 2. et 1. Pet. 4, praecipiunt hospitalitatem, aliaque pietatis officia, sine murmurationibus et dissensionibus MURUS crebro in Sacris literis significat ipsa moenia civitatis. Per metaphoram alias significat quidvis arduum et difficile: ut Psal. 18, In Domino transiliam murum id est expugnabo munitas urbes, et omnino quamvis potentiam et difficultatem exuperabo, veluti si uno saltu moenia hostilia


2528. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 364 | Paragraph | SubSect | Section]

stare et habitare dicatur. In Iudith et Esther sit [?: ] olei myrtini, quo se ungebant divites: quod erat [?:-mi ] precii. ut inde forte ratio, cur sanctos hoc arbutum significet, animadverti queat. MYRRHA, genus preciosissimi aromatis est. Crebro fit eius in Sacris literis mentio praesertim in Canticis. Oblata autem est cum thure et auro, etiam myrrha Magis, Christo. Auro dicunt eos significasse, illum esse regem: thure, esse Deum: et myrrha, esse hominem:


2529. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 365 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudaeorum, Rom. 11. Sic etiam coniunctio Ecclesiae cum Christo, Eph. 5 dicitur. Antichristi quoque occulta origo et incrementa ac voce a Paulo notantur, 2. Thess. 2. et meretricis Babylonicae mysterium dicitur, Apoc. 17. Vulgata versio nonnunquam retinuit vocem Mysteria, nonnunquam per Sacramentum vertit: ut Ephes. 1 et 5, item Apoc. 5: de quo vocis Sacramenti abusu, in ipsa voce SACRAMENTI agetur. Loqui sapientiam Dei in mysterio, 1. Cor. 2, id est, mysticam, et sicut ipsemet Paulus mox exponit, absconditam a seculo. N NAM


2530. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 365 | Paragraph | SubSect | Section]

5 dicitur. Antichristi quoque occulta origo et incrementa ac voce a Paulo notantur, 2. Thess. 2. et meretricis Babylonicae mysterium dicitur, Apoc. 17. Vulgata versio nonnunquam retinuit vocem Mysteria, nonnunquam per Sacramentum vertit: ut Ephes. 1 et 5, item Apoc. 5: de quo vocis Sacramenti abusu, in ipsa voce SACRAMENTI agetur. Loqui sapientiam Dei in mysterio, 1. Cor. 2, id est, mysticam, et sicut ipsemet Paulus mox exponit, absconditam a seculo. N NAM coniunctio vel propterea nobis diligenter observanda est, quod Graeca


2531. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 365 | Paragraph | SubSect | Section]

origo et incrementa ac voce a Paulo notantur, 2. Thess. 2. et meretricis Babylonicae mysterium dicitur, Apoc. 17. Vulgata versio nonnunquam retinuit vocem Mysteria, nonnunquam per Sacramentum vertit: ut Ephes. 1 et 5, item Apoc. 5: de quo vocis Sacramenti abusu, in ipsa voce SACRAMENTI agetur. Loqui sapientiam Dei in mysterio, 1. Cor. 2, id est, mysticam, et sicut ipsemet Paulus mox exponit, absconditam a seculo. N NAM coniunctio vel propterea nobis diligenter observanda est, quod Graeca vocula


2532. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 365 | Paragraph | SubSect | Section]

datum fuit. vide locum in Libello de Fide, et in alio de Iustitia: reperies ibi plures rationes ac exempla, et omnia prolixius dicta ac confirmata. Sit autem hoc exemplum nobis admonitionis loco, ut sciamus, saepe in minimis voculis maximarum rerum momenta sita esse, eoque tanto diligentius Sacras literas in timore ac invocatione Dei secundum Christi praeceptum scrutemur ac rimemur, nec somnolenter (ut in Papatu) transcurramus. NARES, et NASUS. Hae voces pariunt complures obscuras significationes in Sacris literis: sicut et apud Latinos, ac etiam Graecos multae quasi


2533. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 365 | Paragraph | SubSect | Section]

voculis maximarum rerum momenta sita esse, eoque tanto diligentius Sacras literas in timore ac invocatione Dei secundum Christi praeceptum scrutemur ac rimemur, nec somnolenter (ut in Papatu) transcurramus. NARES, et NASUS. Hae voces pariunt complures obscuras significationes in Sacris literis: sicut et apud Latinos, ac etiam Graecos multae quasi semiproverbiales loquutiones hinc petuntur. Cuiusmodi est quod Nasuti pro ingeniosis aut astutis ponuntur, quasi qui facile olfaciant. Oboesae item, aut emunctae naris. naso quoque aliquem suspendere, nasum exasperare aut


2534. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 365 | Paragraph | SubSect | Section]

loquutiones hinc petuntur. Cuiusmodi est quod Nasuti pro ingeniosis aut astutis ponuntur, quasi qui facile olfaciant. Oboesae item, aut emunctae naris. naso quoque aliquem suspendere, nasum exasperare aut caperare seu corrugare, et similes. Prima autem haec difficultas est in Sacro sermone huius vocis, quod Hebraei eadem voce tum iram tum nasum significant: forte quia ira maxime in rubedine et exasperatione nasi, ut Plautus inquit, cernitur: item ex crebro ac vehementi et veluti ignito halitu, qui ex vehementer irati hominis naribus efflatur: tametsi verbum


2535. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 366 | Paragraph | SubSect | Section]

quod ornatus quidem ille pulcher est, sed perpetuo foedatur, eoque minime ei conveniat. Tribuitur id subiecto, quod est accidentis. debebat enim dicere, Sic est pulchritudo in muliere stulta. NARRARE, ספר Sipper, verbum aliquanto latius in Sacris literis, quam in Latina aut aliis linguis, nempe pro omni sermone aut institutione accipitur: ut Psal. 21, Narrabo nomen tuum fratribus meis. id est, praedicabo te, iramque doctrinam: instituam eos de te, tuaque religione. Sic potes etiam exponere crebro in Sacris repetitam


2536. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 366 | Paragraph | SubSect | Section]

latius in Sacris literis, quam in Latina aut aliis linguis, nempe pro omni sermone aut institutione accipitur: ut Psal. 21, Narrabo nomen tuum fratribus meis. id est, praedicabo te, iramque doctrinam: instituam eos de te, tuaque religione. Sic potes etiam exponere crebro in Sacris repetitam loquutionem, Narrare mirabilia Dei. quod non de sola narratione gestorum accipiendum est, sed etiam explicatione et applicatione eorum, adhortationeque ad fidendum ac timendum Deum. Psal. 22, Semen quod serviet ei, aut posteri eorum qui illi serviunt, narrabitur


2537. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 366 | Paragraph | SubSect | Section]

(ut ita dicam) causatio, sive ab humana doctrina, sive quomodocunque. Sic cap. 3 Dominus aliquoties [?:---tit ] , Oportere omnes ex supernis nasci: id est, ut ipsemet exponit, ex aqua et Spiritu, seu Spiritu sancto, efficaciter in corde hominis operante per Verbum et Sacramenta. Sic et Dominus ac Baptista eodem Cap. aliquoties repetit: Qui ex carne, qui ex terra, qui ex spiritu ex caelis est, venit, aut nascitur. Porro de voce [?: ] , denuo, aut desuper, aut superne, dictum est supra in [?: ] SUPER. Eadem plane est vis


2538. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 367 | Paragraph | SubSect | Section]

spectavit vocis etymologiam a natando deductam. Magis perspicuum fuisset, si simpliciter vertisset piscinam, aut stagnum, quod [?: ibi ] ea vox significat. Caeterum de eo loco vide vocem PECUS, et PECUARIUS. NATURA vox nullam habet admodum specialem significationem in Sacris literis, quae ex aliarum linguarum cognitione iudicari intelligique non possit. Percurram tamen quaedam loca. nam nihilominus variat aliquo modo eius significatio, ut omnino admonitione quadam rudior Lector indigeat. Physis ϕύσις Graeca mox a


2539. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 367 | Paragraph | SubSect | Section]

dicere Paulus homines non more tantum aut prava disciplina, assuefactioneque esse malos, ut sapientes et Philosophi autumant: sed ita esse conceptos ac genitos, ut peccato, ira Dei ac poenis eius simus penitus onerati, vel potius obruti, submersi ac sepulti. NAVIS nihil obscuritatis in Sacris literis ferme habet: alioqui tamen per metaphoram res eximias ac praepotentes, Deoque adversas indicat. Psal. 48, In spiritu vehementi conteres naves Tharsis. i. praepotentes tyrannos, aut alios adversarios veritatis. Sic et Isa. 2, minatur Deus navibus Tharsis. Descendere


2540. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 368 | Paragraph | SubSect | Section]

nomen correspondere debet, tum videtur esse allusio ad historiam Samsonis Iudic. 13. de quo praedicit ibi angelus, quod Nazaraeus Domini erit a nativitate usque ad mortem. Solent vero ista duo verba Esse et Vocari, nonnunquam in Sacris literis confundi. Prophetas plures alioqui exponunt, de pluribus autoribus libri Iudicum. Constat etiam, Samsonem in aliquibus typum Christi gessisse: ut aliqua de illo dicta, recte de hoc intelligantur. alii respiciunt ad vocem Hebraeam נצר Nezer


2541. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 368 | Paragraph | SubSect | Section]

Isaiae 11, et aliquoties alias vocatur. alii denique ad ipsam tantum significationem vocabuli, quod Iesus sit praedictus a Prophetis futurus sanctus, a mundo separatus, et soli Deo addictus: quod Paulus et Hieremias de se scribunt. NE prohibentis, proprio quodam modo interdum in Sacris accipitur. Genesis 19. Ne quaeso domini mei: scilicet, pernoctetis in platea, obsecro ne ita feceritis. Ne filiae meae, Ruth. 1. subintellige, Sic feceritis, me sectando. 1 Regum 22, Ne dixeritis, rex sic: id est, absit ut sic pergat rex sentire de Propheta Dei. Talia sunt et illa


2542. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 370 | Paragraph | SubSect | Section]

Contra quoque verbum Odi ponitur pro negligo, ut in Synecdoche dixi, et postea in verbo ODI ostendam. ut, Qui parcit virgae, odit filium: id est: negligit eum, cum alioqui plerunque tales tenerrime ament filiolos. NEGO, aut ABNEGO verbum habet propriam quandam significationem in Sacris literis: sicut et res ipsa eius significationis in aliis rebus, linguis, gentibus, religionibus ac moribus non est in usu. ea porro talis est. Gerit Deus bellum cum Satana ac mundo, idque magna ex parte etiam propagatione suae religionis, veritatis, ac noticiae sui: et contra damnatione


2543. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 370 | Paragraph | SubSect | Section]

monstrant, eoque non credit Deo nec recte eum colit. Sic ibidem dicitur Antichristus haec negare: quia etiamsi paucis ac singulis quibus verbis confitetur, tamen re ipsa totaque doctrina ac religione sua, contemnendo meritum officiumque Christi idque in se, suas indulgentias, dispensationes, sacrifices sanctos ac mediatores, et merita ordinum monasticorum transferendo, negat et filium et patrem. Negat igitur utrumque reipsa potenter, cum verbotenus, et (ut indicam) specietenus eum confiteri ac celebrare videnantur NEGOCIUM vertunt aliqui vocem Hebraei [?: ]


2544. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 370 | Paragraph | SubSect | Section]

negocio filiorum hominum, quod purificaverit [?: ] est, de sorte aut conditione hominum. Sed [?: ] Dabar, sive Verbum, sive Rem aut Negocium vertas, [?: ] infra in nomine VERBUM dicetur. NEGOCIARI verbum nihil ferme obscuritatis habet in Sacris. Deut. 21, Nec vendendo vendet [?: ] argento, nec negociaberis de ea: forte [?: Com-- ] significat, tametsi illud sit aliud thema. Dicitur et sapientiae negociatio, i. lucratio aut acquisitio eius. [?: P- ] Melior est negociatio eius negociatione


2545. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 372 | Paragraph | SubSect | Section]

sunt, in fumum abierunt, interierunt. Vult autem dicere: Deus eripuit suum populum ex violentia Chusan et Syrorum, castigatis et perditis illis. NILUS. Nilum verterunt vocem Hebraeam Gihon, Gen. 2. cum alias ea nusquam in hac significatione reperiatur, et Nilum plerunque rivum Sacrae [?: ] nominent. Verum sicut nihil certi ac explicati dici potest de loco Paradisi: ita nec ostendi, quomodo [?: ] ista quatuor flumina, adeo a se invicem remota, et quasi contrarium cursum habentia (cum alia tria a Septentrione ad Meridiem currant, Nilus contra a


2546. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 372 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] procul filium a patre disgregatum, ut alter quidem extrema India, alter vero in Aethiopia sedes fixerit [?: ] quoque eodem Capite alterius viri Ephyla mentio, [?: ] fuerit frater Ophyri, a quo denominata est regio, [?: ] ius aurum in Sacris literis celebratur, et ponitur in Arabia. Quare verisimilius est, Physon et Gihon intelligendum esse de aliquibus duobus fluminibus, [?: vi-- ] Tigri et Euphrati, quam de illis tam remotis, et ex contrariis mundi partibus prodeuntibus. Certe illa [?: ] est


2547. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 373 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] montib. et petris montium, ut sunt in eis varii [?: an-ct- ] et gelidae cavitates: ideo eius comparatione [?: do- ] Hier. cap. 18, mirabilius esse quod Iudaei deserant verum Deum, quam si praemature nix petras Libani desereret. NOBILIS, videtur in Sacris literis potius virtutis propriae praestantiam, quam veterum imagines respicentes. 10, Beata tu terra, cum rex tuus est filius nobilibilis virtute ac industria. Ideo mox veluti [?: de- ] se, addit: Et cum principes tui comedunt [?: opportunitates ] tempore. i. pro


2548. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 374 | Paragraph | SubSect | Section]

non nobis, sed nomini tuo da gloriam: 1. tibi met hanc laudem tribue. Mal. 1. Despicitis nomen meum. Cur autem tam crebro ponatur nomen pro ipso Deo, dicunt Theologi hanc esse rationem: quia nos non simpliciter aut absolute agnoscimus vel colimus Deum, sed tantum eatenus, quatenus se in verbo ac sacramentis suis patefecit, ad eaque tum se, tum et cultores suos alligavit. Sic ergo addita voce nominis ad Deum aut Iesum, indicari, nobis esse negocium cum Deo sic patefacto, illum nos celebrare, et ab eo omnem opem petere ac expectare: sic denique coniungi veram noticiam cum vero Deo. Sic


2549. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 374 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] dicitur: i. cultus Dei. 1 Reg. 8 Ad aedificandam [?: do- ] esset nomen meum ibi. et 2 Par. 2 Elegi domum [?: ] sit nomen meum in seculum: i. cultus ac vera [?: rel- ] qua ego crebro nominor a doctoribus, aliisque [?: ] et sacrificantibus. Dan. 12, Locum quem elegerit [?: D- ] ponat nomen suum ibi, ut habitet ipse: i. arcam et [?: ] cultum. Sic mox, Ut habitare faciat nomen suum [?: ] Sacerdotes quoque dicuntur ponerenomen [?: Domi-i ] [?: ] lum, cum


2550. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 375 | Paragraph | SubSect | Section]

] : quia et bona sunt gratiora quae ex [?: lon-quo ] veniunt, et mala terribiliora. Mich. 6 vertunt [?: ] , Vir sapiens aut salutis videbit nomen tuum: probebit praeoculis gloriam verbumque tuum. Sed vertentur potius erat, Vox Domini ad civitatem clamabit, et sacrum prospiciet aut procurabit nomen eius. Cum. [?: n- ] nos Deus, simul etiam liberat nos. Vocare in nomine [?: ] i. praedicare de Deo, eiusque voluntate ac doctri [?: ] Exod. 33. Faciam transire omne meum bonum ante [?: ] , et clamabo aut


2551. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 375 | Paragraph | SubSect | Section]

celebrare eum ita magnifice, ut talem ac tantum Deum celebrare par est. Exprimere nomen Dei: pro, expresso nomine blasphemare Deum, Levit. 24. Phrases Nominis de hominibus dictae. ¶ Nomen alicuius gentis delere, apud Livium est aliquoties positum, pro delere ipsam gentem. At in Sacris literis videtur significare deletionem gloriae et celebris famae: ut Psal. 9, Increpasti gentes, perdidisti impium, delevisti nomen eorum in aeternum. Mox veluti explicans quod de nomine dixerat, inquit: Periit eorum memoria cum ipsis. Nomen alicuius exire, aut abire,


2552. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 378 | Paragraph | SubSect | Section]

sequuturas. Porro Ps. 52 comparat David linguam Doegi sanguinarii delatoris, [?: no- ] lae acutae et do losae: quod sicut novacula acuta vel [?: p- ] lulum aberrans gravissime laedit, atque adeo etiam iugulum attingens interficit: ita ille suis calumniis interfecerit sacradotes, ac etiam Davidem cum aliis sibi adiunctis perdere [?: ] netur. Sic alibi linguam stricto gladio Scriptura [?: comp-- ] Is. ca. 7 minatur Deus, se rasurum novacula conductra nempe rege Assyriae, caput, barbam et pilos pedum. Quo [?: ] dicat, se opera


2553. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 378 | Paragraph | SubSect | Section]

] NOVI. Scio, Nescio, plura verba sunt in Graeca, et etiam Hebraeo, inter quae γινώσκω valde late patet, sicut et Sentio apud Graecos et Latinos. In hisce vere verbis primum illa generalis regula repetenda est. [?: Q- ] in Sacris literis verba et nomina noticiae, sine [?: fiet ] interiorum sensuum ac potentiarum, sive etiam [?: ] rum, non tantum puram, solam, aut speculativam [?: ] ticiam denotant, sed etiam aliquos proximos [?: ] noticiam naturaliter mox


2554. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 380 | Paragraph | SubSect | Section]

Sub tali specie [?: ] monis praedicitur Isaiae 42, adventus Messiae, et vacatio gentium. Tali modo etiam collectio novae Eccles; celebratur Isaiae 26, In die illa cantabitur canticum illud in terra Iuda, Urbs fortis est nobis, etc. Novum significat interdum in Sacris literis idem prorsus ac [?: ] seu diversum a priori. Solent se interpretes multum [?: ] quere, quid sit quod Christus praecipiens de charitate, vocet id mandatum novum, cum sit vetustissimus. Sensus autem eius dicti Iohannis decimotertio,


2555. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 381 | Paragraph | SubSect | Section]

clarius quam unquam antea affulsit, quaeque etiam pro exemplo in hac re ipsum Christum nobis sequendum proponit. Novus homo, aut nova creatura, opponitur veteri, de qua forte dicetur in vocabulo Vetus. Est autem Novus homo, omnis pius, quatenus est conditus ac regeneratus per verbum et sacramenta, operante id Deo potenter per Spiritum sanctum, ac vetus lapideumque cor excindente, et novum substituente. Atque hanc tantum novam creaturam testatur Paulus valere in Christo, Gal. 6. Sed de hac voce forte etiam in vocabulis Renovandi, renascendi et regenerandi agetur. Spiritus


2556. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 381 | Paragraph | SubSect | Section]

aut institutionem non venire, adhibendanque esse. Proponit ergo Christus parabolico illo dicto regulam universalem, nempe, [?: ] omnibus rebus et actionibus proportionem convenientem observandam esse. Novum Testamentum, est novum foedus a Deo per Christum in Baptismo et sacra Coena initum: de qua re in voce Testamenti agetur, ubi etiam de sanguine novi Testamenti dicetur. Nova conspersio, aut massa, 1. Cor. 5. Expurgate igitur vetus fermentum, ut sitis nova massa, sicut estis azymi: etenim Christus Pascha nostrum immolatus est. Allusio est ad morem comedendi


2557. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 382 | Paragraph | SubSect | Section]

sursum intelligenti, ut declinet ab inferno novissimo. Novissimus quadrans, est ultimus nummus, ad explendam summam debiti requisitus: id est, donec omnia exactissime persolveris. Matthaei quinto. Amen dico tibi, non exibis inde, donec persolveris ultimum quadrantem. NOX, varie in Sacris literis usurpatur. Possunt autem eius significationes colligi ex contrariis vocabant DIEI ac LUCIS. Dicetur etiam aliquid huc pertnens in voce TENEBRARUM ac VESPERI. Triplex autem potissimum eius significatio, ratione metaphorae esse solet. Notat enim inscitiam rerum divinarum, seu absentiam


2558. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 384 | Paragraph | SubSect | Section]

ampullis Pseudoapostolorum similes. Arcus in nubibus aliquoties repetitur Gen. 9. id est, iris quae in nubibus apparere solet, et curuitate sua arcum imitatur. Dicit autem Deus, se positurum arcum suum in nubibus: non quod tunc primum creaverit illud meteoron: sed quod tunc primum coepit esse Sacramentum aut testimonium divinae voluntatis ac promissionis, de non perdendo amplius per diluvium mortalium genere. Praecedebat Dominus Israelitas interdiu in columna nubis, et noctu in columna ignis: Exod. 13 et saepissime alias: inculcaturque, quod non sint profecti, nisi movente se illa


2559. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 385 | Paragraph | SubSect | Section]

Nubes suscepisse et abscondisse Christum ab oculis Apostolorum. Act. 1. Et cum dicimur nos rapiendi in extremam diem, in nubibus obviam Christo: 1. Thess. 4. In nub c baptizari, 1. Corinth. 10. Paulus quaerens aliquas picturas aut typos veteris Testamenti ac populi, quibus sint nostra Sacramenta, nempe Baptismus ac Sacra coena adumbrata, confert cum Baptismo transitum per mare rubrum, et quod sub nube incesserunt: et cum Sacra coena, quod Manna comederunt, et de petra biberunt. Baptizari ergo cum nube eatenus convenit, quia nubes sunt humida, ut ex quibus generatur pluvia.


2560. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 385 | Paragraph | SubSect | Section]

Christum ab oculis Apostolorum. Act. 1. Et cum dicimur nos rapiendi in extremam diem, in nubibus obviam Christo: 1. Thess. 4. In nub c baptizari, 1. Corinth. 10. Paulus quaerens aliquas picturas aut typos veteris Testamenti ac populi, quibus sint nostra Sacramenta, nempe Baptismus ac Sacra coena adumbrata, confert cum Baptismo transitum per mare rubrum, et quod sub nube incesserunt: et cum Sacra coena, quod Manna comederunt, et de petra biberunt. Baptizari ergo cum nube eatenus convenit, quia nubes sunt humida, ut ex quibus generatur pluvia. Super nube vehi, celeritatem


2561. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 385 | Paragraph | SubSect | Section]

obviam Christo: 1. Thess. 4. In nub c baptizari, 1. Corinth. 10. Paulus quaerens aliquas picturas aut typos veteris Testamenti ac populi, quibus sint nostra Sacramenta, nempe Baptismus ac Sacra coena adumbrata, confert cum Baptismo transitum per mare rubrum, et quod sub nube incesserunt: et cum Sacra coena, quod Manna comederunt, et de petra biberunt. Baptizari ergo cum nube eatenus convenit, quia nubes sunt humida, ut ex quibus generatur pluvia. Super nube vehi, celeritatem indicat, quia illas citissime videmus ab Oriente in Occidentem, a meridie in septentrionem, et contra


2562. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 385 | Paragraph | SubSect | Section]

nubes, et abit: sic qui descendit [?: ] infernum, non ascendit. Persequuti sunt sicut nubes quae transit, salutem meam: Iob 30. pro, velocissime insecuti sunt me. Nubificare nubem super terram, Gen. 9. id est, excitare nubem. NUDUS, et NUDITAS, varie accipitur in Sacris [?:-is ] . Dicam autem primum de iis significationibus et loquutionibus quae magis propriae sunt, et ad externam nuditatem pertinent: postea de metaphoricis ac [?:-alibus ] (ut ita loquar) nuditatibus. Nudus [?: igi-catachristicos ] significat male


2563. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 388 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] nus tantum, quatenus in Deum sunt relatae, et [?: stud-- ] obediendi ipsi praestitae. Quare et Deus non tam ipsorum actionum praestantiam ab homine exigit, [?: qui- ] ut sint ad suum praescriptum, voluntatemque accomadatae. Sicut ad sudaeos, in immensum sua sacrificia cumulantes, et omnes externos ritus exactissime observantes, toties clamat: se non illa proprie requirere, verum cordis ipsius obedientiam, seu, ut ex corde eum [?: ] diant. Sic et ad Saulem meliora opera sacrificionis. Deo praestare volentem dicitur: Obedientia est melior


2564. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 388 | Paragraph | SubSect | Section]

voluntatemque accomadatae. Sicut ad sudaeos, in immensum sua sacrificia cumulantes, et omnes externos ritus exactissime observantes, toties clamat: se non illa proprie requirere, verum cordis ipsius obedientiam, seu, ut ex corde eum [?: ] diant. Sic et ad Saulem meliora opera sacrificionis. Deo praestare volentem dicitur: Obedientia est melior victima, et attendere (scilicet verbo et [?: volunt-- ] Dei) quam pinguedo arietum. Quod dictum enim Eccles. 4 repetitur. Hinc igitur est, quod solus [?: es- ] [?: ] mi, rei levissimae, totum


2565. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 389 | Paragraph | SubSect | Section]

subditos perderent, eorumque res occuparent. Sic describitur pertinacia Isaiae 4 per frontem aeneam, et Hier. 5 per faciem petra duriorem. Paulus quoque pene simili praecedentibus phrasi utitur 1. Cor. 7, inquiens: Si quis stat firmus in corde suo, etc. OBIURGARE, in Sacris literis non tantum verbalem castigationem, (ut alioqui sonare videtur) denotat: sed et realem punitionem, repressionem et coactionem significare solet, ut in verbo INCREPO plenius ostendi. OBLATIO: de eo aliquid infra in voce SACRIFICII dicetur. Venit autem Oblatio ab


2566. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 389 | Paragraph | SubSect | Section]

suo, etc. OBIURGARE, in Sacris literis non tantum verbalem castigationem, (ut alioqui sonare videtur) denotat: sed et realem punitionem, repressionem et coactionem significare solet, ut in verbo INCREPO plenius ostendi. OBLATIO: de eo aliquid infra in voce SACRIFICII dicetur. Venit autem Oblatio ab offerendo: sicut Graecum προσφορὰ, a προσφέρειν, Hebr. Carbonam, a קרב Carab, quod est adducere: aut etiam Mincha, de quo


2567. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 390 | Paragraph | SubSect | Section]

nihil aliud, quam proprie ipsemet agnus immaculatus Christus, in cuius ore dolus non fuit, quique nunquam novit peccatum: quique solus non sibi tantum, sed et aliis mundus est: nempe auferens peccata totius mundi, ac sanguine suos omnes credentes super nivem dealbans. Eius enim passio aut unicum sacrificium ubique a piis fide inter precandum offertur, dum petitur, ut Deus nobis propter hanc propitiationem omnia nostra peccata ac sordes condonet. Sicut autem ipse Dominus hac ratione quotidie ab omnibus piis offertur: ita et pii qui sunt ipsius membra, semet in rationalem, Deoque placentem


2568. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 390 | Paragraph | SubSect | Section]

ut Deus nobis propter hanc propitiationem omnia nostra peccata ac sordes condonet. Sicut autem ipse Dominus hac ratione quotidie ab omnibus piis offertur: ita et pii qui sunt ipsius membra, semet in rationalem, Deoque placentem ostiam offerunt, ut Paulus ad Rom. 12 praecipit. De utroque horum sacrificiorum dicit Christus ad Samaritanam, quod veri adoratores ubique in spiritu et veritate adorabunt. Qui locus valde praecedenti similis est: et eodem modo, reiectis Leviticis templi sacrificiis, ad solam fidei oblationem refertur, qua pii primum ac praecipue Christum, deinde et se in Christo


2569. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 390 | Paragraph | SubSect | Section]

semet in rationalem, Deoque placentem ostiam offerunt, ut Paulus ad Rom. 12 praecipit. De utroque horum sacrificiorum dicit Christus ad Samaritanam, quod veri adoratores ubique in spiritu et veritate adorabunt. Qui locus valde praecedenti similis est: et eodem modo, reiectis Leviticis templi sacrificiis, ad solam fidei oblationem refertur, qua pii primum ac praecipue Christum, deinde et se in Christo offerunt. ¶ Nunc de phrasibus ac Hebraismis huius vocis dicam. Oblationum aries. Exod. 29 Quoniam aries oblationum est. tametsi ibi sit aries impletionum: id est,


2570. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 390 | Paragraph | SubSect | Section]

observare. Oblatio ignita: Exo. 29, Oblatio ignita est Iehovae holocaustum: Levit. 1 et 13, Exponit ibi ipsem et Moyses, quid' nam sit holocaustum: nempe oblatio, quae tota igni absumebatur, ut ibi proxime praecedit. Oblatio ignita odoris quietis Domini: Levit. 3, significat eam partem sacrificii pacificorum, quae cremabatur in igne holocausti in suavem odorem Domino. Oblatio manus: Deut. 12, Et oblationes manus vestrae: id est, quas vos offerre soletis. Oblatio spontanea: Exod. 36, Porro illi afferebant ad eum adhuc oblationem spontaneam quotidie: id est, ultro, sua


2571. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 390 | Paragraph | SubSect | Section]

in suavem odorem Domino. Oblatio manus: Deut. 12, Et oblationes manus vestrae: id est, quas vos offerre soletis. Oblatio spontanea: Exod. 36, Porro illi afferebant ad eum adhuc oblationem spontaneam quotidie: id est, ultro, sua sponte, non peculiari quadam obligatione aut mandato coacti. Sacrificium et oblationem noluisti, dicitur Psal. 40. quod Epistola ad Hebraeos ad Christum applicat. Sensus ergo est, non solum quod Deus malit obedientiam quam sacrificia: sed etiam quod reiectis expiationibus Leviticis, solum Meschiae propitiatorium sacrificium propriae passionis


2572. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 390 | Paragraph | SubSect | Section]

eum adhuc oblationem spontaneam quotidie: id est, ultro, sua sponte, non peculiari quadam obligatione aut mandato coacti. Sacrificium et oblationem noluisti, dicitur Psal. 40. quod Epistola ad Hebraeos ad Christum applicat. Sensus ergo est, non solum quod Deus malit obedientiam quam sacrificia: sed etiam quod reiectis expiationibus Leviticis, solum Meschiae propitiatorium sacrificium propriae passionis exigat, et acceptum habeat, in eoque solo acquiescat. Servire in oblatione, Isaiae 43, Non feci te servire in oblatione Mincha, neque laborare te feci in thure. Negat ibi


2573. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 390 | Paragraph | SubSect | Section]

aut mandato coacti. Sacrificium et oblationem noluisti, dicitur Psal. 40. quod Epistola ad Hebraeos ad Christum applicat. Sensus ergo est, non solum quod Deus malit obedientiam quam sacrificia: sed etiam quod reiectis expiationibus Leviticis, solum Meschiae propitiatorium sacrificium propriae passionis exigat, et acceptum habeat, in eoque solo acquiescat. Servire in oblatione, Isaiae 43, Non feci te servire in oblatione Mincha, neque laborare te feci in thure. Negat ibi Deus, se ulla magna ac eximia bona munera aut sacrificia accipere ab Israelitis, sed potius


2574. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 390 | Paragraph | SubSect | Section]

Leviticis, solum Meschiae propitiatorium sacrificium propriae passionis exigat, et acceptum habeat, in eoque solo acquiescat. Servire in oblatione, Isaiae 43, Non feci te servire in oblatione Mincha, neque laborare te feci in thure. Negat ibi Deus, se ulla magna ac eximia bona munera aut sacrificia accipere ab Israelitis, sed potius ingens onus peccatorum ipsorum ab eis in sese recipere. Pertinet autem hoc proprie ad filium Dei, nostris peccatis oneratum et obrutum. Irritationem oblationis alicubi ponere, Ezech 20. pro, offerre oblationem irritantem Deum: quia in loco illegitimo


2575. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 390 | Paragraph | SubSect | Section]

accipere ab Israelitis, sed potius ingens onus peccatorum ipsorum ab eis in sese recipere. Pertinet autem hoc proprie ad filium Dei, nostris peccatis oneratum et obrutum. Irritationem oblationis alicubi ponere, Ezech 20. pro, offerre oblationem irritantem Deum: quia in loco illegitimo sua sacrificia offerebant. Sic et Isaiae 66 dicit Deus, sibi perinde esse odiosas eorum oblationes, ac si sanguinem suillum offerant. Oblatio gentium: Rom. 15, Gratia est data mihi a Deo ad hoc, ut sim minister aut sacerdos IESU Christi apud gentes, sacrificans Evangelion Dei, ad hoc ut fiat


2576. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 390 | Paragraph | SubSect | Section]

irritantem Deum: quia in loco illegitimo sua sacrificia offerebant. Sic et Isaiae 66 dicit Deus, sibi perinde esse odiosas eorum oblationes, ac si sanguinem suillum offerant. Oblatio gentium: Rom. 15, Gratia est data mihi a Deo ad hoc, ut sim minister aut sacerdos IESU Christi apud gentes, sacrificans Evangelion Dei, ad hoc ut fiat oblatio gentium accepta, sanctificata per Spiritum S. id est, ut sit grata acceptaque Deo conversio gentium, seu ipsi gentiles conversi. Hebr. 10 dicit Apostolus, Christum unica oblatione perfectos fecisse, aut sanctificasse: id est, sua passione. Dicit


2577. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 390 | Paragraph | SubSect | Section]

unica oblatione perfectos fecisse, aut sanctificasse: id est, sua passione. Dicit quoque quod ubi sit remissio peccatorum, ibi non sit amplius oblatio pro peccato, nempe expiatoria. abolitis enim semel peccatis per remissionem peccatorum, non est amplius opus novo propitiatorio aut expiatorio sacrificio. OBLIGARE se, usitate plerunque de votis accipitur, ut Num. 21: Obligavit se Israel voto Domine [?: ] id est, votiva promissione se obstrinxit. Num. 30, Obligatione obligare animam suam: id est, voto se obstringere. Aliquoties ibi repetitur: Quicunque voverit


2578. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 390 | Paragraph | SubSect | Section]

labora sicut aquarum quae praeterfluxerunt. Sic captivi in Babylone, Psal. 137 dicunt, se non posse oblivisci Hierosolymae: id est, perpetuo eius amore desiderioque tenerit cruciari, et simul eam cupere instaurare ac iuvare, [?: ] pii ob ministerium verbi et sacrificiorum fecerum [?: ] dem est quasi malae imprecationis gratia additum: Sic oblitus fuero tui Ierusalem, obliviscatur dextera adhaereat lingua mea palato meo, si non [?: memine- ] si non posuero Hierusalem in principio aut capite [?: ] ticiae meae: ubi in


2579. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 391 | Paragraph | SubSect | Section]

David iubet silentio tolerari maledicta Semei. Sicut alius propheta dicit, in silentio ac spe esse piorum fortitudinem. Porro Psalmo praecedente, nempe 38. silentium aut mutum esse, significat fiduciam in Deum, cui totam suam causam commendaverat: sicut saepe silentium, taciturnitas et quies, in Sacris fiduciam in Deum indicat. inquit enim: Ego autem tanquam surdus non audiebam, eramque tanquam mutus, qui non aperitos suum: fui inquam quasi vir qui non audiat, et in cuius ore non sunt redargutiones. Te enim expectavi Domine, tu respondebis Domine Deus meus. Tribuitur obmutescentia etiam


2580. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 391 | Paragraph | SubSect | Section]

Paulus obturare os garrulis seductoribus, sermone veritatis. Et Petrus iubet, honeste et pie vivendo stultorum hominum ignorantiam obturare: 1 Pet. 2. Verum de hac voce etiam supra in [?:-u-us ] aliquid dictum est: et dicetur forte etiam in vocabulo Surdus. OBOLUS, in Sacris et prophanis genus est minimae monetae argenteae, Viginti eiusmodi constituunt unum siclum, teste Scriptura, Exo. 30, Levit. 27, Num. 3, et Ezek. 45. Vide supra in Mina. OBRIZUM, id est, aurum longe purissimum ac praestantissimum, crebro legitur in Sacris literis.


2581. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 391 | Paragraph | SubSect | Section]

OBOLUS, in Sacris et prophanis genus est minimae monetae argenteae, Viginti eiusmodi constituunt unum siclum, teste Scriptura, Exo. 30, Levit. 27, Num. 3, et Ezek. 45. Vide supra in Mina. OBRIZUM, id est, aurum longe purissimum ac praestantissimum, crebro legitur in Sacris literis. OBSCURUM, et OBSCURAE tenebrae pro tristibus ac deperditis vastatisque ponuntur. Causa est, quia, ut supra aliquoties diximus, et in sequentibus iterum dicemus, Lumen, lux, dies, et similia, res bonas, laetas ac florentes notant: contraria autem, tristes ac adversas,


2582. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 392 | Paragraph | SubSect | Section]

[?:-sus ] est hac voce, vertens, Obsequii mei oblatio: pro ministerium, diaconia. Secundae Corinthiorum decimo, Paulus commodius hac voce usus est, [?: inquiens ] : Captivans omnem intellectum in obsequium Christo. tametsi in Graeco sit, in obedientiam. Philippens. secundo, pro sacrificio fidei, liturgia, posuit, Obsequium fidei vestrae. In fine eiusdem capitis, est liturgis, in officio Philippensium erga Paulum. ubi recte [?: d- ] Quod deerat, vestrum erga me obsequium, etc. OBSERVO verbum propemodum eodem [?: ] do


2583. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 392 | Paragraph | SubSect | Section]

fidei, liturgia, posuit, Obsequium fidei vestrae. In fine eiusdem capitis, est liturgis, in officio Philippensium erga Paulum. ubi recte [?: d- ] Quod deerat, vestrum erga me obsequium, etc. OBSERVO verbum propemodum eodem [?: ] do accipitur in Sacris, ut in prophanis, sicut mox apparebit, excepta una tantum significatione. Observare diligenter, est accurate oculis ac animo attendere, ac servare aliquid. Solemus vero talem vigilantium attentionesque adhibere, tum erga homines, tum [?: e-ge ] res: idque dupliciter, erga amicos


2584. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 392 | Paragraph | SubSect | Section]

ut eis morem geramus, eis inserviamus, et ad eorum voluntatem nos attemperemus: quod [?: id- ] ferme est ac colere, ut eo Latini erga homines [?: s-p- ] res utuntur. In hac significatione, sicut Latini [?: plurimum ] utuntur verbo Observo, sic etiam in Sacris nonnumquam est in usu: ut Philip. tertio: Observate eos qui sic ambulant, sicut habetis typum nos. Tametsi possis [?: ve- ] etiam simpliciter Considerate, nempe imitandi gratia. Sic vertit


2585. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 393 | Paragraph | SubSect | Section]

aliquibus angulis latitantes relicti sunt, vel in munitas arces aut civitates confugerunt: quare cum dicuntur defecisse, vel absumpti esse, etiam azur veazub derelictus et clausus, extrema ferme populi abolitio indicatur. OBSIGNARE, et SIGILLUM, habet suas, easque non paucas phrases in Sacris literis: de quibus aliquid dicendum esset. verum id commodius differetur in nomen Signum ac Sigillum, et verbum Signo. OBSONIUM, significat omne genus ciborum, quod pani additur. Sic aliqui interpretes verterunt Graecum


2586. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 393 | Paragraph | SubSect | Section]

ducta proculdubio ab ista voce etymologia. Porro quia Romani non dabant suis militibus tantum stipendium pecuniarium, sed etiam vestimenta, frumentum, et varia genera obsoniorum aut cibariorum, ut abunde patet exiis scriptoribus qui post Suetonium vitas Caesarum scripserunt: inde factum est, ut in Sacris literis per catachresin quandam, aut certe synecdochen, obsonium simpliciter pro toto stipendio ponatur. Sic Paulus primae Corinthior. 9 inquit, Quis militat propriis obsoniis? id est, stipendiis, seu de suo proprio vivens. Sic et Baptista militibus interrogantibus, quid facere debeant?


2587. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 | Paragraph | SubSect | Section]

de suis cultibus et operibus redegi. Hoc modo etiam Lex dicitur Litera occidens, et ministerium mortis ac condemnationis, 2 Corinth. tertio: quia aeternam mortem peccatoribus denunciet, et ob eorum peccata eos accusando et condemnando infligat: de quare alibi prolixius dixi. Occidere, pro sacrificare. Lucae vigesimosecundo, Necesse erat occidere pascha. Occidere tauros, et altilia: id est, ad convivium mactare et praeparare. Matthaei vigesimosecundo. plerunque tamen legitur Sacrificare, pro mactare. Is. 11 et 65 est, quod serae tempore regni Meschiae, et in eius regno non


2588. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 | Paragraph | SubSect | Section]

eorum peccata eos accusando et condemnando infligat: de quare alibi prolixius dixi. Occidere, pro sacrificare. Lucae vigesimosecundo, Necesse erat occidere pascha. Occidere tauros, et altilia: id est, ad convivium mactare et praeparare. Matthaei vigesimosecundo. plerunque tamen legitur Sacrificare, pro mactare. Is. 11 et 65 est, quod serae tempore regni Meschiae, et in eius regno non nocebunt, nec occident: id est, non saevient. Peccatum etiam dicitur occidere aliquem, Rom. 7. Peccatum occasione sumpta per legem, decepit aut seduxit me, et per illud occidit. id est, nimium


2589. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 | Paragraph | SubSect | Section]

7. Peccatum occasione sumpta per legem, decepit aut seduxit me, et per illud occidit. id est, nimium potenter in me regnare coepit peccatis et damnatione. Agnus ab initio mundi occisus est, teste Apocalyp. 13. id est, filius Dei factus est pro nobis supplex ac vas, se soluturum, valuitque eius sacrificii dignitas ac imputatio inde a primo lapsu. Oves occisionis, pro ovibus ad mactationem destinatis, valde crebrum est in Sacris literis. Psalmo quadragesimoquarto, et Romanorum 8, Propter te occidimur quotidie, reputati sumus sicut oves occisionis.Zach. 11 Pasce illas oves


2590. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 | Paragraph | SubSect | Section]

peccatis et damnatione. Agnus ab initio mundi occisus est, teste Apocalyp. 13. id est, filius Dei factus est pro nobis supplex ac vas, se soluturum, valuitque eius sacrificii dignitas ac imputatio inde a primo lapsu. Oves occisionis, pro ovibus ad mactationem destinatis, valde crebrum est in Sacris literis. Psalmo quadragesimoquarto, et Romanorum 8, Propter te occidimur quotidie, reputati sumus sicut oves occisionis.Zach. 11 Pasce illas oves occisionis. id est, populum Iudaicum, iam sententia Dei ad occisionem destinatum. Bis ibidem repetitur. Oves ad occisionem. Isaiae 53. Actor.


2591. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ali- ] est dies tristis, quo Deus vult occidere ac punire, sicut in praecedenti exemplo Ieremiae duodecimo audiimus. Simili phrasi ac significatione dicitur Ezech. septimo, Dies tumultus. Alias significat diem per se proprie [?: ] , idemque valet ac dies sacrificii aut convivii: [?:-via ] , sicut prius diximus, occidere altilia et animalia, significat idem quod sacrificare, aut ad convivium [?: prae-rare ] de quo etiam in verbo Sacrificandi dicetur. Sic [?:-obus ] inquit de divitibus cap. 5,


2592. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 | Paragraph | SubSect | Section]

duodecimo audiimus. Simili phrasi ac significatione dicitur Ezech. septimo, Dies tumultus. Alias significat diem per se proprie [?: ] , idemque valet ac dies sacrificii aut convivii: [?:-via ] , sicut prius diximus, occidere altilia et animalia, significat idem quod sacrificare, aut ad convivium [?: prae-rare ] de quo etiam in verbo Sacrificandi dicetur. Sic [?:-obus ] inquit de divitibus cap. 5, In deliciis vixistis per terram, et lascivistis: Enutrivistis corda vestra, in die mactationis. i. perinde genio vestro


2593. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 | Paragraph | SubSect | Section]

tumultus. Alias significat diem per se proprie [?: ] , idemque valet ac dies sacrificii aut convivii: [?:-via ] , sicut prius diximus, occidere altilia et animalia, significat idem quod sacrificare, aut ad convivium [?: prae-rare ] de quo etiam in verbo Sacrificandi dicetur. Sic [?:-obus ] inquit de divitibus cap. 5, In deliciis vixistis per terram, et lascivistis: Enutrivistis corda vestra, in die mactationis. i. perinde genio vestro [?: indulsi- ] , vosque metipsos saginastis, ut solent pecora sagi


2594. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 | Paragraph | SubSect | Section]

] inquit de divitibus cap. 5, In deliciis vixistis per terram, et lascivistis: Enutrivistis corda vestra, in die mactationis. i. perinde genio vestro [?: indulsi- ] , vosque metipsos saginastis, ut solent pecora sagi [?: ] ad aliquod splendidum et solenne sacrificium aut [?:-ium ] . Praeparare ad occisionem. Isaiae 14. Praeparate [?: ] eius occisionem, in iniquitate patrum suorum. [?: ] aliquem in occisionem. Isa. 34, Indignatio Domini, est super [?:-tes ] , et furor contra omnem exercitum


2595. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 | Paragraph | SubSect | Section]

suorum. [?: ] aliquem in occisionem. Isa. 34, Indignatio Domini, est super [?:-tes ] , et furor contra omnem exercitum earum. Vasta [?: ] anathematizavit eas, et dedit eas in occisionem. OCCULTUS, vide supra in Abscondo. OCCURRO verbum varie in Sacris accipitur, et mali et in bonam, et in mediam partem. Nec mirum, cum [?: ] pro variis Hebraeis ponatur: usitatissime tamen verterunt hac voce Hebraeum קרה. De loco Genes. 24 dubitant aliqui quomodo vertendum sit, cum orat servus


2596. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 | Paragraph | SubSect | Section]

eventum aut dirige Deus ita negocium, ut puella veniens, quae sic ad me dicet, etc. Ex quo exitu, occursu aut concursu rei, vult Dei voluntatem in eo negocio, de ducenda Isaaco sponsa, cognoscere. Porro Num. 23 videtur paulo aliter haec eadem vox accipi, cum Bileam secedens a sacrificio Balaac, dicit se velle occurrere Deo, et Deum sibi occursurum. Videtur enim precandi gratia secessisse, et exauditionem ac responsum Dei vocare occursum: sicut et Christus precationis causa interdum secedit ab Apostolis. Soliti alioqui sunt augures et aruspices olim, etiam apud gentiles,


2597. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 | Paragraph | SubSect | Section]

Balaac, dicit se velle occurrere Deo, et Deum sibi occursurum. Videtur enim precandi gratia secessisse, et exauditionem ac responsum Dei vocare occursum: sicut et Christus precationis causa interdum secedit ab Apostolis. Soliti alioqui sunt augures et aruspices olim, etiam apud gentiles, ita â sacrificiis ac coetu secedere, captandi augurii gratia, vel'quia solis visiones citius exhibentur. Inquit igitur ibi Bileam inter alia: Ego vado, si forte Dominus occurrat in occursum mei. forte idem est quod, si forte appareat, et responsum det mihi ad consulta per aliquod visum, et quasi


2598. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 | Paragraph | SubSect | Section]

est quod, si forte appareat, et responsum det mihi ad consulta per aliquod visum, et quasi spectrum. Occurrere Deum alicui, interdum significat idem quod apparere. Sic Moyses iubetur Exodi 3 dicere ad Pharaonem: Dominus Deus Hebraeorum occurrit nobis: nunc quaeso ibimus iter trium dierum, et sacrificabimus ei: id est, apparuit, et simul mandata tradidit. Idem plenius repetit initio 5 capitis, inquiens. Deus Hebraeorum occurrit nobis, Ibimus quaeso iter trium dierum, et sacrificabimus Domino Deo nostro, ne forte occurrat nobis peste aut gladio. Prius occurrere significat apparere, et


2599. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 | Paragraph | SubSect | Section]

Exodi 3 dicere ad Pharaonem: Dominus Deus Hebraeorum occurrit nobis: nunc quaeso ibimus iter trium dierum, et sacrificabimus ei: id est, apparuit, et simul mandata tradidit. Idem plenius repetit initio 5 capitis, inquiens. Deus Hebraeorum occurrit nobis, Ibimus quaeso iter trium dierum, et sacrificabimus Domino Deo nostro, ne forte occurrat nobis peste aut gladio. Prius occurrere significat apparere, et mandata tradere: posterius, irruere, castigare. Sed in Hebraeo est clarum discrimen. nam prius est verbum קרה kara: posterius


2600. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 398 | Paragraph | SubSect | Section]

crebro in Psalmis ista duo coniunguntur: Respice in me, et miserere mei. Unde fit, ut oculus dicatur parcere, scilicet movendo cor ad misericordiam. Deuteron. septimo et 33. Non parcat ei oculus tuus: scilicet idololatricis populis, et etiam amico aut sanguine coniuncto. Ea locutio crebrô in Sacris literis reperitur. ut Isaiae 13, Ezechiel. 5. 7. 8 9. 16 et 20. Oculi alicuius super aliquem, significat curam et auxilium ei impendere. ut Psalmo 33. Ecce oculi Domini super timentes eum, et ad eos qui expectant misericordiam eius. Sic oculus Domini impinguat equum: id est, praesens


2601. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 399 | Paragraph | SubSect | Section]

oculo meo, Psalmo trigesimosecundo. id est, mente dispiciam, quid tibi [?: ] utile ac consultum, quaeram et dabo tibi bonum consilium [?: ] . ¶ Oculus etiam providentiam notat tum in Sacris literis, tum et in Hieroglyphicis Aegyptiorum, ubi ipsa pictura oculi id denotat. Proverb. 20, Rex oculis suis dispergit omne malum, id est, suo iudicio et providentia, seu prudenti gubernatione: sicut supra dixi denotare curam. Sic et illud dicitur: Ut oculus videat, ac auris audiat,


2602. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 400 | Paragraph | SubSect | Section]

aut assatio suavem odorem [?: ] bat. Quia vero omnis bonus odor recreat, et ille [?: ] ac fumus ascendebat in caelum, veluti ad Deum: ideo dicebantur illa offerri in odorem quietis, aut recreationis et refocillationis Domino. quae phrasis creberrima est in descriptione Sacrificiorum. Alii quietis [?: ] cunt odorem sacrificiorum vocari, quia faciat Deus quiescere a sua ira, et quasi ardens aestuansque cor eius recreat ac refrigerat. Sic etiam Deus dicitur odorari sacrificia aut incensum, cum ea placide grateque, [?: ] in vera Mediatoris


2603. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 400 | Paragraph | SubSect | Section]

omnis bonus odor recreat, et ille [?: ] ac fumus ascendebat in caelum, veluti ad Deum: ideo dicebantur illa offerri in odorem quietis, aut recreationis et refocillationis Domino. quae phrasis creberrima est in descriptione Sacrificiorum. Alii quietis [?: ] cunt odorem sacrificiorum vocari, quia faciat Deus quiescere a sua ira, et quasi ardens aestuansque cor eius recreat ac refrigerat. Sic etiam Deus dicitur odorari sacrificia aut incensum, cum ea placide grateque, [?: ] in vera Mediatoris fide oblata accipit. Sic legitur Genesis octavo: Odoratus


2604. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 400 | Paragraph | SubSect | Section]

aut recreationis et refocillationis Domino. quae phrasis creberrima est in descriptione Sacrificiorum. Alii quietis [?: ] cunt odorem sacrificiorum vocari, quia faciat Deus quiescere a sua ira, et quasi ardens aestuansque cor eius recreat ac refrigerat. Sic etiam Deus dicitur odorari sacrificia aut incensum, cum ea placide grateque, [?: ] in vera Mediatoris fide oblata accipit. Sic legitur Genesis octavo: Odoratus est Iehova odorem quietis [?: ] suscepit propitius sacrificium Noach, eique ac filiis, [?: ve ] tiusque mundi hominibus


2605. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 400 | Paragraph | SubSect | Section]

ardens aestuansque cor eius recreat ac refrigerat. Sic etiam Deus dicitur odorari sacrificia aut incensum, cum ea placide grateque, [?: ] in vera Mediatoris fide oblata accipit. Sic legitur Genesis octavo: Odoratus est Iehova odorem quietis [?: ] suscepit propitius sacrificium Noach, eique ac filiis, [?: ve ] tiusque mundi hominibus placatus est. Contra [?: ] reiicit sacrificia aliquorum Deus, dicit se non odoratarum ea ut est Amos 5 Sic David dicit ad Saulem persequentem se: Si Dominus te incitavit contra me, odoretur sacrificium:


2606. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 400 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] in vera Mediatoris fide oblata accipit. Sic legitur Genesis octavo: Odoratus est Iehova odorem quietis [?: ] suscepit propitius sacrificium Noach, eique ac filiis, [?: ve ] tiusque mundi hominibus placatus est. Contra [?: ] reiicit sacrificia aliquorum Deus, dicit se non odoratarum ea ut est Amos 5 Sic David dicit ad Saulem persequentem se: Si Dominus te incitavit contra me, odoretur sacrificium: scilicet tuum. quasi dicat, Sit tibi placatus ac propitius, non puniat te propter hoc [?: fact- ] sed potius te


2607. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 400 | Paragraph | SubSect | Section]

propitius sacrificium Noach, eique ac filiis, [?: ve ] tiusque mundi hominibus placatus est. Contra [?: ] reiicit sacrificia aliquorum Deus, dicit se non odoratarum ea ut est Amos 5 Sic David dicit ad Saulem persequentem se: Si Dominus te incitavit contra me, odoretur sacrificium: scilicet tuum. quasi dicat, Sit tibi placatus ac propitius, non puniat te propter hoc [?: fact- ] sed potius te iuvet, tueatur ac foveat, detque tibi quod petis. Sin autem mali homines te incitarunt, in illi maledicti coram Domino, me vero tueatur et [?: ] vet


2608. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 400 | Paragraph | SubSect | Section]

tibi placatus ac propitius, non puniat te propter hoc [?: fact- ] sed potius te iuvet, tueatur ac foveat, detque tibi quod petis. Sin autem mali homines te incitarunt, in illi maledicti coram Domino, me vero tueatur et [?: ] vet Deus. Alii male exponunt locum, quasi de suo sacrificio loquatur David. Sic Paulus dicit Ephes. 5. Christus se pro Ecclesia obtulisse in odorem suaveolentiae Domino. id est, in sacrificium longe acceptissimum [?: ] Eodem titulo ornat etiam eleemosynam Philippensi sibi missam Denique 2. Cor. 2 etiam seipsum dicit [?:


2609. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 400 | Paragraph | SubSect | Section]

petis. Sin autem mali homines te incitarunt, in illi maledicti coram Domino, me vero tueatur et [?: ] vet Deus. Alii male exponunt locum, quasi de suo sacrificio loquatur David. Sic Paulus dicit Ephes. 5. Christus se pro Ecclesia obtulisse in odorem suaveolentiae Domino. id est, in sacrificium longe acceptissimum [?: ] Eodem titulo ornat etiam eleemosynam Philippensi sibi missam Denique 2. Cor. 2 etiam seipsum dicit [?: ] num odorem Christi Deo. id est, suam functionem ac praedicationem esse Deo gratissimum sacrificium, per Christum. Sicut alibi


2610. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 400 | Paragraph | SubSect | Section]

odorem suaveolentiae Domino. id est, in sacrificium longe acceptissimum [?: ] Eodem titulo ornat etiam eleemosynam Philippensi sibi missam Denique 2. Cor. 2 etiam seipsum dicit [?: ] num odorem Christi Deo. id est, suam functionem ac praedicationem esse Deo gratissimum sacrificium, per Christum. Sicut alibi ait, se sacrificare Evangelium. Sic [?: ] 20 dicit Deus, se in regno Meschiae accepturum eorum [?: ] ctimas, et in odore recreationis aut quietis [?: pro--- ] lis futurum. Odor suavitatis, aut quietis, aut


2611. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 400 | Paragraph | SubSect | Section]

longe acceptissimum [?: ] Eodem titulo ornat etiam eleemosynam Philippensi sibi missam Denique 2. Cor. 2 etiam seipsum dicit [?: ] num odorem Christi Deo. id est, suam functionem ac praedicationem esse Deo gratissimum sacrificium, per Christum. Sicut alibi ait, se sacrificare Evangelium. Sic [?: ] 20 dicit Deus, se in regno Meschiae accepturum eorum [?: ] ctimas, et in odore recreationis aut quietis [?: pro--- ] lis futurum. Odor suavitatis, aut quietis, aut recreationis [?: ] ismus est: pro odore


2612. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 401 | Paragraph | SubSect | Section]

graves poenas. OFFENDICULUM, vide infra in Scandalum. OFFERRE, Latinis ultro aliquid, et quasi prompre exhibere, tum de bona, tum de mala re dicitur, sive ea facto ipso aut opere, sive etiam solis verbis Deo vel homini superiori aut inferiori exhibeatur. Sed in Theologia et Sacris literis valde crebro usurpatur de oblatione sactificiorum, et aliorum munerum erga Deum. Inde Oblatio, verbum Hebraeum est הקריב hikrib et corbam, Graecum προσϕέρα, et


2613. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 401 | Paragraph | SubSect | Section]

הקריב hikrib et corbam, Graecum προσϕέρα, et προφορὰ. tametsi sint etiam alia verba Hebraea, quae per verbum Offero interpretes exprimere solent. Reperitur tamen etiam in Sacris non raro in ista, quam diximus, Latina significatione. Hac ambiguitate verbi Offerendi, abusi quidam Scriptores, audacissime conati sunt asserere, Melchisedech obtulisse panem et vinum Deo, atque ita Missam praefigurasse: cum non tantum Hebraeus textus, sed etiam Vulgata versio habeat verbum


2614. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 401 | Paragraph | SubSect | Section]

hoc tempore contra seductores, Missaeque patronos assertus. In eodem prorsus sensu docet et Petrus 1. cap. 2, Omnes pios esse sanctos, et sacerdotes ad offerendas spirituales hostias, acceptas Deo per Christum Iesum. Item Paulus ad Hebraeos ultimo hortatur pios, ut offerant Deo sacrificium laudis, fructum labiorum suorum. id est, gratiarumactionem, et celebrationem nominis divini. Porro in hoc verbo observandum est, quod cum Christus dicitur oblatus esse, aut oblatio, non tantum significat quod se addixerit aut devoverit Deo: sed etiam, quod se in sacrificium per


2615. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 401 | Paragraph | SubSect | Section]

ut offerant Deo sacrificium laudis, fructum labiorum suorum. id est, gratiarumactionem, et celebrationem nominis divini. Porro in hoc verbo observandum est, quod cum Christus dicitur oblatus esse, aut oblatio, non tantum significat quod se addixerit aut devoverit Deo: sed etiam, quod se in sacrificium per passionem ac mortem obtulent. Includit igitur mortem ipsius. nam oblationes pleraeque sacrificabantur, aut mactabantur. OLEA, aut OLIVA, ob plures proprietates, plures Hebraismos parit. Primum autem ratione perpe tuae viredinis, fertilitatis ac bonitatis fructuum,


2616. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 401 | Paragraph | SubSect | Section]

nominis divini. Porro in hoc verbo observandum est, quod cum Christus dicitur oblatus esse, aut oblatio, non tantum significat quod se addixerit aut devoverit Deo: sed etiam, quod se in sacrificium per passionem ac mortem obtulent. Includit igitur mortem ipsius. nam oblationes pleraeque sacrificabantur, aut mactabantur. OLEA, aut OLIVA, ob plures proprietates, plures Hebraismos parit. Primum autem ratione perpe tuae viredinis, fertilitatis ac bonitatis fructuum, celebratur. Sic Psalm. 52, Postquam tristem exitum Doegi et aliorum persequutorum ac impiorum praedixit et


2617. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 402 | Paragraph | SubSect | Section]

et sicut ipsemet Propheta exponere videtur, quia ex eis ingentia bona ad coetum Dei proveniebant, sicut ex olea profluit oleum in lampades accensas Domino in tabernaculo eins. Quae expositio etiam loco Apocalyp. 11 magis convenit, ut supra hanc locutionem explicui. Oleum unctionis, fuit illud sacrum oleum, quo Aaron et filii, totumque tabernaculum, et omnia eius instrumenta inungebantur. De quo vide Exodi 29 et 30. Idem vocatur etiam Oleum sanctum, Num. 35. Oleiunctionis corona. Levit. 21, Corona olei unctionis Dei sui est super eum. de summo pontifice dicitur: pro, unctus est


2618. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 405 | Paragraph | SubSect | Section]

in quocunque loco sunt nunc mille vites. et, Omnes montes qui sarculo fodiuntur. pro, Quicunque montes nunc sarculo sarriuntur. Omnis vir qui rebellaverit ori tuo, pro, quicunque. Omnis qui iudicas: pro, quicunque iudicas. Omnis Scriptura est divinitus inspirata, 2. Timoth. 3 pro, tota Scriptura sacra est divinitus inspirata. Utuntur enim Hebraei suo col, pro quantitate discreta seu pro Omnis: et pro quantitate continua, seu Totus: sicut et Graeci suo πᾶς, aut ἅπας. Omnia peccata. pro, tot et tam grandia


2619. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 406 | Paragraph | SubSect | Section]

adolescentes. Nam Clitipho accusaverat antea Menedemum nimiae austeritatis in suum filium: nunc autem accusat et suum patrem. Inde igitur ex pluribus iniquis patribus, colligit universale pronunciatum. Omnis res aut verbum, sine sequente negatione, interdum ponitur pro ullus. Deut. 17. Non sacrificabis Deo tuo bovem aut ovem, in quo sit macula, aut omne verbum malum. id est, ullum vitium. Sic Isaiae 56. Beatus qui custodierit manum suam, ne faciat omne malum: id est, ullum malum. Omnis, de duobus. Proverb. 22, Dives, et pauper obviaverunt sibi invicem, faciens omnes ipsos


2620. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 406 | Paragraph | SubSect | Section]

et quaerens: Hieremiae secundo. Sic etiam Oseas videtur loqui capite 8 inquiens. Ipsi ascenderunt ad Assur ut on a ger solitarius sibi: pro, suo arbitrio, meque ipsorum domino neglecto quaesierunt sibi patronos, defensores, et amicos. Tales complures similitudines a proprietatibus onagri in Sacris literis petuntur. ONUS, per metaphoram omnia molesta et difficilia notat: sicut et in Latina aliisque linguis vox Graeci, Gravamen, ac Levis, item Onus usurpantur. Psalm. 55, Proiice super Iehovam onus tuum, et ipse sustentabit [?: ] Sic Isaiae primo 1,


2621. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 406 | Paragraph | SubSect | Section]

petuntur. ONUS, per metaphoram omnia molesta et difficilia notat: sicut et in Latina aliisque linguis vox Graeci, Gravamen, ac Levis, item Onus usurpantur. Psalm. 55, Proiice super Iehovam onus tuum, et ipse sustentabit [?: ] Sic Isaiae primo 1, Deus dicit, sacrificia sibi esse onerosa. Notantur saepe hac voce per eandem figuram omnia gravamina, et servitutis genera a tyrannis suis subditis imposita. Isaiae nono. Iugum oneris eius, et virgam humeri ipsius tu confregisti. id est, liberasti tuas a dura et intolerabili servitute Assyriorum. Sic mox


2622. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 406 | Paragraph | SubSect | Section]

58 vocat onera debitorum, durasque obligationes pactiones et foenera, impias colligationes, et [?: ] culos onerosos. Dicetur forte de hoc nomine [?: eti- ] quid infra in verbo PORTARE. OPERARI, ἐργάζεσθαι in Sacris literis non simpliciter ac semper significat bona opera facere, ac illis [?: pra-- ] reri apud Deum vitam aeterna: sed simpliciter [?: neg---- ] lucrari, quaerere et acquirere: sicut et verbum [?: ] re. Exemplum utriusque habetur Matth. 25. Profectus


2623. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 408 | Paragraph | SubSect | Section]

Operibus igitur aliquid mereri, impetrare, aut salvari, est idem quod iustitia. Sicut contra, Peccata sunt idem quod Iniu sticia. Non ex operibus iustitiae quae fecimus nos, sed ex sua misericordia salvos nos fecit. pro, non ob iustitiam nostrorum operum. Multum omnino lucis accedet Sacra discenti, si hoc semel perceperit, bona opera esse idem quod iustitiam, et mala opera aut peccata idem quod iniustitiam. ¶ Causam porr o quispiam quaerere possit, cur Scriptura potius vel ur geat ac exigat bona opera, vel accuset mala, quam ipsos habitum virtutum ac vitiorum: cum illi


2624. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 408 | Paragraph | SubSect | Section]

adulterium, caedem, et alia pecata, ac requirere cordis ipsius obedientiam. Eodem modo et Paulus toties cordis circumcisionem postulat: sicut et Moises Deuter. 29 et 30, et alias saepe: qui etiam una cum Prophetis urget verbum audiendi, est crebro internam obedientiam notat, reiectis externis sacrificiis et caeremoniis. Opera bona aut mala, pro ipsis patratoribus eorum. Rom. 13, Magistratus non [?: ] terrori bono operi, sed malo. id est, mala operantibus, seu malis: non bona facientibus, seu bonis. [?: Usit- ] Hebraismus est, ut aliquando accidens aut


2625. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 410 | Paragraph | SubSect | Section]

sabbato- ] esse faciendum. Exod. 35. significat vero non tantum opus quod solos servos decet, sed etiam quodvis externum ac prophanum, quod non est extreme ad [?: ] tempusque praesens necessarium. OPERIRE: exponetur in verbo TEGO. OPPROBRIUM, vox crebra in Sacris literis, videtur idem sonare quod obiectio probri. Probrum vero est quodvis tetrius flagitium: ut in muliere [?: stu- ] , scortatio, adulterium: in viro autem, quodvis [?: ] factum. Aliquando tamen Latinis etiam ipsam obiectionem facti, seu convicium sonat. Verbum


2626. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 410 | Paragraph | SubSect | Section]

, scortatio, adulterium: in viro autem, quodvis [?: ] factum. Aliquando tamen Latinis etiam ipsam obiectionem facti, seu convicium sonat. Verbum Hebraeum est הרפה Herpa et Harap. Graecis ὄνειδος. In sacris [?: ] ris porro Opprobrium notat tum ignominiam, tuum convicium. ut Psal. 15. Qui non levavit opprobrium contra proximum: id est, non infamavit proximum, ac non conviciatus est ei. Opprobrium fregerat cor meum, Psal. 69. id est, ignominiae et


2627. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 411 | Paragraph | SubSect | Section]

proculdubio Paulus non temere congessit. Aliquoties verbum כפר Chipper, quod proprie expiare aliquem a peccatis significat, Vulgata versio verbo precari aut orare vertit. Obsecratio, est vehementior quaedam petitio, aut oratio: ubi aliquem per aliquas sacras, aut alio qui ipsi gratissimas res oramus, obtestamur, et veluti adiuramus. Orare spiritu, expone [?: ] infra in voce Spiritus: et suprâ in vocabulo Mentis nonnihil expositum est. Significat autem, dono spiritus seu lingua peregrina orare: primae Corinthiorum


2628. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 412 | Paragraph | SubSect | Section]

conferendus, et quasi sodalis. Ali qui vertunt, iuxta aestimationem. Nam ea quae aestimantur, veluti cum suo precio, ordine ponuntur et conferuntur. Quare saepe hoc verbum Arach ordinavit, aestimationem significat. Ordinare etiam significat mandare, constituere, ac decernere: idque non tantum in Sacris literis, sed et in aliis linguis. Roman. decimotertio, Potestates sunt a Deo ordinatae: id est, constitutae ac decretae. Qui potestati resistit, ordinationi Dei resistit: id est, decreto, voluntati, mandato. 1 Cor. 9, Dominus ordinavit iis qui Evangelium annunciant, ut ex Evangelio


2629. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 412 | Paragraph | SubSect | Section]

conveniunt: in circumstantia vero minime. ORDINARE SEIPSUM ad aliquid, prima Corrinthiorum decimoquinto: Familia Stephanae ordinavit se in ministerium sanctis. id est, in id sese totam dedidit. Ex tali significatione constitutionis decreti, ac traditionis, fit, ut initiare aliquem sacris postea sit dictum Ordinare, et illa ceremonia nunc vocetur [?: Ord- ] , quam etiam sacramentum esse volunt. Ordinare aliquid per aliquem. Lex est ordinata per angelos in [?: ] mediatoris, Galat. 3 id est, decreta, constituta ac mandata ministrantibus eam angelis


2630. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 412 | Paragraph | SubSect | Section]

decimoquinto: Familia Stephanae ordinavit se in ministerium sanctis. id est, in id sese totam dedidit. Ex tali significatione constitutionis decreti, ac traditionis, fit, ut initiare aliquem sacris postea sit dictum Ordinare, et illa ceremonia nunc vocetur [?: Ord- ] , quam etiam sacramentum esse volunt. Ordinare aliquid per aliquem. Lex est ordinata per angelos in [?: ] mediatoris, Galat. 3 id est, decreta, constituta ac mandata ministrantibus eam angelis erga Mosen. Possis tamen ibi ordinare, pro praecipere ac mandare seu constituere accipere: et dicere,


2631. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 413 | Paragraph | SubSect | Section]

ornare in omnibus: id est. Christianam religionem suis dominis et aliis gratam et acceptam reddere. ORPHANUM, a pupillo ita Grammatici distinguunt, quod pupilli sint parvi pueri parentibus orbi: sed orphani, qui etiam omni haereditate et praesidio parentum destituantur. Porro in Sacris literis orphanus crebro omnes miseros, et humanis praesidiis destitutos notat. Quoniam autem Deus talibus vel in primis succurrit, hinc fit, quod Deus quasi quodam proverbio dicitur Iudex aut vindex viduarum, pupillorum et orphanorum. Psalmo 10, Tibi derelictus est pauper, orphano tu eris


2632. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 417 | Paragraph | SubSect | Section]

] filium poenitentiam agentem: et presbyteros Ephebos Paulum, postremo eis valedicentem. Elisaeus vocatus ab Elia, vel tantum pallio tactus, petit ut sibi [?: li-- ] osculari patrem et matrem: id est, illis dato osculo [?:-aledicere ] , quod et facit, addito insuper sacrificio, et unicorum convivio. De loco Gen. 41. ubi dicit Pharao ad Iosephum, Osculabitur os tuum universus populus meus, dixi paulo ante. Sensus autem idem est, ac si [?:--ceret ] : Populus meus summa promptitudine te reverebitur, se tibi subiiciet, et tui oris praescripta


2633. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 418 | Paragraph | SubSect | Section]

ignis, quia ignis etiam suo quodam alimento sustentatur. Dan. 4 dicitur derege Nabuchodonosore in brutum animal commutato, quod cum feris erit pabulum eius: id est, pascetur ut brutum, herba et foliis arborum. PACATUS dicitur Latinis, qui aliis molestus ac infestus non est. Sed in Sacris, qui summa rerum suarum tranquillitate, sine omni cruce ac calamitate securus vivit. Ac plerumque impium significat. Tales enim obliviscuntur Dei et proximi. Iob 12. Ut lampas contempta est cogitationi pacati, qui paratus est ad lapsus pedit, pro, felicis, et viventis in summa


2634. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 419 | Paragraph | SubSect | Section]

porro Testamentum reddidit: Aquila, teste Hieronymo, συνθήκην. Quare iam tantum quasdam phrases huius hominis exponemus. Pactum salis, significat pactum firmum ac inviolabile, perduransque, vel etiam sacrosanctum. Ratio locutionis est, vel quia salita durant, et non putrefiunt: vel quia sal in omnibus sacrificiis adhibebatur, et porro pacta sacrificiis confirmabantur: ut pactum salis idem sonet ac sacrum, vel sacrificio confirmatum. Tali foedere promittit Deus Aaroni et eius posteris, omnes


2635. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 419 | Paragraph | SubSect | Section]

συνθήκην. Quare iam tantum quasdam phrases huius hominis exponemus. Pactum salis, significat pactum firmum ac inviolabile, perduransque, vel etiam sacrosanctum. Ratio locutionis est, vel quia salita durant, et non putrefiunt: vel quia sal in omnibus sacrificiis adhibebatur, et porro pacta sacrificiis confirmabantur: ut pactum salis idem sonet ac sacrum, vel sacrificio confirmatum. Tali foedere promittit Deus Aaroni et eius posteris, omnes levationes sacrificiorum: Num. 18, ubi adiunctis verbis quasi semetipsum exponit dicens: Statuto


2636. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 419 | Paragraph | SubSect | Section]

Quare iam tantum quasdam phrases huius hominis exponemus. Pactum salis, significat pactum firmum ac inviolabile, perduransque, vel etiam sacrosanctum. Ratio locutionis est, vel quia salita durant, et non putrefiunt: vel quia sal in omnibus sacrificiis adhibebatur, et porro pacta sacrificiis confirmabantur: ut pactum salis idem sonet ac sacrum, vel sacrificio confirmatum. Tali foedere promittit Deus Aaroni et eius posteris, omnes levationes sacrificiorum: Num. 18, ubi adiunctis verbis quasi semetipsum exponit dicens: Statuto perpetuo pactum salis perpetuum sit coram


2637. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 419 | Paragraph | SubSect | Section]

exponemus. Pactum salis, significat pactum firmum ac inviolabile, perduransque, vel etiam sacrosanctum. Ratio locutionis est, vel quia salita durant, et non putrefiunt: vel quia sal in omnibus sacrificiis adhibebatur, et porro pacta sacrificiis confirmabantur: ut pactum salis idem sonet ac sacrum, vel sacrificio confirmatum. Tali foedere promittit Deus Aaroni et eius posteris, omnes levationes sacrificiorum: Num. 18, ubi adiunctis verbis quasi semetipsum exponit dicens: Statuto perpetuo pactum salis perpetuum sit coram Domino. Tali pacto etiam Davidi tradidisse regnum Deus dicitur,


2638. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 419 | Paragraph | SubSect | Section]

Pactum salis, significat pactum firmum ac inviolabile, perduransque, vel etiam sacrosanctum. Ratio locutionis est, vel quia salita durant, et non putrefiunt: vel quia sal in omnibus sacrificiis adhibebatur, et porro pacta sacrificiis confirmabantur: ut pactum salis idem sonet ac sacrum, vel sacrificio confirmatum. Tali foedere promittit Deus Aaroni et eius posteris, omnes levationes sacrificiorum: Num. 18, ubi adiunctis verbis quasi semetipsum exponit dicens: Statuto perpetuo pactum salis perpetuum sit coram Domino. Tali pacto etiam Davidi tradidisse regnum Deus dicitur, 2. Par.


2639. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 419 | Paragraph | SubSect | Section]

Ratio locutionis est, vel quia salita durant, et non putrefiunt: vel quia sal in omnibus sacrificiis adhibebatur, et porro pacta sacrificiis confirmabantur: ut pactum salis idem sonet ac sacrum, vel sacrificio confirmatum. Tali foedere promittit Deus Aaroni et eius posteris, omnes levationes sacrificiorum: Num. 18, ubi adiunctis verbis quasi semetipsum exponit dicens: Statuto perpetuo pactum salis perpetuum sit coram Domino. Tali pacto etiam Davidi tradidisse regnum Deus dicitur, 2. Par. 12, Nonne quod Iehova dedit regnum Davidi, illi et filiis eius pacto salis. id est, firmo ac


2640. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 419 | Paragraph | SubSect | Section]

sit coram Domino. Tali pacto etiam Davidi tradidisse regnum Deus dicitur, 2. Par. 12, Nonne quod Iehova dedit regnum Davidi, illi et filiis eius pacto salis. id est, firmo ac immutabili, nempe tandem succedente ei Meschia. Aliquando pactum ferme proprie ipsas conditiones pacti significat, nempe sacram doctrinam, ad quam nos in hoc pacto cum primis obligamus. Omnes semitae Domini benignitas, et veritas custodientibus pactum eius, et testimonia eius. id est, mandata ac religionem eius. Sic supra in voce Foederis ostendimus, ipsum Decalogum interdum vocari foedus. Pactum pacis: Num. 25,


2641. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 419 | Paragraph | SubSect | Section]

noster percussit nobiscum foedus in Horeb. non cum patribus nostris Dominus pepigit pactum istud, sed nobiscum: nobiscum in quam, qui hodie hic vivimus. Monet Moyses de instauratione foederis facta, ut ostendat, illos tanto magis obligari ad id foedus servandum. Qui pepigerunt pactum meum super sacrificio. pro, inierunt foedus adhibito sacrificio. Psal. 50. Polluere pactum: Psal. 55. Misit manum in pacificos suos, et prophanavit foedus suum. id est, faciendo contra veluti rupit, violavit et prophanavit foedus, quod debebat ut sacrosanctum servare. Sic Hebr.


2642. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 419 | Paragraph | SubSect | Section]

non cum patribus nostris Dominus pepigit pactum istud, sed nobiscum: nobiscum in quam, qui hodie hic vivimus. Monet Moyses de instauratione foederis facta, ut ostendat, illos tanto magis obligari ad id foedus servandum. Qui pepigerunt pactum meum super sacrificio. pro, inierunt foedus adhibito sacrificio. Psal. 50. Polluere pactum: Psal. 55. Misit manum in pacificos suos, et prophanavit foedus suum. id est, faciendo contra veluti rupit, violavit et prophanavit foedus, quod debebat ut sacrosanctum servare. Sic Hebr. 10 legitur: Qui sanguinem foederis, per


2643. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 419 | Paragraph | SubSect | Section]

Qui pepigerunt pactum meum super sacrificio. pro, inierunt foedus adhibito sacrificio. Psal. 50. Polluere pactum: Psal. 55. Misit manum in pacificos suos, et prophanavit foedus suum. id est, faciendo contra veluti rupit, violavit et prophanavit foedus, quod debebat ut sacrosanctum servare. Sic Hebr. 10 legitur: Qui sanguinem foederis, per quem sanctificatus fuit: prophanum duxerit. Sic Psal 89 Deus loquitur, Non prophanabo pactum meum, et quod egressum est de labiis meis non mutabo. Idem bis diversis verbis dicit. Foedera enim dum servantur, pro


2644. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 419 | Paragraph | SubSect | Section]

servare. Sic Hebr. 10 legitur: Qui sanguinem foederis, per quem sanctificatus fuit: prophanum duxerit. Sic Psal 89 Deus loquitur, Non prophanabo pactum meum, et quod egressum est de labiis meis non mutabo. Idem bis diversis verbis dicit. Foedera enim dum servantur, pro sacrosanctis haberi videntur: at cum violentur, contemni et nihili pendi, ut res nullius momenta profanaque videntur. Praecepit in seculum pactum suum, [?: ] id est, ordinavit, sanxit, promisit, ita ut sit perpetui ratum ac firmum. dicitur idem etiam pactum seculi Gen. 17.


2645. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 419 | Paragraph | SubSect | Section]

inter dissecta animalia. Sic Macedon. reges, teste Livio et Curtio, obligabant sibi suos exercitus. Alias huius vocis phrases vide in Foedere. cum enim una eademque sit vox Hebraea, nihil huc refert, sive per pactum, sive per foedus exponatur. Dicetur vero de hac voce et re, etiam in vocibus Sacramenti et Testamenti. PAEDAGOGI metaphora Gal. 3 non est obscura, ubi dicitur Lex fuisse paedagogus in Christum: quia tum ceremoniae ac sacrificia, totusque ille externus cultus Christum veluti pinxit, aut digito ostentavit: tum etiam ipsa lex moralis, ostendendo morbum, medicum


2646. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 419 | Paragraph | SubSect | Section]

una eademque sit vox Hebraea, nihil huc refert, sive per pactum, sive per foedus exponatur. Dicetur vero de hac voce et re, etiam in vocibus Sacramenti et Testamenti. PAEDAGOGI metaphora Gal. 3 non est obscura, ubi dicitur Lex fuisse paedagogus in Christum: quia tum ceremoniae ac sacrificia, totusque ille externus cultus Christum veluti pinxit, aut digito ostentavit: tum etiam ipsa lex moralis, ostendendo morbum, medicum quaerere iussit, et adducendo in desperationem de sua operaria iustitia, aliam aliquam gratuitam iustitiam et servatorem quaerendum esse indicavit.


2647. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 421 | Paragraph | SubSect | Section]

acerbum. Neque enim facile est divinare aliquid certius: verisimile tamen est fuisse aliquos veteris Adami improbos motus, quibus Deus Paulum coarguere voluit innatae malitiae, ne putans se adeo sanctum iustumque esse, insolesceret. Paxillus, diminutivum a palo. Saepe fit huius vocis mentio in Sacris literis, cum in propriap, tum et in metaphorica significatione. Proprie autem acceptae duo aut tres primarii sunt usus eius rei. primum, in distendendo tentorio circum quaque pax illi terrae infiguntur, ad quos alligantur funes distendentes tentorium. Inde crebra est mentio paxillorum et


2648. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 421 | Paragraph | SubSect | Section]

Proprie autem acceptae duo aut tres primarii sunt usus eius rei. primum, in distendendo tentorio circum quaque pax illi terrae infiguntur, ad quos alligantur funes distendentes tentorium. Inde crebra est mentio paxillorum et [?: funium ] , item paxillorum tabernaculi, in Sacris literis. Secundo iubentur Israelitae Deut. 23, gestare paxillum in baltheo. id est, acuminatum lignum, quo egesta stercora terra obruerent. Postremo paxillus, aut clavus, vel ligneus vel ferreus, infigebatur parieti, ut in eo variae res quotidiano usu necessariae suspenderentur, quo,


2649. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 421 | Paragraph | SubSect | Section]

anguli clavi, arcus et exactores, qui sint adversarios debellaturi. ubi per angulos intelligunt summos doctores, quales fuerunt Apostoli: per clavos vero, inferiores doctores, quorum opera ministerioque expungnatus et debellatus est mundus. PALUS, paludis, nihil admodum obscuri in Sacris literis habet, nisi quod Ierem. 51, ubi modus capiendae Babylonis praedicitur, legitur, Paludes exustae sunt: quia scilicet Cyrus averso paulisper Euphrate in quendam veterem lacum, aut iam neglectam lacunam, per vineum eius arefactum in urbem noctu intravit. Ideo inquit ibi Propheta:


2650. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 421 | Paragraph | SubSect | Section]

inter moenia cultui agrorum exposita, proculdubio et illa ipsa pars fuit postea demum nonnihil instaurata. Idem historicus consonat etiam in illa parte cum Ieremia, Daniele, et aliis Historicis, quod affirmat tunc regem Babylonis solenne convivium instruxisse. Quinetiam addit Diodorus, fuisse sacrum convivium, seu in honorem deorum celebratum: ut non sit mirum, eos vero ac vivo Deo Israelitarum, tunc Satana suos cultores impellente, maledixisse, et eius vasis abusos, tanquam nimirum victo a suis idolis, ut Daniel refert. Inquit enim Diodorus: Haec Sardanapalus ignorans, memor superioris


2651. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 421 | Paragraph | SubSect | Section]

sit mirum, eos vero ac vivo Deo Israelitarum, tunc Satana suos cultores impellente, maledixisse, et eius vasis abusos, tanquam nimirum victo a suis idolis, ut Daniel refert. Inquit enim Diodorus: Haec Sardanapalus ignorans, memor superioris fortunae, ad hilaritatem profusus, epulum militibus ex sacris, uniumque abunde praebuit, aliaque epulo accommodata. His intentis, Assyrius Arbaces, qui per transfugas hostium in castris negligentiam (ut qui vino ciboque gravati, somno quietique indulgebant) norat, noctu castra hostium expugnavit, atque acie instructi incompositos, parati imparatos


2652. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 422 | Paragraph | SubSect | Section]

de terra pingui, Gen. 49. id est, fruetur fertili solo. Panis aliquando oblationes significat. Numer. 28: Panem in oblationibus meis custodietis: id est, recte ac legitime offeretis. Panis pro anima, id est victima, Oseae 9. Panis eorum pro anima eorum non veniat in domum Dei. id est, sacrificia quae offerunt pro expiatione animae, non erunt grata acceptaque Deo. Malach. 1, Panis Domini vilis. id est, adeps offerendus Domino. Panis facterum, Exod. 25 describitur. Dicitur autem forte ideo panis facierum, quia coram Domino, seu coram facie Domini propositus stabat. ideo eriam


2653. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 425 | Paragraph | SubSect | Section]

partu accipitur. Isaiae sexagesimosexto: Antequam parturiat, peperit: et antequam ei veniat dolor, enixa est masculum. Quis audivit tale, et quis vidit huic simile? Nunquid corripietur terra die uno, aut nascetur gens vice una? Parturientis dolores et angustiae, valde crebro leguntur in Sacris literis: quibus summi et acerbissimi dolores ac moerores, calamitatesque notantur. Hieremias capite trigesimo quaerit, an etiam pariant viri? Quod si non pariunt, inquit, quare habent tristem speciem parturientium? id est, tristes sunt, dolent, gemunt, exclamant, etc. Hac


2654. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 425 | Paragraph | SubSect | Section]

et parturire: id est, maximo cum dolore ac molestia expectare liberationem, parturientis instar. Filioli mei, quos iterum parturio, usque quo formetur Christus in vobis. id est, quos maximo dolore ac solicitudine conor in viam reducere. Vide et infra in voce Praegnans. PARS, in Sacris literis non paucas obscuras significationes habet. Significat vero crebro, non minorem quantitatem de maiori sumptam, ut respondeat toti, ficut apud Mathematicos, et etiam in communi sermone: ut cum dicitur totum esse maius qualibet sua parte, et omnibus simul sumptis aequale. Sed plerunque


2655. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 426 | Paragraph | SubSect | Section]

id est, dies Veneris, praesertim autem dies proxime praecedens Paschatis festum: ea nempe dies, cuius vespere incipiebant solennitatem festorum paschalium, et agnum paschalem comedebant. Dicta vero est Parasceve vocabulo Graeco, a praeparatione, eo quod diligeter se praeparabant ad tam solennem et sacrosanctam celebritatem, ante omnia diligentissime expurgantes et eliminantes omne fermentum, sicut eis Deus severissime praeceperat: et ex Christo ipso Apostoli quaerunt, ubi sibi velit praeparari Pascha. de hoc parasceve inquit Iohan. 19. Erat autem parasceve Paschae, hora circiter nona.


2656. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 426 | Paragraph | SubSect | Section]

et tempore praecedentium Regum. Porro, quintam significationem usurpat Paulus 1 Cor. 5 inquiens. Pascha nostrum immolatus est Christus. id est, verus ille Dei agnus, aversionem culpae et poenae a populo Dei efficiens, qui per Iudaicum illum paschalem agnum fuit significatus. Occidere, sacrificare, parare et comedere, pasches, de agno dicitur. Fieri pascha, et, Apud te facio pascha cum discipulis meis, Matth 26, ipsam celebritatem aut observationem totius ritus notat. Immolare pascha, Mar. 14, de agno intelligitur. Erat pascha, et azymorum dies, Mar. 14. In die


2657. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 426 | Paragraph | SubSect | Section]

hoc est, diem praecedentem Sabbatum, quam [?: ] vulgo vocamus diem Veneris. Ratio ea fuit: quia [?: ] daei ob quandam traditionem maiorum nolebant [?: ] lebrare primam et celeberrimam diem paschalis sed die Veneris, ne eis duo longe maxime sacrosancta [?: ] sta continuarentur, quibus illis nephas esset vel mortuos sepelire, vel recentes cibos parare. Nam [?: vespe-- ] quo edebatur pascha, una cum nocte ad sequentem [?: ] pertinebat. Quare esus agni paschalis factus die Iovis a Christo,


2658. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 427 | Paragraph | SubSect | Section]

tuum solius opus est. Contraria natura est illorum, de quibus Christus inquit: Quotquot venerunt ANTE me, fures et latrones sunt. Filii vestri erunt pastores in deserto 40 annis: Num. 14. pro, more pastorum oberrabunt. Passer avicula, ob varias proprietates, similitudinis gratia in Sacris literis adhibetur. sicut vulgo a Germanis, ob astutiam et cautionem: ac a Latinis, ob salacitatem celebratur. Psal. 11. Quomodo dicitis animae meae, transuola in montem vestrum, aut


2659. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 431 | Paragraph | SubSect | Section]

eadem Christi virtus pingitur Isa. 42. Non clamabit, nec levabit vocem suam, nec faciet au diri in platea vocem suam. Habent igitur et Hebraei et Graeci diversa vocabula, quib. hasce duas diversissimas, aliquid tamen commune habentes patientias, nominant. Sed Latini, et eos sequuti Germani, in Sacris uno vocabulo Patientiae, [?: Ge- ] , exprimunt. Tribuunt vero Latini vocem Patientiae etiam corpori, atque adeo brutis, et denique mortuis rebus: qua significationem considerasse ad huius Theologicae passivae patientiae noticiam non parum profuerit. Dicunt igitur illi,


2660. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 432 | Paragraph | SubSect | Section]

confunduntur. Pauperem a mendico distinguunt, quod pauper is sit, qui non quidem abundet, sed egeat potius: at interea suo aut proventu aut industria, arte vel labore se alit: verum mendicum eum esse volunt, qui adeo nihil habeat, ut alienam opem supplexpetere ac implorare cogatur. verum in Sacris literis plerunque uno Pauperum vocabulo etiam mendici notant. Porro vox Paupertas alias de spirituali, alias de corporali paupertate accipitur. Cum etiam corporalem paupertatem significat, non semper pecuniae, vestis ac victus carentiam indicat, sed etiam quasvis externas calamitates et


2661. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 432 | Paragraph | SubSect | Section]

Psa. 9 queritur, ac inter alia inquit: Dominus factus est refugium pauperi, Non obliviscetur clamoris pauperum: Miserere mei, et vide afflictionem aut paupertatem meam de odientibus me: Non perpetuo oblivioni tradetur pauper: Spes pauperum non peribit in perpetuum. Innumera sunt plane exempla in Sacris literis huius generalis et late patentis, seu omnigenas afflictiones notantis significationis: sicut et Germani suum Arm, saepe de quovis modo afflicto homine usurpant, sicut solent dicere, Ein blinder mann, ein armer mann. Hinc non paucae phrases oriuntur: ut, Apprehendere, aut potius


2662. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 432 | Paragraph | SubSect | Section]

dimisit inanes: i. eos qui, ut [?: sup- ] Apocalypsi audivimus, putant se abundare iustita et bonis operibus, ita ut etiam habeant opera super erogationis, quae aliis vendere possint Quia porro Deus est unicus fons omnium bonorum, et opitulator miserorum: ideo doctrina de eo, seu Sacrae literae, multum de miseris [?:-ctis ] et pauperib. disserunt, variisque eos nominib. appellant. Quare quandam harum vocum synonymiam [?: ] bam et earum discrimina leviter attingam. Primum sit אביון Aebion, ab avendo


2663. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 433 | Paragraph | SubSect | Section]

valde est, quod Hebraeis vox pacis שלום Schalom, ab integritate venit: quia res, loca ac homines servet in suo statu. Contra autem bellum Milchama לחם, a comestione, quia omnia absumat aut consumat ac perdat. Sed in Sacris literis habet praeterea quasdam graviores, et minus aliis linguis usitatas notiones. Primum significat pacem cum Deo, cum et Deus nobis ex severo iudice et hoste fit benignus ac placatus pater, Romanorum quinto, et Coloss. 1. Et nos vicissim tranquillo amicoque erga eum animo sumus, non


2664. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 436 | Paragraph | SubSect | Section]

et sibimet uberrimum fructum aut praemium iustitiae comparant. PAXILLUS. vide supra in PALUS. PECCATUM. Vocant Latini peccatum, quicquid contra officium normamque recti ac honesti fit: et proprie actuale quid significat, sive quid male fiat, sive male negligatur. Sed in Sacris literis haec vox latius patet, et plures habet nonnihil obscuras, aut certe ignotas significationes ac loquutiones. In genere autem videtur recte 1. Ioann. 3 descriptum esse, quod. sit, quic quid est a lege Dei alienum: sive sit ipsius naturae distorsio, deformitas aut pravitas sive


2665. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 439 | Paragraph | SubSect | Section]

esse hominem qui non peccet. 1. Reg. 14, Ionathas non audiens cum adiuraret pater eius populum, extendit summitatem virgae, quam habebat in manu, et itinxit in favum mellis, et convertit manum suam ad os suum, et illuminati sunt oculi eius Num. 35. Peccata voluntaria et non voluntaria tum i sacrificiis, tum etiam in asylis discernuntur. Act. 3 Fratres scio quod pro ignoratiam fecistis, sicut et pricipes vestri. Act. 13. Qui habitabant Hierosolymis, et pricipes eorum cum ignorarent illum, et voces Prophetarum, etc. condemnato eo impleverunt, etc. 1. Tim


2666. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 441 | Paragraph | SubSect | Section]

oneratus est. Sic et Galat. 3 Christus dicitur factus pro nobis maledictum aut execratio: quod idem est ac peccatum, aut res detestanda. Ob eandem peccatorum ab hominibus ad victimas translationem, etiam Latina lingua ambiguam significationem quibusdam religiosis vocabulis tribuit, ut est sacrum et piaculum: ut iam pro re sancta, ac Deo accepta offerendaque, iam pro detestanda, utpote peccatis nostris onerata, accipiatur. ¶ Hactenus species et partes peccati varias enumeravimus, earumque appellationes breviter explicuimus: maioris autem perspicuitatis, simul et


2667. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 444 | Paragraph | SubSect | Section]

peccatis vacare, idque perseveranter ac pertinaciter: quod mox hisce verbis exponit: Quanto putatis acerbiore supplicio dignus censebitur is, qui filium Dei inculcarit, et sanguinem, per quem fuerat sanctificatus, prophanum duxerit, et Spiritum gratiae contumelia effecerit? Tali sane Christi sacrificium [?: propitiator- ] abiicienti, alia propitiatio aut expiatio non superest. [?: ] 1, Cupiditas parit peccatum, quod gignit mortem. [?: ] peccatum actualia scelera significat. PECULIUM סגלה


2668. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 444 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: propitiator- ] abiicienti, alia propitiatio aut expiatio non superest. [?: ] 1, Cupiditas parit peccatum, quod gignit mortem. [?: ] peccatum actualia scelera significat. PECULIUM סגלה significat in Sacris non quodvis genus possessionis aut opulentiae, sed quod specialiter carum ac eximium nobis est, ferme idem sonat [?: ] Latinis proprium, seu proprietas seu res peculiaris et propria, quae rara est et cara: ut si quis habet singularem thesaurum prae aliis rebus charum, aut bullam


2669. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 445 | Paragraph | SubSect | Section]

de tali per iurio legitur Levitici decimonono, et Matth. quinto: Non peierabis, sed reddes Domino iuramenta tua. Aliquando tamen accipitur idem verbum peierandi, etiam de iuramento falso initio facto. Levitici sexto: Anima inficians insuper peieraverit. PENNA, et ALA, in Sacris aliquando idem est: in Hebraeo sane plerumque est כנף canapf, ala, quod Vulgata crebro transtulit pennam. Volare super pennas venti, et ambulare super pennas venti, et equitare in nubibus dicitur Deus, sive communi quadam vulgi ac imperitorum opinione,


2670. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 446 | Paragraph | SubSect | Section]

23, Exod. 34. et Deut. 16. Erat autem festum, in quo memoria legis divinae promulgatae in monte Sinai recolebatur, die nimirum quinquagesimo a Pesah festo. Nam totidem ab egressu populi Israelitici, donec ad eum montem venissent, dies intercesserant: unde et nomen accepit. Fiebant in hoc festo sacrificia quaedam, ut est Levit. 23, et Deuter. 16. Observatum autem esse magno studio, apparet ex historia Act. 2. Porro quia Deus pro miserat Ier. 31, se in Novo testamento legem suam non amplius in lapideis tabulis scripturum, sed per Spiritum sanctum cordi eorum illam inscripturum:


2671. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 447 | Paragraph | SubSect | Section]

gradum efficaciae obtinet, et etiam ipsi patri tribuitur. sicut est illud Romanorum unodecimo: Quoniam ex ipso peripsum, et in ipsum sunt omnia. Quod de ipso patre necessario accipi debet. Docet etiam, praepositiones istas non semper sic distinguere causas rerum, aut ipsas voculas accipi in Sacris literis, sicut in prophanis, et apud philosophos. Tametsi etiam apud Lationos innumeris vicibus PER, primariam efficientemque causam indicat: ut, Per aliquem aliquod opus esse effectum, per aliquem stare, per me nulla est mora, per me tibi licet. Sic Terentius dicit, PER servulum falli


2672. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 449 | Paragraph | SubSect | Section]

exitium, sed fidei ad animae salutem. id est, non deficimus a Christianismo, veraque salute, ut ea ratione nobis aeternum exitium accersamus. Sectae aut haereses perditionis: secundae Petri secundo. pro, sectae pestilentes, ac perniciosae hominibus, etc. PEREGRINUS, in Sacris literis significat non tantum eum, qui extra suam patriam vivit: sed etiam plerunque aliquid triste ac aerumnosum in se includit. Solent enim peregrini plerunque miseri ac aerumnosi esse, utpote qui in illis locis agant et vivant, ubi nec cognatos aut amicos multos habent, nec patrimonium


2673. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 452 | Paragraph | SubSect | Section]

id est, iustificavit eos, cum Deo reconciliavit, ac vita aeterna donavit plene, et denique etiam renovare aut mutare incoepit. Quod vocabulum perfectionis, ac verbum τελειόω, prorsus male quidam per consecro convertit: quod de initiatione sacrorum, et non de perfectione iustitiae ibi agatur. Contra lex dicitur nihil potuisse perfectum aut consummatum efficere Hebr. 7. Nihil enim perfecit lex, etc. Et, Si enim per Leviticum sacerdotium fuisset perfectio aut consummatio, quid amplius erat opus alium exoriri sacerdotem?


2674. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 452 | Paragraph | SubSect | Section]

fuisset perfectio aut consummatio, quid amplius erat opus alium exoriri sacerdotem? Hoc idem exponit uberius Hebr. 9 et 10, inquiens: quod lex et eius victimae non potuerint vere auferre peccata, aut remissionem peccatorum, iustificationemque hominibus consequi. Inquit enim nono capite: Sacrificia offeruntur, quae non possunt cultorem secundum conscientiam [?: perfect- ] facere. id est, vere ac spiritualiter iustificare. Corruperunt vero perniciose haec dicta quidam novi interpretes, qui ibi verbum τελειόω et


2675. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 452 | Paragraph | SubSect | Section]

id est, vere ac spiritualiter iustificare. Corruperunt vero perniciose haec dicta quidam novi interpretes, qui ibi verbum τελειόω et τέλειος, Perfectum facis, et Perfectus, per verbum Consecro, aut initio sacris, [?: ex- ] runt. Lex enim initiavit nos quidem sacris, et in populum Dei per foedus circumcisionis adscripsit aut connumeravit: sed perficere, aut iustos acceptosque Deo, abolitis nostris peccatis, et placata ira Dei perficere non potuit. Omnes Christiani sunt initiati: sed non


2676. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 452 | Paragraph | SubSect | Section]

haec dicta quidam novi interpretes, qui ibi verbum τελειόω et τέλειος, Perfectum facis, et Perfectus, per verbum Consecro, aut initio sacris, [?: ex- ] runt. Lex enim initiavit nos quidem sacris, et in populum Dei per foedus circumcisionis adscripsit aut connumeravit: sed perficere, aut iustos acceptosque Deo, abolitis nostris peccatis, et placata ira Dei perficere non potuit. Omnes Christiani sunt initiati: sed non omnes consummati, aut iustificati. Non agitur autem in istis dictis


2677. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 453 | Paragraph | SubSect | Section]

Paulo Colloss. 2: Cum religiosas traditiunculas de cibis, vestibus, et aliis elementis a pseudoapostolis inculcatas conferens cum vera doctrina ac religione, dicit illa absumi τῇ ἀποχρήσει, ipso usu. Postremo, Perfectionis vocabulum aut res in Sacris literis variis vocibus exprimi solet. Dicitur enim vertiturque alias perfectus, alias consummatus, integer, sincerus, immaculatus, incolumis. Septuaginta saepe ἄμενητος irreprehensibilis verterunt. PERFERO, nihil admodum obscuri usquam


2678. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 453 | Paragraph | SubSect | Section]

variis vocibus exprimi solet. Dicitur enim vertiturque alias perfectus, alias consummatus, integer, sincerus, immaculatus, incolumis. Septuaginta saepe ἄμενητος irreprehensibilis verterunt. PERFERO, nihil admodum obscuri usquam habet in Sacris, praeterquam in uno loco. 1. Petri 2: Qui peccata nostra ipse pertulit in corpore suo super lignum. id est, reatum et poenas pro peccatis nostris in cruce patiendo toleravit ac exoluit. Verum videtur proprie significare sursum ferre: sicut Germanica vertit, Obtulit. Puto enim talem esse


2679. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 454 | Paragraph | SubSect | Section]

κάθαρμα, tanquam catharma fui, habitusve sum. Putant ergo, ut in voce Anathematis dixi, Paulum aliosque Apostolos perinde omnium iudicio damnatum, et pro quodam piaculo omnia contaminante, et alios homines suis peccatis ac ira poenisque Dei onerante habitum, ut sacrilegos, incestos, parricidas, aut alios qui ingentia scelera patrarunt, aut etiam ut eos homines quos certo ritu, caeremoniis ac precationibus, omnium peccatis ac poenis oneratos, diis manibus sacrabant, devovebantque. Sic et. Germanica translatio vertit vocem Peripsematis, Fegopfferr.


2680. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 454 | Paragraph | SubSect | Section]

piaculo omnia contaminante, et alios homines suis peccatis ac ira poenisque Dei onerante habitum, ut sacrilegos, incestos, parricidas, aut alios qui ingentia scelera patrarunt, aut etiam ut eos homines quos certo ritu, caeremoniis ac precationibus, omnium peccatis ac poenis oneratos, diis manibus sacrabant, devovebantque. Sic et. Germanica translatio vertit vocem Peripsematis, Fegopfferr. PERMANERE, pro perseverare saepe ponitur, cuius significationis exempla recenseri nihil attinet: tantum observetur illa loquutio Rom. 11: Considera Dei bonitatem in te, si permanseris in


2681. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 454 | Paragraph | SubSect | Section]

necessarium. [?: Pernocta-- ] oratione: Lucae 6, Christus erat pernoctans in oratione Dei. pro, tota nocte orabat. PERPENDICULUM, instrumentum fabrorum coementariorum, quo, appenso de funiculo plumbo, examinant rectitudinem aut obliquitatem parietis. Ponitur autem in Sacris literis aliquando pro forma aut ratione aedificationis. 2. Reg. 21. Extendam super Hierusalem perpendiculum Samariae. id est, perinde eam extruam, seu potius destruam, ut Samariam destruxi sicut haec phrasis mox ibidem explicatur. Sic Then. 2. dicitur, Extendit perpendiculum, non


2682. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 454 | Paragraph | SubSect | Section]

vocabulis agetur. Monet alioqui etiam Rabbi Moyses, vocem Olam, quam alias seculum, alias perpetuum, alias aeternum vertunt, non semper significare durationem fine carentem, sed nonnunquam longum tempus, nonnunquam etiam durationem iustam ac debitam illi rei de qua agitur. Sic saepe aliqua in Sacris promittuntur לעלם leolam, in seculum aut perpetuum, quae tamen iusto tempore desierunt. Sic Exod. 21. dicitur, Serviet ei in perpetuum: id est, usque ad morte aut iubileum. Sic Psal. 89, Deus Davidi promittit: In perpetuum


2683. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 454 | Paragraph | SubSect | Section]

eius abstulistis ornatum meum in perpetuum: pro, prorsus. Sic Terentius Sit hoc gaudium perpetuum. id est, firmum ac sincerum. Sic saepe dicitur Deus irasci in perpetuum, aut non in perpetuum. item, Clamor afflictorum non tradetur oblivioni, aut non peribit in perpetuum. i. non nimium diu. Sacrificium perpetuitatis, est iuge sacrificium: de quo in voce NINCHA, et MUNDUS, item in IUGIS, quantum sufficit, dictum est. PERSEQUI, sicut et verbum Hebraeum רוף raoph, ac Graecum διώκειν ambiguum


2684. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 454 | Paragraph | SubSect | Section]

in perpetuum: pro, prorsus. Sic Terentius Sit hoc gaudium perpetuum. id est, firmum ac sincerum. Sic saepe dicitur Deus irasci in perpetuum, aut non in perpetuum. item, Clamor afflictorum non tradetur oblivioni, aut non peribit in perpetuum. i. non nimium diu. Sacrificium perpetuitatis, est iuge sacrificium: de quo in voce NINCHA, et MUNDUS, item in IUGIS, quantum sufficit, dictum est. PERSEQUI, sicut et verbum Hebraeum רוף raoph, ac Graecum διώκειν ambiguum est: alias in bonam partem usurpatur,


2685. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 455 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] lamque eis occasionem praebentes, adeo non possunt suum diabolicum furorem exaturare. Hinc noia persecutor et persecutus. Huius significationis harum dictionum est plurimus in Sacris literis usus, ut non sit necesse exempla proferre. Aliquando tamen etiam malorum iustas calamitates hoc verbum denotat. ut Proverb. 18: Fugit impius nemine persequente. et Proverb. 13: Peccatores persequetur malum. PERSONAM Theologivocant substantiam individuam,


2686. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 455 | Paragraph | SubSect | Section]

corpora. Sic hoc vocabulo utitur Paulus 2. ad Cor. 1: Ut pro dono aut beneficio ex multis personis in nos collato, gratiae per multos agantur pro nobis. id est, ut sicut multi homines pro nostri liberatione orarunt, ita etiam multi pro impetrata nostri liberatione gratias agant. Persona in Sacris literis trebro externam speciem, dignitatem, nomen, aut etiam alias aliquas qualitates notat. ut 2. Cor. 5, Gloriantur in facie autpersona, non in corde. Personas Latini vocarunt illas larvas, quas sibi comoediarum actores imponebant, simulantes iam senem, iam iuvenem, iam regem, iam


2687. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 455 | Paragraph | SubSect | Section]

dona distribuit, alias alii genti veros doctores et puram doctrinam, aliaque largiens. De qua liberrima liberalitate Dei, praeclare Augustinus pronunciat, quod aliquam occultam causam habere possit, iniusta autem nequaquam esse possit. PERTINEO verbum nihil ferme obscuritatis in Sacris literis habet, nisi quod Vulgata versio aliquoties Graecum οὐ μέλει σοι, Non est tibi curae, male vertit, Non pertinet. ut Marci 4. Magister, non pertinet ad te quod perimus? et Iohannis decimo: Mercenario non pertinet de ovibus: cum


2688. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 456 | Paragraph | SubSect | Section]

Caeterum idem Graecum verbum 1. Thess. 4 significat praevenire aut antevertere. inquit enim Paulus, In resurrectione nos viventes non antevertemus eos, qui dormierunt. id est, non citius in regnum caelorum perveniemus. PERVERSUS homo, cor, via, actiones, crebro dicuntur in Sacris literis: licet haec vox in hac significatione etiam apud prophanos scriptores sit usitata. Credo autem esse metaphoram, sumptam a rebus corporeis, ut ab animalibus aut arboribus, aliisque rebus, quae tunc demum vigent, probae ac utiles sunt, cum in sua nativa ac divinitus ordinata forma


2689. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 456 | Paragraph | SubSect | Section]

et illaqueare conatus fuisset, tandem forcipe cancri circa guttur correptus et suffocatus, in rectum extensus est, acclamante cancro, Ta lem eum debuisse esse ac incedere, dum viveret. PES, sicut et manus, aliaque primaria membra, ac veluti instrumenta corporis, varie accipitur in Sacris literis. Primo enim, aliquando ipsum etiam hominem significat: non tamen citra emphasin, gratiam, aut alioqui proprietatem aliquam eius actionis aut operis, de quo agitur, sicut et supra de anima, manu et oculo dixi. ut Psal. 14, Rom. 3: Veloces pedes eorum ad effundendum


2690. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 458 | Paragraph | SubSect | Section]

significatio aliquo modo convenit cum lapidis notionibus, de quibus cum supra plurima dicta sint, recte haec cum illis ad utriusque vocis noticiam coniunxeris. Primum autem Petra, sua propria significatione, materialem petram. id est, grandem aliquam rupem et vivum saxum indicat, quae multae in Sacris literis commemorantur: quin et nomen cuiusdam civitatis fuit, proculdubio quia in aliqua rupe extructa fuit. Sic etiam Petra deserti. Deinde, per metaphoram significat locum firmum ac stabilem significatione opposita luto, coeno, aquae aut sabulo. Psalmo quadragesimo: Statuit supra petram


2691. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 459 | Paragraph | SubSect | Section]

gestant, nihil non sibi boni inde pollicentes. PIETAS, Graece εὐσέβεια, rectus cultus, recta tractatio, diligens et sedulum officium erga Deum, parentes, patriam, religionem, ac leges, et alios praeclarissimos et optime meritos viros. In Sacris literis, et Theologia, potissimum eam virtutem notat, qua Deum ac veram religionem recte colimus. 1. Tim. 4. Corporalis exercitatio paululum utilitatis habet: at pietas ad omnia utilis est. Exerce igitur teipsum ad pietatem. Sic Act. 3, Tanquamsi propria vi ac pietate hoc miraculum


2692. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 459 | Paragraph | SubSect | Section]

fecerimus. 2. Tim. 3, Habentes speciem pietatis, vim vero eius abnegantes. Aliquando porro in abstracto ipsam fidem aut religionem Christianam Scriptura pietatem vocat 1. Timoth. 3, Magnum est pietatis mysterium, etc. Et mox 6. Si quis diversam doctrinam docet, neque accedit Sacris sermonib. Domini nostri IESU Christi, et ei quae secundum pietatem est doctrinae, etc. Petrus secundae primo, iubet praestare in pietate dilectionem proximi. Omnino secunda Tabula (id est, beneficentia erga proximum) primam sequi debet. Tit. primo, Agnitionem veritatis quae


2693. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 460 | Paragraph | SubSect | Section]

Occidentales cum Abraham, exclusis incredulis Iudaeis. Recordetur Dominus omnium hostiarum tuarum, et holocaustum tuum impinguet. Psalmo 20. Alii vertunt, Incineret: quia vocabulum דשן Deschen, utrumque significat. Sensus vero idem est. nam pinguiora sacrificia gratiora esse praesumuntur: et quae sacrificia olim Deo placebant, solebat interdum caelitus immisso igne accendere. Quare impinguet aut incineret Deus holocaustum tuum, significat, acceptum habeat. PISCATORUM voce varie utitur Scriptura, [?: ] potissimum per


2694. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 460 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudaeis. Recordetur Dominus omnium hostiarum tuarum, et holocaustum tuum impinguet. Psalmo 20. Alii vertunt, Incineret: quia vocabulum דשן Deschen, utrumque significat. Sensus vero idem est. nam pinguiora sacrificia gratiora esse praesumuntur: et quae sacrificia olim Deo placebant, solebat interdum caelitus immisso igne accendere. Quare impinguet aut incineret Deus holocaustum tuum, significat, acceptum habeat. PISCATORUM voce varie utitur Scriptura, [?: ] potissimum per metaphoram, Isaiae 19, Et lugebunt piscatores.


2695. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 460 | Paragraph | SubSect | Section]

Regum 21. Dabo tibi aliam vineam meliorem pro ea, si placuerit in oculis tuis. Sint ad placitum eloquia oris mei: Psalmo 19. pro, sint Deo accepta. Munus non placebit de manu vestra, Malach. [?: ] pro, non suscipiam, non erit mihi gratum, non reconciliabor vobis vestro munere aut sacrificio. Illa celebra huius verbi exempla, Ego per omnia omnibus placea, etc. Si hominibus placerem, etc. Christus non sibimet placuit, et similia, exposui in tropo Synecdoches aut Metonymiae. Significant enim conatum aut studium placendi, non ipsum eventum aut opus.


2696. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 460 | Paragraph | SubSect | Section]

ipsum eventum aut opus. Placet in tertia persona, et placitum, Latinis non raro decretum, constitutionem, aut legem aliquam significat: quod principes ea decernant sanciantque, quae ipsis in suis consultationibus placuerunt, probataque sunt. Talem significationem huius dictionis aliqui etiam in Sacris [?:-ris ] reperiri putant: ut Nehem. 2, Placuitque coram rege, et dimisit me, etc. Isaiae quinquagesimosexto, Qui custodierint sabbatha mea, et elegerint quae mihi placent, atque apprehenderint foedus meum. Eadem locutio et Isaiae 61 reperitur: ubi, Quae


2697. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 462 | Paragraph | SubSect | Section]

staturae, cuique nihil deficit: ut, argentum plenum, pro integro iustoque precio ponitur. Genes. 23, Argento pleno tibi tradam. Eadem locutio est 1. Paralipomenon vigesimoprimo. Plenus ponitur pro saturo, et quasi nauseante ad aliquarum rerum copiam. Isaiae 1, Ad quid mihi multitudo sacrificiorum vestrorum? Plenus sum, vel potius satur. Sic Plenus et satur dierum crebro coniungitur, et ponitur pro eo qui iam decrepitus est. nec cupit vivere diutius. Hiere. 6, Maritus cum uxore capientur, senex cum pleno dierum. Plenum esse ad aliquid, significat totum in eam rem


2698. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 464 | Paragraph | SubSect | Section]

Deum. Plenus benedictione Dei, Deut. 33. id est, favore et beneficiis Dei. Naphtali satur est divino beneplacito, et plenus benedictione Domini. PLEROPHORIA, Graeca vox πληροφορία est. Etsi autem non sit haec vox usquam in Latina Sacrarum literarum versione, nec mei instituti sit Graecas voces explicare: tamen cum magnus sit eius usus in Novo testamento Graeco, et fidei naturam praeclare explicet, dicam aliquid de ea. Significat haec vox Paulo, aliquid pleno animi motu agere: ut cum refertur ad plenam noticiam, Rom. 14.


2699. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 464 | Paragraph | SubSect | Section]

autem hi proprii et peculiares in electis effectus fidei, a qua Fideles appellamur. PLUERE, et Pluvia, ירח primum habent quasdam locutiones proprie accepta, deinde figurate. Plena matutina, aut Tempestiva, ac Serotina, crebro legitur in Sacris. Non autem significat haec locutio pluviam [?:--ne ] aut vespere decidentem: sed Matutina aut Tempestiva pluvia est, quae cadit mox facta semente, quae ad radicandum ac nascendum est segeti necessaria. Serotina autem pluvia est, quae spicas iam agente et grana formante segete


2700. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 465 | Paragraph | SubSect | Section]

ירה deducuntur significationes pluendi et docendi, ob similitudinem ipsarum rerum. De quo etiam in verbo Stillare aliquid dicetur. POCULUM, vide supra Calix. POENITENTIA, sicut ipsa re maximi momenti est, plurimusque de ea sermo in Sacris literis habetur: ita et significationes ac phrases multas habet, quas operaeprecium est diligenter explicare. Primum igitur, quod ad Hebraeam vocem attinet, ea est תשובה Thesuba, a verbo Sab rediit, reversus: sicut etiam ab eodem themate est vox


2701. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 465 | Paragraph | SubSect | Section]

resipiscere et resipiscentiam (ita enim hic nobis loqui liceat) μεταμέλεσθαι vero, poenitere. De voce μεταμελείας forte non est operae precium nimium accurate disceptare, cum hoc verbum et nomen in Sacris literis rarius sit. Sed tamen observandum est, etiam de vera poenitentia usurpari: ut cum Matthaei 21. senior filius, qui recusaverat proficisci ad opus in vineam patre iubente, dicitur ὕστερον μεταμεληθεὶς abiisse in vineam


2702. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 467 | Paragraph | SubSect | Section]

Ezechiae quinto: pro, qua res ponderari solent. Pondus vel Onus potius, solet significare quasvis molestias nos prementes: sicut et apud Latinos. Eodem modo etiam Gravis et Gravare. Psalm. 55. Proiice super Dominum onus tuum, et ipse te sustentabit. PONERE, varia significata in Sacris literis habet, ut ex sequentibus exemplis patebit. Multa tamen eorum ad nostrum verbum Facere reduci possent. Magna quoque ei verbo in Hebraeo sermone coniunctio cognatioque est cum verbo Dare, adeo ut saepe coniungantur, saepe etiam pro sese invicem ponantur: sicut in verbo Dare,


2703. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 470 | Paragraph | SubSect | Section]

ulla caro. Vasa praeparata ad interitum Rom. 9. 22. Vasa praeparata ad bonum usum 2. Timoth. 21. Crediderunt, quotquot praeordinati erant aut parati Act. 13.48. Talia sunt innumera exempla passim in Sacris literis, ubi verba passiva neutralem quandam significationem habent, et simplicem tantum nudamque rei existentiam declarant. Sic itaque et hic dicuntur impii in hoc positi, aut tales esse, ut resistant, aut non obediant sermoni de Christo, Quod si vero illius versio locum habebit, necesse


2704. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 470 | Paragraph | SubSect | Section]

Isaiae 49. id est, ut populos mecum confoederares, aut reconciliares, ut te mediatore cum eis foedus ac coniunctime sanctam ac ipsis salutarem facerem. Non ire in [?: ] populi: Isa. 8, est eius mores ac vitam, praesertim in prava religione, non sequi. Saepe Populus idem est in Sacris, quod gens aut natio quaevis populi: in plurali numero, aliquando unam aliquam turbam significat. Act. 14. Cum populis volebat sacrificare: id est, cum turba illius civitatis. tametsi in Graeco sit, Cum turbis. Verum Act. 4. clare pluralis numerus pro singulari ponitur de Israelle. forte


2705. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 470 | Paragraph | SubSect | Section]

salutarem facerem. Non ire in [?: ] populi: Isa. 8, est eius mores ac vitam, praesertim in prava religione, non sequi. Saepe Populus idem est in Sacris, quod gens aut natio quaevis populi: in plurali numero, aliquando unam aliquam turbam significat. Act. 14. Cum populis volebat sacrificare: id est, cum turba illius civitatis. tametsi in Graeco sit, Cum turbis. Verum Act. 4. clare pluralis numerus pro singulari ponitur de Israelle. forte propter plures tribus cum gentibus et populis Israel. PORCUS, animal immundum, non tantum corporeae, sed et religionis


2706. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 471 | Paragraph | SubSect | Section]

aliquando significat iudices, senatum, aut etiam totum populum. Ruth 3, Scit universa porta populi mei. id est senatus et totus populus. Porta non raro ipsas civitates significat, posita parte pro toto. Gen. 22. 24, Semen tuum possidebit portam inimicorum tuorum. Deut. 16, Non poteris sacrificare Pesach in aliqua portarum tuarum. Ibidem: Iudices et praefectos constitues in omnibus pertis tuis, quas Deus dabit tibi secundum tribus tuas. Ibidem 23. Tecum habitet in medio tui in aliqua portarum tuarum, ubi ei placuerit. Esse aut habitare intra porta alicuius: Deuter. 12 et


2707. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 471 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam impius mundus, tyranni et seductores, qui sunt diabolorum organa, comprehenduntur. Matth. 16. Et portae inferorum non praevalebunt contra Ecclesiam meam. Portae iustitiae, et Porta Domini, Psal. 118, est ipsum tabernaculum aut templum, nempe ministerium verbi ac Sacramentorum, per quod intratur in templum Domini, ac in ipsam iustitiam et pietatem. Aliqui de Ecclesia exponunt, quod huic vicinum est. nam quamdiu extorris fuit, hae portae non patuerunt ei, fuitque veluti exclusus ex Ecclesia Dei. Aliqui volunt ideo dici portas iustitiae, quia tantum iusti


2708. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 471 | Paragraph | SubSect | Section]

credo esse huius locutionis rationem, cum Iacob Gen. 28 conspecta nocturna visione, timens et tremens inquit: Quam terribilis est locus iste, utique est domus Dei, et porta caeli. Quare etiam locum eum vocavit Bethel. Credo autem ipsum per Domum dei et portam caeli velle significare, locum Deo sacratum, quem sibi Deus delegerit, ut ibi esset ministerium doctrinae et sacrificiorum. Ideo autem doctrinae et cultus tractatio dicitur porta caeli, quia nos ad cognitionem Dei ac filii eius perducit: et praesertim, quia nobis Meschiam proponit, qui est verum ostium ac via ad patrem. Sicut ibi


2709. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 471 | Paragraph | SubSect | Section]

visione, timens et tremens inquit: Quam terribilis est locus iste, utique est domus Dei, et porta caeli. Quare etiam locum eum vocavit Bethel. Credo autem ipsum per Domum dei et portam caeli velle significare, locum Deo sacratum, quem sibi Deus delegerit, ut ibi esset ministerium doctrinae et sacrificiorum. Ideo autem doctrinae et cultus tractatio dicitur porta caeli, quia nos ad cognitionem Dei ac filii eius perducit: et praesertim, quia nobis Meschiam proponit, qui est verum ostium ac via ad patrem. Sicut ibi tota pictura scalae a terris in caelum ad Deum porrectae, et mediatorem


2710. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 472 | Paragraph | SubSect | Section]

nos perinde gravet et premat, vel in conscientia, vel in fama, vel in valetudine, vel in fortunis, vel in alia re, ut grave onus corpus gestantis premit, fatigat et molestat ut Matth. 20: Portavimus pondus et aestum diei. id est, omnes molestias operis totius diei. Hinc est illa valde crebra in Sacris phrasis, Portare onus. pro, quamcunque molestiam perpeti. Lucae 11. Oneratis homines oneribus difficilibus portatu, vos autem ea digito attingere non vultis. id est, multas difficilesque traditiones et praecepta eis imponitis. Paulus Gal. 6 inquit: Alii aliorum onera portate, et sic


2711. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 472 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] molestam, et praesertim poenas ob peccata, tum verbi Portare perpeti significat. Indicat enim Paulus veluti proverbio, aut etiam aenigmate, fore ut quisque suorum benefactorum praemia accipiat, et contra malefactores poenas luat, patiaturque. Vicina est huic locutioni valde in Sacris usitata, Portare iniquitatem, aut peccatum [?: ] quae et ipsa in diversa significata subdividitur, usitatisima tamen illa est, Luet poenas suis iniquitatibus pro meritas. Habet hanc phrasin illa celebris sententia: Filius non portabit iniquitatem patris, neque pater filii


2712. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 472 | Paragraph | SubSect | Section]

victimis eorum peccata expiant, easque comedunt Levit 10: Deus dedit vobis hostiam pro peccato ut eam comedatis, et portetis iniquitatem populi, ac expietis coram Domino. Sic Aaron dicitur portare peccata sanctificatorum quae sanctificant filii Israel: Exod. 28: Quod si populus sua peccata in sacrificia transferret, et inde porro in summum sacerdotem sacrificia comedentes transferrentur. Sic et Num. 18 inquit Moyses ad Aronem: Tu et filii tui, et domus patris tui portabitis iniquitatem sanctuarii: Tu quoque et filii tui portabitis iniquitatem sacerdotii vestri. Et mox ibidem etiam


2713. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 472 | Paragraph | SubSect | Section]

Deus dedit vobis hostiam pro peccato ut eam comedatis, et portetis iniquitatem populi, ac expietis coram Domino. Sic Aaron dicitur portare peccata sanctificatorum quae sanctificant filii Israel: Exod. 28: Quod si populus sua peccata in sacrificia transferret, et inde porro in summum sacerdotem sacrificia comedentes transferrentur. Sic et Num. 18 inquit Moyses ad Aronem: Tu et filii tui, et domus patris tui portabitis iniquitatem sanctuarii: Tu quoque et filii tui portabitis iniquitatem sacerdotii vestri. Et mox ibidem etiam Levitae dicuntur portare iniquitatem suam, dum exequiatur


2714. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 475 | Paragraph | SubSect | Section]

sit illis signum Ionae. Sic intellectum testimonium Iudaeorum contineret acerbiorem accusationem, quod videlicet Christus non tam stulte inctaverit vires suas, quod non valde capitale esse posset: quam sacrilege minatus sit, se eversurum illud sacrosanctum templum Dei, ubi solum eius votum accogitatio pro grandi sacrilegio habita fuisset. Et hic etiam clarius apparet falsitas testimonii, quod non tantum vocem templi male intellexerunt, sed etiam calumniose dissolutionem templi Christo tribuerunt:


2715. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 475 | Paragraph | SubSect | Section]

testimonium Iudaeorum contineret acerbiorem accusationem, quod videlicet Christus non tam stulte inctaverit vires suas, quod non valde capitale esse posset: quam sacrilege minatus sit, se eversurum illud sacrosanctum templum Dei, ubi solum eius votum accogitatio pro grandi sacrilegio habita fuisset. Et hic etiam clarius apparet falsitas testimonii, quod non tantum vocem templi male intellexerunt, sed etiam calumniose dissolutionem templi Christo tribuerunt: cum ille id Iudaeis tribuerit, quod sint


2716. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 475 | Paragraph | SubSect | Section]

accusationem, quod videlicet Christus non tam stulte inctaverit vires suas, quod non valde capitale esse posset: quam sacrilege minatus sit, se eversurum illud sacrosanctum templum Dei, ubi solum eius votum accogitatio pro grandi sacrilegio habita fuisset. Et hic etiam clarius apparet falsitas testimonii, quod non tantum vocem templi male intellexerunt, sed etiam calumniose dissolutionem templi Christo tribuerunt: cum ille id Iudaeis tribuerit, quod sint destructuri templum corporis eius, sibi vero tantum suscitationem


2717. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 476 | Paragraph | SubSect | Section]

Potestatem tuam dabo in manum eius. id est, tuam dignitatem aut functione in eum transferam. Quinto, hinc crebro fit, ut Potestas ipsos etiam magistratus, gubernatores, ac quasvis personas potestate praeditas significet: idque non tantum in politicis, sed et spiritualibus imperiis: nec soli sacris, sed et prophanis authoribus. Suetonius: Claudius iurisdictionem quotannis magistratibus demandari solitam in perpetuum, atque etiam per provincias potestatibus demandavit. Sic et Plinius libro vigesimo nono, Capite quarto usurpat: et etiamnum in Italia in multis locis magistratus ac


2718. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 476 | Paragraph | SubSect | Section]

quotannis magistratibus demandari solitam in perpetuum, atque etiam per provincias potestatibus demandavit. Sic et Plinius libro vigesimo nono, Capite quarto usurpat: et etiamnum in Italia in multis locis magistratus ac praetores vocantur Potestates, el signor podesta. Sed proferamus exempla Sacrarum literarum. Romanorum decimotertio: Omnia potestatibus supereminentibus sive subiecta. id est, hominibus potestate praeditis. Sic posses exponere illud Matthaei octavo. Sum homo sub potestate positus. id est, sub hominibus potestate praeditis. Tit. tertio: Mone eos, ut principatibus


2719. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 480 | Paragraph | SubSect | Section]

lac- ] et fodinis, unde lapides, arena, aut argilla in aliquos usus effoditur, ad generationem liberorum translate. PRAECIPIO verbum, צוה ziffa, est superius a verbo Mando, et Praeceptum in Mandato expositum: ist enim hae duae voces iu Sacris literis valent. PRAEDA suas quasdam phrases habet: de paucis dicam. Num. 23. Non accubabit, donec comederit praedam, et sanguinem occisorum biberit. id est, donec perfecta victoria et praeda plene potiatur. Verum ista locutio, sanguinem bibat, magis respicit ad adiunctis


2720. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 481 | Paragraph | SubSect | Section]

legendum esse ariz, ut mox ex sequenti inversione aut antithesi apparet, ubi est ariz, quod tyrannum et potentem ac robustum notat. Sensus quoque id flagitat. nam tali haud facile aufertur quod semel rapuit. PRAEDESTINO, et PRAEDESTINATIO: Sunt aliquot cognatae voces, aut etiam res in Sacris literis, per difficiles, et quasi adhuc in reconditis mysteriis seclusae, aut certe non prorsus plene patefactae: ut sunt, Propositum, praescientia, electio et praedestinatio, aut praeordinatio Dei. Sophistis Praescientia est, quaedam Dei praecognitio futurae bonitatis, aut meritorum


2721. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 484 | Paragraph | SubSect | Section]

dedit semetipsum, ut nos eximeret ex praesenti seculo pravo. id est, pravis istis hominibus, eorum moribus, et poenis aeternis. Praesentem esse Spiritu, absentem corpore, quid sit, infra declarabitur in vocabulo SPIRITUS. Praesens refertur alias ad eos homines qui loquuntur: sicut saepe in Sacris legitur, Usque in praesentem diem. alias ad eos ad quos fit sermo: ut 2 Petr. 1. Periti estis et confirmati in praesenti veritate. id est, in religione quam habetis. Hebr. 13. Sint mores sine avaricia, et sitis contenti praesentibus. id est quae habetis, aut facile consequi potestis.


2722. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 484 | Paragraph | SubSect | Section]

varia significata apud Latinos habet, sed in Vulgata versione saepissime significat aliquid boni alicui facere, aut officii exhibere: quae notio in Latino sermone non perinde est crebra. PRAESUM, Praeesse aliquibus: pro, regere eos, sive in Politia, sive in religione, crebrum est in Sacris literis. Sed Tit. 3 bis legitur, praeesse bonis operibus: pro, administrare aut tractare negocia, aut opera honesta ac utilia in hac vita. Simili ratione dicunt Latini, Praeesse annonae, aerario, militiae, aut aliis rebus ac functionibus: pro, administrare ac gubernare illa recte.


2723. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 484 | Paragraph | SubSect | Section]

ferebat. Sic posses et illud Galat. 1.exponere: Si quis aliud Evangelium docuerit, praeter id quod accepistis. Sic in Heaut. Terentii: Quod mihi videre praeter aetatem tuam facere, et praeterquam res te ad-hortatur tua. id est, contra aetatem et divitias. PRAETERIRE verbum habet in Sacris quaedam paulo obscuriora significata. Primum, quia quae praeterierunt, non amplius in suo statu aut rerum natura sunt ideo praeterire aliquando significat interite, evanescere. Psal. 18. A splendore coram ipso nubes praeterierit. Oseae 13, Sicut ros matutinus praeteriens:


2724. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 485 | Paragraph | SubSect | Section]

Abar in hac peccandi significatione in veteri Testamento: sed admodum crebro est versum per verbum Transeo, Transgredior, aut Pertranseo. unde sunt nomina usitatiss. in Sacris, Transgressio et Transgressor pro peccatore. Aliquando in hoc sensu absolute ponitur sine casu sequenti: Statui, ne transeat os meum..i.ne peccet. Hab. 1. pro, praeteribit, derelinquetque. Praeterire os Dei, Num. 24. Si dederit mihi Balac domum suam plenam argento et auro, non


2725. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 485 | Paragraph | SubSect | Section]

autem peccare aut niolare mandatum Dei. Actor. 1, quasi pro deficere ponitur: Ut accipiat sortem ministerii huius et Apostolatus, a quo praevaricatus est Iudas, ut abiret in locum suum. id est, unde descivit aut digressus est, vel aberravit. Crebra admodum haec vox cum suis derivatis in Sacris est. Sic et 2 Regum 8, Praevaricatus est Edom de sub manu Iuda. id est, defecit. Sic Iosuae 22, Quae est ista praevaricatio, ut avertamini hodie depost Iehovam. id est, quae est ista apostasia? Dare praevaricationem in Iehovam. Numerorum 31. pro, praevaricari contra Iehovam. Hieremiae


2726. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 485 | Paragraph | SubSect | Section]

est impellere Num. 31. Ecce ipse fuerunt ad dandam praevaricationem contra Dominum. pro, impulerunt Israelitas ad praevaricandum. PRAEVENIO, multa habet synonyma, quae aliquando pro eodem verbo Hebraeo קדם Kadam, et Graeco [?: ] in Sacris usurpantur: ut sunt. Occupo, anteverto, praeverto, praeoccupo, anticipo, et similia: quae tam in bonam, tum et in malam partem accipiuntur, praesertim in metaphorica significatione, sive ea sit a cursoribus in stadio sumpta, quod ibi victor praevertit seu antevertit alterum tardiorem: sive a


2727. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 486 | Paragraph | SubSect | Section]

1 Samuelis duodecimo: De cuius tandem manu accepi precium? scilicet, iniqui iudicii, aut alterius actionis vel gubernationis. PRESEYTER, Graeca vox, seniorem significat. de quia tales plerunque sunt sapientiores ac honoratiores, inde factum est ut vox haec nonnunquam significet in Sacris gubernatores: ut Actorum 15. Ut ascenderent Hierosolymam ad Apostolos et presbyteros. id est, qui una cum Apostolis regebant coetum. Inde porro enim tertia significatio venit, nempe ut doctores Ecclesiae notet. Actor. 14, per singulas ecclesias eis presbyteros constitue. Tit. 1


2728. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 487 | Paragraph | SubSect | Section]

Hinc per metaphoram traducitur hoc vocabulum etiam ad alias res, sed plerunque praestantes ac excellentes. Dan. 11, Evadent de manu eius primitiae filiorum Ammon. id est, praecipui Ammonitae, melior aut optima eorum pars. Primitiae fortitudinis. Primogenita vocantur in Sacris literis primitiae fortitudinis, quod tunc parentes sunt in primo ac optimo vigore ac flore, in fructibus quoque terrae singularis quaedam vis soli elucet in illis quae primo crescunt, ac maturescunt: sicut contra quae sero proveniunt, viribus matris terrae destituta fuisse videbantur. Deut.


2729. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 487 | Paragraph | SubSect | Section]

et quasi mancipia Dei, omniaque nos de manu ac benedictione eius accepisse: Exod. 13, et 22, iuxta legem ibi latam, et Lucae 2 repetitam: Omnis masculus primogenitus sanctus erit Domino. Fuit nihilominus etiam inde ab initio mos, primogenita Deo offerendi, sicuti Abel de primogenitis ovium sacrificium offert, Gen. 4. Alterum ius obligatio primogenitorum fuit in caede Aegyptiorum primogenitorum expressum, ut nempe mactatis Deo primogenitis ostenderetur, omnia illi esse rea mortis, seu obligata ad poenam. Debemur enim morti ac poenae nos, nostraque omnia. Aliqua porro brutorum


2730. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 487 | Paragraph | SubSect | Section]

Deus offerri: alia vero immunda, et hominis primogenitum, iussit redimi. Num. 3: Deus dicit se accipere Levitas pro omnibus primogenitis Israelitarum, quasi quadam commutatione facta. Primogenitus vocabatur is, qui primus nascebatur, sanctusque Domino esse putabatur, et certa ratione pro eo erat sacrificandum, sive nascerentur porro plures, sive non: sicut Hieronymus ad Helvidium scribit; in quiens: Primogenitus non tam is est, post quem et alii, quam ante quem nullus genitus est. Sic vocatur IESUS primogenitus Mariae, Matth. 1, et Lucae 2, ac ibi pro eo secundum legem primogenitorum


2731. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 487 | Paragraph | SubSect | Section]

sacrificandum, sive nascerentur porro plures, sive non: sicut Hieronymus ad Helvidium scribit; in quiens: Primogenitus non tam is est, post quem et alii, quam ante quem nullus genitus est. Sic vocatur IESUS primogenitus Mariae, Matth. 1, et Lucae 2, ac ibi pro eo secundum legem primogenitorum sacrificia offerunt. Nunc enim abolita illa lege, nobis primogeniti vox tantum ad secundo genitum, et tertio genitum respicit. Quod est observandum, ne quis hinc argutetur, Mariam plures filios habuisse. Primogenitus mortuorum: Apocal. 1: et Primogenitus exmortuis, Colloss. 1, idem sunt. id


2732. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 488 | Paragraph | SubSect | Section]

Primogenita, in Vulgata versione, notant ipsa iura, aut quasi privilegia primogenitorum: sic dicitur Esau vendidisse primogenita sua Iacobo, Gen. 25, 27: et Heb. 12. PRIMUS, easdem ferme significationes habet in Sacris, quas in prophanis scriptoribus et communi usu: nempe, ut alias significet primum tempore, alias ordine, alias gradu aut dignitate, sive is gradus sit bonus, sive malus. Bonus gradus, ut Matth. 20, Mar. 10: Qui volet inter vos esse primus, sit omnium servus. id est, qui volet esse


2733. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 488 | Paragraph | SubSect | Section]

dicitur primus ex resurrectione mortuorum, Act. 26: id est, primus ex iis qui ad aeternam vitam amplius non morituri resurrexerant. Nam qui prius ab Helisaeo fuerant suscitati, aut ab ipsomet Christo, denuo debuerunt mori, ut Lazarus. Primus Moy ses dicitur Rom. 10. scilicet ex iis qui Sacras literas scripserunt, quae extant, primus Moyses ita de Israelitis pronunciat. Primus et novissimus, de Deo dicitur Isaiae 41. et in Apocalypsi, quod sit primus et novissimus, et id est, aeternus, carens principio et fine, ante mundum conditum fuit, et post consumptum aut exustum


2734. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 490 | Paragraph | SubSect | Section]

ostendi. Ut traderent eum principatui et potestati praesidis: Lucae 20. id est, iuri et iudicio praesidis, seu in manus praesidis. Angeli non servaverunt suum principatum: Iudae Epistola rectius, suum principium aut originem, de quo mox in voce PRINCIPIUM dicam. Catachrestice princeps vocatur in Sacris, quivis primarius suo ordine: sicut et Latini dicunt, Principem Philosophorum, Oratorum, aut Poetarum, item Principem pubis, Senatus, populi, Principes civitatis, et similes. 1. Corinth. 2. Sapientiam, quam nemo principum huius mundi cognovit. Sic Psaltes dicit de veris ac summis


2735. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 490 | Paragraph | SubSect | Section]

Deus hoc nomine a sanctis appellatur: propterea quod defendit suos, et mala avertit, uti scutis avertuntur iacula, et servantur quos illa tegunt. Hoseae 4 cap. Clypei populi sunt, ut supra, etc. PRINCIPIUM alias magis tempus notat, quod plerunque fit in Sacris literis: alias rei negocii'ue alicuius initium, quod Aristoteles definit esse, id ante quod est nihil, eius quidem rei et post quod necessario aliquod sequitur. Magni vero momenti est haec vox in Sacris literis: eoque necesse est aliqua loca Scripturae declarare, ac indicare quid ibi haec


2736. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 490 | Paragraph | SubSect | Section]

supra, etc. PRINCIPIUM alias magis tempus notat, quod plerunque fit in Sacris literis: alias rei negocii'ue alicuius initium, quod Aristoteles definit esse, id ante quod est nihil, eius quidem rei et post quod necessario aliquod sequitur. Magni vero momenti est haec vox in Sacris literis: eoque necesse est aliqua loca Scripturae declarare, ac indicare quid ibi haec vox significet. Primum autem dicamus de initio Iohannis, In principio erat verbum. Voxigitur haec tres significationes habere videtur. Primum significat initium alicuius rei: deinde est vox ordinis, et


2737. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 491 | Paragraph | SubSect | Section]

Si non posuero Ierusalem in principio aut capite lae [?:-ciae ] meae: Psal. 137. id est, Si non erit Syon aut Ecclesia Dei praecipuum meum gaudium, quo praecipue oblectabor. Principium sapientiae timor Domini. Prov. 1. 9. de saepe alias. Recte sane ac utiliter in sacra Scriptura toties inculcatur, quod initium sapientiae sit timor Domini, multae enim sunt eius rei rausae. Primum quidem, quod qui timet Dominum, is et regitur ab eo, et donis [?:-ariis ] ornatur tum in noticiis, tum et in voluntate, actionibusque Secundo: qui timet Dominum, is


2738. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 492 | Paragraph | SubSect | Section]

stat ac pugnat. Sic Iohan [?: ] animam suam dare pro ovibus suis, est pro eis fortissime usque ad mortem depugnare, ut illae a lupis exitioque liberentur. Pro aliquo orare, idem valet, nempe in eius commodum aut bonum. Sanctifico me pro eis: Iohan 17. id est, offero me tibi in sacrificium. Unum hominem mori pro populo. id est, ad totius populi salutem. Aliquando causam finalem, seu ut aliquis aliquid assequetur, ut dare pecuniam pro pane aut veste vel libro Hebraeor. 12. Vendidit sua primogenita pro cibo. Ibidem Christus sustinuit crucem, pro proposito sibi gaudio id


2739. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 493 | Paragraph | SubSect | Section]

1. Corinth. 12. Glorior Macedonibus pro vobis. id est, de vobis. Spes mea est firma pro vobis: 2. Corinth. 1. id est, de vobis. Isaias clamat pro Israele, Romanorum 9. id est, de, vel super. Unusquisque pro se rationem reddet Deo: Roman. 4. Solicitum esse pro aliquo, valde usitatum in Sacris literis, et communi sermone: 1. Corinthiorum 12. Phil. 4. Sentire pro vobis omnibus. id est, de vobis: Philip. 1. Deus pro nobis melius aliquid providerat. Hebr. 11. pro, de nobis. Pro Christo legatione fungor: id est, ipso iubente ac mittente. 2. Corinth. 5. Deus est qui operatur in


2740. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 493 | Paragraph | SubSect | Section]

ἀνθ' ὅλου et ἀνθ' ὦν, ut Luc. 19. Act. 12. et ἀντί τούτου, ut Ephes. 5. His duas alias adiungo, quas sacris scriptoribus peculiares opinor. Unam, quum accipitur pro ὑπὲρ, et commodum ac utilitatem declarat: qua significatione reperio positum tribus locis, et quidem semper personae coniunctum, non rei: nempe Matt. 17 et 20. item Marc. 10. Alteram, quum


2741. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 494 | Paragraph | SubSect | Section]

exploratur. Praeponit ibi Iacobus probationem patientiae tanquam causam: cum Paulus, ut modo audivimus contra patientiam probationi praeponat, Sed causa est, quam nunc audivimus, nempe quod est diversa vox, et significat Iacobo idem quod Paulo in sua gradatione tribulatio. PROBRUM, in Sacris literis significat tum ignominiam, tum et contumeliam, ignom iniosa maledicta, et omnem infamiam. Hebr. 11. Moses fide potius elegit cum populo Dei malis affici, quam temporariis commodis peccatis frui: maiores arbitratus divitias probrum Christi, quam thesauros Aegyptiorum. Probrum


2742. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 494 | Paragraph | SubSect | Section]

signa et prodigia, sed mendacia: id est, tantum speciem habentia prodigiorum, cum sint vel praestigiae dia boli futurae, vel etiam figmenta seductorum, tum etiam ad mendacem falsamque religionem ac cultum inducentia. Christus quoque et Apostoli edentes miracula, signa et prodigia fecisse saepe in Sacris diceatur. Act. 2. 15. Rom. 15. 2. Cor. 12. Vocat Scriptura prodigia aut portenta etiam illas mirabiles actiones ac gestus Prophetarum, qui externis aliquibus notabilibus factis, ut gestatione iugi, catenarum, simulatione obsidionis, et similium, aliqua futura ex mandato Dei praenunciabant.


2743. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 494 | Paragraph | SubSect | Section]

lucum. Sic Actor. 12, volebat Herodes mox post pascha Petrum, quem in carceribus dligenter asseruabat ad populum producere, id est aliquo acerbissimo supplicio ipsius gratum spectaculum populo praebere. PROFANUM. Triplices res ac homines sunt: primum quae dicuntur sanctae aut sacrae, quae peculiariter sunt Deo eiusque cultui destinatae: deinde communes, quae hominum usui et communi vitae: postremo immundae [?:-purae ] , quae tum Deo suo quodam modo displicent, tum hominib. sunt illicitae. Vox igitur Profanus, sicut et [?: Con- ] alias res


2744. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 494 | Paragraph | SubSect | Section]

Deo suo quodam modo displicent, tum hominib. sunt illicitae. Vox igitur Profanus, sicut et [?: Con- ] alias res communi vitae concessas notat, alias vero eas quae plane immundae habentur: quae vocis ambiguitas et diversis reb. communitas in de venit, quod neutrae hae posteriores sacrae sunt, et quod tota ista vita immundicia ac peccatis plena, seu potius cum peccatis ac immundicia confusa et commixta est. Proponam autem pauca exempla significationum istius nominis. Profanare vineam aut [?: ] , est certis quibusdam ceremoniis eas licitas usui hominum facere.


2745. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 494 | Paragraph | SubSect | Section]

vita immundicia ac peccatis plena, seu potius cum peccatis ac immundicia confusa et commixta est. Proponam autem pauca exempla significationum istius nominis. Profanare vineam aut [?: ] , est certis quibusdam ceremoniis eas licitas usui hominum facere. Nam antequam id fieret, Deo sacrae, et hominibus ilicitae, mox ab earum primo initio habebantur: sicut supra tum alibi, tum et in voce Praeputii dictum est. Legimus igitur Levit. 19, et Iere. 31, Adhuc plantabitis vineas in


2746. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 495 | Paragraph | SubSect | Section]

foedus ac praecepta, aut etiam templum Dei profanare, cum violant, et non religiose observant. Psalm. 89. Si filii eius iustificationes meas prophanaverint, et praecepta mea non custodierint. ubi idem bis dicit. Ezec. 23. et 2. Esd. 13, Sabbata mea profanaverunt. Sic Levit. 19. dicitur is sacra profanare, qui tertia die de oblatis comedit. Levit. 10. et Ezec. 22 praecipitur, ut sacerdotes discant accurate distinguere inter sanctum et profanum. ubi alluditur quidem ad illas externas res in sacrificiis, et alioqui sanctas et profanas habitas: sed indicatur, eos debere inter vera


2747. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 495 | Paragraph | SubSect | Section]

dicit. Ezec. 23. et 2. Esd. 13, Sabbata mea profanaverunt. Sic Levit. 19. dicitur is sacra profanare, qui tertia die de oblatis comedit. Levit. 10. et Ezec. 22 praecipitur, ut sacerdotes discant accurate distinguere inter sanctum et profanum. ubi alluditur quidem ad illas externas res in sacrificiis, et alioqui sanctas et profanas habitas: sed indicatur, eos debere inter vera ac spiritualia sancta et prophana distinguere, nempe inter peccata et recte facta, et praesertim inter vera et falsa dogmata. Quo etiam illud Prulinum


2748. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 495 | Paragraph | SubSect | Section]

in deserto, seu itinera ab aliis locis ad alia, ubi aliquandiu commorati sunt, Deo eos ducente per columnam ignis aut nubis: quae fuerunt 40: Numer. 33. Lapis profectionis. 1. Reg. 6. id est, importatus, advecticius, externus. PROFUNDUM habet quasdam metaphoras nonnihil obscuras in Sacris literis. Primum enim significat gravissimas miserias ac difficultates, et calamitates [?: ] : quo spectant etiam Latinae metaphorae obrui, immergi, emergere ex malis aut difficultatibus. Veniunt [?: ] istae metaphorae a corporeis immersionib. in aquas aut latum.


2749. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 496 | Paragraph | SubSect | Section]

in perpetuis tenebris, ubi sunt et maiores eorum, sepelientur. Vide supra in voce Generatio, cum qua hoc vocabulum interdum convenit. PROHIBEO, notae significationis vox est. Significat enim proprie prohibitionem aut vetationem, seu interdictionem mandato factam. Verum interdum in Sacris idem est quod impedio. Num. 14, Cognoscetis prohibitionem meam: id est, impedimentum, quo vos impediam, ne in terram promissionis veniatis. Iob 33. Ut a corruptione retrahat animam suam. id est, impediat, servet. Gen. 30, Prohibuit te Deus a fructu vetris, id est, impedivit. Sic


2750. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 498 | Paragraph | SubSect | Section]

gravem cladem. Nahum 2. Evacuaverunt nos evacuatores, et propagines eorum corruperunt, id est, hostes corruperunt illos quasi novos palmites, seu recuperationem pristinarum fortunarum, aut potentiae prioris, qua denuo reflorescere conabantur. PROPHETA primum ac communissime in Sacris significat doctorem, divinitus ac immediate vocatum, qui non tantum Sacras literas populo exposuit: sed etiam futura aliqua, praesertim de Meschia et aliis venturis sive poenis sive liberationibus praevidit et praedixit. Sic passim vocantur tum ii prophetae quorum libri extant: tum et alii


2751. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 498 | Paragraph | SubSect | Section]

eorum corruperunt, id est, hostes corruperunt illos quasi novos palmites, seu recuperationem pristinarum fortunarum, aut potentiae prioris, qua denuo reflorescere conabantur. PROPHETA primum ac communissime in Sacris significat doctorem, divinitus ac immediate vocatum, qui non tantum Sacras literas populo exposuit: sed etiam futura aliqua, praesertim de Meschia et aliis venturis sive poenis sive liberationibus praevidit et praedixit. Sic passim vocantur tum ii prophetae quorum libri extant: tum et alii quorum aut interierunt, aut etiam nulli conscripti fuêre. Sic etiam in Novo


2752. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 498 | Paragraph | SubSect | Section]

et tympanum, tibia et cithara, et ipsi prophetantes: id est, laudiates Deum. Sic 1. Par. 15. Asaph, Neman et Ieduthum, qui prophetabant in psalteriis, in citharis, et in cymbalis, praecantantes laudes Dei ad citharas. 1. Reg. 18, Cum transiset meridies, et prophetassent usque quo offerrent sacrificium. id est, cum Baalitici sacerdotes tamdiu suum Deucelebrassent et invocassent. Sic 1. Par. 15, Chonenias dicitur praefuisse prophetiae, quia intelligens erat. id est, rexit illam scholam, et chorum musicum psallentium Deo. Sexto, prophetare significat aliquando desipere, et emota mente


2753. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 498 | Paragraph | SubSect | Section]

alios Doctores: quos exactissime [?: di- ] re nunc non facile fuerit, postquam illa mirabilis [?: ] donorum primitivae Ecclesiae magna ex parte [?: ] ta est. Sentiunt tamen plerique, intelligi ibi hac voce suamos et eximios doctores, caeteris cognitione rerum sacrarum et prudentia excellentiores, quorum aliqui [?: ] dono prophetiae instructi sunt. Sicut nostro tempore Lutherus multa futura praedixit: inter quae etiam illud eximium, se vivo Papam, eiusque sectatores nihil armis profecturos esse, sed mox se mortuo maximas turbas [?:


2754. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 499 | Paragraph | SubSect | Section]

civitatis Hierusalem, consolatur eos capite eodem, dicens: Tu turris Eder, propugnaculum filiae Sion, usque ad te veniet dies. id est, tempus aderit, ut aedificentur maceriae tuae Hierusalem, et interrupta (ut Amos ultimo cap.) instaurentur. Sic et 4 et 5 consolatur quoque Vatum item sacrorum consuetudo est, ut per unum hominem totum regnum cum successoribus significent: ut Danielis 7. cap. Et Iohannes in sua Canonica, nomine Antichristi totum regnum, omnesque successores intelligit. PROPINQUUS, crebro cognatum, aut consanguineum, aut affinem etiam


2755. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 500 | Paragraph | SubSect | Section]

Deum iratum efficiunt, et poenas eius temporarias ac aeternas accersunt: ideo necesse est esse aliquid, quo nobis offensum Deum propitiemus, aut propitium faventemque expiatis nostris peccatis red damus, placemus, et reconciliemus. Id olim in Veteri cestamento putabantur facere illa multiplicia sacrificia, pro peccato oblata. Deuteronom. vigesimo primo: Propitius esto, vel propitiare populo tuo Israel, quem redemisti Domine, et ne des sanguinem innocentem in medio populi tui. id est, ne imputes illi, sed condones ei. Idem bis dicit, Deum propitiari alicui, et non imputare ei peccatum.


2756. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 500 | Paragraph | SubSect | Section]

innocentem in medio populi tui. id est, ne imputes illi, sed condones ei. Idem bis dicit, Deum propitiari alicui, et non imputare ei peccatum. Sic Levitici vigesimotertio: Dies propitiationum est, ad propitiandum super vobis coram Deo vestro, id est, est tempus, quo Deus vera poenitentia ac sacrificiis propitiandus est. Sic in fine secundi Samuelis, et primo Regum octavo, ac saepissime alias haec locutio usurpatur. In Hebraeo sunt plura verba כפר Caphar, רצה Raza, עתר


2757. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 500 | Paragraph | SubSect | Section]

athar, סלח Salach, et alia. Quare etiam in sancto sanctorum aut intimo adyto erat super altare aureum arca aurea, et super arcam tegmen aureum, cui superinsistebant duo cherubini: ante illud in exteriore tabernaculi parte quotidie sacrificabat sacerdos pro peccatis: sed ad intimum altare semel tantum in anno propitiandi aut placandi Dei gratia intrabat, ut testatur Epistola ad Hebraeos capite nono. Verum illa omnia erant umbrae, typi, ac picturae rerum venturarum et meliorum, nempe Meschiae, qui solus unico sacrificio


2758. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 500 | Paragraph | SubSect | Section]

parte quotidie sacrificabat sacerdos pro peccatis: sed ad intimum altare semel tantum in anno propitiandi aut placandi Dei gratia intrabat, ut testatur Epistola ad Hebraeos capite nono. Verum illa omnia erant umbrae, typi, ac picturae rerum venturarum et meliorum, nempe Meschiae, qui solus unico sacrificio passionis, postea totius mundi peccata expiavit, et Deum nobis propitium effecit. Illum significavit illud aureum operculum, Propitiatorium vocatum, in quo Deus se habitaturum, et invocantes exauditurum promisit. In illo enim dilecto et nos Deus diligit nobisque propitius est. Ille


2759. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 500 | Paragraph | SubSect | Section]

ad quod in singulis partibus, actionibus, aut etiam tota vita in agendo, consultando et conando contendimus. Bonum propositum dicimus, cum bonum et laudabilem finem nobis in agendo praeponimus, aut certe nos talem esse opinamur: [?: ] vero, contra. Tribuitur autem propositum in Sacris literis, tum homini, tum Deo. Homini, ut cum Pialus secundae Timothei tertio inquit: Tu affectatus es nostrum propositum: id est, scopum aut intentionem mentis, quam etiam proaeresin aut electionem vocare queas. De Dei proposito inquit Paulus Ephes. primo: Praedestinati sumus secundum


2760. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 501 | Paragraph | SubSect | Section]

pro firmo ac ratio, certo et stabili. ut Virgilius: Propriamque dicabo: et [?: Te---tius ] , Deorum voluptates sunt propriae, et, Hoc gaudium sit [?: mi-- ] proprium: id est, firmum, ratum, et nulla nube doloris ac [?:---roris ] conspurcatum. Sed in Sacris literis habet etiam aliam quandam vim: perinde ferme ac si in [?: su------o ] diceremus, Propriissima, aut prorsus propria. [?: ] . primo: In propria venit, et sui eum non receperunt. Omnia quidem sunt Christi propria: sed tamen [?:---liticus ] populus


2761. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 501 | Paragraph | SubSect | Section]

nisi quod peregrini ii dicebantur, qui iam habitabant inter Iudaeos, quique et religionem et locum mutaverant. PROTEGO et PROTECTOR, notae voces sunt, defensionem ab iniuriis significant: sicut tectum protegit domum contra imbres, nives, et grandinem. Valde usitatum alioqui est in Sacris literis. PROVERBIUM, est dictum aliquod sententiosum, tritum, et aliquid obscuritatis aut tropi continens. Saepe tamen simpliciter sententiam valde celebrem significat. Haec est vis huius vocis, et ei aequivalentium etiam in Latina lingua, et in aliis omnibus. Hebraei vocant


2762. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 502 | Paragraph | SubSect | Section]

quidem esse rudes, omniaque sua dicta illis obscura esse, et mera aenigmata videri: sed postea accepto Spiritu sancto fore intelligentiores, ut eis conciones ipsius sint futurae apertae et intelligibiles. PROVIDERE verbum habet interdum etiam sua quaedam, minusque nota significata in Sacris literis. Primum enim significat aliquid prius a longe, aut etiam futurum cernere, aut prospicere. Secundo, quia quae prospicimus aut praevidemus, solemus etiam vel vitare, si mala sunt: vel comparare, sequi ac amplecti si bona: hinc est, quod providere significat, aliquid in tempore


2763. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 502 | Paragraph | SubSect | Section]

mihique adesse, aut opitulari statuebam. Hinc celebre illud nomen Providentiae, qua Deus, aut etiam homines omnia diligenter cognoscunt, disponunt ac ordinant, curant, procurantque. Cuius contrarium est, omnia temere ac sine certo rectore, casu tuere ac ferri. PROVOCARE, saepe in Sacris literis significat irritare. Quare plerunque ei additur, Ad iram provocare, locutio est perspicua. ille tantum unicus locus in fine quinti ad Galat. observetur: Ne efficiamur in [?: ] gloriae cupidi, alii alios provocantes, alii aliis incidentes: id est, nos mutuo offendentes,


2764. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 503 | Paragraph | SubSect | Section]

modo possibile est: et omnis homo noster est proximus, praesertim cum nostra ope indiget Non igitur ostendit Augustinus, quis nam et quatenus nobis sit proximus: sed perinde relinquit auditorem incertum, ut ante fuit. PRUDENTIA, virtus continens rerum agendarum cognitionem, non raro in Sacris reperitur tum in singularia tum in plurali numero. Psal. septuagesimooctavo: David pavit Israelem iuxta integritatem cordis sui, et doctavit eos in intelligentiis, aut prudentiis manuum suarum. id est, omnia prudenter agendo ac disponendo: sicut et aulici Saulis ei dant


2765. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 503 | Paragraph | SubSect | Section]

itidem male audiunt. In Germania non perinde in vitio nomen hoc ponitur: quia vectigalia non venduntur, sed recta nomine principum exiguntur: eoque illi ministri non perinde habent vel causam vel occasionem homines expilandi et praeter ius onerandi. PUDOR, pro ignominia interdum in Sacris literis ponitur: cum alioqui verecundiam denotet, et plerunque in bonam partem a Latinis usurpetur. Iob sexto: Pudore cooperti sunt. Psal. septuagesimoprimo: Operiantur confusione et pudore. Pudor faciet interdum dicitur, quia pudefacti in facie rubent. Danielis nono:


2766. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 506 | Paragraph | SubSect | Section]

qua testabantur, eos iuste damnandos, quando quidem praedicatum servatorem accipere noluerint. [?: S-- ] nim non ipsorum opes, aut sua aliqua commode dicendo ipsos quaesivisse, sed tantum ipsorum propriam aeternamque salutem. PUPILLUS, eandem vim naturamque in servum sacro obtinet, quam Orphanus. Vide igitur supra, et postea in voce VIDUA, quia orphanus et pupillus saepe viduae adiungitur. PUPILLA oculi, nigrum illud in medio oculi, in quo omnis videndi vis aut facultas consistit, per similitudinem declarat rem preciosissimam, summoque studio


2767. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 507 | Paragraph | SubSect | Section]

idem fere sunt: ut de voce PURUS videri possim dixisse superius in MUNDUS. Adiiciam tamen et hic aliquid. Hominem impurum etiam Latini vocarunt facinorosum, mendacem, frandulentum, perfidum et pravum, quia nimirum animus eius est sceleribus contaminatissimus. Purus igitur, aut mundus, in Sacris literis dicitur is, qui non est peccatis contaminatus. Nam Isaiae primo capite ostendit Deus, quod peccata nos perinde contaminent, ut si coccino aut aliquo alio profundissimo colore essemus tincti. Contra, innocentia confertur albedini ac mundiciei nivis. Proverb. 15: Quis potest


2768. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 507 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam plane malum denotat. Sic sane etiam Corruptus Latinis valde malum sonat: et vox Corruptio φθορὰ, et verbum φθειρώσεσθαι corrumpi, multo significantius, nempe de extrema impietate ac spurcitie, in Sacris literis accipitur. Vide in voce CORRUMPO, et MARCIDUS. PYTHONIS spiritus, fuit certus quidam malus genius, per homines futura praedicens, et ignota hominibus sciens ac indicans.


2769. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 508 | Paragraph | SubSect | Section]

significat conari perdere eam. Matth. 2, Mortui sunt qui quaerebant animam [?: p- ] Idem dicit Deus ad Moysen. Exod. 4, cum eum iubes redire in Aegyptum ad Israelitas. Psalm. 7, Erubescam quaerentes animam meam: id est, insidiantes meae viae. Frequentissima est haec locutio in Sacris. Psalm. 14 [?: ] bonam partem accipitur haec eadem loquutio, de [?: ] natu servandi aliquem. Respiciebam ad dextram, videbam non esse qui me agnosceret: periitque [?: ] a me, et non erat qui quaereret animam meam. Paulus post inquit, Educ de carcere


2770. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 510 | Paragraph | SubSect | Section]

est Nonnunquam ὅτι, QUIA, abundet teste Beza et Erasmo, qui id super Acta 23 affirmant Affirmat aliquando. nam apud Graecos nonnunquam additur affirmandi causa. Annotavit et Augustinus libro de Genesos locutionibus primo, Quia saepe redundare in Sacris libris. veluti illo loco, Et dixit: Quia Dominus est in loco isto, hoc et ego nesciebam. Sane in praedicto loco vim affirmandi potius illud Quia habet, quâm quod redundet: et sane saepe כי Hebraeum affirmandi vim obtinet: sic volunt affirmare


2771. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 511 | Paragraph | SubSect | Section]

facio quod Evangelium a me praedicatum non sit secundum hominem, aut humanum. Quod saepe non verae causae, tan quam verae, cum aliquibus effectibus coniungantur per rationales aut causales coniunctiones, dixi plene in Regulis Universalibus. QUI, aliquando aliquid Latinis inusitatum in Sacris literis habet: quasdam eius phrases annotabo. Qui, Quae, aut Quod, sicut Ille, Illa aut Illud, ponitur nonnunquam pro Qualis aut Quale, per omnes causas, numeros et genera. Exodi unodecimo: Erit clamor, qui sicut ille non factus est, et sicut ille non addet: pro qualis nunquam antea fuit,


2772. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 512 | Paragraph | SubSect | Section]

me dereliquisti? QUIES, quamvis tranquillitatem aut intermissionem difficilium indicat: ut somnum, pacem, intermissionem laboris, et similia. Levitici decimosexto: Quies quietis est vobis. In Hebraeo, Sabbatum Sabbatorum: id est, summum ac sanctissimum sabbatum, seu festum vel quies sacrosancta. Odor quietis, saepissime de fumo aut igne exusti sacrificii dicitur. Exodi 29. Levitici 8 et 23. id est, odor recreans olfacientem: seu quasi refocillans et pariens quietem ab aliqua molestia. Transfertur autem locutio ea ab hominibus ad Deum, quod sicut odor assaturae suavis


2773. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 512 | Paragraph | SubSect | Section]

intermissionem difficilium indicat: ut somnum, pacem, intermissionem laboris, et similia. Levitici decimosexto: Quies quietis est vobis. In Hebraeo, Sabbatum Sabbatorum: id est, summum ac sanctissimum sabbatum, seu festum vel quies sacrosancta. Odor quietis, saepissime de fumo aut igne exusti sacrificii dicitur. Exodi 29. Levitici 8 et 23. id est, odor recreans olfacientem: seu quasi refocillans et pariens quietem ab aliqua molestia. Transfertur autem locutio ea ab hominibus ad Deum, quod sicut odor assaturae suavis est, et recreat olfacientem: sic Deus videbatur odorari illum


2774. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 512 | Paragraph | SubSect | Section]

dicitur. Exodi 29. Levitici 8 et 23. id est, odor recreans olfacientem: seu quasi refocillans et pariens quietem ab aliqua molestia. Transfertur autem locutio ea ab hominibus ad Deum, quod sicut odor assaturae suavis est, et recreat olfacientem: sic Deus videbatur odorari illum ascendentem ex sacrificiis fumum ac odorem, eoque delectari et veluti recreari, dum ab irae conceptae in peccatorem molestis levatur, eamve in victimam exonerat. Ezechielis sexto: Interficientur in iis locis, ubi dederunt idolis fuit odorem quietis. id est, fragrantiam recreantem. [?: Se--- ] erat


2775. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 513 | Paragraph | SubSect | Section]

stulte hoc dicitis, cum tantum propugnatorem habeam. Psalmo septuagesimo tertio. Et dixerunt: Quomodo novit Deus, et est cognitio in altissimo? pro, nequaquam novit Deus ista. Psalmo centesimo trigesimo septimo. Quomodo cantabimus canticum Domini in terra aliena? id est: ne quaquam possumus sacros psalmos apud istos prophanos derisores canere, et veluti margaritas porcis obiicere. Matthaei vigesimo secundo: Si David eum Dominum vocat, quomodo filius eius est? quasi dicat videtur certe falso istud dici ac credi: quare conciliate obsecro, quomodo Meschias sit et Dominus ac superior


2776. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 513 | Paragraph | SubSect | Section]

negant, vel arguunt, vel accusant, vel refutant. Quoniam autem est insignis locus Iohannis sexto, Quomodo dabit hic nobis carnem suam ad manducandum: in quo multi ob ignorationem huius Hebraismi impegerunt, cum alioqui sit maximi momenti habere eum explicatissimum, praesertim ob controversiam Sacramentariam: ideo exposui totam illam partem Capitis sexti, aut saltem summam eius, cum in postremo Libello de Sacramento, tum etiam in aliis, quos vide. Si quomodo, εἴ πως, usurpant hanc locutionem Graeci ecliptice: ideo aliquando aliquo verbo


2777. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 513 | Paragraph | SubSect | Section]

hic nobis carnem suam ad manducandum: in quo multi ob ignorationem huius Hebraismi impegerunt, cum alioqui sit maximi momenti habere eum explicatissimum, praesertim ob controversiam Sacramentariam: ideo exposui totam illam partem Capitis sexti, aut saltem summam eius, cum in postremo Libello de Sacramento, tum etiam in aliis, quos vide. Si quomodo, εἴ πως, usurpant hanc locutionem Graeci ecliptice: ideo aliquando aliquo verbo antecedente sermo explendus est. Romanorum undecimo, Ministerium meum illustro, si quo modo ad aemulationem provocem


2778. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 514 | Paragraph | SubSect | Section]

Christi doctrina, qui nos vetat solicitos esse de crastino: nisi quis ita interpretetur, quasi petatur victus qui usque in crastinum diem sufficiat. Sed nimium subtile esse videtur, Panem crastinum interpretari, quanto usque in diem posterum sit opus. Puto igitur novum esse vocabulum, qualia â sacris scriptoribus multa sunt conficta, idque deduco ab ἐπι et οὐσία, sicut [?: ] περιουσία iidem formarunt


2779. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 514 | Paragraph | SubSect | Section]

temporis necessaria alia enim est illa prohibita sollicitudo, quae et nimia est, et non respicit in Deum, nec ab eo quaerit aut sperat bona aut opem ullam: alia est ista pia cura, humanam egestatem miseriasque agnoscens, et a Deo illarum levamen poscens: cuiusmodi precationibus plenae sunt Sacrae literae. Convenit cum hac interpretatione de tempore, quod mox sequitur, correspondens vox Hodie die, vel (ut Lucas habet) Quotidie, seu quantum quoque die opus est, quantum ac quale omni veniente tempore necessarium est: quasi diceres, panem crastinum da nobis cras, seu panem imminentis


2780. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 515 | Paragraph | SubSect | Section]

Beniamin non procul inde fuit, cuius autorem Beniamin Rachel mater peperit. RACEMUS aliquando non totum botrum, sed partem tantum aliquam eius, ac veluti ramulum significat. Aliquando etiam ignobiliores et secundarios bonos, qui serius maturescunt. Hinc Racemare, et Racematio, in Sacris literis significat illam secundariam collectionem botrorum, post vindemiam, quae et pauciora et peiora prioribus colligit. In quo genere et illud observandum est, quod in meridionalibus locis, et etiam passim ultra Alpes, cum prima vindemia fiat mense Augusto, aut sub finem eius, secundarii


2781. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 518 | Paragraph | SubSect | Section]

duodecim lapides, et nomina filiorum Israel illis inscripta, Urim et Thummim, quae lucem et perfectionem significant: ex quibus summo sacerdoti responsa divina dabantur. Verum quales fuerint res, nemini mortalium constat. Quidam Hebraeorum putant fuisse scriptum quoddam divinum, aut nomina quaedam sacra. Alii putant fuisse lucidissimos lapides, in quibus summus sacerdos vidit iudicium filiorum Israel perfecte. Alii aliud sentiunt, et multa de his rebus retrusis nugantur. Placet mihi, quod hic Rabbi Salomon scribit: nempe quod nedum de Hosea pronunciare non possumus qualis fuerit res: verum


2782. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 519 | Paragraph | SubSect | Section]

79, Ne recorderis iniquitatum nostrarum priorum. id est, condona clementer. Recordare diei Sabbati, ut sanctifices illum, id est, observa diligenter ut sanctifices Subbatum, Deuteronomii 5. Recordari dicitur Deus sanguinis innocentis. id est, ulcisci, Psalmo 9. Recordari dicitur Deus sacrificiorum, cum ei accepta sunt, ac nobis propter ea benedicit. Sic Actorum 10 dicuntur ascendisse in memoriam Dei eleemosynae et preces Cornelii centurionis. Contra etiam peccata Babyloniae meretricis dicuntur ascendisse in memoriam coram Deo, aut Deum illorum recordatum. Apoc. 18.


2783. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 521 | Paragraph | SubSect | Section]

ranson: quod iam etiam Germanici milites usurpant. Iob trigesimosexto, Magnitudo redemptionis non faciet te declinare. pro, quantumvis magnum precium redemptionis dederis, non liberabit te ab imminente plaga Dei. Exodi trigesimo: Redemptionem animae suae dabit, ne sit plaga in populo. id est, sacrificium pro redemptione. Sic Isaiae quadragesimotertio: Dedi precium redemptionis tuae Aegyptum. id est, Aegyptum pro te puniri faciam, ut tu evadas: sicut si pater suam iram et castigationem avertat a filio in canem, aut servum. Redime tibi redemptionem meam. id est, ius propinquitatis et


2784. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 523 | Paragraph | SubSect | Section]

solent potenter et fastuo se imperitare suis subditis. at in Ecclesia mea nullum tale regimen erit, sed longe alia politia. Talis regulus aut potens vir fuit Iebuseus Arafna, 2. Samuelis 24: qui Hierosolymis habitabat, et adorans Davidem ait: se regem regi Davidi donare aream et boves ad sacrificium. Plerunque alio qui Rex significat istam summam dignitatem gubernationis politicae, quae omnes alios gubernatores sub se habet, ut caeteris praecellens, sicut Petrus loquitur. Sic accipiendum est hoc nomen, cum in primo libro Samuelis Israelitae regem petunt: cumque id eos aliquando


2785. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 526 | Paragraph | SubSect | Section]

Deum. In Actis nominantur viri religiosi, et mulieres religiosae. In priori loco Lucas testatur illos fuisse Iudaeos, et quidem ex diversissimis gentibus eo profectos, ac illic commorantes. Videntur igitur omnino fuisse quasi quidam studiosi Theologae qui cognoscendae plenius religionis, et etiam sacrificiorum gratia, eo ex patria ad tempus migraverant At Act 13 dicuntur Iudaei excitasse contra Paulum mulieres religiosas et honestas, ac primarios viros. ubi per religiosas mulieres rectissime intellexeris, eas quae ex [?: ] cismo ad Iudaismum conversae, singulari hypocrisi et


2786. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 527 | Paragraph | SubSect | Section]

19. Reliqui mihi 7000 virorum, qui non incuruaverunt genua Baali. id est, conservavi mihi. Relinqui, aliquando superesse significat. Hebr. 10, Nam si ultro peccaverimus post acceptam cognitionem veritatis, non amplius pro peccatis relinquetur hostia. id est, nulla alia superest, si Christi sacrificium contemnatur et abiiciatur. REMINISCI. Isaiae 62, Qui reminiscimini Iehovae, ne sileatis. Significat potius, qui in memoriam hominibus Dominum revocatis, seu eius memoriam celebratis: id est, vos doctores, ne cessetis praedicare veram doctrinam. In Hebr. est


2787. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 528 | Paragraph | SubSect | Section]

vestrae, et induite novum hominem, qui secundum Deum conditus est in iustitia et sanctitate vera. Colloss. 3: Exuentes veterem hominem cum operibus suis, et induentes novum illum qui renovatur ad agnitionem secundum imaginem eius qui condidit ipsum. Hic novus homo, et nova creatura passim in Sacris literis celebratur: praesertim 2. Corinth. 5. Rom. 7 et 12: Gal. 6. Ephes. 2, 4. Coll. 3, et alibi. Regeneratio, Matth. 19 accipitur pro integra instauratione hominis, et totius naturae in fine mundi. inquit enim ibi Christus: Amen dico vobis, quod vos qui secuti estis me in


2788. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 529 | Paragraph | SubSect | Section]

meus discipulus. Sic et Latini suum Valedicere aliquandoin longe vehementiore significatione, et veluti pro quadam abiectione usurpant: Valeant qui inter nos dissidium quaerunt. id est, abeant in malam rem, paratus sum eorum benevolentia perpetuo carere. REPELLO, saepe ita usurpatur in Sacris literis a Vulgata versione, pro varii Hebraeis ac Graecis, ut iure inter Hebraismos recenseri queat. Significat autem negligo, desero, amoveo a me. Dicuntur vero et homines repellere Deum, ac eius mandata: pro negligere, aut abiicere. Num. 11, Repulistis Dominum. Psal. 18,


2789. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 529 | Paragraph | SubSect | Section]

exitium destinato: qui vocis huius, ac locorum in quibus reperitur, sensus non est. Videtur autem tum probum, tum et reprobum, venire a probatione aut exploratione monetae: quod alia ut sincera in probatione approbatur, alia ut adulterina reprobatur. REPROMISSIO, et REPROMITTO, in Sacris literis idem est quod simplex Promitto, aut Promissio, nisi quis velit nostras et Dei promissiones conferre. ut sicut nos ei promittimus, quod ipsum solum pro vero Deo habere, et ab eo solo pendere velimus: ita ipse vicissim nobis promittat aut repromittat, quod velit noster Deus ac


2790. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 529 | Paragraph | SubSect | Section]

coniugii, Christus Matth. 5 et 19 reprehendit, ac restringit ad solam causam aut casum adulto rii. Modestinus Iurisconsultus id discrimen esse dicit inter Divortium, et Repudium, quod divortium fiebat inter iam coniuges, sed repudium inter sponsum et sponsam. Verum constat, non tantum in Sacris: sed et in prophanis literis vocari repudium, etiam coniugum separationem. Cum vero fiebat repudium, dabatur mulieri libellus repudii, qui vocabatur ab Hebraeis Sepher Chrithuth, libellus excisionis aut


2791. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 530 | Paragraph | SubSect | Section]

REPUTARE verbum, perperam ponitur pro imputare, a Vulgata versione, Romanorum 2, 4. Numer. 18. Genesis decimoquinto. Deuteronom. 21. 23. 24. Psalmo 106. Isaiae 29. 32. 2. Corinthiorum 5. Galat. 3. Iacob 2. Reputare Latinis est, aliquam rem considerare, expendere, cogitare. At in Sacris literis aliquando accipitur pro magnifacere: quasi dicas, considerare cum admiratione. Psalmo 144. Quid est homo, aut filius hominis. quod reputas eum? id est, quod adeo es de eo sollicitus? Isaiae quinquagesimotertio: Non erat ei decor, quare nec reputavimus eum. Danielis undecimo,


2792. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 531 | Paragraph | SubSect | Section]

dimensum illius temporis. Exod. 5, Perficite opera vestra, diem in die suo. id est, singulis diebus suum pensum, suum constitutum aut deputatum. Exod. 16, Pluam vobis panem de caelo. Exibit igitur populus, ut colligat rem diei in die suo. id est, necessarium dimensum victus diurni. Sic et de sacrificiis dicitur Levit. 23, Ut offeratis rem diei in die suo, id est, singulis diebus sua praescripta sacrificia. Idem dicitur et 2. Paral. 8. Sic et de annuis reditibus Salomonis, 1. Reg. 10. et 2. Par. 9, Singuli deferebant munus suum, vasa aurea, etc. rem anni in anno


2793. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 531 | Paragraph | SubSect | Section]

pensum, suum constitutum aut deputatum. Exod. 16, Pluam vobis panem de caelo. Exibit igitur populus, ut colligat rem diei in die suo. id est, necessarium dimensum victus diurni. Sic et de sacrificiis dicitur Levit. 23, Ut offeratis rem diei in die suo, id est, singulis diebus sua praescripta sacrificia. Idem dicitur et 2. Paral. 8. Sic et de annuis reditibus Salomonis, 1. Reg. 10. et 2. Par. 9, Singuli deferebant munus suum, vasa aurea, etc. rem anni in anno suo. pro, singulis annis suum praescriptum tributum. Res, pro responso aut sententia: Deut. 1, Explorent


2794. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 531 | Paragraph | SubSect | Section]

in doloribus inferni iacentem servet. Nam Christus venit, ut peccatores salvos faciat, sanetque: non eos qui iam sua sponte resipuerunt, et ad sanitatem mentis redierunt, quique medico Christo non indigent. Sed de his plura vide supra, in voce POENITENTIA. RESPICERE, non tantum in Sacris, sed et in profanis significat favere alicui, misereri ipsius, eique opitulari, propterea quod cui bene cupimus, cuiusue miseremur, eum crebro etiam oculis respicimus: sicut Germani dicunt, Ich wolt dich nicht ansehen. Quinetiam divinum favorem aut misericordiam etiam Ethnici hoc verbo


2795. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 531 | Paragraph | SubSect | Section]

dicunt, Ich wolt dich nicht ansehen. Quinetiam divinum favorem aut misericordiam etiam Ethnici hoc verbo significant. ut Terentius in Andria inquit: Carine, me et te, nisi quid dii respiciant, imprudens perdidi. Et in Phorm. Dii nos respiciunt, gnatam inveni nuptam cum tuo filio. Porro in Sacris multo etiam frequentior usus est huius significationis. Est vero duplicata figura, nempe tum anthropopathia, quod Deo aspectus tribuitur: tum etiam metalepsis, aut metonymia, quod externus oculorum motus internam animi affectionem, effectu pro causa posito, significat: tametsi etiam externam


2796. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 532 | Paragraph | SubSect | Section]

et respice opprobrium. Aliquando significat simpliciter probare et amare: ut cum Deus dicitur respexisse Abelem, et eius victimam. Cainum autem non respexisse. Indicium autem illius respectus aut approbationis, fuit proculdubio ignis caelitûs demissus ad absumendam victimam. Numer. decimosexto: Sacrificia eorum ne respicias id est, non probes, Sic et Malach 2 dicit Deus: Non ultra respiciam ad sacrificium, nec accipiam placentam de manu vestra. Isaiae sexagesimosexto: Ad quem respiciam? ad eum qui est pauper, et contritus spiritu: hic tum amorem, tum et misericordiam Dei intelligere


2797. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 532 | Paragraph | SubSect | Section]

Abelem, et eius victimam. Cainum autem non respexisse. Indicium autem illius respectus aut approbationis, fuit proculdubio ignis caelitûs demissus ad absumendam victimam. Numer. decimosexto: Sacrificia eorum ne respicias id est, non probes, Sic et Malach 2 dicit Deus: Non ultra respiciam ad sacrificium, nec accipiam placentam de manu vestra. Isaiae sexagesimosexto: Ad quem respiciam? ad eum qui est pauper, et contritus spiritu: hic tum amorem, tum et misericordiam Dei intelligere commode queas. Levit. vigesimosexto: Respiciam vos, et crescere faciam. id est, amabo, fovebo.


2798. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 534 | Paragraph | SubSect | Section]

periculis. Proverbiorum 29. Qui blanditur amico suo, rete expandit ante gressus eius. Sic Psalm. 57. Rete paraverunt gressibus meis. Et Psalmo 141, Cadant in retiacula eius impii, dum ego transibo. Sic et Abacuc tyrannidem regis Babylonis, qua omnia regna occupabat, vocat rete, et dicit eum sacrificare suo reti. id est, tribuere illas victorias suae sapientiae et fortitudini, non Deo punienti per eum gentes. Significat eadem vox etiam poenas Dei, quibus perinde subito et ex improviso obruit homines. Ezech. 12 Expandam super eum rete meum, et comprehendetur sagena mea. Sic saepe in


2799. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 537 | Paragraph | SubSect | Section]

Non indebit impius rivulos et flumina torrentium mellis et batyri. id est abundantiam annonae et pacis, aliorumque commodorum. Rivus alioqui vel per excellentiam, vel aliqua alia ratione valde crebro Nilum significat in veteri Testamento. RIXA, vox ac res nota est. Vir rixae, in Sacris non is dicitur qui rixosus est: sed qui rixam aut litem, vel [?: ci-m ] vel bellicam, habet cum aliquo. Iudicum 12. Vir rixae sui ego, et populus meus, et filii Amon valde: et camavi ad vos, et non opitulati estis mihi. id est, gravissima lis fuit, nobis cum Ammonitis, qui nos


2800. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 537 | Paragraph | SubSect | Section]

ad eorum felicitatem ac opulentiam. Ros pernoctat in ramis meis, Iob vigesimonono. pro, assi due humectat fructum meum: quasi dicat, etiam liberi mei benedictione Dei perinde foventur ac beantur, sicut virentia rore super ea cadente, et in illis morante. A rore variae similitudines sumuntur in Sacris, prout sunt variae eius proprietates. Primum enim, Chusai in dando Absoloni consilio, ait: Et quiescimus aut castrametabimur super eum, quemadmodum ros cadit super terram. id est, perinde subito obruemus eum, et omnia loca circa eum nostra ingenti multitudine occupabimus. Deinde, quia ros


2801. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 538 | Paragraph | SubSect | Section]

et Candidus homo pro [?: Si-ro ] : et Candida dies, pro laeta. Et Romani Candidati albedine vestis, praeteritae et futurae vitae innocentiam policebantur. Contrarius est, Ater homo, et dies. Contra Rubeus color, sive quia sanguinem refert, sive ob aliam causam, in Sacris literis contaminationem peccati denotat. Isaiae primo: Si fuerint peccata vestra tanqua crecinum, veluti nix albescent: si fuerint rubea tanquam vermiculus, veluti lana alba erunt. idem bis dicitur. Sicut vero hic remissio peccatorum aut iustificatio per albedinem denotatur: sic et Psalmo


2802. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 539 | Paragraph | SubSect | Section]

(ut habet Eliae traditio) in sex mille annis distributam, videtur Deus voluisse per sex dies operationum designare, aut praefigurare: quibus exactis, aeternum Sabbatismum, et nominis sui sanctificationem inviolatam et incontaminatam instituet. Primum igitur vox ista significat praedictam septimam, sacratamque cultui divino diem: quam sanctissime vult observari, non tantum cessatione ab operibus externis corporeis, servilibus, et aliis quibuscunque prophanis: sed etiam cultus divini frequentatione, namque auditione et praedicatione verbi Dei, cognitione ipsius, precatione, et gratiarum


2803. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 540 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic Lucae 18 gloriatur publicanus, se bis ieiunare in Sabbato: id est, in hebdomade. Sic et Levit. 23 iubet Deus illos numerare a die oblatarum primitiarum septem Sabbata: id est, hebdomadas: quibus exactis, sequenti die, hoc est 50, iubet eos festum et solennia sacra celebrare. In quibus sabbatis aut hebdomadis procul dubio non incipiebat numeratio a prima, hoc est a Solis die: nec desinebat in eam quae communiter vocatur septima. id est, in diem Saturni: sed prout acciderat, ut aliqua die obtulissent primitias. Quinto, aliquando omnes dies unius Sabbati


2804. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 540 | Paragraph | SubSect | Section]

Marci 16. Surgens autem mane prima Sabbatorum, apparuit primum Mariae Magdalenae. id est, mane primae diei Septimanae. Sic prima dies Sabbati, hoc est nostra Solis, indicatur mox initio fuisse celebris, 1. Corinth. 16. et Actor. 20. vide in voce DIES. Sexto, Sabbatum aliquando significat ipsa sacrificia ad Sabbatum requisita. Levitici enim 23 praescribit sacrificia in illis solennibus festis aut Sabbatis offerenda. et addit: Praeter Sabbata Domini, praeter dona vestra, praeter vota vestra, et praeter cuncta voluntaria vestra. ubi indicat, in solennibus festis, ad illorum propria


2805. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 540 | Paragraph | SubSect | Section]

Magdalenae. id est, mane primae diei Septimanae. Sic prima dies Sabbati, hoc est nostra Solis, indicatur mox initio fuisse celebris, 1. Corinth. 16. et Actor. 20. vide in voce DIES. Sexto, Sabbatum aliquando significat ipsa sacrificia ad Sabbatum requisita. Levitici enim 23 praescribit sacrificia in illis solennibus festis aut Sabbatis offerenda. et addit: Praeter Sabbata Domini, praeter dona vestra, praeter vota vestra, et praeter cuncta voluntaria vestra. ubi indicat, in solennibus festis, ad illorum propria sacrificia, nihilominus non esse omittenda alia coincidentia sacra,


2806. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 540 | Paragraph | SubSect | Section]

ipsa sacrificia ad Sabbatum requisita. Levitici enim 23 praescribit sacrificia in illis solennibus festis aut Sabbatis offerenda. et addit: Praeter Sabbata Domini, praeter dona vestra, praeter vota vestra, et praeter cuncta voluntaria vestra. ubi indicat, in solennibus festis, ad illorum propria sacrificia, nihilominus non esse omittenda alia coincidentia sacra, vel septimae diei, vel alia quaecunque. Septimo, est etiam aliquod sabbatum terrae. nam Levit. 25 iubet Deus Israelitas, tantum sex annis colere terram, et septimo eam ociosam incultamque relinquere, quo ea etiam suum sabbatum et


2807. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 540 | Paragraph | SubSect | Section]

sacrificia in illis solennibus festis aut Sabbatis offerenda. et addit: Praeter Sabbata Domini, praeter dona vestra, praeter vota vestra, et praeter cuncta voluntaria vestra. ubi indicat, in solennibus festis, ad illorum propria sacrificia, nihilominus non esse omittenda alia coincidentia sacra, vel septimae diei, vel alia quaecunque. Septimo, est etiam aliquod sabbatum terrae. nam Levit. 25 iubet Deus Israelitas, tantum sex annis colere terram, et septimo eam ociosam incultamque relinquere, quo ea etiam suum sabbatum et suam quietem habeat. Haec est annorum hebdomas, sabbatum aut


2808. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 540 | Paragraph | SubSect | Section]

agrum tuum, sex annis putabis vineam tuam, et colliges fructum eius. In septimo vero anno, Sabbatum quietis erit terrae, Sabbatum in quam Domini. Et mox: Eritque Sabbatum terrae vobis in cibum. ubi Sabbatum vocat fructus Sabbati, nempe septimi anni: sicut supra ostendimus, dicta esse Sabbati sacrificia Sabbatum. Tales hebdomadae aut Sabbata annorum, sunt illa in visione Danielis cap. 9. vide SEPTIMANA. Octavo, est Sabbatum septimanarum annorum, ibidem Levit. 25 descriptum, quod complectebatur 49 annos, quo exeunte erat Iubilaeum: in quo omnes possessiones redibant ad


2809. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 541 | Paragraph | SubSect | Section]

rerum terrenarum, et solicitudo de eis: posteriori vero, ingentes difficultates acpericula indicantur, eoque spiritualia arma et praeparamenta contra ea mandantur. SACERDOS, nomen ministri Dei in religione est, non cuiusvis tamen, sed eius demum qui habet ius offerendi publica sacrificia ac preces Deo, et nomine toius Ecclesiae agendi cum Deo, quique est veluti ordinarius quidam mediator inter Deum et homines, habens [?: ] sacrificandi propitiatoria sacrificia, et placandi Deum populo, expiandique peccata. Varia sunt huius vocis significata. Alias enim sic


2810. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 541 | Paragraph | SubSect | Section]

mandantur. SACERDOS, nomen ministri Dei in religione est, non cuiusvis tamen, sed eius demum qui habet ius offerendi publica sacrificia ac preces Deo, et nomine toius Ecclesiae agendi cum Deo, quique est veluti ordinarius quidam mediator inter Deum et homines, habens [?: ] sacrificandi propitiatoria sacrificia, et placandi Deum populo, expiandique peccata. Varia sunt huius vocis significata. Alias enim sic dicitur proprie Pontifex, aut summus sacerdos, qui fuit maximus natu ex posteris Aaronis, habens perpetuum regimen totius ministerii: singularem vestitum, nempe


2811. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 541 | Paragraph | SubSect | Section]

nomen ministri Dei in religione est, non cuiusvis tamen, sed eius demum qui habet ius offerendi publica sacrificia ac preces Deo, et nomine toius Ecclesiae agendi cum Deo, quique est veluti ordinarius quidam mediator inter Deum et homines, habens [?: ] sacrificandi propitiatoria sacrificia, et placandi Deum populo, expiandique peccata. Varia sunt huius vocis significata. Alias enim sic dicitur proprie Pontifex, aut summus sacerdos, qui fuit maximus natu ex posteris Aaronis, habens perpetuum regimen totius ministerii: singularem vestitum, nempe Mitram, Rationale,


2812. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 541 | Paragraph | SubSect | Section]

in Haggaeo et Zacharia Summus sacerdos, et in novo Testamento saepe Princeps sacerdotum. Alias nominantur hoc nomine etiam minores sacerdotes, qui ex posteritate Aaronis erant, et sub summi sacerdotis regimine versabantur. Levitarum fuit inferior ordo, statusve, qui non habebant ius sacrificandi, aut suffitum offerendi: quique sacerdotibus subiecti erant, eisque ministrabant. Nonnunquam vox Sacerdos notat quemvis praefectum aut gubernatorem: sicut 2. Sam. 8 dicuntur Davidis filii fuisse Sacerdotes, quibus nequaquam licebat in templo offerre aut ministrare, utpote non


2813. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 541 | Paragraph | SubSect | Section]

aut ministrare, utpote non de tribu Levi existentibus. Significat ergo textus, eos fuisse praefectos ac gubernatores provinciarum, et magnarum urbium, aliarumque amplissimarum functionum. Sic aliqui intelligunt etiam socerum Moysis, qui dicitur Cohen sacerdos Madian, fuisse non idololatricum sacrificum, sed gubernatorem in ea regione, si non summum, at saltem unum de inferioribus. Vocantur hoc nomine aliquando etiam omnes pii tum in veteri, tum et in novo Testamento. nam Exod. 19 inquit: Si custodieritis praecepta mea, eritis mihi in regnum sacerdotum aut sacerdotale, et in gentem


2814. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 541 | Paragraph | SubSect | Section]

sacerdotium, gens sancta, populus acquisitionis: usitata Hebraismi inversione, qui in eodem sensu dicunt tum regnum sacerdotale, tum sacerdotium regale: tametsi Latinis diversum quid sonare videtur. Credo autem Moysen allusisse ad illum veterem morem, quod summum, augustissimumque, aut maxime sacrosanctum sacerdotium olim fuit cum regno coniunctum, ut idem utraque dignitate fungeretur. Sic et Virgilius habet: Rex idem hominum, Phoebique sacerdos. Porrô discrimen est inter sacerdotium cuiusvis pii, quod potest vocari privatum, et inter illud ministri publicum. Nam quivis


2815. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 541 | Paragraph | SubSect | Section]

vero privatum est cuiusvis hominis ac gentis: est item communicatum, sed tantum eatenus hominibus convenit, quatenus sunt vera ac viva membra Christi aeterni sacerdotis. In eo enim sumus, ac non alia ratione, sacerdotes: fitque tantum aut obitur interno animi motu ac fide, non offerendis externis sacrificiis. Postremo est unus solus verus ac aeternus sacerdos: ut Psal. 110, et tota Epistola ad Hebraeos testatur. qui etiam ob suam aeternitatem, et quia fuit etiam rex iustitiae et pacis, et denique quia solus haec summa bona acquisivit, ideo dictus est sacerdos perpetuus, et


2816. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 541 | Paragraph | SubSect | Section]

gratiae accedentibus. Huc etiam facit, quod nusquam in novo Testamento publici religionis ministri vocentur ἱερεῖς sacerdotes: sed tantum presbyteri seu seniores, evangelistae, pastores, doctores, et similibus nominibus, quae non ius offerendi publici sacrificii, sed tantum praedicandi ac docendi illud unicum sacrificium, quod plenam redemptionem et peccatorum abolitionem impetravit, significant. Nam (ut testatur eadem illa Epistola) ubi plene sacrificatum et perlitatum est, et ubi remissio peccatorum


2817. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 541 | Paragraph | SubSect | Section]

Testamento publici religionis ministri vocentur ἱερεῖς sacerdotes: sed tantum presbyteri seu seniores, evangelistae, pastores, doctores, et similibus nominibus, quae non ius offerendi publici sacrificii, sed tantum praedicandi ac docendi illud unicum sacrificium, quod plenam redemptionem et peccatorum abolitionem impetravit, significant. Nam (ut testatur eadem illa Epistola) ubi plene sacrificatum et perlitatum est, et ubi remissio peccatorum vere parta


2818. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 541 | Paragraph | SubSect | Section]

seu seniores, evangelistae, pastores, doctores, et similibus nominibus, quae non ius offerendi publici sacrificii, sed tantum praedicandi ac docendi illud unicum sacrificium, quod plenam redemptionem et peccatorum abolitionem impetravit, significant. Nam (ut testatur eadem illa Epistola) ubi plene sacrificatum et perlitatum est, et ubi remissio peccatorum vere parta est, ibi nullis amplius expiatoriis aut propitiatoriis sacrificiis opus est. Quod si adhibeatur tale sacrificium ac sacerdotium,


2819. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 | Paragraph | SubSect | Section]

abolitionem impetravit, significant. Nam (ut testatur eadem illa Epistola) ubi plene sacrificatum et perlitatum est, et ubi remissio peccatorum vere parta est, ibi nullis amplius expiatoriis aut propitiatoriis sacrificiis opus est. Quod si adhibeatur tale sacrificium ac sacerdotium, protestationem fieri ait eadem Epistola, quod nondum vere parta sit peccatorum remissio: quod ad controversias huius temporis iudicandas valde prodest observasse. ¶ Nunc locutiones quasdam huius vocis


2820. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 | Paragraph | SubSect | Section]

eadem illa Epistola) ubi plene sacrificatum et perlitatum est, et ubi remissio peccatorum vere parta est, ibi nullis amplius expiatoriis aut propitiatoriis sacrificiis opus est. Quod si adhibeatur tale sacrificium ac sacerdotium, protestationem fieri ait eadem Epistola, quod nondum vere parta sit peccatorum remissio: quod ad controversias huius temporis iudicandas valde prodest observasse. ¶ Nunc locutiones quasdam huius vocis percurramus. Psal. 132: Sacerdotes tui


2821. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 | Paragraph | SubSect | Section]

et ille Sceva Actor. 19, cuius filii Ephesi suis exorcismis malos spiritus ex obsessis pellere volebant. Translato sacerdotio, sequitur etiam legis translatio, Hebr. 7: id est, mutato Levitico sacerdotio in Christi sacerdotium, necesse fuit etiam aliam legem ac doctrinam de novo sacerdote et sacrificio sequi, ab eaque quae prius fuit multum diversam. Hanc sententiam citat Papa, ut persua deat in se esse iam translatum ius tum sacerdotii, tum condendi novas leges ac religiones. ¶ Verûm appendicis gratia etiam accuratius aliquanto discrimina Pontificis sacerdotum et Levitarum


2822. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 | Paragraph | SubSect | Section]

annumerati sunt: 1. Par. 23. II. Sacerdotes alio ritu consecrabantur, de quo Exod. 29: alio [?: Le- ] , Num. 8. III. Levitae erant sacerdotum ministrium tabernaculo, et eorum mandata faciebant: sed non ad [?:-tare ] licebat eis accedere, nec sacrificare: Num. 18 Ezech. 44. IIII. Levitae in profectione populi in terra Canaan, portabant tabernaculum: sed Moyses et Aaron, et filii eius, habebant custodiam sanctuarii in medio populi Israel: Num. 3. Et ipsi soli, cum movendaverant castra, ingrediebantur in sanctum sanctorum, et


2823. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 | Paragraph | SubSect | Section]

constituuntur aeditui, et ianitus portarum, et ministri domus, et mactatores holocaustorum et victimarum populi. V. Levitae a 20 annis et supra, ingrediebantur in tabernaculum, et [?: ser- ] usque ad annum 50, quem egressi cessabant: Num. 8 summus sacerdos per totam vitam praeerat sacris. VI. Levitae primitias summo sacerdoti cogebant dare de decimis, quas accipiebant a populo: Num. 8 VII. Sacerdotes erant super panes propositionis, et ad similae sacrificium, et ad lagana, et azyma, et sa-nem, et ad torrendum, et super omne pondus atque mensuram: Levitae vero stare


2824. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 | Paragraph | SubSect | Section]

et [?: ser- ] usque ad annum 50, quem egressi cessabant: Num. 8 summus sacerdos per totam vitam praeerat sacris. VI. Levitae primitias summo sacerdoti cogebant dare de decimis, quas accipiebant a populo: Num. 8 VII. Sacerdotes erant super panes propositionis, et ad similae sacrificium, et ad lagana, et azyma, et sa-nem, et ad torrendum, et super omne pondus atque mensuram: Levitae vero stare debebant mane ad [?: con- ] dum et canendum Domino, similiterque ad vespertam in oblatione holocaustorum Domini, quam in [?: ] batis et calendis, et


2825. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: cid- ] et baltheum, vittam, laminam, tintinabula: filii [?: ] eius tunicas lineas, et baltheos, et tyaras. V. [?: M----te ] sacerdote magno, fugitivi redibant in locum [?: ] id aliis sacerdotibus defunctis non fiebat. Iosuae 20. SACRAMENTUM, a verbo Sacro, quod significat Deo offero, dedico, consecro. Forte ideo vetera Theologi hanc vocem usurparunt, quia per sacramenta nos Christo offerimus ac sacramus, penitusque addicimus. Nec illa quoque ratio nominis inepta videtur, quod Latini olim, teste Festo, dixerunt Sacramtum


2826. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 | Paragraph | SubSect | Section]

] et baltheum, vittam, laminam, tintinabula: filii [?: ] eius tunicas lineas, et baltheos, et tyaras. V. [?: M----te ] sacerdote magno, fugitivi redibant in locum [?: ] id aliis sacerdotibus defunctis non fiebat. Iosuae 20. SACRAMENTUM, a verbo Sacro, quod significat Deo offero, dedico, consecro. Forte ideo vetera Theologi hanc vocem usurparunt, quia per sacramenta nos Christo offerimus ac sacramus, penitusque addicimus. Nec illa quoque ratio nominis inepta videtur, quod Latini olim, teste Festo, dixerunt Sacramtum quicquid iurisiurandi


2827. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 | Paragraph | SubSect | Section]

V. [?: M----te ] sacerdote magno, fugitivi redibant in locum [?: ] id aliis sacerdotibus defunctis non fiebat. Iosuae 20. SACRAMENTUM, a verbo Sacro, quod significat Deo offero, dedico, consecro. Forte ideo vetera Theologi hanc vocem usurparunt, quia per sacramenta nos Christo offerimus ac sacramus, penitusque addicimus. Nec illa quoque ratio nominis inepta videtur, quod Latini olim, teste Festo, dixerunt Sacramtum quicquid iurisiurandi interposita sacratione [?: ] Nam in nostris Sacramentis duplex iurametum ad. Alterum ex parte Dei,


2828. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 | Paragraph | SubSect | Section]

sacerdote magno, fugitivi redibant in locum [?: ] id aliis sacerdotibus defunctis non fiebat. Iosuae 20. SACRAMENTUM, a verbo Sacro, quod significat Deo offero, dedico, consecro. Forte ideo vetera Theologi hanc vocem usurparunt, quia per sacramenta nos Christo offerimus ac sacramus, penitusque addicimus. Nec illa quoque ratio nominis inepta videtur, quod Latini olim, teste Festo, dixerunt Sacramtum quicquid iurisiurandi interposita sacratione [?: ] Nam in nostris Sacramentis duplex iurametum ad. Alterum ex parte Dei, iuramento sese nobis in [?:


2829. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 | Paragraph | SubSect | Section]

SACRAMENTUM, a verbo Sacro, quod significat Deo offero, dedico, consecro. Forte ideo vetera Theologi hanc vocem usurparunt, quia per sacramenta nos Christo offerimus ac sacramus, penitusque addicimus. Nec illa quoque ratio nominis inepta videtur, quod Latini olim, teste Festo, dixerunt Sacramtum quicquid iurisiurandi interposita sacratione [?: ] Nam in nostris Sacramentis duplex iurametum ad. Alterum ex parte Dei, iuramento sese nobis in [?: ] propter filium obligantis, quod non velit mortem peccatoris, sed sit nobis propitius futurus propter filium


2830. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 | Paragraph | SubSect | Section]

significat Deo offero, dedico, consecro. Forte ideo vetera Theologi hanc vocem usurparunt, quia per sacramenta nos Christo offerimus ac sacramus, penitusque addicimus. Nec illa quoque ratio nominis inepta videtur, quod Latini olim, teste Festo, dixerunt Sacramtum quicquid iurisiurandi interposita sacratione [?: ] Nam in nostris Sacramentis duplex iurametum ad. Alterum ex parte Dei, iuramento sese nobis in [?: ] propter filium obligantis, quod non velit mortem peccatoris, sed sit nobis propitius futurus propter filium suum. Ezech. 18, Hebr. 6 et 7. Alterum vero


2831. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 | Paragraph | SubSect | Section]

ideo vetera Theologi hanc vocem usurparunt, quia per sacramenta nos Christo offerimus ac sacramus, penitusque addicimus. Nec illa quoque ratio nominis inepta videtur, quod Latini olim, teste Festo, dixerunt Sacramtum quicquid iurisiurandi interposita sacratione [?: ] Nam in nostris Sacramentis duplex iurametum ad. Alterum ex parte Dei, iuramento sese nobis in [?: ] propter filium obligantis, quod non velit mortem peccatoris, sed sit nobis propitius futurus propter filium suum. Ezech. 18, Hebr. 6 et 7. Alterum vero [?: iuramen--- ] est ex parte


2832. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 | Paragraph | SubSect | Section]

ac aeterna per et propter filium suum expectaturos et petituros, ac denique Satanae et mundo inimicitias denunciaturos. [?: Te- ] itidem apta conveniensque ratio etymologiae illa [?: ] posset, quod sicut olim milites se iuramento astringebant suo duci, quod illi Sacramentum vocaverunt nos quoque in Baptismo, et altera sacra caeremonia [?: ] Christo duci nostro plane ad spiritualem militiam [?: ] [?: ] Satanam, Mundum et omnem


2833. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 | Paragraph | SubSect | Section]

et petituros, ac denique Satanae et mundo inimicitias denunciaturos. [?: Te- ] itidem apta conveniensque ratio etymologiae illa [?: ] posset, quod sicut olim milites se iuramento astringebant suo duci, quod illi Sacramentum vocaverunt nos quoque in Baptismo, et altera sacra caeremonia [?: ] Christo duci nostro plane ad spiritualem militiam [?: ] [?: ] Satanam, Mundum et omnem impietatem addicimus et obligamus. Quae ratio appellationis tanto


2834. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

plane ad spiritualem militiam [?: ] [?: ] Satanam, Mundum et omnem impietatem addicimus et obligamus. Quae ratio appellationis tanto fit verisimilior, quod et hoc vitae genus passim in Sacris veteris militiae nomine insignitur: ubi nobis etiam varia spiritualia arma procuduntur ac induuntur, et aliae quoque quaedam voces nostrae professionis a re militari desumptae sunt: ut est Symbolum, et aliae. Hac tamen voce Vulgata versio aliquoties pro quovis maiori mysterio abutitur: ut


2835. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

insignitur: ubi nobis etiam varia spiritualia arma procuduntur ac induuntur, et aliae quoque quaedam voces nostrae professionis a re militari desumptae sunt: ut est Symbolum, et aliae. Hac tamen voce Vulgata versio aliquoties pro quovis maiori mysterio abutitur: ut Ephes. 1: Noto facto nobis sacramento voluntatis suae. et Ephes. 3: Notum est mihi factum sacramentum per revelationem. Mox vertit eadem Mysterium, inquiens: Legentes potestis intelligere meam cognitionem in mysterio. Mox iterum Sacramentum: illuminare quae sit dispensatio Sacramenti Christi. ubi semper est Graeca vox


2836. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

ac induuntur, et aliae quoque quaedam voces nostrae professionis a re militari desumptae sunt: ut est Symbolum, et aliae. Hac tamen voce Vulgata versio aliquoties pro quovis maiori mysterio abutitur: ut Ephes. 1: Noto facto nobis sacramento voluntatis suae. et Ephes. 3: Notum est mihi factum sacramentum per revelationem. Mox vertit eadem Mysterium, inquiens: Legentes potestis intelligere meam cognitionem in mysterio. Mox iterum Sacramentum: illuminare quae sit dispensatio Sacramenti Christi. ubi semper est Graeca vox Mysterium, quae revera nihil aliud significat, quam absconditum et


2837. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

Vulgata versio aliquoties pro quovis maiori mysterio abutitur: ut Ephes. 1: Noto facto nobis sacramento voluntatis suae. et Ephes. 3: Notum est mihi factum sacramentum per revelationem. Mox vertit eadem Mysterium, inquiens: Legentes potestis intelligere meam cognitionem in mysterio. Mox iterum Sacramentum: illuminare quae sit dispensatio Sacramenti Christi. ubi semper est Graeca vox Mysterium, quae revera nihil aliud significat, quam absconditum et sacrosanctum Dei consilium de suo filio, eiusque meritis humano generi communicandis. Sic et Coloss. 1, ac 1. ad Timoth. 3. Nusquam sane


2838. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

abutitur: ut Ephes. 1: Noto facto nobis sacramento voluntatis suae. et Ephes. 3: Notum est mihi factum sacramentum per revelationem. Mox vertit eadem Mysterium, inquiens: Legentes potestis intelligere meam cognitionem in mysterio. Mox iterum Sacramentum: illuminare quae sit dispensatio Sacramenti Christi. ubi semper est Graeca vox Mysterium, quae revera nihil aliud significat, quam absconditum et sacrosanctum Dei consilium de suo filio, eiusque meritis humano generi communicandis. Sic et Coloss. 1, ac 1. ad Timoth. 3. Nusquam sane in Sacris literis haec vox Sacramenti in isto


2839. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

sacramentum per revelationem. Mox vertit eadem Mysterium, inquiens: Legentes potestis intelligere meam cognitionem in mysterio. Mox iterum Sacramentum: illuminare quae sit dispensatio Sacramenti Christi. ubi semper est Graeca vox Mysterium, quae revera nihil aliud significat, quam absconditum et sacrosanctum Dei consilium de suo filio, eiusque meritis humano generi communicandis. Sic et Coloss. 1, ac 1. ad Timoth. 3. Nusquam sane in Sacris literis haec vox Sacramenti in isto huic usitato ac proprio usu accipitur, ut denotet sacrosanctam caeremoniam Baptismi et Eucharistiae. Quare


2840. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

illuminare quae sit dispensatio Sacramenti Christi. ubi semper est Graeca vox Mysterium, quae revera nihil aliud significat, quam absconditum et sacrosanctum Dei consilium de suo filio, eiusque meritis humano generi communicandis. Sic et Coloss. 1, ac 1. ad Timoth. 3. Nusquam sane in Sacris literis haec vox Sacramenti in isto huic usitato ac proprio usu accipitur, ut denotet sacrosanctam caeremoniam Baptismi et Eucharistiae. Quare praeterquam quod falsum dogma Pontificii de coniubio, quod sit Sacramentum, ex Ephes. 5 finxerunt: etiam dupliciter ipsum textum Pauli violarunt.


2841. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

sit dispensatio Sacramenti Christi. ubi semper est Graeca vox Mysterium, quae revera nihil aliud significat, quam absconditum et sacrosanctum Dei consilium de suo filio, eiusque meritis humano generi communicandis. Sic et Coloss. 1, ac 1. ad Timoth. 3. Nusquam sane in Sacris literis haec vox Sacramenti in isto huic usitato ac proprio usu accipitur, ut denotet sacrosanctam caeremoniam Baptismi et Eucharistiae. Quare praeterquam quod falsum dogma Pontificii de coniubio, quod sit Sacramentum, ex Ephes. 5 finxerunt: etiam dupliciter ipsum textum Pauli violarunt. Nam et voce mysterii ibi


2842. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

quae revera nihil aliud significat, quam absconditum et sacrosanctum Dei consilium de suo filio, eiusque meritis humano generi communicandis. Sic et Coloss. 1, ac 1. ad Timoth. 3. Nusquam sane in Sacris literis haec vox Sacramenti in isto huic usitato ac proprio usu accipitur, ut denotet sacrosanctam caeremoniam Baptismi et Eucharistiae. Quare praeterquam quod falsum dogma Pontificii de coniubio, quod sit Sacramentum, ex Ephes. 5 finxerunt: etiam dupliciter ipsum textum Pauli violarunt. Nam et voce mysterii ibi per Sacramentum expressam, traxerunt ad rem toto caelo diversam: et


2843. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

generi communicandis. Sic et Coloss. 1, ac 1. ad Timoth. 3. Nusquam sane in Sacris literis haec vox Sacramenti in isto huic usitato ac proprio usu accipitur, ut denotet sacrosanctam caeremoniam Baptismi et Eucharistiae. Quare praeterquam quod falsum dogma Pontificii de coniubio, quod sit Sacramentum, ex Ephes. 5 finxerunt: etiam dupliciter ipsum textum Pauli violarunt. Nam et voce mysterii ibi per Sacramentum expressam, traxerunt ad rem toto caelo diversam: et quod Paulus diserti-sime protestatur se dicere de Christi ac Ecclesiae spirituali coniugio, id illi ad coniugium carnale


2844. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

in isto huic usitato ac proprio usu accipitur, ut denotet sacrosanctam caeremoniam Baptismi et Eucharistiae. Quare praeterquam quod falsum dogma Pontificii de coniubio, quod sit Sacramentum, ex Ephes. 5 finxerunt: etiam dupliciter ipsum textum Pauli violarunt. Nam et voce mysterii ibi per Sacramentum expressam, traxerunt ad rem toto caelo diversam: et quod Paulus diserti-sime protestatur se dicere de Christi ac Ecclesiae spirituali coniugio, id illi ad coniugium carnale traxerunt. Vide Annotationes Erasmi. Vox alioqui Mysterium, aliquando etiam in malam partem accipitur. ut cum


2845. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

de Christi ac Ecclesiae spirituali coniugio, id illi ad coniugium carnale traxerunt. Vide Annotationes Erasmi. Vox alioqui Mysterium, aliquando etiam in malam partem accipitur. ut cum Paulus 2. Thess. 2 dicit, Mysterium iniquitatis, nempe Antichristi, iam agi: ubi tamen Vulgata non vertit Sacramentum, verum Apoc. 17, de eodem Antichristo agendo, pro mysterio vertit Sacramentum, dicente Angelo ad Iohannem: Ego tibi ostendam sacramentum mulieris, et bestiae gestantis eam. id est, secretam, et omnibus incognitam rem, consilium, ac doctrinam. Mirum sane est, sophistas non inde quoque


2846. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

Vide Annotationes Erasmi. Vox alioqui Mysterium, aliquando etiam in malam partem accipitur. ut cum Paulus 2. Thess. 2 dicit, Mysterium iniquitatis, nempe Antichristi, iam agi: ubi tamen Vulgata non vertit Sacramentum, verum Apoc. 17, de eodem Antichristo agendo, pro mysterio vertit Sacramentum, dicente Angelo ad Iohannem: Ego tibi ostendam sacramentum mulieris, et bestiae gestantis eam. id est, secretam, et omnibus incognitam rem, consilium, ac doctrinam. Mirum sane est, sophistas non inde quoque proprium Sacramentum fabricatos esse, ut ex Ephes. 5. Quod porro sacramenta


2847. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

aliquando etiam in malam partem accipitur. ut cum Paulus 2. Thess. 2 dicit, Mysterium iniquitatis, nempe Antichristi, iam agi: ubi tamen Vulgata non vertit Sacramentum, verum Apoc. 17, de eodem Antichristo agendo, pro mysterio vertit Sacramentum, dicente Angelo ad Iohannem: Ego tibi ostendam sacramentum mulieris, et bestiae gestantis eam. id est, secretam, et omnibus incognitam rem, consilium, ac doctrinam. Mirum sane est, sophistas non inde quoque proprium Sacramentum fabricatos esse, ut ex Ephes. 5. Quod porro sacramenta [?:--nt ] proprie foedera quaedam, infra in


2848. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

verum Apoc. 17, de eodem Antichristo agendo, pro mysterio vertit Sacramentum, dicente Angelo ad Iohannem: Ego tibi ostendam sacramentum mulieris, et bestiae gestantis eam. id est, secretam, et omnibus incognitam rem, consilium, ac doctrinam. Mirum sane est, sophistas non inde quoque proprium Sacramentum fabricatos esse, ut ex Ephes. 5. Quod porro sacramenta [?:--nt ] proprie foedera quaedam, infra in voce TESTAMENTI dicetur et ostendetur. SACRARIUM, est ipsum templum, aut locus in quo [?: ] sacrae continentur aut peraguntur. 1. Corinth. 10.


2849. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

vertit Sacramentum, dicente Angelo ad Iohannem: Ego tibi ostendam sacramentum mulieris, et bestiae gestantis eam. id est, secretam, et omnibus incognitam rem, consilium, ac doctrinam. Mirum sane est, sophistas non inde quoque proprium Sacramentum fabricatos esse, ut ex Ephes. 5. Quod porro sacramenta [?:--nt ] proprie foedera quaedam, infra in voce TESTAMENTI dicetur et ostendetur. SACRARIUM, est ipsum templum, aut locus in quo [?: ] sacrae continentur aut peraguntur. 1. Corinth. 10. [?: ] ne qui edunt victimas, communicatores


2850. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

id est, secretam, et omnibus incognitam rem, consilium, ac doctrinam. Mirum sane est, sophistas non inde quoque proprium Sacramentum fabricatos esse, ut ex Ephes. 5. Quod porro sacramenta [?:--nt ] proprie foedera quaedam, infra in voce TESTAMENTI dicetur et ostendetur. SACRARIUM, est ipsum templum, aut locus in quo [?: ] sacrae continentur aut peraguntur. 1. Corinth. 10. [?: ] ne qui edunt victimas, communicatores sacrarii sunt id est, eius templi ac cultus, de quo victimas comedunt. vide paulo post SANCTUARIUM. SACRIFICO,


2851. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

Mirum sane est, sophistas non inde quoque proprium Sacramentum fabricatos esse, ut ex Ephes. 5. Quod porro sacramenta [?:--nt ] proprie foedera quaedam, infra in voce TESTAMENTI dicetur et ostendetur. SACRARIUM, est ipsum templum, aut locus in quo [?: ] sacrae continentur aut peraguntur. 1. Corinth. 10. [?: ] ne qui edunt victimas, communicatores sacrarii sunt id est, eius templi ac cultus, de quo victimas comedunt. vide paulo post SANCTUARIUM. SACRIFICO, aliquando significat offero sacrificia externa, qualia fuerunt illa


2852. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

sacramenta [?:--nt ] proprie foedera quaedam, infra in voce TESTAMENTI dicetur et ostendetur. SACRARIUM, est ipsum templum, aut locus in quo [?: ] sacrae continentur aut peraguntur. 1. Corinth. 10. [?: ] ne qui edunt victimas, communicatores sacrarii sunt id est, eius templi ac cultus, de quo victimas comedunt. vide paulo post SANCTUARIUM. SACRIFICO, aliquando significat offero sacrificia externa, qualia fuerunt illa Levitica: aliquando gratias Deo ago, eum celebro, eique obedio: denique nonnun-quam significat macto,


2853. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

SACRARIUM, est ipsum templum, aut locus in quo [?: ] sacrae continentur aut peraguntur. 1. Corinth. 10. [?: ] ne qui edunt victimas, communicatores sacrarii sunt id est, eius templi ac cultus, de quo victimas comedunt. vide paulo post SANCTUARIUM. SACRIFICO, aliquando significat offero sacrificia externa, qualia fuerunt illa Levitica: aliquando gratias Deo ago, eum celebro, eique obedio: denique nonnun-quam significat macto, interficio. Ex nomine Sacrificii melius significatio eius intelligetur. Sacrificare [?:-g- ]


2854. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

aut locus in quo [?: ] sacrae continentur aut peraguntur. 1. Corinth. 10. [?: ] ne qui edunt victimas, communicatores sacrarii sunt id est, eius templi ac cultus, de quo victimas comedunt. vide paulo post SANCTUARIUM. SACRIFICO, aliquando significat offero sacrificia externa, qualia fuerunt illa Levitica: aliquando gratias Deo ago, eum celebro, eique obedio: denique nonnun-quam significat macto, interficio. Ex nomine Sacrificii melius significatio eius intelligetur. Sacrificare [?:-g- ] [?: ] , Habacuc 1. pro, gratias


2855. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

est, eius templi ac cultus, de quo victimas comedunt. vide paulo post SANCTUARIUM. SACRIFICO, aliquando significat offero sacrificia externa, qualia fuerunt illa Levitica: aliquando gratias Deo ago, eum celebro, eique obedio: denique nonnun-quam significat macto, interficio. Ex nomine Sacrificii melius significatio eius intelligetur. Sacrificare [?:-g- ] [?: ] , Habacuc 1. pro, gratias habere, eive proprie [?:-raedam ] suam acceptam ferre, et non Deo danti victorias, expositum est in voce RETE. SACRIFICIUM, usitatissime in


2856. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

vide paulo post SANCTUARIUM. SACRIFICO, aliquando significat offero sacrificia externa, qualia fuerunt illa Levitica: aliquando gratias Deo ago, eum celebro, eique obedio: denique nonnun-quam significat macto, interficio. Ex nomine Sacrificii melius significatio eius intelligetur. Sacrificare [?:-g- ] [?: ] , Habacuc 1. pro, gratias habere, eive proprie [?:-raedam ] suam acceptam ferre, et non Deo danti victorias, expositum est in voce RETE. SACRIFICIUM, usitatissime in Sacris literis sinificat illas externas Levitarum


2857. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

macto, interficio. Ex nomine Sacrificii melius significatio eius intelligetur. Sacrificare [?:-g- ] [?: ] , Habacuc 1. pro, gratias habere, eive proprie [?:-raedam ] suam acceptam ferre, et non Deo danti victorias, expositum est in voce RETE. SACRIFICIUM, usitatissime in Sacris literis sinificat illas externas Levitarum oblationes, sive animalium, sive placentarum, frugum aut similium rerum: [?:-rum ] sacrificiorum variae species fuerunt secundum [?:-eri-s ] oblatas, modum ac causas offerendi, festa aut


2858. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

Sacrificii melius significatio eius intelligetur. Sacrificare [?:-g- ] [?: ] , Habacuc 1. pro, gratias habere, eive proprie [?:-raedam ] suam acceptam ferre, et non Deo danti victorias, expositum est in voce RETE. SACRIFICIUM, usitatissime in Sacris literis sinificat illas externas Levitarum oblationes, sive animalium, sive placentarum, frugum aut similium rerum: [?:-rum ] sacrificiorum variae species fuerunt secundum [?:-eri-s ] oblatas, modum ac causas offerendi, festa aut tempora offerendi, finales causas


2859. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

[?:-raedam ] suam acceptam ferre, et non Deo danti victorias, expositum est in voce RETE. SACRIFICIUM, usitatissime in Sacris literis sinificat illas externas Levitarum oblationes, sive animalium, sive placentarum, frugum aut similium rerum: [?:-rum ] sacrificiorum variae species fuerunt secundum [?:-eri-s ] oblatas, modum ac causas offerendi, festa aut tempora offerendi, finales causas offerendi, et alias circumstantias:quas rerum harum divisiones accuratius consequi, non est nostri instituti. Sacrificia pacifica, [?:


2860. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

rerum: [?:-rum ] sacrificiorum variae species fuerunt secundum [?:-eri-s ] oblatas, modum ac causas offerendi, festa aut tempora offerendi, finales causas offerendi, et alias circumstantias:quas rerum harum divisiones accuratius consequi, non est nostri instituti. Sacrificia pacifica, [?: vi- ] proprie fuisse eucharistica sacrificia. Sacrificia [?: ] , fuerunt expiatoria sacrificia. Sacrificia holocausta erant, quae tota Domino offerebantur et [?: exure- ] . Sacrificium iuge erat, quod mane et vesperi [?:


2861. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

secundum [?:-eri-s ] oblatas, modum ac causas offerendi, festa aut tempora offerendi, finales causas offerendi, et alias circumstantias:quas rerum harum divisiones accuratius consequi, non est nostri instituti. Sacrificia pacifica, [?: vi- ] proprie fuisse eucharistica sacrificia. Sacrificia [?: ] , fuerunt expiatoria sacrificia. Sacrificia holocausta erant, quae tota Domino offerebantur et [?: exure- ] . Sacrificium iuge erat, quod mane et vesperi [?: per- ] offerebatur: quod etiam simpliciter Iuge vocatur,


2862. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

[?:-eri-s ] oblatas, modum ac causas offerendi, festa aut tempora offerendi, finales causas offerendi, et alias circumstantias:quas rerum harum divisiones accuratius consequi, non est nostri instituti. Sacrificia pacifica, [?: vi- ] proprie fuisse eucharistica sacrificia. Sacrificia [?: ] , fuerunt expiatoria sacrificia. Sacrificia holocausta erant, quae tota Domino offerebantur et [?: exure- ] . Sacrificium iuge erat, quod mane et vesperi [?: per- ] offerebatur: quod etiam simpliciter Iuge vocatur, [?: ]


2863. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

festa aut tempora offerendi, finales causas offerendi, et alias circumstantias:quas rerum harum divisiones accuratius consequi, non est nostri instituti. Sacrificia pacifica, [?: vi- ] proprie fuisse eucharistica sacrificia. Sacrificia [?: ] , fuerunt expiatoria sacrificia. Sacrificia holocausta erant, quae tota Domino offerebantur et [?: exure- ] . Sacrificium iuge erat, quod mane et vesperi [?: per- ] offerebatur: quod etiam simpliciter Iuge vocatur, [?: ] 28. Alia erant sacrificia purificationum variarum:


2864. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

aut tempora offerendi, finales causas offerendi, et alias circumstantias:quas rerum harum divisiones accuratius consequi, non est nostri instituti. Sacrificia pacifica, [?: vi- ] proprie fuisse eucharistica sacrificia. Sacrificia [?: ] , fuerunt expiatoria sacrificia. Sacrificia holocausta erant, quae tota Domino offerebantur et [?: exure- ] . Sacrificium iuge erat, quod mane et vesperi [?: per- ] offerebatur: quod etiam simpliciter Iuge vocatur, [?: ] 28. Alia erant sacrificia purificationum variarum: [?:


2865. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

divisiones accuratius consequi, non est nostri instituti. Sacrificia pacifica, [?: vi- ] proprie fuisse eucharistica sacrificia. Sacrificia [?: ] , fuerunt expiatoria sacrificia. Sacrificia holocausta erant, quae tota Domino offerebantur et [?: exure- ] . Sacrificium iuge erat, quod mane et vesperi [?: per- ] offerebatur: quod etiam simpliciter Iuge vocatur, [?: ] 28. Alia erant sacrificia purificationum variarum: [?: ] zelotypiae, alia efficiendae aquae lustralis, alia initia [?: ]


2866. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] , fuerunt expiatoria sacrificia. Sacrificia holocausta erant, quae tota Domino offerebantur et [?: exure- ] . Sacrificium iuge erat, quod mane et vesperi [?: per- ] offerebatur: quod etiam simpliciter Iuge vocatur, [?: ] 28. Alia erant sacrificia purificationum variarum: [?: ] zelotypiae, alia efficiendae aquae lustralis, alia initia [?: ] sacerdotum, et aliae innumerae varietates sacrorum olim apud Levitas fuêre. Quando istae duae voces coniunguntur, OBLATIO et SACRIFICIUM, plerunque sacrificium


2867. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

et vesperi [?: per- ] offerebatur: quod etiam simpliciter Iuge vocatur, [?: ] 28. Alia erant sacrificia purificationum variarum: [?: ] zelotypiae, alia efficiendae aquae lustralis, alia initia [?: ] sacerdotum, et aliae innumerae varietates sacrorum olim apud Levitas fuêre. Quando istae duae voces coniunguntur, OBLATIO et SACRIFICIUM, plerunque sacrificium significat מינהה Minha, seu iuge sacrificium. Sacrificia alia fuerunt externa, publiceque oblata, qualia fuerunt Levitarum: alia interna


2868. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] 28. Alia erant sacrificia purificationum variarum: [?: ] zelotypiae, alia efficiendae aquae lustralis, alia initia [?: ] sacerdotum, et aliae innumerae varietates sacrorum olim apud Levitas fuêre. Quando istae duae voces coniunguntur, OBLATIO et SACRIFICIUM, plerunque sacrificium significat מינהה Minha, seu iuge sacrificium. Sacrificia alia fuerunt externa, publiceque oblata, qualia fuerunt Levitarum: alia interna ac spiritualia, quae omni tempore a piis offeruntur. De hoc posteriori genere dicit


2869. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

28. Alia erant sacrificia purificationum variarum: [?: ] zelotypiae, alia efficiendae aquae lustralis, alia initia [?: ] sacerdotum, et aliae innumerae varietates sacrorum olim apud Levitas fuêre. Quando istae duae voces coniunguntur, OBLATIO et SACRIFICIUM, plerunque sacrificium significat מינהה Minha, seu iuge sacrificium. Sacrificia alia fuerunt externa, publiceque oblata, qualia fuerunt Levitarum: alia interna ac spiritualia, quae omni tempore a piis offeruntur. De hoc posteriori genere dicit Malachias 3, quod in


2870. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

efficiendae aquae lustralis, alia initia [?: ] sacerdotum, et aliae innumerae varietates sacrorum olim apud Levitas fuêre. Quando istae duae voces coniunguntur, OBLATIO et SACRIFICIUM, plerunque sacrificium significat מינהה Minha, seu iuge sacrificium. Sacrificia alia fuerunt externa, publiceque oblata, qualia fuerunt Levitarum: alia interna ac spiritualia, quae omni tempore a piis offeruntur. De hoc posteriori genere dicit Malachias 3, quod in omni loco per totum orbem munda sacrificia Deo offerentur. Daniel cap. 8


2871. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

aquae lustralis, alia initia [?: ] sacerdotum, et aliae innumerae varietates sacrorum olim apud Levitas fuêre. Quando istae duae voces coniunguntur, OBLATIO et SACRIFICIUM, plerunque sacrificium significat מינהה Minha, seu iuge sacrificium. Sacrificia alia fuerunt externa, publiceque oblata, qualia fuerunt Levitarum: alia interna ac spiritualia, quae omni tempore a piis offeruntur. De hoc posteriori genere dicit Malachias 3, quod in omni loco per totum orbem munda sacrificia Deo offerentur. Daniel cap. 8 et 9


2872. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

מינהה Minha, seu iuge sacrificium. Sacrificia alia fuerunt externa, publiceque oblata, qualia fuerunt Levitarum: alia interna ac spiritualia, quae omni tempore a piis offeruntur. De hoc posteriori genere dicit Malachias 3, quod in omni loco per totum orbem munda sacrificia Deo offerentur. Daniel cap. 8 et 9 praedicit, Antichristum ablaturum esse iuge sacrificium. Quod, ut res ipsa ac textus ostendit, omnesque saniores doctores intelligunt, significat ipsum purum Evangelion, quo nobis sacrificum Christi iugiter utendum ac fruendum proponitur,


2873. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

oblata, qualia fuerunt Levitarum: alia interna ac spiritualia, quae omni tempore a piis offeruntur. De hoc posteriori genere dicit Malachias 3, quod in omni loco per totum orbem munda sacrificia Deo offerentur. Daniel cap. 8 et 9 praedicit, Antichristum ablaturum esse iuge sacrificium. Quod, ut res ipsa ac textus ostendit, omnesque saniores doctores intelligunt, significat ipsum purum Evangelion, quo nobis sacrificum Christi iugiter utendum ac fruendum proponitur, nobis simul et Deo offertur. De quo in voce Mundus, Purus, ac Iuge dictum est. Sacrificium


2874. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

Malachias 3, quod in omni loco per totum orbem munda sacrificia Deo offerentur. Daniel cap. 8 et 9 praedicit, Antichristum ablaturum esse iuge sacrificium. Quod, ut res ipsa ac textus ostendit, omnesque saniores doctores intelligunt, significat ipsum purum Evangelion, quo nobis sacrificum Christi iugiter utendum ac fruendum proponitur, nobis simul et Deo offertur. De quo in voce Mundus, Purus, ac Iuge dictum est. Sacrificium laudis, est gratiarum actio, et celebratio nominis divini. Psal. 50. Sacrificium laudis honorificabit me. Sic


2875. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

esse iuge sacrificium. Quod, ut res ipsa ac textus ostendit, omnesque saniores doctores intelligunt, significat ipsum purum Evangelion, quo nobis sacrificum Christi iugiter utendum ac fruendum proponitur, nobis simul et Deo offertur. De quo in voce Mundus, Purus, ac Iuge dictum est. Sacrificium laudis, est gratiarum actio, et celebratio nominis divini. Psal. 50. Sacrificium laudis honorificabit me. Sic Psal. 107, Sacrificate sacrificium laudis, et praedicate opera eius in iubilo. Quod sacrificium Oseas cap. 14 vocat Vitulos


2876. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

significat ipsum purum Evangelion, quo nobis sacrificum Christi iugiter utendum ac fruendum proponitur, nobis simul et Deo offertur. De quo in voce Mundus, Purus, ac Iuge dictum est. Sacrificium laudis, est gratiarum actio, et celebratio nominis divini. Psal. 50. Sacrificium laudis honorificabit me. Sic Psal. 107, Sacrificate sacrificium laudis, et praedicate opera eius in iubilo. Quod sacrificium Oseas cap. 14 vocat Vitulos labiorum, id est victimas. Sacrificate sacrificium iustitiae, et confidite in Domino: quod est


2877. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

Christi iugiter utendum ac fruendum proponitur, nobis simul et Deo offertur. De quo in voce Mundus, Purus, ac Iuge dictum est. Sacrificium laudis, est gratiarum actio, et celebratio nominis divini. Psal. 50. Sacrificium laudis honorificabit me. Sic Psal. 107, Sacrificate sacrificium laudis, et praedicate opera eius in iubilo. Quod sacrificium Oseas cap. 14 vocat Vitulos labiorum, id est victimas. Sacrificate sacrificium iustitiae, et confidite in Domino: quod est Sacrificium rationale, et cultus Deo acceptus, ad quod nos Paulus


2878. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

utendum ac fruendum proponitur, nobis simul et Deo offertur. De quo in voce Mundus, Purus, ac Iuge dictum est. Sacrificium laudis, est gratiarum actio, et celebratio nominis divini. Psal. 50. Sacrificium laudis honorificabit me. Sic Psal. 107, Sacrificate sacrificium laudis, et praedicate opera eius in iubilo. Quod sacrificium Oseas cap. 14 vocat Vitulos labiorum, id est victimas. Sacrificate sacrificium iustitiae, et confidite in Domino: quod est Sacrificium rationale, et cultus Deo acceptus, ad quod nos Paulus hortatur


2879. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

De quo in voce Mundus, Purus, ac Iuge dictum est. Sacrificium laudis, est gratiarum actio, et celebratio nominis divini. Psal. 50. Sacrificium laudis honorificabit me. Sic Psal. 107, Sacrificate sacrificium laudis, et praedicate opera eius in iubilo. Quod sacrificium Oseas cap. 14 vocat Vitulos labiorum, id est victimas. Sacrificate sacrificium iustitiae, et confidite in Domino: quod est Sacrificium rationale, et cultus Deo acceptus, ad quod nos Paulus hortatur Rom. 12. Recordetur omnis sacrificii tui, et holocaustum tuum


2880. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

gratiarum actio, et celebratio nominis divini. Psal. 50. Sacrificium laudis honorificabit me. Sic Psal. 107, Sacrificate sacrificium laudis, et praedicate opera eius in iubilo. Quod sacrificium Oseas cap. 14 vocat Vitulos labiorum, id est victimas. Sacrificate sacrificium iustitiae, et confidite in Domino: quod est Sacrificium rationale, et cultus Deo acceptus, ad quod nos Paulus hortatur Rom. 12. Recordetur omnis sacrificii tui, et holocaustum tuum incineret: Psal. 20. id est, sint ei omnia tua sacrificia, tuaeque


2881. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

et celebratio nominis divini. Psal. 50. Sacrificium laudis honorificabit me. Sic Psal. 107, Sacrificate sacrificium laudis, et praedicate opera eius in iubilo. Quod sacrificium Oseas cap. 14 vocat Vitulos labiorum, id est victimas. Sacrificate sacrificium iustitiae, et confidite in Domino: quod est Sacrificium rationale, et cultus Deo acceptus, ad quod nos Paulus hortatur Rom. 12. Recordetur omnis sacrificii tui, et holocaustum tuum incineret: Psal. 20. id est, sint ei omnia tua sacrificia, tuaeque petitiones


2882. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

Sacrificium laudis honorificabit me. Sic Psal. 107, Sacrificate sacrificium laudis, et praedicate opera eius in iubilo. Quod sacrificium Oseas cap. 14 vocat Vitulos labiorum, id est victimas. Sacrificate sacrificium iustitiae, et confidite in Domino: quod est Sacrificium rationale, et cultus Deo acceptus, ad quod nos Paulus hortatur Rom. 12. Recordetur omnis sacrificii tui, et holocaustum tuum incineret: Psal. 20. id est, sint ei omnia tua sacrificia, tuaeque petitiones acceptae, ac in perpetua memoria, sicut olim misso caelitus igne


2883. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

opera eius in iubilo. Quod sacrificium Oseas cap. 14 vocat Vitulos labiorum, id est victimas. Sacrificate sacrificium iustitiae, et confidite in Domino: quod est Sacrificium rationale, et cultus Deo acceptus, ad quod nos Paulus hortatur Rom. 12. Recordetur omnis sacrificii tui, et holocaustum tuum incineret: Psal. 20. id est, sint ei omnia tua sacrificia, tuaeque petitiones acceptae, ac in perpetua memoria, sicut olim misso caelitus igne testabatur, ea sibi grata acceptaque esse, quae ipsemet incinerabat, aut exurebat. Sic David 1. Sam. 26


2884. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

id est victimas. Sacrificate sacrificium iustitiae, et confidite in Domino: quod est Sacrificium rationale, et cultus Deo acceptus, ad quod nos Paulus hortatur Rom. 12. Recordetur omnis sacrificii tui, et holocaustum tuum incineret: Psal. 20. id est, sint ei omnia tua sacrificia, tuaeque petitiones acceptae, ac in perpetua memoria, sicut olim misso caelitus igne testabatur, ea sibi grata acceptaque esse, quae ipsemet incinerabat, aut exurebat. Sic David 1. Sam. 26 inquit: Si Dominus incitavit te contra me: odoretur sacrificium tuum. Psal. 50


2885. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

20. id est, sint ei omnia tua sacrificia, tuaeque petitiones acceptae, ac in perpetua memoria, sicut olim misso caelitus igne testabatur, ea sibi grata acceptaque esse, quae ipsemet incinerabat, aut exurebat. Sic David 1. Sam. 26 inquit: Si Dominus incitavit te contra me: odoretur sacrificium tuum. Psal. 50 convocat eos qui secum feriunt foedus super sacrificio. id est, quod sacrificare velint Deo, seu eum colere: ubi credo poni Sacrificium pro toto cultu. Mox dicit, se nolle eos arguere de sacrificio: i. nolle eos accusare, quod non multa sacrificent: illorum


2886. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

ac in perpetua memoria, sicut olim misso caelitus igne testabatur, ea sibi grata acceptaque esse, quae ipsemet incinerabat, aut exurebat. Sic David 1. Sam. 26 inquit: Si Dominus incitavit te contra me: odoretur sacrificium tuum. Psal. 50 convocat eos qui secum feriunt foedus super sacrificio. id est, quod sacrificare velint Deo, seu eum colere: ubi credo poni Sacrificium pro toto cultu. Mox dicit, se nolle eos arguere de sacrificio: i. nolle eos accusare, quod non multa sacrificent: illorum enim se semper habere copiam ante oculos. Verûm non requirere sacrificia externa


2887. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

olim misso caelitus igne testabatur, ea sibi grata acceptaque esse, quae ipsemet incinerabat, aut exurebat. Sic David 1. Sam. 26 inquit: Si Dominus incitavit te contra me: odoretur sacrificium tuum. Psal. 50 convocat eos qui secum feriunt foedus super sacrificio. id est, quod sacrificare velint Deo, seu eum colere: ubi credo poni Sacrificium pro toto cultu. Mox dicit, se nolle eos arguere de sacrificio: i. nolle eos accusare, quod non multa sacrificent: illorum enim se semper habere copiam ante oculos. Verûm non requirere sacrificia externa brutorum, sed internum


2888. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

acceptaque esse, quae ipsemet incinerabat, aut exurebat. Sic David 1. Sam. 26 inquit: Si Dominus incitavit te contra me: odoretur sacrificium tuum. Psal. 50 convocat eos qui secum feriunt foedus super sacrificio. id est, quod sacrificare velint Deo, seu eum colere: ubi credo poni Sacrificium pro toto cultu. Mox dicit, se nolle eos arguere de sacrificio: i. nolle eos accusare, quod non multa sacrificent: illorum enim se semper habere copiam ante oculos. Verûm non requirere sacrificia externa brutorum, sed internum cordis contriti ac fidei invocantis et celebrantis illum.


2889. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

1. Sam. 26 inquit: Si Dominus incitavit te contra me: odoretur sacrificium tuum. Psal. 50 convocat eos qui secum feriunt foedus super sacrificio. id est, quod sacrificare velint Deo, seu eum colere: ubi credo poni Sacrificium pro toto cultu. Mox dicit, se nolle eos arguere de sacrificio: i. nolle eos accusare, quod non multa sacrificent: illorum enim se semper habere copiam ante oculos. Verûm non requirere sacrificia externa brutorum, sed internum cordis contriti ac fidei invocantis et celebrantis illum. Sicut mox sequenti Psalmo ait, Sacrificium Deo acceptum esse


2890. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

contra me: odoretur sacrificium tuum. Psal. 50 convocat eos qui secum feriunt foedus super sacrificio. id est, quod sacrificare velint Deo, seu eum colere: ubi credo poni Sacrificium pro toto cultu. Mox dicit, se nolle eos arguere de sacrificio: i. nolle eos accusare, quod non multa sacrificent: illorum enim se semper habere copiam ante oculos. Verûm non requirere sacrificia externa brutorum, sed internum cordis contriti ac fidei invocantis et celebrantis illum. Sicut mox sequenti Psalmo ait, Sacrificium Deo acceptum esse Spiritum contribulatum, et cor contritum.


2891. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

feriunt foedus super sacrificio. id est, quod sacrificare velint Deo, seu eum colere: ubi credo poni Sacrificium pro toto cultu. Mox dicit, se nolle eos arguere de sacrificio: i. nolle eos accusare, quod non multa sacrificent: illorum enim se semper habere copiam ante oculos. Verûm non requirere sacrificia externa brutorum, sed internum cordis contriti ac fidei invocantis et celebrantis illum. Sicut mox sequenti Psalmo ait, Sacrificium Deo acceptum esse Spiritum contribulatum, et cor contritum. Psal. 106, Comederunt sacrificia mortuorum. id est, ut quidam exponunt, quae


2892. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

dicit, se nolle eos arguere de sacrificio: i. nolle eos accusare, quod non multa sacrificent: illorum enim se semper habere copiam ante oculos. Verûm non requirere sacrificia externa brutorum, sed internum cordis contriti ac fidei invocantis et celebrantis illum. Sicut mox sequenti Psalmo ait, Sacrificium Deo acceptum esse Spiritum contribulatum, et cor contritum. Psal. 106, Comederunt sacrificia mortuorum. id est, ut quidam exponunt, quae mortuis idolis, Baali et aliis erant oblata, qui non fuerunt dii viventes, aut alioqui fuerunt homines dudum mortui, et a stultis


2893. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

se semper habere copiam ante oculos. Verûm non requirere sacrificia externa brutorum, sed internum cordis contriti ac fidei invocantis et celebrantis illum. Sicut mox sequenti Psalmo ait, Sacrificium Deo acceptum esse Spiritum contribulatum, et cor contritum. Psal. 106, Comederunt sacrificia mortuorum. id est, ut quidam exponunt, quae mortuis idolis, Baali et aliis erant oblata, qui non fuerunt dii viventes, aut alioqui fuerunt homines dudum mortui, et a stultis idololatris in deos relati. Sacrificia eorum sicut panis immundus. Oseae 9. id est, immunda, non accepta: ut


2894. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

esse Spiritum contribulatum, et cor contritum. Psal. 106, Comederunt sacrificia mortuorum. id est, ut quidam exponunt, quae mortuis idolis, Baali et aliis erant oblata, qui non fuerunt dii viventes, aut alioqui fuerunt homines dudum mortui, et a stultis idololatris in deos relati. Sacrificia eorum sicut panis immundus. Oseae 9. id est, immunda, non accepta: ut lugentes pro immundis habebantur, nempe contaminati super mortuo. Ioel cap. 1, aliquoties repetit, periisse sacrificia: indicans caritatem annonae, et inopiam earum rerum quae erant offerendae.


2895. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

viventes, aut alioqui fuerunt homines dudum mortui, et a stultis idololatris in deos relati. Sacrificia eorum sicut panis immundus. Oseae 9. id est, immunda, non accepta: ut lugentes pro immundis habebantur, nempe contaminati super mortuo. Ioel cap. 1, aliquoties repetit, periisse sacrificia: indicans caritatem annonae, et inopiam earum rerum quae erant offerendae. Misericordiam volo, et non sacrificium: Matth. 9 et 12. id est, potius et magis desidero veram pietatem animi, et charitatem proximi, quam sacrificia externa. De hoc porro genere comparationis, ubi non


2896. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

panis immundus. Oseae 9. id est, immunda, non accepta: ut lugentes pro immundis habebantur, nempe contaminati super mortuo. Ioel cap. 1, aliquoties repetit, periisse sacrificia: indicans caritatem annonae, et inopiam earum rerum quae erant offerendae. Misericordiam volo, et non sacrificium: Matth. 9 et 12. id est, potius et magis desidero veram pietatem animi, et charitatem proximi, quam sacrificia externa. De hoc porro genere comparationis, ubi non comparatio, sed simplex negatio alterius membri, et alterius affirmatio esse videtur, in Regulis Generalibus dictum est.


2897. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

super mortuo. Ioel cap. 1, aliquoties repetit, periisse sacrificia: indicans caritatem annonae, et inopiam earum rerum quae erant offerendae. Misericordiam volo, et non sacrificium: Matth. 9 et 12. id est, potius et magis desidero veram pietatem animi, et charitatem proximi, quam sacrificia externa. De hoc porro genere comparationis, ubi non comparatio, sed simplex negatio alterius membri, et alterius affirmatio esse videtur, in Regulis Generalibus dictum est. Phil. 2 est admodum elegans metaphorarum coniunctio, et spiritualium sacrificiorum delineatio. inquit enim: Quin


2898. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

pietatem animi, et charitatem proximi, quam sacrificia externa. De hoc porro genere comparationis, ubi non comparatio, sed simplex negatio alterius membri, et alterius affirmatio esse videtur, in Regulis Generalibus dictum est. Phil. 2 est admodum elegans metaphorarum coniunctio, et spiritualium sacrificiorum delineatio. inquit enim: Quin etiam si pro libamento offerar super hostia et sacrificio fidei vestrae, gaudeo, et gratulor omnibus vobis. Pulchre ait, Super hostia. nam ad victimam addebatur Minha seu libamen. Quasi dicat Paulus: Ego vos Philippenses ad Christum converti, cui postulo


2899. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

ubi non comparatio, sed simplex negatio alterius membri, et alterius affirmatio esse videtur, in Regulis Generalibus dictum est. Phil. 2 est admodum elegans metaphorarum coniunctio, et spiritualium sacrificiorum delineatio. inquit enim: Quin etiam si pro libamento offerar super hostia et sacrificio fidei vestrae, gaudeo, et gratulor omnibus vobis. Pulchre ait, Super hostia. nam ad victimam addebatur Minha seu libamen. Quasi dicat Paulus: Ego vos Philippenses ad Christum converti, cui postulo ut vos penitus tanquam hostiam rationalem offeratis: paratus sane ipse quoque sum in hoc


2900. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

omnibus vobis. Pulchre ait, Super hostia. nam ad victimam addebatur Minha seu libamen. Quasi dicat Paulus: Ego vos Philippenses ad Christum converti, cui postulo ut vos penitus tanquam hostiam rationalem offeratis: paratus sane ipse quoque sum in hoc vestro pulcherrimo, ac Deo acceptissimo sacrificio, tanquam libaminis additamentum, per mortem crucemque adiungi. Philippenses igitur per fidem sanctificatos translative appellat sacrificium: suum vero ministerium aut praedicationem liturgiam, id est sacram operationem: mortem denique suam, libamen, quod sacrificio adiungi, aut etiam


2901. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

Christum converti, cui postulo ut vos penitus tanquam hostiam rationalem offeratis: paratus sane ipse quoque sum in hoc vestro pulcherrimo, ac Deo acceptissimo sacrificio, tanquam libaminis additamentum, per mortem crucemque adiungi. Philippenses igitur per fidem sanctificatos translative appellat sacrificium: suum vero ministerium aut praedicationem liturgiam, id est sacram operationem: mortem denique suam, libamen, quod sacrificio adiungi, aut etiam superinfundi solet. Sacrificium aliquando quasi per metaphoram significat, quamvis mactationem, etiam profanam. ut cum in


2902. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

offeratis: paratus sane ipse quoque sum in hoc vestro pulcherrimo, ac Deo acceptissimo sacrificio, tanquam libaminis additamentum, per mortem crucemque adiungi. Philippenses igitur per fidem sanctificatos translative appellat sacrificium: suum vero ministerium aut praedicationem liturgiam, id est sacram operationem: mortem denique suam, libamen, quod sacrificio adiungi, aut etiam superinfundi solet. Sacrificium aliquando quasi per metaphoram significat, quamvis mactationem, etiam profanam. ut cum in


2903. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

pulcherrimo, ac Deo acceptissimo sacrificio, tanquam libaminis additamentum, per mortem crucemque adiungi. Philippenses igitur per fidem sanctificatos translative appellat sacrificium: suum vero ministerium aut praedicationem liturgiam, id est sacram operationem: mortem denique suam, libamen, quod sacrificio adiungi, aut etiam superinfundi solet. Sacrificium aliquando quasi per metaphoram significat, quamvis mactationem, etiam profanam. ut cum in visione dicit Deus Petro Actorum 10, Surge Petre,


2904. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 543 | Paragraph | SubSect | Section]

libaminis additamentum, per mortem crucemque adiungi. Philippenses igitur per fidem sanctificatos translative appellat sacrificium: suum vero ministerium aut praedicationem liturgiam, id est sacram operationem: mortem denique suam, libamen, quod sacrificio adiungi, aut etiam superinfundi solet. Sacrificium aliquando quasi per metaphoram significat, quamvis mactationem, etiam profanam. ut cum in visione dicit Deus Petro Actorum 10, Surge Petre, θῦσον


2905. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

solet. Sacrificium aliquando quasi per metaphoram significat, quamvis mactationem, etiam profanam. ut cum in visione dicit Deus Petro Actorum 10, Surge Petre, θῦσον sacrifica: id est, interfice et comede. Zoph. 1, Praeparavit Dominus sacrificium, et sanctificavit invitatos suos. Et erit in die sacrificii, et visitabit Dominus principes ac filios Regis. ubi primum pro convivio videtur prima specie accipi, quod etiam interdum sacrificium vocat: postea ostendit


2906. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

mactationem, etiam profanam. ut cum in visione dicit Deus Petro Actorum 10, Surge Petre, θῦσον sacrifica: id est, interfice et comede. Zoph. 1, Praeparavit Dominus sacrificium, et sanctificavit invitatos suos. Et erit in die sacrificii, et visitabit Dominus principes ac filios Regis. ubi primum pro convivio videtur prima specie accipi, quod etiam interdum sacrificium vocat: postea ostendit se loqui de tristi poena caedis. Isaiae 34, Gladius Domini impletus


2907. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

visione dicit Deus Petro Actorum 10, Surge Petre, θῦσον sacrifica: id est, interfice et comede. Zoph. 1, Praeparavit Dominus sacrificium, et sanctificavit invitatos suos. Et erit in die sacrificii, et visitabit Dominus principes ac filios Regis. ubi primum pro convivio videtur prima specie accipi, quod etiam interdum sacrificium vocat: postea ostendit se loqui de tristi poena caedis. Isaiae 34, Gladius Domini impletus est sanguine, impinguatus est adipe, etc.


2908. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

sacrifica: id est, interfice et comede. Zoph. 1, Praeparavit Dominus sacrificium, et sanctificavit invitatos suos. Et erit in die sacrificii, et visitabit Dominus principes ac filios Regis. ubi primum pro convivio videtur prima specie accipi, quod etiam interdum sacrificium vocat: postea ostendit se loqui de tristi poena caedis. Isaiae 34, Gladius Domini impletus est sanguine, impinguatus est adipe, etc. quoniam sacrificium habet Dominus in Bozra, et mactationem magnam in Edom. Sic Matth. 22, rex ad invitatos suos dicit: Tauri et altilia


2909. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

et visitabit Dominus principes ac filios Regis. ubi primum pro convivio videtur prima specie accipi, quod etiam interdum sacrificium vocat: postea ostendit se loqui de tristi poena caedis. Isaiae 34, Gladius Domini impletus est sanguine, impinguatus est adipe, etc. quoniam sacrificium habet Dominus in Bozra, et mactationem magnam in Edom. Sic Matth. 22, rex ad invitatos suos dicit: Tauri et altilia mea sacrificata sunt, omnia sunt parata, venite, etc. Postremo significat sacrificium etiam convivium, quia crebro sacrificiis convivia addebantur. 1. Sam.


2910. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

vocat: postea ostendit se loqui de tristi poena caedis. Isaiae 34, Gladius Domini impletus est sanguine, impinguatus est adipe, etc. quoniam sacrificium habet Dominus in Bozra, et mactationem magnam in Edom. Sic Matth. 22, rex ad invitatos suos dicit: Tauri et altilia mea sacrificata sunt, omnia sunt parata, venite, etc. Postremo significat sacrificium etiam convivium, quia crebro sacrificiis convivia addebantur. 1. Sam. 9: Populus non comedit, donec ille veniat. Nam ipse benedicit sacrificio, et postea comedunt invitati. id est, precatione et verbo


2911. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

Domini impletus est sanguine, impinguatus est adipe, etc. quoniam sacrificium habet Dominus in Bozra, et mactationem magnam in Edom. Sic Matth. 22, rex ad invitatos suos dicit: Tauri et altilia mea sacrificata sunt, omnia sunt parata, venite, etc. Postremo significat sacrificium etiam convivium, quia crebro sacrificiis convivia addebantur. 1. Sam. 9: Populus non comedit, donec ille veniat. Nam ipse benedicit sacrificio, et postea comedunt invitati. id est, precatione et verbo Dei sanctificat cibos. Sic mox 16. dicitur Samuel invitare Isai cum filiis ad


2912. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

est adipe, etc. quoniam sacrificium habet Dominus in Bozra, et mactationem magnam in Edom. Sic Matth. 22, rex ad invitatos suos dicit: Tauri et altilia mea sacrificata sunt, omnia sunt parata, venite, etc. Postremo significat sacrificium etiam convivium, quia crebro sacrificiis convivia addebantur. 1. Sam. 9: Populus non comedit, donec ille veniat. Nam ipse benedicit sacrificio, et postea comedunt invitati. id est, precatione et verbo Dei sanctificat cibos. Sic mox 16. dicitur Samuel invitare Isai cum filiis ad sacrificium. et capite 20, excusatur David,


2913. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic Matth. 22, rex ad invitatos suos dicit: Tauri et altilia mea sacrificata sunt, omnia sunt parata, venite, etc. Postremo significat sacrificium etiam convivium, quia crebro sacrificiis convivia addebantur. 1. Sam. 9: Populus non comedit, donec ille veniat. Nam ipse benedicit sacrificio, et postea comedunt invitati. id est, precatione et verbo Dei sanctificat cibos. Sic mox 16. dicitur Samuel invitare Isai cum filiis ad sacrificium. et capite 20, excusatur David, cur non venerit ad convivium regis, quia abierit Bethlehem ad sacrificium suae familiae: id est, ad


2914. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

sacrificium etiam convivium, quia crebro sacrificiis convivia addebantur. 1. Sam. 9: Populus non comedit, donec ille veniat. Nam ipse benedicit sacrificio, et postea comedunt invitati. id est, precatione et verbo Dei sanctificat cibos. Sic mox 16. dicitur Samuel invitare Isai cum filiis ad sacrificium. et capite 20, excusatur David, cur non venerit ad convivium regis, quia abierit Bethlehem ad sacrificium suae familiae: id est, ad convivium. non enim licebat ibi sacrificare. ¶ Sicut vero supra ostendi, esse unicum, verum ac aeternum sacerdotem: sic etiam est unicum,


2915. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

donec ille veniat. Nam ipse benedicit sacrificio, et postea comedunt invitati. id est, precatione et verbo Dei sanctificat cibos. Sic mox 16. dicitur Samuel invitare Isai cum filiis ad sacrificium. et capite 20, excusatur David, cur non venerit ad convivium regis, quia abierit Bethlehem ad sacrificium suae familiae: id est, ad convivium. non enim licebat ibi sacrificare. ¶ Sicut vero supra ostendi, esse unicum, verum ac aeternum sacerdotem: sic etiam est unicum, verum, plenum ac perpetuum propitiatorium sacrificium, quo solo totius mundi peccata expiantur: nempe


2916. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

invitati. id est, precatione et verbo Dei sanctificat cibos. Sic mox 16. dicitur Samuel invitare Isai cum filiis ad sacrificium. et capite 20, excusatur David, cur non venerit ad convivium regis, quia abierit Bethlehem ad sacrificium suae familiae: id est, ad convivium. non enim licebat ibi sacrificare. ¶ Sicut vero supra ostendi, esse unicum, verum ac aeternum sacerdotem: sic etiam est unicum, verum, plenum ac perpetuum propitiatorium sacrificium, quo solo totius mundi peccata expiantur: nempe exinanitio et passio filii Dei. qui cum in forma Dei esset, semetipsum


2917. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

cur non venerit ad convivium regis, quia abierit Bethlehem ad sacrificium suae familiae: id est, ad convivium. non enim licebat ibi sacrificare. ¶ Sicut vero supra ostendi, esse unicum, verum ac aeternum sacerdotem: sic etiam est unicum, verum, plenum ac perpetuum propitiatorium sacrificium, quo solo totius mundi peccata expiantur: nempe exinanitio et passio filii Dei. qui cum in forma Dei esset, semetipsum humiliavit, suscipiens formam servi, et factus est obediens usque ad tristissimam et ignominiosissimam mortem crucis. Sacrificantibus, vertit Erasmus Actorum


2918. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

verum, plenum ac perpetuum propitiatorium sacrificium, quo solo totius mundi peccata expiantur: nempe exinanitio et passio filii Dei. qui cum in forma Dei esset, semetipsum humiliavit, suscipiens formam servi, et factus est obediens usque ad tristissimam et ignominiosissimam mortem crucis. Sacrificantibus, vertit Erasmus Actorum decimotertio, vocem λειτουργεῖν. Verum Graecum illud verbum significat omnem publicam functionem, praesertim quae plus molestiae ac laboris quam dignitatis, honoris, et quasi imperii habet. Quare


2919. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

Verum Graecum illud verbum significat omnem publicam functionem, praesertim quae plus molestiae ac laboris quam dignitatis, honoris, et quasi imperii habet. Quare Chrysostomus exposuit per κηρυττόντων, praedicantibus. Caeterum verbum Sacrificare et Sacrificium, per metaphoram significat quaevis pia et Deo accepta opera, sive privata sive publica: sicut suprâ diximus de tota vita Christiani hominis, quae sacrificium et hostia rationalis ac viva vocetur. Sic igitur etiam Paulus dicit, se


2920. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

Graecum illud verbum significat omnem publicam functionem, praesertim quae plus molestiae ac laboris quam dignitatis, honoris, et quasi imperii habet. Quare Chrysostomus exposuit per κηρυττόντων, praedicantibus. Caeterum verbum Sacrificare et Sacrificium, per metaphoram significat quaevis pia et Deo accepta opera, sive privata sive publica: sicut suprâ diximus de tota vita Christiani hominis, quae sacrificium et hostia rationalis ac viva vocetur. Sic igitur etiam Paulus dicit, se


2921. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

Chrysostomus exposuit per κηρυττόντων, praedicantibus. Caeterum verbum Sacrificare et Sacrificium, per metaphoram significat quaevis pia et Deo accepta opera, sive privata sive publica: sicut suprâ diximus de tota vita Christiani hominis, quae sacrificium et hostia rationalis ac viva vocetur. Sic igitur etiam Paulus dicit, se ἱερουργεῖν, sacrificare Evangelium Christi inter gentes, ut eorum oblatio fiat accepta. Si non ita clare locutus fuisset Apostolus de metaphorico sacrificio


2922. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

per metaphoram significat quaevis pia et Deo accepta opera, sive privata sive publica: sicut suprâ diximus de tota vita Christiani hominis, quae sacrificium et hostia rationalis ac viva vocetur. Sic igitur etiam Paulus dicit, se ἱερουργεῖν, sacrificare Evangelium Christi inter gentes, ut eorum oblatio fiat accepta. Si non ita clare locutus fuisset Apostolus de metaphorico sacrificio praedicationis, omnino adversarii inde suam Missam confirmare conati fuissent. Postremo observandum est, quod sicut Scriptura figuratis significationibus


2923. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

hominis, quae sacrificium et hostia rationalis ac viva vocetur. Sic igitur etiam Paulus dicit, se ἱερουργεῖν, sacrificare Evangelium Christi inter gentes, ut eorum oblatio fiat accepta. Si non ita clare locutus fuisset Apostolus de metaphorico sacrificio praedicationis, omnino adversarii inde suam Missam confirmare conati fuissent. Postremo observandum est, quod sicut Scriptura figuratis significationibus vocis Sacrificii, oblationis et sacrificandi utitur: ita postea etiam Patres multo liberius, ne dicam licentiosius ac imprudentius


2924. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

Evangelium Christi inter gentes, ut eorum oblatio fiat accepta. Si non ita clare locutus fuisset Apostolus de metaphorico sacrificio praedicationis, omnino adversarii inde suam Missam confirmare conati fuissent. Postremo observandum est, quod sicut Scriptura figuratis significationibus vocis Sacrificii, oblationis et sacrificandi utitur: ita postea etiam Patres multo liberius, ne dicam licentiosius ac imprudentius iisdem abusi sunt. Quorum dicta quandoquidem posteri non recte intellexerunt, extruxerunt nobis novum propitiatorium sacrificium Missae, pro peccatis vivorum ac mortuorum,


2925. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

gentes, ut eorum oblatio fiat accepta. Si non ita clare locutus fuisset Apostolus de metaphorico sacrificio praedicationis, omnino adversarii inde suam Missam confirmare conati fuissent. Postremo observandum est, quod sicut Scriptura figuratis significationibus vocis Sacrificii, oblationis et sacrificandi utitur: ita postea etiam Patres multo liberius, ne dicam licentiosius ac imprudentius iisdem abusi sunt. Quorum dicta quandoquidem posteri non recte intellexerunt, extruxerunt nobis novum propitiatorium sacrificium Missae, pro peccatis vivorum ac mortuorum, proque omnibus


2926. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

quod sicut Scriptura figuratis significationibus vocis Sacrificii, oblationis et sacrificandi utitur: ita postea etiam Patres multo liberius, ne dicam licentiosius ac imprudentius iisdem abusi sunt. Quorum dicta quandoquidem posteri non recte intellexerunt, extruxerunt nobis novum propitiatorium sacrificium Missae, pro peccatis vivorum ac mortuorum, proque omnibus difficultatibus totius mundi: ac offerunt illud, in summam contumeliam, et plane abolitionem unici sacrificii IESU CHRISTI. Sacrificare sagenae, Abac. 1, Propterea sacrificabit sagenae, suae et suffiet reti suo, quia per illam


2927. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

imprudentius iisdem abusi sunt. Quorum dicta quandoquidem posteri non recte intellexerunt, extruxerunt nobis novum propitiatorium sacrificium Missae, pro peccatis vivorum ac mortuorum, proque omnibus difficultatibus totius mundi: ac offerunt illud, in summam contumeliam, et plane abolitionem unici sacrificii IESU CHRISTI. Sacrificare sagenae, Abac. 1, Propterea sacrificabit sagenae, suae et suffiet reti suo, quia per illam impinguata est portio eius, et cibus eius pingue. subintell. pecus. id est, omnia tribuet propriae virtuti, industriae, ac viribus. Sic prorsus loquitur Cyclops apud


2928. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

sunt. Quorum dicta quandoquidem posteri non recte intellexerunt, extruxerunt nobis novum propitiatorium sacrificium Missae, pro peccatis vivorum ac mortuorum, proque omnibus difficultatibus totius mundi: ac offerunt illud, in summam contumeliam, et plane abolitionem unici sacrificii IESU CHRISTI. Sacrificare sagenae, Abac. 1, Propterea sacrificabit sagenae, suae et suffiet reti suo, quia per illam impinguata est portio eius, et cibus eius pingue. subintell. pecus. id est, omnia tribuet propriae virtuti, industriae, ac viribus. Sic prorsus loquitur Cyclops apud Euripidem, se tantum ventri


2929. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

recte intellexerunt, extruxerunt nobis novum propitiatorium sacrificium Missae, pro peccatis vivorum ac mortuorum, proque omnibus difficultatibus totius mundi: ac offerunt illud, in summam contumeliam, et plane abolitionem unici sacrificii IESU CHRISTI. Sacrificare sagenae, Abac. 1, Propterea sacrificabit sagenae, suae et suffiet reti suo, quia per illam impinguata est portio eius, et cibus eius pingue. subintell. pecus. id est, omnia tribuet propriae virtuti, industriae, ac viribus. Sic prorsus loquitur Cyclops apud Euripidem, se tantum ventri suo hostias offerre, caeteros deos


2930. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

per illam impinguata est portio eius, et cibus eius pingue. subintell. pecus. id est, omnia tribuet propriae virtuti, industriae, ac viribus. Sic prorsus loquitur Cyclops apud Euripidem, se tantum ventri suo hostias offerre, caeteros deos nescire. Sed de hoc loco paulo ante quoque breviter dixi. Sacrificium vocatur etiam nomine Panis Dei, Levit. 22: De manu alienigenae non offeretis panem Dei vestri. De quo vide Panis. SADAI: Epitheton Dei est, de quo non consentiunt doctores. Quidam deducunt a verbo שדד sadad, atque ita dalet


2931. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

enim magis veterem hominem mordet, et arrodit molestatque quam severae piorum doctorum conciones, adeo ut illis sibi totius [?: ] di odia concilient. Sicut Christus ad suos cognatos inquit: Vos mundus odisse non potest: me autem odi, quia veritatem dico ei. Ob hanc eandem causam etiam sacrificiis adhibebatur Sal, ex praecepto Dei Levit. [?: ] Nam et illa sunt pars ministerii: et indicabat Deus per illa, quomodo praeparatum aut conditum homines aut cor sibi offerri voluerit. Praeceptum porro sic habet: Quicquid obtuleris sacrificii, sale condies, nec [?: ]


2932. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

dico ei. Ob hanc eandem causam etiam sacrificiis adhibebatur Sal, ex praecepto Dei Levit. [?: ] Nam et illa sunt pars ministerii: et indicabat Deus per illa, quomodo praeparatum aut conditum homines aut cor sibi offerri voluerit. Praeceptum porro sic habet: Quicquid obtuleris sacrificii, sale condies, nec [?: ] cessare sal foederis Dei tui de sacrificio tuo: in omni oblatione offeres sal. Adscribam etiam Annotationem cuiusdam alterius super hunc locum, ut tanto magis eius sensus et causa harum locutionum perspici possit. Salis natura cum per se ignea sit,


2933. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei Levit. [?: ] Nam et illa sunt pars ministerii: et indicabat Deus per illa, quomodo praeparatum aut conditum homines aut cor sibi offerri voluerit. Praeceptum porro sic habet: Quicquid obtuleris sacrificii, sale condies, nec [?: ] cessare sal foederis Dei tui de sacrificio tuo: in omni oblatione offeres sal. Adscribam etiam Annotationem cuiusdam alterius super hunc locum, ut tanto magis eius sensus et causa harum locutionum perspici possit. Salis natura cum per se ignea sit, dissolvendi, extenuandi, siccandi, repurgandi vim habet, qua corpora a


2934. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 545 | Paragraph | SubSect | Section]

quoque ad animi voluptates. Nam ita [?: ] appellantur, omnis vitae lepos et summa hilaritas: contra insulsi, qui ab omni absunt urbanitate. Nec non quia sal [?: ] corporum firmitatem, in Sacris literis, ut hic et in aliis locis, divinum foedus salitum, id est, incorruptum inviolatumque appellatur. Eadem ratione sacrificiis destinatur, propter Christum, qui caelestis ille sal est, suos vitiis liberans, et ad aeternae vitae participatum igneo suo Spiritu transferens, absumpta


2935. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 545 | Paragraph | SubSect | Section]

ab omni absunt urbanitate. Nec non quia sal [?: ] corporum firmitatem, in Sacris literis, ut hic et in aliis locis, divinum foedus salitum, id est, incorruptum inviolatumque appellatur. Eadem ratione sacrificiis destinatur, propter Christum, qui caelestis ille sal est, suos vitiis liberans, et ad aeternae vitae participatum igneo suo Spiritu transferens, absumpta terrestri illa et depravata natura. Huc alludens Christus, salem cum igne coniungit dicens: Nam omnis homo igni salietur, et omnis


2936. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 547 | Paragraph | SubSect | Section]

expugnatus et superatus est adversarius noster. Apoc. septimo, et decimonono: Salus et honor et gloria ac virtus Domino Deo nostro. id est, ipse merito de hisce omnibus bonis praedicandus est, qui ea nobis solus largitur et praeparat. Quoniam vero hoc verbum magni momenti, multique usus est in Sacris literis, recensebo adhuc paulo plenius, meliorique ordine, eius significata. I. Salus Dei, passive, aut pacem significat: ut Apoc. 7, Salus ei qui sedit super thronum Dei nostri, et agno. aut victoriam, Apoc. 12, Nunc facta est salus, et virtus et regnum Dei nostri, et potestas


2937. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 548 | Paragraph | SubSect | Section]

audienti Meschias, et eius Evangelion, per quod Deus [?: ser- ] credentes. Sicut vero Salus etiam de communi [?: ] te aut liberatione ex quavis maiore calamitate ponatur, non tantum pro illa spirituali ad aeternam [?: ] tem pertinente: ita etiam Salvator in Sacris literis non nunquam etiam de hominibus, praesertim virtute praestantibus, qui aliquando populum liberaverunt, dicitur. Secundo Reg. decimotertio: Dedit Iehova Israeli salvatorem, et egressi sunt de potestate Syriae. Iudic. tertio: Et cum clamassent filii Israel ad Deum, sustinuit eis


2938. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 549 | Paragraph | SubSect | Section]

Mirificavit Dominus sanctum suum. tametsi illud etiam de quovis pio intelligere possis. Apocalypsis tertio: Sanctus et verax, qui habet clavem David. Isaiae quadragesimoprimo: Redemptor tuus sanctus Israelis. Sic cacodaemon clamat Lucae quarto: Novi te qui sis, sanctus ille Dei. id est, ille sacrosanctus Meschias, ad redemptionem humani generis ordinatus, etc. Lucae primo inquit angelus ad D. Virginem: Propterea etiam quod nascetur ex te Sanctum, vocabitur filius Dei. Daniel capite nono vocat eum Sanctum sanctorum, inquiens: Et ungetur Sanctus sanctorum. Et Psalmo


2939. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 549 | Paragraph | SubSect | Section]

causae, quare Meschias vocetur Sanctus: quia videlicet est verus Deus, et proprie est solus Sanctus, quia est de Spiritu sancto conceptus. ob quam causam dicit angelus eum esse vocandum Sanctum, quia peccatum non novit, nec inventus est dolas in ore eius: quia fuit praecipuum, aut potius unicum sacrificium, quae etiam Sancta dicta sunt: et denique, quia sua passione aut merito iustificat, aut sanctificat, et renovat populum Dei. Dicitur igitur Christus tum active, tum passive, Sanctus: quia et per se est sanctissimus, et populum Dei sanctificat ac mundat a peccatis suis. Aliquando solo


2940. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 549 | Paragraph | SubSect | Section]

Deo valde crebro, idque maxime proprie sanctitas tribuitur: fit inde, ut quicquid Deo quoquo modo dicatum aut consecratum est, Sanctum dicatur. Inde etiam fit, ut terra Chanaan dicatur sancta, et Ierusalem dicatur civitas sancta, Populus dicatur sanctus, tabernaculum et templum cum omnibus suis sacrificiis, vasis et ministris vocentur sancta. Triplicia ergo sunt sancta: homines, bruta offerenda, et res inanimatae. Quarum significationum postea plurima exempla proferentur. Quia vero alia erant magis sancta aliis, ideo illa quae maxime Deo addicta putabantur, vocabantur Sancta sanctorum,


2941. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 549 | Paragraph | SubSect | Section]

et res inanimatae. Quarum significationum postea plurima exempla proferentur. Quia vero alia erant magis sancta aliis, ideo illa quae maxime Deo addicta putabantur, vocabantur Sancta sanctorum, quasi summe sancta. Sic intima pars tabernaculi ac templi, seu intima illorum adyta. Sic etiam quaedam sacrificia, et arca cum suo propitiatorio, praesertim autem ipsemet Messias, Sancta sanctorum nominantur. Caeterum populus Dei tripliciter dicitur sanctus. Primum, quia est populus Dei, habens sanctificantia se, verbum ac Sacramenta, et Deum quoque ipsum denique in medio sui: qua ratione seu


2942. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 549 | Paragraph | SubSect | Section]

pars tabernaculi ac templi, seu intima illorum adyta. Sic etiam quaedam sacrificia, et arca cum suo propitiatorio, praesertim autem ipsemet Messias, Sancta sanctorum nominantur. Caeterum populus Dei tripliciter dicitur sanctus. Primum, quia est populus Dei, habens sanctificantia se, verbum ac Sacramenta, et Deum quoque ipsum denique in medio sui: qua ratione seu externa sanctitate etiam hypocritae in medio Ecclesiae sancti sunt. Secundo, pii sunt tum imputatione iustitiae Christi sanctificati seu purificati, tum etiam renovatione Spiritus sancti: atque hae duae sunt passivae


2943. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 549 | Paragraph | SubSect | Section]

mihi consecratas. Omnibus diebus, dum est Nazaraeus, sanctus erit Domino: Numer. sexto. id est, consecratus. Levitici vigesimoprimo: Sancti erunt Deo suo. id est, ipsi consecrati, ut ei in summa sanctitate serviant. Ierem. 2: Israel est sanctitas Iehovae. id est, illi consecratus, res est sacra, non debet pollui a gentilibus. Compositio erit sanctitas Domino. Exod. trigesimo: i. illi peculiariter consecrata. In die illa erit super tintinnabula equorum sanctitas Iehovae: Zachar. decimoquarto. pro, ipsa tintinnabula equorum consecrabuntur, quia videlicet conflabuntur in lebetes,


2944. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 549 | Paragraph | SubSect | Section]

non debet pollui a gentilibus. Compositio erit sanctitas Domino. Exod. trigesimo: i. illi peculiariter consecrata. In die illa erit super tintinnabula equorum sanctitas Iehovae: Zachar. decimoquarto. pro, ipsa tintinnabula equorum consecrabuntur, quia videlicet conflabuntur in lebetes, in usum sacrarii. ut sequitur: Eritque omnis lebes in Ierusalem et Iehuda sanctitas Iehovae. Neque transferent primitias, quia sanctitas Domino: Ezech. quadragesimooctavo. Sanctitas erunt Iehovae sacerdoti: Levitici vigesimotertio. id est, omnia ista consecrabuntur Domino, et cedent sacerdotibus.


2945. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 550 | Paragraph | SubSect | Section]

id est, velum sanctioris partis tabernaculi. Sic, Ad expiandum in sanctitate: Levitici sexto: id est, in sancto loco. Laudate Dominum in sanctitate eius: Psal. 150. id est, in loco sancto ipsius. Sic Ezechielis quadragesimosecundo: Cubicula sanctitatis. Sanctitas, pro rebus sacris. Numeri sexto: Sanctitas erunt sacerdotis: id est, ea omnia sunt sacra, ad sacerdotem pertinent. Primo Paralip. vigesimosexto: Super thesauros sanctitatum. id est, oblationum sanctarum. Sanctus sanctorum, aut sanctitas sanctitatum, de summa sanctitate, aut re sacrosancta usurpatur.


2946. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 550 | Paragraph | SubSect | Section]

Levitici sexto: id est, in sancto loco. Laudate Dominum in sanctitate eius: Psal. 150. id est, in loco sancto ipsius. Sic Ezechielis quadragesimosecundo: Cubicula sanctitatis. Sanctitas, pro rebus sacris. Numeri sexto: Sanctitas erunt sacerdotis: id est, ea omnia sunt sacra, ad sacerdotem pertinent. Primo Paralip. vigesimosexto: Super thesauros sanctitatum. id est, oblationum sanctarum. Sanctus sanctorum, aut sanctitas sanctitatum, de summa sanctitate, aut re sacrosancta usurpatur. Sic Christum vocari Danielis nono, sanctum sanctorum, supra ostendi. Ut


2947. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 550 | Paragraph | SubSect | Section]

pro rebus sacris. Numeri sexto: Sanctitas erunt sacerdotis: id est, ea omnia sunt sacra, ad sacerdotem pertinent. Primo Paralip. vigesimosexto: Super thesauros sanctitatum. id est, oblationum sanctarum. Sanctus sanctorum, aut sanctitas sanctitatum, de summa sanctitate, aut re sacrosancta usurpatur. Sic Christum vocari Danielis nono, sanctum sanctorum, supra ostendi. Ut esset sanctitas sanctitatum: primo Regum sexto: id est, locus sanctissimus, seu intimum adytum templi. Sic Hebraeorum nono: Post secundum autem velum erat tabernaculum, quod vocant Sancta sanctorum.


2948. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 550 | Paragraph | SubSect | Section]

comedet. Quando accesserit ad sanctitatem sanctitatum: Numer. quarto. id est, ad res sanctiores movendas et transferendas. Sic Ezechielis quadragesimosecundo et 44: Qui comederit sanctitates sanctitatum. id est, sanctiores hostias. mox vero seipsum declarat inquiens: Oblationem et sacrificium pro peccato et delicto. Ibidem iterum de cubiculis sanctis dicitur. SANCTIFICARE verbum valde varia significata habet. Primum sanctificari est, sanctum agnosciae celebrari, seu coli. consistit autem potissimum in receptione verae doctrinae. Sic precamur quotidie, ut namen


2949. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 550 | Paragraph | SubSect | Section]

coram se. Unde reliqui omnes possent agnoscere, quam sit in timore et sancte agnoscendus, honorandus, ac colendus hic tantus Deus. Sensus igitur verborum est, quasi dicat: Manifestis supplicens, quibus eos affligam, me sanctum, firmum ac constantem esse in mandatis meis (quibus iussi sacra mea iuxta praeceptum meum fieri) atque ita gloriam maiestatis meae ostendam: qui ne pontifici quidem parcam, non obedienti mihi. Et sanctificatus est in illis: Numer. vigesimo. vel sanctificavit sese in illis: pro, gloriosus apparuit filiis Israel, et omnipotens, superavit incredulatatem


2950. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 550 | Paragraph | SubSect | Section]

significatio huius verbi sit illa, quam Christus semet patri offerens Iohan. decimoseptimo usurpat, cum inquit: Ego me pro eis sanctifico, ut et ipsi sint sanctificati in veritate. Sanctificatio haec qua Christus ait semet sanctificari, a plerisq exponitur de oblatione quod semetipsum offerat ac sacrificet patri: estque haec [?: no ] ta precatio cap, decimoseptimo vere (ut ita dicam [?: tori- ] aut expiatoria oratio, seu (ut Papistae suam


2951. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 551 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: no ] ta precatio cap, decimoseptimo vere (ut ita dicam [?: tori- ] aut expiatoria oratio, seu (ut Papistae suam illam blasphemam formulam vocant) Canon sacrificii, qua Christus se patri pro toto mundo omnibusque eius peccatis offert, et suam sacrificium omnibus peccatoribus applicat. Ratio autem huius significationis posset esse triplex potissimum. Prima, quia Sanctificare, significat segregare ab aliis, et ad aliquod singulare opus destinare


2952. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 551 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: tori- ] aut expiatoria oratio, seu (ut Papistae suam illam blasphemam formulam vocant) Canon sacrificii, qua Christus se patri pro toto mundo omnibusque eius peccatis offert, et suam sacrificium omnibus peccatoribus applicat. Ratio autem huius significationis posset esse triplex potissimum. Prima, quia Sanctificare, significat segregare ab aliis, et ad aliquod singulare opus destinare aut ordinare: sicut Isaiae decimotertio Medi dicuntur sanctificati Dei, nempe ad hoc opus


2953. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 551 | Paragraph | SubSect | Section]

trigesimoseptimo legitur: Ego Dominus sanctificator Israelis: id est, qui eos iustificatione et renovatione sanctos facio. Sic Christus quoque primae Corinthiorum primo dicitur nostra sanctificatio, aut sanctificator, et Hebraeorum nono utraque sanctificatio denotatur, cum legitur: Dona et sacrificia non possunt conscientiam sanctificare cultorum. et mox: Si sanguis hircorum et taurorum, et cinis iuvencae aspergens inquinatos, sanctificat ad carnis puritatem, quanto magis sanguis Christi mundabit conscientias nostras a mortuis operibus? Ephesiorum quinto. Ut eam sanctificaret,


2954. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 552 | Paragraph | SubSect | Section]

dicuntur Medi sanctificati esse ad destructionem Babylonis. inquit enim ibi Deus: Ego praecepi sanctificatis meis, vocavi fortes meos, etc. Ierem. 12. Educ eos sicut oves ad occisionem, et sanctifica eos ad diem interfectionis. Locutio haec per metaphoram venit ab iis, qui cum se ad sacrificia, festa aut solennitates praeparabant, ut (exempli gratia) ad esum agni Paschalis, sanctificabant et purificabant se quibusdam ceremoniis ab omnibus impuritatibus, si forte quas contraxissent. Ad hoc forte genus sanctificationis, tametsi in quodam summo gradu ac emphasi, possis referre


2955. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 552 | Paragraph | SubSect | Section]

et purificabant se quibusdam ceremoniis ab omnibus impuritatibus, si forte quas contraxissent. Ad hoc forte genus sanctificationis, tametsi in quodam summo gradu ac emphasi, possis referre illud Ioan. 10: Me pater sanctificavit, et misit in mundum. id est, Ad hoc summum et plusquam sacrosanctum munus opusque instaurandi regni Dei, redimendi genus humanum, abolendi peccatum, et extinguendi iram Dei. De hoc genere sanctificationis aliquid dicetur infra in verbo Segrego, quoniam eadem ferme res utroque verbo notatur. Septima significatione declarat hoc verbum


2956. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 552 | Paragraph | SubSect | Section]

mordent dentibus suis, et clamant pacem: et qui non dederit in os eorum sanctificant contra eum bellum. id est, adornant, praeparant. Octava praecipua significatio est quasi antiphrastica. aut contraria nativae ac primariae significationi huius verbi. Qui enim contingebat aliquid rerum sacrarum, quas ei tangere non licebat sanctificari dicebatur: id est, revera contaminari, et coram Deo immundus esse. ut si quis laicus nunc apud Pontificios sacratum calicem nudis manib. contrectaret. Exodi 29: Omnis qui attigerit altare, sanctificabitur. Sic Levit. 8: Qui attigerit villas


2957. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 552 | Paragraph | SubSect | Section]

significatio est quasi antiphrastica. aut contraria nativae ac primariae significationi huius verbi. Qui enim contingebat aliquid rerum sacrarum, quas ei tangere non licebat sanctificari dicebatur: id est, revera contaminari, et coram Deo immundus esse. ut si quis laicus nunc apud Pontificios sacratum calicem nudis manib. contrectaret. Exodi 29: Omnis qui attigerit altare, sanctificabitur. Sic Levit. 8: Qui attigerit villas carnes, sanctificabitur: id est, Si quis, cui non licet, attigerit fiet sacer, seu quasi immundus. Quare mox additur: Sic ubi vestis fuerit aspersa eo sanguine,


2958. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 552 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic Levit. 8: Qui attigerit villas carnes, sanctificabitur: id est, Si quis, cui non licet, attigerit fiet sacer, seu quasi immundus. Quare mox additur: Sic ubi vestis fuerit aspersa eo sanguine, lavetur in loco sancto. Monsterus invertit sensum, quasi praeciperetur, ut qui velit illas sacras res tractare prius se mundet aut sanctificet. Sed alter sensus est verior. Quare ipsemet in suis Scholiis Haggaei secundo, ubi quaeritur, An vestis attingens sacras carnes, aut alias res, sanctificetur exponit verbum Sanctificationis, per contaminationem, aut pollutionem. Sic et Deut.


2959. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 552 | Paragraph | SubSect | Section]

ubi vestis fuerit aspersa eo sanguine, lavetur in loco sancto. Monsterus invertit sensum, quasi praeciperetur, ut qui velit illas sacras res tractare prius se mundet aut sanctificet. Sed alter sensus est verior. Quare ipsemet in suis Scholiis Haggaei secundo, ubi quaeritur, An vestis attingens sacras carnes, aut alias res, sanctificetur exponit verbum Sanctificationis, per contaminationem, aut pollutionem. Sic et Deut. 22, ubi prohibetur seminari ager diversis seminibus, ne simul totus fructus sanctificetur, itidem in Scholiis, de contaminatione exponit. Sic per contaminationem


2960. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 552 | Paragraph | SubSect | Section]

clamat mulier ad Helisaeum: Venisti vir Dei ad me, ut mea peccata coram Deo in memoriam reducas, et interficiatur mihi filius. Sic David quoque metuit familiaritatem Dei, eoque non mox vult quo ducere arcam in suam domum, sed apud Obededon relinquit. Ob talem antiphrasticam sanctificationes aut sacram contaminationem, forte et scorta Iudaea קדשים kedeschim sancta dicuntur: et Latini forte simili ratione Sacrum in contrario sensu usurpant. Haec [?: ] nonnihil confuse dixi de vocibus Sanctus, Sanctitas Sanctificare, et


2961. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 552 | Paragraph | SubSect | Section]

familiaritatem Dei, eoque non mox vult quo ducere arcam in suam domum, sed apud Obededon relinquit. Ob talem antiphrasticam sanctificationes aut sacram contaminationem, forte et scorta Iudaea קדשים kedeschim sancta dicuntur: et Latini forte simili ratione Sacrum in contrario sensu usurpant. Haec [?: ] nonnihil confuse dixi de vocibus Sanctus, Sanctitas Sanctificare, et Sanctificatio. Nunc breviter ac compendo quasdam eius primarias significationes repetam. ¶ Sanctificare igitur interdum iustificare significat


2962. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 552 | Paragraph | SubSect | Section]

infidelis per mulierem. 1 Tim. 4, Omnis creatura Dei bona est, etc. Sanctificatur enim per verborum orationem. SANCTUARIUM, significat locum ministerii, prius quidem tabernaculum, postea templum. Per metaphoram videtur significare scholam verae religionis aut etiam ipsas Sacras literas. Inquit enim David Ps. 37, Itaque cogitabam ut scirem hoc, sed labor fuit [?: ] lis meis, donec ingrederer in sanctuaria tua Dei. id est donec scrutarer Sacras literas, quae sunt sanctuarium aut etiam thesaurus rerum sanctarum et mysteriorum Dei. Sanctuarii vocem in


2963. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 552 | Paragraph | SubSect | Section]

quidem tabernaculum, postea templum. Per metaphoram videtur significare scholam verae religionis aut etiam ipsas Sacras literas. Inquit enim David Ps. 37, Itaque cogitabam ut scirem hoc, sed labor fuit [?: ] lis meis, donec ingrederer in sanctuaria tua Dei. id est donec scrutarer Sacras literas, quae sunt sanctuarium aut etiam thesaurus rerum sanctarum et mysteriorum Dei. Sanctuarii vocem in ultimo Psalmo, aliqui [?: ] gunt de caelo, eo quod ibi Deus habitet: Laudate Deum in sanctuario suo, laudate eum in firmamento potentiae eius. SANGUIS, varia


2964. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 553 | Paragraph | SubSect | Section]

duodecimo cap. Exodi: nullamque ea locutio difficultatem sermonis parit. Quod foederalis victimae- sanguis fuerit divisus, mediaque pars Deo oblata, ac ad altare fusa, altera vero media super populum aspersa, clara voce testante ac dicente Moyse eadem ferme verba quae Christus in sua sacra Coena instituenda dixit: Hic est sanguis testamenti, quod Deus erga vos praecepit, Exodi vigesimo quarto, et Hebraeorum nono notum est. Fons aut vena sanguinis. pro menstruis, Levit. vigesimo. Sic et in Evangelio de Haemorrhousa. Secundo, sanguis significat semen virile, unde


2965. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 554 | Paragraph | SubSect | Section]

iratissime mariti adulteros suarum uxorum. Dabo prodigia caelo superne, et in terra inferne, sanguinem et ignem et vaporem fumi. Actor. secundo. id est, efficiam ut [?: ] luna ac caelum sit sanguineum, videatur etiam ardere, cadat item ignis de caelo in terram. Christus in sacra Coena dixit, teste Matthaeo et Marco: Hic est sanguis meus novi testamenti, qui pro multis effunditur in remissionem peccatorum. Quae verba propalam sumpta sunt ex veteri foedere in monte Syna sancito, ut iubetur Exodi vigesimoquarto, et Hebr. nono. Conficeretur vero etiam eorum


2966. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 555 | Paragraph | SubSect | Section]

sive cum Matthaeo et Marco dicas, Hic est sanguis novi testamenti aut foederis: sive, Hoc poculum aut potio est novum testamentum in meo sanguine, quo ibi dato confirmatur ac sancitur. Porro Paulus primae Corinthiorum undecimo exigit diiudicationem corporis ac sanguinis Domini in sumenda sacra Coena: id est ut cum iudicio sumamus sacrum corpus ac sanguinem Domini, diiudicantes et praeparantes nosmet, et stantes ac facientes ingens discrimen inter ea quae ibi sumuntur, et inter alias epulas. Quod Corinthii non iudicabant aut discernebant, sed perinde illotis (ut est in proverbio)


2967. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 555 | Paragraph | SubSect | Section]

est sanguis novi testamenti aut foederis: sive, Hoc poculum aut potio est novum testamentum in meo sanguine, quo ibi dato confirmatur ac sancitur. Porro Paulus primae Corinthiorum undecimo exigit diiudicationem corporis ac sanguinis Domini in sumenda sacra Coena: id est ut cum iudicio sumamus sacrum corpus ac sanguinem Domini, diiudicantes et praeparantes nosmet, et stantes ac facientes ingens discrimen inter ea quae ibi sumuntur, et inter alias epulas. Quod Corinthii non iudicabant aut discernebant, sed perinde illotis (ut est in proverbio) manibus ac corde accurrebant ad sumendum de


2968. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 555 | Paragraph | SubSect | Section]

preciotissimarum rerum corporis ac sanguinis Domini, ut sibimet iudicium ac exitium bibant et comedant. Ioannes primae Capite quinto dicit, Christum venisse per aquam et sanguinem: idque bis repetit et inculcat. id est, egisse et agere cum mundo et hominibus per [?: su- ] verbum ac sacramenta. Haec enim sunt veluti [?: ma- ] aut instrumenta quaedam Christi, per quae nos [?: con-it ] , et nobiscum agit, nobisque sua spiritualia bona beneficiaque communicat. Idem quoque ibidem [?: affir- ] , tres esse in caelo qui testificentur de Christo et


2969. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 555 | Paragraph | SubSect | Section]

Christo et eius erga nos beneficiis: nempe patrem, filium, et spiritum sanctum. et tres etiam esse adhuc nunc in terris qui itidem de iisdem reb. testentur: nempe spiritum sanctum. in singulorum cordib. clamantem et loquentem per os doctorum, ac per scripturas, et deinde aquam et sanguinem: i. duo sacramenta seu foedera, quorum prius quidem lotione aquae peragitur et confirmatur, posterius vero distributione sanguinis. Sanguis igitur Iohanni ibi necessario sacrosanctum foedus aut sacramentum Coenae Domini significat. Primae Corinthiorum decimo: Poculum cui benedicimus, non ne communio


2970. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 555 | Paragraph | SubSect | Section]

sanctum. in singulorum cordib. clamantem et loquentem per os doctorum, ac per scripturas, et deinde aquam et sanguinem: i. duo sacramenta seu foedera, quorum prius quidem lotione aquae peragitur et confirmatur, posterius vero distributione sanguinis. Sanguis igitur Iohanni ibi necessario sacrosanctum foedus aut sacramentum Coenae Domini significat. Primae Corinthiorum decimo: Poculum cui benedicimus, non ne communio (id est, participatio) sanguinis Christi est? Hoc est, fractio aut sumptio panis, et sumptio corporis Domini, et sumptio benedictae potionis, est participatio


2971. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 555 | Paragraph | SubSect | Section]

cordib. clamantem et loquentem per os doctorum, ac per scripturas, et deinde aquam et sanguinem: i. duo sacramenta seu foedera, quorum prius quidem lotione aquae peragitur et confirmatur, posterius vero distributione sanguinis. Sanguis igitur Iohanni ibi necessario sacrosanctum foedus aut sacramentum Coenae Domini significat. Primae Corinthiorum decimo: Poculum cui benedicimus, non ne communio (id est, participatio) sanguinis Christi est? Hoc est, fractio aut sumptio panis, et sumptio corporis Domini, et sumptio benedictae potionis, est participatio sanguinis Domini. Hebraeorum


2972. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 555 | Paragraph | SubSect | Section]

per quem fuerat sanctificatus, prophanum duxerit et spiritum gratiae contumelia affecerit? Sic et olim in veteri Testamento petulanter peccantes, aut etiam deficientes, accusantur, quod foedus Domini violaverint, polluerint et prophanaverint. Quare hic quoque prophanare sanguinem foederis indicat, sacramentum aut foedus dato sanguine sancitum violare. Ridiculum dogma visum est olim Ethnicis, et sane etiamnum omnibus sapientib. et philosophis, totique Scholasticae theologiae videtur, quod mors aut passio alicuius, vicem quandam iustitiae praestet, quodque sanguine peccata expiari dicta sunt:


2973. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 555 | Paragraph | SubSect | Section]

Et tamen ab omnibus gentibus atrocia scelera morte punita sunt, quam putaverunt quasi quandam illorum expiationem esse. Quam sententiam et Deus statim initio pronunciavit, mortem fore peccati stipendium, et veluti compensationem, aut etiam expiationem. Sic et ubique gentium sacrificia pro hominum peccatis oblata sunt, quae plerunque sanguinis effusione et caede animalium, aliquando etiam hominum constiterunt. Quin et nunc adversarii nullo modo assentiri possunt, absurdissimumque eis videtur, quod passio Christi debeat esse iustitia quaedam, nosque ea nobis imputata


2974. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 556 | Paragraph | SubSect | Section]

sanguis Christi pro nobis datus aut fusus esse dicitur Matthaei vigesimo sexto, Luc. 22: praeterea, quod per sanguinem Christi pax inter Deum et nos peccatores facta esse dicitur, Ephes. secundo, Coloss. primo. In quib. omnibus et similibus locis, sanguis Christi vocatur ipsa eius mors, ac sacrificium propitiatorium, aut meritum. Quomodo vero passio Christi sit iustitia, eaque in nos per fidem transcribatur, nobisve imputetur, in Libello de Iustificatione prolixius exposui. Dictum est aliquid de hac re etiam supra, in voce Peccatum et Propitiatio. Ioan. sexto inquit Christus:


2975. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 556 | Paragraph | SubSect | Section]

exposui. Dictum est aliquid de hac re etiam supra, in voce Peccatum et Propitiatio. Ioan. sexto inquit Christus: Caro mea vere est cibus, et sanguis meus vere est potus: Qui edit carnem meam, et bibit meum sanguinem, habet vitam aeternam. ubi caro et sanguis accipitur de passione ac sacrificio Domini propitiatorio in cruce peracto, ubi caro eius pro nobis tradita et crucifixa est, et sanguis eius pro nobis effusus. Ex eo sacrificio habent credentes spirituale alimentum, et vitam longe beatissimam, aeternamque. Significat igitur ibi sanguis, ipsam passionem, aut unicum Christi


2976. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 556 | Paragraph | SubSect | Section]

est cibus, et sanguis meus vere est potus: Qui edit carnem meam, et bibit meum sanguinem, habet vitam aeternam. ubi caro et sanguis accipitur de passione ac sacrificio Domini propitiatorio in cruce peracto, ubi caro eius pro nobis tradita et crucifixa est, et sanguis eius pro nobis effusus. Ex eo sacrificio habent credentes spirituale alimentum, et vitam longe beatissimam, aeternamque. Significat igitur ibi sanguis, ipsam passionem, aut unicum Christi sacrificium. Lucae decimotertio dicitur Pilatus miscuisse sanguinem quorundam Galilaeorum, cum ipsorum sacrificiis: quo indicatur summa


2977. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 556 | Paragraph | SubSect | Section]

sacrificio Domini propitiatorio in cruce peracto, ubi caro eius pro nobis tradita et crucifixa est, et sanguis eius pro nobis effusus. Ex eo sacrificio habent credentes spirituale alimentum, et vitam longe beatissimam, aeternamque. Significat igitur ibi sanguis, ipsam passionem, aut unicum Christi sacrificium. Lucae decimotertio dicitur Pilatus miscuisse sanguinem quorundam Galilaeorum, cum ipsorum sacrificiis: quo indicatur summa eius crudelitas ac impietas, qui eos inter sacrificandum, ac ad ipsas Dei aras mactaverit, non tantum hominibus, sed nec Deo quidem aut religioni eius parcens.


2978. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 556 | Paragraph | SubSect | Section]

eius pro nobis effusus. Ex eo sacrificio habent credentes spirituale alimentum, et vitam longe beatissimam, aeternamque. Significat igitur ibi sanguis, ipsam passionem, aut unicum Christi sacrificium. Lucae decimotertio dicitur Pilatus miscuisse sanguinem quorundam Galilaeorum, cum ipsorum sacrificiis: quo indicatur summa eius crudelitas ac impietas, qui eos inter sacrificandum, ac ad ipsas Dei aras mactaverit, non tantum hominibus, sed nec Deo quidem aut religioni eius parcens. Gal. primo: Non statim contuli cum carne et sanguine id est, cum ullo homine, contentus institutione ac


2979. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 556 | Paragraph | SubSect | Section]

et vitam longe beatissimam, aeternamque. Significat igitur ibi sanguis, ipsam passionem, aut unicum Christi sacrificium. Lucae decimotertio dicitur Pilatus miscuisse sanguinem quorundam Galilaeorum, cum ipsorum sacrificiis: quo indicatur summa eius crudelitas ac impietas, qui eos inter sacrificandum, ac ad ipsas Dei aras mactaverit, non tantum hominibus, sed nec Deo quidem aut religioni eius parcens. Gal. primo: Non statim contuli cum carne et sanguine id est, cum ullo homine, contentus institutione ac patefactione veritatis, quae mihi abunde a Christo ipso contigerat. Sed de


2980. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 556 | Paragraph | SubSect | Section]

participes fuerunt carnis et sanguinis, et ipse quoque similiter particeps factus est eorundem. id est, quandoquidem habuerunt non tantum animam, sed et corpus. Pontifex et Christus dicitur intrare in tabernaculum, cum sanguine, per sanguinem, et in sanguine: id est, offerendo simul sanguinolentum sacrificium, atque ita quasi aditum sibi per illud ad Deum faciendo aut parando, aperiendoque: in epistola ad Hebraeos, et alias. Ezechielis decimonono: Mater tua sicut vitis in sanguine tuo, quae est plantata iuxta aquas, frugifera et frondifera est facta ab aquis multis. Credo sanguinem ibi pro


2981. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 556 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] communis, morumque. Sic Catonem sapientem ei dictum, testatur Cicero. Sic etiam doctrina de moribus et communi vita, a Salomone in Proverbiis comprehensa, Sapientia vocatur: et quidem per prosopopoeiam, veluti mulier quaedam sapiens proponitur. Haec et alias plures significationes in Sacris literis, quas [?: ] potero percurram. Nam illam Ciceronis definitioni Sapientiae, quod sit rerum divinarum et humanarum causarumque quibus illae continentur, cognitio [?: ] stiorem esse opinor, quâm quae homini convenit [?: ] etiam illi usquam in


2982. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 556 | Paragraph | SubSect | Section]

in Sacris literis, quas [?: ] potero percurram. Nam illam Ciceronis definitioni Sapientiae, quod sit rerum divinarum et humanarum causarumque quibus illae continentur, cognitio [?: ] stiorem esse opinor, quâm quae homini convenit [?: ] etiam illi usquam in Sacris tribuatur. Soli ergo Dei convenire potest: sicut et Thales Milesius solum Dei esse sapientem pronunciarat. Et Paulus docet Romanorum decimosexto, Solum Deum esse sapientem. Haec igitur sit quarta Sapientiae acceptio, aut significata quam recte etiam intelligere queas in loco primae


2983. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 557 | Paragraph | SubSect | Section]

et intelligens est, et gens magna. Contrea Stulticia aut Insipientia, est ignoratio Dei, ut postea in voce Stulticiae exponetur. Sapientiam dicit Aristoteles, esse magis speculabilium, aut versari in cognitione: prudentiam vero magis practicorum, et occupari in prudenter agendo. Sic etiam in Sacris literis aliqui volunt distinguere, quod Sapientia sit excellens cognitio Dei, ac eius mysteriorum: sed intelligentia ac prudentia sit quaedam dexteritas, illam per exinia Dei organa patefactam sapientiam retinendi, et aliis communicandi, et etiam ad singulas vel internas animi necessitates,


2984. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 557 | Paragraph | SubSect | Section]

de moralibus in communi vita.
Timor Domini, conservatio bonae conscientiae. De qua distinctione iudicent alii: mihi sane magis per se concinna et elegans, quam vel rebus vel vocabulis, ut in Sacris literis usurpantur, per omnia conveniens videtur. Est etiam valde usitatum in Sacris literis, per synathrismum plura vocabula congerere, quae non semper et per omnia diversas res notent, ut ea exactrissime inter se discerni opus non sit. Tale quid etiam in praecedenti dicto Isaiae esse


2985. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 557 | Paragraph | SubSect | Section]

Domini, conservatio bonae conscientiae. De qua distinctione iudicent alii: mihi sane magis per se concinna et elegans, quam vel rebus vel vocabulis, ut in Sacris literis usurpantur, per omnia conveniens videtur. Est etiam valde usitatum in Sacris literis, per synathrismum plura vocabula congerere, quae non semper et per omnia diversas res notent, ut ea exactrissime inter se discerni opus non sit. Tale quid etiam in praecedenti dicto Isaiae esse existimo. Ac similis enumeratio donorum aut beneficiorum Meschiae, est etiam lsaiae


2986. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 561 | Paragraph | SubSect | Section]

ait: Ignorantiam Dei quidam vestrûm habent. De eadem scientia ait Christus Lucae 11, quod tulerint clavem scientiae et nec ipsi intrent in eam, et in regnum caelorum, nec alios intrare patiantur. Sicut nunc videmus solos (ut vocantur) Spirituales sibi ius docendi ac discendi tractandique Sacras literas rapere, sed nec ipsos eas serio discere aut docere, nec aliis discendas permittere. Alii exponunt Sustulistis, scilicet corrupta vera doctrina, et obscurato genuino sensu: quod et Paulus indicat Rom. 2 dum Iudaeis tantum speciem cognitionis et veritatis in lege concedit. Idem


2987. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 562 | Paragraph | SubSect | Section]

nisi quod ista locutio, Si cut scriptum est, quae valde crebra est, praesertim in novo Testamento, aliis linguis est aliquanto in hoc usu ignotior. Citatur autem sic vetus Testamentum, non inndicato libro, aut eius parte: sicut et locutione, Sicut [?: leg- ] propterea quod illi in Sacris aut religione non alia scripta quam Sacras literas citare soliti erant. Eisdem verbis et hodie Iudaei Sacras literas allegant. Eas vero ac notas habebant, ut si modo unum aut alterum verbum indicassent, iam omnibus constaret, unde id desumpti esset, aut ubi illud dictum contineretur. Sic cum


2988. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 562 | Paragraph | SubSect | Section]

quae valde crebra est, praesertim in novo Testamento, aliis linguis est aliquanto in hoc usu ignotior. Citatur autem sic vetus Testamentum, non inndicato libro, aut eius parte: sicut et locutione, Sicut [?: leg- ] propterea quod illi in Sacris aut religione non alia scripta quam Sacras literas citare soliti erant. Eisdem verbis et hodie Iudaei Sacras literas allegant. Eas vero ac notas habebant, ut si modo unum aut alterum verbum indicassent, iam omnibus constaret, unde id desumpti esset, aut ubi illud dictum contineretur. Sic cum dicitur aliquid scriptum esse,


2989. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 562 | Paragraph | SubSect | Section]

est aliquanto in hoc usu ignotior. Citatur autem sic vetus Testamentum, non inndicato libro, aut eius parte: sicut et locutione, Sicut [?: leg- ] propterea quod illi in Sacris aut religione non alia scripta quam Sacras literas citare soliti erant. Eisdem verbis et hodie Iudaei Sacras literas allegant. Eas vero ac notas habebant, ut si modo unum aut alterum verbum indicassent, iam omnibus constaret, unde id desumpti esset, aut ubi illud dictum contineretur. Sic cum dicitur aliquid scriptum esse, intelligitur tantum de Sacris literis. Sicut D Paulus inquit: Quicquid


2990. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 562 | Paragraph | SubSect | Section]

citare soliti erant. Eisdem verbis et hodie Iudaei Sacras literas allegant. Eas vero ac notas habebant, ut si modo unum aut alterum verbum indicassent, iam omnibus constaret, unde id desumpti esset, aut ubi illud dictum contineretur. Sic cum dicitur aliquid scriptum esse, intelligitur tantum de Sacris literis. Sicut D Paulus inquit: Quicquid scriptum est propter nos scriptum est, etc. Rom. 15, nempe in Sacris literis. Sic 1. Corinth. 9, Propter nos hoc scriptum est. Secundo, Scribere significat aliquid decernere aut confirmare, praesertim cum regibus aut aliis


2991. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 562 | Paragraph | SubSect | Section]

alterum verbum indicassent, iam omnibus constaret, unde id desumpti esset, aut ubi illud dictum contineretur. Sic cum dicitur aliquid scriptum esse, intelligitur tantum de Sacris literis. Sicut D Paulus inquit: Quicquid scriptum est propter nos scriptum est, etc. Rom. 15, nempe in Sacris literis. Sic 1. Corinth. 9, Propter nos hoc scriptum est. Secundo, Scribere significat aliquid decernere aut confirmare, praesertim cum regibus aut aliis gubernatorbus tribuitur. Dan. 6, Confirma sententiam, et [?: s-r- ] decretum. id est, diplomate aut publica tabula


2992. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 563 | Paragraph | SubSect | Section]

Moyses revera scripsit, aut suis libris apud illos efficere voluit. Nisi quis de diversis Epistolis intelligat Paulum, quasi dicat: Semper idem sum, non levis, inconstans, et versute agens: eadem iam quoque nobis scribo, quae etiam in iis epistolis, quas apud vos habetis, lectitatis. Scriba in Sacris literis non quivis amanuensis dicitur, ut Latinis ista vox sonat: sed perirum Sacrarum literarum, et earum interpretem aut doctorem, ferme sicut nunc dicimus Theologum. Vocant igitur hoc nomine Hebraei legis interpretes doctorem, a verbo ספר Si per,


2993. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 563 | Paragraph | SubSect | Section]

Epistolis intelligat Paulum, quasi dicat: Semper idem sum, non levis, inconstans, et versute agens: eadem iam quoque nobis scribo, quae etiam in iis epistolis, quas apud vos habetis, lectitatis. Scriba in Sacris literis non quivis amanuensis dicitur, ut Latinis ista vox sonat: sed perirum Sacrarum literarum, et earum interpretem aut doctorem, ferme sicut nunc dicimus Theologum. Vocant igitur hoc nomine Hebraei legis interpretes doctorem, a verbo ספר Si per, quod narrare etiam et exponere significat. Apparet autem a Graecis sic dictos, quod


2994. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 563 | Paragraph | SubSect | Section]

sic penes istos tanquam sequestres libri Legis essent velut depositi, cuius scilicet interpretatio ipsis erat commissa: ideoque adiunxit Evangelista, τοῦ λαοῦ, populi: id est, publicis legis interpretibus. Nos igitur vocabulum longa iam consuetudine â Sacris scriptoribus usurpatum, sane libenter retinuimus. Nam quod nonnulli Scribarum appellatione intelligunt lictores comprehendi, et eos omnes quibus exequendae iudicum sententiae munus incumbit, id ne in vetere quidem Testamento perpetuum est: sicut constat ex 2. Reg. 22, de Saphan (qui librum


2995. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 563 | Paragraph | SubSect | Section]

In novo autem Testamento legisperitos et doctores hoc nomine significari, facile (ut spero) mihi concedet, quisquis diugenter expenderit similes locos, in quibus huis vocis est usus, ut Matth. 7 bis, item 23, Mar. 12, Luc 7 et 11, et 1. ad Cor. 1 Credo scribam in novo Testamento venire a Sacris literis, quae ἰερὰ γράμματα vocant: inde igitur scriptores novi Testamenti paululum deflexo vocabulo, dixisse γραμματεῖν, id est, tractatores Sacrarum literarum. Talis fuisse legitur Esdra,


2996. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 563 | Paragraph | SubSect | Section]

Cor. 1 Credo scribam in novo Testamento venire a Sacris literis, quae ἰερὰ γράμματα vocant: inde igitur scriptores novi Testamenti paululum deflexo vocabulo, dixisse γραμματεῖν, id est, tractatores Sacrarum literarum. Talis fuisse legitur Esdra, scriba expeditus in lege Domini: et Christus talem scribam Matth. 13 describit, quod sit persona docta in regno caelorum, qui erga populum de thesauro suo proferat nova et vetera. Scriptura, praesertim in novo Testamento ipsas Sacras literas


2997. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 563 | Paragraph | SubSect | Section]

est, tractatores Sacrarum literarum. Talis fuisse legitur Esdra, scriba expeditus in lege Domini: et Christus talem scribam Matth. 13 describit, quod sit persona docta in regno caelorum, qui erga populum de thesauro suo proferat nova et vetera. Scriptura, praesertim in novo Testamento ipsas Sacras literas significat, sen verbum ac doctrinam Dei, literis comprehensum in eo volumine, quod per excellentiam Sacra Biblia, id est, sacros libros nominamus. Tribuitur autem aliquando aliquid Sacris literis aut Scripturae, quod proprie Deo convenit, Rom. 9. Dicit enim Scriptura Pharaoni: Ad


2998. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 563 | Paragraph | SubSect | Section]

scribam Matth. 13 describit, quod sit persona docta in regno caelorum, qui erga populum de thesauro suo proferat nova et vetera. Scriptura, praesertim in novo Testamento ipsas Sacras literas significat, sen verbum ac doctrinam Dei, literis comprehensum in eo volumine, quod per excellentiam Sacra Biblia, id est, sacros libros nominamus. Tribuitur autem aliquando aliquid Sacris literis aut Scripturae, quod proprie Deo convenit, Rom. 9. Dicit enim Scriptura Pharaoni: Ad hoc ipsum excitavi te, ut ostendam in te potentiam meam, id est, recitat Deum dixisse illi. Sic Galat. 2.


2999. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 563 | Paragraph | SubSect | Section]

describit, quod sit persona docta in regno caelorum, qui erga populum de thesauro suo proferat nova et vetera. Scriptura, praesertim in novo Testamento ipsas Sacras literas significat, sen verbum ac doctrinam Dei, literis comprehensum in eo volumine, quod per excellentiam Sacra Biblia, id est, sacros libros nominamus. Tribuitur autem aliquando aliquid Sacris literis aut Scripturae, quod proprie Deo convenit, Rom. 9. Dicit enim Scriptura Pharaoni: Ad hoc ipsum excitavi te, ut ostendam in te potentiam meam, id est, recitat Deum dixisse illi. Sic Galat. 2. Praevidens autem Scriptura,


3000. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 563 | Paragraph | SubSect | Section]

populum de thesauro suo proferat nova et vetera. Scriptura, praesertim in novo Testamento ipsas Sacras literas significat, sen verbum ac doctrinam Dei, literis comprehensum in eo volumine, quod per excellentiam Sacra Biblia, id est, sacros libros nominamus. Tribuitur autem aliquando aliquid Sacris literis aut Scripturae, quod proprie Deo convenit, Rom. 9. Dicit enim Scriptura Pharaoni: Ad hoc ipsum excitavi te, ut ostendam in te potentiam meam, id est, recitat Deum dixisse illi. Sic Galat. 2. Praevidens autem Scriptura, quod ex fide iustificet Deus gentes, praeevangelizavit


3001. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 563 | Paragraph | SubSect | Section]

scrutatum: Psal. 64. id est, summa diligentia conquirunt prava machinamenta, eaque postquam invenerunt, perficere conantur. Sic Dominus iubet Iudaeos scrutari Scripturas, quae ipsi testimonium perhibeant: Iohan. 5 et Act. 17. Thessalonicenses Iudaei dicuntur scrutati fuisse Sacras literas, inquirentes an earum testimonia conveniant personae IESU et concionibus Pauli. Haec sane est unica ratio reperiendae veritatis ac verae viae ad salutem in Ecclesia Dei. Dominus scrutatur corda. Rom. 8: id est, perspicit. Verbum Conatus, ponitur pro suo eventu. Sic Psa. 7:


3002. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 564 | Paragraph | SubSect | Section]

a creatione, significat. Isaiae 63. Recordatus est dierum seculi Moysi, et populi eius. id est, temporum priscorum, seu potius illarum rerum et actionum, quae illis temporibus acciderunt. Aedificabo illud sicut diebus seculi: id est, ut olim aedificatum fuit. Malachiae 3: Et dulcescet Domino sacrificium secundum dies seculi. id est, ut olim gratum acceptumque fuit tempore primorum patriarcharum. Mox sequitur, Secundum annos antiquos. Deut. 32: Memento dierum seculi. id est, temporum priscorum, vel potius eorum quae illis temporibus acciderunt, et quomodo Deus cum patribus tuis


3003. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 564 | Paragraph | SubSect | Section]

seculi: vel a non ita longo tempore, quod olim fuerat, usque in aliud tempus. Haec eo consilio adducere liber ut refutetur non modo crassa illa, verumetiam pertinacissima obstinatia Iudaeorum, qui praecepta et promissiones legales, item circumcisionem, templum, [?: ] tum divinum, sacrificia, ceremonias, iudicialia, et [?: ] nus reliquas omnes legis Mosaicae observationes nequaquam abrogatas, sed aeternas, et ad iustificationem nostri necessarias esse, ex hoc maxime


3004. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 565 | Paragraph | SubSect | Section]

abduxerunt. Caeterûm quod Hieronymus super epistola ad Galatas de ista voce עולם olam scribit, si cum vau holem scribatur, notare aeternitatem: sine autem vau, tempus finitum et determinatum, id equidem vanum et frivolum commentum esse, loci Scripturae sacrae complurimi, si quis eos consulat, liquido testantur. ¶ Iam locos aliquot adducam, ubi aeternitatem significat, videlicet quando Deo attribuitur. Genesis 21, In nomine Iehova Dei aeternitatis. Isaiae 40. An nescis, aut non audivisti, Deus aeternitatis Iehova, qui creavit fines terrae.


3005. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 565 | Paragraph | SubSect | Section]

Sabbatum in generationibus suis pacto seculi: de celebratione Paschatis illud Exodi 12, Statuto seculi celebrabitis ipsam solennitatem, ipsi Iehova, in generationibus suis: de sacerdotio Levitico illud Exodi 29, Et erit vobis sacerdotium in statuto seculi. et sic de aliis ritibus, cultibus, sacrificiis, solennitatibus, foederibus, observationibus, quibus annexa est haec clausula falso cum sibi, tum aliis persuadent, perpetuo et indesinenter illa servanda esse: non considerantes, ut et supra quoque monui, et exemplis aliquot demonstravi, quod ista nox etiam significet seculum, hoc est,


3006. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 568 | Paragraph | SubSect | Section]

nunc Meschias eis innotuit, et veram doctrinam attulit. Psalm. 107, significat captivum esse in obscuro carcere: Qui sedent in tenebris, et umbra mortis, constricti afflictione et ferro. Sedere in cinere: Ionae tertio, est poenitentiam agere. Sedere absque rege, absque principe, absque sacrificio: Oseae tertio, est, desolatam esse politiam, et neglectos ritus religionis, totumque cultum. Omnino Babylonicam captivitatem ea prophetia praedixit. Zach. 14, Hierusalem sedebit secura. id est, tranquilla pace fruetur. Sedere aliquando idem est quod quiescere. Psalm. 127. Vanum


3007. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 569 | Paragraph | SubSect | Section]

et contra alios ex infima aut afflicta conditione elevavit ac glorificavit. Sermo est sumptus ab externo regno, aut etiam ordinario Dei regimine. Sed significat simul contritionem securorum cordium, et consolationem contritorum. SEGREGARI, et SEGREGATUS, vox valde significans et sacra est. Aliqui putant Latinum Separare commodius in hoc usu esse. Paulus dicitur segregatus ad Evangelium Christi praedicandum, Rom. 1. Est autem verbum â sacris Iudaicis sumptum. Solebant enim olim patres familias, res Deo vel sponte dicatas, vel lege debitas seorsim a prophanis ponere,


3008. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 569 | Paragraph | SubSect | Section]

simul contritionem securorum cordium, et consolationem contritorum. SEGREGARI, et SEGREGATUS, vox valde significans et sacra est. Aliqui putant Latinum Separare commodius in hoc usu esse. Paulus dicitur segregatus ad Evangelium Christi praedicandum, Rom. 1. Est autem verbum â sacris Iudaicis sumptum. Solebant enim olim patres familias, res Deo vel sponte dicatas, vel lege debitas seorsim a prophanis ponere, seu separare, ne antequam ad templum vel tabernaculum afferrentur, aliquo modo per negligentiam in prophanos usus (quod nefas erat) adhiberentur. Numer.


3009. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 570 | Paragraph | SubSect | Section]

concidet semel. id est, tandem perniciose ac penitus corruet. Hebr. 6. Fieri non potest ut qui fuerint semel illuminati, et bonum Dei verbum gustaverint, etc. id est, qui plane ac vere fuerint illuminati. Sic in Epist. ad Hebraeos aliquoties repetitur, Christum semel se obtulisse ac sacrificasse pro peccatis: ubi illud adverbium Semel non tantum unam vicem, sed etiam summam quandam perfectionem denotat, quod videlicet unica vice sacrificando plene ac perfecte perlitaverit, peccata totius mundi expiaverit, et Deum nobis peccatoribus conciliaverit. SEMEN, nota


3010. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 570 | Paragraph | SubSect | Section]

etc. id est, qui plane ac vere fuerint illuminati. Sic in Epist. ad Hebraeos aliquoties repetitur, Christum semel se obtulisse ac sacrificasse pro peccatis: ubi illud adverbium Semel non tantum unam vicem, sed etiam summam quandam perfectionem denotat, quod videlicet unica vice sacrificando plene ac perfecte perlitaverit, peccata totius mundi expiaverit, et Deum nobis peccatoribus conciliaverit. SEMEN, nota vox, quod ad propriam significationem attinet. Metonymice valde crebrô pro posteritate alicuius hominis ponitur: ut Deus dicit ad Abrahamum: Semen tuum


3011. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 570 | Paragraph | SubSect | Section]

Sumptum fuit illud proverbiam a communi more, quia plerunque alii ministri adhibentur in seminando, et alii in metendo. Usurpatum aut est de omni casu aut facto, ubi alius astute magnum alienum [?:-borem ] in se transfert. Christus autem accommodat ad suos apostolos, qui adiuti sunt Sacris literis, et difficili [?:---- ] visum tunc est) infructuoso Prophetarum labore, ad convertendas facile multas gentes. Proverbialis et illa locutio est, Quod aves nec seminent, nec metant, et tamen eas Deus nutriat. id est, nihil laboris praestare queant, quo vereantur aut


3012. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 571 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: nasu-li ] exponunt, semen mulieris in ea promissione esse totum genus humanum, seus omnes homines. O bellos victores, quos omnes satan ut vilissima mancipia regit, et tandem etiam in aeternum exitium damnationemque praecipitat. Ista sane primi illius Evangelii inversio papistica, illi sacrilegio vicinissima est: perinde certe victoriam de serpente a Christo ad alias transfert, ut illud. Operae pretium est porro, etiam rationes ipsorum audire. Primum dicunt, non posse nomen collectinum Semen, unicum tantum individuum intelligi. At contra Paulus disertissime vocem Semen


3013. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 572 | Paragraph | SubSect | Section]

quasi eximius Abraami filius, est ipsemet Meschias, ut omnes sequentes promissiones ostendunt. Stulte ergo vos Iudaei et Iudaizantes gentiles, cum vestris pseudapostolis ac seductoribus sentitis, vos omnesque posteros Abraami posse sibi suis bonis operibus, iustitiis, meritis ac purificationib. et sacrificiis benedictionem acquirere, et serpentis caput conterere, observando legem, quasi vos omnes simul sitis illud benedictum Abraae semen. Non ita est: sed si vos filius liberaverit, tum demum vere liberi eritis. alioqui cum servi sitis peccati, satanae ac mortis, in aeternum sub maledictione


3014. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 573 | Paragraph | SubSect | Section]

propriis domib. ac civitatib. esse. Sepire alicuius viam. est praecludere alicuius iter, impedire conatum, etc. Oseae secundo. Vide supra Maceriam, et Murum, ac cum illis haec coniunge, ut habeas plenam harum locutionum explicationem. SEPTENARIUS numerus in Sacris literis celebris est. Usurpatur autem dupliciter potissimum, ut opinor: alias quasi pro perfecta quadam quantitate, alias pro infinito. Mirum autem est, quod Deus et dierum septimanam in creatione quieteque observaverit, et hominem observare iusserit: nec tantum dierum, sed et septimanarum


3015. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 573 | Paragraph | SubSect | Section]

et hominem observare iusserit: nec tantum dierum, sed et septimanarum in Pentecoste, et denique annorum in Iubileo: atque adeo etiam millium annorum in duratione mundi observaturus putetur, taceo enim decem septimanas annorum Danielis. Proferam autem exempla aliquot significationis istius vocis ex Sacris. Genesis septimo, iubet Deus septena animalia munda in arcam recipi. Levit. quarto: Disperges septem vicibus de sanguine illo coram Iehova. Sic Petrus quaerit, num septies debeat condonare iniuriam proximo? Matthaei decimooctavo. In quibus omnibus exemplis, quasi perfectionis ac


3016. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 574 | Paragraph | SubSect | Section]

umbrae mortis, terram obscuritatis, sicut caligo umbrae mortis. Ioiakim rex Ierusalem sepultura asini sepelietur: Hierem. 22. id est, proiicietur insepultus sicut cadavera equorum et asinorum, ac sine omni planctu vel luctu, ut ibi plenius habetur. SEQUOR verbum valde crebro est in Sacris literis: sed nihil ferme obscuritatis habet, easdemque ferme significationes obtinet, quas apud Latinos. Valde crebro dicitur Sequi Deum, Sequi idola, Sequi deos alienos: pro, [?:-lis ] obedire, colere ea, ac ab eis omnem opem felicitatemque expectare. Sic et ire ac ambulare


3017. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 575 | Paragraph | SubSect | Section]

de cultu divino dicitur, ut cum inculcatur, Deo soli serviendum esse, non idolis aut diis alienis: et contra accusantur Israelitae aut alii, quod idolis serviant. Sed ista servitus Dei, aut erga Deum, multiplex est. alias enim de communi omnium piorum totoque cultu dicitur, alias de solo aliquo sacrificio: alias de ministerio praedicationis, quod tantum doctorum est: alias denique de servili quodam timore et cultu Dei, cuiusmodi ex solis carnis virib. et lege proficiscitur. Primae significationis exempla illa sunt, cum dicimur vero Deo aut diis alienis servire. Matth. 6: Non potestis


3018. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 575 | Paragraph | SubSect | Section]

serviamus Deo in iustitia et sanctitate. Ro. 1, Cui servio in spiritu meo. Servire militiae caeli, Acto. 7. Servire Domino in timore, et servire Domino in laeticia, Psal. 2. 100. Hinc iugum Christi, cultus Christi vocatur: Matt 11. Exempla secundi significati, ubi sacrificare significat, Exo. 3. Act. 7. In hoc loco mihi servient, cum eos eduxero ex servitute. Exod. 10. Ex illis accipiemus, ut serviamus Domino Deo nostro. Exo. 7, Dimitte populum meum, ut serviat mihi. Mox pro servire dicit sacrificare. supra autem 5. dixerat, festum celebrare, Hinc


3019. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 575 | Paragraph | SubSect | Section]

Christi vocatur: Matt 11. Exempla secundi significati, ubi sacrificare significat, Exo. 3. Act. 7. In hoc loco mihi servient, cum eos eduxero ex servitute. Exod. 10. Ex illis accipiemus, ut serviamus Domino Deo nostro. Exo. 7, Dimitte populum meum, ut serviat mihi. Mox pro servire dicit sacrificare. supra autem 5. dixerat, festum celebrare, Hinc servitus aliquando pro aliquo singulari cultu. Exo. 12, Cum dixerint filii vestri, quae est ista servitus vestra? id est, quid sibi vult iste vester cultus? Hebr. 9, Duo non possunt facere perfectum servientem. id est, sacrificantem.


3020. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 575 | Paragraph | SubSect | Section]

servire dicit sacrificare. supra autem 5. dixerat, festum celebrare, Hinc servitus aliquando pro aliquo singulari cultu. Exo. 12, Cum dixerint filii vestri, quae est ista servitus vestra? id est, quid sibi vult iste vester cultus? Hebr. 9, Duo non possunt facere perfectum servientem. id est, sacrificantem. Tertia erga Deum servitus, est ministrorum aut praedicatorum. Sic Paulus statim initio Ro. 1, vocat se servum Dei: suamque servitutem, ad quam sit vocatus, mox ibidem describit. Phil. 2, Timotheus, veluti cum patre filius, mecum servivit in Evangelio. De hac ministerii servitute


3021. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 576 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam quintam Dei servitutem, qua dicit Deus exercitum Babylonium sibi servivisse in puniendis gentibus, eoque se illi Aegyptum pro mercede daturum. Est alia etiam divina servitus, qua dicit Deus se non fecisse servire Israelitas in incenso aut sacrificiis, ipsos vero contra se fecisse servire in peccatis ipsorum: Isaiae quadragesimotertio. id est, non onerasse sumptibus religionis ac cultus, nec illa admodum flagitasse: at contra illos sibi molestos fuisse peccatis. Recte etiam ille locus intelligitur de Meschia, qui ingentem sarcinam


3022. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 576 | Paragraph | SubSect | Section]

SERVO verbum aliquando idem prorsus significat in Vulgata Bibliorum versione, quod Salvo, de quo supra dixi: quodque apud Latinos minus est receptax licet primitivum eius Salus sit usitatissimum. Habet [?: vero ] verbum Servo easdem plane significationes in Sacris, quas in prophanis authoribus. Alias enim significat conservo aliquid in sua incolumitate, seu ab omni [?: in-ria ] tueor. Sic sane nos post iustificationem custodimur potentia Dei ad salutem, nec quis quam nos de [?:--nu ] eius rapere potest. 2. Sam. 18. Servate


3023. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 579 | Paragraph | SubSect | Section]

significat tum substantiam alicuius rei, ut nomen substantivum: tum accidentia, ut nomen adiectivum. Ierem. 5, post descriptionem tristissimi status adiicitur, Et populus meus dilexerunt sic, id est, haec tam tristia facta ac rerum statum. Post sic, [?:-cherechem ] val de crebro in Sacris literis ponitur: pro, post haec facta aut negocia. 2. Sam. 2: Et fuit post sic consoluit David Dominum. Coniunctio ergo ista pro nomine, aut etiam integra oratione interdum ponitur. Quod pravitatem fecisset in Israel, concumbendo cum [?:--lis ] Iacob, et sic non fiet: Gen.


3024. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 579 | Paragraph | SubSect | Section]

locutione Deum minari Babyloniis: tametsi in Babyloniae poena, per aquas possis intelligere subditos. Buccella sicca: id est, panis solus, sine omni opsonio aut condimento: sicut vulgo dicitur, das trockene brott. Prover. 17. Melior est sicca buccella cum tranquillitate, quam domus plena sacrificiis rixae. Sensus est perspicuus, ut declaratione non indigeat. Ecce per increpationem meam exicco mare, et pono flumina in desertum ut putrescant pisces eorum absque aqua, et moriantur siti: Isaiae 50. Alludit ad exiccationem maris rubri, et Iordanis: declarat autem hac sententia Deus


3025. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 581 | Paragraph | SubSect | Section]

verificantur, cum reipsa praestantur. Chrysostomus et Origenes falso exponunt de impletione mensurae peccatorum. SIGNA, sunt valde varia, diversissimisque rebus hoc nomen tribuitur: plerunque tamen sunt notae quaedam, aut indicia, ex quibus aliquid aliud intelligi debet. Primum igitur, Sacramenta vocantur signa, Rom. 4: quia sunt (ut Augustinus inquit) visibilia signa invisibilis gratiae. Observandum autem est, ibi locutionem Signum circumcisionis, indicare non notam aliquam significantem circumcisionem, sed quod ipsa circumcisio sit signum gratiae. Sic omnes ferme illae


3026. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 581 | Paragraph | SubSect | Section]

vocantur signa, Rom. 4: quia sunt (ut Augustinus inquit) visibilia signa invisibilis gratiae. Observandum autem est, ibi locutionem Signum circumcisionis, indicare non notam aliquam significantem circumcisionem, sed quod ipsa circumcisio sit signum gratiae. Sic omnes ferme illae caeremoniae, sacrificia, et res sacrae, partim praeteritarum historiarum, gestorum aut rerum fuerunt signa: sicut Sabbatum, creationis: Pascha cum azymis et festum tabernaculorum, exitus ex Aegypto. partim praesentium, ut irae ac favoris Dei: partim denique futurarum: ut adventus Meschiae, eiusque beneficiorum


3027. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 581 | Paragraph | SubSect | Section]

4: quia sunt (ut Augustinus inquit) visibilia signa invisibilis gratiae. Observandum autem est, ibi locutionem Signum circumcisionis, indicare non notam aliquam significantem circumcisionem, sed quod ipsa circumcisio sit signum gratiae. Sic omnes ferme illae caeremoniae, sacrificia, et res sacrae, partim praeteritarum historiarum, gestorum aut rerum fuerunt signa: sicut Sabbatum, creationis: Pascha cum azymis et festum tabernaculorum, exitus ex Aegypto. partim praesentium, ut irae ac favoris Dei: partim denique futurarum: ut adventus Meschiae, eiusque beneficiorum ac regni. Sic


3028. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 581 | Paragraph | SubSect | Section]

signa: sicut Sabbatum, creationis: Pascha cum azymis et festum tabernaculorum, exitus ex Aegypto. partim praesentium, ut irae ac favoris Dei: partim denique futurarum: ut adventus Meschiae, eiusque beneficiorum ac regni. Sic baptismus est signum spiritualis ablutionis, imputatae et inchoatae. Sic sacramen talis manducatio panis et corporis, est signum spiritualis fruitionis Christi, credendo eius passionem pro nobis esse factam. Sic Genesis decimoseptimo Deus dicit, Circumcisionem esse signum foederis: fuit enim eius externa nota, et simul pictura tum damnatae naturae, cum eius quasi


3029. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 582 | Paragraph | SubSect | Section]

id est, permovebuntur indicatione minisque signi posterioris. 1. Corinth. 14 Linguae sunt signum non iis qui credunt, sed infidelibus: Prophetia vero non infidelibus, sed credentibus id est, pii quidem, ac iam conversi, etsi etiam miracula magnifaciant, tamen multo magis moventur ac confirmantur Sacris literis, ac earum explicatione. Contra increduli, non curantes Sacras literas, non multum eis moveri ad fidem possunt: sed externa visibiliaque miracula, cuiusmodi fuit etiam linguarum donum, [?:-- ] possunt prorsus contemnere: sed talibus potissimum indiciis permoventur, ut


3030. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 582 | Paragraph | SubSect | Section]

14 Linguae sunt signum non iis qui credunt, sed infidelibus: Prophetia vero non infidelibus, sed credentibus id est, pii quidem, ac iam conversi, etsi etiam miracula magnifaciant, tamen multo magis moventur ac confirmantur Sacris literis, ac earum explicatione. Contra increduli, non curantes Sacras literas, non multum eis moveri ad fidem possunt: sed externa visibiliaque miracula, cuiusmodi fuit etiam linguarum donum, [?:-- ] possunt prorsus contemnere: sed talibus potissimum indiciis permoventur, ut statuant divinam potentiam ac praesentiam isti religioni ac coetui


3031. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 584 | Paragraph | SubSect | Section]

כרו depravarunt Psal. 22, et alias multas. Est et שלה, sive שלו nomen loci seu civitatis in tribu Ephraim, in qua erat arca, et tabernaculum Dei, et sacerdos Dei Eli, et sacrificia Deo offerebantur, ut 1 Samuelis 1: eiusque situs describitur Iud. 21: et alias saepe fit eius in Scriptura mentis. SIMILE id est, quod cum diverso in aliqua re convenit, ac cum eo conferri aliquatenus potest. Videri autem posset Latina vox venire ab Hebraeo


3032. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 584 | Paragraph | SubSect | Section]

id est, quod cum diverso in aliqua re convenit, ac cum eo conferri aliquatenus potest. Videri autem posset Latina vox venire ab Hebraeo משל Masal, transpositis radicalibus literis, aut a semol Hebraeo SIMILITUDO autem vox quatuor potissimum significata in Sacris habet. Alias enim ideam aut [?: for-- ] speciemve rei indicat: alias idolum aut imaginem rei: alias, quod alicui simile est: alias denique, ipsam diversarum rerum convenientiam. Primum igitur significat ipsam alicuius rei speciem, aut formam, vel faciem. 2 Regum decimosexto:


3033. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 584 | Paragraph | SubSect | Section]

ubi similitudo ipsa species visa, aut eius idea dicitur. Sic Exodi vigesimo quinto idea monstrata Moysi in monte, iuxta quam omnia fabricare debebat, vocatur similitudo tabernaculi. Secundo, significat idolum aut imaginem alicuius rei. Sic 1 Samuelis sexto iubentur Philistaei a suis sacrificis formare similitudines murium et [?:--ori ] , in quibus ob praesentiam arcae morbis puniebantur. Sic Deuteronomii quarto prohibentur Israelitae facere ullam imaginem Deo, eo quod nullam prorsus similitudinem viderint alicuius rei in tot illis apparitionibus Dei. Tertio,


3034. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 589 | Paragraph | SubSect | Section]

alias, quarum alioqui coniugium licitum fuisset. Quod observandum hoc tempore esset iis, qui incestas nuptias duarum sororum dispensant, puniente interim Deo tale coniugium sterilitate, unde suo tempore iustissimae poenae et bella de successione sequentur. SORS proprie significat in Sacris illas notas aut tesseras, quibus sortiebantur, veluti Deo iudicium permittentes de re dubia, utrum ille de ea statuat ac ordinet, id iudicium sequuturi, aut executuri. Qua ratione [?:-ulta ] olim in veteri Testamento, et etiam in Novo decernebant (sicut et apud Ethnicos) aut


3035. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 589 | Paragraph | SubSect | Section]

alicuius sortem, est ipsum ac res fortunasque eius fulcire in spiritualibus ac corporalibus: Psal. 16. In manibus tuis sortes meae, habet Vulgata versio Psalm. 30. id exponit Augustinus de gratia Dei, qua salvati simus. Sed in Hebraeo est, Tempora mea. Sic linguarum ignari in Sacris literis ineptiunt, longissime a vero sensu recedentes, et alios abducentes, ac quidvis ex quovis probantes, ut Arist. inquit. [?: So---ri ] significat aliquando simpliciter nancisci: 2 Pet. 1, Iis qui aeque preciosam nobiscum sortiti sunt fidem. id est consecuti. Sors etiam


3036. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 590 | Paragraph | SubSect | Section]

aut quasi picturam rei cernere. Sic dicit Paulus 1 Cor. 13, de praesenti nostra Dei cognitione: Videmus nunc per speculum in aenigmate, tunc vero facie ad faciem cernemus. In speculo enim non res ipsae, sed earum tantum evanidae imagines cernuntur. Sic et nos tenuem quandam cognitionem Dei ex Sacris literis percipimus, si ad illam quae postea consequetur conferatur. Iacobus comparat non renatorum noticiam Dei ac eius voluntatis, cum iis qui se aliquando in speculo contemplantur, propterea quod utraque noticia fugax ac evanida est, ut ibi noticia Speculi declaratur.


3037. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 590 | Paragraph | SubSect | Section]

idolorum praesertim ac falsae doctrinae templa et scholae Nahum 2, Leo capiebat abundanter pro catulis suis, [?: ] cabat pro leaenis suis, implebatque praeda latibula sui, [?: ] speluncas suas rapina, etc. Sic Hieremias ad [?: Iud- ] , abutentes sacrificiis Dei in templo, ac sine poenitentiae illis Deum placare volentibus inquit: Nunquit spelunca latronum facta est domus ista, super quam est [?:-catum ] nomen meum, coram oculis vestris? Sic et Christus dicit ad sacrificos et mercatores templi, qui [?: ]


3038. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 590 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic Hieremias ad [?: Iud- ] , abutentes sacrificiis Dei in templo, ac sine poenitentiae illis Deum placare volentibus inquit: Nunquit spelunca latronum facta est domus ista, super quam est [?:-catum ] nomen meum, coram oculis vestris? Sic et Christus dicit ad sacrificos et mercatores templi, qui [?: ] religionem in quaestum converterant, Matt. 21: Domus mea domus orationis vocabitur, vos autem eam fecistis speluncam latronum. id est, non tantum convertibus in quaestum et rapinam temporalium divitiarum [?: ] religionem, et


3039. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 591 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic Virg. inquit: Si tantum hunc potui sperare dolorem. Sperare in Moisen, Ioan. 5 dicuntur Iudaei, qui statuêbant, se per religionem a Moise praescriptam consecuturos omnia bona divinitus promissa, temporaria et aeterna. SPINAE, varias locutiones ac similitudines in Sacris suppeditant. Primum enim significant malos homines, qui nulli bono aedificio aut operi utiles existentes, alios laedunt. Isaiae 10. Ignis devorabit spinam eius, et veprem eius die una. id est, milites illos et totam illam inutilem, imo et noxiam turbam. Sic in praecedenti capite, Arsit


3040. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 592 | Paragraph | SubSect | Section]

se bonam vitem plantasse, et tamen pessimos fructus provenisse. Conversus sum in aerumna mea, dum configitur spina. Sic ineptit Vulgata et Graeca, Psal. 31. sed in Hebraeo manifeste habetur, Convertus est humor meus in siccitates aestivas. SPIRITUS vox latissime patet in Sacris literis, plurimasque ac diversissimas locutiones non parum obscuritatis habentes gignit: quas omnes (ut poterit fieri) primum veluti cursim recitabimus, quomodo tum in veteri Testamento, tum in Evangelistis, tum denique et in Apostolicis scriptis usurpentur, aut intelligendae sint. Deinde


3041. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 593 | Paragraph | SubSect | Section]

ratione causae formalis: cuius respectu omnes typi, figurate dicta, et quae quoquo modo aliud quid in externa literae superficie, ac veluti cortice seu putamine, prae se ferre videntur, quam quod in intimo ac genuino spiritus sensu continent, Litera appellantur. Hac ratione Scripturae litera in sacrificiis, caeremoniis, aliisque typis externum quid praecipere videtur: ubi tamen longe diversum, ac maius quid, et praestantius, rem videlicet spiritualem, Spiritus Literam explicans requiri ibi ostendat. Quin et ipsa Decalogi praecepta externam quampiam, communemque, et homini possibilem


3042. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 596 | Paragraph | SubSect | Section]

45 Barucho suo scribae pollicetur, quod, quocunque venerint, sit eis Deus daturus animas suas in spolium. id est, id tantum lucri inde asportaturum. Spolia alicuius distribuere: Lucae undecimo, Spolia fortis distribuet. id est, spolia forti adempta. Sic saepe spolia dicuntur in Sacris literis eorum, quibus adimuntur: sicut et praeda pauperis. Spoliati sunt fortes corde: id est, in spoliationem ac praedam divinitus traditi. Christus dicitur spoliasse principatus ac potestates, eosque propalam ostentasse et triumphasse: id est, devicisse Satanam, eique ademisse imperium,


3043. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 597 | Paragraph | SubSect | Section]

confirmet. STATER, numismatis genus est. Matth. 17 indicat Christus, valere eum 4 drachmas. Idem sane est cum Hebraeo siclo aut argenteo, de quibus supra dictum est. Valet ferme dimidio Rhenano, aut paulo amplius. STATUA, pro insigni monumento alicuius rei gestae poni in Sacris solet: nec proprie imaginem, sed cumulum lapidum, aut quid simile in memoriam erectum, denotat. Gen. 28, Surrexit Iacob mane, et tulit lapidem quem posuerat sub capite suo, et posuit eum in statuam, et fudit oleum super summitatem eius. Mox 31 capito est: Ego Deus Bethel, ubi unxisti


3044. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 598 | Paragraph | SubSect | Section]

ignominiis et calamitatibus obruet, ac si quae eis lutum ac stercus in faciem proiecisset, eos in [?: ] ac stercore illo provoluisset, conculcasset, et denique ac stercus putredinemque illam interfectos redegisset. Est autem et in eo elegantia ac energia metaphorae, quod idololatricis sacrificis et seductoribus ex ipsamet idololatria ac errore extrema ignominia et exitium [?: ] tur. E stercore elevare pauperem, ut sedeat cum principibus populi sui: Psalmo 113, et 1 Sam. 2. id est, ex [?: ] conditione extollere aliquos in summum gradum vitae. Quale


3045. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 600 | Paragraph | SubSect | Section]

tantum inanes nugas: sed et omnes ratione ac pietate aedificationeque carentes sermones. Matth. 5. Si quis dixit fratri suo, Fatue, aut Stulte, tenebitur gehenna ignis. ubi aliqui putant, illud verbum valde significanter accipiendum esse pro impio: sicut aliquoties suprâ ostendi, crebro in Sacris literis accipi: ne quis putet, ob communem aliquam reprehensionem, aut etiam iocularem appellationem stulti, aliquem fieri reum gehennae. STUPOR. vide Admiratio. STYLUS, instrumentum ferreum non absimile calamo, anterius acutum, retro vero quasi plantam habens, fuit:


3046. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 600 | Paragraph | SubSect | Section]

arma sumpserunt. SUAVITAS, vox nota, ad gustum, odoratum et auditum referri solet. Cantic. 4, Cum fructibus suavitum. id est, suavissimis. Ezech. 20 cap. Et posuerunt [?: ] odorem suavitatum suarum. id est, suavissimum. Sic saepe legitur in descriptionibus sacrificiorum, in odorem suavitatis. SUB praepositio, interdum nonnihil obscuritatis habet: sed multo plus eius Hebraea תחת tachath. Primum enim significat per quandam metaphoram, subiectionem dominii, ut 2. Reg. 8, Praevaricatus est Edom de sub


3047. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 602 | Paragraph | SubSect | Section]

super ove. Exod. 22. Super crebro obligationem quandam, debitum et culpam indicat. Iud. 19, Omnis penuria tua super me. id est, ego me constituo debitorem, aut obligo ad suppeditanda tibi omnia necessaria. 2. Par. 2. In seculum hoc super Israelem. id est, Israel perpetuo tenebitur offerre sacrificia Domino, propter accepta beneficia. Esdr. 10, Surge, quia super te est res. id est, tibi incumbit id onus, tu teneris, aut tuum est id facere. Sic Psalm. 65. Super me Deus vota tua, reddam laudes tibi. id est, agnosco me debere persolvere vota. Gen. 16, Iniuria mea super te. id est,


3048. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 602 | Paragraph | SubSect | Section]

Ioan. cap. 4 videtur dicere, Iesus sedebat super fontem. pro, ad, vel iuxta. Esdr. 2, Si super regem est bonum. id est, iuxta eum. Sic Levit. 15. Si fuerit votum aut immundicia mulieris super eam pro, si fuerit apud eam tale aliquid. Psalm. 50, Qui pepigerunt pactum meum super sacrificio. pro, adhibito sacrificio. Propter: Gen. 26, Ne moriar super eam. id est, propter Rebeccam. Gen. 43. Super argento huc addicti sumus. Super eam in altum revertere: Psal. 7. id est, propter eam sede in solio, ut iudex, et defende tuos. Sic Ps. 44. Super te occidimur


3049. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 602 | Paragraph | SubSect | Section]

videtur dicere, Iesus sedebat super fontem. pro, ad, vel iuxta. Esdr. 2, Si super regem est bonum. id est, iuxta eum. Sic Levit. 15. Si fuerit votum aut immundicia mulieris super eam pro, si fuerit apud eam tale aliquid. Psalm. 50, Qui pepigerunt pactum meum super sacrificio. pro, adhibito sacrificio. Propter: Gen. 26, Ne moriar super eam. id est, propter Rebeccam. Gen. 43. Super argento huc addicti sumus. Super eam in altum revertere: Psal. 7. id est, propter eam sede in solio, ut iudex, et defende tuos. Sic Ps. 44. Super te occidimur quotidie. id est, propter


3050. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 603 | Paragraph | SubSect | Section]

pertinaciterque peccare. De talibus peccatis orat David Psalm. 19. A superbis prohibe servum tuum, ne dominentur mihi. Sic et Iacobus cap. 4, Superba facta vocat Superbias, inquiens: Gloriamini in superbiis vestris. Superbus et Humilis aliquanto aliter interdum in Sacris usurpatur, quam communiter sonare videtur. Superbos enim Scriptura vocat eos, qui de sua operum iustitia confidunt. ignorant peccata sua ac iram Dei, seu qui securi ac incontriti sunt: quales sunt omnes iustitiarii. Quales illi minime videri volunt, aut etiam se esse existimant. Contra autem


3051. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 605 | Paragraph | SubSect | Section]

patienter eos tolerare, ac insuper fovere. SYNAGOGA, â congregando dicta, usitatissime dicitur locus aut domus, in quo Iudaei docendae ac discendae religionis gratia, praesertim extra Ierosolymam, congregabantur. Nam Ierosolymae id in ipso templo factitabant, in quo solo offerre ac sacrificare eis licebat. In hac significatione vox haec valde crebro in Evangelistis et Actis legitur. Raro pro coetu ipso ponitur, ut Act. 13. Soluta autem synagoga seu congregatione, secuti sunt multi Iudaei Paulum orantes, etc. Hinc fit vox


3052. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 605 | Paragraph | SubSect | Section]

domitiorum, seu tectum, frondibus aut stragulis aliquib, ad breve tempus confectum, ut solent pastores in deserto oberrantes, et milites in castris habere: quae et tentoria, ab intensione funium, quibus firmari solent, dicuntur. Hinc igitur etiam illud operosum domicilium, quod in Exodo Deo ac sacro cultui construitur, tabernaculum testimonii vocatur a Vulgata versione, et septuaginta: in Hebraeo magis conventionis aut contractuum est, quia (ut Deus ipse eius etymon exponit Exo. 29. convenerit cum Moyse et populo, quod illic velit adesse, agere, loqui, et quasi contrahere ac pacisci


3053. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 606 | Paragraph | SubSect | Section]

ipse eius etymon exponit Exo. 29. convenerit cum Moyse et populo, quod illic velit adesse, agere, loqui, et quasi contrahere ac pacisci cum ipso et populo, de iis reb. quae ad utramque partem pertinerent, nempe de sacro cultu, de ope ac cura Dei erga populum, et vicissim de obedientia populi erga Deum. Forma vero totius tabernaculi potissimum 26. Exo. delineata est, cuius preciositas, nitor, ac plena admirabilis cuiusdam maiestatis elegantia populum monuit, ut ipsum divinum cultum, qui ibi peragebatur, et


3054. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 606 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei, cu vel idololatriae vacat, vel impie vivit, vel alioqui non recte ritus ac caeremonias Dei observat. Levit. decimoquinto, et Psalmo septuagesimoquarto, promittit Deus se positurum tabernaculum suum inter Israelitas si se recte in vera pietate gesserint: quod praeter externam illius sacri tentorii fixionem, cultumque externum, ac ministerium verbi, significat etiam praesentiam ac [?: ] rem Dei. Levit. vigesimosexto: Et ego ponam tabernaculum meum in medio vestri, et non execrabitur vos anima mea Ego ambulabo inter vos, et ero vobis in Deum, atque vos eritis mihi


3055. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 608 | Paragraph | SubSect | Section]

quia veluti contexerunt ac celarunt rudioribus verum nucleum genuinae pietatis in religione Mosaica. Isaiae vigesimoquinto: Perdet Dominus in monte isto faciem involucri, quo involuti sunt omnes populi, et operimentum quod expansum est super omnes gentes. Videtur vocare illam formam externorum sacrificiorum ac rituum involucrum, quia eo erat involuta vera ac sincera pietas, ne rudiores ad eam facile penetrare possent. Quare patiente Christo totum illud velum disruptum est, ut porro amotis illis involucris vera pietas nude omnibus piis proponeretur. Possis etiam per illud operimentum


3056. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 608 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: qu- ] DEUS promiserat, se habitaturum esse super [?: arc- ] medio duorum Cherubinorum, quae primum [?: qu- ] dem fuerat reposita in interiore parte tabernaculi postea vero in interiore parte aut adyto templi: et [?: ] DEUS iusserat ibi tantum offerri sacrificia, et ei [?: ] sus converti omnes precantes, etiamsi procul [?: ali- ] essent: ideo tam saepe leguntur illae locutiones, Dominus est in templo suo, Psalm. 11. 48. Et adorare ad


3057. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 609 | Paragraph | SubSect | Section]

templum Domini. Nam Iudaei audientes minas Dei per prophetas civitati Ierosolymae ac populo denunciatas, persuadebant sibi, nequaquam Deum tam severiter esse illam terram vastatutam, potissimum propter duas causas. primum, ne simul everteret templum ac cultum suum: deinde, quia per illa perpetua sacrificia, et tam sacro sanctum cultum, omnia ipsorum peccata plenissime expiarentur, et Deus fieret eis prorsus propitius: sicut nunc Papistae in suam Missam plenissime confidunt. Alioqui de quatuor nominibus aut rebus insolescebant Iudaei, contra omnes prophetarum minas et conciones, quae sunt,


3058. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 609 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudaei audientes minas Dei per prophetas civitati Ierosolymae ac populo denunciatas, persuadebant sibi, nequaquam Deum tam severiter esse illam terram vastatutam, potissimum propter duas causas. primum, ne simul everteret templum ac cultum suum: deinde, quia per illa perpetua sacrificia, et tam sacro sanctum cultum, omnia ipsorum peccata plenissime expiarentur, et Deus fieret eis prorsus propitius: sicut nunc Papistae in suam Missam plenissime confidunt. Alioqui de quatuor nominibus aut rebus insolescebant Iudaei, contra omnes prophetarum minas et conciones, quae sunt,


3059. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 611 | Paragraph | SubSect | Section]

1. Petri quinto: [?: Humi-mini ] sub potenti manu Dei, ut vos in tempore [?: ex-llat ] . id est, suo et vobis convenienti tempore, quod [?: ] probe novit. Antichristus putabit se posse [?: muta- ] tempora et legem. Danielis septimo: id est, festa sacra. ritus ac religionem. Tempora hîc sunt, illa stata tempora aut festa, ut paschae, primitiarum, pentecostes [?:-ictionum ] seu ieiunii, et tabernaculorum. Ponuntur vero ea synecdochice, pro tota religione, quam An [?:-chus ] et Antichristus in suas abominationes


3060. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 611 | Paragraph | SubSect | Section]

et umbra delicate victitans. Posthac enim tibi, ut servae erit laborandum, et in sole ac frigore versandum. TENERE: TENENS arcum, hastam, et clypeum, est idem quod miles, seu idoneus ad bellum: sicut etiam Extrahens gladium, 2. Paral. 25. TENTO, verbum valde usitatum in Sacris literis: et tribuitur aut Deo, aut diabolo, aut hominibus. Si Deo, significat probare, et quidem bono fine. Genesis vigesimosecundo, Deus tentavit Abraham. Exodi 16, Ut tentem eum, utrum ambulet in lege mea, an'non. Et Exod. 20, Moyses inquit, Nolite timere: ut enim tentaret vos, venit


3061. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 612 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam probitatem. Exodi 16, Ut tentem eum, utrum sit ambulaturus in lege mea. id est, probem et experimento ipso omnibus faciam notum: seu, ut non tam mihi quam toti generi humano explorem, exploratumque ac notum faciam. Sic tentavit Deus Abrahamum Genes. 22, explorans an velit ei obedire in sacrificando filio. id est, experientia ipsa omnibus notum fecit. Sic et Deuter. 8, Per quam deduxit te iam 40 annis in deserto, ut affligeret et tentaret te, ut sciret quid esset in corde tuo, utrum observaturus esses eius praecepta. id est, ut varie affligendo et vexando te in deserto,


3062. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 614 | Paragraph | SubSect | Section]

ingentia opera efficit. Allusio est ad apparitionem Dei in monte Synai, ubi terra tremuit, et montes fumarunt ac arserunt, praesertim ipse Synai. Quomodo Petrus dicat terram consistere ex aqua, et per aquam, 2. Pet. 3, supra in voce AQUAE dictum est. TERRIBILIS Deus crebro in Sacris literis dicitur, vox Hebraea est נורא nora. Malach. 1. Nomen meum est terribile in gentibus: Septuaginta habent, Illustre. Exod. 15, Est terribilis laudibus: id est, cuius landes, cum narrantur et audiuntur, merito omnibus terrorem incutiunt. Quis


3063. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 615 | Paragraph | SubSect | Section]

Omnino enim multa Hebraea nomina fuerunt [?: ] in Latio usitata: ut est etiam Roma, aut Rama, in [?: ] bus sita: Numa, id est, dormitator. sic enim ille [?: be- ] populus sacrificulum, et tranquillitatis amantem regem nominavit. Sic Saturnia, a Satar Hebraice, idem [?:--let ] quod Latium, a latendo, quaecunque demum causa huius etymi sit. TERROR, vehementior timor est. Vide paulo post TIMOR. TESTIS aliquando doctorem significat:


3064. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 615 | Paragraph | SubSect | Section]

eum Galed. Sic Rubenitae et Gaditae dicunt Iehosuae 22, se aedificasse illud magnum altare ad Iordanem, ut sit testis interipsos ac reliquos Israelitas, quod et ipsi pertineant ad Dominum, et cultum eius, ac in populum eius censeri debeant non minus quam reliqui Israelitae. Hoc modo etiam Sacramenta a Deo adhibentur, ut testentur de voluntate Dei erga populum, et vicissim de populi promissione ac obligatione erga Deum. Sic iris vocatur testis fidelis in aethere aut nubibus, Psal. 89. Hac igitur ratione etiam Iohannes affirmat tres esse testes in terris, qui testentur


3065. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 616 | Paragraph | SubSect | Section]

non significat simpliciter testari de aliquo, ut solent testes a iudice rogati: sed publica professione quidpiam ita testari, ut non modo assentiaris, sed etiam laudes ac comprobes. Itaque mihi quidem videtur respondere verbo Hebraeo ידה iada. pro quo saepe sacri scriptores usurpant verbum ὁμολογεῖν: unde תודה id est, μαρτυρία καὶ ὁμολογία, ut 1. Timoth. 6. Sic apud Xenophontem in Apomnemoneumatis,


3066. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 616 | Paragraph | SubSect | Section]

Moed tabernaculum testimonii vertit, cum in Hebraeo sit proprie conventionis aut condictionis, aut denique contestationis, ubi scilicet Deus contrahit aut agit cum populo suo: seu ubi condixit se habitaturum, quaerendumque esse, et homines exauditurum. ¶ Testamenti vox multum in Sacris literis celebrata, maximique momenti est, quam operae precium esset quam diligentissime exponi. Ego dicam quod Dominus suggesserit: alius, aut etiam ego, si Dominus benedixerit, alias meliora, tametsi iam et supra in voce FOEDERIS et PACTIONIS dicta sint quaedam. [?: V- ] haec


3067. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 616 | Paragraph | SubSect | Section]

bonorum: sed tamen ita, ut sub illis nihilominus ratione Abrahamici foederis, spiritualia bona [?: ] aliquo modo comprehenderentur, aut subindiceretur: id potest dici foedus legis. ¶ Tertium foedus aut testamentum est, quod Deus per Christum [?: ] nobiscum in Baptismo et Sacra coena init et instaurae quod etiam novum foedus aut testamentum nominetur, quodque proprie sola spiritualia ac aeterna bona affert et offert: quod discriminis gratia vocetur foedus Meschiae et impletionis. ¶ Non autem temere, ac meo tantum iudicio vel arbitrio distinguo duo illa foedus aut


3068. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 617 | Paragraph | SubSect | Section]

et homines: tum etiam multo magis, quia ipse est illud benedictum semen, super quod et de quo vel praecipue Deus cum Adamo, Abrahamo, et toto genere humano iniit foedus: et denique quia ipse acquirit et praestat illa bona omnia, quae foedus Dei hominibus pollicetur. ¶ Sanguis testamenti in Sacra coena nominatur a Matthaeo et Marco, dicente Domino: Hic est sanguis meus novi testamenti, qui pro multis effunditur: id est, hoc sanguine confirmatur et sancitur hoc praesens novum testamentum, quod iam inter vos ac Deum instituo ac confirmo. ¶ Eadem plane verba sunt etiam Hebr. 9, et


3069. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 617 | Paragraph | SubSect | Section]

dimidium sanguinis victimae ibi caesae fundit aut spargit super altare, et dimidium spargit super populum, dicens: Hic est sanguis testamenti aut foederis, quod Deus praecepit ergavos. ¶ Quare eodem modo etiam hic angelus aut mediator foederis Christus Iesus, eundem suum sanguinem et populo in Sacra coena offert bibendum, et patri in passione, ad expiandum peccata. Nec dubium quoque esse potest, quin Dominus in faciendo suo novo foedere, ad institutionem ac verba ipsa prioris foederis respexerit, suaque verba inde sumpserit, quae etiam eodem modo sicut ibi intelligenda sint. De qua re


3070. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

ubi Deus Syonem, id est, Ecclesiam alloquens inquit: Etiam tu in sanguine testamenti tui, aut foederis, dimisisti vinctos tuos ex puteo aut fovea, ubi non est aqua. quasi dicat, Tu Ecclesia habebis foedus aut sacramentum, quod sanguine confirmabitur: per id ero efficax ut remissionem debitorum, et liberationem eorum qui ob debita vincti aut captivi sunt, vel detinentur. Omnino illa mixtio personarum talem sensum postulat. nam primum dicit, Tu, in feminino: id est, tu Syon, aut Ecclesia: in sanguine


3071. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

debitorum, et liberationem eorum qui ob debita vincti aut captivi sunt, vel detinentur. Omnino illa mixtio personarum talem sensum postulat. nam primum dicit, Tu, in feminino: id est, tu Syon, aut Ecclesia: in sanguine foederis tui, ego dimittam. ut et Ecclesiae sit actio, quae verbum ac sacramenta beneficiaque eis inclusa administrat erga membra sua captivata: et Dei, qui IN et per sacramenta est efficax, ac captivata Ecclesiae membra emittit ex carcere. ¶ Act. 3 inquit Petrus ad Iudaeos: Vos estis filii prophetarum, et testamenti aut pacti, quod ordinavit Deus erga patres


3072. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

Omnino illa mixtio personarum talem sensum postulat. nam primum dicit, Tu, in feminino: id est, tu Syon, aut Ecclesia: in sanguine foederis tui, ego dimittam. ut et Ecclesiae sit actio, quae verbum ac sacramenta beneficiaque eis inclusa administrat erga membra sua captivata: et Dei, qui IN et per sacramenta est efficax, ac captivata Ecclesiae membra emittit ex carcere. ¶ Act. 3 inquit Petrus ad Iudaeos: Vos estis filii prophetarum, et testamenti aut pacti, quod ordinavit Deus erga patres nostros, dicens ad Abrahamum: Et in semine tuo benedicentur omnes generationes: id est, ad vos


3073. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

testamenti, seu cum vetus testamentum legunt. Hinc in Ecclesia receptissimum est, ut vetus ac novum testamentum, duae istae Bibliorum partes vocentur. Sunt vero illae revera nihil aliud ferme, quam explicatio quaedam plenissima istorum duorum foederum aut testamentorum. Quod enim in foedere aut sacramento ipso brevissime proponitur, hoc in Sacris literis plenissime exponitur. Quare et Paulus talem commemorationem 1. Cor. 11 in celebratione Sacrae coenae flagitat, cum inquit: Quotiuscunque hoc feceritis, mortem Domini praedicabitis Sic Ios. 7. Peccavit populus, et transgressus est


3074. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

Hinc in Ecclesia receptissimum est, ut vetus ac novum testamentum, duae istae Bibliorum partes vocentur. Sunt vero illae revera nihil aliud ferme, quam explicatio quaedam plenissima istorum duorum foederum aut testamentorum. Quod enim in foedere aut sacramento ipso brevissime proponitur, hoc in Sacris literis plenissime exponitur. Quare et Paulus talem commemorationem 1. Cor. 11 in celebratione Sacrae coenae flagitat, cum inquit: Quotiuscunque hoc feceritis, mortem Domini praedicabitis Sic Ios. 7. Peccavit populus, et transgressus est testamentum meum. Caeterum quia utile est hanc


3075. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

Sunt vero illae revera nihil aliud ferme, quam explicatio quaedam plenissima istorum duorum foederum aut testamentorum. Quod enim in foedere aut sacramento ipso brevissime proponitur, hoc in Sacris literis plenissime exponitur. Quare et Paulus talem commemorationem 1. Cor. 11 in celebratione Sacrae coenae flagitat, cum inquit: Quotiuscunque hoc feceritis, mortem Domini praedicabitis Sic Ios. 7. Peccavit populus, et transgressus est testamentum meum. Caeterum quia utile est hanc vocem simul, ac [?: ] aliquanto notiorem habere, conferam Sacramenta cum sacramentis:


3076. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

1. Cor. 11 in celebratione Sacrae coenae flagitat, cum inquit: Quotiuscunque hoc feceritis, mortem Domini praedicabitis Sic Ios. 7. Peccavit populus, et transgressus est testamentum meum. Caeterum quia utile est hanc vocem simul, ac [?: ] aliquanto notiorem habere, conferam Sacramenta cum sacramentis: adscribens quandam brevem et aliquanto magis realem tractationem, quam alio qui in hac Grammatica vocum expositione fieri forte deberet. DE SACRAMENTO, FOEDERE, et Testamento. Plurimum omnino faceret ad perspiciendam et illustrandam naturam Sacramentorum et


3077. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

11 in celebratione Sacrae coenae flagitat, cum inquit: Quotiuscunque hoc feceritis, mortem Domini praedicabitis Sic Ios. 7. Peccavit populus, et transgressus est testamentum meum. Caeterum quia utile est hanc vocem simul, ac [?: ] aliquanto notiorem habere, conferam Sacramenta cum sacramentis: adscribens quandam brevem et aliquanto magis realem tractationem, quam alio qui in hac Grammatica vocum expositione fieri forte deberet. DE SACRAMENTO, FOEDERE, et Testamento. Plurimum omnino faceret ad perspiciendam et illustrandam naturam Sacramentorum et Testamentori


3078. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

est testamentum meum. Caeterum quia utile est hanc vocem simul, ac [?: ] aliquanto notiorem habere, conferam Sacramenta cum sacramentis: adscribens quandam brevem et aliquanto magis realem tractationem, quam alio qui in hac Grammatica vocum expositione fieri forte deberet. DE SACRAMENTO, FOEDERE, et Testamento. Plurimum omnino faceret ad perspiciendam et illustrandam naturam Sacramentorum et Testamentori Veteris ac Novi, si considerarentur ut foedera: quod et sunt, et ab Hebraeis in Sacris literis (praesertim Veteris instrumenti) perpetuo vocitantur. hoc enim


3079. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

habere, conferam Sacramenta cum sacramentis: adscribens quandam brevem et aliquanto magis realem tractationem, quam alio qui in hac Grammatica vocum expositione fieri forte deberet. DE SACRAMENTO, FOEDERE, et Testamento. Plurimum omnino faceret ad perspiciendam et illustrandam naturam Sacramentorum et Testamentori Veteris ac Novi, si considerarentur ut foedera: quod et sunt, et ab Hebraeis in Sacris literis (praesertim Veteris instrumenti) perpetuo vocitantur. hoc enim vere istorum genus, ac genuina natura est. Quod non anima dvertentes quidam, partim male Sacramenta definiunt,


3080. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

quam alio qui in hac Grammatica vocum expositione fieri forte deberet. DE SACRAMENTO, FOEDERE, et Testamento. Plurimum omnino faceret ad perspiciendam et illustrandam naturam Sacramentorum et Testamentori Veteris ac Novi, si considerarentur ut foedera: quod et sunt, et ab Hebraeis in Sacris literis (praesertim Veteris instrumenti) perpetuo vocitantur. hoc enim vere istorum genus, ac genuina natura est. Quod non anima dvertentes quidam, partim male Sacramenta definiunt, quid sint signa externa, aut quippiam simile, affirmantes: partim ea longissime a testamentis separant: partim


3081. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

illustrandam naturam Sacramentorum et Testamentori Veteris ac Novi, si considerarentur ut foedera: quod et sunt, et ab Hebraeis in Sacris literis (praesertim Veteris instrumenti) perpetuo vocitantur. hoc enim vere istorum genus, ac genuina natura est. Quod non anima dvertentes quidam, partim male Sacramenta definiunt, quid sint signa externa, aut quippiam simile, affirmantes: partim ea longissime a testamentis separant: partim denique etiam vix dimidiam Sacramentorum naturam exponunt. Non huic sententiae obstat, quod plura fuerunt tum in [?: ] tum et in novo Testamento


3082. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

instrumenti) perpetuo vocitantur. hoc enim vere istorum genus, ac genuina natura est. Quod non anima dvertentes quidam, partim male Sacramenta definiunt, quid sint signa externa, aut quippiam simile, affirmantes: partim ea longissime a testamentis separant: partim denique etiam vix dimidiam Sacramentorum naturam exponunt. Non huic sententiae obstat, quod plura fuerunt tum in [?: ] tum et in novo Testamento sacramenta: cum tantum unum vetus, ac unum novum Testamentum esse dicitur. Etsi enim tum olim, tum et post Christum in [?: ] no ritu aut caeremonia


3083. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

male Sacramenta definiunt, quid sint signa externa, aut quippiam simile, affirmantes: partim ea longissime a testamentis separant: partim denique etiam vix dimidiam Sacramentorum naturam exponunt. Non huic sententiae obstat, quod plura fuerunt tum in [?: ] tum et in novo Testamento sacramenta: cum tantum unum vetus, ac unum novum Testamentum esse dicitur. Etsi enim tum olim, tum et post Christum in [?: ] no ritu aut caeremonia nonnihil variarunt: tamen in summa, fine ac scopo, unum quoddam Sacramentam illi diversi ritus actiones'ue fuerunt. Non solum


3084. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

quod plura fuerunt tum in [?: ] tum et in novo Testamento sacramenta: cum tantum unum vetus, ac unum novum Testamentum esse dicitur. Etsi enim tum olim, tum et post Christum in [?: ] no ritu aut caeremonia nonnihil variarunt: tamen in summa, fine ac scopo, unum quoddam Sacramentam illi diversi ritus actiones'ue fuerunt. Non solum autem ex nomine Hebraeo Berith, foedus, quae Sacramenta in Sacris literis notantur, ista foederum sacramentorumque convenientia, cognosci confirmatique [?: ] sed ex eo quoque, quod tum Moses Gen. 17 Sacramentam


3085. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

Testamentum esse dicitur. Etsi enim tum olim, tum et post Christum in [?: ] no ritu aut caeremonia nonnihil variarunt: tamen in summa, fine ac scopo, unum quoddam Sacramentam illi diversi ritus actiones'ue fuerunt. Non solum autem ex nomine Hebraeo Berith, foedus, quae Sacramenta in Sacris literis notantur, ista foederum sacramentorumque convenientia, cognosci confirmatique [?: ] sed ex eo quoque, quod tum Moses Gen. 17 Sacramentam circumcisionis nominat foedus, circumscribitque [?: ] dus, quod a duabus diversis partibus initur: tum et


3086. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

esse dicitur. Etsi enim tum olim, tum et post Christum in [?: ] no ritu aut caeremonia nonnihil variarunt: tamen in summa, fine ac scopo, unum quoddam Sacramentam illi diversi ritus actiones'ue fuerunt. Non solum autem ex nomine Hebraeo Berith, foedus, quae Sacramenta in Sacris literis notantur, ista foederum sacramentorumque convenientia, cognosci confirmatique [?: ] sed ex eo quoque, quod tum Moses Gen. 17 Sacramentam circumcisionis nominat foedus, circumscribitque [?: ] dus, quod a duabus diversis partibus initur: tum et Christus suam


3087. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

et post Christum in [?: ] no ritu aut caeremonia nonnihil variarunt: tamen in summa, fine ac scopo, unum quoddam Sacramentam illi diversi ritus actiones'ue fuerunt. Non solum autem ex nomine Hebraeo Berith, foedus, quae Sacramenta in Sacris literis notantur, ista foederum sacramentorumque convenientia, cognosci confirmatique [?: ] sed ex eo quoque, quod tum Moses Gen. 17 Sacramentam circumcisionis nominat foedus, circumscribitque [?: ] dus, quod a duabus diversis partibus initur: tum et Christus suam Sacram coenam instituens, vocat eam


3088. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

quoddam Sacramentam illi diversi ritus actiones'ue fuerunt. Non solum autem ex nomine Hebraeo Berith, foedus, quae Sacramenta in Sacris literis notantur, ista foederum sacramentorumque convenientia, cognosci confirmatique [?: ] sed ex eo quoque, quod tum Moses Gen. 17 Sacramentam circumcisionis nominat foedus, circumscribitque [?: ] dus, quod a duabus diversis partibus initur: tum et Christus suam Sacram coenam instituens, vocat eam novi Testementum, ostendens cum omnia alia sacramenta, tum illud in primis vere esse foedus quoddam aut testamentum.


3089. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

literis notantur, ista foederum sacramentorumque convenientia, cognosci confirmatique [?: ] sed ex eo quoque, quod tum Moses Gen. 17 Sacramentam circumcisionis nominat foedus, circumscribitque [?: ] dus, quod a duabus diversis partibus initur: tum et Christus suam Sacram coenam instituens, vocat eam novi Testementum, ostendens cum omnia alia sacramenta, tum illud in primis vere esse foedus quoddam aut testamentum. Quare expendamus, quomodo sacramenta sint foedera. Primum iis consideremus, quid sint foedera, quaeve coru natura ac proprietates: ut ea omnia in


3090. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

[?: ] sed ex eo quoque, quod tum Moses Gen. 17 Sacramentam circumcisionis nominat foedus, circumscribitque [?: ] dus, quod a duabus diversis partibus initur: tum et Christus suam Sacram coenam instituens, vocat eam novi Testementum, ostendens cum omnia alia sacramenta, tum illud in primis vere esse foedus quoddam aut testamentum. Quare expendamus, quomodo sacramenta sint foedera. Primum iis consideremus, quid sint foedera, quaeve coru natura ac proprietates: ut ea omnia in sacramentorum proprietatibus collata, eo magis mutuam harmoniam naturamque


3091. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

nominat foedus, circumscribitque [?: ] dus, quod a duabus diversis partibus initur: tum et Christus suam Sacram coenam instituens, vocat eam novi Testementum, ostendens cum omnia alia sacramenta, tum illud in primis vere esse foedus quoddam aut testamentum. Quare expendamus, quomodo sacramenta sint foedera. Primum iis consideremus, quid sint foedera, quaeve coru natura ac proprietates: ut ea omnia in sacramentorum proprietatibus collata, eo magis mutuam harmoniam naturamque illustres. Foedera igitur sunt, actiones aut contractus quidam duarum diversarum, et prius


3092. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

Sacram coenam instituens, vocat eam novi Testementum, ostendens cum omnia alia sacramenta, tum illud in primis vere esse foedus quoddam aut testamentum. Quare expendamus, quomodo sacramenta sint foedera. Primum iis consideremus, quid sint foedera, quaeve coru natura ac proprietates: ut ea omnia in sacramentorum proprietatibus collata, eo magis mutuam harmoniam naturamque illustres. Foedera igitur sunt, actiones aut contractus quidam duarum diversarum, et prius minus coniunctarum [?: pari- ] quibus illae tum certas quasdam conditiones sibi vicissim servandas


3093. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

aliqua externa caeremonia, ritus aut nota, veluti amplioris ac certioris confirmationis gratia accedit: quae externi obiecti [?: cra- ] non tantum mentem, sed et externos sensus ferit, monet, [?: ] initi contractus perpetuo memoriam admonet. Sic igitur et in Sacramentis Deus prodit ex illa [?: ] cana sede, regno aut maiestate erga homines a [?: ] natos: ac cum eis per mediatorem causas dissidii [?: ] tum et iram sua morte tollentem, agit de summa et [?: ] parti utili coniunctione et foedere. Primum


3094. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 | Paragraph | SubSect | Section]

cultum suscipiunt ac [?: ] ad eumque sese gravissime obligant: deinde et [?: pr- ] eius bona, praescripta ab eo ratione, laeti gratioque [?: ] stipulantur, et utraque amplectuntur. Sic [?: utra- ] [?: ] Deus et homo (ut dictum est) in Sacramentis [?: ] alteri sancte promittit, et sibi vicissim ab ea stipulatur: interveniente cum verbo etiam certa caeremonia, ritu [?:-ut ] nota externa, hanc pactionem confirmante, et


3095. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 619 | Paragraph | SubSect | Section]

alteri sancte promittit, et sibi vicissim ab ea stipulatur: interveniente cum verbo etiam certa caeremonia, ritu [?:-ut ] nota externa, hanc pactionem confirmante, et [?: ve-i ] potenter visibiliterque obsignante. Accommodare ad hanc descriptionem singula Sacramenta, nimis longum esset. Dicam igitur tantum de uno ac altero, idque ex descriptione ipsorum in ipsis Sacris. [?:-e-is ] contenta. Genes. 17 Deus instituit et erigit cum Abraamo sacramentum circumcisionis. Id subinde ibi idem vocat foedus aut pactum: sicut et passim in Sacris


3096. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 619 | Paragraph | SubSect | Section]

ritu [?:-ut ] nota externa, hanc pactionem confirmante, et [?: ve-i ] potenter visibiliterque obsignante. Accommodare ad hanc descriptionem singula Sacramenta, nimis longum esset. Dicam igitur tantum de uno ac altero, idque ex descriptione ipsorum in ipsis Sacris. [?:-e-is ] contenta. Genes. 17 Deus instituit et erigit cum Abraamo sacramentum circumcisionis. Id subinde ibi idem vocat foedus aut pactum: sicut et passim in Sacris [?:-eris- ] , innumeris vicibus circumcisio nominatur foedus. Naturam quoque aut formam eius


3097. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 619 | Paragraph | SubSect | Section]

] potenter visibiliterque obsignante. Accommodare ad hanc descriptionem singula Sacramenta, nimis longum esset. Dicam igitur tantum de uno ac altero, idque ex descriptione ipsorum in ipsis Sacris. [?:-e-is ] contenta. Genes. 17 Deus instituit et erigit cum Abraamo sacramentum circumcisionis. Id subinde ibi idem vocat foedus aut pactum: sicut et passim in Sacris [?:-eris- ] , innumeris vicibus circumcisio nominatur foedus. Naturam quoque aut formam eius Sacramenti ita describit ut id omnino cum foedere conveniat. Quam ut melius expendere queamus,


3098. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 619 | Paragraph | SubSect | Section]

Sacramenta, nimis longum esset. Dicam igitur tantum de uno ac altero, idque ex descriptione ipsorum in ipsis Sacris. [?:-e-is ] contenta. Genes. 17 Deus instituit et erigit cum Abraamo sacramentum circumcisionis. Id subinde ibi idem vocat foedus aut pactum: sicut et passim in Sacris [?:-eris- ] , innumeris vicibus circumcisio nominatur foedus. Naturam quoque aut formam eius Sacramenti ita describit ut id omnino cum foedere conveniat. Quam ut melius expendere queamus, consideremus, illam removationem foederis cum praecedentibus Dei patefactionibus, et


3099. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 619 | Paragraph | SubSect | Section]

Sacris. [?:-e-is ] contenta. Genes. 17 Deus instituit et erigit cum Abraamo sacramentum circumcisionis. Id subinde ibi idem vocat foedus aut pactum: sicut et passim in Sacris [?:-eris- ] , innumeris vicibus circumcisio nominatur foedus. Naturam quoque aut formam eius Sacramenti ita describit ut id omnino cum foedere conveniat. Quam ut melius expendere queamus, consideremus, illam removationem foederis cum praecedentibus Dei patefactionibus, et actionibus erga Abraamum factis, cohaerere. Deus igitur prodit ex illa abscondita et incognita hominibus maiestate, et


3100. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 619 | Paragraph | SubSect | Section]

talem se agnoscat ac credat, suasque promissiones fide accipiat, et se colat ac celebret. Hisce pactis et conditionibus utrinque propositis, promissis ac stipulatis, addit externum characterem abscissi praeputii: quo illo veluti sensibili signo ac sigillo tota illa pactio, foedus, transactio aut Sacramentum confirmetur, corroboretur et obsignetur. Sic et in Baptismo primum post institutionem nomine Dei ab eius ministro requiritur a nobis, ut veram Dei agnitionem suscipiamus ac profiteamur, utque Satanae et omnibus eius impietatibus longum vale dicentes, imo et extremas


3101. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 619 | Paragraph | SubSect | Section]

Deinde ille nos in suo nomine baptizat, promittens se velle esse nostrum Deum, ac patrem propitium, condonare nobis iniustitiam, imputata filii sui iustitia: se recipere nos in filios, seu adoptare, nobisque aeternae vitae haereditatem largiri. Hac de causa et Christus suae sacrosanctae coenae sacramentum vocat Novum testamentum aut foedus, in suo sanguine: quo nempe tum nobis communicato, tam et Deo libato aut oblato, illud pactum aut coniunctio confirmata est. In hoc quoque Sacramento sunt duae partes foedus ineuntes, quae prius male inter sese [?:-cem ]


3102. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 619 | Paragraph | SubSect | Section]

nos in suo nomine baptizat, promittens se velle esse nostrum Deum, ac patrem propitium, condonare nobis iniustitiam, imputata filii sui iustitia: se recipere nos in filios, seu adoptare, nobisque aeternae vitae haereditatem largiri. Hac de causa et Christus suae sacrosanctae coenae sacramentum vocat Novum testamentum aut foedus, in suo sanguine: quo nempe tum nobis communicato, tam et Deo libato aut oblato, illud pactum aut coniunctio confirmata est. In hoc quoque Sacramento sunt duae partes foedus ineuntes, quae prius male inter sese [?:-cem ] convenerant:


3103. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 619 | Paragraph | SubSect | Section]

nobisque aeternae vitae haereditatem largiri. Hac de causa et Christus suae sacrosanctae coenae sacramentum vocat Novum testamentum aut foedus, in suo sanguine: quo nempe tum nobis communicato, tam et Deo libato aut oblato, illud pactum aut coniunctio confirmata est. In hoc quoque Sacramento sunt duae partes foedus ineuntes, quae prius male inter sese [?:-cem ] convenerant: nempe Deus, et genus humanam, interveniente mediatore aut foeciali nostro Domino IESU Christo, ac duabus suis manibus duas hasce diversas partes ad se invicem attrahente, ac veluti


3104. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 619 | Paragraph | SubSect | Section]

in remissionem peccatorum, et comparationem aeternae beatitudinis: deinde vicissim a nobis exigitur, ut nostram extremam paupertatem aut famem, et ista ingentia, nuncque [?: ob- ] bona agnoscentes, ea fide expetamus et arripiamus: utque ibi communicantes, ac nosmetipsos et illud sacrosanctum corpus diiudicantes, id in memoriam eius faciamus, seu mortem eius annunciemus: id est, [?: ] fide agnoscamus, meditemur, fruamur et praedicamus beneficia mortis ipsius, ac pro eis gratias agamus, eumque celebremus. Denique in confirmationem istarum utrinque factarum


3105. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 619 | Paragraph | SubSect | Section]

seu mortem eius annunciemus: id est, [?: ] fide agnoscamus, meditemur, fruamur et praedicamus beneficia mortis ipsius, ac pro eis gratias agamus, eumque celebremus. Denique in confirmationem istarum utrinque factarum promissionum, proponitur externa caeremonia, aut nota: nempe ipsa Sacra [?: ] , constans non tantum pane ac vino, sed etiam longe preciosioribus tantae pactionis pignoribus, nempe ipsomet corpore ac sanguine Domini. Quo vero utraque pars, Deus scilicet et homo, ad servandum tam sacrosanctum foedus tanto arctius obligetur: idem corpus ac sanguis, tum


3106. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 619 | Paragraph | SubSect | Section]

promissionum, proponitur externa caeremonia, aut nota: nempe ipsa Sacra [?: ] , constans non tantum pane ac vino, sed etiam longe preciosioribus tantae pactionis pignoribus, nempe ipsomet corpore ac sanguine Domini. Quo vero utraque pars, Deus scilicet et homo, ad servandum tam sacrosanctum foedus tanto arctius obligetur: idem corpus ac sanguis, tum nobis hominibus in coena vescendum, et bibendus, per mediatorem datur, tum et paulo post patri offertur. Sic et in veteri Testamento, in instaurando foedere, de eadem victima carnibus ac sanguine eius, et Deo offerebatur, et


3107. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 619 | Paragraph | SubSect | Section]

per mediatorem datur, tum et paulo post patri offertur. Sic et in veteri Testamento, in instaurando foedere, de eadem victima carnibus ac sanguine eius, et Deo offerebatur, et hominibus dabatur: qui carnes comedebant, sanguine vero aspergebantur. Quinetiam ipsa verba veteris foederis prorsus cum Sacra coena aut novi foederis conveniunt: Hebraeorum 9. et Exodi 24: Hic est sanguis Testamenti, quod praecepit aut instituit Deus erga vos. Verûm adscribamus verba foederis ex Exodo plenius. Et accepit Moses dimidium sanguinis, et posuit in crateris, et dimidium sanguinis sparsit super


3108. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 619 | Paragraph | SubSect | Section]

legit in aurib. populi: qui dixerunt, Cuncta quae locutus est Dominus faciemus, et obediemus. Tulit quoque Moses sanguinem, et sparsit super populum, dicens: Sanguis foederis, quod pepigit Dominus vobiscum super cunctis sermonibus his. Ob reconciliationem igitur, et hanc novi foederis, sacramenti, aut testamenti inter Deum et homines sanctionem, Christus quoque tum mediator, tum et angelus foederis vocatur Malach. 3. et Zach. 9 dicitur emissurus vinctos de lacu aut carcere, in aut per sanguinem testamenti sui: id est, per passionem ac sanguinem suum: quo tum Deus humano


3109. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 619 | Paragraph | SubSect | Section]

et homines sanctionem, Christus quoque tum mediator, tum et angelus foederis vocatur Malach. 3. et Zach. 9 dicitur emissurus vinctos de lacu aut carcere, in aut per sanguinem testamenti sui: id est, per passionem ac sanguinem suum: quo tum Deus humano generi reconciliatus est, tum etiam ipsum Sacramentum aut foedus erga Deum et homines confirmatum est erga utramque confoederatam partem. Vetus igitur volumen plerunque habet Berith, forte a vescendo deductum: quia in sanciendis foederibus aliquando etiam convivia adhibebantur, sicut et in sacra coena: quod plerunque significat


3110. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 619 | Paragraph | SubSect | Section]

reconciliatus est, tum etiam ipsum Sacramentum aut foedus erga Deum et homines confirmatum est erga utramque confoederatam partem. Vetus igitur volumen plerunque habet Berith, forte a vescendo deductum: quia in sanciendis foederibus aliquando etiam convivia adhibebantur, sicut et in sacra coena: quod plerunque significat foedus. LXX et Novi testamenti liber habet διαθήκη, quod dispositionem vertere possis. Vulgata crebro vertit testamentum, aliquando tamen etiam foedus: tametsi διαθήκη in


3111. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 619 | Paragraph | SubSect | Section]

9 istud novum foedus omnino facit testamentum, et mortem testatotoris requirit ad eius confirmationem: quare omnino est quiddam ex utroque mixtum, quod merito Testamentofoedus dici posset. Consideremus igitur primum differentiam inter foedus ac testamentum: deinde, quomodo ista duo in hoc Sacramento inter sese mutuo conveniant. Vox igitur Foederis, sicut et ipsa res, cum per se nota est, tum etiam superius nonnihil a nobis explicata. Testamenti vero vox communiter usurpatur de ea voluntatis sententiaeque testificatione, ac etiam rerum dispositione aut ordinatione, quae a morituris


3112. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 620 | Paragraph | SubSect | Section]

ac ad eum maxima gloria hinc proveniat. Huc illa quoque causa referri queat, quod cum filii et haeredes Dei, ac cohaeredes Christi fieri dicamur, et Deus noster pater caelestis nominetur: magis huic contractui nomen Testamenti quam Foederis congruere videatur. Vox nihilominus Testamenti magis Sacramento coenae, quam Baptismati congruere videtur: quia id instituitur iamiam imminente morte testatoris, quia sanguine eius confirmatur, et denique quia fit in mortem testatoris. tametsi rectissime Paulus dicat: Quotquot baptizati sumus in Christum, in mortem eius baptizati sumus.


3113. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 620 | Paragraph | SubSect | Section]

I. Duae diversae partes antea vel inimicae, vel non perinde bene cohaerentes. Hae sunt in hoc nostro foedere, Deus iudex, et homo peccator. II. Utriusque partis consensus in foedus, atque adeo etiam praesentia in pangendo foedere. Sic fit, et hoc credere debemus, nos in Sacramentis cum Deo coram agere, pacisci de certis conditionibus et transigere. III. Mediator, partes illas concilians, et inter eas foedus sanciens. Hic estipse Christus, concilians nobis Deum, et nos ipsi quasi desponsans. IIII. Mutuae obligationes ac


3114. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 620 | Paragraph | SubSect | Section]

et vita: et vicissim a nobis erga eum, glorificatio. VI. Certa caeremonia ac externum signaculum illius foederis aut obligationis adhibetur, quae utramque partem perinde contingit ac obstringit. Sic est in coena corpus et sanguis Christi, tum Deo in ara crucis oblatus, tum nobis in eo Sacramento propinatus. VII. Certae poenae non servanti pacta expectandae, ac infligendae. Hae sunt, iudicium sibi manducare et bibere, et quod multo peius erit talib. quam Sodomae et Gomorrae. VIII. Valet inter vivos: alterutra parte mortua, aut plane abolita, resolvitur.


3115. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 620 | Paragraph | SubSect | Section]

non potest id altera pars, invita altera, irritum facere, aut quicquam in eo mutare. Si facit, suas poenas ferre cogitur. Hoc foedus immotum manet: ut maxime nos eum abnegemus, ipse semet abnegare non potest. X. Testes, et confirmantes foedus, sunt: Deus, iuramenta, caeremoniae sacrae, vades aut pignora aliqua. Sic et hic sunt confirmatoria pignora non solum panis et vinum, sed et ipsum corpus ac sanguis, utrique confoederatae parti exhibitus, ut modo dictum est, ac denique iuramentum patris. Testamenti proprietates. I. Sunt quidem duae partes. altera est


3116. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 620 | Paragraph | SubSect | Section]

XI. In testamentis sequutura bona, nempe haereditas paulo post adeunda legantur: at hic coram statim datur remissio peccatorum, seu imputatur nobis iustita Christi, pax cordis. Spiritus sanctus, renovatio, et primitiae vitae aeternae. Hinc liquido apparet, nostram istam pactionem cum Deo, aut sacramenta, esse vere quoddam testamento foedus, i. quiddam mixtum ex testamento et foedere. Adscribam vero etiam iuridicam quandam collationem nostri istius spiritualis testamenti, cum iis conditionibus quas Iurisprudentes in politicis testamentis requirere re ac praescribere solent. Testamentum


3117. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 622 | Paragraph | SubSect | Section]

tibiae pro toto labore hominis, Starcke unnd schwache bein, er stehet auff [?: sc--chen ] beinen: Es muessen starcke bein sein, die da sollen gute [?: ] bogen, etc. Tibia, per metaph. instrumentum musicum [?: ] significat interdum in Sacris laeticiam. Isa. 30, Laeticia [?: ] dis erit, sicut est pergentibus cum tibia. Contra etiam [?: ] ac moerorem solet significare, quea etiam in luctu [?: tibi- ] adhiberi olim solebant, ut ex Evangelio constat. Hier. 48 Propterea cor meum super Moab


3118. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 623 | Paragraph | SubSect | Section]

sive quôd ea occulte absumet vestem aut lignum, sive quod etiam optimam vestem cito corrumpit: sicque et ira Dei absumat peccatorem, quantumvis florentem. Ps. 39, Increpationib. propter iniquitatem corripis hominem, et liquescere facis, ut tinea desiderium eius. Crebra est haec similitudo in Sacris literis. Christus monet, non esse thesaurizandas opes in terris, ubi aerugo et tinea corrumpat res, ac fures furentur: sed in caelo, ubi nihil tale sit metuendum: Matth. 6, Luc. 12: Quib. verbis docet, non caduca et fluxa, sed stabilia ac perpetua bona quaerenda esse. Sic Iacob. quoque


3119. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 623 | Paragraph | SubSect | Section]

deberet. Alioqui (ut dictum est) Moises ipse erexit 12 titulos aut statuas. Is. 19 habetur, In die illa erit altare Domino in medio terrae Aegypti, et statua aut titulus (ut Vulgata habet) iuxta terminum eius Iehovae, seu in honorem Domini. Intelligitur autem fore ibi veram Eccl. doctrinam, sacramenta et cultum. Dictum aliquid de hac re est supra in voce statua. TOLLO, αἴρω, et Hebraice נשא nasa, duplicem significationem habent: nempe, tum aliquid ab aliquo accipio,


3120. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 624 | Paragraph | SubSect | Section]

in profundum maris abiiciat. Sic dicit Isa. 53, Deum fecisse concurrere aut irruere in eum totius mundi peccata: ipsumque propterea percussum esse, ut nos illa eius percussura aut plaga sanaremur. Et Paulus ait: Eum qui non novit peccatum, fecit peccatum, ut nos fieremus iustitia Dei in ipso. In Sacris literis dicuntur alii quoque portare suas iniquitates, sed illi ita eas portant, non ut aboleant eas: sed potius pereant ac succumbant sub eis. At Christus ita portat, ut etiam tandem hoc triste onus de suo omniumque credentium tergo excussum, in profundum maris abiiciat. Isa.


3121. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 625 | Paragraph | SubSect | Section]

utilia dogmata, certas sententias, ac veluti normas rerum agendarum tradit sive ore sive scripto. 1. Cor. 11. Laudo vos, quod sicut tradidi vobis, ita traditiones retinetis. Et mox: Ego enim accepi a Domino, quod et tradidi vobis, quod Dominus IESUS, etc. ubi traditionem vocat ipsam sacrae coenae institutionem. Sic 1. Cor. 15, Tradidi vobis inprimis, quod et acceperam, quod Christus sit mortuus pro peccatis nostris secundum Scripturas: ubi doctrinam scripturarum receptissimam vocat traditionem. Sic 2. Thes. 2, State fratres, et retinete traditiones, quas edocti estis sive


3122. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 625 | Paragraph | SubSect | Section]

per sermonem: ubi Paulus suarum epistolarum doctrinam vocat traditiones. Haec significatio huius verbi diligenter observanda est, quia adversarii suas humanas sanctiones ac praeceptiunculas falso ex hisce et similibus Scripturae locis probare conantur, cum ibi agatur de veris Dei praeceptis in sacra Scriptura comprehensis. Sic etiam 2. Thess. 3. subducite vos ab omni fratre inordinate ambulante, et non secundum traditionem quam accepit a nobis. Traditionem vero illam suam Paulus mox ibidem exponit, nempe quod oporteat unumquemque in sudore vultus sui comedere panem: et quod qui non


3123. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 625 | Paragraph | SubSect | Section]

accepit a nobis. Traditionem vero illam suam Paulus mox ibidem exponit, nempe quod oporteat unumquemque in sudore vultus sui comedere panem: et quod qui non vult laborare, ille ne comedere quidem debeat. Qua re observandum est, cum Paulus commendat traditiones, loqui eum de usitatissima Scripturae sacrae doctrina, non de humanis traditiunculis per quas et propter quas perinde nunc Papistae irritum faciunt mandatum Dei, sicut olim pharisaei et Iudaei, teste Christo, factitarunt. Aliquando tamen etiam de externis traditiunculis hominum, aut patrum, sicut eas Paulus et Christus vocant,


3124. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 626 | Paragraph | SubSect | Section]

laedere accipitur. Nahum 3, Super quem enim non transivit malitia tua iugiter. id est, quem non laesit? Transire in pactum et [?: ] randum: Deut. 29, Transibis in pactum Domini, et in iusiurandum eius. id est, foedus ineas. Forte est allusio ad illum morem transeundi inter partes sacrificatorum animalium, qui in pactis usitatus fuit, de quo Genes. 15. Transire super peccatum alicuius, est dissimulare, aut condonare. Mich. 7. Quis Deus similis tui, parcens iniquitati, et transiens super praevaricationem reliquiarum haereditatis tuae? pro, connivens transgressioni eius.


3125. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 627 | Paragraph | SubSect | Section]

ad consultandum de Repub. Coibat deinde ad signum earum senatus principum populi. Praeterea signum dabatur tubis, quando et quibus movenda castra: Iam ad bellum concinebatur tubis, iis canebatur in acie: sicut videre licet Num. 10 cap. Convocabatur praeterea populus diebus festis ad sacra publica et divina tubis. Clangite tuba in Sion, inducite coetum: Ioel. 2. id est, congregate populum. Erat praeterea festum tubarum, et Iubilaeus, nomen habens â iubilo et clangore tubae vel cornuum: sicut extat Levit. 25. Sic subsederunt moenia Iericho ad concentum tubarum. Nec aliis


3126. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 628 | Paragraph | SubSect | Section]

et prorsus neglecta, sicut illae causulae post vindemiam, et post ablatos fructus desertae relinquuntur et negliguntur, ut quarum nullus est amplius usus. TUMULTUS aut strepitus crebro reperitur in Sacris literis: sed perspicua vox est. Isa. 25, Sicut aestus in arido loco, sic tumultum aut strepitum alienorum humiliabis. Aestus in umbra nubis, propago alienorum humiliabitur: id est, Sicut aestus in locis aridis citissime omnia germina facit flaccida, aut etiam arida: sic Deus totam illam


3127. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 629 | Paragraph | SubSect | Section]

in veteri populo omnia fuisse umbratilia: quasi scilicet Israel non fuerit vera Ecclesia, sed verae duntaxat Ecclesiae umbra et figura, unde infiniti postea errores sunt exorti: quum tamen Paulus haec dicat typos fuisse non Israelitarum, sed nostri respectu. Quanquam etiam Israelitis fatear sacramenta caeremoniasque caeteras, ipsaque adeo Dei beneficia ac poenas inflictas, fuisse rerum spiritualium typos, sed ita ut rei veritatem simul haberent. V VACCAE nomine Amos cap. 4 nominat divites ac potentes, una cum suis uxoribus,


3128. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 629 | Paragraph | SubSect | Section]

4 nominat divites ac potentes, una cum suis uxoribus, inquiens: Audite verbum istud vaccae Basan, quae estis in monte Samariae, et quae calumniam facitis pauperi, et conteritis inopem. Quia enim erat bubulcus, sumit metaphoram a re pecuaria: tam etsi et alioqui multae metaphorae a re pecuaria in Sacris sumantur. simul vero id agit, ac quasi brutam naturam illis delicatis magnatibus ac raptoribus obiiciat, ut qui nihil aliud cogitent, curent aut agant, quam quod ad ventrem attinet. Utitur et alioqui Scriptura metaphoris tauri, iuvencae ac vitulorum in simili pene usu, de quibus suo loco.


3129. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 629 | Paragraph | SubSect | Section]

et multum fructum afferatis. Sic ferme dicunt Latini: I nunc, et cupidi nomen amantis habe. Eant nunc, et glorientur adversarii sibi responsum non esse, etc. VAE, Hebr. הוי hoi, videtur esse interiectio dolentis: sed in Sacris literis ferme pro nomine accipitur, et significat summam ac tristissimam calamitatem Ierem. 48. Vae super Nebo. id est, O ingentem calamitatem, quae accidet civitati Nebo. Isa. 1, Vae genti peccatrici, etc. et Habac. 2, Vae multiplicanti non sua. Isaiae 3, Vae impio


3130. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 633 | Paragraph | SubSect | Section]

accipiendum est. Ioannes cap. 5 suae epistolae dicit, Christum venire per aquam et sanguinem. Et mox dicit, aqua et sanguine: quod etiam valde significanter accipiendum est. Sensus enim est, Christum non ocio se per ista venire, sed efficaciter nos accedere ita, ut per Sacramenta aquae et sanguinis, quae una cum spiritu, ut mox sequitur, de eo testentur, nos convertat, regeneret, mundet, ac ad vitam aeternam ducat. Christus dicitur in carnem venisse, et hoc Antichristum negare: ubi etiam Venire significanter accipiendum est, nempe quod filius Dei sit non


3131. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 633 | Paragraph | SubSect | Section]

opera, ad quae venit: scilicet, ut solus opera diaboli destruat, solus genus humanum redimat ac servet, solus plene totius mundi peccata auferat, expiet, et Deum nobis placet, nosque ad aeternam vitam perducat, solus sit unicus sacerdos, unicus rex, mediator ac caput nostrum, solusque unico sacrificio plene perlitet. Haec igitur ad quae Christus in carnem venit, cum neget Antichristus merito dicitur negare eum venisse in carnem. Quare (ut dixi) utraque loquutio valde significanter accipienda est, nempe tum venisse Christum, tum in carnem venisse. De practico enim quodam adventu, non


3132. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 | Paragraph | SubSect | Section]

confert domui super firmum ac solidum fundamentum aedificatae, cui nec exundationes, nec venti, nec pluviae obesse queant. VERBUM vox valde varie accipitur, et maximi momenti significata obtinet, de quib. qua potero dexteritate dicam. Primum usitatissime, praesertim in Sacris, accipitur pro sententia, doctrina, sensu ac cogitatione, alteri vel ore vel scripto indicata, sive ea Dei sit, sive hominum. De qua significatione, eiusque exemplis, quatenus pro hominum sermone ponitur, nihil attinet plura dicere. Secundo, significat in paucis quibusdam locis Verbum,


3133. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 | Paragraph | SubSect | Section]

et ex eorum explicatione qua id possunt exponere. Sic saepe solent versores aliqua vocabula aliarum linguarum retinere (ut exempli gratia, in Daniele Maozim, Meschiam, et similia) quae non possunt uno aut paucis verbis commode reddere. Posset et illa causa esse, quôd saepissime nomen Dei in Sacris literis pro ipso Deo ponitur: ut Isaiae trigesimo: Nomen Dei venit de longinquo: id est, ipsemet Deus. Hisce igitur ob causas, et quas prius indicavi, nempe communem consuetudinem, et quo statim ipso nomine testaretur Meschiam esse verum Deum, voluit eum [?: ] nes vocare logon


3134. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 | Paragraph | SubSect | Section]

Fac quod pollicitus es. Sic Ieremiae vigesimonono: suscitabo super vos verbum meum bonum. id est, praestabo promissionem bonam, quam vobis loquutus sum. [?: ] te vobiscum verba, et convertimini ad Iehovam: Oseae decimoquarto. id est, afferte precationem, non oves aut boves sacrificaturi. Allusio est ad illum morem [?: ] untium Ierosolymam et templum, qui semper aliquid secum sumebant, quod offerrent Domino. Sic sequitur: Aufer omnem iniquitatem nostram, et [?: da- ] num, et persolvemus iuvencos labiorum nostrorum id est, offeremus gratiarum


3135. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 | Paragraph | SubSect | Section]

promissionem Dei de vocatione gentium: sed non contulit (ut opinor) hunc locum cum illo Rom. 15, alioqui phrasin hanc inde facile intellexisset. Iacobi cap. 1, et 1. Pet. 1 dicitur, nos genitos esse verbo Dei: i. conversos, iustificatos, ac renovatos. Verbum enim Dei ac sacramenta sunt in hoc tanto opere Dei instrumenta. Diligere verbo, est simulare dilectionem. 1. Io. 3. Filioli, ne diligamus verbo ac lingua, sed opere. Sermo et verba, pro gentibus aliquando ponitur, sicut et vox Linguae. Non est sermo, nec sunt verba, ubi non audiatur vox eorum:


3136. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 642 | Paragraph | SubSect | Section]

veram vitem istam, viniferam vitam diceremus, cui id nomen proprie attributum est. Sic aeterna vita vocatur vera vita, ad discrimen huius umbratilis vitae, quae tantum specietenus vita est, non autem reipsa. Eadem ratione etiam Epistola ad Hebr. vocat illud caeleste tabernaculum, Sacerdotium et Sacrificium Christi, verum tabernaculum: ut ostendat, Leviticum tabernaculum sacerdotium ac cultum non esse ipsas veras res, sed tantum umbram rerum futurarum Oseae 4. Lis est Domino cum habitatoribus terrae, eo quod non sit veritas, misericordia ac cognitio Dei in terra: sed maledicere,


3137. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 643 | Paragraph | SubSect | Section]

partes diei pro toto ponuntur. Psalmo 55, Vespere et mane et meridie loquor: ubi primariae partes diei pro toto ponuntur. Duas vesperas Scriptura nominat Exodi 12. 16 et 29, ac Numeri 9. Eo igitur tempore, nempe inter duas vesperas, iubet Deus immolari tum agnum paschalem, tum et iuge sacrificium, quod non tantum mane, sed et vesperi offerebatur. Duae autem vesperae ita terminantur, ut altera sit in occasu solis, altera in occasu radiorum eius, cum iam est plane nox Exod. 12, Et immolabit eum universa congregatio coetus Israel inter duas vesperas. Exod. 29, Agnum alterum


3138. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 643 | Paragraph | SubSect | Section]

30, Percussit David Amalekitas a vespera ad vesperam, usque in crastinum illarum: id est, tota illa nocte et sequenti die eos persequutus est, et cecîdit. Quod porro vespertinum tempus aliquando tristia, et contra matutinum laeta significet, supra in Mane, Luce, Nocte ac Die dictum est. Sacrificium vespertinum, est iuge sacrificium, quod interdum tempus indicat. Esdrae nono. et alibi talis loquutio habetur. Sic etiam idem iuge sacrificium solet vocari matutinum, quia utroque tempore offerri solebat. Cum lupis vespertinis comparantur equi et equites Chaldaeorum, Hab. 1: et


3139. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 643 | Paragraph | SubSect | Section]

vespera ad vesperam, usque in crastinum illarum: id est, tota illa nocte et sequenti die eos persequutus est, et cecîdit. Quod porro vespertinum tempus aliquando tristia, et contra matutinum laeta significet, supra in Mane, Luce, Nocte ac Die dictum est. Sacrificium vespertinum, est iuge sacrificium, quod interdum tempus indicat. Esdrae nono. et alibi talis loquutio habetur. Sic etiam idem iuge sacrificium solet vocari matutinum, quia utroque tempore offerri solebat. Cum lupis vespertinis comparantur equi et equites Chaldaeorum, Hab. 1: et Zephaniae ultimo, iudices rapaces:


3140. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 643 | Paragraph | SubSect | Section]

cecîdit. Quod porro vespertinum tempus aliquando tristia, et contra matutinum laeta significet, supra in Mane, Luce, Nocte ac Die dictum est. Sacrificium vespertinum, est iuge sacrificium, quod interdum tempus indicat. Esdrae nono. et alibi talis loquutio habetur. Sic etiam idem iuge sacrificium solet vocari matutinum, quia utroque tempore offerri solebat. Cum lupis vespertinis comparantur equi et equites Chaldaeorum, Hab. 1: et Zephaniae ultimo, iudices rapaces: quia sicut lupi vespere tum ob tenebras audacius, tum ob famem, et denique desperationem restantis praedae, quod


3141. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 643 | Paragraph | SubSect | Section]

dolorem ac impatientiam significavit Iudaeis: undecunque demum is dolor accessit, sive ex suis aut alienis peccatis, sive ex aliquo tristi damno: ut Caiphas scindit vestes suas ob blasphemiam (ut putabat) Christi: Paulus et Barnabas scindunt vestes prae indignatione, quod Lystrii sibi ut diis sacrificare volebant. Sic 1. Reg. 21, Achab metu minarum scidit vestimenta sua. Sic Iacobi filii Genesis 44, capto Beniamin ob furtum paterae, scindunt vestimenta sua. Sic Ioel dicit Iudaeis, Scindite corda vestra, et non vestimenta vestra. id est, interno animi dolore dolete, non tantum


3142. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 644 | Paragraph | SubSect | Section]

induistis. Ostendit ergo Apostolus, vestem illam filialem aut nuptialem qua coram Deo subsistere possimus, esse, vere per Christum esse cum patre caelesti reconciliatum. Quae hypocritis deest, qui non vere Christi meritum per fidem apprehendunt, quantumvis sint in coetu filiorum Dei, et de eisdem sacramentis verbo ac precibus participent. Similis ferme loquutio est Apocal. 16, Beatus qui vigilat et custodit vestimenta sua, ne nudus ambulet, et conspiciantur verenda ipsius. Porro quomodo tegantur, et non cernantur, ac imputentur nobis turpitudines aut peccata nostra, exponit Paulus Rom.


3143. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 644 | Paragraph | SubSect | Section]

quodque (teste Paulo) ad servitutem gignit, et habet eas conditiones iustitiae ac salutis, ut dicat: Qui perfectissime fecerit totam legem, vivet in ea: Contra maledictus qui non permanserit in omnibus quae sunt scripta in libro legis. Sed appellatur aliquando Vetus Testamentum etiam prior pars sacri Bibliorum voluminis, ut 2. Corinth. 3 usurpatur. Sed de hoc dictum est in voce Testamenti et Foederis plenius. [?:-tustas ] literae. Rom. 7: Ut serviamus in novitate spiritus, non in vetustate literae. Vetustatem literae vocat Paulus, illam cognitionem religionis,


3144. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 646 | Paragraph | SubSect | Section]

alteram voluptatis esse voluerunt. Adhuc per excellentiam viam vobis monstro, 1. Corinth. 12 id est, Hanc doctrinam de quaerendis potioribus donis, ad huc multo illustrioribus rationibus aut confirmatione vobis proponam. In Epistola ad Hebraeos 9 et [?: ] agitur de viae in sacrarium Dei patefactione: et postea mox dicitur, eandem per Christum, eiusque passionem esse apertam. Verba prioris loci haec sunt: Hoc declarante Spiritu sancto, nondum patefactam esse viam ad sacrarium priore tabernaculo adhuc consistente. Posterioris vero haec: Cum igitur fratres habeamus


3145. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 646 | Paragraph | SubSect | Section]

aut confirmatione vobis proponam. In Epistola ad Hebraeos 9 et [?: ] agitur de viae in sacrarium Dei patefactione: et postea mox dicitur, eandem per Christum, eiusque passionem esse apertam. Verba prioris loci haec sunt: Hoc declarante Spiritu sancto, nondum patefactam esse viam ad sacrarium priore tabernaculo adhuc consistente. Posterioris vero haec: Cum igitur fratres habeamus libertatem ingrediendi sacrarium per sanguinem IESU, ea viva via quam dedicavit nobis recentem et vivam per velum: hoc est, per carnem suam. Ubi via est adites ad patrem, quem per meritum passionis,


3146. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 646 | Paragraph | SubSect | Section]

et postea mox dicitur, eandem per Christum, eiusque passionem esse apertam. Verba prioris loci haec sunt: Hoc declarante Spiritu sancto, nondum patefactam esse viam ad sacrarium priore tabernaculo adhuc consistente. Posterioris vero haec: Cum igitur fratres habeamus libertatem ingrediendi sacrarium per sanguinem IESU, ea viva via quam dedicavit nobis recentem et vivam per velum: hoc est, per carnem suam. Ubi via est adites ad patrem, quem per meritum passionis, et mediationem Christi habemus, quoties petituri aliquid, cum in throno gratiae sedentem fide accedere volumus,


3147. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 647 | Paragraph | SubSect | Section]

orari? Vox Vice et vicibus videtur aliquando [?: subi- ] genda esse. Iob 39, Una (uice) loquutus sum, nec loquar ultra: et duabus (uicibus) nec addam. VICTIMA (ut supra in voce Sacrificii dixi) significat interdum id quod ad convivium, non quod ad sacra [?:-t ] mactatum. 1. Sam. 25, Et tollam panem meum, et aquam meam, et victimam meam, quam occidi tonsoribus meis, ut dem tibi. id est, carnes quas tonsoribus praeparavi. Vocabulo victimae significat Deus


3148. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 647 | Paragraph | SubSect | Section]

] genda esse. Iob 39, Una (uice) loquutus sum, nec loquar ultra: et duabus (uicibus) nec addam. VICTIMA (ut supra in voce Sacrificii dixi) significat interdum id quod ad convivium, non quod ad sacra [?:-t ] mactatum. 1. Sam. 25, Et tollam panem meum, et aquam meam, et victimam meam, quam occidi tonsoribus meis, ut dem tibi. id est, carnes quas tonsoribus praeparavi. Vocabulo victimae significat Deus Ierem. 46. maximam caedem exercitus Aegyptii ad Euphratem fluvium. Quae


3149. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 647 | Paragraph | SubSect | Section]

Sam. 25, Et tollam panem meum, et aquam meam, et victimam meam, quam occidi tonsoribus meis, ut dem tibi. id est, carnes quas tonsoribus praeparavi. Vocabulo victimae significat Deus Ierem. 46. maximam caedem exercitus Aegyptii ad Euphratem fluvium. Quae loquutio aut Hebraismus itidem in voce Sacrificum expositus est. VIDERE verbum valde varie accipitur. primum autem propria eius significatio notissima est. 1. Sam. 16 dicitur: Homo videt quae patent, Deus vero cor respicit. et 2. Corinth. 4: Quae videntur, temporaria: quae non videntur, aeterna. Sic aliquae creaturae


3150. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 649 | Paragraph | SubSect | Section]

tenuisti oculos meos, ne clauderentur. seu, coegisti me vigilare. Vigilia in nocte, ponitur pro brevissimo tempore. Psal. 90, Mille anni in oculis tuis sicut vigilia in nocte. Thren. 2. Surge clama in nocte, in principio vigiliarum tuarum. Vigiliarum crebro fit mentio tum in Sacris literis, tum et in prophanis historiis. Sciendum igitur est, vigiles aut excubitores in castris aut civitatibus, solere partiri noctem in quatuor aequas partes, quas Vigilias vocaverunt, quo vices essent vigilantium, ut alii alio tempore excubarent. Prima igitur vigilia fuit prima pars, seu


3151. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 649 | Paragraph | SubSect | Section]

ad concubiam noctem, seu usque ad dimidium eius temporis quod est a crepusculo usque ad mediam noctem. Secunda vigilia aut quadrans, fuit a fine praecedentis usque ad medium noctis. Tertia vigilia aut quadrans, fuit a medio noctis usque ad primum gallicinium. Quarta vigilia, quae et matutina in Sacris literis dicitur, fuit a primo gallicinio usque ad illucescentem solem. 1. Sam. 11, Invaserunt medium castrorum in vigilia matutina. idest, in quarta vigilia. VINCTUS, pro captivo interdum ponitur, aut inexcerato. Isaiae 14, Vinctis suis non apernit carcerem. [?: D-


3152. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 649 | Paragraph | SubSect | Section]

integritatis: quia, (sicut supra audivimus) pax, multo vero magis dilectio, colligat omnia membra inter se, ut totum corpus integrum in disruptumque permaneat. Papistae hinc volunt probare, nostram charitatem nos efficere perfectos coram Deo: quod solius Christi est, qui id per suum passionis sacrificium efficit, teste epistola ad Hebraeos. At metaphora Vinculi, cuius proprium est partes coniungere, et vox τελειότης integritas, eos manifeste refutant. Verum de hoc loco supra in vocabulo Integritatis dixi. VINDEMIA, per


3153. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 650 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic Exod. 2 dicunt ad Moysen: Quis te posuit in virum principem, et iudicem super nos. Virtutem: Confortamini et estote viri, 1. Sam. 4 1 Reg. 2. i. estote virili animo praediti. 1. Samuel. 26, Nonne vir tues? i. virtute militari praestas. Solet alioqui interdum distingui vir ab homine in Sacris literis, sicut et in prophanis Latinae ac Graecae linguae autoribus: de cuius Hebraeis nominibus supra dixi. Secundo, crebro sonat vir idem quod Aliquis Prov 6. Nunquid accipiet vir ignem in sinum suum, et non [?: ] retur? pro, num aliquis. Exod. 2. Vir de domo Levi accepit


3154. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 652 | Paragraph | SubSect | Section]

sint notae sanguinis, quae indicent virginem fuisse, tueatur innocentiam suae filiae. Illam ergo virginitatem et signa eius vocat ibi testus bethule virginitates. Virgo aut Virgines aliquanda ii dicuntur, qui puram et incorruptam doctrinam, fidem ac pietatem erga Deum servant: sicut contra Sacra et Adulterae ac Scortationes, idololatrae et idololatriae. 2. Corinth. 11, Despondi enim vos uni viro virginem castam exhibere Christo, ubi Paulus non corporis virginitatem, sed mentis spiritus ac fidei intelligit. Sic Apoc. 14 legitur: Hi sunt, qui cum mulieribus non sunt


3155. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 654 | Paragraph | SubSect | Section]

in magna commiseratione gravissime interna viscera affici, ut non immerito ex illo sensu doloris viscerum, huic nomini significatio affectuum attributa esse videatur. Praeter sensum ac experimentum porro uniuscuiusque in suo corde ac visceribus, sunt etiam multa illustria exempla et loquutiones sacrarum literarum, talem viscerum affectionem indicantia, quale est in primis illud prius indicatum Iosephi, viso fratre Beniamin conturbati, Gen. 43: et illius mulierculae coram Salomone pro filio litigantis, quae putabat fore ut infantulus eius in duas partes dissecaretur. De utroque enim


3156. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 654 | Paragraph | SubSect | Section]

vox σπλάγχνων etiam apud veteres Graecos translata fuit. Nam apud Euripidem in Medea, splanchnon misericordiam significat. Hinc fit verbum σπλαγχνίζομαι, ex intimis visceribus misericordia moveor, magis Sacris novi Testamenti literis et versione LXX usitatum, quam bonis Graecorum autoribus. Isai. 63: Ubi est multitudo viscerum tuorum et misericordiarum? pro, amor ille maximus, et plane maternus, quo prosequebaris olim populum tuum? Luc. 1 legitur, Per viscera misericordiae Dei nostri, quibus


3157. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 656 | Paragraph | SubSect | Section]

contumaciam declarat. Oseae 4. Sicut vitula rebellis rebellavit Israel. Vitula assueta triturare, et non arare: Os. 10, Ephraim vitula assueta, diligens triturare. id est, potius alios conculcat et molestat Ephraim, quam ut alioqui aliquid boni faciat in communem usum populi Dei. Vituli, sacrificia interdum significant, et praesertim gratiarum actionem, quod est gratissimum Deo sacrificium, eoque interdum Vituli labiorum vocantur. Psalmo 51, Tunc offerent super altare tuum vitulos. id est, gratiarum actionem, cumignoveris peccata. Oseae decimoquarto: Omnem aufer iniquitatem,


3158. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 656 | Paragraph | SubSect | Section]

triturare, et non arare: Os. 10, Ephraim vitula assueta, diligens triturare. id est, potius alios conculcat et molestat Ephraim, quam ut alioqui aliquid boni faciat in communem usum populi Dei. Vituli, sacrificia interdum significant, et praesertim gratiarum actionem, quod est gratissimum Deo sacrificium, eoque interdum Vituli labiorum vocantur. Psalmo 51, Tunc offerent super altare tuum vitulos. id est, gratiarum actionem, cumignoveris peccata. Oseae decimoquarto: Omnem aufer iniquitatem, et affer bonum, et reddemus vitulos labiorum nostrorum. id est, offeremus tibi loco


3159. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 658 | Paragraph | SubSect | Section]

opus tuum in medio annorum vivifica illud, in medio annorum notum facito, in ira memor sis misericordiae. Deuteronomii 6, Ut vivificaret nos secundum diem hanc. id est, ut augeret nos, sicut hodie videmus immensum esse nostrum numerum. ULCISCI verbum crebrum est in Sacris literis, et multum Deo tribuitur, ac tum significat punire. nam nos peccando facimus Deo iniuriam. is igitur dum nos punit, recte acceptam iniuriam ulcisci dicitur. Describit ac testatur Deus saepe, se esse ultorem, ut celebret suam iustitiam. Nahum primo: Deus zelotes, et ulciscens


3160. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 658 | Paragraph | SubSect | Section]

de qua agit: sic ut si quis ultramontanus Gallus aut Germanus usitato Latinis nomine Lombardiam nominet. ULULARE in cubilibus suis. Os. 7, Non clamaverunt ad me excorde, sed ululant in cubilibus suis: quod videtur de cultu idolorum dici, aut etiam alioqui de cantionibus, vel psalmis sacris in templo decantatis, sed ab hypocritis, sine fide, et ex solo opere operato. UMBILICUS ponitur aliquando pro toto corpore, quia est in medio corporis. Iob 40, Fortitudo eius in umbilico ventris eius. id est, ipso corpore. Proverbiorum tertio: Sanitas erit umbilico tuo. id


3161. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 658 | Paragraph | SubSect | Section]

Ezech. 16, Umbilicus tuus non erat praecisus: significat extremam [?: im- ] diciem et deformitatem corruptionis humanae, [?: q- ] ibi per infantem â partu prorsus neglectum et [?: co- ] minatissimum depingitur. UMBRA, varia significat in Sacris literis, iuxta varias suas proprietates, quae sunt: tueri contra aestum, de pingere aut delineare suum corpus, esse quiddam leve, inane ac fugax, esse speciem tenebrarum, et aliae, Primum autem per metaphoram significat praesidium ac defensionem contra omnis generis adversa ac mala,


3162. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 659 | Paragraph | SubSect | Section]

textu plerunque idem nomen צל zel est. UNGERE verbum, per synecdochen aut metonymiam significat interdum, aliquem constituere in regem, aut etiam pontificatui inaugurare: quia tum sacerdotes, praesertim summi, tum etiam reges ungebantur quodam sacrato oleo aut unguento: ut de sacerdotibus prolixe legitur Exodi vigesimonono, et Levitici septimo: De regum porro unctione in libro primo Samuelis, et primo Regum saepe legitur, Quare etiam filius Dei ac redemptor humani generis, cum sit rex et sacerdos noster, vocatur unctus: hoc enim


3163. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 660 | Paragraph | SubSect | Section]

unctionem Scriptura declarat. Caeterum Psal. 133 dicit, perinde fratrum concordiam esse rem et gratam et salutarem, sicut oleum aut unguentum capiti infusum, et ad barbam stillans, tum penetratione, tum etiam fragrantia sua reficit ac exhilarat. Loquitur autem proculdubio de illo sacro ac preciosissimo oleo aut unguento, quo soli sacerdotes utebantur. UNICORNIS, aut MONOCEROS, anima laudacissimum et potentissimum, praebet quasdam similitudines. Ostendunt autem aliqui similitudinis rationem inter unicornem et persequutores, quod sicut unicornis nulla vi aut


3164. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 661 | Paragraph | SubSect | Section]

Alias etiam unum, [?: ] [?:-um ] vinum in diversis cyathis. Unum etiam dici, [?:-cunque ] unum quid agunt, patiuntur aut habent: [?: ] denique ad aliquid aliud, seu alterius respectu unum [?: ] quae significationes unitatis etiam in Sacris literis [?:-atae ] sunt. VOCARE קרא kara verbum significat clamare, [?: con-ri ] , clare legere: et alioqui etiam legere, [?: nomina- ] , [?:-ocare ] , aut accersere: aliquando etiam esse


3165. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 662 | Paragraph | SubSect | Section]

de te cognominemur, tuaeve uxores dicamur. Verum de hac loquutione supra in voce Nominis, et verbo Invocari diximus. Vocare significat invitare: sicut et Christus dicit, Cum facis convivium, noli vocare amicos divites, etc. Numeri vigesimoquinto, Et vocaverunt populum ad sacrificia deorum suorum. Vocare praeteritum, est, clare indicare illud. Isaiae quadragesimoquarto: Et quis, sicut ego, qui vocet quod praeteriit, annuncietque illud? id est, qui potest indicare modum creationis universi, et similia, hominibus plane ignota. Vocare famem: secundo Regum


3166. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 662 | Paragraph | SubSect | Section]

vigesimosexto. et 2. Petr. secundo. Canis reversus ad [?: ] suum: declaret foedissimam stulticiam eorum qui semel lapsi, peccatumque suum agnoscentes, denuo [?: ] revolvuntur. VORAGO, seu barathrum, aut immensus hiatus omnia devorans, solet in Sacris literis significare per metaphoram quidvis immensum ac inexhaustum. Genesis septimo, in descriptione diluvii, in propria significatione accipitur: Ipso die rupti sunt omnes fontes voraginis magnae, et fenestrae caeli apertae sunt: pro, [?: ] immensae cavernae aquarum quae sub


3167. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 664 | Paragraph | SubSect | Section]

qui ignorant maxime nota ac necessaria, seu qui non habent certum scopum ac finem totius vitae, vel etiam singulorum consiliorum et actionum, illi temere ac incassum oberrant et laborant, ac sine fructu defatigantur, multa temere molientes. URI, per metaphoram tam apud Latinos, quam in Sacris literis significat, tum cruciari, tum incendiis Venereis inflammari, secundae Corinthiorum undecimo: Quis scandalizatur, et ego non uror? id est, graviter de eius scandalo crucior. Porro primae Corinthiorum septimo: Melius est nubere quam uri, notam significationem habet. Sic etiam


3168. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 664 | Paragraph | SubSect | Section]

quam uri, notam significationem habet. Sic etiam ardere, incendi et flagrare amore dicitur aliquis. Urens ventus Iudaeis fuit orientalis, quia ex aridis et aestuosis locis spirabat, et ad eos perveniebat: Sicut contra, Italiam Boreae penetrabile frigus adurit. Saepe huius venti mentio fit in Sacris literis. Vulgata versio aliquoties vertit verbum צרף Zaraph per uro, quod alioqui proprie significat ex coquo, vel liquo: sicut argentarii solent aes purificatum. Psal. 26. Proba me Domine, et tenta me: ure renes meos, et cor meum. pro,


3169. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 664 | Paragraph | SubSect | Section]

aes purificatum. Psal. 26. Proba me Domine, et tenta me: ure renes meos, et cor meum. pro, examina et purifica, sicut aurifabri solent. Psalm. 57. Anima mea est inter leones, iacet inter urentes serpentes. id est, inter eos qui ardent furore et saevitia. URSUS, in Sacris literis ob ferociam et crudelitatem celebratur, secundo Samuelis decimo septimo: Amaro animo sunt sicut ursus orbatus in agro: id est, vehementer irati ob iniuriam, et desperati, eoque saevi. Sic Proverbiorum decimoseptimo: Occurrat, ursus orbatus in quempiam, et non stultus in stulticia


3170. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 665 | Paragraph | SubSect | Section]

haec est vera sententia et genuina versio: Cum fiduciam habemus in die iudicii, per hoc, aut ex hoc perficitur charitas in nobis. De quo loco et Hebraismis plenius dixi in Refutatione Maioris, Anno 1563 Ratisbonae edita et supra in voce FIDUCIA. UTER, similitudine sua aliquando in Sacris aliquid declarat. Sic proverbialiter videtur Christus loqui, cum dicit, Vinum vetus in utres veteres, et novum in novos infundendum: quo indicavit certam proportionem ac convenientiam inter auditores et disciplinam, instutionemve, observandam esse. De quare supra in Musto et vetere vino


3171. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 665 | Paragraph | SubSect | Section]

secundo: Ut quid percutiam te humi? Idem valet primo Paralipomenon vigesimoprimo: Ut quid erit hoc ad delictum Israeli? id est, cur hac re factoque Israel sibi accerset iram et poenas Dei? Matthaei vigesimoseptimo: Ut quid me dereliquisti? UVA acerba, aliquas similitudines in Sacris praestat: quarum prima est illud celebre proverbium, Ieremiae trigesimoprimo: Patres comederunt uvam acerbam, et dentes filiorum obstupuerunt. Quo dicto Iudaei accusabant Deum iniustitiae, quod se ob peccata et idololatrias suorum maiorum puniret. Verum Deus eos ibi redarguit, pronuncians


3172. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 666 | Paragraph | SubSect | Section]

infantia, ac si nutrix vestra essem, vosque in sinu foverem meo. Idem valet, Super te proiectus sum a vulva, Psalmo vigesimosecundo: Quis clausit ostiis mare, dum erupit ex vulva, et prodiit? id est, dum primum a me creatum est. Z ZELUS usitatissima in Sacris literis vox, tum Deo, tum piis, ac etiam impii tribuitur. Porro varie usurpatur, praesertim in novo Testamento. Zelus igitur ὁ ζῆλος, et alia ab eo derivata, ut [?: ] et ζηλώτης observavi


3173. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 667 | Paragraph | SubSect | Section]

iniquitatem. Psalmo septuagesimo tertio: Zelavi insanos, pacem impiorum videns. Hic videtur potius significare dolorem de eorum successu. Zelus est furor viri, Proverbiorum sexto. pro, zelotypia excitat iram et indignationem vehementissimam furoris instar. Verum quoniam haec vox tum Sacrarum literarum propria, tum et in multo earum usu est, adscribam etiam alterius cuiusdam accuratam eius expositionem. Est vox Graeca ζῆλος, ἀπὸ τοῦ ζηλοῦν. Significat autem istud verbum diligere, sed vehementer, ita ut dilectionem


3174. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 669 | Paragraph | Section]

in parabolis ad turbas, et sine parabolis non loquebatur eis. Nec mirandum, quod sermo divinus, Prophetarum, Apostolorumque ore prolatus, ab usitato illo hominibus scribendi modo multum recesserit, facilia in promptu habens, magna in interioribus suis continens: quia et revera fuit congruum, ut sacra Deo dicta â caeteris scripturis, sicut merito, ita et specie discernerentur: ne illa caelestium arcanorum dignitas passim atque indiscrete cunctis patesceret, sanctumque canibus et margaritas porcis exponeret: ut vere ad illius columbae argentatae modum, cuius posteriora specie auri


3175. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 669 | Paragraph | Section]

a catholica Ecclesiarum fide, Deum corpore determinari, qui sit invisibilis, incomprehensibilis, infinitus: requirendum est, qualiter ista per Spiritum sanctum figurali expositione referantur. Hic enim inveniuntur illa Dominici interiora templi, hic illa Sancta sanctorum. Corpus ergo Scripturae sacrae, sicut traditur, in litera est: anima, in morali sensu, qui tropicus dicitur: spiritus, in superiore intellectu, qui Anagoge appellatur. Quam triplicem Scripturarum regulam convenienter observat confessio Trinitatis, sanctificans nos per omnia, ut integer spiritus noster et anima et corpus


3176. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 669 | Paragraph | Section]

qua docti quique hanc caelestem Scripturarum philosophiam secundum historiam, secundum tropologiam, secundum anagogen disserendam putent. Quapropter Historia veritatem nobis factorum, ac fidem relationis inculcat: Tropologia, ad vitae emendationem mysticos intellectus refert: Anagoge, ad sacratiora caelestium figurarum secreta reducit. Sunt etiam qui allegoriam in hoc scientiae genere quarto in loco adiiciendam putent, quam gestorum narrationis umbram praetulisse confirment. Haec vero ipsa ex subiectis plenius manifestentur exemplis. Caelum est, secundum historiam, hoc quod


3177. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 672 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

sicut columbam. Item in aliam partem: Et factus est Ephraim quasi columba sine sensu, non habens cor. Turtur, Spiritus sanctus aut vir sanctus, aut intelligentia spiritalis. In Canticis canticor. Vox turturis audita est in terra nostra. Sed tunc columba Spiritus sanctus dicitur, quando scripturae Sacrae manifesta dissertio est: tunc vero turtur Spiritus sanctus intelligitur, cum Scripturae altis atque obscuris mysteriis elevantur. Milvus, significat (ut puto) rapacem, vel elatum. in Iob, secundum Hebraeos: Milvi abies domus est. Accipiter, interdum sanctus. ut puto, rapiens regnum Dei. In


3178. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 673 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

Pauper, humilis. In Evangelio: Et erat quidam Lazarus pauper. Et iterum: Beati pauperes spiritu. Et in malam partem, in Ps. Quia pauperes facti sumus nimis. Vestitus, habens baptismi vel fidei integritatem. In Evang. Et vidit ibi hominem non vestitum veste nuptiali. Nudus, carens baptismi sacramento, vel divino adiutorio. In Apoc. Tu autem nudus es, et miser. Et in bonam partem, in Evangel. Et reiecta inquit, syndone, nudus profugit ab eis. id est, nudus terrena facultate. Vivi, iusti. In Ps. Placebo Domino in regione vivorum. Et in alteram partem, in Solomone: Et laudavi magis


3179. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 674 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

In aliam partem: Oleum autem peccatoris non inpinguet caput meum. i. adulatio. Porcina, peccata. In Ps. Saturatus sum porcina. Azymum, sine fermento malitiae. In Apost. In azymis synceritatis et veritatis. Similago, puritas mentis, et fortitudo charitatis. In Levit. Si autem anima offert munus sacrificium Deo, similago sit munus eius. Subcinericium, humilitatis oblatio. In Gen. Festinanter conspergetres mensuras similaginis, et fac subcinericios. Lac, mentis synceritas. In Epist. Petri: Rationabile sine dolo lac concupiscite. Item in aliam partem: Lac vobis potum dedi, non escam: nondum


3180. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 674 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

Abscondit mulier in farinae sata tria. Mola, vitae conversatio. In Evan.Duae molentes in mola. Possunt et duo testamenta lapides molae significare, per quos labore disserentium [?: ] cum veteris instrumenti in farinam Evan. convertare. ¶ Haec igitur nomina cum in textu Sacrae lectionis occurrunt, ita vel maxime ut exprimuntur, apertioribus accipienda traduntur, licet in diversas plerunque significationes pro persona vel tempore vel loco exeant, atque in figuras locis congruas, pro ratione allegoricae interpretationis erumpant. Nam et abyssus intelligitur, sicut


3181. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 676 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

In Exod. Et fecerunt laminam auream, et inscripserunt in ea literas deformatas, signaculum sanctitatis Domini. i. nomen tetragrammaton Domini. Templum, corpus Domini, vel Sancti. In Apost. Vos enim estis templum Dei vivi. Altare fidei altitudo. In Ps. Tunc imponent super altare tuum vitulos. Sacrificium, oblatio iustitiae. In Psal. Sacrificate sacrificium iustitiae. Holocaustum, totus fide accensus. In Ps. Holocausta medullata offeram tibi. Hostia, Christus, vel anima dicata Deo. In Apost. Oblationem et hostiam Deo. Myrrha, mortalitatis indicium. In Ps. Myrrha et gutta et


3182. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 676 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

in ea literas deformatas, signaculum sanctitatis Domini. i. nomen tetragrammaton Domini. Templum, corpus Domini, vel Sancti. In Apost. Vos enim estis templum Dei vivi. Altare fidei altitudo. In Ps. Tunc imponent super altare tuum vitulos. Sacrificium, oblatio iustitiae. In Psal. Sacrificate sacrificium iustitiae. Holocaustum, totus fide accensus. In Ps. Holocausta medullata offeram tibi. Hostia, Christus, vel anima dicata Deo. In Apost. Oblationem et hostiam Deo. Myrrha, mortalitatis indicium. In Ps. Myrrha et gutta et casia a vestimentis tuis. Unguentum, diffusa nominis


3183. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 676 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

literas deformatas, signaculum sanctitatis Domini. i. nomen tetragrammaton Domini. Templum, corpus Domini, vel Sancti. In Apost. Vos enim estis templum Dei vivi. Altare fidei altitudo. In Ps. Tunc imponent super altare tuum vitulos. Sacrificium, oblatio iustitiae. In Psal. Sacrificate sacrificium iustitiae. Holocaustum, totus fide accensus. In Ps. Holocausta medullata offeram tibi. Hostia, Christus, vel anima dicata Deo. In Apost. Oblationem et hostiam Deo. Myrrha, mortalitatis indicium. In Ps. Myrrha et gutta et casia a vestimentis tuis. Unguentum, diffusa nominis Christi


3184. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 676 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

illud, ut depromerentur cuncta quae se in utramque partem gemina significatione diffundunt. De numeris. X. Sane his nominibus absolutis, numeros quoque breviter digeramus, quos mystica exemplorum ratio inter sacratos celebriores fecit. I. Hic numerus ad unitatem Deitatis refertur. In Pentateucho: Audi Israel, Dominus Deus tuus unus est. II. Ad duo testamenta. In Regnorum: Et fecit in Dabir duo Cherubin, decem cubitorum magnitudine. III. Ad trinitatem. In Ioi epistola: Tria sunt


3185. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 677 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

omnib. Dominus requievit. In Gen. Et requievit Deus die septimo, ab omni opere quod patrarat. VIII. Ad diem Dominicum resurrectionis, id est, octavum. In titulo Psal. In finem pro octava. IX. Ad Sacramentum, quod hora nona Dominus spiritum emisit. In Evang. Et circa horam nonam clamavit IESUS voce magna. X. Ad Decalogum, id est, decem verba, quae in Tabulis duabus scripta sunt. In Psal. Decachordo psallam tibi. XI. Ad Apostolos. In Evang. Undecim autem Apoli abierunt in


3186. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 677 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

Et circa horam nonam clamavit IESUS voce magna. X. Ad Decalogum, id est, decem verba, quae in Tabulis duabus scripta sunt. In Psal. Decachordo psallam tibi. XI. Ad Apostolos. In Evang. Undecim autem Apoli abierunt in Galilaeam. XII. In Evang. Duodecim autem nomina haec sunt. XIIII. Ad sacramentum Dominicae generationis. In Evang. Abraham usque ad David generationes sunt quartuordecim. XV. Ad quindecim gradus templi. XVI. Ad numerum prophetarum. XXII. Ad sacramentum divinorum voluminum, secundum literas Hebraeorum. XXIIII. Ad mysterium numeri seniorum in Apoc. Et


3187. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 677 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

In Evang. Undecim autem Apoli abierunt in Galilaeam. XII. In Evang. Duodecim autem nomina haec sunt. XIIII. Ad sacramentum Dominicae generationis. In Evang. Abraham usque ad David generationes sunt quartuordecim. XV. Ad quindecim gradus templi. XVI. Ad numerum prophetarum. XXII. Ad sacramentum divinorum voluminum, secundum literas Hebraeorum. XXIIII. Ad mysterium numeri seniorum in Apoc. Et super thronos viginti et quatuor seniores. XXX. Ad fructus fidelium coiugiorum. In Evang. Et dabunt fructum aliud centesimum, aliud sexagesimum, aliud tricesimum. XXXIII. Ad mysterium


3188. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 677 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

centesimum, aliud sexagesimum, aliud tricesimum. XXXIII. Ad mysterium aetatis, qua Dominus in carne versatus est. In Apost. Sicut quibusdam ex hoc videtur, donec occurramus in unitate fidei, et agnitionis filii Dei, in virum perfectum, in mensuram aetatis plenitudinis Christi. XL. Ad quadragesimae sacramentum. In Evang. Et agebatur a spiritu in deserto diebus quadraginta. XLII. Ad numerum in eremo mansionum, vel ad numerum generationum quae ab Abraham sunt usque ad Dominum IESUM Christum. L. Ad Pentecosten. In Act. Apost. Et cum complerentur dies Pentecostes. LX. Ad fructum viduis sive


3189. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 677 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

fructum, aliud sexagesimum. LXXII. Ad numerum presbyterorum Moisi, vel discipulorum quos Dominus elegit. In Evang. Posthaec autem designavit Dominus et alios septuaginta duos, et misit illos binos. C. Ad martyrum fructum, sive virginum. In Evang. Dabunt fructum aliud centesimum. Hos igitur certos sacratosque numeros exempli tantum causa protulimus. Sunt verô praeter hos plurimi, vel pene omnes sacrati: qui quomodo fiant, ipse divinae lectionis scrutator invenies. EUCHERII EPISCOPI LUGDUNENSIS


3190. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 677 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

In Evang. Posthaec autem designavit Dominus et alios septuaginta duos, et misit illos binos. C. Ad martyrum fructum, sive virginum. In Evang. Dabunt fructum aliud centesimum. Hos igitur certos sacratosque numeros exempli tantum causa protulimus. Sunt verô praeter hos plurimi, vel pene omnes sacrati: qui quomodo fiant, ipse divinae lectionis scrutator invenies. EUCHERII EPISCOPI LUGDUNENSIS IN LIBRUM SECUNDUM INSTRUCTIONUM, PRAEFATIO AD SALONIUM. QUONIAM, fili charissime,


3191. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 677 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

aperiens, vel apertus. Esebun, cogitatio, sive cingulum moeroris. Achilon, vivens Deo, vel videns Deum. Abdo, servus eius. Samson, sol eorum, vel solis fortitudo. Dalila, pauperculavel situla. Eli, Deus meus. Samuel, nomen eius Deus. Saul expetitus, sive petitio. Iessai, insulae holocaustum vel sacrificium. David, desiderabilis, sive fortis manu. Ionatan, columbae donum, vel Domini donum. Abesalom, pater pacis. Salomon, pacificus. Idem Ecclesiastes: id est, concionator. Idem et Idida, id est, dilectus Domini. Roboam, latitudo populi. Abia, pater Dominus. Asa, tollens, sive sustollens.


3192. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 678 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Gehennon, quae est iuxta murum Hierusalem. Hebraei, transitores. Sadducaei, iustificati. Pharisaei, divisi. Galilaei, volubiles. Samaritae, custodes, eo quod â Babyloniis illic ad custodiam collocati sint Iudaeorum. ¶ Cum in caeteris, tum et in hoc abundanter liquet, scriptura omnis sacra quam vere divina sit, ac plena mysteriis, quando ita congruant reb. nomina, effectibusque respondeant. Sicut David, quam exprimitur in Latinum fortis manu: utique fortiss. omnib. fere bellis extitit. Solomon, pacificus: utique in pace regnum administravit. Daniel, iudicium Dei utique in


3193. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 679 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

superius sunt, Graeca sunt maxime. Item in Ezech. extrema parte, in visione civitatis, in veteri translatione habet Pasto foria, in nova Gaxophylacia: i. cellulas parvas. Thee, talamos. Aileu, frontem. Aelaucooth, vestibulum. Polyandron, multitudines. Spitamis, palmus. Gissus, definitio. Maraa, sacrificium. In Regum: Cinotasia, simulachra, quae Graece μορφώματα. Sed haec hactenus. Nunc etiam illud accipe, ut quaedam nomina prius Scriptura [?: ] , et ut nunc vocentur. De


3194. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 684 | Paragraph | Section]

Canis ib. 62 Canem mortuum persequi 99. 2 canis caput ib. 11 canes muti ib. 20 a Canibus comedi ib. 24 canis ad vomitum ib. 28 canem apprehendere auribus ib. 30 canem sacrificare ib. 35 canibus et porcis sanctum dari [?: ] Canicies [?: ] Canere [?: ] Cantio, vel Canticum [?: ] cantici verba dicere [?: ] cantica


3195. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 691 | Paragraph | Section]

] . 7 Fides [?: ] . [?: ] [?: ] quid Latinis usitate significet ib. 60 [?: ] [?: ] Sacris literis qd significet 307. 60 [?: ] , [?:-ox ] [?: Gr-ca ] 308. 6 [?: ] 309. 27 [?: ] ib. 41 [?: ] 320. 30 [?: ] 326. 66


3196. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 694 | Paragraph | Section]

venire, vel intrare [?: ] [?:-quo ] ib. 48. 49 iudicia removere [?: ] . 54 iudicii Deus [?: ] . 57 iudicium ad iustitiam reverti [?: 4-4 ] . [?: ] Iuge sacrificium [?: 4-5 ] . [?: ] Iugum [?: ] . [?: ] iugum super vaccas ascendere [?: ] . [?: ] in Iugum alicuius collum inducere [?: ] . [?: ] . et 27


3197. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 694 | Paragraph | Section]

[?: ] . [?: ] Iustitia [?: ] [?: ] iustitiae nostrae Deus 490 47 iustitiae habitaculum [?: ] . [?: ] iustitiae portae ib. [?: ] iustitiae sacrificia ib. 68 iustitiam ante Deum ambulare [?: 4- ] [?: ] iustitiam annunciare [?: ] . [?: ] pro Iustitia clamare [?: ] . [?: ] iustitiae semitae [?: ]


3198. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 702 | Paragraph | Section]

vasa ib. 58 opus cogitationis ib. 59 opus fortitudinis ib. 63 opus manuum alicuius 794. 38. 39 opus durum ib. 63 operibus magnus ib. 65 operibus malus homo ib. 67 in Opere sacro 795. 7 in Opere suo aliquid facere ib. 9 opus facere in aquis ib. 12 opus olivae mentiri ib. 13 operari pro domo sua ib. 20 opera praeparari Deo ib. 17 operari aliquibus sagittas suas


3199. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 705 | Paragraph | Section]

Perpendiculum ib. [?: ] perpendiculum extendere ib. [?: ] [?: ] ibid. 21 [?:-petuitatis ] sacrificium ibid. 53 Persequi ibid. 56 [?: Perso- ] 885. 7 [?: ] 886. 56 [?: Pe-go ] ib. 66 [?: Pe-io ] 887. 6 [?:


3200. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 707 | Paragraph | Section]

59 recordari Deum alicuius, vel aliquorum 1014. 3. 4 recordare diei sabbati, ut sanctifices illum ibid. 23 recordari Deum peccatorum ib. 20 recordari Deum sanguinis innocentis ib. 25 recordari Deum sacrificiorum ib. 26 Rectum ibid. 36 rectum aliquid esse, aut videri in oculis alicuius ibid. 56 rectus homo 1015. 15 rectum cor ibid. 31 Redarguo 1016. 57


3201. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 708 | Paragraph | Section]

[?: ] sacco et nigredine caelum induere ib. [?: ] in Sacculum perforatum mercedem reponere ibid. [?: ] Sacerdos ibid. [?: ] sacerdotum principes 1059. 34 Sacramentum 1060. [?: ] Sacrarium 1061. [?: 4- ] Sacrifico ibid. 47 Sacrificium ibid. [?: ] sacrificia pacifica ibid. [?: ]


3202. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 708 | Paragraph | Section]

ib. [?: ] in Sacculum perforatum mercedem reponere ibid. [?: ] Sacerdos ibid. [?: ] sacerdotum principes 1059. 34 Sacramentum 1060. [?: ] Sacrarium 1061. [?: 4- ] Sacrifico ibid. 47 Sacrificium ibid. [?: ] sacrificia pacifica ibid. [?: ] sacrificia pro peccato ibid. [?: ]


3203. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 708 | Paragraph | Section]

perforatum mercedem reponere ibid. [?: ] Sacerdos ibid. [?: ] sacerdotum principes 1059. 34 Sacramentum 1060. [?: ] Sacrarium 1061. [?: 4- ] Sacrifico ibid. 47 Sacrificium ibid. [?: ] sacrificia pacifica ibid. [?: ] sacrificia pro peccato ibid. [?: ] sacrificia holocausta


3204. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 708 | Paragraph | Section]

[?: ] Sacerdos ibid. [?: ] sacerdotum principes 1059. 34 Sacramentum 1060. [?: ] Sacrarium 1061. [?: 4- ] Sacrifico ibid. 47 Sacrificium ibid. [?: ] sacrificia pacifica ibid. [?: ] sacrificia pro peccato ibid. [?: ] sacrificia holocausta ibid. [?: ]


3205. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 708 | Paragraph | Section]

[?: ] sacerdotum principes 1059. 34 Sacramentum 1060. [?: ] Sacrarium 1061. [?: 4- ] Sacrifico ibid. 47 Sacrificium ibid. [?: ] sacrificia pacifica ibid. [?: ] sacrificia pro peccato ibid. [?: ] sacrificia holocausta ibid. [?: ] sacrificium iuge ibid. [?: ]


3206. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 708 | Paragraph | Section]

Sacramentum 1060. [?: ] Sacrarium 1061. [?: 4- ] Sacrifico ibid. 47 Sacrificium ibid. [?: ] sacrificia pacifica ibid. [?: ] sacrificia pro peccato ibid. [?: ] sacrificia holocausta ibid. [?: ] sacrificium iuge ibid. [?: ] sacrificium laudis [?: ] [?: ]


3207. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 708 | Paragraph | Section]

[?: 4- ] Sacrifico ibid. 47 Sacrificium ibid. [?: ] sacrificia pacifica ibid. [?: ] sacrificia pro peccato ibid. [?: ] sacrificia holocausta ibid. [?: ] sacrificium iuge ibid. [?: ] sacrificium laudis [?: ] [?: ] sacrificium iustitiae ibid. [?: ]


3208. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 708 | Paragraph | Section]

Sacrificium ibid. [?: ] sacrificia pacifica ibid. [?: ] sacrificia pro peccato ibid. [?: ] sacrificia holocausta ibid. [?: ] sacrificium iuge ibid. [?: ] sacrificium laudis [?: ] [?: ] sacrificium iustitiae ibid. [?: ] sacrificium rationale ibid. [?: ]


3209. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 708 | Paragraph | Section]

pacifica ibid. [?: ] sacrificia pro peccato ibid. [?: ] sacrificia holocausta ibid. [?: ] sacrificium iuge ibid. [?: ] sacrificium laudis [?: ] [?: ] sacrificium iustitiae ibid. [?: ] sacrificium rationale ibid. [?: ] sacrificare sagenae [?: ] . [?: ] Sadai


3210. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 708 | Paragraph | Section]

sacrificia pro peccato ibid. [?: ] sacrificia holocausta ibid. [?: ] sacrificium iuge ibid. [?: ] sacrificium laudis [?: ] [?: ] sacrificium iustitiae ibid. [?: ] sacrificium rationale ibid. [?: ] sacrificare sagenae [?: ] . [?: ] Sadai ibid. [?: ] Sadducaeus 1064


3211. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 708 | Paragraph | Section]

sacrificia holocausta ibid. [?: ] sacrificium iuge ibid. [?: ] sacrificium laudis [?: ] [?: ] sacrificium iustitiae ibid. [?: ] sacrificium rationale ibid. [?: ] sacrificare sagenae [?: ] . [?: ] Sadai ibid. [?: ] Sadducaeus 1064 [?: ] Sagitta ibid. [?:


3212. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 708 | Paragraph | Section]

sacrificium iuge ibid. [?: ] sacrificium laudis [?: ] [?: ] sacrificium iustitiae ibid. [?: ] sacrificium rationale ibid. [?: ] sacrificare sagenae [?: ] . [?: ] Sadai ibid. [?: ] Sadducaeus 1064 [?: ] Sagitta ibid. [?: ] Sal ibid. [?: ]


3213. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 713 | Paragraph | Section]

[?: V---is ] ib. 60 [?: V----bus ] consumi homines 1261. 7. 8 vespera ib. 35 vespera aspiciens ib. 36 vespere et mane ib. 39 vespere duae ib. 51 vespertimum sacrificium 1262. 15 Vestigia ib. 25 vestigia alicuius arripere ibid. vestigia Dei stillare pinguedinem ibid. 30. 31 Vestimentum ib. 46 vestimenti oram expandere super aliquam


3214. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 715 | Paragraph | Section]

1310. [?: 6- ] Zizania 1311. [?: ] VOCUM ET PHRASIUM INDICIS FINIS. LOCORUM SACRAE SCRIPTURAE VETERIS ATQUE NOVI TESTAMENTI, QUORUM PAULO UBERIOR EXPLICATIO IN HOC OPERE HABETUR, INDEX. Primus numerus Paginam, secundus Versum significat.
GENESIS. IN principio creavit Deus caelum et terram 956. 25


3215. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 716 | Paragraph | Section]

22. Dixit rex Moab ad seniores Madian de Israelitis: Nunc lambet, etc. 516 57 23. Non accubabit, donec comederit, etc. 936. 41 Moriatur anima mea morte iustorum, etc. 677. 63. 64 Dicit Bileam secedens a sacrificio Balam, se velle occurrere Deo, et ipsum occursurum sibi 766 9 10 24. Stella orietur ex Iacob 1172 56 Defluent aquae ex situla Iacob 49. 21 31. Quicquid transit in ignem, facite transire perignem 405. 17 35. Testis unus non


3216. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 718 | Paragraph | Section]

me de monte sanctitatis suae 668. 22 4. Signatum est lumen vultus tui super nos 1140 17. 18 Usque quo diligetis inane, quaeretis mendacium? 440. 66 Filii viri, usque quo gloriam meam in ignominia? etc. 1236. 45 Sacrificate sacrificia iustitiae 490. 68 Quis ostendet nobis bonum, etc. 998. 29 Exaudi me Deus iustitiae meae 490. 48 Irascimini, et nolite peccare 472. 49 5. In multitudine misericordiae tuae intrabo in domum tuam,


3217. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 718 | Paragraph | Section]

me de monte sanctitatis suae 668. 22 4. Signatum est lumen vultus tui super nos 1140 17. 18 Usque quo diligetis inane, quaeretis mendacium? 440. 66 Filii viri, usque quo gloriam meam in ignominia? etc. 1236. 45 Sacrificate sacrificia iustitiae 490. 68 Quis ostendet nobis bonum, etc. 998. 29 Exaudi me Deus iustitiae meae 490. 48 Irascimini, et nolite peccare 472. 49 5. In multitudine misericordiae tuae intrabo in domum tuam, etc.


3218. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 719 | Paragraph | Section]

suum nobiscum 595 11. 12 68. Si iacueritis in medio ollarum, etc. 783. 13. 14 Deus mirabilis est in sanctis suis 654. 65. 66 Deus habitare facit unicos in domo: vide UNICUS. Viderunt incessus tuos Deus, incessus Dei mei in sacrario 441. 62. 63 Domini sunt exitus mortis 675. 42 Alba facta est veluti nix in Salmon 721. 35. 36 Si iacueritis inter medios cleros 133. 18 69. Da peccatum super peccatum eorum 420. 20 Peregrinus sum filiis matris meae


3219. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 723 | Paragraph | Section]

palmo dimensus est 649. 2 Omnis vallis exaltabitur 1235. 44. 45 41, 48. Primus et novissimus ego sum 739. 11 Non clamabit, scilicet Messias, in plateis, etc. 1143. 8. 9 10 etc. 43. Non feci servire in incenso aut sacrificiis, vos autem fecistis me servire in peccatis vestris 755 [?: ] etc. Puer tuus primus peccavit, et interpretes tui inique agerunt 835. 6. 7 43 Vocavi nomen tuum, Meus es tu 727. 33 Dedi precium redemptionis tuae


3220. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 725 | Paragraph | Section]

65 66 etc. Antichristus putabit se posse mutare tempora et legem [?:--97 ] . 10. 11 De parvo cornu quartae bestiae, quae habebat oculum, etc. Vide CORNV. [?: ] 9. Praedicit Antichristum ablaturum iuge sacrificiae 1062. 9. 10 Super intellectum prosperabit dolum in manu sua etc. 20. 21 [?: ] [?: ] [?: ] Et stabit desolatio abominationis in loco sancto 213. 15 Abominatio desolationis futura est iuxta alas


3221. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 725 | Paragraph | Section]

etc. 286. 30. 31 etc. 4 Tuus populus est, sicut contradicentes sacerdoti [?: ] . 39 6 Propterea vulneravi eos per prophetas, etc. 765 [?: ] . 12 [?: ] Misericordiam volo, et non sacrificium 1062. 47. 48 [?: ] Dies regis nostri aegrotare fecerunt principes utre [?: ] 1305. 44. 45 [?: ] Quia ventum seminaverunt, et metent turbinem [?:--5 ] . 58. 59 ascenderunt ad Assur, ut onager


3222. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 728 | Paragraph | Section]

etc. 596. 45. 46 Stulte, hac nocte auferetur a te anima tua, et ista quae parasti, etc. 461. 52. 53 Vendite bona vestra, et date eleemosynam 1240. 14. 15 13 Dicitur Pilatus quorundam Galilaeorum sanguinem miscuisse cum sacrificiis eorum 655. 38. 39 etc. Dico autem vobis, quia non videbitis me, donec venerit tempus cûm dicetis, Benedictus qui venit in nomine Domini 253. 54 14 Qui non renunciat omnibus rebus suis, etc. 1033. 5 etc.


3223. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 732 | Paragraph | Section]

] 5 Redimentes tempus 1194. 26. [?: 2- ] Excitare, qui dormis, etc. 680. [?: 5- ] Nolite inebriari vino, sed impleamini spiritu 258. 43. [?: 4- ] Magnum hoc est mysterium. vide in voce SACRAMENTUM. 6 adversus mundi rectores 695. [?: 6- ] Calceati pedes in praeparatione Evangelii pacis [?: 94- ] 39. 40 Cincti baltheo veritatis, etc. 588. 67 [?: et- ] Et orate pro me, ut


3224. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 732 | Paragraph | Section]

etc. 53. 25 [?: et- ] Factusque est obediens patri usque ad mortem, mortem vero crucis 753. 52. 53 etc Cum timore et tremore operemini salutem vestram 789. 19. 20 Quinetiam si pro libamento offerar, super hostis et sacrificio fidei, etc. 1062. 55. [?: 5- ] 3 Quorum gloria, in ignominia 364 [?: 4- ] Haec omnia pro reiectamentis habeo. vide REIECTAMENTUM. Si quo modo occurram ad resurrectionem mortuorum 767. 22. 23


3225. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 734 | Paragraph | Section]

86. 59 20 Mors et infernus dederunt mortuos suos [?: 68- ] . [?: 3- ] 21 Mors ultra non erit ib. 34. 22 Praedicitur futurum, ut Satanas vinciatur mille annis, etc. 651. 11. 11 LOCORUM SACRAE SCRIPTURAE INDICIS FINIS. VERBORUM ET RERUM IN HOC LIBRO PRAECIPUE NOTABILIUM INDEX. Primus numerus Paginam, secundus Versum


3226. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 737 | Paragraph | Section]

uvam acerbam, et filiorum dentes stupere: proverbialis sententia apud Iudaeos 145. 69 concussio, ut a Iurisperitis definiatur 154. 60 coniunx unde, et cur sic dicatur 486. 35 etc. concupiscentia quid sit? 153. 60 confirmatio, sacramentum pontificium 156. 54 confessio Christi 157. 5 confessio peccatorum ib. 53 etc. confessio, sit ne perinde necessaria ad salutem ac fides ipsa nec ne? 19. 12 confessio cur tanta severitate a nobis requiratur. vide


3227. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 737 | Paragraph | Section]

confessio Christi 157. 5 confessio peccatorum ib. 53 etc. confessio, sit ne perinde necessaria ad salutem ac fides ipsa nec ne? 19. 12 confessio cur tanta severitate a nobis requiratur. vide verbum NEGO concionum sacrarum primarius usus 10. 13 de Conscientia 163. 42 conscientia mille testes, Proverbium 164. 64 de Concubinis in vetere Testamento 151. 10 consilia religionis 167. 8 contritio 907. 4 etc.


3228. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 739 | Paragraph | Section]

et quid sit 302. 8 etc. fermentum quid Christo et Paulo significet 305. 13 etc. fermentum triplex in Scriptura 305. 33
FIDES. Fides Latinis quid sit 307. 48 quomodo accipiatur in Sacris literis ib. 67 maxime in novo Testamento 312. 15 fidei definitio 140. 54 et 308. 55 et [?: ] . [?:-7 ] et 323. 27 fidei comparatio cum navibus, [?: ple-s ] velis navigantibus 903. 59, 60 etc.


3229. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 739 | Paragraph | Section]

26 filium suum quare Deus in hunc mundum miserit 752. 65. 66 etc. filius perditionis Antichristus 874. 11 12 etc. filios seculi et filios lucis quos Christus nominet 331. 42. 43 flagellum cur pro inflictis plagis sacrae literae ponant 335. 67 de fluviis hortorum delicatorum. vide voculam NILUS. foedus unde dictum 338. 51 quid significet ib. 56 quotuplex ib. 57 quod sit foedus Dei quod pepigit nobiscum 339. 22 foedus quod est inter Deum et homines, quare ab


3230. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 740 | Paragraph | Section]

et libere, regnavit 6. 56 haereseos nomen valde aptum falsae doctrinae 1103. 3 haereses qui proprie cultus appellentur 384. 61 haereticos ac seductores cur D. Petrus labes et maculas piorum vocet 599. 37 etc. Halberstadii sacrifici qualem ritum in Quadragesima servent 421. 16 Harpocratis dictum 620. 52 εὑρίσκειν 468. 27 εὕρημα 467. 33 Hierusalem 385. 16


3231. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 740 | Paragraph | Section]

in Quadragesima servent 421. 16 Harpocratis dictum 620. 52 εὑρίσκειν 468. 27 εὕρημα 467. 33 Hierusalem 385. 16 Hierusalem quae habeat in sacris literis synonyma ib. 57 etc. Hieronymi, Origenis et horum sectatorum error 791. 4 Hierosolymam cur Ariel, id est, leo Dei, Isaiae XXIX significet 532. 58 Hierusalem nomina quae sint 385. 62 Hierusalem solium Domini 386.


3232. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 740 | Paragraph | Section]

id est, leo Dei, Isaiae XXIX significet 532. 58 Hierusalem nomina quae sint 385. 62 Hierusalem solium Domini 386. 22 hircus cur pro duce aliquando ponatur ib. 26 hircum cur Daniel Alexandrum magnum vocet ib. 32 hodie in Sacris literis quid significet ib. 51 hoedus quid Christo significet 387. 29 holocaustum synecdochice poni pro quovis sacrificio ib. 40 etc. Homerus suum Iovem cur ad Aethiopas ableget 634. 8. 9 etc. homo non


3233. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 740 | Paragraph | Section]

22 hircus cur pro duce aliquando ponatur ib. 26 hircum cur Daniel Alexandrum magnum vocet ib. 32 hodie in Sacris literis quid significet ib. 51 hoedus quid Christo significet 387. 29 holocaustum synecdochice poni pro quovis sacrificio ib. 40 etc. Homerus suum Iovem cur ad Aethiopas ableget 634. 8. 9 etc. homo non renatus cur dicatur corpus peccati 187. 26 etc. homo animalis 388. 65. 66 etc. homo vetus et


3234. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 740 | Paragraph | Section]

suum Iovem cur ad Aethiopas ableget 634. 8. 9 etc. homo non renatus cur dicatur corpus peccati 187. 26 etc. homo animalis 388. 65. 66 etc. homo vetus et novus ib. 50 et alibi saepius. homo praecipuum sacrarum literarum subiectum 387. 46 homo commune nomen utrique sexui ib. 55 hominis innata perversitas paucissimis hominibus nota 10. 22 circa quae versetur ib. 23 hominis primariae partes quae 388. 68. 69 hominem in


3235. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 740 | Paragraph | Section]

versetur ib. 23 hominis primariae partes quae 388. 68. 69 hominem in Hebraica lingua quatuor primaria nomina habere 391. 43 etc. hominem in quot partes principales Scriptura dividere soleat 389. 7 hysopi apud Iudaeos in sacris usus 399. 64 hysopo quatenus se aspergi David oret 400. 2 hysopo Mosen, sanguine foederis madefacto totum populum aspersisse ib. 3
I ὑπομονὴ 838. 61 vide vero totum


3236. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 740 | Paragraph | Section]

errorem [?: de- ] sa iustitia potenter redarguit. [?: ] . 14 imputationis varia significata [?:-bellam ] distributa 417 et 4. [?: ] imputare verbum unde sumpt. 419. 6 imputare verbum quomodo in Sacris literis exponatur ib. 14 imputare alicui iustitiam, dupliciter accipiendum 422. [?: ] imputativam iustitiam Christi acversarii negant et damnant [?: ] . [?: ] imputatio [?: 41- ] [?: ]


3237. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 741 | Paragraph | Section]

Iudas a Christo diabolus vocatus 229. 55 iudicis officium in iudicando 885 34 iudicare aliena dicta aut facta 476 46 unde hoc malum oriatur ibid. 55 iudicia Dei cur ita dicantur 479 50 etc. iuge sacrificium 485. 1 quomodo hoc aboleat Antichristus ibid. 5 etc. iurare quid sit 486. 48 iurare quo ritu veteres soliti sint 487. 19. 20 etc. iuramenti finis et usus ibid. 22


3238. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 741 | Paragraph | Section]

iuris sive liciti sex gradus 573. 30 Iustitia 487. 50 iustitiae etymon 488. 21 iustitiae vocabulum nonnunquam infusam quoque iustitiam aut renovationem internam, quae veteri homini opponitur, significare 498. 21 iustitiae plures in Sacris literis inter se collatae 498. 36 iustitia philosophica 487. 55 etc. iustitia Theologica 488. 10 iustitia universalis ibid. 36 iustitia particularis 489. 5 iustitia adhuc particularior


3239. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 742 | Paragraph | Section]

pedum discipulorum 526. 44 etc. lotionis pedum Apostolicorum multiplex mysterium 891: 6 etc. Lucilii carmen 1244. 45 lucis vox tribuitur Christo tribus de causis 693. 20 lumen et lux duae voces quomodo in Sacris literis accipiantur 594. 12 lugentium mos quis olim fuerit 126 42 Lutherus unus ex summis et eximiis doctoribus, caeteris cognitione Sacrarum rerum et prophetiae excellentioribus, etc. 972. 60. 61 Lutherus cum potestate suo munere


3240. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 742 | Paragraph | Section]

1244. 45 lucis vox tribuitur Christo tribus de causis 693. 20 lumen et lux duae voces quomodo in Sacris literis accipiantur 594. 12 lugentium mos quis olim fuerit 126 42 Lutherus unus ex summis et eximiis doctoribus, caeteris cognitione Sacrarum rerum et prophetiae excellentioribus, etc. 972. 60. 61 Lutherus cum potestate suo munere functus 928. 12 Lutheri praeclarum dictum de philosophiae studio 893. 64 Λύτρον vocabulum Graecum.


3241. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 743 | Paragraph | Section]

misericordia Dei immensa, dato pro nobis filio declarata. vide in voce FIDES. misericordiae vasa 659. 18 missam suam Papistae unde stabilire conentur 777. 27 missae vocabulum unde deductum 663. 7 etc. mites in Sacris literis qui dicantur 662. 11. 12 modestia 664. 39 monachorum accersitae afflictiones 683 24 etc. Monachorum error ibid. 26 Monhemius contra Colonienses 869. 44 etc. Mori ac


3242. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 743 | Paragraph | Section]

Nobili quodam simplici et rudi 1243. 55 etc. nomen quid proprie significet 722 29 etc. nomen Dei quid ibid. 37 nomen cur toties ponatur pro ipso Deo 723. 14. 15 nominativus seu rectus saepius in Sacris pro vocat. positus 689. 5 noctis vocabulum quare pro inscitia aut absentia verae doctrinae ponatur 740. 26 cur pro rebus adversis ibid. 41 noticiae verba quid Hebraeis ut plurimum significent 405. 50 noticiae verba et nomina in Sacris


3243. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 743 | Paragraph | Section]

in Sacris pro vocat. positus 689. 5 noctis vocabulum quare pro inscitia aut absentia verae doctrinae ponatur 740. 26 cur pro rebus adversis ibid. 41 noticiae verba quid Hebraeis ut plurimum significent 405. 50 noticiae verba et nomina in Sacris literis quid significent 732. 64 de Noticiae verbis ac nominibus regula 326. 52 noticiae naturales 558. 67 noticia suiipsius Dei donum est 10. 18 noticia Dei, quae quidem hominib. contingit, triplex. quaere in verbo NOVI.


3244. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 743 | Paragraph | Section]

quid sit 755. 6 oblatio, seu oblatus esse, quomodo Christus dicatur 777. 44 obmutescere quomodo tum piis tum impiis tribuatur. vide OBMUTEO. obolus quid 758. 45 obsequium Latinis quid 760. 32 obsonium quid 762. 37 quare in Sacris literis pro toto stipendio ponatur ibid. 44 oculi quare olim mortuis claudebantur 774. 28 oleris et graminis metaphora quomodo impiorum conditio et sors pingatur 783. 29 olei usus et vis. vide in OLEUM. oleum laeticiae


3245. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 743 | Paragraph | Section]

necessaria 712. 52 opera non tantum caeremonialiaverumetiam moralia, a iustificatione exclusa 790. 57 etc. opera legis quid 795. 68 opera legis cur non iustificent 790. 69 orationis variae species 797. 18 ordo, sacramen. Papisticum 800. 33 etc. orientalium populorum mos, exhibentium aliis, dignitate praestantibus, honorem et reverentiam 23. 56 originalis iustitia 493. 4 orphanorum Deus, cur Iehova dicatur 802. 34 Osiandri error


3246. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 744 | Paragraph | Section]

Latinis quid significet 885. 20 personam theologi quid vocent ibidem 7 personam accipere, qualis locutio 296. 2 personam Deus non accipit 296 18. 19 pes quare pro affectu ponatur 888 54. 55 pharisaei quare nominati sacrarum scripturarum interpretes 459 12 pharisaei quomodo obscurarint faciem 759. 35 etc. philautiae vitium 893. 27 philosophia a Paulo reprehensa, quod imperitos a veritate abducat ibid. 33 etc.


3247. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 745 | Paragraph | Section]

cur Deus appellatus 952. 52 princeps mundi Satan cur vocetur 953. 41 princeps tenebrarum quare Satan dicatur 1197. 59 principia de nero Deo, eiusque providentia hominum menti inscripta nulla 563. 18. 19 etc. prophetae in sacris literis quid commmuniter significent 971. 50 etc. prophetarum in Scripturis synonymae appellationes ib. 8 et versic. seqq. prophetiae seu verbi Dei usus 9. 70 prophetarum et apostolorum doctrina cur fundamentum dicta 353. 29


3248. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 745 | Paragraph | Section]

peccata, quomodo dicatur 1030. 44 remissio peccatorum gratuita teste Dominico Soto 16 55 etc. remissio peccatorum, aliaque beneficia Christi, nequaquam Novum testamentum vocari debent 340. 20 renascendi, renovandi et regenerandi verbis, cur sacra Scriptura utatur 1030. 60 etc. regeneratio latius patet renovatione 1031. 70 et 1032. 1 etc. renibus cur rationales et religiosi motus tribuantur 1302 49 renovatio seu conversio piorum cur dicatur creatio 188. 66


3249. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 745 | Paragraph | Section]

970. 57 de Repudio 1034. 60 repudium et divortium quid differant ibid. 65. 66 in Repudii libellis qua olim forma usi 1035. 9. 10 etc. res et homines triplices 964. 53 54 respiciendi verbum, in sacris literis duplicatam figuram habet 1038 52. 53 respondere Deus dicitur exaudiendo, idque tripliciter 1040. 58 59 resurrectio mortuorum cur ita dicatur 1041. 39 resurrectio mortuorum quare futura ibid. 43 resurrectio ex


3250. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

in novo Testamento 1063. 22 sacerdotum quae fuerint olim officia 1059. 26 sacerdotibus in templo quare Christus latronis vocabulum obii ciat 524. 25 sacerdotes, publici religionis ministri, nusquam in novo Testamento vocantur 1058. 10. 11 sacramenti voce cur veteres theologi sint usi 1060. 49 in Sacramentis constituendis quales res aut qualia elementa Deus deligat 527. 22. 23 sacramenta in quem finem et usum divinitus instituta 1214. 23 sacramenta proprie esse foedera 339 54


3251. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

1059. 26 sacerdotibus in templo quare Christus latronis vocabulum obii ciat 524. 25 sacerdotes, publici religionis ministri, nusquam in novo Testamento vocantur 1058. 10. 11 sacramenti voce cur veteres theologi sint usi 1060. 49 in Sacramentis constituendis quales res aut qualia elementa Deus deligat 527. 22. 23 sacramenta in quem finem et usum divinitus instituta 1214. 23 sacramenta proprie esse foedera 339 54 in Sacramentis nostris duplex iuramentum 1060. 56 etc.


3252. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

524. 25 sacerdotes, publici religionis ministri, nusquam in novo Testamento vocantur 1058. 10. 11 sacramenti voce cur veteres theologi sint usi 1060. 49 in Sacramentis constituendis quales res aut qualia elementa Deus deligat 527. 22. 23 sacramenta in quem finem et usum divinitus instituta 1214. 23 sacramenta proprie esse foedera 339 54 in Sacramentis nostris duplex iuramentum 1060. 56 etc. Sacrae scripturae quid? 1211 68. 69 etc. sacrificii vox a


3253. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

Testamento vocantur 1058. 10. 11 sacramenti voce cur veteres theologi sint usi 1060. 49 in Sacramentis constituendis quales res aut qualia elementa Deus deligat 527. 22. 23 sacramenta in quem finem et usum divinitus instituta 1214. 23 sacramenta proprie esse foedera 339 54 in Sacramentis nostris duplex iuramentum 1060. 56 etc. Sacrae scripturae quid? 1211 68. 69 etc. sacrificii vox a Patribus imprudenter usurpata 1063. 43 sacrificium perpetuum,


3254. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

voce cur veteres theologi sint usi 1060. 49 in Sacramentis constituendis quales res aut qualia elementa Deus deligat 527. 22. 23 sacramenta in quem finem et usum divinitus instituta 1214. 23 sacramenta proprie esse foedera 339 54 in Sacramentis nostris duplex iuramentum 1060. 56 etc. Sacrae scripturae quid? 1211 68. 69 etc. sacrificii vox a Patribus imprudenter usurpata 1063. 43 sacrificium perpetuum, ordinarium aut iuge 485. 1 et 660. 54


3255. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

constituendis quales res aut qualia elementa Deus deligat 527. 22. 23 sacramenta in quem finem et usum divinitus instituta 1214. 23 sacramenta proprie esse foedera 339 54 in Sacramentis nostris duplex iuramentum 1060. 56 etc. Sacrae scripturae quid? 1211 68. 69 etc. sacrificii vox a Patribus imprudenter usurpata 1063. 43 sacrificium perpetuum, ordinarium aut iuge 485. 1 et 660. 54 sacrificiorum odor quare quietis odor dictus 776. 32 sacrificia


3256. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

sacramenta in quem finem et usum divinitus instituta 1214. 23 sacramenta proprie esse foedera 339 54 in Sacramentis nostris duplex iuramentum 1060. 56 etc. Sacrae scripturae quid? 1211 68. 69 etc. sacrificii vox a Patribus imprudenter usurpata 1063. 43 sacrificium perpetuum, ordinarium aut iuge 485. 1 et 660. 54 sacrificiorum odor quare quietis odor dictus 776. 32 sacrificia Levitica quid adumbrarint 599. 9. 10 sacrificium Christi


3257. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

23 sacramenta proprie esse foedera 339 54 in Sacramentis nostris duplex iuramentum 1060. 56 etc. Sacrae scripturae quid? 1211 68. 69 etc. sacrificii vox a Patribus imprudenter usurpata 1063. 43 sacrificium perpetuum, ordinarium aut iuge 485. 1 et 660. 54 sacrificiorum odor quare quietis odor dictus 776. 32 sacrificia Levitica quid adumbrarint 599. 9. 10 sacrificium Christi quomodo a piis ubique et semper offeratur. vide in SACRIFICIUM.


3258. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

Sacramentis nostris duplex iuramentum 1060. 56 etc. Sacrae scripturae quid? 1211 68. 69 etc. sacrificii vox a Patribus imprudenter usurpata 1063. 43 sacrificium perpetuum, ordinarium aut iuge 485. 1 et 660. 54 sacrificiorum odor quare quietis odor dictus 776. 32 sacrificia Levitica quid adumbrarint 599. 9. 10 sacrificium Christi quomodo a piis ubique et semper offeratur. vide in SACRIFICIUM. Sadducaei 1064. 15 Sadducaei, qui negant in veteri


3259. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

Sacrae scripturae quid? 1211 68. 69 etc. sacrificii vox a Patribus imprudenter usurpata 1063. 43 sacrificium perpetuum, ordinarium aut iuge 485. 1 et 660. 54 sacrificiorum odor quare quietis odor dictus 776. 32 sacrificia Levitica quid adumbrarint 599. 9. 10 sacrificium Christi quomodo a piis ubique et semper offeratur. vide in SACRIFICIUM. Sadducaei 1064. 15 Sadducaei, qui negant in veteri Testamento reperiri, quod anima sit quiddam separatum a corpore,


3260. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

sacrificii vox a Patribus imprudenter usurpata 1063. 43 sacrificium perpetuum, ordinarium aut iuge 485. 1 et 660. 54 sacrificiorum odor quare quietis odor dictus 776. 32 sacrificia Levitica quid adumbrarint 599. 9. 10 sacrificium Christi quomodo a piis ubique et semper offeratur. vide in SACRIFICIUM. Sadducaei 1064. 15 Sadducaei, qui negant in veteri Testamento reperiri, quod anima sit quiddam separatum a corpore, quodque eo extincto vivat, refutantur 40 4 salis


3261. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

43 sacrificium perpetuum, ordinarium aut iuge 485. 1 et 660. 54 sacrificiorum odor quare quietis odor dictus 776. 32 sacrificia Levitica quid adumbrarint 599. 9. 10 sacrificium Christi quomodo a piis ubique et semper offeratur. vide in SACRIFICIUM. Sadducaei 1064. 15 Sadducaei, qui negant in veteri Testamento reperiri, quod anima sit quiddam separatum a corpore, quodque eo extincto vivat, refutantur 40 4 salis natura, sive proprietas 1064 24 etc. sal quare


3262. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

et ignorare triplex, iuxta Aristotelem 1099 11 Scholastici quomodo haec dicta, gratia salvati estis, gratia iustificamur, etc. intelligant 370. 18 scortationem quomodo Paulus dicat peccatum esse in proprium corpus 186. 51 Scriptura sacra quid? 1211. 68. 69 etc. Scripturae sacrae duae primariae partes 541. 31 Scriptura sacra in timore et invocatione Dei diligenter scrutanda et rimanda 706. 14 Scripturae sacrae Iudaeis notissimae 1100. 12. 13 Scripturae


3263. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

quomodo haec dicta, gratia salvati estis, gratia iustificamur, etc. intelligant 370. 18 scortationem quomodo Paulus dicat peccatum esse in proprium corpus 186. 51 Scriptura sacra quid? 1211. 68. 69 etc. Scripturae sacrae duae primariae partes 541. 31 Scriptura sacra in timore et invocatione Dei diligenter scrutanda et rimanda 706. 14 Scripturae sacrae Iudaeis notissimae 1100. 12. 13 Scripturae mos et consuetudo 98. 7 de Scripturae sanctae


3264. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

iustificamur, etc. intelligant 370. 18 scortationem quomodo Paulus dicat peccatum esse in proprium corpus 186. 51 Scriptura sacra quid? 1211. 68. 69 etc. Scripturae sacrae duae primariae partes 541. 31 Scriptura sacra in timore et invocatione Dei diligenter scrutanda et rimanda 706. 14 Scripturae sacrae Iudaeis notissimae 1100. 12. 13 Scripturae mos et consuetudo 98. 7 de Scripturae sanctae explicatione 36. 35 scuti nomine cur Deus in Scripturis


3265. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

peccatum esse in proprium corpus 186. 51 Scriptura sacra quid? 1211. 68. 69 etc. Scripturae sacrae duae primariae partes 541. 31 Scriptura sacra in timore et invocatione Dei diligenter scrutanda et rimanda 706. 14 Scripturae sacrae Iudaeis notissimae 1100. 12. 13 Scripturae mos et consuetudo 98. 7 de Scripturae sanctae explicatione 36. 35 scuti nomine cur Deus in Scripturis toties indicetur 1102. 27 etc. scutum quare fidem Apostolus vocet


3266. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 | Paragraph | Section]

quae et quare dicantur 1139 60. 61 soliustitiae Christus 1151. 60 etc. σώματα quid Graecis usitate significent 885. 11 Sophistae garruli et audaces apud Graecos 1198 10 sors in Sacris literis 1153. 30 speculatores, quare doctores passim in pro phetis dicantur 1155. 10 spelunca duplex ab Hetteis Abrahamo empta, cur ita dicatur ibid. 63 spes a fide quid differat 1156. 29
SPIRITUS SANCTUS.


3267. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 747 | Paragraph | Section]

verbi Dei custodia, quae complectatur 194. 18 ex Verbo Dei de omnibus rebus agendis aut omittendis feliciter iudicamus, accedente etiam Dei regimine ac inspiratione 462. 69 veritas, seu potius veracitas et fides Dei qua de causa passim in Sacris praedicetur 312. 41 vestis nuptialis quid 1263. 14 Vespasianus 626. 69 vetus et novus homo quid 1263 55 etc. vetus Testamentum 1264. 16 veteris Testamenti pleraeque res, quare figurae dictae 330. 26


3268. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [Paragraph | Section]

2012-07-15T17:21:39 Početna verzija. supplied = provjereno u digitalizatu corr = ispravljen elektronski tekst CLAVIS SCRIPTURAE, SEU DE SERMONE SACRARUM LITERARUM, PLURIMAS GENERALES REGULAS CONTINENS ALTERA PARS. AUTHORE MATTHIA FLACIO ILLYRICO ALBONENSE. Huius Operis multiplicem necessariumque usum ac rationem, Lector, ex Praefatione intelliges. Accessit quoque


3269. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 751 | Paragraph | SubSect | Section]

sanus autem noxiusque sermo etiam is merito censeri potest, qui licet per se suaque natura sit sanissimus simul ac saluberrimus, tamen vel nostrae inscitiae culpa, vel etiam impostorum prava interpretatione male intelligitur, noxiumque sensum efficere, exprimereque cogitur: cuius rei exempla ex Sacris literis proferemus. Talis illa luculentissima D. Pauli locutio est, quod iustitia Dei iustificemur: quae, secundum Osiandri, Schwenfeldiique sensum, est utique male sana, quia illi eam exponunt de substantiali Dei iustitia, qua ipsemet semper iustus est. Sic et papistae eandem


3270. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 751 | Paragraph | SubSect | Section]

corruptelarum glossas quotidie excogitant. Tale est, quod Concilium, vocem PECCATUM, cum Paulus ea dictione non semel reliquias originalis mali nominat, corrumpit: ut non vere peccatum, sed tantum qualemcunque fomitem peccati significet. Talia plurima exempla corruptarum sacrae Scripturae vocum sunt in istorum sophistica Theologia: idque in vocabulis, phrasibus ac sententiis longe maximi momente tametsi tota Biblia istis hominibus barbarizare, cum ipsorum male verso Aristotele, et corrupta philosophia, corruptioreque Grammatica, coacta sint: ut perversis


3271. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 751 | Paragraph | SubSect | Section]

μεν ἔμϕασιν, πολλην δὲ συντομίαν, ἀμϕιβολίας τε ἐλάττονος μετέσχηκε, καὶ ποικιλίας, καὶ τοῦ πληθους τῶν λέξεων. Tam mirifica igitur cum sit emphasis, et tam concisa brevitas in Sacro sermone, ut nec doctissimi quidem, ac dicendi peritissimi satis apte ac plene eam exprimere queant: facile est divinare, quid boni sperandum, aut potius mali metuendum fuerit a sophistis, Sacrum sermonem ac


3272. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 752 | Paragraph | SubSect | Section]

brevitas in Sacro sermone, ut nec doctissimi quidem, ac dicendi peritissimi satis apte ac plene eam exprimere queant: facile est divinare, quid boni sperandum, aut potius mali metuendum fuerit a sophistis, Sacrum sermonem ac voces interpretantibus: cum omnis linguae etiam maternae imperitissimi fuerint, et tantum quod in buccam venit, audacissime balbutierint, effutiverintque. Quare contra pii doctores omni studio in eo elaborare debent, ut istas male sanas, aut vitio admixti pravae


3273. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 753 | Paragraph | SubSect | Section]

Aenigma, Parabola. Verum non libet nunc in encomion doctrinae Hebraismorum ac Troporum digredi, quod forte multo rectius in prima Praefatione factum fuisset. Illud sane plus satis omnibus Theologiae Sacrarumque literarum candidatis ad ardentissimum horum studiorum desiderium esse deberet, quod ipsemet Dei filius, unicus noster praeceptor, serio a suis Apostolis exegit, ut omnis generis tropos ac parabolas allegoriasque intelligerent ac discerent. ut cum Marci 4. et alias inquit: Nescitis


3274. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 753 | Paragraph | SubSect | Section]

et aenigmata eorum. Quare omisso nunc Hebraismorum doctrinae encomio, recensebo tantum compendio, quid potissimum in hac Sectione operis nostri agatur. Haec igitur Secunda pars habet multos Tractatus, et Regulas universales, de vocibus, phrasibus ac sermone Sacrarum literarum: quarum singulae aliquando multas voces, locutiones et Scripturae dicta exponunt ac illustrant. Cuius generis brevem libellum, veluti quoddam huius Operis praeludium, ante sedecim annos Madeburgae evulgaveram. Hae vero Regulae diligenter subdividuntur, et insuper


3275. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 753 | Paragraph | SubSect | Section]

suppeditare. plura enim singularia diligenter inter sese collata, speciem quandam ac genus convenientium proprietatum gignere solent: quod postea regula generali exprimi, proponique potest, ac solet. ¶ In hac itaque Parte primum proposui copiosum tractatum de ratione vacandi Sacris literis, earumque genuinam sententiam feliciter scrutandi, ac aliis proponendi. Neque enim profecto feliciter in hoc tam vario opere, tamque innumeris mysteriorum adytibus quisquam versabitur, sine huiusmodi aliquo quasi Theseo filo. Secundo, adscripsi multas Regulas Patrum de


3276. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 753 | Paragraph | SubSect | Section]

literis, earumque genuinam sententiam feliciter scrutandi, ac aliis proponendi. Neque enim profecto feliciter in hoc tam vario opere, tamque innumeris mysteriorum adytibus quisquam versabitur, sine huiusmodi aliquo quasi Theseo filo. Secundo, adscripsi multas Regulas Patrum de lectione Sacrarum literarum, deque variis earum proprietatibus ac modis loquendi: ne quis putaret, me studio a vetustioris Ecclesiae sententia in hac parte discedere, aut etiam fraude quadam vetum Sacrarum literarum sensum pervertere conari. Unde simul liquescet, quanto praeclarius olim patres de hoc


3277. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 753 | Paragraph | SubSect | Section]

sine huiusmodi aliquo quasi Theseo filo. Secundo, adscripsi multas Regulas Patrum de lectione Sacrarum literarum, deque variis earum proprietatibus ac modis loquendi: ne quis putaret, me studio a vetustioris Ecclesiae sententia in hac parte discedere, aut etiam fraude quadam vetum Sacrarum literarum sensum pervertere conari. Unde simul liquescet, quanto praeclarius olim patres de hoc sacrosancto oraculorum Dei codice senserint, quam nostri hoc tempore adversarii: ut pii illos potius, quam hosce verbi Dei contemptores in re tanta sequantur. Tertio, exponuntur


3278. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 753 | Paragraph | SubSect | Section]

Sacrarum literarum, deque variis earum proprietatibus ac modis loquendi: ne quis putaret, me studio a vetustioris Ecclesiae sententia in hac parte discedere, aut etiam fraude quadam vetum Sacrarum literarum sensum pervertere conari. Unde simul liquescet, quanto praeclarius olim patres de hoc sacrosancto oraculorum Dei codice senserint, quam nostri hoc tempore adversarii: ut pii illos potius, quam hosce verbi Dei contemptores in re tanta sequantur. Tertio, exponuntur secundum partes Orationis, et etiam secundum partium Syntaxin, varii generalesque Hebraismi, seu quatenus


3279. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 753 | Paragraph | SubSect | Section]

lingua a Latina Graecaque in illis Grammatices partibus discrepare videatur: non quod exactissime sit hic earum linguarum facta collatio, sed quaedam tantum valde notabilia sunt indicata. Quarto, [Typi] ac Schemata praecipua, sicut et apud Latinos ac Graecos, sed multis exemplis Sacrarum literarum declarata ac illustrata, ordine explicantur: quibus admonitus instructusque diligens Lector, facile similia exempla in Sacris literis observabit, et tanto clarius intelliget. Quinto variae ac latissime petentes regulae de sermone et multiplici rerum tractatione sacri


3280. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 753 | Paragraph | SubSect | Section]

sed quaedam tantum valde notabilia sunt indicata. Quarto, [Typi] ac Schemata praecipua, sicut et apud Latinos ac Graecos, sed multis exemplis Sacrarum literarum declarata ac illustrata, ordine explicantur: quibus admonitus instructusque diligens Lector, facile similia exempla in Sacris literis observabit, et tanto clarius intelliget. Quinto variae ac latissime petentes regulae de sermone et multiplici rerum tractatione sacri voluminis, una cum multis exemplis, exponuntur: ubi etiam de stylo, aut filo orationis Sacrorum librorum disseritur. Sexto,


3281. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 753 | Paragraph | SubSect | Section]

Sacrarum literarum declarata ac illustrata, ordine explicantur: quibus admonitus instructusque diligens Lector, facile similia exempla in Sacris literis observabit, et tanto clarius intelliget. Quinto variae ac latissime petentes regulae de sermone et multiplici rerum tractatione sacri voluminis, una cum multis exemplis, exponuntur: ubi etiam de stylo, aut filo orationis Sacrorum librorum disseritur. Sexto, varii libelli, maxima ex parte ad sermonem pertinentes, adiunguntur: ut, De nomine IEHOVA: De IESU: De velamine Mosis: De praedicationibus poenitentiae: De


3282. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 753 | Paragraph | SubSect | Section]

diligens Lector, facile similia exempla in Sacris literis observabit, et tanto clarius intelliget. Quinto variae ac latissime petentes regulae de sermone et multiplici rerum tractatione sacri voluminis, una cum multis exemplis, exponuntur: ubi etiam de stylo, aut filo orationis Sacrorum librorum disseritur. Sexto, varii libelli, maxima ex parte ad sermonem pertinentes, adiunguntur: ut, De nomine IEHOVA: De IESU: De velamine Mosis: De praedicationibus poenitentiae: De multiplici praedicatione bonorum operum: Quid sit iustitia: De originalis peccati in veteri


3283. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 754 | Paragraph | SubSect | Section]

eius corruptionis: De indiciis aut notis, unde Meschias in Mose, etiam extra eius praedictiones, agnosci potuit: De variis prophetiarum modis venturi Meschiae: et complures alii huius generis libelli, ad illustrationem textus Sacrarum literarum plurimum facientes, et speciem generalium Regularum referentes: Septimo, hisce adiunxi etiam normam Scripturae, et aliquot Orationes de lingua Hebraea et de Scripturae Theologiaeque studio. Postremo, hisce omnibus veluti appendicis vice accessit Index


3284. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 754 | Paragraph | SubSect | Section]

vice accessit Index Biblicus, iam antea ab alio distributus, monstrans res ac sententias, per Libros et Capita, partesque Capitum minores, literis iam olim notatas. Qui cum demonstrent, non tantum simplices res ac verba, sed etiam integras sententias, omnino magnum commodum afferet omnibus sacra volumina legentibus. Nam etiam veluti locorum communium, aut integrarum tractationum materiarumque vicem praebere poterit. In quo quidem studiosae iuventuti et tenuioribus pastoribus gratificari voluimus, qui librorum copia destituuntur, nec Biblia cum indicibus comparare facile queunt: nec


3285. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 754 | Paragraph | SubSect | Section]

maximi momenti Opus a se incoeptum, vel per me, vel per alium aliquem magis idoneum, clementissime perficiat, pleneque ac consummate absolvat. Non enim profecto Scripturae expositio privatae opis, aut humanae industriae est, ut et Petrus protestatur: sed Spiritus sanctus (qui eam initio per sua sacrosancta organa locutus est, et conscripsit) iam quoque eam solus explicare ac illustrare, nosque miseros homunciones in omnem eius veritatem inducere potest. Ab eo igitur solo hoc ineffabile beneficium assiduis precibus efflagitandum est. Non libet hic plenius repetere querelam de


3286. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 754 | Paragraph | SubSect | Section]

iam quoque eam solus explicare ac illustrare, nosque miseros homunciones in omnem eius veritatem inducere potest. Ab eo igitur solo hoc ineffabile beneficium assiduis precibus efflagitandum est. Non libet hic plenius repetere querelam de hostibus huius divinitus inspirati libri sacrae Scripturae, quam supra in prima Praefatione nonnihil exposui. Nam initio plane pertinacissime adversarii, multiplicibusque rationibus ac persecutionibus, omnes commodas versiones, editiones et


3287. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 755 | Paragraph | SubSect | Section]

quam supra in prima Praefatione nonnihil exposui. Nam initio plane pertinacissime adversarii, multiplicibusque rationibus ac persecutionibus, omnes commodas versiones, editiones et illustrationes huius sacri codicis impedire conati sunt: quod abunde vel sola Apologia Roberti Stephani, bene cum de studiis Theologicis, tum etiam de aliis bonis literis meriti viri, contra Theologosophistas testatur. Caeterum in ea ipsa Apologia memorabilis plane vox cuiusdam primarii magistri Sorbonistae


3288. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 755 | Paragraph | SubSect | Section]

in ea ipsa Apologia memorabilis plane vox cuiusdam primarii magistri Sorbonistae refertur, qui publice legens, et contra Scripturam declamitans, dixerit: Per Deum S. ego habui plusquam quinquaginta annos, quod nescivi quid sit novum Testamentum. Sane verissimum est, eos suam Theologiam non ex sacro illo oraculorum Dei codice, sed ex suo Magistro Sententiarum, sophistis, Aristotele et Mahometano Averroe haurire solitos fuisse. Verum postquam omnino non potuerunt omnes versiones ac editiones impedire, excogitaverunt novam fraudem, ut videlicet et ipsi cum versiones, tum etiam


3289. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 755 | Paragraph | SubSect | Section]

quam si soli, lunae, aut etiam aliis fulgentioribus stellis densissimam nubem inducerent: probe scientes, quod obscuratis et obnubilatis illis primariis luminaribus, reliquum totum quasi caelum Scripturae ultro sit futurum obscurum, nec deducturum nos ad Christum, unicum totius mundi solem, et sacrae Scripturae scopum. Exempli gratia: Super locum Pauli Rom. 3. Ubi igitur gloriatio? Exclusa est. Per quam legem? operum? Non: imo per legem fidei. arbitramur enim iustificari hominem per fidem, sine operibus legis. Ibi Maledictus iste adscribit in margine: Abutuntur quidam hoc


3290. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 755 | Paragraph | SubSect | Section]

testimonium praecedentibus verbis. Illa enim loca Pauli Rom. serenissima sunt, et per aliquot capita concordans textus sibi evidentissimum ac fide dignissimum praebet. Sed in hac impietate nondum acquiescit Maledictus ille Parrisinus: verum etiam ulterius pergit nefarie contaminare Sacras literas. Nam congessit quasdam (uti vocant) Concordantias, ubi distribuit voces per suas significationes. In illis igitur id unice agit, ut primarias Sacrarum literarum voces (ut sunt, Fides, Iustitia, Iustificatio, Gratia, Peccatum, et similia) foedissime corrumpat. Exempli gratia: Fides,


3291. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 755 | Paragraph | SubSect | Section]

praebet. Sed in hac impietate nondum acquiescit Maledictus ille Parrisinus: verum etiam ulterius pergit nefarie contaminare Sacras literas. Nam congessit quasdam (uti vocant) Concordantias, ubi distribuit voces per suas significationes. In illis igitur id unice agit, ut primarias Sacrarum literarum voces (ut sunt, Fides, Iustitia, Iustificatio, Gratia, Peccatum, et similia) foedissime corrumpat. Exempli gratia: Fides, ubicunque ei iustitia aut salus tribuitur, constantiam virtutem illi significat. ut cum toties repetitur: Fides tua salvum te fecit: Fides reputatur ad


3292. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 756 | Paragraph | SubSect | Section]

vir, cui Dominus non imputavit peccatum: vult, tantum originale peccatum intelligi. Quid ergo, an non etiam alia peccata non imputari piis, condonante Deo necesse est? Cum de piorum salute dicitur, intelligit significari nescio quam legem novam. Summa, iurasse dicas impium hominem, in pervertendas Sacras literas, et obscuranda oracula Dei. Illud nihilominus unum in eius Praefatione laudabile, et ad imminuendam imposturam perutile est, quod non profitetur se in cognoscenda perspiciendaque significatione vocum distribuendarum, vel Graecam, vel etiam Hebraeam linguam consuluisse:


3293. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 756 | Paragraph | SubSect | Section]

perniciosas fraudes, et veluti positos laqueos praeteribunt ac devitabunt. Quapropter veritatis studiosi, omni diligentia, tum adversariorum impias fraudes, et corruptelas oraculorum Dei devitent: tum etiam, summa industria sedulitateque nativum genuinumque sensum, vim et proprietatem sacri sermonis scrutentur, pervestigent, explorentque, ac plane perspectum habeant, atque adeo etiam prorsus familiarem sibi efficiant. Caeterum adversarii nec in hac quidem Scripturae corruptione adhuc acquieverunt: sed eam in universum plane abiicere conantur. Contendunt enim esse


3294. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 756 | Paragraph | SubSect | Section]

normam aut viam recte sentiendi vel agendi commonstrat: sed tantum dubiorum, rixarum ac certaminum materiam causamque perniciose miseris hominibus, veluti μῆλον ἔριδος, obiicit? Sed nos Dei potius spiritui veritatis credamus, qui affirmat Scripturam sacram esse idoneam ad plene erudiendum Christianum hominem, ad salutem, sive sit in instituendo, sive in redarguendo, sive etiam in corrigendo: ita ut homo Dei per eam integre formetur. Quare idem veritatis magister gravissime praecipit nos eam audire, scrutari meditando die ac nocte, summa


3295. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 758 | Paragraph | SubSect | Section]

Deus.
Quod nisi doctrinam producit Sermo latentem,
Aut sumus in linguae cognitione rudes:
Naturas rerum conamur discere frustra,
Prudentisque decus nomen et omne perit.
Ne divina igitur lateat sapientia quenquam,
Quam nos perfecte Biblia sacra docent:
Hic qui nunc prodit, tibi vim demonstrat et usum
Sermonis sacri, non sine fruge, liber.
Quem tenui studio disces, et tempore parvo:
At non ille tibi commoda parva feret.
Nam te cognitio, pietas et vita sequentur:
En bona tam


3296. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 758 | Paragraph | SubSect | Section]

cognitione rudes:
Naturas rerum conamur discere frustra,
Prudentisque decus nomen et omne perit.
Ne divina igitur lateat sapientia quenquam,
Quam nos perfecte Biblia sacra docent:
Hic qui nunc prodit, tibi vim demonstrat et usum
Sermonis sacri, non sine fruge, liber.
Quem tenui studio disces, et tempore parvo:
At non ille tibi commoda parva feret.
Nam te cognitio, pietas et vita sequentur:
En bona tam facili quanta labore paras?
Sermo doctrinam, caelum doctrina recludit,


3297. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 759 | Paragraph | SubSect | Section]

omnia nobis,
Quae Christus proprio sanguine parta tenet.
Verum hanc divinus Scripturae Sermo revelat:
Hunc igitur ratio discere quemque iubet.
Nam si quis volet hoc sine scripta revolvere Sacra,
Sudabit frustra, proficietque nihil.
Quin etiam caeco dubitans errore feretur,
Et vera cedet devius ipse via.
Contigit hoc linguae sine cognitione Sophistis,
Quos error varius per loca caeca tulit.
Huc igitur quicunque aliis


3298. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 759 | Paragraph | SubSect | Section]

felices sede, queamus
Expertes omnis, vivere et esse, mali.
Vive diu Lector, quem tangunt fata piorum,
Ferre quod innocuos tristia multa vides.
Et Christo dignas toto cane pectore laudes,
Omnis qui solus fons et origo boni.
Denique et in Sacris semper meditare libellis,
Hinc etenim nobis vita salusque fluunt.
Quaeque suo charus genitor congesta labore
Edidit, his felix utere: vive diu.


3299. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 761 | Paragraph | Section]

coetus, verbo Dei ex Satanae regno collectus, sua mala cernens, eorumque remendia, iustitiam et vitam a Christo partam fide accipit, et ab eo suo capite totus pendet: spiritu renovari, Deo coniungi et obedire incipit, habens simplicem religionem verbi et sacramentorum, pressus prioris Regni malis, sine specie est. Deo Credere. clamare Abba pater, perpetuum Remitte, Deumque confess. cruce, aliisque operibus glorificare: veterem hominem et Satanam oppugnare. Bonum meritit,


3300. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 761 | Paragraph | Section]

nobis offerebat: id est verbi, et nostrae, qua eum excipiebamus, id est fidei: Seu obscuratio veri morbi et remedii, id est peccati expiationis aut mediationis Christi et fidei: Et inventio novorum peccatorum expiationis et mediationis: novi item sacerdotii, sacrificii, purgatoriique, et praesersertim summi Sacerdotis. Contemptus veritatis, ira Dei dans efficaces illusiones, et denique vanissimum studium hominum erga externas nugas, speciem et caeremonias. 1 Ecclesia 2


3301. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 761 | Paragraph | Section]

quam prius, speciem pietatis habentes, sine omni vera eius vi, et denique sub praetextu castitatis omnia polluentes. Contraria forma priori est: ex Papa, tanquam Deo quodam, pendere: maximamque copiam variorum sacerdotum, templorum, sacrorum, et similium nugarum habere: in eisque omnem pietatem magna cum specie ponere: fide carere: Christum pro Iudice ac legislatore tenere, et innumeros alios Servatores resque salvantes habere. Sanctiss. Papam adorare: sanctos, statuas et


3302. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 762 | Paragraph | Section]

hominis Eius causae sunt: VITA. Fides illam accipiens. Contritio fidem praecedens Deus haec ab initio ordinavit Verbo, Sacramentis. Quae est in—————— Omnia haec a Deo—— Verbo, Sacramentis, Quae oritur ex—————— Spiritu S. Deus unus et trinus, a nomine.


3303. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 762 | Paragraph | Section]

illam accipiens. Contritio fidem praecedens Deus haec ab initio ordinavit Verbo, Sacramentis. Quae est in—————— Omnia haec a Deo—— Verbo, Sacramentis, Quae oritur ex—————— Spiritu S. Deus unus et trinus, a nomine. Creatio est a Deo. Haec est ex creatione. Naturali, quae est cordi in


3304. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 763 | Paragraph | Section]

et iu dicat omnes. Regit et beat suos. Perdit et punit hostes. Sacerdos, quia Docet Per se, per Spiritum S. per ministerium. Haec duo connectantur. Orat pro populo. Hic, in caelo. Sacrificat et perlitat. Hic Sacrificium et propitiationem peraagendo, quod fecit: Exinanitione, obedientia, passione. Hisce modis aut mediis Christus pro nobis plene Deo offenso et irato, iustitiaeque ac legi eius violatae satisfecit: Deum


3305. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 763 | Paragraph | Section]

et beat suos. Perdit et punit hostes. Sacerdos, quia Docet Per se, per Spiritum S. per ministerium. Haec duo connectantur. Orat pro populo. Hic, in caelo. Sacrificat et perlitat. Hic Sacrificium et propitiationem peraagendo, quod fecit: Exinanitione, obedientia, passione. Hisce modis aut mediis Christus pro nobis plene Deo offenso et irato, iustitiaeque ac legi eius violatae satisfecit: Deum placavit nobis, peccatum et mortem abolevit,


3306. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 763 | Paragraph | Section]

modis aut mediis Christus pro nobis plene Deo offenso et irato, iustitiaeque ac legi eius violatae satisfecit: Deum placavit nobis, peccatum et mortem abolevit, iustitiamque et vitam invenit: idque tum acquisito, tum et applicato nobis hoc tanto thesauro. Ibi applicando suum sacrificium et meritum. Spiritus S. a patre filioque procedens, et regenerans ac regens corda piorum. et eius VOLUNTATE. Legalis, de qua prius. Evangelica, cuius Summa est: Quicunque crediderit, salvus erit. Offert autem ob et per Christum haec beneficia: Remissionem


3307. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 764 | Paragraph | Section]

haec ab Analytica et dignitate et ipso docendi ordine superatur, tantum et ad totius compendium, et ad singulorum memoriam praestare invenietur. DE RATIONE COGNOSCENDI SACRAS LITERAS, TRACTATUS I. PRAEFATIO. Initio huius Secundae Partis meorum Hebraismorum, putavi me rectissime facturum, si caeteris omnibus praeponerem hoc Compendium de ratione cognoscendi sacras literas. Etsi enim in toto ferme hoc


3308. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 764 | Paragraph | Section]

DE RATIONE COGNOSCENDI SACRAS LITERAS, TRACTATUS I. PRAEFATIO. Initio huius Secundae Partis meorum Hebraismorum, putavi me rectissime facturum, si caeteris omnibus praeponerem hoc Compendium de ratione cognoscendi sacras literas. Etsi enim in toto ferme hoc Opere nihil propemodum aliud quam hoc ipsum agitur ac docetur: tamen in uno etiam loco separatim, quasi praxim totius operis proponere operaeprecium duxi: idque potissimum hic initio Universalium Regularum. Hoc enim tractatu cognito primum, melius scient


3309. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 764 | Paragraph | SubSect | Section]

vero Tractatus hic illam etiam commoditatem, ut sit veluti compendium aut argumentum sequentium omnium: utque illa hic veluti quadam synopsi comprehensa, tanto clarius intelligantur, et tenacius retineantur, sitque veluti Isagoge in omnia sequentia. CAUSAE DIFFICULTATIS SACRARUM LITERARUM. Erudite inquit Aristoteles, Gradum esse ad agnitionem rerum, ipsa primum dubia observasse. Quare utile fuerit initio recensere causas, quare Scriptura interdum sit difficilior. Dico autem de difficultate non tali, qualem adversarii non sine extrema blasphemia


3310. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 764 | Paragraph | SubSect | Section]

non obnoxios, ac irrefragabiles interpretes, qui quasi praetoria quadam potestate eas interpretari possint, confugere oporteat: sed quod nostra culpa non ubique ita apertus nobis eius sermo ac sensus videtur, ut in multis aliis scriptoribus. Quae non eo a me dicuntur, ut vel impiis calumniandi Sacras literas occasio detur, vel quisquam ab earum studio absterreatur: sed contra, ut tanto magis diligentia lectorum excitetur, utque observatis hisce difficultatibus, tanto exactius postea remedia quae proponam, perdiscantur. Adhibita etiam diligentia ac invocatione, certissima veritas de


3311. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 764 | Paragraph | SubSect | Section]

Multum sane, atque scio pene totum in auditore aut discente situm esse, quotidiana experientia docet. Ingeniosus omnia facilius percipit, quam tardus. Alium item videmus aliam scientiam aut artem citius alia addiscere: sine quia magis ad eam idoneus est, sive quia magis ad eam proclivis. At in sacra doctrina omnes homines sua natura non tantum tardi ac stupidi sunt, sed etiam prorsus in contrarium sensum proni praeciptesque: non solum eam amare, expetere ac intelligere nequimus, sed etiam stultam ac impiam iudicamus. prorsusque ab ea abhorremus. 2 Interpretes, qui vel maxime


3312. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 764 | Paragraph | SubSect | Section]

natura non tantum tardi ac stupidi sunt, sed etiam prorsus in contrarium sensum proni praeciptesque: non solum eam amare, expetere ac intelligere nequimus, sed etiam stultam ac impiam iudicamus. prorsusque ab ea abhorremus. 2 Interpretes, qui vel maxime rudibus adiumento ad cognitionem sacri codicis esse debebant, saepe magis obscurant quam exponunt Scripturas, vel inscitia, vel malitia: dum magis suas cogitationes aut somnia in Scripturam invehunt, eique (ut Scripturam impii Iesuitae Colonienses blasphemant) cereum etiam assingunt. Vetusti quidem scriptores obscurarunt sacras


3313. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 764 | Paragraph | SubSect | Section]

sacri codicis esse debebant, saepe magis obscurant quam exponunt Scripturas, vel inscitia, vel malitia: dum magis suas cogitationes aut somnia in Scripturam invehunt, eique (ut Scripturam impii Iesuitae Colonienses blasphemant) cereum etiam assingunt. Vetusti quidem scriptores obscurarunt sacras literas ob inscitiam tum linguae, tum et rerum ipsarum: recentiores vero Sophistae, ob inscitiam simul, et malitiam. Quae enim posset (obsecro) perniciosior inversio sensus Sacrarum literarum excogitari, quam quod praecipuorum vocabulorum, aut rerum potius (ut peccati, iustitiae,


3314. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 764 | Paragraph | SubSect | Section]

(ut Scripturam impii Iesuitae Colonienses blasphemant) cereum etiam assingunt. Vetusti quidem scriptores obscurarunt sacras literas ob inscitiam tum linguae, tum et rerum ipsarum: recentiores vero Sophistae, ob inscitiam simul, et malitiam. Quae enim posset (obsecro) perniciosior inversio sensus Sacrarum literarum excogitari, quam quod praecipuorum vocabulorum, aut rerum potius (ut peccati, iustitiae, iustificationis, fidei, gratiae, carnis, spiritus, et similium) paene philosophicas et Aristotelicas significationes in Sacras literas invexerunt, easque adeo plane inverterunt, ut cum illae


3315. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 764 | Paragraph | SubSect | Section]

et malitiam. Quae enim posset (obsecro) perniciosior inversio sensus Sacrarum literarum excogitari, quam quod praecipuorum vocabulorum, aut rerum potius (ut peccati, iustitiae, iustificationis, fidei, gratiae, carnis, spiritus, et similium) paene philosophicas et Aristotelicas significationes in Sacras literas invexerunt, easque adeo plane inverterunt, ut cum illae sua vi proprie ac ex professo unicum agnum Dei, eiusque sacrificium merita ac opera tanquam unicam salutis viam monstrent: istorum fraude ita nunc distortae sint, ut videantur Moysen et bona opera ac merita hominum ostentare ac


3316. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 764 | Paragraph | SubSect | Section]

aut rerum potius (ut peccati, iustitiae, iustificationis, fidei, gratiae, carnis, spiritus, et similium) paene philosophicas et Aristotelicas significationes in Sacras literas invexerunt, easque adeo plane inverterunt, ut cum illae sua vi proprie ac ex professo unicum agnum Dei, eiusque sacrificium merita ac opera tanquam unicam salutis viam monstrent: istorum fraude ita nunc distortae sint, ut videantur Moysen et bona opera ac merita hominum ostentare ac depraedicare? 3 Sermo est nonnihil obscurus: cuius rei multae sunt causae, de quibus mox dicam, praecipue autem


3317. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 766 | Paragraph | SubSect | Section]

29 Tota connexio sermonis Latinis auribus durior est. Neque enim ita in hoc vel verba vel sententiae inter se molliter concinneque connexae aut conferruminatae sunt, ut in multis aliis Scriptoribus: sed confragoso, fluctuoso et vorticoso quodam impetu interdum ruunt: qua in re Sacris literis nonnihil similes sunt Thucydides et Salustius. 30 Orationis constructio interdum non continuatur, sed in medio cursu mutatur, ut aliter exeat quam incoepit. Act. 7, Moyses iste qui nos eduxit ex Aegypto, nescimus quid acciderit ei. De mutatione formae orationis, in


3318. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 766 | Paragraph | SubSect | Section]

incoepit. Act. 7, Moyses iste qui nos eduxit ex Aegypto, nescimus quid acciderit ei. De mutatione formae orationis, in cap. de Repetitionibus agetur prolixe. 31 Mutationes subitae personarum, temporum, modorum, et numerorum, non parum obscurant sermonem: sunt autem in Sacris literis creberrimae. 32 Qui scribunt de scientiis, plerunque in genere aut specie de rebus disserunt: quia de individuo dicunt esse tum infinitam disceptationem, tum etiam nullam scientiam aut certitudinem. At disceptatio Sacrarum literarum, mixta est ex individuis et


3319. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 766 | Paragraph | SubSect | Section]

et numerorum, non parum obscurant sermonem: sunt autem in Sacris literis creberrimae. 32 Qui scribunt de scientiis, plerunque in genere aut specie de rebus disserunt: quia de individuo dicunt esse tum infinitam disceptationem, tum etiam nullam scientiam aut certitudinem. At disceptatio Sacrarum literarum, mixta est ex individuis et generalibus: omnia autem individua habent circumstantias tum admodum varias, quaeque subinde mutantur: tum etiam plane innumeras, in quas sermo necessario respicit: ut eas partim ob varietatem, partim ob numerositatem, partim denique ob rerum,


3320. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 767 | Paragraph | SubSect | Section]

et sanctificare debemus, ita aliquid obscuritatis necessario prioribus obiecit. Nostro sane tempore, licet nulla nova ac immediata patefactio sit caelitus immediateque facta, nec ulla Bibliorum pars addita: tamen nemo intelligens ac studiosus veritatis negare potest, praesentem theologiam et Sacrarum literarum lucem prae omni vetustate, veluti meridiem prae aurorae luce fulgere: taceo iam Antichristi admirandam revelationem, ac expugnationem. 49 In parabolis locutus est multa studio Deus: quia non omnibus datum est nosse mysteria Dei: et ipse illa vult revelare parvulis, et


3321. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 767 | Paragraph | SubSect | Section]

49 In parabolis locutus est multa studio Deus: quia non omnibus datum est nosse mysteria Dei: et ipse illa vult revelare parvulis, et abscondere sapientibus, pro suo beneplacito: sicut ipse Dominus IESUS testatus est. 50 Multa etiam piis abscondita sunt, ut tanto ardentius scrutentur Sacras literas, et petant patefactionem clariorem. In horum igitur utrunque toto pectore intenti esse debemus, tum meditando in lege Domini die ac nocte: tum etiam perpetuo ardenterque orando, Domine adauge nobis fidem et Spiritum. 51 Denique hic quidem debemus, ut in aenigmate ac


3322. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 767 | Paragraph | SubSect | Section]

contentus est, etiamsi fulgentissimum solem non cernat. Remedia. Hisce quasi remoris et incommodis salutaria remedia quaerere, et aliis quoque communicare. et pium et utile fuerit. Quod in toto hoc opere sedulo a me fiet, sicut et ab aliis illustrandi Sacri sermonis studiosis scriptoribus factum est. Neque enim hae difficultates, piis praesertim, insuperabiles prorsus sunt. Proposuit enim ille benignissimus caelestis pater multa salutaria horum impedimentorum remedia. Sit igitur primum remedium, primoque loco et summo studio


3323. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 767 | Paragraph | SubSect | Section]

sanctus, cuius proprium munus est, deducere nos in omnem veritatem, nosque θεοδιδάκτους seu a Deo doctos efficere, et veras salutaresque cogitationes in omni studio ac conatu suggerere. Secundum remedium sit, ipsarum rerum quae in Sacris literis tractantur, aliqua catechistica, aut etiam uberior cognitio, a fidis peritisque Christi ministris praebita. Ea vero praecipue consistit in cognitione nostri morbi, et porro unici medici Christi. Tertium remedium sit, solida cognitio sermonis Sacrarum literarum: ad quam


3324. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 767 | Paragraph | SubSect | Section]

sit, ipsarum rerum quae in Sacris literis tractantur, aliqua catechistica, aut etiam uberior cognitio, a fidis peritisque Christi ministris praebita. Ea vero praecipue consistit in cognitione nostri morbi, et porro unici medici Christi. Tertium remedium sit, solida cognitio sermonis Sacrarum literarum: ad quam rem aliquid auxilii, Deo benedicente, etiam hoc nostrum Opus afferet: in quo sedulo conabimur omnia obstacula ac difficultates ipsius aut complanare, aut etiam amoliri, eumque perspicuum piis lectoribus reddere. Hic enim ferme primarius fons est difficultatis Sacrarum


3325. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 767 | Paragraph | SubSect | Section]

sermonis Sacrarum literarum: ad quam rem aliquid auxilii, Deo benedicente, etiam hoc nostrum Opus afferet: in quo sedulo conabimur omnia obstacula ac difficultates ipsius aut complanare, aut etiam amoliri, eumque perspicuum piis lectoribus reddere. Hic enim ferme primarius fons est difficultatis Sacrarum literarum, quod propemodum nunquam theologi summa diligentia in id incubuerunt, ut perfectius vel cognoscerent ipsi, vel aliis explicarent, ipsum Sacrum sermonem ac textum: contenti de rebus potius ipsis factu quod facilius est, disserere. Quartum remedium sit, assidua


3326. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 767 | Paragraph | SubSect | Section]

ipsius aut complanare, aut etiam amoliri, eumque perspicuum piis lectoribus reddere. Hic enim ferme primarius fons est difficultatis Sacrarum literarum, quod propemodum nunquam theologi summa diligentia in id incubuerunt, ut perfectius vel cognoscerent ipsi, vel aliis explicarent, ipsum Sacrum sermonem ac textum: contenti de rebus potius ipsis factu quod facilius est, disserere. Quartum remedium sit, assidua meditatio ac studium legis divinae. nam Labor omnia vincit improbus: et nihil est difficile volenti. Quare et unicus praeceptor noster IESUS, iubet nos scrutari


3327. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 767 | Paragraph | SubSect | Section]

sua ductis, illustrabit et monstrabit. Sextum remedium est hic quoque sicut et in omnibus aliis scientiis ac artibus, vera ac viva experientia: quae omnino obscuriora Theorices mirifice illustrat ac declarat. Septimum, et quidem ingens remedium est, quod eadem saepissime in Sacris literis iterantur: et quae uno loco vel brevius vel obscurius dicuntur, alibi solent a Spiritu sancto tum plenius, tum clarius exponi: sicut praeclare dicit Augustinus, non facile ullam sententiam esse figurate propositam, quae non sit alibi perspicue explicata. Conferantur igitur loca


3328. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 767 | Paragraph | SubSect | Section]

esse figurate propositam, quae non sit alibi perspicue explicata. Conferantur igitur loca Scripturae diligenter, sic alius alium illustrabit: quae felicissima expositio Scripturae est, testantibus id etiam ipsis Patribus. Ultimum remedium sint bonae ac perspicuae versiones, et fidi Sacrarum literarum interpretes, praesertim qui textum magis dextre tractarunt. Verum quoniam haec res longe maximi momenti est: ideo, licet in toto hoc opere ea tractentur quae huc potissimum spectant,


3329. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 768 | Paragraph | SubSect | Section]

Verum quoniam haec res longe maximi momenti est: ideo, licet in toto hoc opere ea tractentur quae huc potissimum spectant, tamen etiam hunc proprium tractatum constituam, in quo Regulas recte cognoscendi Sacrum volumen proponam. Primum vero ex eo ipso non paucas depromam, quae proculdubio optimae certissimaeque erunt. Deinde alia serie recensebo eas, quas vel alii hactenus praemonstrarunt, vel mihi munere asmi Spiritus incident. Ne vero Papistae suo more nos calumnientur, me


3330. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 768 | Paragraph | SubSect | Section]

praemonstrarunt, vel mihi munere asmi Spiritus incident. Ne vero Papistae suo more nos calumnientur, me ultro fateri, Scripturam habere complures difficultates: et quantumvis quaedam remedia adscribam, ea tamen nequa quam esse idonea rudioribus: quare se merito arcere imperitos a Sacrarum literarum lectione: sciendum est, plerasque istarum difficultatum in infinitis locis bonas versiones amovisse. qualis est imprimis versio Lutheri, dum non omnes Hebraismos exactissime ac ad literam exprimunt, sed magis nobis perspicue nostroque modo loquendi eadem sensa fideliter reddunt.


3331. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 768 | Paragraph | SubSect | Section]

Denique ob hoc ipsum largitur Deus Ecclesiae suae fideles et intelligentes ministros ac doctores, ut perpetuis concionibus explicent difficiliora loca Scripturae, et alia perspicua porro urgeant ac inculcent. Sed iam ad institutum redeamus. REGULAE COGNOSCENDI SACRAS LITERAS, EX IPSIS DESUMPTAE. 1 Omnia bona a Deo petenda sunt, praesertim hoc summum, nempe cognitio ipsius verbi. Ideo dicamus cum Davide: Revela oculos meos, ut videam mirabilia de lege tua, ne abscondas a me mandata tua: Psalm. 119. Quare assiduis ardentissimisque


3332. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 768 | Paragraph | SubSect | Section]

debemus, nihil maius nobis Deus revelabit: sicut Antichristus et fanatici maiora quaedam mysteria somniant, et stulte impieque captant, et aliis pollicentur: cum Paulus ipse neget, se quicquam aliud scire quam Christum crucifixum. Talia autem sunt in Papatu, mediatio angelorum, sanctorum et sacrificorum, ac praesertim perfectio monastica, et Homerica descriptio Inferorum ac Paradisi. 5 Planae sunt viae Domini, et iusti ambulabunt per eas, impii autem corruent in eis: Oseae 13. Videndum ergo sedulo est, ut pie per eas incedere conemur ac discamus, ne in eis perniciose


3333. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 768 | Paragraph | SubSect | Section]

corruent in eis: Oseae 13. Videndum ergo sedulo est, ut pie per eas incedere conemur ac discamus, ne in eis perniciose corruamus. 6 Iota unum et apex unus non cadet de Scriptura, quin omnia impleantur: potius caelum et terra transibunt. Nihil ergo contemnendum aut parvifaciendum in Sacris literis: Matth. 5. 7 Defendenda est modis omnibus autoritas istius externae et divinitus patefactae aut pronunciatae doctrinae, per quam omnino vult Deus cum homine agere, eumque docere et convertere. Omnino ita egit cum homine Deus, non ut cum angelo, sed ut cum corporea


3334. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 768 | Paragraph | SubSect | Section]

7 Defendenda est modis omnibus autoritas istius externae et divinitus patefactae aut pronunciatae doctrinae, per quam omnino vult Deus cum homine agere, eumque docere et convertere. Omnino ita egit cum homine Deus, non ut cum angelo, sed ut cum corporea creatura: ut per aures ac oculos, verbo ac sacramentis, non tamen citra internam motionem ac illuminationem, eum instruat. Ideo instituit externum ministerium, et sacrum volumen suorum oraculorum nobis tradidit: ideoque perpetuo clamat et praecipit, ut audiamus. Quam totam seriem instructionis et conversionis gradatim Paulus describit


3335. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 768 | Paragraph | SubSect | Section]

omnino vult Deus cum homine agere, eumque docere et convertere. Omnino ita egit cum homine Deus, non ut cum angelo, sed ut cum corporea creatura: ut per aures ac oculos, verbo ac sacramentis, non tamen citra internam motionem ac illuminationem, eum instruat. Ideo instituit externum ministerium, et sacrum volumen suorum oraculorum nobis tradidit: ideoque perpetuo clamat et praecipit, ut audiamus. Quam totam seriem instructionis et conversionis gradatim Paulus describit Roman. 10, inquiens: Deum mittere doctores, nempe instructos Sacris literis et Spiritu: Lucae 24 illos docere, audientes


3336. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 768 | Paragraph | SubSect | Section]

eum instruat. Ideo instituit externum ministerium, et sacrum volumen suorum oraculorum nobis tradidit: ideoque perpetuo clamat et praecipit, ut audiamus. Quam totam seriem instructionis et conversionis gradatim Paulus describit Roman. 10, inquiens: Deum mittere doctores, nempe instructos Sacris literis et Spiritu: Lucae 24 illos docere, audientes verbum Dei ex ore eorum credere, credentes invocare, et denique invocantes salvari. Quare est manifestissima impostura satanae, cum nos fanatici, ut Swenckfeldius et Papa, a Sacris Bibliis ad nescio quas spirituales revelationes, et


3337. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 768 | Paragraph | SubSect | Section]

Roman. 10, inquiens: Deum mittere doctores, nempe instructos Sacris literis et Spiritu: Lucae 24 illos docere, audientes verbum Dei ex ore eorum credere, credentes invocare, et denique invocantes salvari. Quare est manifestissima impostura satanae, cum nos fanatici, ut Swenckfeldius et Papa, a Sacris Bibliis ad nescio quas spirituales revelationes, et impurissima sui pectoris scrinia abducere conantur, ubi sint omnia iura et Spirituales revelationes reconditae, cum sint potius cloacae malignorum Spirituum. 8 In timore Dei legendae sunt Sacrae literae: ita ut certo statuamus,


3338. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 768 | Paragraph | SubSect | Section]

fanatici, ut Swenckfeldius et Papa, a Sacris Bibliis ad nescio quas spirituales revelationes, et impurissima sui pectoris scrinia abducere conantur, ubi sint omnia iura et Spirituales revelationes reconditae, cum sint potius cloacae malignorum Spirituum. 8 In timore Dei legendae sunt Sacrae literae: ita ut certo statuamus, inde neque ad dextram neque ad sinistram, vel in fide vel in moribus, aut ullis actionibus declinare. Iosuae 1. Deuteron. 5. Nam et summe sapiens est, ut solus veram viam noverit: et merito in hac sua domo, ut unicus summusque paterfamilias, audiendus est.


3339. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 769 | Paragraph | SubSect | Section]

et spem habeamus. Ac denique idonea est Scriptum, quae plene erudiat hominem ad salutem, atque doceat, redarguat, corrigat et instituat, ita ut sit homo Dei integer et perfecte instructus ad omnia: 2. Tim. 3. 12 Summum, perpetuum et ardens studium adhibendum est in cognitione rerum sacrarum. Nam piorum est meditari in lege Dei die ac nocte: Psalm. primo et scrutari diligenter Scripturas: Ioan quinto, Actor. decimoseptimo. 13 Utile est, argumentum aut summam totius scripti cognoscendi breviter discentibus proponi. Summa ergo Scripturae sunt hi duo syllogismi.


3340. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 769 | Paragraph | SubSect | Section]

Meschias veniens maiora hisce faciet? Huc referatur etiam eversio Hierosolymae, cultus ac gentis. Igitur quod dixit ac docuit IESUS, eiusque Apostoli, verissimum est. Hanc summam totius veteris ac novi Testamenti duobus hisce Syllogismis contentam, animo complecti initio, ad cognoscendas rectius Sacras literas utilissimum est: sicut ad pernoscendam aliquam orationem Oratoris, comoediam vel aliud poema, historiam aut librum, prodest initio argumentum aut summam eius habere: aut sicut ad cognoscendas partes vel partiales tabulas Cosmographiae prodest initio universalem typum considerare, et


3341. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 769 | Paragraph | SubSect | Section]

ingredi, progredi et regredi possit. Omnia enim longiora scripta etiam de materiis notissimis optimoque ordine ac perspicuo sermone confecta, ob prolixitatem et multitudinem rerum ac sensuum perturbant ac confundunt simplicem rudemque lectorem: ut non immerito tale quid imperitiori etiam in Sacris literis metuendum sit. Quare observandum est, in hoc Libro non unum genus doctrinae contineri, ut alioqui plerunque in libris singulis, unoque instituto, et ab uno conscriptis: sed duo genera eaque quasi contraria. quorum prius quidem, teste Paulo, dicit, Qui fecerit ea, vivet in


3342. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 770 | Paragraph | SubSect | Section]

necessario adversantur. At cedente altera alteri de summo munere aut gradu dignitatis, humiliante se sub manu eius, ut angelus praecipit, et famulante eidem, optime inter se conveniunt. Hanc clavem Scripturae Paulus in Epistola ad Romanos et Galatas tertio ac quarto prolixe illustrat, et lectori Sacras literas ingredi et inspicere conanti, tanquam certissimum veritatis funiculum in manus tradit ac commendat. At Papistae et alii seductores, huius clavis ignari, eaque destituti, dum audiunt, hinc Mosen ac Legem clamantem, Qui fecerit ea, vivet in eis: inde Christum et Evangelium,


3343. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 770 | Paragraph | SubSect | Section]

secundam tabulam poenitentiae et bonorum operum confugiendum sit, ut ex illo naufragio enatemus, evadamusque. Sic illi tripliciter Mosen cum Christo, et Legem cum Evangelio, gratiamque cum meritis concordant, vel potius foedissime impientissimeque confundunt: quod observasse, utilissimum studioso sacrarum literarum fuerit. 15 Post hanc summam utile est, studiosum percipere brevem quandam Catechesin: quam nobis itidem Scriptura offert, Primum exhibendo quasi Symbolum in tribus primis capitibus Genes. de uno Deo, creatione, lapsu et redemptione per benedictum semen, quam partem


3344. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 770 | Paragraph | SubSect | Section]

offert, Primum exhibendo quasi Symbolum in tribus primis capitibus Genes. de uno Deo, creatione, lapsu et redemptione per benedictum semen, quam partem nunc Symbola referunt: Deinde per Decalogum, ipso Deo in brevissimum compendium legem redigente. Tertio, in oratione Dominica et verbis Sacramentorum. Quae capita doctrinae semper pro quadam compendiaria Catechesi sunt habita, tametsi in Papatu nefarie obscurata fuere. Ea enim etiamsi quis didicit, plerunque tamen ignota, nempe Latina lingua percepit. 16 In omni docendi discendique ratione ac conatu, sive liberalium,


3345. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 771 | Paragraph | SubSect | Section]

vult esse intentos, quandoquidem nullum illorum sit irritum, casurum, aut periturum. Sic et Paulus vult nos in templo et rebus religionis, praesertim in proponenda doctrina, aut exponendis sacris literis, uti noto ac perspicuo sermone: 1. Cor. 14 Sic Psal. 119 ait, Explicatio verborum tuorum dat intellectum parvulis. Diligens ergo cura sermonis sacrarum literarum habenda est. 19 Porro Paulus 1 Tim. 1, vult nos tenere et observare naturam propositionum,


3346. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 771 | Paragraph | SubSect | Section]

in proponenda doctrina, aut exponendis sacris literis, uti noto ac perspicuo sermone: 1. Cor. 14 Sic Psal. 119 ait, Explicatio verborum tuorum dat intellectum parvulis. Diligens ergo cura sermonis sacrarum literarum habenda est. 19 Porro Paulus 1 Tim. 1, vult nos tenere et observare naturam propositionum, quodnam sit subiectum aut praedicatum, definitiones singularum rerum totasque materias et argumenta, vel integrorum scriptorum, vel etiam partium singularum. dicit enim,


3347. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 771 | Paragraph | SubSect | Section]

est habere etiam singularum rerum definitiones aut circumscriptiones, ut (iuxta Ciceronem) mox initio sciatur quid sit id de quo sermo habetur. Hoc vero maximam lucem et adiumentum affert, ad percipiendum verum sensum alicuius loci scripti aut dicti. Ostendit ergo hoc dicto Paulus, vigilantem Sacrarum literarum doctorem et auditorem debere probe nosse tum definitiones vocum ac rerum, tum singularum propositionum subiecta ac praedicata, tum denique integrorum scriptorum ac partium materias aut subiecta, et illarum determinationes. 20 Idem vult, explicantem sacras literas


3348. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 771 | Paragraph | SubSect | Section]

Paulus, vigilantem Sacrarum literarum doctorem et auditorem debere probe nosse tum definitiones vocum ac rerum, tum singularum propositionum subiecta ac praedicata, tum denique integrorum scriptorum ac partium materias aut subiecta, et illarum determinationes. 20 Idem vult, explicantem sacras literas recte eas secare: 2 Tim. 2. Quod requirit non solum solidam cognitionem vocum et significationum, phrasium ac sententiarum, praeterea singulorum membrorum aut partium in toto corpore uniuscuiusque scripti, in quo est sita etiam tota dispositio librorum aut scriptorum: verum etiam


3349. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 771 | Paragraph | SubSect | Section]

2. Quod requirit non solum solidam cognitionem vocum et significationum, phrasium ac sententiarum, praeterea singulorum membrorum aut partium in toto corpore uniuscuiusque scripti, in quo est sita etiam tota dispositio librorum aut scriptorum: verum etiam ipsarum rerum aut materiarum, quae in Sacris literis continentur, exactam distinctionem, ut vigilantissime ac oculatissime separentur, inter sanctum et profanum, creatorem et creaturam, iustum ac iniustum, inter Mosen ac Christum, ac inter utriusque doctrinas et officia. sicut Ioannes mox initio discrimen facit inter Mosen eiusque


3350. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 771 | Paragraph | SubSect | Section]

a ministerio peccati ac mortis iustitiam ac vitam quaeramus, iustitiam Legis sectantes: aut etiam ministerium doctrinamque iustitiae ac vitae, quae est promissio gratuita de Christo, in Legem accusantem, iudicantem ac condemnantem cum eisdem transformemus. Oportet igitur docentem et discentem Sacras literas, aut sermonem veritatis, ut hic Paulus vocat, recte et solerter tum sermonem, tum et res secare: ita ut non tantum quomodo res prorsus disiunctae inter sese differant, cernat: sed etiam, quomodo vel unum quid diversas quasdam quasi partes, species, elementa, aut quascunque


3351. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 771 | Paragraph | SubSect | Section]

nonnunquam in quibusdam conveniant, aut unum sint. Hoc enim est illud per utile Platonis documentum, ἐϕ ἓν καὶ πολλὰ ὁρᾷν, unum in multis et multa in uno cernere ac examinare posse. 21 Vult etiam Apostolus Tit. 1, doctorem Sacrarum literarum esse idoneum ad argumentandum, et refutandas Sophismata seductorum: quo pertinent non tantum formae verorum argumentorum, ac fallaciae falsorum, et materiae aut loca inventionis: sed etiam tota tum sermonis doctrina, tum singularum definitionum, propositionum, ac denique etiam


3352. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 771 | Paragraph | SubSect | Section]

seductorum: quo pertinent non tantum formae verorum argumentorum, ac fallaciae falsorum, et materiae aut loca inventionis: sed etiam tota tum sermonis doctrina, tum singularum definitionum, propositionum, ac denique etiam ipsarum rerum solidior cognitio. 22 Tit. 3 vult, exponentem Sacras literas esse idoneum ad docendum: sicut et 2 Tim. 2. Quo tota doctrina Logices, aut Grammatica, Dialectica et Rhetorica pertinet, una cum quadam naturali dexteritate: quae tamen multo est praestantior, si sit supernaturalis, superneque per Spiritum S. allata: cuiusmodi decus ac salutare


3353. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 771 | Paragraph | SubSect | Section]

Nihil sane perinde εὔχρηστον est (teste Xenophonte, et etiam ipsa experientia) ut lucidus ordo. Porro ordo divinitus vel rebus discendis inditus, vel etiam naturae hominis eas percipientis, multiplex est: quo oportet docentem respicere. Singula etiam sacrarum literarum scripta habent suum quendam ordinem, ac seriem rerum et materiarum: quem tum docens, tum discens diligentissime respicere ac observare debet. Celeberrimi autem sunt isti tres ordines aut methodi: nempe Syntheticus, seu compositivus, quem plerunque Scriptura sequitur: Analyticus,


3354. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 771 | Paragraph | SubSect | Section]

debet. Celeberrimi autem sunt isti tres ordines aut methodi: nempe Syntheticus, seu compositivus, quem plerunque Scriptura sequitur: Analyticus, seu resolutivus: et Horisticus, seu definitivus. Atque haec est altera pars Dialectices minus nunc usitata, de qua in Paralipomenis dixi. Caeterum de Sacrarum literarum Methodo alibi in hoc Opere disseruimus. 24 Observandum vero semper est, ut ex vero fonte doctrina quaeque petatur. Sic enim et in humanis scientiis accurate praecipitur, ut omnes Methodi ac doctrinae a veris principiis iusta limataque ratio ne deducantur ac


3355. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 772 | Paragraph | SubSect | Section]

aut praeformare conentur. 26 Christus Matth. 13 dicit, omnem scribam doctum in regnum caelorum, debere proferre vetera ac nova, instar praedivitis patrisfamilias, qui ex opulento penu omne genus cibariorum et aliarum rerum utilium proferre possit: quo ostendit etiam, eum qui sacras literas exponit, Vetus testamentum cum Novo conferre, et veteres patefactiones, historias, ac sanctiones Dei cum recentioribus comparare, et in publicum proferre, aliisque explicare debere: sicut et Apostoli accurate cum suis concionibus Veteris testamenti dicta contulerunt. Eodem pertinet,


3356. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 772 | Paragraph | SubSect | Section]

legis, quam ei pharisaei suis Pelagianicis glossulis induxerant, sua acri lima aut cote expositionis detrahit. Alioqui dum ei illud velamen rubiginis aut obtusitatis incumbit, inhaeretque, plane est nobis inutilis ac inefficax. 31 Est vero diligenter observandum et cavendum in Sacris literis illud scandalum, quod ipsemet Paulus dicit esse stulticiam praedicationis: seque ipsum, qui erat selectum Christi organon, sermone rudi concionatum esse Corinthiis: 1. Cor. 1 et 2. Praeterea etiam 2 Cor. 11. aliquo modo confitetur se sermonis rudem, rerum autem gnarum esse. Licet


3357. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 772 | Paragraph | SubSect | Section]

literis illud scandalum, quod ipsemet Paulus dicit esse stulticiam praedicationis: seque ipsum, qui erat selectum Christi organon, sermone rudi concionatum esse Corinthiis: 1. Cor. 1 et 2. Praeterea etiam 2 Cor. 11. aliquo modo confitetur se sermonis rudem, rerum autem gnarum esse. Licet enim sacrae literae sua gravi masculaque eloquentia minime destituantur: non tamen adsunt illae ociosae delicataeque veneres aut illecebrae, illa externa dulcedo et blanditiae, illa numerositas sonorum, seu illae nugae canorae in sermone Sacrarum literarum, quae in ostentatoriis Oratorum aut Poetarum


3358. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 772 | Paragraph | SubSect | Section]

confitetur se sermonis rudem, rerum autem gnarum esse. Licet enim sacrae literae sua gravi masculaque eloquentia minime destituantur: non tamen adsunt illae ociosae delicataeque veneres aut illecebrae, illa externa dulcedo et blanditiae, illa numerositas sonorum, seu illae nugae canorae in sermone Sacrarum literarum, quae in ostentatoriis Oratorum aut Poetarum scriptis tunc temporis in Graecia et Romae maxima cum aviditate et admiratione audiebantur et celebrabantur. Ipsae quoque res, tametsi plane divinae, quae in Sacris tractantur, prorsus alienae et ab intellectu, ac veluti gustu captuque


3359. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 772 | Paragraph | SubSect | Section]

et blanditiae, illa numerositas sonorum, seu illae nugae canorae in sermone Sacrarum literarum, quae in ostentatoriis Oratorum aut Poetarum scriptis tunc temporis in Graecia et Romae maxima cum aviditate et admiratione audiebantur et celebrabantur. Ipsae quoque res, tametsi plane divinae, quae in Sacris tractantur, prorsus alienae et ab intellectu, ac veluti gustu captuque nostrae ruditatis et perversitatis etiam, facillime nos offendunt, ac a nobis contemnuntur. Cavendum igitur vehementer est, ne ad hunc offensionis lapidem impingamus, corruamus et pereamus, dum nostro gustui arridentem


3360. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 773 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam in magnis viris, qui prorsus immutantur. Etsi autem interdum adhuc tales homunciones dicere possunt, Domine Domine: tamen plerunque ore solum, ut psittaci, ea murmurant, planeque contra animi sui sententiam garriunt. 40 Duplex autem suo quodam modo scientia de iisdem rebus in Sacris literis continetur: quarum altera quidem veluti incipientium ac parvulorum est, et per metaphoram lac vocatur: altera vero est iam maturorum ac robustorum, quae est solidus cibus, 1 Cor. 3, et Heb. 6. Illa quidem prior doctrina est, Catechesis praecipuorum capitum, breviter generaliter


3361. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 774 | Paragraph | SubSect | Section]

dicit, nos ad salutem positos esse, non ad interitum: 1 Thess. 5. Sic 1 Pet. 3. dicimur esse genus electum, regale sacerdotium, gens sancta, populus acquisitionis, translatus ex tenebris in admirabilem lucem Dei, ut praedicemus virtutes excelsi. 43 Est quoque duplex noticia in Sacris literis: alia, cum simpliciter aliquid Deus affirmat aut negat, quae est longe certissima: alia, cum ex Dei affirmatis aut negatis sententiis, aliquid deducimus, ubi nos facile decipi possumus, et plerique haeretici decepti sunt. Christus deducit immortalitatem animae, et etiam corporis


3362. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 774 | Paragraph | SubSect | Section]

perturbant se et alios, dum eas explicare ne queunt. Quare eas Paulus prohibet severiter, in prima Epistola ad Timotheum, capite primo et sexto, et in 2 ad Tim. 2, ac Tit. 3. Tales sunt (ut de Sorbinistis iam taceamus) qui hoc tempore innumeros scrupos ac quaestiunculas verae sententiae in Sacra coena et praesentia corporis Christi obiiciunt. 48 Videndum igitur contra est, ut sobrie ac religiose in caelesti doctrina philosophemur, ac quandam sanorum verborum formam concipiamuus, tum quoad singulas voces ac phrases, tum et quoad totum sermonem methodum ac materiam, omnibus


3363. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 775 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam prorsus inscii viventis Dei, sententias, praecepta, dogmata ac consolationes ad huius lascivae et procacis amasiae placita attemperemus, inflectamus, et plane adulteremus, veluti optimum vinum aqua diluentes. Exempla non pauca huius generis imposturarum philosophiae, in rebus scientiaque Sacra, in Libello de metis scientiarum recensui. Quare et vigilantia summa et perpetua, Dei ope ac Spiritus sancti lumine nobis opus est, ut sanctum a profano hic vel in primis accuratissime et longissime separemus. Semper igitur sit nobis nostra ratio, vetus Adam, aut humana sapientia in rebus


3364. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 775 | Paragraph | SubSect | Section]

suspecta; et semper diligentissime ac attentissime ad caelestia oracula respiciamus, omni prorsus vigilantia caventes, ne vel in minimo ab eis recedamus. 54 Nec tamen interea fanaticos homines sequi debemus, quasi humanae scientiae sint prorsus inutiles, aut etiam noxiae ad cognitionem Sacrarum literarum et doctrinae caelestis. Oportet enim discere linguas, et eruditas Grammaticas. Utilis, ac plane etiam necessaria est Dialectica ac Rhetorica, et reliquae Philosophiae cognitio. Nec valet obiectio, quod ista Apostoli non didicerint. acceperunt enim illi cognitionem linguarum, et


3365. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 775 | Paragraph | SubSect | Section]

adhibendo. Sic igitur in domo iuxta Theologiam, veluti iuxta matremfamilias Saram, etiam Agar Philosophia gentilis: sed serviat ac ancilletur, et non dominetur: non sit architectonica, sed famula: nec intret in cubiculum conscientiae, aut ad tribunal iudicii rerum causarumque ac deliberationum Sacrarum, nisi quatenus sua Theologia permiserit: quae super omnes scientias, artes, cogitationes, consilia, conatus et actiones hominum et angelorum suprema architectonica est. 55 Exploratio, ante institutionem utilis est. Sic discipulus videt quid sibi desit: et tanto avidius


3366. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 776 | Paragraph | SubSect | Section]

fuerit, nisi fuerit theodidactus, nisi ei pater caelestis revelaverit, imo etiam nisi ipse potenter ad se traxerit: quia ille nimirum unicus fons verae Theologiae est, sicut et omnium aliorum bonorum: ab ipso igitur ardentissime flagitemus, ut ille suam legem ac noticiam cordi nostro, suo illo sacrosancto digito, nempe Spiritu S. inscribat, nobisque plenissimam cognitionem sacrosanctae Triados, eiusque mysteriorum clementissime largiatur. PRAECEPTA DE RATIONE LEGENDI SACRAS LITERAS, NOSTRO ARBITRIO COLLECTA AUT EXCOGITATA. 1 In


3367. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 776 | Paragraph | SubSect | Section]

nisi ipse potenter ad se traxerit: quia ille nimirum unicus fons verae Theologiae est, sicut et omnium aliorum bonorum: ab ipso igitur ardentissime flagitemus, ut ille suam legem ac noticiam cordi nostro, suo illo sacrosancto digito, nempe Spiritu S. inscribat, nobisque plenissimam cognitionem sacrosanctae Triados, eiusque mysteriorum clementissime largiatur. PRAECEPTA DE RATIONE LEGENDI SACRAS LITERAS, NOSTRO ARBITRIO COLLECTA AUT EXCOGITATA. 1 In omnibus excogitationibus, conatibus et actionibus, praesertim gravibus, cum primis


3368. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 776 | Paragraph | SubSect | Section]

igitur ardentissime flagitemus, ut ille suam legem ac noticiam cordi nostro, suo illo sacrosancto digito, nempe Spiritu S. inscribat, nobisque plenissimam cognitionem sacrosanctae Triados, eiusque mysteriorum clementissime largiatur. PRAECEPTA DE RATIONE LEGENDI SACRAS LITERAS, NOSTRO ARBITRIO COLLECTA AUT EXCOGITATA. 1 In omnibus excogitationibus, conatibus et actionibus, praesertim gravibus, cum primis autem Sacris, utilissimum est divinam opem implorare, ut is omnem nostrum conatum et praeveniat inspirando, et adiuvet


3369. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 776 | Paragraph | SubSect | Section]

Triados, eiusque mysteriorum clementissime largiatur. PRAECEPTA DE RATIONE LEGENDI SACRAS LITERAS, NOSTRO ARBITRIO COLLECTA AUT EXCOGITATA. 1 In omnibus excogitationibus, conatibus et actionibus, praesertim gravibus, cum primis autem Sacris, utilissimum est divinam opem implorare, ut is omnem nostrum conatum et praeveniat inspirando, et adiuvet prosequendo, et denique finiat benedicendo, aut felicem exitum incrementumque ac fructum labori nostro largiendo. 2 Cum autem ad omnes conatus oporteat afferre piam bonique


3370. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 776 | Paragraph | SubSect | Section]

et denique finiat benedicendo, aut felicem exitum incrementumque ac fructum labori nostro largiendo. 2 Cum autem ad omnes conatus oporteat afferre piam bonique propositi mentem: tum praesertim hic necessum est hoc unum cogitare ac in votis habere, ut cupias veram ac genuinam Sacrarum literarum sententiam assequi, qua velis ad gloriam Dei, et tuam aliorumque utilitatem, praesertim spiritualem ac eternam, optima fide uti: non ad ostentationem, aut captandum ludum lucrum: multo minus ad oppugnandam veritatem, ut papistae Sacras literas legunt. 3 Sic vero in


3371. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 776 | Paragraph | SubSect | Section]

ac in votis habere, ut cupias veram ac genuinam Sacrarum literarum sententiam assequi, qua velis ad gloriam Dei, et tuam aliorumque utilitatem, praesertim spiritualem ac eternam, optima fide uti: non ad ostentationem, aut captandum ludum lucrum: multo minus ad oppugnandam veritatem, ut papistae Sacras literas legunt. 3 Sic vero in veneratione Sacras literas habere, et ea religione cognoscere debet pius homo, ut statuat se non (ut ita dicam) mortuum librum legere, non etiam alicuius sanctissimi, gravissimi aut sapientissimi hominis scripta cognoscere: sed ipsius viventis Dei


3372. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 776 | Paragraph | SubSect | Section]

sententiam assequi, qua velis ad gloriam Dei, et tuam aliorumque utilitatem, praesertim spiritualem ac eternam, optima fide uti: non ad ostentationem, aut captandum ludum lucrum: multo minus ad oppugnandam veritatem, ut papistae Sacras literas legunt. 3 Sic vero in veneratione Sacras literas habere, et ea religione cognoscere debet pius homo, ut statuat se non (ut ita dicam) mortuum librum legere, non etiam alicuius sanctissimi, gravissimi aut sapientissimi hominis scripta cognoscere: sed ipsius viventis Dei nunc ibi coram secum agentis, oracula auscultare. Ille enim est


3373. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 776 | Paragraph | SubSect | Section]

ac cogitationibus mens, infeliciter versatur. Quare in hoc studio sit mens omnibus curis, ac veluti eam suffocantibus spinis, libera, itaque in hoc opus intenta: praesertim vero absint omnes pravae cogitationes, et perversi affectus. 5 Contentus sit Lector, ut simplicem ac genuinum Sacrarum literarum sensum, et praesertim eius loci, quem iam legit, assequatur: nec quaerat aliquas umbras, aut sectetur somnia allegoriarum aut anagogiarum, nisi manifeste sit allegoria, et literalis sensus sit alioquin inutilis, aut etiam absurdus. 6 Ubi quid intellexerit, et memoria


3374. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 776 | Paragraph | SubSect | Section]

interpretum libros consulendo, tum etiam doctos simul et pios interrogando. 8 Quod si etiam in praesentiarum plane aliquid assequi nequimus, memoriae tantum locum ac verba eius mandemus: sperantes et expectantes, ut id nobis Dominus clementer aliqua occasione patefaciat. Nihil enim in Sacris frustra scriptum est, nihilque etiam contemnendum. Atque hae 8. praeceptiones sunt quasi externae et generales: nunc de iis dicamus, quae ipsum textum propius attingant. 9 Cum igitur aggrederis lectionem alicuius libri, id statim initio, quoad eius fieri potest, age,


3375. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 777 | Paragraph | SubSect | Section]

praesertim ad singulas easque difficiliores partes aut textus pertinentes, ut tanto exactius certiusque totum opus omnesque eius partes resolvere ac perscrutari, et denique Deo benedicente penitus perspicere possimus. Nam, ut ingenue, quod sentio, confitear, cum multi interpretes in explicatione sacrorum librorum, erudite hactenus de singulis eorum partibus, ac etiam sententiis disputaverint, nemo tamen, aut certe perpauci, accurate textum examinare solitus est, multoque etiam minus diligentissime argumentum ac dispositionem simul monstrare, et totum corpus, caput ac membra subinde inter


3376. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 777 | Paragraph | SubSect | Section]

modo diximus) accurate examinare, ac tum scopum, tum genus quoddam totius corporis perpendere, an sit narratio aut historia, institutio aut doctrina quaedam, consolatio aut obiurgatio, vel alicuius rei descriptio, aliqua quasi oratio, aut quid simile. De quo vario genere scriptionum aut librorum sacrorum alibi in hisce Regulis dictum est. 21 Quo veluti genere scripti animadverso, tum porro eius partes aut membra, seu quasi quasdam subdivisiones inquiramus. Quibus inventis ac distributis, illarum tum inter sese mutuo convenientiam, tum et cum suo toto consideremus. Impossibile


3377. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 777 | Paragraph | SubSect | Section]

sive Rhetorices, sive denique Dialectices. Quoniam enim istae artes Dei beneficio patefactae sunt, ex naturali lumine quod adhuc superest accensae, praeterea sese ad rerum naturam, eiusque ordinem, divinitus illis inditum conformarunt, et denique quoniam sese ad captum humani ingenii (ut et ipsae Sacrae literae) accommodant, necessario magnum nobis usum in Sacris etiam literis illustrandis, si pie cauteque adhibeantur praestare possunt. 23 Quaeratur igitur, sicut iam dixi, ad quod genus et quasi


3378. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 777 | Paragraph | SubSect | Section]

artes Dei beneficio patefactae sunt, ex naturali lumine quod adhuc superest accensae, praeterea sese ad rerum naturam, eiusque ordinem, divinitus illis inditum conformarunt, et denique quoniam sese ad captum humani ingenii (ut et ipsae Sacrae literae) accommodant, necessario magnum nobis usum in Sacris etiam literis illustrandis, si pie cauteque adhibeantur praestare possunt. 23 Quaeratur igitur, sicut iam dixi, ad quod genus et quasi corpus istud Sacrum scriptum eiusve locus referri possit, ex


3379. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 778 | Paragraph | SubSect | Section]

accommodant, necessario magnum nobis usum in Sacris etiam literis illustrandis, si pie cauteque adhibeantur praestare possunt. 23 Quaeratur igitur, sicut iam dixi, ad quod genus et quasi corpus istud Sacrum scriptum eiusve locus referri possit, ex iis omnibus scriptionum generibus, de quibus istae artes disseruerunt, aut quae in vitam hominum et rerum tractationem et cum hominibus actionem incidere solent: ut si forte ad aliquod genus orationum locus referri queat, sive ad Iudiciale, sive ad


3380. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 778 | Paragraph | SubSect | Section]

ut eos non duci, sed quasi violenter trahi divinitus, rapique ad se oporteat. Aliud est studio discendi quaerere ex eo quem pro veraci praeceptore agnoscis, et vicissim docere ac explicare aliquid docili discipulo: aliud, pertinacem adversarium arguere, vel redarguere. Sic in Sacra coena consideretur scopus, et erit sensus perspicuus. Non exponuntur ibi somnia, non typis aut umbris res futurae involvuntur ac praefigurantur, ut olim Iudaico populo: sed filius Dei testamentum suum condit, ac charissimis suis discipulis loquitur, quibus omnia aut loqui perspicue solebat:


3381. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 779 | Paragraph | SubSect | Section]

haberi potest. Ut vero observatio scopi plurimum facit ad illustrationem verae sententiae: ita etiam contextus diligens collatio, et quasi harmonia. Dixi de hac re superius: dicam etiam mox, simulque exemplis rem declarabo. Prospexit vero Deus mirabiliter nostrae imbecillitati, ut ita Sacrae literae sint mirabili artificio, sibique invicem consonanti harmonia conscriptae, ut non solum diversi earum libri aut scripta, diversaque loco, sed etiam idem locus, ac totus contextus supra modum sese illustret ac explicet: utque non aliunde felicius omnia dubia tollantur ac explicentur,


3382. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 779 | Paragraph | SubSect | Section]

non esse expositionem rei: seu non doceri ibi pharisaeum, quaenam sit causa efficiens remissionis peccatorum: sed asseri contra eius cogitationes, illi vere esse remissa peccata. Est igitur affirmatio cum sua probatione, non explicatio tantum, docens quaenam sit causa, qui effectus. Sic in Sacra coena, si distinguas verba Testamenti Domini in essentiam et fructum testamenti, sicut et Calvinus distinxit 1 ad Corinthios 11. praescindes multas occasiones Sophisticandi, nec admittes, ut in priore parte, ubi tantum de essentia Sacramenti agitur, disseratur de spiritualibus eius


3383. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 779 | Paragraph | SubSect | Section]

tantum, docens quaenam sit causa, qui effectus. Sic in Sacra coena, si distinguas verba Testamenti Domini in essentiam et fructum testamenti, sicut et Calvinus distinxit 1 ad Corinthios 11. praescindes multas occasiones Sophisticandi, nec admittes, ut in priore parte, ubi tantum de essentia Sacramenti agitur, disseratur de spiritualibus eius fructibus, de quaro alibi prolixius docui. Huius generis innumera exempla proferri possent. Contra hoc praeceptum gravissime et perniciose peccatum est a Papistis et Sophistis, qui licet rarissime legerint Sacras literas, tamen etiam


3384. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 779 | Paragraph | SubSect | Section]

ubi tantum de essentia Sacramenti agitur, disseratur de spiritualibus eius fructibus, de quaro alibi prolixius docui. Huius generis innumera exempla proferri possent. Contra hoc praeceptum gravissime et perniciose peccatum est a Papistis et Sophistis, qui licet rarissime legerint Sacras literas, tamen etiam cum legerunt, solum sententiolas aliquas inde pro suo arbitrio decerpserunt, et porro etiam pro lubitu eas inter sese connexuerunt: non aliter ac ludibundae puellae ad libitum colligunt in pratis flores, et pro libitu inde vel serta, vel aliud quippiam texunt. Sic illi


3385. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 779 | Paragraph | SubSect | Section]

cum legerunt, solum sententiolas aliquas inde pro suo arbitrio decerpserunt, et porro etiam pro lubitu eas inter sese connexuerunt: non aliter ac ludibundae puellae ad libitum colligunt in pratis flores, et pro libitu inde vel serta, vel aliud quippiam texunt. Sic illi igitur pro libidine sua, in Sacris literis eludentes id effecerunt, ut cum etiam meris Scripturae verbis loquerentur: tamen sua, non Scripturae sensa illis centonibus efferrent. Hoc genus tristissimae et perniciosissimae calamitatis inter alias innumeras quae ibi grassatae sunt, diligentissime observandum est. Quo magis ista


3386. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 779 | Paragraph | SubSect | Section]

sententia instituere ac confirmare queant. 3 Nomina propria locorum et personarum interdum ab aliis translatoribus aliter scribuntur, dum alii Hebraicam veritatem, alii receptam Latinae aut Graecae ecclesiae consuetudinem, et denique alii suae gentis ac linguae, in quam transferunt Sacras literas, euphoniam sequuntur: quod periculum diligentia et usus Sacrarum literarum avertere facile poterit. 4 Desunt quaedam voces aliquando ob Hebraeae linguae consuetudinem, quae a Lectore aliquo modo subintelligendae sunt: (de qua re alibi in hoc Opere praecipitur) alio qui


3387. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 779 | Paragraph | SubSect | Section]

locorum et personarum interdum ab aliis translatoribus aliter scribuntur, dum alii Hebraicam veritatem, alii receptam Latinae aut Graecae ecclesiae consuetudinem, et denique alii suae gentis ac linguae, in quam transferunt Sacras literas, euphoniam sequuntur: quod periculum diligentia et usus Sacrarum literarum avertere facile poterit. 4 Desunt quaedam voces aliquando ob Hebraeae linguae consuetudinem, quae a Lectore aliquo modo subintelligendae sunt: (de qua re alibi in hoc Opere praecipitur) alio qui sensus videbitur imperfectus. Tropi autem sunt varii: alias hyperbata,


3388. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 780 | Paragraph | SubSect | Section]

habeat, multum pro ea subiiciunt Latini versores nomen Verbum, quod tamen nequaquam illas omnes notiones habet. Sic verbum Benedicere, Iustificare, Gratia, Fides, Peccatum, et innumera alia. In quibus difficultatibus, praeter superiora remedia, id vel praecipuum est, ut observes talis vocis in Sacris literis usus: et consulas eos qui tales semi Hebraicas voces explicuerunt: et caute attenteque consideres, quaenam significatio ei loco maxime conveniat. 13 In nominibus propriis duplex difficultas oriri solet, quarum prior est, quod idem nomen aliquando pluribus locis aut


3389. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 780 | Paragraph | SubSect | Section]

alius a cicere aut lente dictus est. 16 Nomina propria, et etiam alia multo recentiora, tribuuntur interdum rebus vetustioribus per prolepsin, seu anticipationem: de quo sic annotat Augustinus lib. Quaest. super Levit. cap. 23. Vestem sacerdotalem, quae magnum continet sacramentum, Aaron et eius successores iubentur accipere in Exodo, antequam quicquam de sanctificandis et quodammodo ordinandis sacerdotibus praecipiatur. Sic et Moise ascendente in montem, vetantur ascendere sacerdotes: quos alios intelligere non possumus,


3390. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 781 | Paragraph | SubSect | Section]

aurora tibi ros iuventutis tuae. aliqui hoc trahunt ad divinam Christi nativitatem, alii ad humanam: sed quandoquidem in toto eo versiculo agitur de subditis Meschiae, quam sint futuri prompti in eius obsequium, quamque specioso ornatu induti, sicut si omnes essent illis speciosissimis sacerdotum Sacris vestibus ornati: reliquum est ut etiam indicetur, quomodo sint illi nascituri: nempe tum ex divino semine, tum etiam mirabili ac incomprehensibili prorsus modo, nemine cernente, dum omnia oppleant: sicut


3391. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 782 | Paragraph | SubSect | Section]

eius sacerdotii, quod sit divino iuramento confirmatum. 9 Aliquando etiam, ut non sit figurata oratio, est nihilominus obscura, vel ob res minus notas: vel etiam ob sermonem aut intricatum, aut alioqui a nostro more loquendi nimium alienum: cuiusmodi nobis necessario multa in Sacris literis sese offerunt, utpote iam olim et a gente linguaque remotissima a nostra conscripta: ubi non raro expedit magis in mentem quam in verba Scriptoris respicere. Cum enim nobis constat, quid in toto eo libro agat Scriptor, quid etiam in proxime praecedentibus et sequentibus, non


3392. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 782 | Paragraph | SubSect | Section]

Persona quadrupliciter consideretur: quae loquitur, ad quam fit sermo, de qua, et denique etiam coram qua. Plurimum interest, quae persona quid dicat: Davusne loquatur, aut herus, aut Pythias, ut Horatius inquit. 13 Primum enim solent recte in Theologico studio dicere, quod in lectione Sacrarum literarum, ac examinandis dictis non tam attendendum est quid dicatur, quam quis dicat. At in lectione aliorum Theologicorum librorum, potius videndum est quid dicatur, quam quis dicat. Nam in Sacris literis cum potissimum Deus loquatur, omnia nobis ipsius debent esse rata ac probata, quae


3393. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 782 | Paragraph | SubSect | Section]

inquit. 13 Primum enim solent recte in Theologico studio dicere, quod in lectione Sacrarum literarum, ac examinandis dictis non tam attendendum est quid dicatur, quam quis dicat. At in lectione aliorum Theologicorum librorum, potius videndum est quid dicatur, quam quis dicat. Nam in Sacris literis cum potissimum Deus loquatur, omnia nobis ipsius debent esse rata ac probata, quae ille praecipit, qualiacunque ea demum sint. At in aliis scriptis cum homines loquantur, qui omnes sunt mendaces, sive magni sive parvi sint, nemini prorsus fidendum est: sed considerandum, an id quod


3394. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 782 | Paragraph | SubSect | Section]

scriptis cum homines loquantur, qui omnes sunt mendaces, sive magni sive parvi sint, nemini prorsus fidendum est: sed considerandum, an id quod dicunt, sit ex verbo Dei desumptum. 14 Secundo, sicut Deus loquens citra omnem dubitationem ac exceptionem audiendus est: ita contra, quae in Sacris impii aut diabolus loquuntur, plane impia sunt: aut etiamsi non omnino sunt impia, tamen audienda non sunt ut Dei dicta: sicut Christus et Apostoli diabolum etiam vera loquentem obligant, quia nulla plane autoritas esse debet illius hostis et mendacis. Act. 16. Sic in Ecclesia


3395. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 782 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic in Ecclesia multa ex persona impiorum dicuntur, et in Iobe multa ipse et amiciparum sana dicunt. Quin etiam pii homines multa inepta dicunt: ut Petrus dissuadens Christo passionem, et Philippus volens sibi patrem monstrari: aut etiam Iacobus, persuadens Paulo ut radat caput, et ceremonias ac sacrificium pro se in templo offerri curet, ad peragendam cum illis aliis quatuor purificationem. Potremo hoc discrimen personarum loquentium etiam Paulus respicit, cum 1. Cor. 7 pleraque nominem Dei loquitur, quaedam tamen etiam suo: ut de retinendo infideli coniuge. Sic forte pro semihumano


3396. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 783 | Paragraph | SubSect | Section]

Apostoli sub initium abrogationis ceremoniarum concesserunt, aut etiam praeceperunt, abstinentiam a sanguine et suffocato: quod nunc iniungere Ecclesiis impium esset, et restitutionem Iudaismi olret. In prima illa Ecclesia multa fuerunt miracula, et Deus illis credi voluit, quandoquidem Sacra scriptura, praesertim novi Testamenti, non dum apud omnes recepta fuit. Postea prohibitum est, quaerere miracula: et insuper praedictum est, Antichristum et spiritus impostores tales efficacias illusionum allaturos. Sic quinque libri Mosis maximis miraculis confirmati sunt: et simul mandatum


3397. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 784 | Paragraph | SubSect | Section]

causae internae, quae ad circumstantias nequa quam referri queunt, tum quia haec res in primis maximi monenti est: ideo sciamus verissime ab Aristotele saepius affirmari, rem tunc demum vere ac plene sciri, tam per causas examinatur et cognoscitur. 24 Expendantur ergo in rebus quas in Sacris literis legimus, primum causae efficientes, materiales, formales ac finales. Considerentur et causarum subdistinctiones: quandoquidem variae sunt causae efficientes, variae etiam finales. Sunt quoque illarum ipsarum subdistinctarum causarum gradus, ut aliae sint magis, aliae minus primariae.


3398. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 785 | Paragraph | SubSect | Section]

causa formalis iustificationis. Ibi enim forma, modus aut ratio, quo iustificemur, continetur ac describitur: quod propter Coloniensium cum Monhemio contentionem de hac re, adiicere volui. 26 Hinc apparet, maximum esse usum causarum, etiam in explicandis religionis controversiis, et Sacris literis. Quare studiosus Sacrarum literarum, hanc etiam inter alias Regulam aut praeceptionem diligenter industrieque in Sacrarum literarum studio adhibebit. Illud sane mirabile ac memorabile est, quod causae accidentariae in aliquibus rebus, factae sunt primariae, et contra: ut


3399. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 785 | Paragraph | SubSect | Section]

Ibi enim forma, modus aut ratio, quo iustificemur, continetur ac describitur: quod propter Coloniensium cum Monhemio contentionem de hac re, adiicere volui. 26 Hinc apparet, maximum esse usum causarum, etiam in explicandis religionis controversiis, et Sacris literis. Quare studiosus Sacrarum literarum, hanc etiam inter alias Regulam aut praeceptionem diligenter industrieque in Sacrarum literarum studio adhibebit. Illud sane mirabile ac memorabile est, quod causae accidentariae in aliquibus rebus, factae sunt primariae, et contra: ut accidentarium est legi quoddamnat, et tamen


3400. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 785 | Paragraph | SubSect | Section]

cum Monhemio contentionem de hac re, adiicere volui. 26 Hinc apparet, maximum esse usum causarum, etiam in explicandis religionis controversiis, et Sacris literis. Quare studiosus Sacrarum literarum, hanc etiam inter alias Regulam aut praeceptionem diligenter industrieque in Sacrarum literarum studio adhibebit. Illud sane mirabile ac memorabile est, quod causae accidentariae in aliquibus rebus, factae sunt primariae, et contra: ut accidentarium est legi quoddamnat, et tamen hic est nunc primarius usus ac finis. 27 Est porro etiam alia quaedam occultior


3401. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 785 | Paragraph | SubSect | Section]

est, quod causae accidentariae in aliquibus rebus, factae sunt primariae, et contra: ut accidentarium est legi quoddamnat, et tamen hic est nunc primarius usus ac finis. 27 Est porro etiam alia quaedam occultior causarum consideratio in scriptis authorum cognoscesdis, quae etiam in Sacris literis adhiberi potest: ut, quo consilio aut ratione hoc potius sic, quam aliter dictum sit: cur item hoc, et non alio ordine materiae aut sententiae distributae: cur hoc, quod videri possit quasi non necessarium, adhibuerit, aliud vero magis in speciem ad rem faciens praeterierit: et quae


3402. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 785 | Paragraph | SubSect | Section]

plene de eadem materia disseritur. Nec solum id fit in conferendis eiusdem autoris dictis, sed etiam diversorum. Sempertamen in tali collatione illa regula cautioque adhibeatur, ut primarius locus plus valeat minus primario, nisi evidentissima veritas alterius loci praeponderet. 31 In Sacris porro literis talis locorum collatio ob plures causas magis est adhibenda, quam in ullo alio. Primum, quia mirabili Dei providentia ac sapientia ita conscriptae sunt, ut in diversissimis libris ac partibus similia dicta occurrant: utque mirifice sese invicem eius libri singulaque loca ac


3403. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 785 | Paragraph | SubSect | Section]

ne usquam incidamus in falsas sententias: ne usquam Scripturae dicta inter sese pugnent: seu, ne usquam earum author dormitaverit, et minus recte de quopiam negotio aut quaestione aliquid pronunciaverit. 32 Huius mirabilis et inconspicuae quidem, sed tamen semper deprehensae harmoniae Sacrarum literarum, illustre specimen praebet Corpus doctrinae separatim ex Vetere, et separatim ex Novo Testamento, a meis charissimis in Domino fratribus Uvigando et Iudice collectum ac editum: unde tum ingentes divitiae, ac plane inexhausta copia sententiarum, seu utilissimarum praeceptionum,


3404. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 785 | Paragraph | SubSect | Section]

Lutherus piae memoriae in Libro Conciliorum scripsit, omnes Patres et omnia concilia non posse efficere una Biblia: at illa posse illos, et multo etiam plura, id est, omnia ipsorum utilia documenta ac sententias ex sese exhibere, cum contra patres nequaquam expediant omnes quaestiones, quae in Sacris literis continentur. 33 Porro locorum collatio potest esse multiplex. Alias enim, propter res ipsas ubique similes ac illustrandas: alias, ob sermonem loca conferuntur: alias item, quia eaedem sunt res aut verba utrobique: alias, quia proportione seu analogia quadam


3405. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 786 | Paragraph | SubSect | Section]

Hebraice, Graece et Latine collectae, tum et in marginibus latiorum exemplarium adscriptae: In quo tamen genere sciendum est, multo plures esse locos, qui inter se utiliter conferri queant: quos tum plurimus sacrarum literarum usus, ac fidelis memoria, tum praesertim Spiritus sanctus suggerere solet. DE CONCILIATIONE PUGNANTIUM DICTORUM 1 Post praeceptiones de collatione locorum consequens est, ut dicatur aliquid de contradictionibus dictorum scripturae:


3406. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 787 | Paragraph | SubSect | Section]

nos, ne in vitam aeternam intraremus, excindendi essent. 12 Regula vera est, Specialiter dicta derogant generalibus: ut, praeceptum de tollendis sontibus, derogat aut excipit ex generali praecepto, Non occidas. Sic spoliatio Aegyptiorum, et deletio Cananaeorum Amalekitarumque et sacrificatio Isaac. Vehementius flagitatur obedientia erga Deum, quam erga magistratum. Conciliant ergo antinomiam Apostoli (obedias Deo praedicando Iesum, obedias pontificibus non praedicando eum) dicentes: Obedire oportet magis Deo quam hominibus. Dilectio praecipit omni tempore iuvare fratrem:


3407. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 787 | Paragraph | SubSect | Section]

(obedias Deo praedicando Iesum, obedias pontificibus non praedicando eum) dicentes: Obedire oportet magis Deo quam hominibus. Dilectio praecipit omni tempore iuvare fratrem: contra sabbatismus vetat, ne septima die operemur. conciliat Scriptura et Christus, dicendo: Misericordiam volo, non sacrificium: id est, potius volo, seu praefero. Quo facit Regula: Moralia praeferuntur ceremonialibus. Et contra: Ceremonialia in casu confessionis praeferuntur moralibus secundae Tabulae. 13 Alibi praedicatur fides, tanquam qua sola iustificemur, salvemur, ac nihil non a Deo


3408. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 788 | Paragraph | SubSect | Section]

desiderii esurientis et sitientis beatitudinem, ex quo canitur: Quemadmodum desiderat cervus ad fontes aquarum. Est adfectus humiliationis, quo ex consideratione propriae imbecillitatis mens ab elatione comprimitur. Multum conducit ad intellectum Scripturarum, si Lector consideret in scripturis Sacris alia dici sciscitantis seu percunctantis animo, alia vero admirantis, alia deprecantis, alia gratias agentis, alia peccara deplorantis adfectu. Scripturam utiliter legis, se uniuscuiusque Sancti loquentis adfectu induaris. Talis adfectuum mutatio frequens est in Psalmis, in Prophetis: et


3409. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 789 | Paragraph | SubSect | Section]

edam, adhaec multorum conciliatorii libelli extant: ideo nunc de hac materia nihil amplius adiiciam. DE LOQUUTIONIBUS ET VOCIBUS AD INGENIUM NATURAMQUE HOMINUM et LOCORUM ALLUDENTIBUS 1 Sicut in omnibus linguis ac gentibus, ita et in Sacris literis, saepe voces sumuntur a rebus aut moribus ibi notis aut usitatis. Sic et in Sacris literis fit saepe mentio vel aliquarum veterum consuetudinum illius gentis, vel historiarum, vel naturae locorum, vel animalium aut animantium, ac lapidum, vel artium, vel aliarum huiusmodi rerum, quae


3410. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 789 | Paragraph | SubSect | Section]

amplius adiiciam. DE LOQUUTIONIBUS ET VOCIBUS AD INGENIUM NATURAMQUE HOMINUM et LOCORUM ALLUDENTIBUS 1 Sicut in omnibus linguis ac gentibus, ita et in Sacris literis, saepe voces sumuntur a rebus aut moribus ibi notis aut usitatis. Sic et in Sacris literis fit saepe mentio vel aliquarum veterum consuetudinum illius gentis, vel historiarum, vel naturae locorum, vel animalium aut animantium, ac lapidum, vel artium, vel aliarum huiusmodi rerum, quae dicta ac loca sine noticia prae dictarum rerum intelligi nequeunt. De quo toto genere


3411. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 789 | Paragraph | SubSect | Section]

barbam, ia cere in cinere aut cilicio, tenuiter sorddeque victitare, conspergere caput pulvere: contrarius autem, in laeticia. Sic etiam fuit consuetudo clara voce lamentari mortuos, eos aromatibus condire, et aliquando exurere: ut et Graecis et Romanis. Talis consuetudinis saepe fit mentio in Sacris. Mos etiam fuit illi genti, multa in sinum reponere ac gestare. 3 Secundo crebro fit in Sacris mentio historiarum, quae si ignorentur, etiam ipsa dicta erunt obscura. 4 Tertio, variae fiunt allusiones ad arbores, lapides, plantas, animalia diversi generis, quorum


3412. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 789 | Paragraph | SubSect | Section]

autem, in laeticia. Sic etiam fuit consuetudo clara voce lamentari mortuos, eos aromatibus condire, et aliquando exurere: ut et Graecis et Romanis. Talis consuetudinis saepe fit mentio in Sacris. Mos etiam fuit illi genti, multa in sinum reponere ac gestare. 3 Secundo crebro fit in Sacris mentio historiarum, quae si ignorentur, etiam ipsa dicta erunt obscura. 4 Tertio, variae fiunt allusiones ad arbores, lapides, plantas, animalia diversi generis, quorum multa sunt aliis gentibus ignota: ut, quando ficus in cipiat folia extrudere, aut grossos suos producere: quam


3413. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 789 | Paragraph | SubSect | Section]

plantas, animalia diversi generis, quorum multa sunt aliis gentibus ignota: ut, quando ficus in cipiat folia extrudere, aut grossos suos producere: quam terribiliter leo regire, acuel in animalia vel etiam in homines saevire: quomodo ibi soleant sub vite aut ficu sua habitare: qualia sunt in Sacris innumera. 5 Quarto fit mentio artium, quarum aliquae aliter apud eos tractantur: ut in re rustica, illi bobus triturant, sicut et Vallachi et Crabatae. Illi oves multo mollius curant: nec fuit apud eos ignominiosum esse pastorem, sicut est nunc apud Germanos, et olim apud


3414. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 789 | Paragraph | SubSect | Section]

libris et aliunde, ut perspecta locorum ac hominum illorum natura et ingenio, sermonem eorum tanto melius intelligere queamus. 8 Plurima sane similis moris dicta sunt in Graecis authoribus, praesertim in Poetis, ac in primis in Pindaro et Homero: quae utinam diligentissime essent cum Sacris locutionibus collata. Sed de tota hac materia postea proprio Capite prolixe disseretur. DE MORE DOCENDI SCRIPTURAE. Postquam dictum est de rationibus perscrutandi obscuriora dicta, conferendi etiam diversa, et conciliandi quae videntur pugnantia:


3415. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 789 | Paragraph | SubSect | Section]

DE MORE DOCENDI SCRIPTURAE. Postquam dictum est de rationibus perscrutandi obscuriora dicta, conferendi etiam diversa, et conciliandi quae videntur pugnantia: nunc propius ad ipsas res accedamus. Commemorabimus igitur quasdam consuetudines, aut proprium morem dicendi ac docendi sacrarum literarum, tum in genere totius voluminis, tum et in specie singulorum librorum. Quid autem vocem docendi rationem, ex eo facile apparet, quod omnes scientiae habent tria quaedam, in quibus ab aliis differunt: nempe, materiam, seu res de quibus agunt, verba quaedam propria, et porro


3416. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 789 | Paragraph | SubSect | Section]

tum et in specie singulorum librorum. Quid autem vocem docendi rationem, ex eo facile apparet, quod omnes scientiae habent tria quaedam, in quibus ab aliis differunt: nempe, materiam, seu res de quibus agunt, verba quaedam propria, et porro docendi aut tradendi suas res, modum aut rationem. Sic et Sacra biblia habent suas quasdam proprietates, quas pernosse utile est. Dicam autem de istis generalibus Scripturae consuetudinibus, progrediendo per singula rerum capita aut primarias materias, a primis ac praecipuis inchoando, et ad alia progrediendo. DE


3417. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 790 | Paragraph | SubSect | Section]

addat: sicut nunc reges ac principes titulos, propter praedictas causas: sicut et Paulus Rom. et Galatis scribens, et alias solet ad proprium nomen aliquam suae functionis ac vocationis descriptionem adiicere. 6 Observandum quoque est, quod nomen Iehova prae caeteris mysticum et sacrosanctum habeatur: quodque plerunque ita usurpetur, ut nomen proprium veri Dei, reliqua vero ut appellativa. Quare plerunque in descriptionibus primo loco ponitur Iehova, postea alia: ut, Iehova Deus Abraam, Isaac et Iacob mihi conspectus est, sicut in nominibus Servatoris primum ponitur nome


3418. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 791 | Paragraph | SubSect | Section]

sanguine redemit. Taceo enim nunc dominium, quod habet ratione Deitatis ac creationis. Quin etiam est Dominus omnium: quia ei tradita est omnis potestas in caelo et in terra ac inferis, et nomen super omne nomen, ut ei omne genu incuruetur. 16 Ziglerus, homo sane doctus et diligens in sacris literis, sensit parvum illud nomen יה Iah, tantum secundae personae convenire: et esse diminutum a Iehova, ut indicaretur illa mirabilis eximanitio eius, quam in mediatione generis humani sustinuit. Verum haud scio, an id plane certo obtineri queat.


3419. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 791 | Paragraph | SubSect | Section]

ac simul eius officium denotant. 21 Nomen Spiritus propria quadam ratione tribuitur tertiae personae, eo quod spiret in corda piorum: cum alioqui recte dicatur a Christo de tota trinitate, Deus est spiritus. Solent vero de hac voce et hoc veteres adnotare, quod ubicunque legatur in Sacris nomen Spiritus, sine omni adiectione, intelligatur tertia persona: quae alioqui et Spiritus sanctus, ac Dei bonus spiritus nuncupari solet. Sed de huius dictionis significatione, et de appellationibus Spiritus sancti, prolixe dictum est in singulorum vocabulorum expositione. 22


3420. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 791 | Paragraph | SubSect | Section]

omnes Prophetae testantur: ipse est primaria illa gemma, toti huic (ut ita dicam) annulo inclusa. 24 Caeterum alia loca aperte ac sine figura de eo loquuntur, quae tanto facilius observari et intelligi queunt: alia sub typo quodam, ut quae de agno Paschali dicuntur: item Melchisedech, sacrificatio Isaac, petra in deserto, eductio populi, manna, totum tabernaculum cum omnibus suis ceremoniis, serpens suspensus, Iehosua, David, Ionas, idea tabernaculi in mente ostensi, Samaritanus in Evangelio, et similia in numera: quae tamen caute ac ex collatione Scripturae investiganda sunt.


3421. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 792 | Paragraph | SubSect | Section]

intelligitur potissimum Meschias verum cultum ac templum Domino extructurus, verumque Israelem recturus ac beaturus. Talia sunt passim innumera. 2 Utilis est et illa multorum etiam veterum admonitio de Ecclesia, quod cum sit in genere coetus omnium per verbum vocatorum, et doctrinam ac sacramenta Christi profitentium, inter quas sunt aliqui quasi perfectiores, aliqui imbecilli, aliqui etiam improbi: diligenter attendendum sit, ubi Scriptumin genere de toto coetu loquatur, ubi de illis quasi perfectioribus, ubi de imbecillis, et denique ubi de illis occultis hypocritis, seu


3422. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 792 | Paragraph | SubSect | Section]

religionis clavis, aut etiam lux est. In hasce quoque duas partes recte tota Scriptura dividi potest. Diligentissime igitur ea in istas duas partes secanda est. 2 Religiosissime autem observandum est quid ad legem, quidve ad Evangelium simpliciter pertinens dicatur. Saepe in libris sacris cernuntur aliqua iuxta invicem posita, quae ex parte quidem congruunt legi, ex parte Evangelio. Tertio loco posita est haec Regula inter Tyconianas, quam Augustino placet potius nuncupandam De spiritu et litera, aut de gratia et mandato, quam de promissis et lege, uti visum erat Tyconio.


3423. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 793 | Paragraph | SubSect | Section]

9 Alia praecepta in tota lege proposita sunt omnibus hominibus, alia tantum certo ordini, alia denique tantum singulis aliquibus. Omnibus mandatus est verus cultus et dilectio Dei ac proximi. Solis gubernatoribus utriusque ordinis, ut recte gubernent. Soli denique Abraamo, ut filium sacrificet: Moysi, ut populum educat: solis Israelitis tempore Mosis, ut Aegyptios spolient: Sauli, ut Amalekitas interficiat, etc. 10 Alia mandata adstricta sunt ad aliquas certas circumstantias, aut etiam conditiones: ut omnia ceremonialia ad certum tempus, sabbatum et


3424. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 794 | Paragraph | SubSect | Section]

quod fides et charitas sanctorum, non notem omnia facta exprimenda sunt. Nam primum alia quidem eorum opera singularis cuiusdam sunt dispensationis, alia vero ordinaria. Priora nihil ad nos pertinent, ut quod Iacobus mentiendo ac fallendo patrem, primo genituram fratri eripit: Abraamus filium vult sacrificare, Israelitae spoliant Aegyptios, Petrus occidit Ananiam: sicut praesentes veterum simiae dicunt, se velle 40 diebus ieiunare. Ordinaria quoque mandatorum Dei praecepta non raro ita sunt ad suas circumstantias accommodata, at nobis non facile sint sequenda. Vide Augustinum libro secundo,


3425. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 794 | Paragraph | SubSect | Section]

se velle 40 diebus ieiunare. Ordinaria quoque mandatorum Dei praecepta non raro ita sunt ad suas circumstantias accommodata, at nobis non facile sint sequenda. Vide Augustinum libro secundo, capite vigesimotertio, contra Gaulentii epistolam. 21 Multa de similitudinibus et parabolis sacrarum literarum hic utiliter dici possent: sed de his in propriis Capitibus, in hac ipsa Generalium Regularum parte agetur. Haec autem praecipua sunt: Nullas similitudines aut parabolas per omnia convenire, aut applicandas esse: sed tantum in principali scopo: Item Similitudines ac parabolas


3426. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 794 | Paragraph | SubSect | Section]

principali scopo: Item Similitudines ac parabolas magis illustrare, quam confirmare. Et denique, Non omnia probari in eis rebus, unde similitudines quantumvis bonarum rerum petuntur. Possunt enim etiam pessimae optimis in aliquo convenire. DE MULTIPLICI DIVISIONE SACRARUM LITERARUM. 1 Nunc porro ad divisionem sacrarum literarum progrediemur: nam et hoc plurimum ad earum cognitionem faciet. Omne enim aut confusum, aut etiam arte normaque quadam complicatum aut connexum tum demum recte intelligitur, cum apta quadam ceu anatomia distinguitur,


3427. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 794 | Paragraph | SubSect | Section]

quam confirmare. Et denique, Non omnia probari in eis rebus, unde similitudines quantumvis bonarum rerum petuntur. Possunt enim etiam pessimae optimis in aliquo convenire. DE MULTIPLICI DIVISIONE SACRARUM LITERARUM. 1 Nunc porro ad divisionem sacrarum literarum progrediemur: nam et hoc plurimum ad earum cognitionem faciet. Omne enim aut confusum, aut etiam arte normaque quadam complicatum aut connexum tum demum recte intelligitur, cum apta quadam ceu anatomia distinguitur, evoluitur, et ordine quodam simul distributis partibus quasi


3428. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 794 | Paragraph | SubSect | Section]

ac inter sese connexis unum quiddam integrum conficere, atque ita totum illud quasi corpus ex variis rebus ordine collocatis, veluti intus et foris contemplari: atque ita et unum in multis, et multa in uno, eorumque inter sese tum harmoniam, tum et ordinem cernere ac contemplari. Quare cum Sacrae literae imperitis magnum quoddam et convolutum corpus sint variarum sententiarum et rerum, multo fient magis perspicuae, si dividantur ac certa ratione distribuantur, ita ut auditori veluti ante oculos expansae explicataeque iaceant. 2 Recipient autem illae multiplicem


3429. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 794 | Paragraph | SubSect | Section]

ita ut auditori veluti ante oculos expansae explicataeque iaceant. 2 Recipient autem illae multiplicem divisionem: quare tum ob earum varietatem, tum et ob auditorum capacitatem, quorum aliis aliae forte erunt magis dilucidae, plures earum distributiones proponam. 3 Sacrae literae sunt doctrina quaedam divinitus proposita de negotiis, rebus, aut quasi contractibus inter Deum et hominem. 4 In iis prima divisio fieri potest in res ipsas, tractationem, et sermonem. Prius autem subdividamus res ipsas, ut natura priores: deinde sermonem. Res igitur


3430. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 794 | Paragraph | SubSect | Section]

divisio fieri potest in res ipsas, tractationem, et sermonem. Prius autem subdividamus res ipsas, ut natura priores: deinde sermonem. Res igitur primariae in illis sunt, Deus et Homo: de quibus nunc disserere non est nostri instituti, breviter igitur tantum eas delineabimus. Deus consideratur in Sacris literis ratione essentiae suae, ratione factorum, et denique voluntatis. Ratione essentiae dicitur esse Spiritus, aeternus, iustus ac omnipotens, unus essentia, personis trinus, nempe pater, filius et Spiritus sanctus. Quod ad facta attinet, primum creavit certo tempore totum mundum, et


3431. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 795 | Paragraph | SubSect | Section]

implorantem, velit per ac propter filium servate, etiamsi amplius veram plenamque obedientiam praestare nullo modo queat. Denique et ea est eius voluntas, quod in extrema die velit iudicare omnes rationales creaturas, praesertim homines, vivos et mortuos. 6 Altera res praecipua in Sacris literis est Homo, qui est animal rationale, constans corpore et anima: initio quidem in summa integritate conditus, postea horribiliter per inobedientiam lapsus, et totus corruptus inversusque, ac denique Deum habens iratum, et aeterno exitio addictus. Idem tamen etiam est ineffabili Dei


3432. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 795 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei misericordia per filium redemptus: et licet adhuc in hac vita sint homines variis calamitatibus ac morti subiecti, tamen postea resuscitabuntur: et qui fide redemptionem Christi apprehenderint, perfecte instaurati et glorificati in aeternum beatissimi erunt. 7 Summa totius sacrae Scripturae materia, aut argumentum, commodissime in quatuor haec regna aut monarchias dividi posset: nempe in regnum Dei aut naturae, ut est primum homo conditus: Secundo in regnum diaboli et peccati, ut est postea lapsus: Tertio in regnum gratiae aut Christi, ut est homo per eum redemptus


3433. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 795 | Paragraph | SubSect | Section]

Quo autem res tota melius intelligi queat, nunc istas quatuor monarchias in tabella delineatas subiiciam. 8 Recte quoque dividitur tota Scriptura in legem et Evangelium: de qua divisione supra prolixius dictum est. Haec nunc sufficiat obiter attigisse, de rerum ipsarum in Sacris literis contentarum distributione: quae fuit prima pars propositae paulo antea divisionis. Nunc de Secunda, nempe de tractatione dicamus. 9 Tractationem igitur voco potissimum Methodum ipsam, aut seriem traditionis Sacrarum literarum. Solent vero scientiae potissimum triplici


3434. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 795 | Paragraph | SubSect | Section]

Haec nunc sufficiat obiter attigisse, de rerum ipsarum in Sacris literis contentarum distributione: quae fuit prima pars propositae paulo antea divisionis. Nunc de Secunda, nempe de tractatione dicamus. 9 Tractationem igitur voco potissimum Methodum ipsam, aut seriem traditionis Sacrarum literarum. Solent vero scientiae potissimum triplici ordine tradi per Synthesin aut compositionem, sicut fiunt: per Analysin aut resolutionem, ut ad usum adhibentur: et denique per Definitionem ac divisionem, quomodo brevissime et citissime comprehendi queunt. Sacrae literae sane


3435. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 795 | Paragraph | SubSect | Section]

aut seriem traditionis Sacrarum literarum. Solent vero scientiae potissimum triplici ordine tradi per Synthesin aut compositionem, sicut fiunt: per Analysin aut resolutionem, ut ad usum adhibentur: et denique per Definitionem ac divisionem, quomodo brevissime et citissime comprehendi queunt. Sacrae literae sane potissimum persynthesin sunt traditae: tametsi etiam resolutiva methodus passim, praesertim in Prophetis et in Novo testamento reperiatur. Verum proponam hanc triplicem methodum, resque per eam distributas in Tabella delineatam, una cum sua declaratione: quo non tantum ordo


3436. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 796 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

deplorans, veluti in inferno confracta et contrita, obrutaque moerore ac desperatione iacet. Sexta compositio, Deus diligens mundum, donat ei suum filium, ut destructo regno ac capite serpentis, suum illud labefactatum rursus instauret. Et ille vicissim nomine humani generis offert ac sacrificat se patri mediatorem et satisfactorem pronobis, humiliat se, fit homo: et denique obediendo ac patiendo, Deo, eiusque iustitiae ac violatae legi pro homine abundantissime satisfacit, et legem largissime implet, peccatum expiat, Deum humano generi placat, eique cum alia ingentia bona, tum


3437. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 796 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Nam hac ratione agnus mox ab initio est mactatus. Postea autem fit etiam reali Meschiae exhibitione. Septima compositio est, quod Deus haec tanta beneficia, praesertim autem satisfactionem aut obedientiam Filii sui, quae est iustitia nostra imputativa generi humano per Evangelium et Sacramenta annunciat et offert, idque contriti fide accipiunt. Ex qua collatione sequuntur porro hae primorum elementorum, Dei et credentis hominis compositiones: iustificatio: seu iustitiae, obedientiae, aut satisfactionis Christi imputatio: donatio Spiritus sancti, renovatio,


3438. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 797 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

promovens et absolvens, usque dum omnes suos adversarios plenissime sibi subiiciat, ipseque Ecclesiam et sese patri submittat ac offerat, ut ille sit omnia in omnibus, sicut mox initio in prima illa creatione fuit, et multo etiam gloriosius maiorique cum maiestate. Nec mirum est, Sacras literas historice tradi. nam et methodus utriusque est Synthetica, et pleraque sunt in eis historica, aut res gestae. ut, Creatio, lapsus, legislatio, promissionis datio, doctrinae ac sacramentorum totiusque religionis constitutio, hominum vocatio, incarnatio, passio, resuscitatio, et


3439. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 797 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

in prima illa creatione fuit, et multo etiam gloriosius maiorique cum maiestate. Nec mirum est, Sacras literas historice tradi. nam et methodus utriusque est Synthetica, et pleraque sunt in eis historica, aut res gestae. ut, Creatio, lapsus, legislatio, promissionis datio, doctrinae ac sacramentorum totiusque religionis constitutio, hominum vocatio, incarnatio, passio, resuscitatio, et extremum iudicium. Quae per synthesin commodissime, suoque naturali ordine exponuntur. Omnibus autem hisce coniunctionibus Loci, qui ibi tractantur, veluti tituli quidam in tabella super


3440. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 797 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

legi ac iustitiae Dei satisfaciat, nobisque Deum placet, tollat peccatum et mortem, restituta iustitia et vita, fitque noster perpetuus apud Deum sacerdos, qui pro nobis perpetuo Patrem oret et interpellet merito et precibus. Septimo, Deus dat homini promissiones in verbo et sacramentis, de hisce Christi beneficiis. Et contra, homo θεοδίδακτος dat aut tribuit fidem Deo, credens eius promissionibus. Octavo, Deus dat aut imputat homini iustitiam aut meritum Filii sui, tribuit ei pacem cordis, seu bonam


3441. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 797 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

proximae causae vitae sint, Dei favor, et nostra perfecta iustitia. Verum horum felix est, qui potuit cognoscere ac tenere causas. Sunt autem proximae hae quatuor. 1. Propitiator, qui SOLUS haec bona, id est Iustitiam et gratiam Dei nobis, obediendo et patiendo parat: 2. Promissio in verbo et Sacramento, quae SOLA ea offert. 3. Fides, quae SOLA accipit. 4. Contritio, qua est quiddam, quod necessario fidem praecedit. Contritionis causa est, cognitio peccati ac ira. Eius autem, Lex: cuius postremo, Deus. Fidei causa est Verbum, Sacramenta et Spiritus, quae sunt a Deo.


3442. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 797 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et patiendo parat: 2. Promissio in verbo et Sacramento, quae SOLA ea offert. 3. Fides, quae SOLA accipit. 4. Contritio, qua est quiddam, quod necessario fidem praecedit. Contritionis causa est, cognitio peccati ac ira. Eius autem, Lex: cuius postremo, Deus. Fidei causa est Verbum, Sacramenta et Spiritus, quae sunt a Deo. Promissio est per verbum et Sacramenta, quae itidem sunt a Deo. Christus haec bona nobis comparans, est nobis a Deo donatus: sed ipsa bona nobis contingunt ex eius merito et applicatione. Meriti causa est exinanitio, obedientia, et passio


3443. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 797 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ea offert. 3. Fides, quae SOLA accipit. 4. Contritio, qua est quiddam, quod necessario fidem praecedit. Contritionis causa est, cognitio peccati ac ira. Eius autem, Lex: cuius postremo, Deus. Fidei causa est Verbum, Sacramenta et Spiritus, quae sunt a Deo. Promissio est per verbum et Sacramenta, quae itidem sunt a Deo. Christus haec bona nobis comparans, est nobis a Deo donatus: sed ipsa bona nobis contingunt ex eius merito et applicatione. Meriti causa est exinanitio, obedientia, et passio


3444. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 798 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

causas, ad remotiores, et tandem ad primos fontes, atque adeo ad ipsum Deum, qui primus ac supremus veritatis fons autorque est, omnia resolvendo ac pervestigando regreditur, ut in hac secunda Methodo in Tabella ante oculos delineatum est. Per hunc ordinem, Postillae, et expositiones Sacrarum literarum, quae quidem verae ac merae expositiones textus sunt, et non in Institutiones degenerant, magna ex perte tractantur. Sic enim integrae disputationes aut Scripta resolvuntur. Refutationes etiam Scriptorum hanc ferme methodum sequuntur. Licet autem hac methodo,


3445. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 798 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

proponant. Deus autem, causa et fons omnis boni, tueatur cum alias iam suo ingenti beneficio illustratas scientias, tum et in primis hanc supremam, contra satanam, et omnes corruptores ac seductores. Amen. 10 Ad tractationem recte referri posset distinctio librorum sacrorum, qui licet omnes ab eodem Spiritu Dei profecti sint, et summo consensu eandem materiam tradant, et ad eundem finem contendant: tamen mirifice inter se differunt. Quae sit eorum materia, paulo ante indicavi: nempe doctrina de rebus aut negotiis inter Deum et hominem. Superius quoque


3446. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 798 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

omnes ab eodem Spiritu Dei profecti sint, et summo consensu eandem materiam tradant, et ad eundem finem contendant: tamen mirifice inter se differunt. Quae sit eorum materia, paulo ante indicavi: nempe doctrina de rebus aut negotiis inter Deum et hominem. Superius quoque ostendi, totam Scripturam sacram in duos potissimum Syllogismos summarie concludi posse: nempe, Doctrinam et dicta aut scripta Mosis et Prophetarum esse verissima, ac Dei ipsius: et Iesum esse illum verum Meschiam, qui a prophetis sit praedictus. qui Syllogismi in anterioribus plenissime sunt expositi. 11


3447. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 798 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

duos potissimum Syllogismos summarie concludi posse: nempe, Doctrinam et dicta aut scripta Mosis et Prophetarum esse verissima, ac Dei ipsius: et Iesum esse illum verum Meschiam, qui a prophetis sit praedictus. qui Syllogismi in anterioribus plenissime sunt expositi. 11 Caeterum libri sacri primum hac ratione distinguuntur, quod sint alii Novi, alii Veteris testamenti aut foederis: quorum utrosque recensere, nihil attinet. Dicuntur autem libri ante Christum scripti, Veteris testamenti aut foederis: quia in illis prior pactio cum suis conditionibus contineatur, quae duplex est,


3448. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 798 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quia in illis prior pactio cum suis conditionibus contineatur, quae duplex est, nempe pactio aut foedus cum Abrahamo et cum Mose initum. Novi autem foederis aut Testamenti libri sunt ii, qui post Christum sunt conscripti, quia in illis novum foedus inter Deum et homines per Christum in Baptismo et Sacra coena initum contineatur expliceturque. Caeterum de triplici foedere, in voce Testamenti, in prima parte dictum est prolixius. 12 Alia quoque distinctione dici potest, alios libros esse Historicos, alios Propheticos, alios Poeticos, seu etiam Musicos, alios Sententiarum, alios


3449. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 799 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

authoritatis apud intelligentes scriptores habentur. Quarti ordinis sunt, Evangelium Nicodemi, Thomae ac Bartholomaei, item liber Pastoris aut Hermetis, et alii complures: qui in Decreto distinctione 15. ut plane reiecti, recensentur. 14 Alia quoque distinctione distribui possunt libri Sacri, in Legales et Evangelicos. Legales sunt libri Mosis, Iosuae, Iudicum, Samuelis, Regum, Paralipomenon, Salomonis et Iobi. Evangelici, Prophetae, Psalmi, Evangelistae, et alii libri Novi testamenti. Quorum illi quidem legales dici queunt, quia aut leges continent divinitus propositas, aut


3450. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 799 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

aut illustriores veteribus, quia tum pleniorem mysteriorum Dei patefactionem continent quam veteres: tum etiam magis perspicuo apertoque sermone ea omnia docent, quae illi typis ac variis involucris delineaverant, et quasi involuta proposuerant. Haec nunc de varia distinctione Sacrarum literarum nostro nomine dixisse sufficiat: quandoquidem extant Iunilii vetustissimi patris libri duo de hac materia, titulo de partibus divinae legis, quos huic operi ad verbum adiiciam, paululum tantum immutatis, aut potius sublatis illis puerilibus interrogationibus, quibus sententiae


3451. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 799 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

libri duo de hac materia, titulo de partibus divinae legis, quos huic operi ad verbum adiiciam, paululum tantum immutatis, aut potius sublatis illis puerilibus interrogationibus, quibus sententiae distractae sunt, ut etiam reliqua magis conformentur. 15 Ad tractationem aut methodum Sacrarum literarum accedet utiliter causa ac consilium, cur tali ratione Sacra doctrina tradita sit. Mirantur enim multi istam methodum: aliqui etiam temere ac casu eam sic accidisse opinantur. Ut vero tanto maiori diligentia consilium ratioque istius methodi expendatur, dubium ipsum, et causas


3452. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 799 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

operi ad verbum adiiciam, paululum tantum immutatis, aut potius sublatis illis puerilibus interrogationibus, quibus sententiae distractae sunt, ut etiam reliqua magis conformentur. 15 Ad tractationem aut methodum Sacrarum literarum accedet utiliter causa ac consilium, cur tali ratione Sacra doctrina tradita sit. Mirantur enim multi istam methodum: aliqui etiam temere ac casu eam sic accidisse opinantur. Ut vero tanto maiori diligentia consilium ratioque istius methodi expendatur, dubium ipsum, et causas dubitandi etiam magis illustremus. 16 Prima ergo dubitatio sit:


3453. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 799 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

conveniunt, quae de aliis iam olim sublatis abolitisque dicuntur. 17 Secunda: Cum omnes scientiae rectissime uno quodam corpore ac opere aut libro sibi undique constante, et certa quadam ratione conformato, idque plerunque ab uno Scriptore et uno stylo comprehenso tradantur: cur Sacrum volumen ex tam variis libellis, imo etiam diversissimis concionibus nihil ferme inter se cohaerentibus aut correspondentibus diversorum authorum, idque admodum diverso stylo, imo etiam prorsus dissimili methodo collectum est? 18 Tertia causa dubitationis sit: Cum omnis sana mens


3454. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 799 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sunt. Hinc est eximia utilitas historiarum, exemplorum, poeseon, fabularum, casuum, consiliorum iuridicorum ac medicorum, et denique etiam variorum in omnibus rebus experimentorum. Hinc quoque est, quod et ius Caesareum ex individuis potissimum extructum est, et per ea quoque: traditur: in quo cum sacro Dei iure valde convenit. 20 Nec tamen sunt Sacrae literae prorsus per individua traditae. Nam passim multae universales sententiae, praesertim in Psalmis, Prophetis, et toto Novo testamento interseruntur: quibus singularum personarum tractationes ad totum genus accommodantur.


3455. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 799 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

fabularum, casuum, consiliorum iuridicorum ac medicorum, et denique etiam variorum in omnibus rebus experimentorum. Hinc quoque est, quod et ius Caesareum ex individuis potissimum extructum est, et per ea quoque: traditur: in quo cum sacro Dei iure valde convenit. 20 Nec tamen sunt Sacrae literae prorsus per individua traditae. Nam passim multae universales sententiae, praesertim in Psalmis, Prophetis, et toto Novo testamento interseruntur: quibus singularum personarum tractationes ad totum genus accommodantur. 21 Deinde, cum de singulis personis Scriptura agit,


3456. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 799 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

22 Paulus quoque egregie illas individuorum tractationes in genera extendit, Rom. 4. 15. et 1 Cor. 10, docens quod omnia propter nos scripta sint: sicut et Petrus primae primo docet, et Christus inquiens: Quae vobis dico, omnibus dico. Sunt tamen etiam quaedam plane singularia: ut, sacrificatio filii Abrahamo iniuncta, et depraedatio Aegyptiorum, ac caedes Cananaeorum Israelitis mandata: quae non est difficile ab universalibus distinguere. 23 Laudatissima ergo ratione in hac parte Sacrae literae scriptae sunt: quia et habet individuorum tractatio


3457. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 799 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Quae vobis dico, omnibus dico. Sunt tamen etiam quaedam plane singularia: ut, sacrificatio filii Abrahamo iniuncta, et depraedatio Aegyptiorum, ac caedes Cananaeorum Israelitis mandata: quae non est difficile ab universalibus distinguere. 23 Laudatissima ergo ratione in hac parte Sacrae literae scriptae sunt: quia et habet individuorum tractatio eximiam utilitatem, et repraesentat ea ipsa genera: et denique in Sacris literis generales disputationes passim cum specialibus aut individuorum


3458. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 800 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

distinguere. 23 Laudatissima ergo ratione in hac parte Sacrae literae scriptae sunt: quia et habet individuorum tractatio eximiam utilitatem, et repraesentat ea ipsa genera: et denique in Sacris literis generales disputationes passim cum specialibus aut individuorum exemplis connexae sunt, quae optima docendi ratio est. 24 Observetur vero hic simul, quod Sacrum hoc ius, sicut et politicum, ex singularibus aut occasione singularium seu individuorum confectum est: et denuo


3459. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 800 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

eximiam utilitatem, et repraesentat ea ipsa genera: et denique in Sacris literis generales disputationes passim cum specialibus aut individuorum exemplis connexae sunt, quae optima docendi ratio est. 24 Observetur vero hic simul, quod Sacrum hoc ius, sicut et politicum, ex singularibus aut occasione singularium seu individuorum confectum est: et denuo ad individua, seu ad singulorum hominum et casuum praxin tendit, non in ipsa theorica seu speculatione in genere ociose haeret. 25 Secundo, unicus est author omnium


3460. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 800 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Sacrum hoc ius, sicut et politicum, ex singularibus aut occasione singularium seu individuorum confectum est: et denuo ad individua, seu ad singulorum hominum et casuum praxin tendit, non in ipsa theorica seu speculatione in genere ociose haeret. 25 Secundo, unicus est author omnium Sacrorum librorum, non plures ac diversi: nempe ipsemet Deus: nec refert, quod per diversa organa aut homines, diversoque sermonis ac docendi genere locuram sit: imo id etiam ad maiorem certitudinem facit, quod cum multifariam multisque modis ac per multos locutus sit humano generi Deus, omnes


3461. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 800 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

temporum evidentissime testata est. Verissime sane illis accidit, quod de seipso Simonides pronunciarat, quod quanto diutius ac diligentius de Deo cogitet, tanto minus sciat. Cicero Tusc. 1. dicit, nostram rationem hebescere contemplando mentem, sicut oculi solem. 31 Neque tamen carent Sacrae literae suis multo potioribus ac evidentioribus demonstrationibus, quam possint ab omnibus Philosophis excogitari. Nam si ullum principium, ullave certa noticia in rerum natura est, hoc certe praecipue deberet omni rationali creaturae esse notissimum et indubitatissimum; esse unam quandam


3462. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 800 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

hoc principium non luceat in mente hominis, non ipsius rei incertitudo, sed animi humani caecitas in causa est. 32 Hoc igitur est evidentissimum ac immotum principium, et inde porro haec evidentissima demonstratio extruitur: Quicquid Deus dicit, id verissimum ac certissimum est. Deus Sacras literas, seu eam doctrinam locutus est ad genus humanum: Igitur est longe verissima et certissima. Maior est principium immotum: Minor est multis firmissimis demonstrationibus confirmata, nempe tum ingentibus omnipotentiae divinae miraculis, quae sunt quasi quaedam oculares demonstrationes:


3463. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 801 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et constabilientem, esse verum ac viventem Deum. Secuta sunt et postea innumera ac ingentia miracula, eodem spectantia. Vide in fine huius libri circiter 60. demonstrationes certitudinis Sacrarum literarum. 34 Sicut vero istud est certissimum ac immotum principium, Deum esse omniscium et veracissimum, et quicquid ille dicat, esse verissimum: ita Deus porro sub hoc principio substruxit aliam quoque sententiam aut principium, dum dedit quosdam


3464. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 801 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

terrarum, adeo ut non illi loquerentur, sed Spiritus patris caelestis per os eorum. De tali certitudine sui testimonii ac doctrinae, etiam Paulus gloriatur, dum passim ostendit se esse Apostolum, ac immeditate a Deo ipso eiusque filio vocatum. 35 Sequitur igitur secunda demonstratio Sacrarum literarum, vel eadem potius cum praecedenti, quod quicquid dixerunt aut docuerunt, scripseruntve Moses, Prophetae et Apostoli, id sit a Deo, et sit verissimum: quandoquidem, teste Epistola ad Heb. 2 totaque Scriptura, Deus per os eorum locutus sit, non ipsi suo arbitrio aut voluntate


3465. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 801 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Scriptura, Deus per os eorum locutus sit, non ipsi suo arbitrio aut voluntate prophetiam attulerint. Inde vero etiam porro certissime sequitur, quod cum Deus ista loquutus sit, necessario sint verissima. 36 Haec est irrefutabilis demonstratio, et veluti fundamentum ac basis totius Sacrae doctrinae, super quam ea tanquam immobilem petram collocata est, quaeque passim a Prophetis et Apostolis, atque adeo Christo ipso docetur, et omnibus commendatur. Super hanc Dei viventis veritatem ac demonstrationem iactum est fundamentum Prophetarum et Apostolorum: cui porro ipsorum


3466. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 801 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

careat suis demonstrationibus longe verissimis ac evidentissimis. Possunt tamen etiam aliae aliquot recenseri, quae alibi forte adscribentur, quae nequaquam contemnendae sint: sed super hanc proprie demonstrationem, Scriptura extructa est. DE MULTIPLICI SACRARUM LITERARUM SENSU. 1 Quandoquidem hactenus varias praeceptiones annotavi, agentes potissimum de sermone Sacrarum literarum: nunc non alienum ab instituto hoc fuerit, etiam de recto earum sensu aut usu aliquid itidem in genere adiicere. 2 Primum igitur, Origenis audacia


3467. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 801 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

alibi forte adscribentur, quae nequaquam contemnendae sint: sed super hanc proprie demonstrationem, Scriptura extructa est. DE MULTIPLICI SACRARUM LITERARUM SENSU. 1 Quandoquidem hactenus varias praeceptiones annotavi, agentes potissimum de sermone Sacrarum literarum: nunc non alienum ab instituto hoc fuerit, etiam de recto earum sensu aut usu aliquid itidem in genere adiicere. 2 Primum igitur, Origenis audacia haudquaquam digna est, cuius ulla ratio in pia Scripturae tractatione habeatur: qui passim in Sacris literis contemnens


3468. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 801 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

potissimum de sermone Sacrarum literarum: nunc non alienum ab instituto hoc fuerit, etiam de recto earum sensu aut usu aliquid itidem in genere adiicere. 2 Primum igitur, Origenis audacia haudquaquam digna est, cuius ulla ratio in pia Scripturae tractatione habeatur: qui passim in Sacris literis contemnens literalem sensum, allegorias, aut somniorum potius figmenta pro libitu excogitavit, eumque esse verum ac genuinum loci sensum et Dei sententiam contendit. Quod nihil aliud fuit, quam pro Dei omnipotentis voce ac oraculis humanae vanitatis sensa sententiasque obtrudere.


3469. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 802 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

inveniantur, in quibus haec omnia innestiganda sint. Et quae sit stabilis fides, sive historica et temporalis, sive spiritualis et aeterna, ad quam omnis interpretatio autoritatis dirigenda sit: et quid intersit inter allegoriam historiae, et allegoriam facti. et allegoriam sermonis, et allegoriam sacramenti: et quomodo ipsa locutio divinarum Scripturarum secundum cuiusque linguae proprietatem accipienda sit. Habet enim omnis lingua, sua quaedam propria genera locutionum, quae cum in aliam linguam transferuntur, absurda videntur. Et libro de Civitate Dei 17, capite 3. Tripartita, inquit,


3470. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 802 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sed iuxta consuetudinem sermonis, unam aliquam sententiam, quae ad caetera quadret, quae dicuntur. Et ad hunc usum haec puerilis doctrina de figuris et omni ratione dicendi reperta est, ut discamus indicare de sermone, et unam aliquam ac certam sententiam ex qualibet oratione colligere. Proinde in Sacris literis illa sententia retinenda est, quam consuetudo sermonis parit. Haec certo docet conscientas de his rebus quae ibi traduntur. Ut in isto loco quem citavimus, Tu es sacerdos, etc. initio tota narratio


3471. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 803 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sed hanc causam seu literalem sensum de sacerdotio Christi referat ad Locos communes, et de his ordine dicat, iuxta Dialecticae praecepta: Quid sit sacerdotium, quid effecerit Christi sacerdotium: Quod nostra iustitia, nostris victimis, nostro cultu, non possimus placare Deum: sed Christi sacrificio placatus, donet nobis iustitiam, pacem, vitam aeternam. Hoc modo literalis sensus illustratus, per definitionem sacerdotii, magnopere iuvat bonas mentes. Ac in locis communibus delectus adhibendus est, ubi ad Evangelium referenda res sit: ubi ad Decalogum, seu praecepta de moribus. Nam


3472. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 803 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

uno sensu Grammatico contenti esse debemus, ut in praeceptis et promissionibus Dei. Illud vero maxime ridiculum est, quod in concionibus vel prophetarum, vel Christi, item in disputationibus dogmatum, ut in epistola Pauli, quatuor sensus finxerunt. Caeterum quaedam facta extant in Sacris literis, et ceremoniae quaedam, quae ad id institutae fuerunt, ut aliud quiddam significarent. in his est Allegoriae locus. Quanquam ne hic quidem anxie quaerende sunt: quia ut maxime eruamus aptas allegorias, tamen in controversiis non pariunt firmas probationes: tantum velut picturae,


3473. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 803 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Itaque Allegoria sequitur literalem sententiam: ubi res similes ad literalem sensum, velut ad exemplum, aut imaginem comparare possumus. Sicut in Apologis enarrandis, mores tyrannorum ad luporum ingenia conferuntur, aut astuti ad vulpeculam. Semper autem versabitur Allegoria in Sacris literis, intra locos praecipuos doctrinae Christianae. Refertur enim ad Regnum Christi, ad poenitentiam, ad gratiam, ad fidem in Christum, ad doctrinam de cruce, ad orationem, ad officia charitatis. Nam in his rebus acquiescit mens Christiana, neque restat alia melior doctrina quaerenda.


3474. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 804 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Nunc non solum maior et clarior Rex dicitur: sed Dominus divinitus missus, placaturus patrem, et liberaturus nos a peccato et morte: Ergo Christus habebit non regnum mundanum, sed spirituale: reddet nobis vitam aeternam. Epistola ad Hebraeos pleni est talium argumentorum: ut, Pontifex quotannis sacrificabat pro peccato: igitur peccatum non est abolitum oblatione pontificis, quia quotannis recurrebat. Tales argumentationes non sunt allegoriae: non enim abiicitur sensus Grammaticus, tanquam umbra, aut figura alterius rei: sed pariter antecedentis et consequentis sententias


3475. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 804 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quae perspicua existimamus, quaeque confidimus etiam aliquousque in rerum divinarum scientia progressis non iniucunda fore. Neque sane pollicemur absolutam de allegoriis commentationem, in qua nihil desiderari, nihil addi queat: sed qualem brevitas, qua in praesentiarum utitur, admittit. Sacram igitur scripturam, sicut fere quodcunque scripti genus, diversa ratione ac vario sensu exponi, alienum a veritate non est: sed quomodo et quam feliciter fieri id possit ac debeat, non omnes ex aequo considerant. Referam igitur quorundam de hoc negotio sententias. Solent plerique


3476. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 805 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quae olim gesta sunt a sanctis patribus, pleraque aptantur iis quae longe post in Evangelio sunt per Christum, vel per Ecclesiam peracta: atque ostenditur, utraque inter se admodum convenire. In Epistola Pauli ad Ephesios, capite quinto, coniunctio viri et mulieris declaratur magnum continere Sacramentum, de dilectione, qua Christus prosequitur Ecclesiam. Ἀναγωγὴ est ratio explicandi Scripturam, qua praeter verborum significationem astruitur aliquid pertinens ad caelestem gloriam, post hanc vitam expectandam, et mysteria trinitatis seu


3477. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 805 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

per speculum contemplantur, ex ipsis etiam nominibus admirandas quasdam species intelligentiae proferentes. Haec ibi. Inde apud Ecclesiasticae Hierarchiae scriptorem Dionysium, quisquis is fuerit, capite secundo quaedam de anagoge leguntur: eaque interpretationi ceremoniarum, quarum tunc in Sacramentorum dispensatione erat usus, adhibetur. Ongenes vero, arbitratus est, etiam quaevis in Scripturis obvia, per allegoriam et per anagogen apposite explicari, mirabilemque licentiam id audendi, in Scholas et Ecclesias invexit. Praecipit ea de re clarissime in Commentariis in Genesin, Homilia


3478. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 805 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

beatitudine et caelestibus disputamus, ut praesentis vitae meditatio umbra futurae beatitudinis sit. Tantum Hieronymus. At vero Augustinus paulo aliter. Is enim in libro de Utilitate credendi, capite tertio: rursus libro imperfecto de Genesi ad literam, capite secundo, quadruplicem Sacrarum literarum exponendarum sittionem ponit. Primam, secundum historiam, cum videlicet docetur quid scriptum aut quid gestum sit: quid non gestum sit, sed tantummodo scriptum, quasi gestum sit. veluti cum Christus Matthaei duodecimo capite, citat ex secundo Samuelis capite vigesimoprimo,


3479. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 805 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

spiritualis et aeterna, ad quam omnis interpretatio authoritatis dirigenda sit. Et quid prositad intelligenda et obtinenda aeterna, ubi finis est omnium bonarum actionum, fides rerum temporalium. Et quid intersit inter allegoriam historiae, allegoriam facti, et allegoriam sermonis, et allegoriam sacramenti. Quibus sane verbis, diversae explicandi Scripturas rationes commemorantur, sed quae omnes ad quatuor membra, paulo ante commemorata, referri queant. Hinc vero factum est, ut quidam integras historias, imo libros integros, diversis illis modis enarrandos susceperint.


3480. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 806 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

scriptorum, benedictionem Iacob super patriarchas enarravit triplici, historico, morali, et mystico sensu. Sequentibus seculis crevit audacia. Quidam enim perfricta fronte tentarunt, quicquid usquam occurrit in Sacris libris, per allegorias atque anagogas interpretari, et non tantum historias, in quibus id subinde fit cum gratia, verum etiam conciones didacticas ac disputationes tam Prophetarum quam Apostolorum: deinde praecepta et promissiones, in quibus profecto a simplici sensu Grammatico nulla citra


3481. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 806 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

prorsus eodem pacto, quo solent interdum Rhetores, ad illustrandum facta Romanorum, adiungere facta Graecorum vel exterarum gentium: id quod cum primis eleganter fecisse videmus apud Graecos Plutarchum in Parallelis, apud latinos Valerium Maximum. Itaque eiusnodi exemplorum tractationem in Sacris sermonibus recte nuncupaverimus Argumentationem a typo, de quo post pauca dicturi sumus. Ad summum autem, omnis enarratio, quae fluit ex artificio Rhetorico vel Dialectico, quando quidem a simplici verborum sententia non abducit, ad sensum literalem sive Grammaticum pertinere iure


3482. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 806 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quod verbis innuitur, ad vitae ac morum institutionem. veluti quando obvia est historia inebritati Loth, recte adiicitur per Tropologiam, quod ex ea discimus, ebrietatem modis omnibas esse aversandam. Non difficile est eodem pacto, quae ad virtutes expetendas, vel ad fugienda nitia inducunt, ex Sacris historiis concionibusque colligere. Profecto quisquis vult cum fructu historias vel conciones Sacras legere, eum necesse est optima quaeque ad suam privatim vitam infomandam coacervare: id quod Titum Livium quoque videmus prudenter monuisse, in gravi illa praefatione ad suam rerum Romanorum


3483. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 806 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Loth, recte adiicitur per Tropologiam, quod ex ea discimus, ebrietatem modis omnibas esse aversandam. Non difficile est eodem pacto, quae ad virtutes expetendas, vel ad fugienda nitia inducunt, ex Sacris historiis concionibusque colligere. Profecto quisquis vult cum fructu historias vel conciones Sacras legere, eum necesse est optima quaeque ad suam privatim vitam infomandam coacervare: id quod Titum Livium quoque videmus prudenter monuisse, in gravi illa praefatione ad suam rerum Romanorum historiam. Quamobrem haec interpretandi ratio rectius Moralis sive Ethica appellabitur, quam


3484. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 807 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

54. Ieremiae 2 Ezechiel. 16 ad Galat. 5 Nec difficile foret plura exempla proferre ex Origene, quem Hieronymus videtur sibi imitandum studiose proposuisse. Ex his igitur perspicuum fit; anagogen atque allegoriam plane inter se convenire Quod cum ita se habeat, quilibet intelligit, quadruplicem sacrarum literarum sensum non rite constitur: sed tantum triplicem, iuxta Hieronymi sententiam ad Hedibiam, aliorumque sanctorum Patrum censuram, posse colligi: literalem videlicet, qui alias Grammaticus seu historicus: tropologicum, quem dicere quidam malunt Ethicum seu moralem, sed rectius cum


3485. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 807 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

nocte dormiunt: et qui inebriantur, nocte sunt ebrii At nos qui sumus diei, sobrii simus. Hieronymus in illud ad Galatas quinto, Haec per allegoriam dicta sunt: Allegoria, inquit, aliud praetendit in verbis, aliud significat in sensu. Pleni sunt oratorum et poetarum libri. Scriptura quoque sacra per hanc non modica ex parte contexta est. Vorum hoc pacto latius patet allegoria, quando ea definitio etiam ad collationes, imagines, aenigmata, paroemias, parabolas, apologos, ironias accommodari potest. Igitur operaeprecium est allegoriam, de qua nobis sermo est, ab his paululum


3486. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 808 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

divum Basilium, in libro seu concione ad adolescentes, de legendis cum fructu scriptoribus gentilibus. Est autem omnis haec interpretatio, si rite expendimus, plane allegorica: et nemo it inficias, utilitatem ingentem in ea esse positam. Ad eundem igitur modum alienum non est, multos Sacrae Scripturae locos allegorice, et quidem magno cum fructu, enarrari: maxime cum in confesso sit, sacram Scripturam mysteriorum esse supra quam dici potest foecundam: nec non uberrimam spiritualium bonorum materiam, in omnem vitae et cognitionis usum suppeditare. Ex his igitur, quid praesenti


3487. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 808 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Est autem omnis haec interpretatio, si rite expendimus, plane allegorica: et nemo it inficias, utilitatem ingentem in ea esse positam. Ad eundem igitur modum alienum non est, multos Sacrae Scripturae locos allegorice, et quidem magno cum fructu, enarrari: maxime cum in confesso sit, sacram Scripturam mysteriorum esse supra quam dici potest foecundam: nec non uberrimam spiritualium bonorum materiam, in omnem vitae et cognitionis usum suppeditare. Ex his igitur, quid praesenti loco per allegoriam velimus, perspici potest. Caeterum oportet prudenter Allegoriam a typo


3488. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 808 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

omnes sub nube fuisse, et omnes per mare transisse, et omnes in Moysen baptizatos esse, in nube et in mari, etc. opinantur ibi esse allegoriam: sed falluntur, cum typus tantum proferatur, aut verius exemplum. Evincit namque Apostolus, exemplis ob oculos positis, eos qui postquam sacramentis per Christum salubriter institutis usi fuerint, si in pristina peccata recidunt, nequa quam impunes evasuros. Igitur discrimen inter typum et allegoriam hoc observetur. Tipus seu figura (nam hoc nomine vocem τύπου efferunt


3489. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 808 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

in agro diversum semem. Item Christus mandat, praecingi lumbos, et gestari lampades manibus. Quibus sane locis allegoriae manifestae subsunt. Si quis exempla plura, discrimen inter typum et allegoriam aperientia, desiderat, Commentarios consulat Cyrilli, in Leviticum: ubi frequenter, cum de Sacrificiis, ritibus, et ceremoniis agitur, primo loco exponit, si quis typus de Christo vel Ecclesia in illis lateat: secundo annectit per allegoriam, aliquid ad nostra institutionem conducibile, Hucusque, quantum Allegoria et typus distent. ¶ Superest nunc, ubi et quando allegoricas


3490. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 809 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

instudiorum cursu perseveramus. Neque ipsius Laban, id est, mundi et carnis imposturas posse obsistere, quo minus optatis tandem bonis fruamur. Alius forte aliter, et commodius, doctiusque. Legis insuper diversa praecepta in Levitico, vel alio volumine, de Sacerdotio, de caeremoniis, sacrificiis, observationibus diversis: atque horum quidem, quando sola inspicitur sententia Grammatica, nullus plane nobis usus est, cum eae functiones legales nunc sint abrogatae, nulloque modo ad nos pertineant. Quo igitur fructum aliquem spiritualem ex his capias, consultum est interpretationes


3491. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 810 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

OBSERVATIO III. Dabitur deinde opera, ut allegoriae intra certos doctrinae limites coerceantur, nec non potissimum aersentur in locis communibus Evangelii atque doctrinae Christianae. Extra haec septa qui eas deducit; praeterquam quod iniuriam facit Sacrae Scripturae, tum vero auditores laedit magis quam adiuvat: et de ipso dici potest, quod (iuxta proverbium) extra oleas currat. OBSERVATIO IV. Debet insuper allegoria vere per omnia quadrare ad partes, sive sententiae, sive historiae, quam


3492. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 810 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

VI. Neque enim iusto diutius immoraberis, aut longius quam causa postulat persequeris. Unde quibusdam placet, sufficere, si allegoriae paucis tantum verbis, argute, et cum quadam suavi acrimonia perstringantur verius, quam pertractentur. Quod genus usurpatum cernimus in Sacris literis, et propterea merito imitandum. 1. ad Corinthios 9. Non obligabis os bovi trituranti. Num boves curae sunt Deo? an hoc propter nos omnino dicit? Propter nos hoc scriptum est, quod sub spe debeat is qui arat, arare: et qui triturat sub spe, spei suae particeps esse debeat. Idem


3493. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 810 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sed pro locis: nam alibi aliud significant. Et haec regula in omni allegoria retinenda est, ut pro sententia praesentis loci consideretur, quod per similitudinem dicitur. Sed observationes plures congerere supersedemus. Magis optamus, ex ipsa allegoriarum artificiosa tractatione, qualis tum in sacris libris, tum insanctorum patrum commentariis conspicitur, addisci quae huc pertinent: quam ex nostris Annotatiunculis. Augustinus, ubi illi visum fuit allegorias adiungere, caeteris patribus visus est felicior, sicut etiam parcior. Recentiores non ita multum, et (ni


3494. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 811 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quoque allegoriae erunt. Si enim docti contigerint, et minime refractarii, allegoriis afficientur: necnon placide excipient, quicquid per doctorem eruditum et pium remota omni curiositate profertur. Et gaudent ii, confirmanturque in sana doctrina, quando vident argumentum quod tractatur, varie in Sacris literis descriptum delineatumque inveniri. At vero apud imperitam plebem nequaquam pari cum fructu allegoriae proponentur. Ad haec, si forsitan dubitare aliquis incipiat, utrum iuxta Spiritus S. mentem historia vel sententia illud significet, quod per allegoriam innuere astruitur: huic


3495. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 812 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ac literalis sensus merito principatum tenet, videndum est quid ad eum rectissime consequendum requiratur. Non enim una tantum quaedam epera ac cognitio, eum plene complecti ac perficere potest. ¶ Existimo igitur quadruplicem intelligentiam necessariam esse illis, qui in Scripturis sacris utiliter versari cupiunt. Prima est, qua Lectores voces singulas intelligant. Huc requiritur qualiscunque scientia Sacrarum linguarum, Hebraeae potissimum, deinde et Graecae. Sine hac cogeris, Lector, ab aliorum pendere iudicio, aut potius divinare significationem, cum facile etiam ab ipsius


3496. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 812 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

tantum quaedam epera ac cognitio, eum plene complecti ac perficere potest. ¶ Existimo igitur quadruplicem intelligentiam necessariam esse illis, qui in Scripturis sacris utiliter versari cupiunt. Prima est, qua Lectores voces singulas intelligant. Huc requiritur qualiscunque scientia Sacrarum linguarum, Hebraeae potissimum, deinde et Graecae. Sine hac cogeris, Lector, ab aliorum pendere iudicio, aut potius divinare significationem, cum facile etiam ab ipsius interpretis mente aberrare queas, dum non mox animadvertis, quid ille respexerit, aut quomodo eo loci suis verbis usus


3497. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 812 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

omnis Scriptura divinitus inspirata, utilis ad docendum, id arguendum, ad corrigendum, ad erudiendum in iustitia, ut perfectus sit homo Dei, et ad omne opus bonum instructus, 2 Tim. 3. Haec intelligentia plurimum assidua et pia non lectione modo, sed et meditatione iuvatur. Et in illa potissimum sacrae lectionis emolumentum esse iudico. Haec nunc de variis Sacrarum literarum sensibus dixisse sufficiant, tum ad refutationem sophistarum, tum et ad explicationem huius controversiae, et denique rectum usum diversorum sensuum. Porro quomodo multiplicem doctrinam et fructum


3498. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 812 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ad corrigendum, ad erudiendum in iustitia, ut perfectus sit homo Dei, et ad omne opus bonum instructus, 2 Tim. 3. Haec intelligentia plurimum assidua et pia non lectione modo, sed et meditatione iuvatur. Et in illa potissimum sacrae lectionis emolumentum esse iudico. Haec nunc de variis Sacrarum literarum sensibus dixisse sufficiant, tum ad refutationem sophistarum, tum et ad explicationem huius controversiae, et denique rectum usum diversorum sensuum. Porro quomodo multiplicem doctrinam et fructum ex bene intellecta Scriptura haurire queas, postea in fine


3499. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 812 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et ad explicationem huius controversiae, et denique rectum usum diversorum sensuum. Porro quomodo multiplicem doctrinam et fructum ex bene intellecta Scriptura haurire queas, postea in fine totius huius tractationis dicitur. DE SINGULIS SACRARUM LITERARUM LIBRIS. Expositis ergo hactenus generalibus praeceptionibus, nunc ad eam observationem progrediamur, quae singulorum librorum naturam proprietatesque annotat. Habent enim singuli plurima propria, quorum cognitio maximum lumen ad ipsorum intellectum affert. Cum enim


3500. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 812 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Expositis ergo hactenus generalibus praeceptionibus, nunc ad eam observationem progrediamur, quae singulorum librorum naturam proprietatesque annotat. Habent enim singuli plurima propria, quorum cognitio maximum lumen ad ipsorum intellectum affert. Cum enim varia sint in toto volumine Sacro opuscul orum genera, (in aliis namque Historias, in aliis Prophetias, in aliis Psalmos, in aliis Sententias generales, disputationesque propemodum philosophicas, in aliis Epistolas videmus contineri) statuere oportet, sicut quaedam ad consuetudinem Scripturarum pertinentia habentur in libris


3501. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 812 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

2 fastum et pompam praese fert: 3 undiquaque mutuatur, quo se ostenter: 4 probabilia argumenta pro necessariis obtrudit: 5 victoriam constituit in verborum ac sententiarum suavi dispositione, qua non tam animi quam aures feriuntur. Quando igitur ad eundem modum omnis illa varietas in literis sacris invenitur (nam alii quidem libri sunt poetarum scriptis propemodum similes, ut Psalmi: alli historiographis annumerari debent, ut libri Mosis, Iehosua, Iudicum, Regum, Hester, Paralipomenon, Evangelia, Acta Apostolorum: alii cum Philosophorum dissertationibus et didacticis scriptis


3502. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 813 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ut pleraeque conciones Prophetarum, nonnullae Apostolorum epistolae) quivis profecto intelligit, nos non immerito de unoquoque genere librorum aliqua separatim annotare debere. DE HISTORIA. Cum igitur dicturi simus de singulis Scripturae sacrae libris, deque eorum proprietatibus, operaeprecium fuerit, primum de historia, quae tum ordine prima est, tum etiam facillima ob rerum simul ac sermonis tractationisque perspicuitatem, tractare. 1 Historiae humanae ita plerunque et narrantur et geruntur, ut nec prima causa


3503. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 813 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

angelorum aut diabolorum ratio in ea historia habetur, non denique consideratur hominum pietas aut impietas erga Deum. Tantum ergo ferme humana industria aut ignavia, huius vitae felicitas et infelicitas, ac rerum humanarum mutabilitas, incertitudoque et varii exitus perpenduntur. At Sacrae historiae ita narrantur, ut in iis potissimum duo regna cum suis administris, regnum Dei et regnum diaboli, Deus omnia pro suo arbitrio moderans, angeli et pii ei adhaerentes, et contra satan ac impii contra pios decertantes cernantur, considerentur, ac perpendantur: utque inde tum Dei


3504. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 813 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Hic igitur non res militaris, non etiam scientia vel politica, oeconomica, vel castrensis, ut ex politicis historiis, sed praecipue theologica sapientia disci potestac debet. 2 Quapropter etiam tum maiore attentione, quo res maiores difficilioresque aguntur, tum etiam timore Dei sacrae historiae legendae sunt: et non festinanter temere ac prophano animo, ut civiles historiae, percurrendae. 3 Expedit igitur, atque adeo extreme necessarium est, ad huius quoque partis sacrarum literarum, sicut et ad alias, habere aliquam summariam aut catechisticam cognitionem Dei


3505. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 813 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

etiam tum maiore attentione, quo res maiores difficilioresque aguntur, tum etiam timore Dei sacrae historiae legendae sunt: et non festinanter temere ac prophano animo, ut civiles historiae, percurrendae. 3 Expedit igitur, atque adeo extreme necessarium est, ad huius quoque partis sacrarum literarum, sicut et ad alias, habere aliquam summariam aut catechisticam cognitionem Dei et rerum sacrarum. 4 Utilis quoque est cognitio topographiae, ubi ea omnia quae narrantur, gesta sunt: ita ut non tantum situm loci, eius magnitudinem, speciemque probe noris, sed etiam


3506. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 813 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

legendae sunt: et non festinanter temere ac prophano animo, ut civiles historiae, percurrendae. 3 Expedit igitur, atque adeo extreme necessarium est, ad huius quoque partis sacrarum literarum, sicut et ad alias, habere aliquam summariam aut catechisticam cognitionem Dei et rerum sacrarum. 4 Utilis quoque est cognitio topographiae, ubi ea omnia quae narrantur, gesta sunt: ita ut non tantum situm loci, eius magnitudinem, speciemque probe noris, sed etiam totum ingenium, omnesque proprietates loci, hominum, et aliarum praecipuarum rerum quae in ea regione sunt.


3507. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 813 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

vita: sed etiam, quod eorum facta aut non perinde a nobis intelligi queunt, ob aliquas ipsorum nobis ignotas circumstantias, aut etiam prorsus illis fuere propria ac specialia: ut polygamia, efficaces liberorum benedictiones, aut etiam prophetiae de futura ipsorum sorte, peregrinationes Abrahami, sacrificatio filii, Iacobi deceptio patris, et similia innumera, quae nobis nequaquam imitari liceret. 9 Posset nihilominus et doctrina patrum subdistingui. Nam quaedam et sane pleraque praecepta ac dogmata ipsis tradita fuerunt prorsus generalia, perinde ad omnes pios pertinentia: ut


3508. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 813 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Nam quaedam et sane pleraque praecepta ac dogmata ipsis tradita fuerunt prorsus generalia, perinde ad omnes pios pertinentia: ut quae de peccato, ira Dei ac poenis, et de benedicto semine, misericordia ac vita aeterna dicuntur. At specialia mandata, ut praecepta de emigratione, fabricatione arcae, sacrificatione filii, extrusione concubinae et filii, mandatum de spoliandis Aegyptiis, et trucidandis Cananaeis, ac traducendo populo per desertum, haec et similia sunt ita illis prorsus propria, ut ad nos nihil plane pertineant, nisi forte aliqua plane generali consideratione et applicatione.


3509. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 814 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

tum denique misericordiam Dei, simul quoque reliquos omnes homines in desperationem adduxerunt, qui se longissime a tanta perfectione abesse necessario animadverterunt. 12 In historiis Patrum observentur etiam typi et allegoriae, futura ac meliora significantes, ut historia Isaaci sacrificandi, et postea redivivi, unigeniti Dei filii passionem et resurrectionem significavit. Sic Paulus 1. Cor. 10, dicit omnia illa patrum facta et varios casus, fuisse nostros typos. Et Petrus ac Paulus dicunt, diluvium et maris rubri transitum significasse nostrum baptismum. Christus quoque


3510. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 814 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

veteribus patrum historiis, praesertim celebrioribus, adhaerere videtur: quae ibi demum certa firmaque est, ubi eam in novo. Testamento Spiritus sanctus commonstravit ac confirmavit. DE TEMPORIBUS HISTORIARUM. 1 Temporum ratio omnino in lectione Sacrarum historiarum multo magis habenda est, quam in prophanarum: cum propter ipsarum rerum gestarum lumen, quo veritas Dei omnia promissa suo tempore praestans agnoscatur, quo etiam genealogia Christi perspiciatur certius: et denique, ut sciatur tum initium, tum progressus, tum denique et finis


3511. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 814 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Augustinus, diverso Beda, diverso astronomi, caeterique) visum est brevem quandam supputationem ex alio quodam scriptore hic adiicere, eamque ut perspicuam, et nihil prorsus habentem controversum vel litigiosum, ita ab omnibus Theologiae candidatis tuto sequendam. Congesta namque est ex ipsis sacris Bibliis: quocirca et loci sive capita librorum asscripta sunt, quo, qui voluerit, conferre eam pensitareque statim possit. Quinetiam maioris lucis ergo, secti sunt numeri in millenarios, qui ad calculum subducere cupientibus non parum molestiae adiment. Primum igitur millenarium sic collige.


3512. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 816 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ut est ad benefaciendum semper proclivior, antevertere magis quam differre beneficium gaudet. Quot autem anni a Christo nato ad praesentem, quo haec scribimus, sint elapsi (numerantur autem nunc sine errore 1567) quis est qui ignorat? Haec igitur, meo iudicio, est simplex, perspicua, et Sacris literis consentanea annorum ab initio inde mundi conditi, hucusque supputatio. 9 ¶ Quod si alios animadverteris secus numerare, habent proculdubio certas causas, quibus permoventur. liberumque esse illis debet, quod voluerint statuere: nos tamen secuti sumus (quantum fieri


3513. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 816 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

consentanea annorum ab initio inde mundi conditi, hucusque supputatio. 9 ¶ Quod si alios animadverteris secus numerare, habent proculdubio certas causas, quibus permoventur. liberumque esse illis debet, quod voluerint statuere: nos tamen secuti sumus (quantum fieri potuit) Scripturae sacrae autoritatem, cui adhaerere tutissimum esse novimus: atque in eadem contineri, quicquid ad hanc rem pertinet, extra controversiam est positum. Nonnulli quidem a nobis in eo dissentiunt, quod 70 annos captivitatis Babylonicae supputare incipiunt a spontanea deditione Iehochakim Iechaniae: ubi


3514. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 817 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

7, plurima referuntur a Stephano, ex quibus de Christo atque Evangelio testimonia et comprobationes nititur colligere. Act. 13, ad eundem finem retert nonnulla Paulus apud Antiochiam Pisidiae. Ad Rom. 4. 9 11. 1 ad Cor. 10 et alibi deinceps in singulis prope Epistolis, varia ex historiis Sacris admiscentur. 17 Ex quibus profecto locis omnibus discere quivis potest, quomodo exempla historica tractari deceat: hoc est, quomodo accommodabuntur instituto, quo de agitur: qua forma breviter et subinde uno quasi verbo indicanda argumentatio, aut latius diducenda: quomodo


3515. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 818 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

si quis eas attente legat et consideret, ut postea clarius ostendetur. Ex illis igitur quoque historiis suos fructus percipere poterimus. 6 Multum quoque profuerit Prophetas eo ordine cognoscere, quo conscripti sunt. Non enim eo ordine temporis initio editi sunt, quo nunc positos in Sacro volumine videmus. Tempora igitur ipsorum, quo quisque floruerit, indicabimus. 1 ¶ Abdias vixit, et suum conscripsit opus, aetate Achab regis Israel, atque Eliae prophetae. 1 Regum 17. anno ante Christum 920. 2. Ionas, regnante Ieroboam, filio Ioas, in Israel, a morte Elisaei:


3516. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 818 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

eius temporis: et denique ipsius etiam Prophetae, quoad fieri potest, ingenium, institutionem, mores ac vitam. Crebro enim aliqua dicta in ipsis, ad aliquid eorum respiciunt. 8 Porro pernoscere statum conditionemque rerum ac temporum facile possumus, cum ex historiis praesertim Sacris, ut ex Regum historia, et Paralipomenis: tum et ex ipsismet Prophetis, si modo diligentius attenderimus. Nam si omnino nullum subsidium venit ab historiis: proximum est, ut ex ipso orationum propheticarum contextu, quae facies Ecclesiae aut reipublicae fuerit, quae vitia erroresve dominari,


3517. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 818 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

omnia multo plenius et certius, si quae legimus, cum iis rebus conferamus, quas nostra memoria aut paulo ante gestas, sive in Ecclesia, sive in politia cognoverimus. 9 Iliud vero plane generale latissimeque patens praeceptum est, ut quae legimus in Prophetis, aut alioqui vel in Sacris, aut etiam prophanis scriptis, cum ipsis rebus, usuque ac experientia rerum conferamus. Omnia enim tum obscura, tum quasi ieiuna mortuave sunt, dum in sola ociosa noticia versantur, et a veris vivisque experimentis sunt separata. Semper praxis theoricae non tantum lumen, sed etiam quasi


3518. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 819 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

17 Illa quoque non vulgaris admonitio est, ut diligenter observemus, ubi prophetae ad priores Scripturas respiciunt, ad eas alludunt, aut alioqui sua diligenter cum illis conformant. Solent enim crebro ad praecedentes libros, et praesertim ad Mosen ipsum respicere, qui veluti pater quidam sacrorum scriptorum et librorum est, sicut quidam de Homero in gentilium literis pronunciare solent. 18 Multo vero utilior illa praeceptio est, ut lucernam nobis accensam a Christo et Apostolis semper nobiscum in Prophetarum adyta et abdita, eorum opes mysteriaque contemplaturi,


3519. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 820 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

brevissime quidem expositorum recte exploranda, praeter ardentem invocationem omnes ingenii sui nervos intendat necessum est. Complectitur enim liber Psalmorum (quemadmodum recte ait Augustinus) omnis generis doctrinam, ex lege, ex historiis, ex Prophetis, ex Proverbiis, denique ex omni scriptorum sacrorum poenu: ut quicquid alibi praeclare dictum est, repetitum hic videatur, atque unus hic liber iusta quaedam omnium sacrorum librorum Epitome agnosci possit. Quocirca qui hunc legit, omnes legit: et qui hunc mediocriter intelligit, stratam apertamque habet viam, quam ad intelligendos reliquos


3520. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 820 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Complectitur enim liber Psalmorum (quemadmodum recte ait Augustinus) omnis generis doctrinam, ex lege, ex historiis, ex Prophetis, ex Proverbiis, denique ex omni scriptorum sacrorum poenu: ut quicquid alibi praeclare dictum est, repetitum hic videatur, atque unus hic liber iusta quaedam omnium sacrorum librorum Epitome agnosci possit. Quocirca qui hunc legit, omnes legit: et qui hunc mediocriter intelligit, stratam apertamque habet viam, quam ad intelligendos reliquos ingrediatur. 2 Aliquorum Psalmorum inscriptiones aliquid eis lucis afferent: ut Psal. 51, quod


3521. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 821 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

experti erunt, quique artificium omne dicendi et Scripturarum consuetudinem, Locosque Theologiae praecipuos probe tenuerint. Habebunt sane tyrones illud frequenter in manibus: nec dubium quin in eo aliquid consequentur. Sed ad mysteria pertingere non prius dabitur, quam paulo altius in rebus Sacris progressi fuerint. omnia nihilominus in Spiritus S. pios in omnem veritatem ducentis, efficacia consistunt. 11 In omnibus vero bonis scriptoribus sic cum maximo fructu versabere, si tu ipse veluti indueris personam loquentis: teque quasi medio illi negocio, de quo agitur,


3522. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 821 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

simul quoque nos illis ipsis verbis Deo gratias agamus pro eius quotidianis in nos beneficiis. Cum didacticum aut consolatorium Psalmum legimus, ita cum accipiamus, ac si nos iam Deus coram ipse illis verbis institueret et consolaretur, confirmaretque. Hoc vero etiam tanto magis in Sacris fieri deberet, quam in aliis Scriptoribus, quanto magis tota haec doctrina tum in praxi consistit, tum propter nos, non propter illos veteres conscripta, memoriaequae prodita est. DE LIBRIS SENTENTIARUM. Eos Sacrarum literarum libros, qui


3523. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 821 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Hoc vero etiam tanto magis in Sacris fieri deberet, quam in aliis Scriptoribus, quanto magis tota haec doctrina tum in praxi consistit, tum propter nos, non propter illos veteres conscripta, memoriaequae prodita est. DE LIBRIS SENTENTIARUM. Eos Sacrarum literarum libros, qui varias sententias continent, in uno quodam genere separatos ab aliis ponunt: ut sunt Proverbia, Ecclesiastes, Iob et Cantica. De illis igitur quoque pauca monebimus. Iob tamen ab aliis sententiarum scriptis separari posset, quia habet perpetuam cohaerentiam


3524. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 823 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

illo opere De consensu Evangelistarum: quaedam etiam nos supra monuimus. Verum extat multorum scripta de hac re hoc potissimum seculo confecta. 9 Illud quoque eximiam utilitatem affert, tum ad nostram confirmationem, tum et ad adversariorum refutationem, quod Evangelistae, dum narrant sacram IESU Christi historiam, in more habent, ad conprobandum eum esse semen benedictum et Messiam patribus olim promissum, atque per prophetas multis ante seculis praenunciatum: promissiones atque vaticinia prophetarum ascribere, et in memoriam reducere. Ita Matthaeus, posteaquam capite primo


3525. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 823 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

veteris, neglectis verbis: ut Matth. 21. Dicite filiae Syon, Ecce rex tuus venit tibi mansuetus. et multo magis Matth. 27, Acceperunt triginta argenteos, precium aestimati, et dederunt eos, etc. 13 Tenendum igitur est, ita plerunque citari solere vetus Testamentum a sacris novi Testamenti scriptoribus ut sensum respexerint, et prophetiae potius impletionem, quam oraculi ipsius verba recensuerint. Id autem nemini mirum aut temerarium videbitur, qui sibi persuaserit, quod res ipsa convincit, eundem spiritum ore Evangelistarum locutum esse, qui aperuerit os


3526. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 824 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sint. DE EPISTOLIS PAULI. Non sine causa Christus vocat Paulum, suum selectum organum. Experientia enim ipsa testatur, Deum huius tanti doctoris opera scriptisve veluti colophonem addere, aut ultimam etiam manum imponere voluisse suo sacrosancto thesauro doctrinae, verbique sui. Recte quoque dicitur: Difficilia sunt, quae pulchra. Quare tum difficultas, tum et eximia utilitas Paulinarum Epistolarum, nos excitare debet ad summam diligentiam in iis cognoscendis adhibendam. 1 Utile autem fuerit, a brevioribus et


3527. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 824 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Item quod interdum et alia aliqua privata interponunt. Ea omnia recte sunt ab ipsa doctrina institutioneque separanda, tametsi etiam subscriptiones et salutationes ipsius valde Theologicae sint. 4 Multa vero utiliter de Paulinis Epistolis dici possent, quae non parum lucis studioso Sacrae Theologiae afferre possent. Verum illarum pleraque postea suis locis, et praesertim in capite de Sermone Paulinae, exponemus: nunc tantum pauca quaedam monebimus, quae observasse ad earum intellectum non parum profuerit. Sunt igitur volenti cum fructu legere Paulinas Epistolas haec maxima


3528. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 826 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

infestissima ac plane intolerabilis est. Verum de Paulino sermone postea proprio Capite agetur. Hactenus dixi, quid in legendis Pauli Epistolis, et etiam aliis Scripturae libris observandum sit, tum in genere, tum et in specie: quod eo succinctius feci in hoc tractatu De modo discendi Sacras literas, quod in hac secunda parte alioqui plurima dissero, quae eodem pertinent. Nunc breviter de alterius cuiusdam sententia adiiciam, quomodo etiam ex scriptis iam lectis aut intellectis, tanto plures uberioresque fructus percipere queamus: seu quomodo cognita Scriptura, utiliter in


3529. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 826 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

tyro, quomodo exiis locis, quorum veram et simplicem sententiam sic satis fuerit assecutus, spiritualem fructum possit capere, atque vel publice ad universae Ecclesiae, vel privatim ad suae ipsius conscientiae utilitatem, quae observarit, convertere. Siquidem hoc demum est feliciter versari in Sacris literis, et recte eas intelligere: ita accipere et interpretari eas, tanquam si propter praesentem Ecclesiae statum, nec non ob tuam unius utilitatem editae omnes forent, sicutrevera editae sunt. Istud igitur quomodo efficere expedite queas, ex ipsis libris Sacris, maximeque ex Paulo


3530. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 826 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

demum est feliciter versari in Sacris literis, et recte eas intelligere: ita accipere et interpretari eas, tanquam si propter praesentem Ecclesiae statum, nec non ob tuam unius utilitatem editae omnes forent, sicutrevera editae sunt. Istud igitur quomodo efficere expedite queas, ex ipsis libris Sacris, maximeque ex Paulo apostolo, harum rerum magistro peritissimo, ideoque digno cuius sectemur consilium, breviter commonstrabimus. Ait vero Apostolus ad Rom. 15, Quaecunque praescripta sunt, in nostram doctrinam praescripta sunt, ut per patientiam et consolationem Scripturarum spem


3531. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 826 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

autem figurae nostri fuerunt. Et post pauca: Scripta vero sunt propter admonitionem nostri, in quos termini aetatum inciderunt. Sed multo clarissime secundae ad Timotheum tertio: At tu persistito, inquit, in his quae didicisti, et quae tibi concredita sunt: sciens a quo didiceris, et quod a puero Sacras literas noveris, quae te possunt eruditum reddere ad salutem, per fidem quae est in Christo Iesu. Omnis scriptura divinitus inspirata, et est utilis ad doctrinam, ad redargutionem, ad correctionem, ad institutionem, quae est in iustitia, ut integer sit Dei homo ad omne opus bonum apparantes.


3532. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 826 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quae praecipua sunt, quaeque rationem quandam colligendi salutarem animis doctrinam aperiunt. Audis igitur clare dici propter nos praescripta esse omnia, ut consolationes exiis petamus: audis quae in veteri Testamento peracta sunt, nostri fuisse figuras atque admonitiones: audis denique Sacras literas prodesse ad doctrinam, ad redargutionem, ad correctionem, ad institutionem in iustitia. Quae sane movere omnes vehementer debent, ut magni eas faciant, nec oscitanter perlegant. Caeterum haec in summa observare, in illis per Apostolum admonemur: Consolationes inquam, doctrinam,


3533. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 827 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Deus mundum in tempore condiderit. Item, quae traduntur de Ecclesia, de lege, de Evangelio, de fide, de charitate, de spe, de vita beata et aeterna, et quae sunt eius generis, eodem spectant. Crebro autem in Sacris literis inveniuntur dogmata disertis verbis, nonnunquam prolixis disputationibus et concionibus exposita: crebro ex historiis atque sanctorum factis colliguntur. Dogma enim nostrae religionis est, esse Angelos, eosdemque ministerio Dei destinatos: hoc vero aperte asseritur Psalmo


3534. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 827 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

de Elenchis, id est redargutionibus sophisticis inscripsit. Et ad Titum cap. 1, Apostolus eum vult Episcopum, qui potens sit τοὺς ἀντιλέγοντας ἐλέγχειν, contradicentes convincere. Sententia igitur Apostoli est, e Sacris literis peti debere, quae faciunt ad convincendos falsorum dogmatum magistros, quales sunt haeretici, Philosophi, et similes. Enimvero Scriptura instrumentum omne suppeditat, non modo ad astruendum vera dogmata, verum ad destruendum falsa. Quod deinde ait Apostolus, prodesse Sacras literas


3535. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 827 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Apostoli est, e Sacris literis peti debere, quae faciunt ad convincendos falsorum dogmatum magistros, quales sunt haeretici, Philosophi, et similes. Enimvero Scriptura instrumentum omne suppeditat, non modo ad astruendum vera dogmata, verum ad destruendum falsa. Quod deinde ait Apostolus, prodesse Sacras literas πρὸς παιδείαν, id est ad institutionem: idem est atque si diceret, ex Sacris literis colligere nos debere omnia quae ad vitam in vera sanctimonia, coram Deo et hominibus, formandam conducunt.


3536. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 827 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et similes. Enimvero Scriptura instrumentum omne suppeditat, non modo ad astruendum vera dogmata, verum ad destruendum falsa. Quod deinde ait Apostolus, prodesse Sacras literas πρὸς παιδείαν, id est ad institutionem: idem est atque si diceret, ex Sacris literis colligere nos debere omnia quae ad vitam in vera sanctimonia, coram Deo et hominibus, formandam conducunt. παιδεία namque institutionem talem significat, qualis solet rudibus animis ad formandos mores brevibus praeceptionum formulis


3537. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 827 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

in iustitia. Si bene advertimus, non differt παιδεία a νουθεσίᾳ prioris ad Corinth. 10. na de vita moribusque formandis utraque voce Apostolus commonefacit. Est autem Scriptura sacra uberrimus fons, ex quo dulces praeceptiones de vita pie iusteque instituenda hauriri semper possunt. Ac latissime quidem patent, quae huius sunt loci. Nam sub Institutionibus comprehenditur omnis doctrina de virtutibus et vitiis: comprehenditur quicquid ad ethicem, politicem, oeconomicen, ad


3538. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 827 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

duae discernunt veram doctrinam a falsa, quando altera strenue confirmat verum, altera argute confutat falsum: hae duae discernunt actiones pias et honestas, ab impiis et inhonestis. nam pias quidem altera docet, impias vero altera severiter carpit, atque studet emendare. Ergo qui in lectione Sacrorum librorum conabitur colligere hinc quod pertinet ad doctrinam, inde quod ad redargutionem, praeterea alibi quod ad institutionem seu admonitionem, alibi quod ad correctionem conducit: denique qui passim etiam eruet consolationes, et haec omnia accommodata vel publice toti Ecclesiae, vel


3539. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 827 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et haec omnia accommodata vel publice toti Ecclesiae, vel privatim suae conscientiae: is profecto intelliget, se fructum multo uberrimum reportare: quandoquidem largiter sibi paraverit, quo totus homo, tam internus quam externus, fide, charitate et sperite imbuatur. Nullus vero occurrit in libris Sacris locus tam salebrosus, infoecundus, aut sterilis, quin aliquae saltem fructus spiritualis partes, hoc est, aut doctrina, aut redargutiones, aut institutiones, aut correctiones, aut denique consolationes quaedam sumi ex eo possint. Imo vero quibusdam in locis tanta est optimarum rerum seges,


3540. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 828 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

tutelam ad se recipere, veluti passerum atque id genus animalculorum, qua de re Psal. 145. et 147. Tantum de varia et multiplici ex paucis Christi verbis doctrina. Ad eundem igitur modum debes et tu passim in scriptura sacra, sive concio occurrerit didactica, sive historica narratio, certa dogmata religioni nostrae propria exculpere. Verum operae precium est adhuc explorare, num idem locus contineat aliquid valens προς ἔλεγχον, ad redargutionem: id est,


3541. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 829 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

non dicam adversus tyrannos huius mundi, sed adversus ipsum diabolum, omnesque inferorum coniuratas cohortes? Danda vero in his omnibus diligens opera, ut nostris temporibus, atque praesenti nostrarum Ecclesia rum statui, quoad fieri potest, accommodentur omnia. Passim autem apud Sacrarum literarum interpretes videre licet, quomodo ex locis quos enarrandos suscipiunt, adnotare semper soleant, modo quod ad doctrinam vel redargutionem, modo quod ad institutionem vel correctionem, modo quod ad consolationem pertinet: cum neminem lateat, propter has potissimum commoditates


3542. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 829 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

consolationem pertinet: cum neminem lateat, propter has potissimum commoditates spirituales, tanquam fines destinatos, Scripturam universam divina ordinatione in lucem esse editam. Eum qui harum rerum nihil observat, credibile non est serio quicquam legere, tantum ab est ut intelligat. Imanis est sacrarum rerum meditatio, quae non ad aliquam saltem istarum partium de fructibus spiritualibus dirigitur. Atque est revera mirabili Dei providentia constitutum, ut incomparabilis divitiarum spiritualium varietas et copia in sacrorum librorum poenario recondita existeret. Habent enim cuiuscunque


3543. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 829 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

non est serio quicquam legere, tantum ab est ut intelligat. Imanis est sacrarum rerum meditatio, quae non ad aliquam saltem istarum partium de fructibus spiritualibus dirigitur. Atque est revera mirabili Dei providentia constitutum, ut incomparabilis divitiarum spiritualium varietas et copia in sacrorum librorum poenario recondita existeret. Habent enim cuiuscunque conditionis homines occasionem aliquid ad suam commoditatem inde transferendi: neque possunt ulli excusationem praetexere, si nihil vel ad augendam cognitionem, vel ad vitae emendationem hauserint. Inveniunt, qui paulo


3544. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 829 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Certe aut vehementer fallor, aut hi fructus provocabunt omnes ad divinarum Scripturarum indefessam lectionem: et quicunque ulla tenentur salutis suae cupiditate, in frugiferis huiusmodi meditationibus dies noctesque se exercebunt. Orandus interea sine intermissione pater caelestis, ut quibus Sacrarum literarum semel dederit intellectum, iis dem largiatur actiones egregiae cognitioni per omnia respondentes: quo caeteri eos consummatos Theologos, hoc est, non tantum doctos, verum etiam bonos ac pios agnoscant, revereantur ac praedicent, praeterea quantum fieri licet imitentur.


3545. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 829 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

egregiae cognitioni per omnia respondentes: quo caeteri eos consummatos Theologos, hoc est, non tantum doctos, verum etiam bonos ac pios agnoscant, revereantur ac praedicent, praeterea quantum fieri licet imitentur. QUAE ET QUO ORDINE IN TRACTATIONE SACRARUM LITERARUM OBSERVANDA SINT. Quoniam vero fidi interpretes Scripturae diligenter Sacras literas tractant vel in concionibus templorum, vel etiam in lectionibus Scholarum, et ab ipsis quoque Sacrae literae discendae sunt, adiiciatur aliquid etiam de eorum modo tractandi


3546. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 829 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

doctos, verum etiam bonos ac pios agnoscant, revereantur ac praedicent, praeterea quantum fieri licet imitentur. QUAE ET QUO ORDINE IN TRACTATIONE SACRARUM LITERARUM OBSERVANDA SINT. Quoniam vero fidi interpretes Scripturae diligenter Sacras literas tractant vel in concionibus templorum, vel etiam in lectionibus Scholarum, et ab ipsis quoque Sacrae literae discendae sunt, adiiciatur aliquid etiam de eorum modo tractandi eas. Hac enim commonefactione instructioneque cognita, tum ipsos Sacrarum literarum interpretes maiore cum


3547. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 829 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

QUAE ET QUO ORDINE IN TRACTATIONE SACRARUM LITERARUM OBSERVANDA SINT. Quoniam vero fidi interpretes Scripturae diligenter Sacras literas tractant vel in concionibus templorum, vel etiam in lectionibus Scholarum, et ab ipsis quoque Sacrae literae discendae sunt, adiiciatur aliquid etiam de eorum modo tractandi eas. Hac enim commonefactione instructioneque cognita, tum ipsos Sacrarum literarum interpretes maiore cum fructu audiemus, tum etiam prudentius et veluti oculatius in Sacris literis versabimur, scientes quid nam


3548. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 829 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

vero fidi interpretes Scripturae diligenter Sacras literas tractant vel in concionibus templorum, vel etiam in lectionibus Scholarum, et ab ipsis quoque Sacrae literae discendae sunt, adiiciatur aliquid etiam de eorum modo tractandi eas. Hac enim commonefactione instructioneque cognita, tum ipsos Sacrarum literarum interpretes maiore cum fructu audiemus, tum etiam prudentius et veluti oculatius in Sacris literis versabimur, scientes quid nam potissimum in eis considerare ac expendere debeamus. Duplex igitur est tractandi Scripturas ratio: altera popularis, Scholastica altera.


3549. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 829 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

etiam in lectionibus Scholarum, et ab ipsis quoque Sacrae literae discendae sunt, adiiciatur aliquid etiam de eorum modo tractandi eas. Hac enim commonefactione instructioneque cognita, tum ipsos Sacrarum literarum interpretes maiore cum fructu audiemus, tum etiam prudentius et veluti oculatius in Sacris literis versabimur, scientes quid nam potissimum in eis considerare ac expendere debeamus. Duplex igitur est tractandi Scripturas ratio: altera popularis, Scholastica altera. Illa quidem, ad promiscuam multitudinem in templis maxime usurpata, et bona ex parte Rhetorum officinas


3550. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 830 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

tertia, ubi multiplex doctrina de vitae institutione. Epistola ad Hebraeos quatuor constat partibus, quarum prima eruditam habet pene ad finem capitis 4, disputationem, de duab. in Christo naturis: secunda, de abrogatione sacerdotii atque ceremoniarum legalium, et Christi sacerdotio, unicoque sacrificio succedente: 3, ab extrema parte capitis 10, ad medium usque 12, de iustificatione prae fidem: quarra, praecepta vitae ac morum varia, sanctis atque iustificatis observanda. Nec praetereundum quinto loco, quomodo hae ipsae partes maiores rursus dividantur, nimirum ubi fit


3551. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 831 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

earundem rerum sit perventura. Quod quidem commode fiet, summatim colligendo praecipuos locos: atque recensendo, quinam ex illis maxime pro tempore praesenti faciantad doctrinam, redargutiones, institutiones, correctiones, consolationes. Nam his potissimum capitibus utilitas cognitionis rerum sacrarum continetur expenditurque, quod libro 1. ex sententia Apostoli fusius est a nobis expositum. Haec vero sunt veluti παρασκευὴ et praeludium, in ipso vestibulo praemitti digna. Quod si tantum pars aliqua libri vel disputatio pertractanda


3552. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 831 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

scribunt, primum solliciti sunt de rerum inventione, post de collatione, sive elocutione) ita interpretatio quoque omnis sic videtur in hoc studiorum genere partienda, ut primo loco explicentur res ipsae, secundo loco verborum proprietas. 1 Prima autem cura est, de commoda versione. Enimvero cum sacri libri peregrinis linguis sint conscripti, nempe Hebraea et Graeca: in nostris autem Scholis, propter auditores qui non omnes potuerunt eas linguas perdidicisse, praelegantur plerunque Latinae versiones: interest sane ipsius doctoris, eam eligere et usurpare, quae de multis sit optima,


3553. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 831 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

modo clare. Oportet doctores se subinde accommodentauditorum ingeniis: et cum admittamus omnis generis homines, inque iis etiam rudes quosdam, et liberalium artium palaestris inassuetos: est sane in istorum gratiam etiam ruditer et quasi paedagogorum more lo quendum. Unde factum quoque est, quod sacri libri medio quodam dicendi genere, quandoquidem omnibus debent esse expositi, sunt contexti. Sed et ipsi Prophetae atque Apostoli crebro locos quosdam tractant, plane ea quam commemoravimus ratione. Digerunt enim probationes in faciles et apertos syllogismos, utuntur enthymematibus,


3554. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 831 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et si usquam alibi, maxime in Epistolis Paulinis: Hieronymus in Commentariis ad prophetas, Augustinus quosdam enarrans Psalmos, his modis, quos diximus, Scripturarum sententias eruunt. Augustinus in opere de doctrina Christiana, non semel demonstrat, artificium Dialecticum et Rhetoricum in Sacris libris animadverti debere. Beda non dubitavit artificium dicendi omnesque figuras oratorias explicare, adhibitis exemplis sumptis de libris Sacris. Itaque, ut paucis finiam, non eget quidem Spiritus sanctus artificiosa ista expositione: sed nobis ingenita est eiusmodi imbecillitas, quae ad


3555. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 831 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quos diximus, Scripturarum sententias eruunt. Augustinus in opere de doctrina Christiana, non semel demonstrat, artificium Dialecticum et Rhetoricum in Sacris libris animadverti debere. Beda non dubitavit artificium dicendi omnesque figuras oratorias explicare, adhibitis exemplis sumptis de libris Sacris. Itaque, ut paucis finiam, non eget quidem Spiritus sanctus artificiosa ista expositione: sed nobis ingenita est eiusmodi imbecillitas, quae ad cognitionem veritatis nulla potest ratione facilius induci. Ac sunt revera artes liberales dona spiritus sancti, sunt ancillae quarumcunque


3556. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 833 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quo plus fidei sibi conciliet, non gravatur etiam ex sanctorum Patrum commentariis, quae ad eiusdem loci intelligentiam conducunt, in medio statuere, atque quae probatae sunt monetae commendare. 8 Observat octavo loco interpres Scholasticus, quid nostrae tempestati utile ex lectione sacra possit elici. Itaque ex consilio et traditione Apostoli demonstrat, si quid ad doctrinam, si quid ad redargutionem, si quid ad institutionem, si quid ad correctionem, denique si quid ad consultationem faciat. Doctrina comprehendit expositionem et confirmationem sanorum dogmatum nostrae


3557. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 833 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Paulinae Epistolae: in primis nobilis illa ad Rom. prior ad Corinth. item ad Galatas, tum illa ad Hebraeos. Hinc comment. Hieronymi in Prophetas, et August. in quosdam Psalm. succinctius enarratos. Addere licet Ambrosii comment. in D. Pauli Epistolas. Haec de ratione cognoscendi Sacras literas, nunc compendio annotare volui, quae spero studiosum veritatis magno cum fructu in perdiscendis illis sequuturum esse. ¶ In omni vero hoc conatu pii Aristotelicum illud potissimum in oculis animoque semper habeant, finem huius doctrinae non cognitionem, sed praxin


3558. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 833 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ut cum creaturis rationalibus, ac ad eius imaginem cognitionemque conditis, ita nempe ut sese nobis patefaciat, nosque alloquatur, ac suam voluntatem nobis et doctrinam notam faciat. Quare si illum summum medicum ac opitulatorem nobis adiungere, propitiumque habere volumus, necesse est nos hunc sacrum librum cognitum habere: alio qui viventis Dei ope, praesertim in summis rebus, ut sunt spirituales, prorsus carebimus. Rectissime enim Patres dixerunt, ignorantiam Scripturae esse ignorantiam Dei. Sunt vero varii morbi, variaeque difficultates huius vitae, ad quas omnes salutaria


3559. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 833 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

habere: alio qui viventis Dei ope, praesertim in summis rebus, ut sunt spirituales, prorsus carebimus. Rectissime enim Patres dixerunt, ignorantiam Scripturae esse ignorantiam Dei. Sunt vero varii morbi, variaeque difficultates huius vitae, ad quas omnes salutaria remedia existo sacrosancto thesauro verbi Dei quaerere debemus. Longum sane esset hic tum varios morbos ac difficultates hominis recensere, tum etiam remedia eorum conquirere, quae alii prolixius ac ex professo tractarunt, unde utrumque istorum cognosci potest. Porro quia supra dixi. Sacras literas


3560. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 833 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

remedia existo sacrosancto thesauro verbi Dei quaerere debemus. Longum sane esset hic tum varios morbos ac difficultates hominis recensere, tum etiam remedia eorum conquirere, quae alii prolixius ac ex professo tractarunt, unde utrumque istorum cognosci potest. Porro quia supra dixi. Sacras literas suo quodam ordine scriptas esse, et non exactissime omnes eiusdem materiae sententias uno in loco collectas conclusasve habere: sed saepe eadem aut similia in diversis locis repeti, et alibi aliam partem sententiarum eiusdem materiae plenius aut clarius expositam esse. Quare utilem


3561. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 834 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

paratoque habeat, quoties illis ad praesentem usum indiget. Multi vero tentarunt summas quasdam Scripturae, aut etiam materiarum vel sententiarum, methodicas collectiones facere: quorum alii in alia parte aut peccarunt, aut etiam laudabiliter ac utiliter laborarunt: nullum tamen Corpus sacrae harmoniae perinde (mea quidem sententia) totam Scripturae doctrinam in ordinem redegit, adhaec pleraque loca eius annotavit, et denique nullum minus humanis opinionibus dilutum est, quam id, quod SYNTAGMA NOVI TESTAMENTI. et porro etiam VETERIS appellatur: quae tria opera utinam in unum


3562. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 834 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

De cuius operis laude ac usu, in Praefatione dictum est aliquantulum: non tamen quantum satis esset ad permovendos homines, ad agnoscendum tam promptum thesaurum caelestis sapientiae. Ea igitur Bibliorum harmonia rectissime poterit studiosus sincerae Theologiae uti, eoque omnia quae in Sacris literis occurrunt referre, aut etiam adscribere, quae sibi magis utilia aut necessaria deprehendent. Nec tamen peccabit, si quis sibi etiam breviorem aliquam consignationem locorum secundum praecipuas materias aut articulos confecerit, prout vel industria, vel etiam utilitas eius tulerit. Si


3563. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 834 | Paragraph | Section]

certa loca ac quaestiones distribuerit, tum paratiorem habebit eius copiam in omnem necessitatem, tum et melius eam memoria complecti poterit. SENTENTIAE AC REGULAE PATRUM DE RATIONE DISCENDI SACRAS LITERAS, TRACTATUS II. PRAEFATIO. Praeposito compendio de Ratione cognoscendi Sacras literas, quod veluti argumentum aut praxim huius secundae partis esse diximus: recte nunc dicta ac regulae patrum consequentur. Cum enim nunc prolixius incipiamus


3564. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 834 | Paragraph | Section]

poterit. SENTENTIAE AC REGULAE PATRUM DE RATIONE DISCENDI SACRAS LITERAS, TRACTATUS II. PRAEFATIO. Praeposito compendio de Ratione cognoscendi Sacras literas, quod veluti argumentum aut praxim huius secundae partis esse diximus: recte nunc dicta ac regulae patrum consequentur. Cum enim nunc prolixius incipiamus eandem artem intelligendi sacrum volumen explicare: merito patrum dicta regulasque praeponimus, tum maiore authoritatis gratia:


3565. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 834 | Paragraph | Section]

II. PRAEFATIO. Praeposito compendio de Ratione cognoscendi Sacras literas, quod veluti argumentum aut praxim huius secundae partis esse diximus: recte nunc dicta ac regulae patrum consequentur. Cum enim nunc prolixius incipiamus eandem artem intelligendi sacrum volumen explicare: merito patrum dicta regulasque praeponimus, tum maiore authoritatis gratia: tum ne quis fingat (ut calumniatores proculdubio nunquam deerunt) nos potius rationem pervertendi Sacrum textum proponere, quam vere sincereque exponendi. Denique etiam, ut impura seductorum or a


3566. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 834 | Paragraph | Section]

dicta ac regulae patrum consequentur. Cum enim nunc prolixius incipiamus eandem artem intelligendi sacrum volumen explicare: merito patrum dicta regulasque praeponimus, tum maiore authoritatis gratia: tum ne quis fingat (ut calumniatores proculdubio nunquam deerunt) nos potius rationem pervertendi Sacrum textum proponere, quam vere sincereque exponendi. Denique etiam, ut impura seductorum or a reprimamus, qui perpetuo Patres iactantes, Sacras literas partem crudelibus edictis grassationibusque, partim etiam teterrimis calumniis ac sophismatibus ex omnium manibus cognitioneque excutere


3567. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 834 | Paragraph | Section]

regulasque praeponimus, tum maiore authoritatis gratia: tum ne quis fingat (ut calumniatores proculdubio nunquam deerunt) nos potius rationem pervertendi Sacrum textum proponere, quam vere sincereque exponendi. Denique etiam, ut impura seductorum or a reprimamus, qui perpetuo Patres iactantes, Sacras literas partem crudelibus edictis grassationibusque, partim etiam teterrimis calumniis ac sophismatibus ex omnium manibus cognitioneque excutere conantur. Longum esset, et non praesentis propositi, si de hoc uno horribili furore tyrannidis Antichristi pro dignitate conqueri vellemus. Ut


3568. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 834 | Paragraph | Section]

ac sophismatibus ex omnium manibus cognitioneque excutere conantur. Longum esset, et non praesentis propositi, si de hoc uno horribili furore tyrannidis Antichristi pro dignitate conqueri vellemus. Ut igitur omnes veritatis cupidi, germanique discipuli Christi tum erudiantur ad cognitionem sacri voluminis, tum etiam agnoscant, nec nos quicquam malae fraudis in monstranda ratione intelligendi Sacros libros struere: nec istos ullo modo ferendos esse, qui vere clavem scientiae ac regni caelorum rapuerunt, ac nec ipsi intrare volunt, nec alios permittere: collegi prolixum acervum


3569. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 834 | Paragraph | Section]

propositi, si de hoc uno horribili furore tyrannidis Antichristi pro dignitate conqueri vellemus. Ut igitur omnes veritatis cupidi, germanique discipuli Christi tum erudiantur ad cognitionem sacri voluminis, tum etiam agnoscant, nec nos quicquam malae fraudis in monstranda ratione intelligendi Sacros libros struere: nec istos ullo modo ferendos esse, qui vere clavem scientiae ac regni caelorum rapuerunt, ac nec ipsi intrare volunt, nec alios permittere: collegi prolixum acervum dictorum ac regularum S. patrum, quibus tum praedicant sacra Biblia, ut unicam supremamque cognoscendae


3570. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 834 | Paragraph | Section]

malae fraudis in monstranda ratione intelligendi Sacros libros struere: nec istos ullo modo ferendos esse, qui vere clavem scientiae ac regni caelorum rapuerunt, ac nec ipsi intrare volunt, nec alios permittere: collegi prolixum acervum dictorum ac regularum S. patrum, quibus tum praedicant sacra Biblia, ut unicam supremamque cognoscendae veritatis, et diiudicandi omnes controversias normam ac indicem: tum etiam, quonam modo ea sint legenda ac intelligenda, solerter praescribunt. Etsi autem non sit in eorum distributione aliquis exactior ordo adhibitus: tamen id ad pernoscendam eorum


3571. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 834 | Paragraph | SubSect | Section]

Nec illud quidem merito quenquam offendere debebit, si aliquando eadem repetita esse videbuntur, cum non sine causa celebretur vetus proverbium, δὶς καὶ τρὶς τὰ καλά. BASILII MAGNI ADHORTATIO AD STUDIUM SACRI SERMONIS, et LECTIONEM SACRARUM LITERARUM. Collaudo tuum discendi studium, et morum industriam: et sane valde gavisus sum instantia tua, ac mentis sobrietate eo quod nullam vocem citra investigationem relinquere oportere putas, ex his quae de Deo per omnem Scripturae usum


3572. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 834 | Paragraph | SubSect | Section]

debebit, si aliquando eadem repetita esse videbuntur, cum non sine causa celebretur vetus proverbium, δὶς καὶ τρὶς τὰ καλά. BASILII MAGNI ADHORTATIO AD STUDIUM SACRI SERMONIS, et LECTIONEM SACRARUM LITERARUM. Collaudo tuum discendi studium, et morum industriam: et sane valde gavisus sum instantia tua, ac mentis sobrietate eo quod nullam vocem citra investigationem relinquere oportere putas, ex his quae de Deo per omnem Scripturae usum proferuntur, o charum caput, et prae


3573. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 836 | Paragraph | SubSect | Section]

Legat hic unum verbum, et in hoc mandato meditetur Christiana religio: et inveniet ex hac Scriptura omnium doctrinarum regulas promanasse, et hinc nasci et huc reverti quicquid Ecclesiastica continet disciplina, etc. Idem de lib. novi et veteris Testamenti: Hae literae Sacrae, hi libri integri numero et authoritate: aliud cum istis est nihil comparandum: quicquid extra hos fuerit, inter haec sancta et divina nullatenus est recipiendum. TERTULLIANUS LIB. DE PROSCRIPTIONE HAERETICORUM. Nobis nihil licet ex nostro


3574. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 836 | Paragraph | SubSect | Section]

sed Spiritus sancti doctrinae attendere oportet. ORIGENES IN EZECHIEL. HOMILIA VII. Nullum imitemur: et si volumus imitari quempiam, propositus est nobis ad imitandum Christus Iesus Descripti sunt actus Apostolorum, et Prophetarum gesta de sacris voluminibus agnoscimus. Illud exemplum firmum est, illud propositum solidum: quod qui sequi cupit, securus ingreditur. IN DECRETI PRIMA PARTE, DISTINCT. 8. CAN. 11. Dei veritatem, non hominum consuetudinem sequi oportet. Si solus


3575. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 837 | Paragraph | SubSect | Section]

Can. 6. Ut veterum librorum fides de Hebraeis voluminibus examinanda est, ita novorum veritas Graeci sermonis normam desiderat. Idem in epistola prima ad Hieronymum: Nihil authoritatis canonicis remanebit scripturis, si ad eas mendacia fuerint admissa. Can. 7. Si ad Scripturas sacras admissa fuerint vel officiosa mendacia, quid in eis remanebit authoritatis? quae tandem de scripturis illis sententia proferetur, cuius pondere contentiosae falsitatis obteretur improbitas? Idem de unico baptismo, libro secundo: Literis omnium episcoporum sacra praeponitur


3576. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 837 | Paragraph | SubSect | Section]

7. Si ad Scripturas sacras admissa fuerint vel officiosa mendacia, quid in eis remanebit authoritatis? quae tandem de scripturis illis sententia proferetur, cuius pondere contentiosae falsitatis obteretur improbitas? Idem de unico baptismo, libro secundo: Literis omnium episcoporum sacra praeponitur Scriptura. Can. 8. Quis nesciat sacram Scripturam canonicam tam veteris quam novi Testamenti, certis terminis suis contineri, eamque posterioribus omnibus Episcoporum literis ita proponi, ut de illa omnino dubitari et disceptari non possit, utrum verum, vel utrum rectum sit,


3577. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 837 | Paragraph | SubSect | Section]

officiosa mendacia, quid in eis remanebit authoritatis? quae tandem de scripturis illis sententia proferetur, cuius pondere contentiosae falsitatis obteretur improbitas? Idem de unico baptismo, libro secundo: Literis omnium episcoporum sacra praeponitur Scriptura. Can. 8. Quis nesciat sacram Scripturam canonicam tam veteris quam novi Testamenti, certis terminis suis contineri, eamque posterioribus omnibus Episcoporum literis ita proponi, ut de illa omnino dubitari et disceptari non possit, utrum verum, vel utrum rectum sit, quicquid in ea scriptum sit, vel constiterit esse.


3578. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 838 | Paragraph | SubSect | Section]

interpretari. AUGUSTIN. LIB. III. DE DOCTRINA CHRISTIANA. Dicit D. Augustinus, Graecam linguam et Hebraeam necessariam esse ad cognitionem literarum Sacrarum. Idem consulit etiam Graecos codices: ut apparet ad Paulinam quaestionem 9. Epist. 59. Et ad [?:----ium ] , de die et tempore secundi adventus. Et ad Hilarium contra Manichaeos et Pelagianos, Epist. 19. ait, scripturam a Graecis codicibus translatam esse. Idem in


3579. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 838 | Paragraph | SubSect | Section]

quod non sicut scripta sunt, sed alia ratione intelligenda, et quod ea quae de terra de his quae in caelis sunt dicta esse arbitrandum sit: nisi humilitate et congruenti nobis sermonum familiaritate beatus Moses usus foret, Spiritu sancto linguam eius movente, quo non excidissent? Quamvis sacra Scriptura, cum nos tale quiddam docere vult, seipsam exponit, de auditorem errare non sinit. Sed quia plerique, non ut commodi quippiam ex sacris Literis aucupentur, sed voluptatis gratia aures accommodent his qui demonstrata narrant: et propterea non eos qui magis prosunt, sed qui magis


3580. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 838 | Paragraph | SubSect | Section]

nisi humilitate et congruenti nobis sermonum familiaritate beatus Moses usus foret, Spiritu sancto linguam eius movente, quo non excidissent? Quamvis sacra Scriptura, cum nos tale quiddam docere vult, seipsam exponit, de auditorem errare non sinit. Sed quia plerique, non ut commodi quippiam ex sacris Literis aucupentur, sed voluptatis gratia aures accommodent his qui demonstrata narrant: et propterea non eos qui magis prosunt, sed qui magis oblectant, ut audire possint, quaerunt: oro igitur ut omnibus illis praeclusis auribus, ad amussim Canonem sacrae Scripturae sequamur.


3581. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 838 | Paragraph | SubSect | Section]

quia plerique, non ut commodi quippiam ex sacris Literis aucupentur, sed voluptatis gratia aures accommodent his qui demonstrata narrant: et propterea non eos qui magis prosunt, sed qui magis oblectant, ut audire possint, quaerunt: oro igitur ut omnibus illis praeclusis auribus, ad amussim Canonem sacrae Scripturae sequamur. HILARIUS DE TRINITATE LIB. IIII. DE SACRA SCRIPTURA LOQUENS INQUIT: Nemini autem dubium esse oportet, ad divinarum rerum cognitionem divinis utendum esse doctrinis. Neque enim scientiam caelestium per semet humana


3582. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 838 | Paragraph | SubSect | Section]

his qui demonstrata narrant: et propterea non eos qui magis prosunt, sed qui magis oblectant, ut audire possint, quaerunt: oro igitur ut omnibus illis praeclusis auribus, ad amussim Canonem sacrae Scripturae sequamur. HILARIUS DE TRINITATE LIB. IIII. DE SACRA SCRIPTURA LOQUENS INQUIT: Nemini autem dubium esse oportet, ad divinarum rerum cognitionem divinis utendum esse doctrinis. Neque enim scientiam caelestium per semet humana imbecillitas consequetur, neque invisibilium intelligentiam ipse sibi corporalium sensus assumet. Non enim vel


3583. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 839 | Paragraph | SubSect | Section]

fiat: tamen per id quod ad Deum cuncta referuntur, necesse est ut ea quae ei sunt propria, vere ac fideliter praedicentur. Cavendum autem est, ne dum omnia convenire in eum aequaliter opinamur: per assertionis huius studiosam intentionem plurimum et divinitatis suae dignitati, et corporationis sacramento, et operationum potestati, et passionis virtuti, et resurrectionis gloriae detrahatur. Tenendus igitur modus: diligenter ac caute constituendum est, quid de divinitatis suae nativitate, quae ei a patre est, fuerit prophetatum: quando eius hominis quem assumpsit, persona tractetur: ubi


3584. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 840 | Paragraph | SubSect | Section]

verborum: compendio sermonum aut non intelligi potest quod requiritur, aut etiam corrumpitur, quod significatum magis quam enarratum rationis absolutione non constat. Idem lib. 6. de Trinit. Cum me in vitam animatum, rationis quoque intelligentem praestitisses, ad agnitionem me tui, sacris (ut arbitror) per servos tuos Moysen et prophetas voluminibus erudisti, ex quibus te non in solitudine tua venerandum prodidisti. Cognovi te cum illic Deum non alterum in natura, sed in sacramento substantiae tuae unum. Cognovi te in Deo Deum, non ex permixtione confusum, sed ex virtute


3585. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 840 | Paragraph | SubSect | Section]

de Trinit. Cum me in vitam animatum, rationis quoque intelligentem praestitisses, ad agnitionem me tui, sacris (ut arbitror) per servos tuos Moysen et prophetas voluminibus erudisti, ex quibus te non in solitudine tua venerandum prodidisti. Cognovi te cum illic Deum non alterum in natura, sed in sacramento substantiae tuae unum. Cognovi te in Deo Deum, non ex permixtione confusum, sed ex virtute naturae, dum quod Deus es, in eo qui ex te est inesses. Non ut idem tu esses, et inesses: sed inesse te in eo qui ex te esset, perfectae nativitatis veritas edoceret. Item, eadem


3586. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 840 | Paragraph | SubSect | Section]

ad iustitiam, ore autem confessio fit ad salutem. Pietas est non ambigere, et iustitia est, credere, et salus est, confiteri. Non in incerta diffluere, neque ad stultiloquia effervere, neque ratione aliqua virtutes Dei ventilare, neque modo circumscribere potestatem, neque causas investigabilium sacramentorum retractare: Dominum Iesum confiteri, et a Deo suscitatum a mortuis credere, salus est. Quae vero insania est, qualis et cuiusmodi sit, Iesum calumniari: cum salus sola sit, hoc solum scire quod Dominus sit? Tum porro qui humanae inanitatis error est, de resurrectione eius lites


3587. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 842 | Paragraph | SubSect | Section]

IOANNES GERSON PARISIENSIS STUDII CANCELLARIUS. Doctoris dicto, authoritate canonica munito, plus quam declarationi Papae credendum est. Et alibi sic: In sacris Literis excellenter erudito, atque authoritate catholicam proferenti plus est credendum, quam generali concilio. Neque supervacue D. Augustinum dixisse arbitror, fieri ex causa ut doctissimi nonnunquam cadant et hallucinentur, et ideo doctoribus plerunque minus aliquid revelari. Idem


3588. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 842 | Paragraph | SubSect | Section]

et ideo doctoribus plerunque minus aliquid revelari. Idem Panormitanus cap. Significasti, de elect. Plus credendum vel simplici laico Scripturam producenti, quam toti simul concilio. ¶ Quandoquidem semel constitui, etiam Patrum regulas de ratione cognoscendi sacras Literas indicare: et Augustinus in hoc quoque genere, sicut et in aliis utilioribus theologiae materiis vel praecipue elaboravit: utile consultumque fuerit, non tantum eius hinc inde sparsas ex tot voluminibus de hac re sententias colligere, sed etiam quia de hac ipsa materia ex professo


3589. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 842 | Paragraph | SubSect | Section]

dividit totam Scripturam, omnesque eius difficultates, in signa et res. Signa vocat, voces: tes autem, ipsas materias, de quibus per signa disseritur: primo libro exponit res, secundo et tertio signa, quarto modum perceptam doctrinam tradendi. In primo igitur disputaturus de rebus sacrarum Literarum, sub dividit eas in tres series: res fruendas, res utendas, et quae illis fruuntur. Res fruendas vocat Deum, et regnum caelorum: utendas, omnia huius vitae, quibus quasi mediis, aut adminiculis ad hanc vitam, et etiam ad agnoscendum glorificandumque Deum, utimur. Qui vero


3590. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 842 | Paragraph | SubSect | Section]

rerum, praesertim naturalium inscitiam, saepe voces, praesertim figuratas, nobis ignotas esse: quales sunt in primis, metaphorae ab animalibus plantis aut lapidibus sumptae. Qua propter evagatur ad disputationem de omnibus liberalibus scientiis, docendo quae nam et quatenus sint theologo ad sacrarum Literarum cognitionem utiles aut necessariae. Tertio libro de ambiguis vocibus et phrasibus agens, primum praecipit de agnoscenda ambiguitate, oriente ex mala pronunciatione aut distinctione textus sacri sermonis. Secundo praecipit de tropicis dictis ac phrasibus, ne eas


3591. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 842 | Paragraph | SubSect | Section]

de omnibus liberalibus scientiis, docendo quae nam et quatenus sint theologo ad sacrarum Literarum cognitionem utiles aut necessariae. Tertio libro de ambiguis vocibus et phrasibus agens, primum praecipit de agnoscenda ambiguitate, oriente ex mala pronunciatione aut distinctione textus sacri sermonis. Secundo praecipit de tropicis dictis ac phrasibus, ne eas literaliter accipiamus: et simul docet, tropicum dictum ita agnosci, si literaliter acceptum, nec ad fidem, nec ad charitatem referri queat, sed malum aliquid aut cum pietate pugnans praecipere videtur. Contra ad literam


3592. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 842 | Paragraph | SubSect | Section]

agendum conandumque esse, ut ad verum germanumque sensum perveniatur. Hisce praeceptionibus sex regulas occupat. Porro septima eius regula haec agit: Tropos legendi cognoscere in Scripturarum ambiguitatibus dissolvendis, praecipue est necessarium. Nam manifestum est authores Scripturae sacrae usos fuisse omnibus loquendi modis, quos Graeci Graeco nomine Tropos vocant: quos tropos qui ex Grammatica noverunt, ad intelligendum Scripturas plurimum adiuvantur. sed hic eos ignaris tradere non decet, ne artem grammaticam docere videamur. Istorum troporum non solum exempla, sed quorundam


3593. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 843 | Paragraph | SubSect | Section]

invictissime scripsit, cum ipse fuerit Donatista, fecit librum quem Regulatem vocavit: quia in eo quasdam septem regulas executus est, quibus quasi clavibus divinarum Scripturarum aperiuntur occulta. Quarum primam ponit de Christo, et eius corpore quod est Ecclesia, quae aliquando in Scripturis sacris intimatur tanquam una persona, cui tribuuntur nunc ea quae Christo ut capiti conveniunt, nunc ea quae corpori quod est Ecclesia competunt. Sed quandoque a capite transitur ad corpus, quandoque a corpore ad caput: et tamen Scriptura ab una eademque persona non videtur recedere. Una persona


3594. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 843 | Paragraph | SubSect | Section]

easdem regulas commendavit, tantum eis tribuens, quasi omnia quae in divinis libris obscure posita invenimus, eisdem regulis bene cognitis atque adhibitis intelligere valeamus. Hactenus summarie quatuor Augustini libellorum sententiam recensui, quatenus quidem de ratione intelligendi sacras Literas disserunt. Nunc porro plures Patrum regulas de eadem materia promiscue hinc inde collectas, una cum suis explicationibus ab eisdem patribus propositis, adscribam: ut tanto uberiorem huius instructionis cognitionem Christiani lectores habeant, tantoque felicius in sacris Bibliis


3595. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 843 | Paragraph | SubSect | Section]

intelligendi sacras Literas disserunt. Nunc porro plures Patrum regulas de eadem materia promiscue hinc inde collectas, una cum suis explicationibus ab eisdem patribus propositis, adscribam: ut tanto uberiorem huius instructionis cognitionem Christiani lectores habeant, tantoque felicius in sacris Bibliis versari queant. Hieronymus non viros modo cupit sacros codices legendo conterere, verumetiam ut virgines, ut matronae rei domesticae curis implicitae, ut viduae iisdem studiis sese dedant hortatur, praecipit, vehementer contendit. Sic autem ad Demetriadem, in epistola seu


3596. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 843 | Paragraph | SubSect | Section]

de eadem materia promiscue hinc inde collectas, una cum suis explicationibus ab eisdem patribus propositis, adscribam: ut tanto uberiorem huius instructionis cognitionem Christiani lectores habeant, tantoque felicius in sacris Bibliis versari queant. Hieronymus non viros modo cupit sacros codices legendo conterere, verumetiam ut virgines, ut matronae rei domesticae curis implicitae, ut viduae iisdem studiis sese dedant hortatur, praecipit, vehementer contendit. Sic autem ad Demetriadem, in epistola seu libro de Virginitate servanda: Unum illud tibi, nata Deo,


3597. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 843 | Paragraph | SubSect | Section]

domesticae curis implicitae, ut viduae iisdem studiis sese dedant hortatur, praecipit, vehementer contendit. Sic autem ad Demetriadem, in epistola seu libro de Virginitate servanda: Unum illud tibi, nata Deo, praeque omnibus unum praedicam, et repetens iterumque monebo, ut animum tuum sacrae lectionis amore occupes: nec in bona terra pectoris tui, sementem lolii avenarumque suscipias: ne dormiente patrefamilias, qui est νοῦς, id est animus Deo semper adhaerens, inimicus homo zizania superseminet, etc. Iterum: Statue quot


3598. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 845 | Paragraph | SubSect | Section]

sub ipsa morte transitur. Hanc gratiam Christus impartit, hoc munus misericordiae suae tribuit, subigendo mortem trophaeo crucis, redimendo credentem precio sanguinis sui, reconciliando hominem Deo patri, vivificando mortalem regeneratione caelesti. Hunc, si fieri potest, sequamur omnes, huius Sacramenti signo censeamur: hic nobis viam vitae aperit, hic ad Paradisum reduces facit, hic ad caelorum regna perducit: cum ipso sempervivemus: et facti per ipsum filii Dei, cum ipso semper exultabimus, ipsius cruore reparati, etc. Idem: In compendio est autem apud


3599. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 845 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei, cum ipso semper exultabimus, ipsius cruore reparati, etc. Idem: In compendio est autem apud religiosas mentes et simplices, et errorem deponere, et invenire atque eruere veritatem. Nam si ad divinae traditionis caput et originem revertamur, cessat error humanus: et sacramentorum caelestium ratione perspecta, quicquid sub caligine ac nube tenebrarum obscurum latebat, luce veritatis aperitur. Si canalis aquae, qui copiose prius et largiter profluebat, subito deficiat, non ad fontem pergitur, ut illic defectionis ratio noscatur, utrumne crescentibus venis in


3600. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 845 | Paragraph | SubSect | Section]

unde et ordo et origo surrexit. Idem Epistolarum lib. 1. epistol. 8. Nemo vos, fratres, errare a Domini via faciat. Nemo vos Christianos ab Evangelio Christi rapiat. Nemo filios Ecclesiae tollat: pereant sibi soli, qui perire voluerunt. Ibidem: Adulterum est, impium est, sacrilegum est, quodcunque humano furore instituitur, ut dispositio divina videatur. Ibidem Epist. 4. Praeceptis divinis necesse est obsequia nostra deserviant, nec personam in eiusmodi accipere, aut aliud cuiquam largiri potest humana indulgentia, ubi intercedit et Legem tribuit divina


3601. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 845 | Paragraph | SubSect | Section]

quibus significaret illud, non quod ita esset, sed ita dici opus esset, sicuti est, Ego sum Deus zelotes: et, Poenitet me fecisse hominem. De rebus autem quae omnino non sunt, non traxit aliqua vocabula, quibus vel figuraret locutiones, vel spiraret aenigmata. Idem de mirabilibus sacrae Scripturae, cap. 11. Si ergo diabolus a Pythonissa ostenditur, quare Samuel in divina Scriptura dicitur suscitatus? In multis sacrae Scripturae locis, imaginatis rebus, verarum reru nomina saepe adscribuntur. Quomodo et praedicta virga Moysi in similitudinem serpentis imaginata,


3602. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 845 | Paragraph | SubSect | Section]

rebus autem quae omnino non sunt, non traxit aliqua vocabula, quibus vel figuraret locutiones, vel spiraret aenigmata. Idem de mirabilibus sacrae Scripturae, cap. 11. Si ergo diabolus a Pythonissa ostenditur, quare Samuel in divina Scriptura dicitur suscitatus? In multis sacrae Scripturae locis, imaginatis rebus, verarum reru nomina saepe adscribuntur. Quomodo et praedicta virga Moysi in similitudinem serpentis imaginata, et fantastica illa magorum serpentum in Aegypto, et ille aeneus serpens nominatur. De utilitate credendi ad Honoratum,


3603. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 846 | Paragraph | SubSect | Section]

magnus videatur. Sint omnes parvuli, et reus fiat omnis coram Deo. Talia sunt innumera dicta Augustini, de vero usu Legis, non vivificante, sed tantum accusante ac damnante, sicut et Paulus de ea disserit. IOANNIS DAMASCENI ADHORTATIO AD LECTIONEM SACRAE SCRIPTURAE. Unus est Deus et a veteri et novo Testamento praedicatus, qui in trinitate hymnis celebratur et glorificatur, Domino dicente: Non veni solvere legem, sed implere. Ipse enim salutem nostram operabatur, pro qua omnis Scriptura et omne mysterium. Et rursus: Scrutamini


3604. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 846 | Paragraph | SubSect | Section]

Hauriamus ex huius horti fonte perennia et punissima fluenta, salientia in vitam aeternam: deliciemur insatiabiliter, et delectemur. nam gratiam immarcescibilem possidet. EX D. GREGORII PAPAE LIB. 2. IN IOB. CAP. 1. Scriptura sacra mentis oculis quasi quoddam speculum opponitur, ut interna nostra facies in ipsa videatur. Ibi etenim foeda, ibi pulchra nostra cognoscimus: ibi sentimus, quantum proficimus: ibi a profectu quam longe distamus. Narrat autem gesta sanctorum, et ad imitationem corda provocat infirmorum. Dumque


3605. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 846 | Paragraph | SubSect | Section]

corda provocat infirmorum. Dumque illorum victricia facta commemorat, contra vitiorum praelia debilia nostra confirmat. Ei videm lib. 16, in 22. cap. Iob. Tunc super omnipotentem deliciis afflues. Super omnipotentem deiciis affluere, est, in amore illius Scripturae sacrae epulis satiari. In cuius nimirum verbis tot delicias invenimus, quot ad profectum nostrum intelligentiae diversitates accipimus, ut modo nuda nos pascat historia, modo sub textu literae velata medullitus nos reficiat moralis allegoria, modo ad altiora suspendat contemplatio, in praesentis


3606. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 846 | Paragraph | SubSect | Section]

historia, modo sub textu literae velata medullitus nos reficiat moralis allegoria, modo ad altiora suspendat contemplatio, in praesentis vitae tenebris iam de lumine aeternitatis intermicans. Eiusdem lib. 20, cap. 29. Quamvis omnem scientiam atque doctrinam Scriptura sacra sine aliqua comparatione transcendat, ut taceam quod vera praedicat, quod ad caelestem patriam vocat, quod a terrenis desideriis ad superna amplectenda cor legentis immutat, quod dictis obscurioribus exercet fortes, de parvulis humili sermone blanditur: quod nec sic clausa est, ut pavesci


3607. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 847 | Paragraph | SubSect | Section]

dum narrat textum, prodit mysterium: et sic scit praeterita dicere, ut eo ipso noverit futura praedicare: et non immutato dicendi ordine, eisdem ipsis sermonibus novit et ante acta describere, et agenda nunciare. Eiusdem lib. 1. super Ezechielem, homilia 10. Solent quidam Scripturam sacri eloquii legentes, cum sublimiores eius sententias penetrant, minora mandata quae infirmioribus data sunt, tumenti ser, su despicere, et ea velle in alio intellectu permutare. Quid si recte in eo alta intelligerent, mandata quoque minima despectui non haberent: quia divina praecepta sic in


3608. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 847 | Paragraph | SubSect | Section]

in quibusdam loquuntur magnis, ut tamen in quibusdam congruant parvulis, qui per incrementa intelligentiae quasi quibusdam passibus mentis crescant, adque maiora intelligenda perveniant. Eiusdem lib. super Ezechielem, homilia 7. Et quia unusquisque sanctorum, quanto ipse in Scriptura sacra profecerit, tanto haec eadem scriptura proficit apud ipsum recte dicitur: Cum ambularent animalia, ambulabant pariter et rotae: et cum elevarentur animalia de terra, elevabantur simul et rotae: quia divina eloquia cum legente crescunt. nam tanto illa quisque altius intelligit, quanto in eis


3609. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 847 | Paragraph | SubSect | Section]

nam tanto illa quisque altius intelligit, quanto in eis altius intendit. Unde nec elevantur rotae, si non elevantur animalia: quia nisi legentium mentes ad alta profecerint, divina dicta velut in imis non intellecta iacent. Eiusdem in primum Samuelis, in prologo: Cum tractator sacri eloquii speciem exprimat viri in alta specula consistentis, scriptura vero sacra sylvae vastioris similitudinem: qui profecto vir in alto situt, etsi acuta visione nemoris vastitatem considerat, in dum summam montium, dum extrema collium, dum arborum celsa, in quadam aequalitate sibi


3610. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 847 | Paragraph | SubSect | Section]

Unde nec elevantur rotae, si non elevantur animalia: quia nisi legentium mentes ad alta profecerint, divina dicta velut in imis non intellecta iacent. Eiusdem in primum Samuelis, in prologo: Cum tractator sacri eloquii speciem exprimat viri in alta specula consistentis, scriptura vero sacra sylvae vastioris similitudinem: qui profecto vir in alto situt, etsi acuta visione nemoris vastitatem considerat, in dum summam montium, dum extrema collium, dum arborum celsa, in quadam aequalitate sibi convenientia respicit, quam magnae valles, quam distentae planities in medio lateant, non


3611. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 847 | Paragraph | SubSect | Section]

quia qui se totum vidisse putaverat, valde plura remanserant, quae non viderat. Idem paulo post: Itaque dum ingentis historiae parvam partem explanare proponimus, pro modulo imbecillitatis nostrae cursum itineris in vicinio terminamus: tam videlicet ingenii tenuitate diffisi, quam sacri voluminis profunditate perterriti. Sed et primum non tam instituere, quam obsecrare lectore cesui, ut inanitate expositionis meae pondus sacrae historiae nequaquam pensetur: quia divina eloquia ex mensura tractatorum nunquam aestimanda sunt. Nam nec idcirco sunt vilipendenda, quia non


3612. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 847 | Paragraph | SubSect | Section]

parvam partem explanare proponimus, pro modulo imbecillitatis nostrae cursum itineris in vicinio terminamus: tam videlicet ingenii tenuitate diffisi, quam sacri voluminis profunditate perterriti. Sed et primum non tam instituere, quam obsecrare lectore cesui, ut inanitate expositionis meae pondus sacrae historiae nequaquam pensetur: quia divina eloquia ex mensura tractatorum nunquam aestimanda sunt. Nam nec idcirco sunt vilipendenda, quia non subtiliter considerantur: nec falsa et venerabilia ideo, quia facunde et subtiliter exponuntur. Alia quippe virtus, quae apud seculi sapientes tanta


3613. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 847 | Paragraph | SubSect | Section]

ex mensura tractatorum nunquam aestimanda sunt. Nam nec idcirco sunt vilipendenda, quia non subtiliter considerantur: nec falsa et venerabilia ideo, quia facunde et subtiliter exponuntur. Alia quippe virtus, quae apud seculi sapientes tanta habetur, quantum eam extollere possunt praeclara ingenia: sacra vero Scriptura quia divinitus inspirata est, tanto sublimius etiam praeclara hominum ingenia superat, quanto ipsi praeclari homines Deo inferiores sunt: et nihil in illa spirituali sublimitate consuiciunt, nisi quod eius ipsius divinae dignationis bonitate revelatur. Nemo igitur in eius


3614. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 847 | Paragraph | SubSect | Section]

in illa spirituali sublimitate consuiciunt, nisi quod eius ipsius divinae dignationis bonitate revelatur. Nemo igitur in eius scientia ita perfectus est, ut proficere ultra non possit quia inferior est omnis profectus hominis, divinitatis altitudine eam inspirantis. Ibidem. Scripturae sacrae, quae ad cognoscendum redemptorem sunt aeditae, pro sublimitatis suae dignitate venerandae tunc etiam sunt, cum non intelliguntur. Itaque etsi nihil pensatur quod a me dicitur, nihilominus pensandum est quia haec sacra Scriptura (quae a me indigne exponitur) ei cui omnipotens Deus secreta


3615. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 847 | Paragraph | SubSect | Section]

divinitatis altitudine eam inspirantis. Ibidem. Scripturae sacrae, quae ad cognoscendum redemptorem sunt aeditae, pro sublimitatis suae dignitate venerandae tunc etiam sunt, cum non intelliguntur. Itaque etsi nihil pensatur quod a me dicitur, nihilominus pensandum est quia haec sacra Scriptura (quae a me indigne exponitur) ei cui omnipotens Deus secreta aperire voluerit, bona et sublimia multa dicit. Scriptura enim sacra tam mirabiliter ab omnipotente Deo condira est, ut etsi multipliciter videatur exposita, non desint tamen ei secreta, quibus servet occulta: quia vere


3616. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 847 | Paragraph | SubSect | Section]

suae dignitate venerandae tunc etiam sunt, cum non intelliguntur. Itaque etsi nihil pensatur quod a me dicitur, nihilominus pensandum est quia haec sacra Scriptura (quae a me indigne exponitur) ei cui omnipotens Deus secreta aperire voluerit, bona et sublimia multa dicit. Scriptura enim sacra tam mirabiliter ab omnipotente Deo condira est, ut etsi multipliciter videatur exposita, non desint tamen ei secreta, quibus servet occulta: quia vere numquam sic exponitur, ut ei non plura remaneant, quae quotidie exponantur. Qua profecto eius incomprehensibilitate omnipotens Deus humanae


3617. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 847 | Paragraph | SubSect | Section]

magna dispensatone consuluit. nam ut vilescere nota non possit, sic mire disposita est, ut cognita nesciatur: et eo legatur gratus, quo quotidie discitur: ac dum semper recentia intimat, suavius oblectet. Idem super 1. Regum. cap. 2. lib. 2. Nolite gloriantes loqui: quia sacra eloquia altius exquirenda sunt: sed quo altius exquitens proficit, semetipsum cohibere a vanae gloriae fastu debet, per custodiam humilitatis. Dicitur etiam ociose loquentibus: Recedant vetera de ore vestro. Vetera quippe sunt verba seculi: quia dum in eis loquentis animus per intentionem


3618. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 847 | Paragraph | SubSect | Section]

fastu debet, per custodiam humilitatis. Dicitur etiam ociose loquentibus: Recedant vetera de ore vestro. Vetera quippe sunt verba seculi: quia dum in eis loquentis animus per intentionem figitur, devotionis suae decore spoliatur. Idem super 38. cap Iob, lib. 28. Moris sacri eloquii est, ut res semel dicta pro confirmatione replicetur. ALIAE REGULAE INTELLIGENDI SACRAM SCRIPTURAM, PROMISCUE EX S. PATRIBUS COLLECTAE. Nullo locutionis genere utitur sacra Scriptura, quod in consuetudine hominum non


3619. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 847 | Paragraph | SubSect | Section]

quia dum in eis loquentis animus per intentionem figitur, devotionis suae decore spoliatur. Idem super 38. cap Iob, lib. 28. Moris sacri eloquii est, ut res semel dicta pro confirmatione replicetur. ALIAE REGULAE INTELLIGENDI SACRAM SCRIPTURAM, PROMISCUE EX S. PATRIBUS COLLECTAE. Nullo locutionis genere utitur sacra Scriptura, quod in consuetudine hominum non inveniatur: quia utique hominibus loquitur. Augustin primo de Trin. cap. 12.

EXPLICATIO.


3620. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 847 | Paragraph | SubSect | Section]

Idem super 38. cap Iob, lib. 28. Moris sacri eloquii est, ut res semel dicta pro confirmatione replicetur. ALIAE REGULAE INTELLIGENDI SACRAM SCRIPTURAM, PROMISCUE EX S. PATRIBUS COLLECTAE. Nullo locutionis genere utitur sacra Scriptura, quod in consuetudine hominum non inveniatur: quia utique hominibus loquitur. Augustin primo de Trin. cap. 12.

EXPLICATIO. Hilarius super Psalmum 126. Sermo enim divinus secundum intelligentiae nostrae consuetudinem naturamque se


3621. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 847 | Paragraph | SubSect | Section]

super Psalmum 126. Sermo enim divinus secundum intelligentiae nostrae consuetudinem naturamque se temperat: communibus rerum vocabulis ad significationem doctrinae suae et institutionis aptatis. nobis enim non sibi loquitur: atque ideo nostris utitur in loquendo. Locutiones quaedam in sacris Literis inusitatae nobis, magis videntur proprietatem lingua, unde translatae sunt, repraesentare, quam altiorem sensum continere. Augustinus de doctrina Christiana libro 2. cap. 13.

EXPLICATIO. Quamvis iota unum aut unus apex non praeteribit


3622. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 848 | Paragraph | SubSect | Section]

cum Hebraea consuetudine idem significet ac Nunquam: sicut Marcus eam sententiam expressit. Eadem vis est: Ioseph non cognovit Mariam, donec peperit Iesum. Sic in voce Fratres, impegerunt Helvidiuni, putantes tantum uterinos sic vocari. Sua sunt idiomata, hoc est linguae proprietates, sacrae Scripturae. Augustin. Quaestion. super Gen. 9. 31. et in Iohan. tractat. 10. et Hieronymus in quinto Comment. in Isaiam.

EXPLICATIO. Augustinus exponens hanc regulam, inquit: Habet linguam suam sacra scriptura: et quicunque hanc nescit, turbatur. Ut cum


3623. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 848 | Paragraph | SubSect | Section]

Sua sunt idiomata, hoc est linguae proprietates, sacrae Scripturae. Augustin. Quaestion. super Gen. 9. 31. et in Iohan. tractat. 10. et Hieronymus in quinto Comment. in Isaiam.

EXPLICATIO. Augustinus exponens hanc regulam, inquit: Habet linguam suam sacra scriptura: et quicunque hanc nescit, turbatur. Ut cum legimus in Evangelio, Fratres Domini: quaerimus, unde fratres Domino? Num etiam iterum Maria peperit? Absit. Inde coepit dignitas virginum. Illa femina mater esse potuit, mulier esse non potuit. Dicta est autem mulier secundum femineum


3624. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 848 | Paragraph | SubSect | Section]

aut ex eodem patre, quamvis diversis matribus: aut certe ex eodem gradu, velut compatrueles aut consobrinos. Locus hic, quem exempli causa attulit August. locupletissime a divino Hieronymo explicatur, contra Helvidium, et in Matth. cap. 12. lege Regulam 193. Scripturae sacrae si defenduntur secundum locutiones proprias, quae appellantur idiomata: quanto magis secundum eas quas cum aliis communes habent? Augustin. lib. 1. Quaest super Gen. cap. 31.

EXPLICATIO. Dabo, inquit Deus ad Abraham, tibi et semini tuo post


3625. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 848 | Paragraph | SubSect | Section]

aeternum, qui parvo nescit uti. Non enim potest in aeternum servire, cuius ipsa vita, qua servit, aeterna esse non potest. Quod testimonium non adhiberem, nisi locutionis esset. Verborum quippe illi sunt nobis autores, non rerum, vel sententiarum. Sunt quaedam peculiaria verba in sacris Literis, quibus utuntur ad aliquid proprie significandum. Ambros. sup. Luc. cap. 1.

EXPLICATIO. Bene Angelus apparuisse dicitur Zachariae, qui eum repente conspexit. Et hoc specialiter aut de angelis, aut de Deo Scriptura divina tenere


3626. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 848 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam Iesus stans ad dextram Dei, et non est visus a populo. vidit Isaias dominum Sabaoth, sed alius videre non potuit: quia cum placuit, apparuit. Ambrosii sententiam confirmat August. ep. 112. ad Paulinam. Distinctio ambiguorum, quae in pronunciando aut in pungendo sit, necessaria est sacrae Scripturae intelligentiae. Id autem sit ex locis planis et fidei regula, Ecclesiaeque autoritate. August. De doctrina lib. 3. cap. 2. et 3.

EXPLICATIO. Cum verba propria faciunt ambiguam Scripturam, primo providendum est, ne male


3627. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 848 | Paragraph | SubSect | Section]

sensus rationis est motus, rationis motum veritas incitat. Hieronymus in Ecclesiastem cap. 1. Non enim, inquit, possumus scire sensum, nisi eum per verba discamus. Magno errote ergo, qui linguarum cognitionem aut negligunt, aut contemnunt, tenentur. Omne quod dicitur in sacris Literis, quadripartita potest qualitate distingui. Aut enim mala male, aut bona bene: aut mala bene, aut bona male dicuntur. Gregor. 23. Moral. cap. 3.

EXPLICATIO. Mala male dicuntur, cum res perversa suadetur: sicut scriptum est, Benedic


3628. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 850 | Paragraph | SubSect | Section]

est vita carnalium, sicut scriptum est, Omnis caro foenum: in eo quod Dominus vitam carnalium patitur, more plaustri foenum se portare testatur. Cui sub foeni onere stridere, est pondera et iniquitates peccantium cum querela portare. Hactenus ille. Verum de Antropopathia alibi disserui. Sacra scriptura mutis rebus loquentium personam imponit. Gregor. Nazian. 4. Theologiae lib. et Damascenus 2. Orth. fidei lib. cap. 6.

EXPLICATIO. Id frequenter in sacris Literis legitur. Quale est illud Isaiae, Erubesce Sidon, ait mare. Et illud:


3629. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 850 | Paragraph | SubSect | Section]

cum querela portare. Hactenus ille. Verum de Antropopathia alibi disserui. Sacra scriptura mutis rebus loquentium personam imponit. Gregor. Nazian. 4. Theologiae lib. et Damascenus 2. Orth. fidei lib. cap. 6.

EXPLICATIO. Id frequenter in sacris Literis legitur. Quale est illud Isaiae, Erubesce Sidon, ait mare. Et illud: Abyssus dicit, non est in me. Et illud: Caeli enarrant gloriam Dei. Item illud, quod frameae quiddam edicitur, quod denique a montibus collibusque quare exultarint quaeritur. Novit namque Scriptura prosopopoeiam


3630. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 850 | Paragraph | SubSect | Section]

Item illud, quod frameae quiddam edicitur, quod denique a montibus collibusque quare exultarint quaeritur. Novit namque Scriptura prosopopoeiam facere. De qua re in Tropis dixi. Divina scriptura verarum rerum omnia aliquando tribuit rerum similitudinibus. August. lib. 2. de Mirabilibus sacrae Scripturae, cap. 9.

EXPLICATIO. Saul rex ad Pythonissam perrexit, ut ex mortuis aliquem sibi per suae artis incantationes suscitaret. quae cum quaereret ex eo, quem mortuum de somno cuperet resolvi? ille, etiam Samuelem velle respondit


3631. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 850 | Paragraph | SubSect | Section]

Tu et filii tui mecum eritis. Etenim si verus hic Samuel ostensus esset, nullo modo iniquum regem consortem suae felicitatis post mortem diceret. De hoc tropo alibi disserui. sic Virgilius in quit, Mirantur Iulum: intelligens cupidinem, speciem Iuli praese ferentem. Figuratae locutiones sacrae Scripturae suavius et iucundius nos afficiunt, quam si eadem sententa planis verbis diceretur. August. 2. de Doctrina Christiana, cap. 6. Ostendit huius rei causam Aristoteles in Rhetoricis: quia videlicet usitata fastidium, novitas autem voluptatem afferat. Nil fere


3632. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 850 | Paragraph | SubSect | Section]

suavius et iucundius nos afficiunt, quam si eadem sententa planis verbis diceretur. August. 2. de Doctrina Christiana, cap. 6. Ostendit huius rei causam Aristoteles in Rhetoricis: quia videlicet usitata fastidium, novitas autem voluptatem afferat. Nil fere de obscuritatibus sacrae Scripturae eruitur, quod non plantssime dictum alibi reperiatur. August. 2 de Doctrina Christiana, cap. 6.

EXPLICATIO. Has duas regulas superiores Augustinus declarat unico Testamenti veteris loco, ex libro Canticorum: Dentes tui sicut grex


3633. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 851 | Paragraph | SubSect | Section]

quod aperti sunt oculi eorum, et cognoverunt Dominum in fractione panis. Non enim per viam clausis oculis ambulabant, sed eum cognoscere non valentibus. Sicut ergo ibi, sic in Genesi narratio figurata est, ut apertos oculos intelligamus, qui ante patebent. Figurate qui omnia dici in sacris Literis credunt, falluntur. August. 8. de Gen. ad literam, c. 1.

EXPLICATIO. Liber qui Cantica canticorum Salomonis inscribitur, totus figuratis locutionibus constat. Quidam vero alii sacrae Scripturae libri, rerum gestarum narrationem continent: ut


3634. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 851 | Paragraph | SubSect | Section]

qui ante patebent. Figurate qui omnia dici in sacris Literis credunt, falluntur. August. 8. de Gen. ad literam, c. 1.

EXPLICATIO. Liber qui Cantica canticorum Salomonis inscribitur, totus figuratis locutionibus constat. Quidam vero alii sacrae Scripturae libri, rerum gestarum narrationem continent: ut libri Regum, et similes: qui etsi allegoriae sensum patiantur, illa tamen super historica narratione fundatur. Quaedam vero sunt, quae si allegorice tantum enarrentur, absurda et impossibilia continere videantur. Verum de hac re in


3635. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 851 | Paragraph | SubSect | Section]

locutio est. Nisi manducaveritis, inquit, carnem filii hominis, et biberitis eius sanguinem, etc. facinus vel flagitium videtur iubere, si lupinam aut caninam lacerationem Christi intelligas. Figurata est ergo, praecipiens passioni Christi esse communicandum. Alia ratio est, quod in Sacramento coenae vera corporis Christi manducatio instituitur. Hanc habet consuetudinem Sermo divinus, ut per tropologiam et metaphoram historia exprimat veritatem: Hieron. in Oseae cap. 10. Nam tropis omnibus sacra Scriptura utitur. August. 3. de Doctrina Christiana,


3636. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 851 | Paragraph | SubSect | Section]

passioni Christi esse communicandum. Alia ratio est, quod in Sacramento coenae vera corporis Christi manducatio instituitur. Hanc habet consuetudinem Sermo divinus, ut per tropologiam et metaphoram historia exprimat veritatem: Hieron. in Oseae cap. 10. Nam tropis omnibus sacra Scriptura utitur. August. 3. de Doctrina Christiana, cap. 29. Nec tropi, quibus utitur, mendacia sunt. August. contra mendacium, ad Crescentium cap. 10.

EXPLICATIO. Non est mendacium, quando ad intelligentiam veritatis aliud ex


3637. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 851 | Paragraph | SubSect | Section]

ad Crescentium cap. 10.

EXPLICATIO. Non est mendacium, quando ad intelligentiam veritatis aliud ex alio significantia referuntur. ut cum Christus petra aut leo, aut vitis dicitur, per similitudinem, non per proprietatem. Id quod frequenter in sacris Literis occurrit. Sciant, inquit Augustinus, literati, modis omnibus locutionis, quos Grammatici Graeco nomine τρόπους vocant, autores nostros usos fuisse, et multiplicatius atque copiosius, quam possunt existimare, vel credere qui nesciunt eos, et


3638. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 851 | Paragraph | SubSect | Section]

credere qui nesciunt eos, et in aliis ista didicerunt. Quos tamen tropos qui noverunt, agnoscunt literis sanctis, eorumque scientia ad eas intelligendas aliquantum adiuvantur. Admoneo ergo, ut a Grammaticis discantur. Verum nos de hac re satis in hoc toto Opere disseruimus. Hyperbole in sacris Literis quandoque invenitur. August. 16. De civitate Dei, cap. 2. et in ult. cap. Evangelii Iohannis. Invenitur et antiphrasis. August. contra mendacium ad Crescentum cap. 10. Unde tropi mendacia non sunt.

EXPLICATIO.


3639. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 852 | Paragraph | SubSect | Section]

capere non poterant, per similitudines terrenas audita percipere potuissent, παραβολὴ Graeco vocabulo similitudo dicitur: quando illud quod intelligi volumus, per comparationes aliquas indicamus. Dictum est alibi in hoc opere de Parabolis. Sacrae literae habent, sed non ostentant eloquentiam. omnes namque virtutes et ornamenta eloquentia esse in Sacris literis, monstrare se posse, dicit August. 4. de Doctrina Christiana, cap. 6. 7.

EXPLICATIO. Ambrosius Epistolarum lib. 8, epistola


3640. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 852 | Paragraph | SubSect | Section]

Graeco vocabulo similitudo dicitur: quando illud quod intelligi volumus, per comparationes aliquas indicamus. Dictum est alibi in hoc opere de Parabolis. Sacrae literae habent, sed non ostentant eloquentiam. omnes namque virtutes et ornamenta eloquentia esse in Sacris literis, monstrare se posse, dicit August. 4. de Doctrina Christiana, cap. 6. 7.

EXPLICATIO. Ambrosius Epistolarum lib. 8, epistola sexagesimatertia: Scriptores, inquit, divinorum librorum, quamvis non secundum artem scripserint, sed secundum


3641. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 852 | Paragraph | SubSect | Section]

et ligna, id est, ὕλη, quae Latine materia dicitur: tertium quid superest, nisi ἀποτέλεσμα, id est definitio? quod filius quaesivit, pater retulit decenti, ubi est hostia? Deus, inquit, providebit sacrificium, fili. Ipse enim didicerat propheta, quid esset consummandae rei αἴτιον. Nam cum Moyses mitteretur ad populum Dei liberandum, ad regem Aegypti, ait: Quis sum ego, ut vadam, et educam populum a regis potestate? Respondit Dominus: Ego ero tecum.


3642. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 852 | Paragraph | SubSect | Section]

ardor operatur, sicut ignis in lignis, aperit verbum tibi Deus. quod est ἀποτέλεσμα. Huiusmodi autem permulta habes in utriusque Testamenti libris. Rupertus abbas lib. 7. de Operibus Spiritas sancti, omnes Rhetoricae orationis partes in Scriptura sacra plenissime contineri, exemplis ex illa pentis ostendit. Quae quoniam ab eo fusissime explanantur, Lectorem ad illum mittimus. Non in hoc tantum sacri libri scripti sunt, ut res gestas narrent: sed ut allegorica in eis quaerantur. August. 15. de civitate Dei, cap. 27.


3643. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 852 | Paragraph | SubSect | Section]

habes in utriusque Testamenti libris. Rupertus abbas lib. 7. de Operibus Spiritas sancti, omnes Rhetoricae orationis partes in Scriptura sacra plenissime contineri, exemplis ex illa pentis ostendit. Quae quoniam ab eo fusissime explanantur, Lectorem ad illum mittimus. Non in hoc tantum sacri libri scripti sunt, ut res gestas narrent: sed ut allegorica in eis quaerantur. August. 15. de civitate Dei, cap. 27.

EXPLICATIO. Quatenus in sacris Literis vel simplex sensus, vel etiam allegoria sit accipienda et urgenda, in capite de


3644. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 852 | Paragraph | SubSect | Section]

Quae quoniam ab eo fusissime explanantur, Lectorem ad illum mittimus. Non in hoc tantum sacri libri scripti sunt, ut res gestas narrent: sed ut allegorica in eis quaerantur. August. 15. de civitate Dei, cap. 27.

EXPLICATIO. Quatenus in sacris Literis vel simplex sensus, vel etiam allegoria sit accipienda et urgenda, in capite de quatuor sensibus prolixius dictum est. Astegoria aliud praetendit in verbis, aliud significat in sensu. Non tamen est quaerenda in praeceptis, quae ad vitam pertinent, aut in his quae perspicua


3645. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 853 | Paragraph | SubSect | Section]

EXPLICATIO. Regula haec pertinet ad omnes tropos, atque adeo omnino ad omnia obscura loca, quae accipere lumen, intelligentiamque suam, tum ex praecedentibus, ac sequentibus, tum et ex proposito ac sensu totius loci, materiaque de qua agitur, abunde in tractatu de modo legendi sacras Literas, ostendi: unde et huius Regulae expositio peti potest. Tropologia libera est, et his tantum legibus circumscripta, ut pietatem sequatur, et intelligentiae sermonisque contextum, nec in rebus multum inter se contrariis violenta sit copulandis. Neque enim eadem est historiae


3646. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 853 | Paragraph | SubSect | Section]

Apostolus, inquit, Agar et Saram ad duo Testamenta refert: et tamen noomnia quae in historia illa narrantur, tropologice interpretari possumus. Et ad Ephesios, de Adam et Eva disputans, ait: Propter hoc relinquet homo patrem et matrem suam, et adhaerebit uxori suae, et erunt duo in carne una. Sacramentum hoc magnum est. Ego autem dico, in Christo, et Ecclesia. Nunquid totum principium Geneseos, et fabricam mundi, et hominum conditionem, ad Christum et Ecclesiam referre possumus, quia hoc testimonio sit abusus Apostolus? Hoc enim quod scriptum est. Ideo relinquet homo patrem suum,


3647. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 853 | Paragraph | SubSect | Section]

ad Christum, ut dicamus, eum in caelis patrem reliquisse Deum, ut gentium populus iungeretur Ecclesiae. Hoc quod sequitur, Matrem suam, quomodo possumus interpretari? Nisi forte dicamus, reliquisse eum caelestem Hierusalem, quae est mater sanctorum: et caetera multo his difficiliora. Sacrae scripturae interpretes nonnunquam per prolepsim, id est anticipationem loca quadam aliis nominibus vocant, quam in sacris Literis habeantur. Hieronymus in pluribus locis.

EXPLICATIO. Hieronymus in illud Ezechielis cap. 30. Faciam iudicia in


3648. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 853 | Paragraph | SubSect | Section]

Matrem suam, quomodo possumus interpretari? Nisi forte dicamus, reliquisse eum caelestem Hierusalem, quae est mater sanctorum: et caetera multo his difficiliora. Sacrae scripturae interpretes nonnunquam per prolepsim, id est anticipationem loca quadam aliis nominibus vocant, quam in sacris Literis habeantur. Hieronymus in pluribus locis.

EXPLICATIO. Hieronymus in illud Ezechielis cap. 30. Faciam iudicia in Alexandria: Pristinum, inquit, nomen, ubi postea ab Alexandro Philippi filio Alexandria est condita, habet No: quod Aquila,


3649. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 853 | Paragraph | SubSect | Section]

quae Graece prolepsis appellatur: iuxta illud Virgilianum, Lavinaque venit littora: non quod eo tempore quo Aeneas venit in Latium, Lavina dicerentur, sed quae postea Lavina nuncupata sunt, ut manifestior locus fieret Lectoris intelligentiae. et Sain, nos Pelusium vertimus. Numeros in sacris Literis multa mysteria continere, Theologorum omnium sententia est.

EXPLICATIO. Multi patres nimium ociose in numeris philosophantur, quasi ingentia mysteria in eis contineantur: sicut et hoc tempore quidam extremam diem ex tam incerto fundamento


3650. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 853 | Paragraph | SubSect | Section]

esse 666. quod correspondentibus literis Irenaeus dicit significare Latinus, quasi ille mysticus numerus indicet Antichristum fore Latinum, aut in Latio seu Romae. Aliae numerorum observationes ociosae, curiosae, aut etiam superstitiosae sunt. Numerus finitus plerunque ponitur in sacris Literis pro infinito. Tantundem etiam valet, varie multiplicatus: unde multae quaestiones solvuntur. August. 3. de doctrina Christiana, cap. 35.

EXPLICATIO. Cum enim dicitur in Psalmo, Septies in die laudem dixi tibi: nil est aliud, quam,


3651. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 853 | Paragraph | SubSect | Section]

quatuor: quo numero significatur universitas sanctorum in Apocalypsi. Unde apparet, non solas temporum quaestiones istis numeris solvendas, sed latius patere significationes eorum, et in multa proserpere. Neque enim numerus iste in Apocalypsi ad tempora pertinet, sed ad homines. Sacra Scriptura singularem numerum pro plurali ponit aliquando. Augustin. 5. de sent. ad literam, cap. 10.

EXPLICATIO. Hieronymus lib. z. contra Iovinianum: Scriptura, inquit, divina solet unum pluraliter, et plura singulariter appellare.


3652. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 853 | Paragraph | SubSect | Section]

Scriptura singularem numerum pro plurali ponit aliquando. Augustin. 5. de sent. ad literam, cap. 10.

EXPLICATIO. Hieronymus lib. z. contra Iovinianum: Scriptura, inquit, divina solet unum pluraliter, et plura singulariter appellare. Mos Sacri eloquii est, ut a plurali numero ad singulare subito transeat. Gregor. 26. Moral. c. 10.

EXPLICATIO. Heliu in lib. Iob, cum diceret, Clamabunt, et eiulabunt: nequaquam subdit, Non dixerunt. Ubi est Deus? sed, non dixit, Ubi est Deus? A plurali quippe ad


3653. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 854 | Paragraph | SubSect | Section]

a singulis melius recognoscitur, quicquid de eis singulariter auditur: ut ad cor suum quisque redeat, et in semetipso hoc quod de unoquoque dicitur, reprehendat. Cum plures numeri ponuntur, consuevit sacra Scriptura, maxime vetus Testamentum, minorem proponere, et sic ad maiorem gradatim conscendit, Hieronymus contra Iovin. lib. 2.

EXPLICATIO. Verbi gratia, ut si dicat aliquem fuisse annorum quinque et septuaginta et centum: nec tamen quinque de septuaginta


3654. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 854 | Paragraph | SubSect | Section]

per tot annos eos habuerint in servitute: sed referendi sunt quadringenti anni ad id quod dictum est, Peregrinum erit semen tuum in terra non propria: quia sine in terra Canaan, sive in Aegypto, peregrinum erat illud semen, antequam haereditate sumerent terram ex promissione Dei. Sacra Scriptura non est multiloqua in his, quae non sunt multum necessaria. Chrysost. in Act. Apostolorum, Homil. 15.

EXPLICATIO. In Actibus Apostolorum, Stephanus cum de vocatione Abrahae a Domino ageret, patris Abrahae non meminit: sed hoc solum nos docuit,


3655. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 854 | Paragraph | SubSect | Section]

nomini Sarae. Zachariae filio, quem praecursorem et Baptistam Dominus elegerat, Iohannes nomen imponitur. Sic et Iacob, Israel dicitur: et Simoni Cephas nomen impositum est a Christo. In Ieremia contrarium indicium est, capite vigesimo. Nomina propria etiam sola, sirecenseantur in sacra Scriptura, non contemnantur. Chrysost. Genes. Homil. 4.

EXPLICATIO. Cum mysteriis tota gravida sit Scriptura, quis ambigat vel in ipsis nominibus propriis, seu impositione, seu interpretatione, multum thesaurum doctrinae latere? Origenes in Levitico,


3656. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 855 | Paragraph | SubSect | Section]

Divinae Scripturae mos est, ut optare videatur malum quod futurum est: cum non optet, sed praevideat. August. in Psal. 78.

EXPLICATIO. Saepissime in sacris Literis, Psalmis praesertim, legimus, ut male de Deo meritis male imprecari videatur sacra Scriptura. Unde Iob: Attenuetur fame robur eius, et inedia invadat costas illius. Gregorius: Non malevolentiae voto dicitur in Psalmo, Effunde iram tuam, etc. quia prophetatio est, non


3657. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 855 | Paragraph | SubSect | Section]

Divinae Scripturae mos est, ut optare videatur malum quod futurum est: cum non optet, sed praevideat. August. in Psal. 78.

EXPLICATIO. Saepissime in sacris Literis, Psalmis praesertim, legimus, ut male de Deo meritis male imprecari videatur sacra Scriptura. Unde Iob: Attenuetur fame robur eius, et inedia invadat costas illius. Gregorius: Non malevolentiae voto dicitur in Psalmo, Effunde iram tuam, etc. quia prophetatio est, non optatio. Sicut de Iuda traditore, quae mala illi fuerunt pro suis meritis eventura, ita


3658. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 855 | Paragraph | SubSect | Section]

eventura, ita prophetata sunt in Psalmo, quasi optata sint. Quemadmodum enim propheta non imperat Christo, quamvis modo imperativo pronunciet, Accingere gladio tuo super femur tuum potentissime: ita non optat, sed prophetat, qui dicit, Effunde iram tuam: et multa his similia. Mos sacri eloquii est, ut res semel dicta pro confirmatione replicetur. Gregorius 28. Mor. 16. cap.

EXPLICATIO. In Iob multis verbis quasi per exaggerationem et amplificationem ostenditur, mari terminum positum, ne transiret fines suos. ait enim: Usque


3659. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 855 | Paragraph | SubSect | Section]

sunt in Ecclesia: sic etiam credenda sunt futura, quae nondum sunt completa. Augustin. de catechizandis rudibus, cap. ult.

EXPLICATIO. Factum est aliquando diluvium per totam terram, ut peccatores delerentur: et tamen illi qui evaserunt in arca, sacramentum Iustitiae ecclesiae demonstrabant, quae nunc in fluctibus seculi natat, et per lignum crucis Christi a submersione liberatur. Praedictus est Abrahae fideli servo Dei, uni homini, quod de illo esset populus nasciturus, qui coleret unum Deum inter caeteras gentes, quae idola colebant. Et


3660. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 856 | Paragraph | SubSect | Section]

in Evangelio fuerit lectitatum, hoc ex veteris Testamenti auctoritate deducitur. Nihil in eis dissonum, nihil diversum est. Lege Regulam 32. Vetus Testamentum est occultatio novi, et novum manifestatio veteris. Quae testamenta differunt figuris et figuratis, multitudine ac paucitate Sacramentorum, timore et amore, servitute et libertate. August. de vera religione, capitulo 17: et de catechisandis rudibus, capitulo quarto: et de moribus Ecclesiae catholicae, cap. vigesimooctavo.

EXPLICATIO. Manifestum est, non tantum totam legem


3661. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 856 | Paragraph | SubSect | Section]

sunt: secundum hanc autem manifestationem spiritales. et tunc, quibus pii pulsantibus etiam occulta patuerunt: et nunc, qui non superbe quaerunt, nec etiam aperta claudunt, spiritaliter intelligentes, donata gratia liberati sunt. Lex vetus Moysis nomine frequenter appellatur in Sacris literis. Didymus de Spiritu S. interprete Hieronymo.

EXPLICATIO. Crebro legisse me memini, Moysen appellatum esse pro lege, ut in Apostolo: Usque in hodiernum diem quando legitur Moyses. Et Abraham ad divitem in suppliciis constitutum: Habent, inquit,


3662. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 857 | Paragraph | SubSect | Section]

ostendit D. Hieronymus in praefatione libri Regum, quae incipit, Viginti et duas literas. Totius etiam divinae Scripturae libri quid contineant, idem Hieronymus explicat in epistola ad Paulinum, cuius initium est: Frater Ambrosius. Has autem Epistolas ideo hic non subiicimus, quia in omnibus sacrorum Bibliorum voluminibus habentur, et vulgatissima res est. Tantum admonuisse Lectorem voluimus. Quotiescunque in novo Testamento eadem verba leguntur, quae in veteri Testamento habentur, videndum est, an sensus, an sermo tantum consentiat. Hieronymus in Matth. cap.


3663. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 857 | Paragraph | SubSect | Section]

sunt, ut narrantur: tunc demum si quid aliud significant, oportet perscrutari. August. 8. de Genes. ad literam, cap. 7.

EXPLICATIO. Quatuor illa flumina, in quae flumen illud quod egrediebatur de paradiso, divisum est: cum et eorum nomina Scriptura sacra commemoret, Geon, Phison, Tigrim et Euphratem: et regiones quas illa permeant, suis nominibus appellet, Evilath, Aethiopiam, Assyriam: absurdum esset allegorice tantum accipere, nisi prius illa esse vera flumina concedatur. Intellectus sacri eloquii inter textum et mysterium tanta


3664. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 857 | Paragraph | SubSect | Section]

divisum est: cum et eorum nomina Scriptura sacra commemoret, Geon, Phison, Tigrim et Euphratem: et regiones quas illa permeant, suis nominibus appellet, Evilath, Aethiopiam, Assyriam: absurdum esset allegorice tantum accipere, nisi prius illa esse vera flumina concedatur. Intellectus sacri eloquii inter textum et mysterium tanta est libratione pensandus, ut utriusque partis lance moderata, hunc neque nimiae discussionis pondus deprimat, neque rursus torpor incuria vacuum relinquat. Gregor. 21 Moral. cap. primo.

EXPLICATIO.


3665. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 857 | Paragraph | SubSect | Section]

eloquii inter textum et mysterium tanta est libratione pensandus, ut utriusque partis lance moderata, hunc neque nimiae discussionis pondus deprimat, neque rursus torpor incuria vacuum relinquat. Gregor. 21 Moral. cap. primo.

EXPLICATIO. Multae sacri eloquii sententiae tanta allegoriarum conceptione sunt gravidae, ut quisquis eas ad solam tenere historiam nititur, earum noticia per suam iniuriam privetur. Nonnullae vero ita exterioribus praeceptis inserviunt, ut si quis eas subtilius penetrare desiderat, intus quidem nihil inveniat: sed


3666. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 857 | Paragraph | SubSect | Section]

figurate atque aenigmatibus ista credamus, autoritatem habemus Apostolicam, a quibus tam multa veteris Testamenti solvuntur aenigmata. August. 8 de Gen. ad literam, cap. secundo.

EXPLICATIO. Gregorius 18 Moral. cap. 30. Plerunque in sacro eloquio sic nonnulla mystica describuntur, ut tamen iuxta narrationem historicam prolata videantur: sed saepe in eadem narratione permixta quaedam sunt, per quae superficies historiae cuncta quassetur. Quae dum nihil historicum resonant, atque aliud in eis inquirere Lectorem cogunt. Apud Iob


3667. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 857 | Paragraph | SubSect | Section]

allegoriae mysterium mittit. Quid ergo in auro vel vitro accipimus, nisi illam beatorum civium societatem, quorum corda sibi invicem et charitate fulgent, et veritate translucent? Quam Iohannes in apocalypsi conspexerat, cum dicebat: Ipsa vero civitas auro mundo similis, vitro mundo. Sacra scriptura plurima continet, quorum quaedam in contrariam, quaedam in diversam, quadam in ambiguam significationem accipiuntur. Augustinus tertio de doctrina Christiana, capitulo vigesimo quinto.

EXPLICATIO. Quoniam multis modis res similes rebus apparent,


3668. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 858 | Paragraph | SubSect | Section]

Quo etiam nomine Origenes attactus est et a divo Hieronymo, ut in praefatione decem visionum Isaiae ad Amabilem episcopum: Origenes, inquit, liberis allegoriae spaciis evagatur, et ingenium suum facit Ecclesiae sacramenta. Locum unum sacrae Scripturae exponere per alium eiusdem scripturae clariorem, optima interpretatio. Augustinus tertio de doctrina Christiana, cap. 26.

EXPLICATIO. Ubi apertius aliquid ponitur, ibi discendum est, quomodo idem


3669. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 858 | Paragraph | SubSect | Section]

est et a divo Hieronymo, ut in praefatione decem visionum Isaiae ad Amabilem episcopum: Origenes, inquit, liberis allegoriae spaciis evagatur, et ingenium suum facit Ecclesiae sacramenta. Locum unum sacrae Scripturae exponere per alium eiusdem scripturae clariorem, optima interpretatio. Augustinus tertio de doctrina Christiana, cap. 26.

EXPLICATIO. Ubi apertius aliquid ponitur, ibi discendum est, quomodo idem intelligatur in locis obscuris.


3670. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 858 | Paragraph | SubSect | Section]

debemus, ut non nostras, cum docemus, sed sancti Spiritus sententias proferamus? Non quid omnipotentia Dei facere possit, cui cuncta possibilia sunt: sed quid in naturae ordine ab eo institutum sit, videndum est. Augustinus 2 de Genes. ad literam, capite primo. Scripturae sacrae obscuritas cum diversas pariat sententias, utilis est. August. 11 de Civitate Dei, c. 19.

EXPLICATIO. Multi hoc dictum Augustini celebrant, sed immerito, meo quidem iudicio. Nihil enim magis optandum est, quam ubique habere certum ac perspicuum Scripturae


3671. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 858 | Paragraph | SubSect | Section]

Multi hoc dictum Augustini celebrant, sed immerito, meo quidem iudicio. Nihil enim magis optandum est, quam ubique habere certum ac perspicuum Scripturae sensum: quae satis sententiarum habet in omnem usum, ut non sit necesse ex ambiguitate plures venari. Ambigua in Sacris literis si explicari non possunt, in utramque partem intelligi possunt, si fidei regula non obstet. August. 2 de Trinit. cap. 1. et de doctrina Christiana, cap. 2.

EXPLICATIO. Sunt quaedam in Sanctis libris ita posita, ut


3672. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 858 | Paragraph | SubSect | Section]

cap. 18. lege explanationem praecedentis regulae. Divina scriptura aliquando tanquam infirmis infirmiter loquitur: et tamen innuit aliquid, quod intelligat, qui valuerit. August. 5. de Genes. ad literam, cap. sexto. EXPLANATIO. Cum sacra Scriptura dies seorsum commemoret, quibus Deus cuncta creavit, subiungit dicens: In die quo fecit Dominus Deus caelum et terram, et omne virgultum agri, et caetera. Quod idcirco dictum est, ut quomodo possemus, cogitaremus simul omnia Deum fecisse: quamvis superior sex dierum enumeratio,


3673. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 859 | Paragraph | SubSect | Section]

de Genes. ad literam, cap. 9. et Dionys. de divin. nominibus, cap. primo.

EXPLICATIO. Cum de Deo agimus, magna nobis cautio adhibenda est, ut de illa immensa et incommutabili natura digna et sentiamus et loquamur: quod quaedam sint in Sacris literis, quae de Deo humano more tradantur. Ad quae recte intelligenda cum caligent humani intellectus oculi, in varios errores incidere plerosque scimus. At contra nunc adversarii clamant, non omnia ad credendum necessaria in Scriptura comprehensa esse. Quae Deo tribuant sacrae


3674. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 859 | Paragraph | SubSect | Section]

sint in Sacris literis, quae de Deo humano more tradantur. Ad quae recte intelligenda cum caligent humani intellectus oculi, in varios errores incidere plerosque scimus. At contra nunc adversarii clamant, non omnia ad credendum necessaria in Scriptura comprehensa esse. Quae Deo tribuant sacrae Literae, ex Dionysio cap. de divin. nomin. et ex Damasceno de orthodoxa fide lib. primo, cap. 15, petantur.

EXPLICATIO. In sacris eloquiis edocemur, quod Deus omnium est causa et principium, eorum quae sunt, substantia:


3675. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 859 | Paragraph | SubSect | Section]

clamant, non omnia ad credendum necessaria in Scriptura comprehensa esse. Quae Deo tribuant sacrae Literae, ex Dionysio cap. de divin. nomin. et ex Damasceno de orthodoxa fide lib. primo, cap. 15, petantur.

EXPLICATIO. In sacris eloquiis edocemur, quod Deus omnium est causa et principium, eorum quae sunt, substantia: viventium, vita: eorum quae ratione utuntur, ratio: utentium intellectu, intellectus: decidentium ab eo, revocatio: intereuntium autem, secundum naturam revocatio atque reformatio: eorum quae moventur


3676. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 859 | Paragraph | SubSect | Section]

perfectio: in Deum transeuntium deificatio: dissidentium pax. simplicium simplicitas: unitorum unio, omnis principii supersubstantiale principium: et sui occulti, quantum fas est, et ut uniuscuiusque patitur conditio, cognitionis benigna traditio. Quae colliguntur ex scripturis sacris, perinde habenda sunt, ac si in illis scripta essent. Gregor. Nazian. 5 lib. Theologiae.

EXPLICATIO. Habenda quidem sunt pro veris quae ex Scripturis bona consequentia colliguntur: sed propter summam nostram caecutientiam, et imposturae diaboli ac


3677. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 859 | Paragraph | SubSect | Section]

nostram caecutientiam, et imposturae diaboli ac seductorum periculum, semper pluris faciendae sunt sententiae, dogmata, ac praecepta promissionesve, quae expressis affirmativis aut negativis ab ipsomet veraci Deo pronunciantur. Quae pertinent ad fidem et bonos mores, aperte traduntur in sacra scriptura. August. 2. de doctrina Christiana, cap. nono.

EXPLICATIO. Cum in Scripturis voluntas Dei quaeratur, et haec sit (ut Apostolus ait) sanctificatio nostra: nimirum aperta esse illa debent, quae communia sunt omnibus: ut cognoscantur,


3678. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 859 | Paragraph | SubSect | Section]

quaedam in se caelestia teneat. Per literam corporalia significant divinae Literae: per spiritum intellectualia, quae spiritualia dicimus. Origenes Periarchon, lib. 4.

EXPLICATIO. De caeremoniis et typis regula haec ferri potest. Eorum quae de Deo in sacris literis traduntur, quaedam sunt effabilia, quaedam ineffabilia. Et rursus, alia cognoscibilia, alia in cognoscibilia. Damascenus de Orthod. fide lib. 1, cap. 2.

EXPLICATIO. Effabilia sunt, quae verbis utcunque explicari possunt: ut, Deum esse


3679. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 859 | Paragraph | SubSect | Section]

Generationem eius quis enarrabit? Cognoscibilia: ut, Deum esse aeternum, incorporeum. Incognoscibilia sunt: ut, Iudiciorum Dei abyssus. De quibus Paulus: O altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei, quam incomprehensibilia sunt iudicia eius, et investigabiles viae eius. Mira est sacrarum Literarum concordia. August. 18 de Civitate Dei, cap. 41.

EXPLICATIO. Ut cognitionem omittamus Historiae gentium, quae mendaciis referta est: ipsi certe philosophi, qui


3680. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 860 | Paragraph | SubSect | Section]

in studiis suis, nisi ut invenirent quomodo vivendum esset accommodate ad beatitudinem capessendam. Cur dissenserunt et a magistris discipuli, et inter se condiscipuli, nisi quia (ut homines) humanis sensibus et humanis rationibus ista quaesierunt? Auctores vero nostri, in quibus non frustra sacrarum Literarum figitur et terminatur Canon, absit ut inter se aliqua ratione dissentiant. Conandum est efficere, ne aliqua absurditas vel repugnantia putetur esse in Scripturis sacris, quae opinionem Lectoris offendat. August. 5. de Genes. ad literam, cap. 8.


3681. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 860 | Paragraph | SubSect | Section]

humanis sensibus et humanis rationibus ista quaesierunt? Auctores vero nostri, in quibus non frustra sacrarum Literarum figitur et terminatur Canon, absit ut inter se aliqua ratione dissentiant. Conandum est efficere, ne aliqua absurditas vel repugnantia putetur esse in Scripturis sacris, quae opinionem Lectoris offendat. August. 5. de Genes. ad literam, cap. 8.

EXPLICATIO. Quia non omnia scripta sunt, sed quantum satis iudicavit spiritus, qui inerat scribenti: ea quae non solum ad factarum rerum noticiam, sed etiam ad


3682. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 860 | Paragraph | SubSect | Section]

valerent nescientes, coniectamus quid fieri potuerit: quod ille non nesciens praetermisit. Nam si quid absurdi Lector offendat, dum existimat fieri non potuisse, quae facta esse Scriptura commemorat, resiliat a fide, vel non accedat ad fidem. Ambiguitas et repugnantia, quae videtur in sacris Literis, ex ipsius textus consequentibus et adiunctis tollenda est. Si autem Scripturae repugnantia pertractari ac discuti non potest, saltem id intelligatur quod fides sana praescribit. August. 3. de doctrina Christiana, cap. 2. et de Genes. ad literam lib. 1. cap.


3683. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 860 | Paragraph | SubSect | Section]

senserit, non dignoscere, aliud autem a regula pietatis errare. Si utrunque vitetur, perfecte se habet fructus legentis: si vero utrunque vitari non potest, etiamsi voluntas scriptoris incerta sit, sanae fidei congruam non inutile est tenuisse sententiam. Contraria quae videntur esse in sacra Scriptura, contraria non esse, debet ostendere, qui fideliter et integre sacrorum voluminum colligit sensum. Origenes in epist. ad Rom. lib 3. cap. 3.

EXPLICATIO. Accidere illis solet, qui ob diversos sectarum sensus, unum fidei dogma


3684. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 860 | Paragraph | SubSect | Section]

perfecte se habet fructus legentis: si vero utrunque vitari non potest, etiamsi voluntas scriptoris incerta sit, sanae fidei congruam non inutile est tenuisse sententiam. Contraria quae videntur esse in sacra Scriptura, contraria non esse, debet ostendere, qui fideliter et integre sacrorum voluminum colligit sensum. Origenes in epist. ad Rom. lib 3. cap. 3.

EXPLICATIO. Accidere illis solet, qui ob diversos sectarum sensus, unum fidei dogma disrumpunt, et illa tantum de Scripturis divinis testimonia explorant, quibus proprium


3685. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 860 | Paragraph | SubSect | Section]

credas, antequam scias, sive id in hac vita possit, sive per aliqua impedimenta non possit, nihil ab aliquo Evangelista esse conscriptum. quantum ad hos attinet, quos in autoritatem Canonicam recipit Ecclesia, quod vel ipsius vel alterius non minus veraci rationi possit esse contrarium. Sacra eloquia in exordiis narrationum qualitates exprimunt, terminosque causarum. Gregorius 2. Moral. cap. 2.

EXPLICATIO. Aliquando id ostendit sacra Scriptura a positione loci, sicut de Israel dicitur, quia verba Dei audire non potuit in monte, sed


3686. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 860 | Paragraph | SubSect | Section]

Ecclesia, quod vel ipsius vel alterius non minus veraci rationi possit esse contrarium. Sacra eloquia in exordiis narrationum qualitates exprimunt, terminosque causarum. Gregorius 2. Moral. cap. 2.

EXPLICATIO. Aliquando id ostendit sacra Scriptura a positione loci, sicut de Israel dicitur, quia verba Dei audire non potuit in monte, sed praecepta in campestribus accepit, subsequentem infirmitatem populi indicans, qui ascendere ad summa non valuit, sed semetipsum in infimis neglecte vivendo laxavit. Aliquando a positione


3687. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 861 | Paragraph | SubSect | Section]

exisse perhibetur: cum egrediente illo, ab Evangelista dicitur, Erat autem nox. Altquando res gesta in facto culpa est, in scripto autem prophetia virtutis: aut e contrario in sacris literis. Gregorius 3. Mor al. cap. 21. et Augustinus contra Faustum lib. 22, cap. 87.

EXPLICATIO. Sic Samsonis coniugia, vocationem gentium, et poenas tyrannorum indicant. Sacra scriptur a plerunque de virtutibus et


3688. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 861 | Paragraph | SubSect | Section]

sacris literis. Gregorius 3. Mor al. cap. 21. et Augustinus contra Faustum lib. 22, cap. 87.

EXPLICATIO. Sic Samsonis coniugia, vocationem gentium, et poenas tyrannorum indicant. Sacra scriptur a plerunque de virtutibus et vitiis sic agit, ut dum loquendo aliud insinuat, aliud tacendo innotescat. Gregor. 1. Moral. cap. 5, et 6.

EXPLICATIO. Contra divitem in Evangelio nil de loquacitate memoratur, quae in convivio inter alias


3689. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 861 | Paragraph | SubSect | Section]

posita chorda quatiatur. Cumque ista sonitum reddit, illa quae in eo cantu temperata est, aliis impercussis tremit. Vel dic potius, quod per lautum victum et vestitum, per nubere, emere, vendere, aedificare, impoenitentia indicetur: de qua re alibi in hac parte. Scriptura sacra ex his quae tenuiter praemittit, divina reverenter expectanda indicat, quae subiungit. Gregorius 4. Moral. cap. 4.

EXPLICATIO. Sublimia praecepta Domino in monte dicturo praemittitur: Aperiens os suum docebat. Sic enim clausa vascula quid


3690. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 861 | Paragraph | SubSect | Section]

4. Moral. cap. 4.

EXPLICATIO. Sublimia praecepta Domino in monte dicturo praemittitur: Aperiens os suum docebat. Sic enim clausa vascula quid intus habeant, ignoramus: aperto vero ore vasculorum, quid intrinsecus contineatur, agnoscimus. Sacra scriptura in superioribus suis partibus solet breviter longe post secutura perstringere, cum studet alia enuncianda properare. Gregor. in praefat. Moral. cap 1.

EXPLICATIO. Ut est illud, quod in Genesi legimus: Iob ab de stirpe Esau


3691. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 861 | Paragraph | SubSect | Section]

praecessisse perhibetur. Quod dum quidam minus caute considerant, Moysen beati Iob gestorum scriptorem putant, et ante Moysi tempora fuisse crediderunt. Horum de numero fuit Origenes, qui Moysen librum Iob scripsisse dicit, ut filios Israel in Aegyptia captivitate positos consolaretur. Sacra scriptura omnibus respondet. Gregor. Mor al. cap. 18, 19.

EXPLICATIO. Afflicti cordis est proprium, ut in omni quod appetit, et tamen rerum ordinem contrarium sentit, si possit fieri, cur ita vel non ita sit, divinis sibi responderi vocibus


3692. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 861 | Paragraph | SubSect | Section]

proprium, ut in omni quod appetit, et tamen rerum ordinem contrarium sentit, si possit fieri, cur ita vel non ita sit, divinis sibi responderi vocibus velit, ut Deum de cuncta eorum controversia consulat, et responsionis eius cognita ratione, conquiescat. Heliu autem praevidens, quod Scripturam sacram Dominus conderet, ut in ea vel publicis, vel occultis cunctorum quaestionibus responderet, ait: Adversus eum contendis, quod non ad omnia verba responderit tibi? Semel loquitur Deus, et secundo id ipsum non repetit: ac si diceret: Deus singulorum cordibus privatis vocibus non respondet, sed


3693. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 861 | Paragraph | SubSect | Section]

forma sequentium. Ut enim unum e pluribus proferamus, invenimus, quod Paulus carnis suae infirmitate tentatus, audivit: Sufficit tibi gratia mea ea. nam virtus in infirmitate perficitur. Quod idcirco illi in infirmitate propria dictum est, ne singulatim nobis omnibus diceretur. In Scriptura igitur sacra vocem Dei afflicto Paulo audivimus, ne cum fortasse affligimur singuli, audire eum privata consolatione quaereremus. Non ergo Dominus ad omnia verba nobis respondet, quia semel loquitur, et secundo idipsum non repetit, id est, in his quae per Scripturam sacram ad patres nostros protulit, nos


3694. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 861 | Paragraph | SubSect | Section]

omnibus diceretur. In Scriptura igitur sacra vocem Dei afflicto Paulo audivimus, ne cum fortasse affligimur singuli, audire eum privata consolatione quaereremus. Non ergo Dominus ad omnia verba nobis respondet, quia semel loquitur, et secundo idipsum non repetit, id est, in his quae per Scripturam sacram ad patres nostros protulit, nos erudire curavit. Ill. Observa sic esse audiendam Scripturam, ut si Deus caelitus nobis respondeat ad omnia nostra dubia. Mos est divinarum Literarum, ut cum aliquid narrant, interposita alterius causae sententia, ad superiora protinus redeant.


3695. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 861 | Paragraph | SubSect | Section]

Literarum, ut cum aliquid narrant, interposita alterius causae sententia, ad superiora protinus redeant. Gregor. 5. Moral. cap. 29.

EXPLICATIO. Paulus Apostolus cum dilectum discipulum de instituendis Ecclesiae officiis admoneret, ne quos forte ad sacros ordines inordinate proveheret, dixit: Manus cito nemini imposueris, neque communicaveris peccatis alienis: teipsum castum custodi. Qui ad infirmitatem eius corporis protinus verba convertens ait: Noli adhuc aquam bibere, sed modico vino utere propter stomachum et frequentes tuas


3696. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 862 | Paragraph | SubSect | Section]

EXPLICATIO. Omnia reliqua et arcta et conclusa et impedita sunt, et obscura. Si enim aliquis divina aliis verbis demonstrare, quam quibus a Deo dictum est, volet: aut ipse non intelliget, aut legentibus non intelligendum relinquet. Per sacra eloquia scimus, quod ignorare non expedit, neque per nos scire possumus. Augustinus 11. de Civit. Dei, cap. 3.

EXPLICATIO. Prius per Prophetas Dominus, deinde per seipsum, postea per Apostolos, quantum satis esse iudicavit, locutus, etiam


3697. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 862 | Paragraph | SubSect | Section]

EXPLICATIO. Quae tandem de Scripturis illis sententia proferetur, cuius pondere contentiosae falsitatis obteratur improbitas? statim enim ut protuleris, si aliter sapit, qui contra nititur, dicit illud quod probatum erit, honesto aliquo officio scriptorum fuisse mentitum. Ex sacris Literis perperam intellectis ortae sunt haereses: nulla tamen est Scripturarum, sed male intelligentium culpa. Sed hoc commodi elicuit Deus, ut multa quae latebant in Scripturis, aperta sint haereticis Ecclesiam exagitantibus. Hilarius de Synodis adversus Arrianos, et Augustinus in


3698. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 862 | Paragraph | SubSect | Section]

nisi Pater solus. Alii tenebras coaevas Deo dixerunt, quia in Genesi post noctem dies coepta sit. Alii Mathusalem post diluvium vixisse, et sic non tantum sunt octo animae reservatae. Haec et alia plurima ex divinis libris male intellectis hauserunt haeretici: non tamen propterea abolendae sunt sacrae Literae, aut tollenda illa loca, in quae haeretici offenderunt. Symmachus in Apologetico contra Anastasium Imperatorem: Cuncti, inquit, qui ab initio dogmatis Christi Catholicam fidem diverso proposito persequi et affligere conati sunt, praevalendo defecerunt, et Catholica et orthodoxa


3699. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 862 | Paragraph | SubSect | Section]

stultorum ad stulticiae demonstrationem, quia quae ingenio insipientis aut perversae intelligentiae adversus veritatem coaptatur, dum inconcussa et immobilis est, necesse est, ut quae e diverso sunt, et falsa intelligantur, et stulta. Decentissimum est mysticis Scripturarum eloquiis sacram et abstrusam caelestium spirituum veritatem arcanis velamentis et sacratissimis signis occultare. Dionys. Caelestis Hierarch. cap. 2.

EXPLICATIO. Non enim omnes sacri sunt, neque iuxta Scripturae sententiam omnium scientia est. Nempe enimque


3700. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 862 | Paragraph | SubSect | Section]

aut perversae intelligentiae adversus veritatem coaptatur, dum inconcussa et immobilis est, necesse est, ut quae e diverso sunt, et falsa intelligantur, et stulta. Decentissimum est mysticis Scripturarum eloquiis sacram et abstrusam caelestium spirituum veritatem arcanis velamentis et sacratissimis signis occultare. Dionys. Caelestis Hierarch. cap. 2.

EXPLICATIO. Non enim omnes sacri sunt, neque iuxta Scripturae sententiam omnium scientia est. Nempe enimque informibus figuraque carentibus, figurae admoveantur dispensatione


3701. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 862 | Paragraph | SubSect | Section]

et stulta. Decentissimum est mysticis Scripturarum eloquiis sacram et abstrusam caelestium spirituum veritatem arcanis velamentis et sacratissimis signis occultare. Dionys. Caelestis Hierarch. cap. 2.

EXPLICATIO. Non enim omnes sacri sunt, neque iuxta Scripturae sententiam omnium scientia est. Nempe enimque informibus figuraque carentibus, figurae admoveantur dispensatione salutari, causa est infirmitatis nostrae ratio, quae conscendere ad celsiora, ac spiritualia contemplari sine adminiculis nequit, indiget propriis et


3702. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 862 | Paragraph | SubSect | Section]

salutari, causa est infirmitatis nostrae ratio, quae conscendere ad celsiora, ac spiritualia contemplari sine adminiculis nequit, indiget propriis et de sua fragilitate petitis auxiliis, quibus ad superiora nitatur, et indignis sancta claudantur. Duplex significandi modus traditur in sacris Literis per similitudines: alter per similes imagines, alter per dissimiles formas, ut diversa prorsus, et alia quam videantur, insinuet. Dionysius cap. 2. Caelestis Hierarchiae.

EXPLICATIO. Reverendam illam supersubstantialis Deitatis,


3703. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 863 | Paragraph | SubSect | Section]

ut per istas appellationes divinam eius eloquentiam et sapientiam, et substantiam verissime existentem, atque omnium, quae sunt subsistentia, veram causam significent: interdum ut lucem ipsam concelebrant, et vitam vocant. Enimvero huiusmodi sacra figmenta honestiora quidem sunt, et terrenis ac materialibus formis eminere videntur: caeterum nec sic quidem ad divinae similitudinis veritatem prope accedunt. Excedit illa substantiam omnem, vitamque transcendit. Nullam hanc exprimit lux, omnisque sermo, omnis mens atque ratio absque ulla


3704. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 863 | Paragraph | SubSect | Section]

est, prorsus ignoramus. Si ergo in divinis rebus negationes quidem verae sunt, affirmationes vero nequaquam tantis arcanorum latebris congruunt: illa sane rebus invisibilibus erit expressio, quae per dissimilia signa monstratur. Unde lapis dicitur, leopardus, et ursa, et vermis. Sacra scriptura pro auditorum viribus et utilitate dimetitur, quae denunciat. Origenes lib. 4. contra Celsum.

EXPLICATIO. Dicendum est, quod quemadmodum ipsi, ubi cum pueris minutioribus oborta est disceptatio, non nostras dicendi vires attendimus, sed illorum


3705. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 863 | Paragraph | SubSect | Section]

satisfacere, et illis non parum conducere: sic item et Dei verbum videtur quae supra sunt dispensasse. Quemadmodum vero, quae ad Deum spectant, denuncientur, in Deuteronomio sic proferuntur, Portavit te Dominus Deus tuus, ut solet homo gestare parvulum filium suum. Quasi humanos mores Deo sacra Scriptura imponat, ut hominibus conferant. Vide Regulam primam. Quae in divinis libris scripta non sunt, tractare debemus per ea quae scripta sunt. Origenes in Matth. cap. 23.

EXPLICATIO. Scriptum est Christum propter esurientes et


3706. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 863 | Paragraph | SubSect | Section]

sermo Domini dicentis, Quodcunque uni ex nimis istis fecistis, mihi fecistis: sic cum iniuriam passus fuerit iustus, velut blasphematus, vel aliud tale passus, pone Christum in eos qui fecerunt, dicentem eis, Quando uni ex minimis istis fecistis iniuriam, me tentastis, me blasphemastis. Sacra scriptura laudanda vel vituperanda hominum facta vel ipsa iudicat, velle gentibus iudicanda proponit. Nec solum homines ipsos vel laudabiles vel vituperabiles intimans: verum etiam quaedam in vituperabilibus laudanda, et in laudabilibus vituperanda non tacet. Augustinus 22. contra Faustum,


3707. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 863 | Paragraph | SubSect | Section]

quod eundem Dominum ter negavit. vel unde ab ipso sathanas appellatus est, quod non sapiendo quae Dei sunt, eum voluit a passione, hoc est, a nostra salute revocare. Paulo ante dictus est beatus, paulo post dictus est sathanas: sed quid in eo obtinuerit, Apostolatus eius martyrii corona testatur. Sacram enim Scriptura tanquam speculi fidelis nitor admotarum sibi personarum non solum quae pulchra atque integra, verum etiam quae deformia vitiosaque sunt, indicat. Sacra scriptura et bona et mala, quae futura sunt, praenunciat. August. Epist. 137.


3708. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 863 | Paragraph | SubSect | Section]

est beatus, paulo post dictus est sathanas: sed quid in eo obtinuerit, Apostolatus eius martyrii corona testatur. Sacram enim Scriptura tanquam speculi fidelis nitor admotarum sibi personarum non solum quae pulchra atque integra, verum etiam quae deformia vitiosaque sunt, indicat. Sacra scriptura et bona et mala, quae futura sunt, praenunciat. August. Epist. 137.

EXPLICATIO. Bona praenunciat, ut post seculi finem secutura certiores expectaremus: mala autem, quibus erat hic mundus abundaturus, ut seculi finem praecedentia sentiremus. Unde


3709. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 864 | Paragraph | SubSect | Section]

omnia a generatione ista. Et in Ezechiele, cum peccata terrae descripsisset sermo propheticus, adiecit, Si Noe et Iob et Daniel ibi fuerint inventi, non dimittam peccata terrae illi: omnes iustos, qui similes forent virtutibus eorum, per Noe et Iob et Daniel volens intelligi. In sacris libris quaedam inveniuntur assumpta ex gentilium libris. Hieronymus in epistola ad Magnum Oratorem. EXPLANATIO. Sed et Paulus Apostolus Epimenidis poetae versiculo abusus est, scribens ad Titum, κρῆτες ἀεὶ ψεῦσται, κακὰ


3710. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 864 | Paragraph | SubSect | Section]

fidei. Didicerat enim a vero David extorquere de manibus hostium gladium, et Goliae superbissimi caput proprio mucrone truncare. Scriptura divina memortae est commendanda. Origenes super Leutticum Homil. 4.

EXPLICATIO. Est autem aliquid in ipso sacrificio, quod memoriale appellatur, quod offerri Domino dicitur. Ego si possim in lege Domini meditari, et omnes Scripturas memoria retinere, memoriale sacrificii mei Domino obtulissem. Certe si non omnia possumus, saltem ea quae nunc docentur in Ecclesia, vel quae recitantur, memoriae


3711. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 864 | Paragraph | SubSect | Section]

divina memortae est commendanda. Origenes super Leutticum Homil. 4.

EXPLICATIO. Est autem aliquid in ipso sacrificio, quod memoriale appellatur, quod offerri Domino dicitur. Ego si possim in lege Domini meditari, et omnes Scripturas memoria retinere, memoriale sacrificii mei Domino obtulissem. Certe si non omnia possumus, saltem ea quae nunc docentur in Ecclesia, vel quae recitantur, memoriae commendemus, ut exeuntes de Ecclesia, et agentes opera misericordiae, et implentes divina praecepta, sacrificium cum thure et oleo offeramus in memoriam Domino. Ex


3712. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 864 | Paragraph | SubSect | Section]

meditari, et omnes Scripturas memoria retinere, memoriale sacrificii mei Domino obtulissem. Certe si non omnia possumus, saltem ea quae nunc docentur in Ecclesia, vel quae recitantur, memoriae commendemus, ut exeuntes de Ecclesia, et agentes opera misericordiae, et implentes divina praecepta, sacrificium cum thure et oleo offeramus in memoriam Domino. Ex his ergo edocemini, ut quae auditis in Ecclesia, tanquam munda animalia, velut ruminentes ea, revocetis ad memoriam, et cum corde vestro, quae dicta sunt, conferatis. Quod si aliqua superfuerint, et intellectum vestrum superaverint,


3713. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 865 | Paragraph | SubSect | Section]

usque ad mortem secundum hominem obediens, nos redemit: et illum rationabilem spiritum, qui rationem colendae divinitatis et vitae regendae humanis pectoribus infundit. Omnia quae scripta sunt in sacris Literis, ad Christum referuntur. August. in Ps. 71.

EXPLICATIO. Omnes promissiones Dei in Christo firmatae sunt, quando in illo completum est, quicquid pro salute nostra prophetatum est. Hoc autem in terra esse voluit propter eos, qui in terra illa


3714. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 865 | Paragraph | SubSect | Section]

est, in se monstraret impleri. Oportebat enim, inquit, impleri omnia, quae scripta sunt in lege et prophetis et psalmis de me. Omnia scripta ad Christum tandem tendunt, quia Lex est paedagogus ad eum: ceremoniae eum obumbrant: Lex iudicialis et politiam veluti cunas struxit. Scriptura sacra aliquid dicit in quibusdam locis, quod in illa regesta quam videtur commemorare, non invenitur. 2. August. in Psal. 77.

EXPLICATIO. Multa in Psalmo septuagesim oseptimo de plagis illatis Aegyptiis, quae omnino accidisse Aegyptiis non legimus,


3715. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 865 | Paragraph | SubSect | Section]

a morbo serpentis. Venenati enim cordis ista sanies, eructans in Deum, putorem blasphemiae, et quod peius est, manus scrutantis repellens, morsum serpentis non repellens. Hoc dixi, repellit a se cor hominis verbi Dei severitatem, et admittit ad se male suadentis serpentis blanditias. Sacra Scriptura aliquando loquitur ex persona tapitis Ecclesiae, scilicet Christi, aliquando ex persona corporis. August. in Ps. 21, et 40.

EXPLICATIO. Ita verba sonant de capite et membris, ut intelligamus, caput et corpus in unitate integritatis consistere,


3716. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 866 | Paragraph | SubSect | Section]

erit istud, quoniam virum non cognosco? Loquitur ad filium: Ecce pater tuus et ego dolentes quaerebamuste. Herodes etiam contristatus dicitur, quia hoc discumbentes puta bant. Dissimulat enim mentis suae malitiam artifex homicida, cum tristitiam in facie, et laetitiam haberet in mente. Sacra Scriptura cum aliquando narret per recapitulationem, quae prius facta sunt, videntur posterius facta. August. 20 de civit. Dei, cap. 14.

EXPLICATIO. Ioannes in Apocalypsi, Vidi, inquit, mortuos magnos et pusillos stantes in conspectu throni,


3717. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 866 | Paragraph | SubSect | Section]

Et exhibuit mare mortuos, qui in eo erant, et mors et infernus reddiderunt, quos in se habebant: mox addidit quod paulo ante dixerat, Et iudicati sunt singuli secundum facta sua. Hoc est enim quod supra dixerat: Et iudicati sunt mortui secundum facta sua. Haec recapitulatio adeo frequens in sacris Literis occurrit, ut ad manum et in numerato semper sit habenda sacratum Literarum studiosis, alioqui falli eos atque labi crebro necesse est. Si locus aliquis intellectu difficilis occurrat in sacris Literis, durus sit ille impio, non Christiana: quandoque enim solvetur, et fiet


3718. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 866 | Paragraph | SubSect | Section]

quos in se habebant: mox addidit quod paulo ante dixerat, Et iudicati sunt singuli secundum facta sua. Hoc est enim quod supra dixerat: Et iudicati sunt mortui secundum facta sua. Haec recapitulatio adeo frequens in sacris Literis occurrit, ut ad manum et in numerato semper sit habenda sacratum Literarum studiosis, alioqui falli eos atque labi crebro necesse est. Si locus aliquis intellectu difficilis occurrat in sacris Literis, durus sit ille impio, non Christiana: quandoque enim solvetur, et fiet oleum usque ad ossa penetrans. August. in Ps. 54.


3719. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 866 | Paragraph | SubSect | Section]

Et iudicati sunt mortui secundum facta sua. Haec recapitulatio adeo frequens in sacris Literis occurrit, ut ad manum et in numerato semper sit habenda sacratum Literarum studiosis, alioqui falli eos atque labi crebro necesse est. Si locus aliquis intellectu difficilis occurrat in sacris Literis, durus sit ille impio, non Christiana: quandoque enim solvetur, et fiet oleum usque ad ossa penetrans. August. in Ps. 54.

EXPLICATIO. Prima haeresis inter discipulos Christi facta est, cum diceret: Nisi quis manducaverit carnem meam, de biberit


3720. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 866 | Paragraph | SubSect | Section]

ad quem ibimus? Nunquid iam Petrus intelligebat secretum illius sermonis Domini: non intelligebat, sed bona esse verba quae non intelligebat, pie credebat. Sic et nos, si incidamus in locum aliquem durum atque difficilem, pie credamus illum, et aperietur nobis. Rationibus exponere sacram Scripturam, et non auctoritate, periculosum est. August. 3 de doctrina Christiana, cap. 28. EXPLANATIO. Quid in divinis eloquiis largius et uberius potuit divinitus provideri, quam ut eadem verba pluribus intelligantur modis, quos alia non minus divina


3721. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 866 | Paragraph | SubSect | Section]

haec consuetudo periculosa est. Per scripturas enim divinas multo tutius ambulatur: quas verbis translatis occupatis cum scrutari volumus, aut hoc in de exeat, quod non habeat controversiam: aut si habet, ex eadem scriptura ubicunque inventis atque adhibitis eius testibus terminetur. Sacra Scriptura ferarum nomine aliquos homines appellat, propter affectiones interturbantes. Chrysost. super. Genes. Homil. 12.

EXPLICATIO. Interdum canes ob impudentiam et impetum vocat, dicens: Canes muti non valentes latrare. Interdum ob libidinem equos. Nam


3722. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 867 | Paragraph | SubSect | Section]

nomina imponit, ut sic vel tarde confusi, ad suam aliquando redeant nobilitatem, et considerentur affectionibus, quae suis divinas leges praeferant, quibus sese delinquendo permiserunt. Res ipsa unde trahitur similitudo in sacris Literis, non laudatur, sed tantum similitudinem de illa trahi ostenditur. Augustin. in Psal. 157.

EXPLICATIO. Sicut aspidis, inquit Propheta, surdae et obturantis aures suas, quae non exaudit vocem incantantiam et venefici incantantis


3723. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 867 | Paragraph | SubSect | Section]

Dominus dedit. Nec illum laudavit pigrum, qui tres panes non propter amicitiam dedit petenti: sed taedio victus, et tamen inde similitudinem dedit. De rebus ergo non laudandis traduntur secundum quendam modum nonnullae similitudines. De quibusdam animalibus aut aliis, quae in scripturis sacris traduntur, de quibus aut seculares literae, aut hominum fama aliter tradit: veritas tamen est in sacris Literis. August. in Psal. 66.

EXPLICATIO. Si enim aliter tradatur alibi quam in sacris Literis, non moveamur: quia non sine causa hoc


3724. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 867 | Paragraph | SubSect | Section]

victus, et tamen inde similitudinem dedit. De rebus ergo non laudandis traduntur secundum quendam modum nonnullae similitudines. De quibusdam animalibus aut aliis, quae in scripturis sacris traduntur, de quibus aut seculares literae, aut hominum fama aliter tradit: veritas tamen est in sacris Literis. August. in Psal. 66.

EXPLICATIO. Si enim aliter tradatur alibi quam in sacris Literis, non moveamur: quia non sine causa hoc dixerant Scripturae sanctae. Nos, quicquid illud significat, faciamus: et quam sit illud verum, non


3725. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 867 | Paragraph | SubSect | Section]

De quibusdam animalibus aut aliis, quae in scripturis sacris traduntur, de quibus aut seculares literae, aut hominum fama aliter tradit: veritas tamen est in sacris Literis. August. in Psal. 66.

EXPLICATIO. Si enim aliter tradatur alibi quam in sacris Literis, non moveamur: quia non sine causa hoc dixerant Scripturae sanctae. Nos, quicquid illud significat, faciamus: et quam sit illud verum, non laboremus. Et si quae tibi similitudines datae fuerint, si inveneris in Scripturis, crede: si non inveneris dici nisi fama, nec valde credas. Res


3726. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 867 | Paragraph | SubSect | Section]

significat, faciamus: et quam sit illud verum, non laboremus. Et si quae tibi similitudines datae fuerint, si inveneris in Scripturis, crede: si non inveneris dici nisi fama, nec valde credas. Res ipsa forte ita est forte non est, ita. Tu profice tibi: valeat ad salutem similitudo. Sacra scriptura de omnibus virtutibus et vitiis exempla habet, et contra omnia vitia remedea. Chrysostomus in actibus Apostolorum, Homilia 29.

EXPLICATIO. Explanatione haec regula non indiget, quia longissima esset, idque passim occurrit legentibus. Nicolaus


3727. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 867 | Paragraph | SubSect | Section]

Chrysostomus in actibus Apostolorum, Homilia 29.

EXPLICATIO. Explanatione haec regula non indiget, quia longissima esset, idque passim occurrit legentibus. Nicolaus praeterea Hanapus, Hierosolymitanus patriarcha, plurima ad hanc rem pertinentia collegit ex sacris Literis. Historia plurimum iuvat ad sacrarum Literarum intelligentiam. August. 2 de doctrina Christiana, capitulo vigesimooctavo. EXPLANATIO. Quicquid de ordine temporum transactorum indicat ea quae appellatur historia, plurimum nos adiuvat ad sanctos libros


3728. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 867 | Paragraph | SubSect | Section]

EXPLICATIO. Explanatione haec regula non indiget, quia longissima esset, idque passim occurrit legentibus. Nicolaus praeterea Hanapus, Hierosolymitanus patriarcha, plurima ad hanc rem pertinentia collegit ex sacris Literis. Historia plurimum iuvat ad sacrarum Literarum intelligentiam. August. 2 de doctrina Christiana, capitulo vigesimooctavo. EXPLANATIO. Quicquid de ordine temporum transactorum indicat ea quae appellatur historia, plurimum nos adiuvat ad sanctos libros intelligendos, etiamsi praeter Ecclesiam puerili


3729. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 867 | Paragraph | SubSect | Section]

qui hoc annunciabant: nec fides eorum, qui hoc credebant. Sed ista falsa verissime connectebantur illi sententiae, qua dicebatur, non esse resurrectionem mortuorum. Istis autem falsis repudiatis, quoniam vera erant, si mortui non resurgunt, consequens erit resurrectio mortuorum. In sacris Literis nihilest, quod non ingentem thesaurum contineat, modo scrutatorem habeat. Ideo in sacris Literis nihil contemnatur, aut obiter praetereatur, etiamsi nomina recenseantur. Chrysostomus Homilia 21, et 24, super Genesim. EXPLANATIO. Ego omnes vos obsecro, ne


3730. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 867 | Paragraph | SubSect | Section]

illi sententiae, qua dicebatur, non esse resurrectionem mortuorum. Istis autem falsis repudiatis, quoniam vera erant, si mortui non resurgunt, consequens erit resurrectio mortuorum. In sacris Literis nihilest, quod non ingentem thesaurum contineat, modo scrutatorem habeat. Ideo in sacris Literis nihil contemnatur, aut obiter praetereatur, etiamsi nomina recenseantur. Chrysostomus Homilia 21, et 24, super Genesim. EXPLANATIO. Ego omnes vos obsecro, ne simpliciter ea quae in Scripturis sacris continua sunt, transeatis. Nihil enim hic scriptum est, quod


3731. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 867 | Paragraph | SubSect | Section]

non ingentem thesaurum contineat, modo scrutatorem habeat. Ideo in sacris Literis nihil contemnatur, aut obiter praetereatur, etiamsi nomina recenseantur. Chrysostomus Homilia 21, et 24, super Genesim. EXPLANATIO. Ego omnes vos obsecro, ne simpliciter ea quae in Scripturis sacris continua sunt, transeatis. Nihil enim hic scriptum est, quod non multas sensuum habeat divitias: quandoquidem divino Spiritu afflati prophetae locuti sunt. Ideo uti a Spiritu scripta, ingentem in se continent thesaurum. Nec enim vel syllabi vel articulus est in sacris Literis, in cuius


3732. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 867 | Paragraph | SubSect | Section]

ea quae in Scripturis sacris continua sunt, transeatis. Nihil enim hic scriptum est, quod non multas sensuum habeat divitias: quandoquidem divino Spiritu afflati prophetae locuti sunt. Ideo uti a Spiritu scripta, ingentem in se continent thesaurum. Nec enim vel syllabi vel articulus est in sacris Literis, in cuius profundo non sit grandis quispiam thesaurus. Proinde nobis opus est, divina gratia ducamur. Et Spiritu sancto illustrati, eloquia divina adeamus. Neque opus habet divina Scriptura


3733. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 868 | Paragraph | SubSect | Section]

est, divina gratia ducamur. Et Spiritu sancto illustrati, eloquia divina adeamus. Neque opus habet divina Scriptura hominum sapientia, ut intelligatur: sed revelatione Spiritus, ut hausto inde vero sensu, magnum nobis hinc lucrum accrescat. Sacra scriptura cohaeret sibi tota. Chrysost. in Marc. Homil. 4.

EXPLICATIO. Quia ab uno spiritu copulata est, et quasi una catenula est, atque ut circulus in circulum innectitur: et quicquid aliud sumpseris, aliud late pendet. Sacrae scripturae mens


3734. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 868 | Paragraph | SubSect | Section]

accrescat. Sacra scriptura cohaeret sibi tota. Chrysost. in Marc. Homil. 4.

EXPLICATIO. Quia ab uno spiritu copulata est, et quasi una catenula est, atque ut circulus in circulum innectitur: et quicquid aliud sumpseris, aliud late pendet. Sacrae scripturae mens est ubique in superficie illius. Chrysost. in Genes. Homil. 4.

EXPLICATIO. Divinorum eloquiorum natura in paucis verbis multas sententiarum affert divitias, et ineffabilem diligenter scrutari volentibus thesaurum largitur. Nam et Christus


3735. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 868 | Paragraph | SubSect | Section]

cognoscendum divina eloquia habere, non permittit nos ulla re indigere: sed statim illustrat mentem nostram, et suum fulgorem largitur, et pro sapientia illa sua mira industria omnem veram doctrinam animae nostrae inserit. Una eademque res multis et variis similitudinibus insinuatur in sacris Literis, ut varietur ipse dicendi modus propter fastidium. August. in Psal. 8.

EXPLICATIO. Ecclesia et sagena et area dicitur in Evangelio, et vinea, et in Psalmis torcular, et his multa similia. In area sive torculari nihil aliud agitur,


3736. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 868 | Paragraph | SubSect | Section]

liceat. Qui non credunt divinis Literis, nullam poterunt invenire rationem, unde falsas esse convincent. August. 8. de Genes. ad literam, cap. 1.

EXPLICATIO. Experientia perpetua hoc comprobavit. Cumque Deo authore prodita sit sacra Scriptura, et Deus ipsa sit incommutabilis veritas: qui fieri potest, ut humana ratione labefactetur? Quod si quorundam philosophorum doctrina divinis Literis contradicat, ut quod Aristoteles mundum non incoepisse dixit quis non videat, quam frivolis argumentis id agat? Divinarum


3737. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 868 | Paragraph | SubSect | Section]

ut aquae, quarum natura gravior est omnibus elementis, praeter terram, super caelos collocari potuerint, in utramque partem multa adducentibus. Nobis autem sine dubitatione credendum est, eas super caelos collocari, quales illae sint. De hac re in voce Firmamenti dixi. Si qua contraria sacris Literis in Gentilium libris inveniantur, falsissima sunt. Augustinus.

EXPLICATIO. Solus Deus est verax, omnis vero homo mendax. Ipsimet philosophi sese invicem insinitorum erratorum convincunt. Quod divinarum Literarum auctoritate traditur,


3738. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 868 | Paragraph | SubSect | Section]

dico: hic enim erat, qui mentem illius gerebat) enim Angelis e caelo descendentibus praeponit Scripturas, idque valde congruenter. si quidem Angea, quamlibet magni, tamen servi sunt et ministri. Caeterum omnes Scripturae non a servis, sed ab universorum Domino Deo venerunt ad nos. In sacris Literis nil est supervacuum. Chrysostomus de verbis Esaiae, Vidi Dominum, etc. Homilia secunda.

EXPLICATIO. Sunt homines quidam, qui postea quam sacros Libros in


3739. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 869 | Paragraph | SubSect | Section]

nos. In sacris Literis nil est supervacuum. Chrysostomus de verbis Esaiae, Vidi Dominum, etc. Homilia secunda.

EXPLICATIO. Sunt homines quidam, qui postea quam sacros Libros in manus sumpserunt, deinde repererunt vel annorum numerum, vel nomina recensionum: ilico praetercurrunt, et incusantibus respondent: Nomina tantum sunt, neque quicquam habent utilitatis. Quid ais? Deus loquitur, et tu audes dicere, Nulla est dictorum utilitas? Hieronymus in


3740. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 869 | Paragraph | SubSect | Section]

Nomina tantum sunt, neque quicquam habent utilitatis. Quid ais? Deus loquitur, et tu audes dicere, Nulla est dictorum utilitas? Hieronymus in cap. 3. epist. ad Ephes. Singuli, inquit, sermones, syllabae, apices et puncta, in divinis Scripturis plena sunt se nsibus. Sacrae scripturae locus quilibet, si diligenter excutiatur, ingentem doctrinae materiam potesti suppeditare. Origenes in Exod. Homil. 1. Unde divina eloquia tanto quisque altius intelligu, quanto altius in ea intendit. Gregorius super Ezech. Homil. 7.

EXPLICATIO.


3741. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 869 | Paragraph | SubSect | Section]

velit celare quod verum est: non tamen omnis qui vult quod verum est celare, mentitur. Neque enim mentitus est Dominus, ubi ait: Multa habeo vobis dicere, sed non potestis illa portare modo. Vera tacuit, non falsa locutus est. Quibus veris audiendis eos minus idoneos iudicavit. Mos est sacrae Scripturae, futurorum veritatem in typis praemittere. Hieronymus super Danielem, capite 10.

EXPLICATIO. De Domino salvatore in septuagesimoprimo Psalmo dicitur, qui praenotatur Salomonis: et omnia quae de eo dicuntur, Salomoni non valent convenire.


3742. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 869 | Paragraph | SubSect | Section]

sunt in ipso omnes tribus terrae: neque omnes gentes magnificaverunt eum. Ex parte autem et quasi in umbra et imagine veritatis in Salomone praemissa sunt, ut in Domino salvatore perfectius implerentur. Salomonem igitur et caeteros sanctos in typum adventus sui praemisit. Apertis sacrarum Literarum testimoniis, probandum est, quod credi volumus: et adversus Ecclesiae hostes illis utendum. Augustinus contra epistolam Petiliani Donatistae de unitate Ecclesiae, capite decimonono.

EXPLICATIO. Ambigua testimonia non minus adversariorum quam


3743. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 869 | Paragraph | SubSect | Section]

Doceamus scripturas Canonicas aperte aliquid dixisse, et vicimus. Unde quidam haeretici irrisi sunt, quod testimoniis Scripturarum non satis ad suam causam aptis usi fuerint. Mystica quae sunt, operta sunt, figurata sunt. Aliquid manifestum, quod interprete non egeat, flagitatur. Sacra scriptura ea tradit, quae ad animarum extructionem nostrarum commodumque spectant. Ea autem quorum pondus ferre non valemus, silentio occultavit. Basilius Hexam. congressione 9. et Damascenus lib. 1. Orthodoxae fidei, cap. 1.

EXPLICATIO.


3744. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 869 | Paragraph | SubSect | Section]

Orthodoxae fidei, cap. 1.

EXPLICATIO. Infinita proculdubio sunt mysteria Dei, quae non est fas, utile, aut etiam possibile nos homines nosse. Quare vetat Paulus sapere supra id quod scriptum est, sed tantum ad sobrietatem. In Scriptura sacra quaedam cum non sint, dicuntur tamen: alia cum sint, non dicuntur: alia neque sunt, neque dicuntur: alia denique et sunt, et dicuntur. Gregor. Nazianz. lib. 5. Theologiae.

EXPLICATIO. Horum exempla sunt, Deus cum affectibus non sit obnoxius, sacra tamen


3745. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 869 | Paragraph | SubSect | Section]

In Scriptura sacra quaedam cum non sint, dicuntur tamen: alia cum sint, non dicuntur: alia neque sunt, neque dicuntur: alia denique et sunt, et dicuntur. Gregor. Nazianz. lib. 5. Theologiae.

EXPLICATIO. Horum exempla sunt, Deus cum affectibus non sit obnoxius, sacra tamen Scriptura irasci illum, dormire, sedere, ambulare dicit. Ergo totum hoc genus cum non sit, affingitur ei. Nam pro nostro captu nostra nomina ad res divinas traduximus. Quaedam cum sint, non dicuntur, sed colliguntur. Quaedam nec sunt, nec dicuntur: ut Deum esse malum. Quaedam et sunt et


3746. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 869 | Paragraph | SubSect | Section]

hoc genus cum non sit, affingitur ei. Nam pro nostro captu nostra nomina ad res divinas traduximus. Quaedam cum sint, non dicuntur, sed colliguntur. Quaedam nec sunt, nec dicuntur: ut Deum esse malum. Quaedam et sunt et dicuntur: ut Deum esse, et esse misericordem. Non omnium librorum sacrae Scripturae tractatio omnibus aetatibus permittitur apud Hibraeos. Gregorius Nazianzenus in Apologia: et Hieronymus in Prooemio Commentariorum in Ezechielem. EXPLICATIO. Hebraeorum


3747. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 870 | Paragraph | SubSect | Section]

omnes omnia, et idcirco laedi eos potius,quam iuvari, si nondum capaces, ea quae sunt profundiora cognoverint. Sed caetera quidem omnia, quorum etiam historica narratio improbabilis non est, a puero statim discunt. Eas vero scripturas, quae vili indumento literae preciosa intrinsecus contegunt Sacramenta, nulli ante vigesimum quintum annum discere, aut etiam scire committitur. Quod scilicet sit hoc velut munus quoddam propositum virtutis his, in quibus ad illud aetatis et vita probabilis, et ornatus morum, et intelligentiae capacitas apparebit: qui utique iam valeant bene et confidenter


3748. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 870 | Paragraph | SubSect | Section]

ministerii, id est, tricesimum annum impleverit, nec principia Geneseos, nec Cantica canticorum, nec Ezechielis exordium et finem legere permittitur, ut ad perfectam scientiam et mysticos intellectus plenum humanae naturae tempus accedat. Quosdam libros Ecclesia in Canonem librorum sacrorum non recipit: eos tamen qui eorum librorum auctores dicuntur, vener antur. August. 18. de Civit. Dei, cap. 38.

EXPLICATIO. Ante illud grande diluvium noster utique Noe patriarcha, quem prophetam non quoque immerito dixerim. Siquidem ipsa


3749. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 870 | Paragraph | SubSect | Section]

Apostolorum, ab haereticis proferuntur. Sed ea castitas Canonis non recipit: non quod eorum hominum qui Deo placuerunt, reprobetur authoritas: sed quod ista esse non credantur ipsorum. Nec mirum debet videri, quod suspecta habentur, quae sub tantae antiquitatis nomine proferuntur. Sacra scriptura quosdam libros citat, qui tamen non inveniuntur in Canone: cuius rei causa non liquido constat. August. 18, de Civit. Dei, cap. 18.

EXPLICATIO. In ipsa historia regum Iudae et regum Israel, quaeres gestas continet, de quibus eidem


3750. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 870 | Paragraph | SubSect | Section]

illud tantummodo quo eventura erant, tempus notavit, dicens: In diebus illis. Non enim quasi continuo haec secutura monstraret, His posuit: sed Illis, inquit, diebus, in quibus certe ista contingerent. Vide regulam de vocibus metas significantibus. Significatio Scripturae sacrae, quae non videntur necessaria, indaganda est solertilectori. Augustinus contra Faustum, lib. 2.

EXPLICATIO. Si quis nostrum, qui Hebraeas literas ignoramus, id est, ipsos vocum characteres, videret eas in pariete conscriptas honorato aliquo loco: quis


3751. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 871 | Paragraph | SubSect | Section]

Dominus universis, et miserationes eius super omnia opera illius. Et paulo post: Sustentat Dominus omnes qui corruunt, et erigit omnes elisos. Cumque praemisisset, Custodit Dominus omnes diligentes se, ne negligentem faceret auditorem: intulit, Et omnes peccatores disperdet. Norma est sacrarum Literarum, ut deficientibus viris sanctis, mulieres in virorum laudentur op probria. Hier adversus Iovinianum lib. 1. sic fit in historia Iudith, Abigail, Deborae, et Cananeae. Quomodo in his nostris literis non potest quis ad legenda verba texendaque procedere, nisi prius ab


3752. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 871 | Paragraph | SubSect | Section]

non valemus ea quae maior a sunt, nosse, nisi ab Ethica in ipsis habuerimus exordium. Hieron in Prooemio Lament. Hierem.

EXPLICATIO. Sic. n. propheta ait: A mandatis tuis intellexi. Videlicet, post opera coepit habere scientiam secretorum. Mos est sacri eloquii, ut ipsi qui scribunt, sic de se in illo quasi de aliis loquantur. Gregor an Praefatione in Iob, cap. 2.

EXPLICATIO. Moyses enim de se ait: Erat Moyses mitissimus super omnes homines, qui morabantur in terra. Hinc Iohannes dicit: Hic


3753. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 871 | Paragraph | SubSect | Section]

homines, qui morabantur in terra. Hinc Iohannes dicit: Hic est discipulus ille, quem diligebat Iesus. Hinc Lucas ait: Quod cum ambularent duo ex discipulis in via, Cleophas, et alius. Quem profecto alium, dum tam studiose tacuit, ut quidam dicunt, nisi seipsum fuisse monstravit. Scriptores igitur sacri eloquii, quia impulsu sancti Spiritus agitantur, sic de se in illo testimonium quasi de aliis proferunt. Spiritus ergo sanctus per Moysen locutus est de Moyse. Paulus quoque, quia non de seipso loqueretur, insinuat, dicens: An experimentum quantis eius qui in me loquitur Christus?


3754. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 871 | Paragraph | SubSect | Section]

Spiritus agitantur, sic de se in illo testimonium quasi de aliis proferunt. Spiritus ergo sanctus per Moysen locutus est de Moyse. Paulus quoque, quia non de seipso loqueretur, insinuat, dicens: An experimentum quantis eius qui in me loquitur Christus? Feminarum res gestae scriptae in sacris codicibus non sunt, exceptis illis, quae tanta fecerunt, ut absque illarum commemoratione non potuerint conscribi memorabilia gesta virorum. Ruper. abb. in Michaeae cap. 7.

EXPLICATIO. Idcirco quae Iezabel et Athalia filia eius gesserunt mala


3755. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 871 | Paragraph | SubSect | Section]

non agunt festivitatem in die natalis sui, sed et Sancto spiritu repleti execrantur hunc diem. Origenes in Levit. Hom. 8. et Hieron. in Matth. cap. 14.

EXPLICATIO. Contrarium reperies in ablactatione Isaaci. Interrogationes quaedam in sacris Literis, quae negationem inferre videntur, non sunt negative intelligendae. Ambrosius de poenit. lib. 1. cap. 8.

EXPLICATIO. Scriptum est: Si peccaverit homo in hominem, orabunt pro eo ad Dominum: si autem in Dominum peccaverit homo, quis


3756. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 871 | Paragraph | SubSect | Section]

probatus habitabit. Nec hoc dicit, quod nemo requiescat, sed requiescat electus, ut scias hoc esse verum quod non multo post in Psal. 23 ait: Quis ascendet in montem Domini, aut quis stabit in monte sancto eius? Vide caput de interrogatione et responsione. Libri quidam sacrae Scripturae sui autoris nomen habent, quidam non habent. Chrysost. in epist. ad Rom. Homil. 1.

EXPLICATIO. Moyses libris quinque a se scriptis nusquam nomen suum addidit, neque qui illum subsecuti, quae post illum gesta sunt, scripsere. Sed neque Matthaeus


3757. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 872 | Paragraph | SubSect | Section]

audito eius nomine sermoni aditum occluderent, illorum audientiam occultanda nominis sui declaratione artificiose captaret. Quod si prophetae nomina sua apposuere, et Salomon, id vobis investigandum relinquo: qua de causa alii quidem apposuere, alii autem non apposuere. Scriptura sacra hanc habet consuetudinem, ut omnes reges veteris Testamenti mortuos referat. et sepultos, praeter Ioachim filium Iosiae. Hieron. in Hierem. cap. 22.

EXPLICATIO. Ioachim Iosiae filium Nechao Pharao rex Aegypti constituit regem Iudae pro Ioachaz


3758. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 872 | Paragraph | SubSect | Section]

et Moabitarum, Hebraea narrat historia. Unde et in Malachim mortuus scribitur, et sepultus tacetur. Pulchre autem sepultura asini dicit Esaias sepeliendum, ut aliis verbis significet insepultum: hoc est, a bestiis avibusque lacerandum. Haec est enim asini sepultura. Tota Scriptura sacra unus liber dicitur, quia uno spiritu scripta est. Hieron. in Esa. 29. et hic liber sacrae Scripturae intus scriptus est per allegoriam, foris per historiam. Gregor. super Ezechielem, Homilia nona.

EXPLICATIO. De hoc uno libro Ezechiel mystico sermone


3759. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 872 | Paragraph | SubSect | Section]

tacetur. Pulchre autem sepultura asini dicit Esaias sepeliendum, ut aliis verbis significet insepultum: hoc est, a bestiis avibusque lacerandum. Haec est enim asini sepultura. Tota Scriptura sacra unus liber dicitur, quia uno spiritu scripta est. Hieron. in Esa. 29. et hic liber sacrae Scripturae intus scriptus est per allegoriam, foris per historiam. Gregor. super Ezechielem, Homilia nona.

EXPLICATIO. De hoc uno libro Ezechiel mystico sermone testatur, quod scriptus fuerit intus et foris in spiritu, et in litera. De quo et Salvator


3760. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 872 | Paragraph | SubSect | Section]

de quorum fide ac pietate gaudebunt. Quae tristitia laudabilis est, quia venit ex dilectione, quam Spiritus sanctus infundit. Propterea ipse spiritus dicitur contristari ab eis quisic agunt, ut eorum factis contristentur: sancti non ob aliud, nisi quia Spiritum sanctum habent. Deus in sacra Scriptura aliquando nuncupative, aliquando essentialiter dicitur. Gregor. super Ezech. Homil. 8.

EXPLICATIO. Nuncupative enim dicitur, sicut scriptum est: Ecce constituite Deum Pharaonis. Et sicut Moyses ait: Siquis hoc vel illud fecerit, applica illum ad


3761. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 873 | Paragraph | SubSect | Section]

Deus. Christus autem Deus super omnia, quia naturaliter Deus. Non est consuetudo Scripturarum sanctarum, ut mulierum in generationibus ordo texatur. Hieron. in Matth cap. 1. Sic in omnibus gentibus genealogia tanium per masculos ducitur. Amari prius a nobis sacra Scriptura debet quam disci. Unde a multis, quia aut oderunt, aut non amant, non intelligitur. August. de utilitate credendi, cap. 6.

EXPLICATIO. Volenti nihil est difficile, et Deus contemptores suorum mysteriorum contemnit. Quando


3762. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 873 | Paragraph | SubSect | Section]

debet quam disci. Unde a multis, quia aut oderunt, aut non amant, non intelligitur. August. de utilitate credendi, cap. 6.

EXPLICATIO. Volenti nihil est difficile, et Deus contemptores suorum mysteriorum contemnit. Quando rectus sensus sacrae Scripturae alium exitum non potest invenire, nisi additione aliqua, addendum aliquid est, ut intelligatur. August. 14 de civit. Dei, cap. 8.

EXPLICATIO. In Evangelio scriptum est: Quaecunque vultis ut faciant vobis homines, haec et vos facite


3763. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 873 | Paragraph | SubSect | Section]

dixit, Vultis, iam voluit intelligi bona. Non enim ait, Cupitis, sed Vultis. Non tamen semper his proprietatibus locutio nostra frenanda est, sed interdum his utendum est. Hieron. de optimo genere interpretandi. Nec solum interpretes alii, sed etiam Septuaginta et Evangelistae et apostoli idem in sacris voluminibus fecerunt. Legimus in Marco dicentem Dominum, Tabita cumi: statim subiectum est, quod interpretatur, Puella tibi dico, surge. Sed ut ἐμφατικώτερον faceret, et sensum vocantis atque impetrantis exprimeret, addidit, Tibi dico.


3764. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 873 | Paragraph | SubSect | Section]

et quodammodo religentur. Nusquam in tota veteris Testamenti serie reperimus angelos, qui tam sedulo patribus apparuerunt, cum luce apparuisse, nisi ea nocte, qua Christus natus est. Beda in Homilia super Evangelium, Pastores loquebantur. Hanc habet consuetudinem scriptura Sacra, ut omnes Psalmi, qui cuius sint titulum non habent, his deputentur, quorum in prioribus Psalmis nomina continentur. Hieron. in explanatione Psalmi 99, ad Cyprianum presbyterum: et in praefatione in Malachiam prophetam. Vel dic innominatos Davidis esse, qui generalis Psalmorum author est.


3765. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 874 | Paragraph | SubSect | Section]

Hieronym. in quaestion. in Genes.

EXPLICATIO. Id Ismael exemplo probatur, qui cum esset decem et octo annis maior, cum eiectus est de domo Abrahae cum matre Agar, puer seu infans appellatur. Omnes pro multis, et multi pro omnibus frequenter in sacris Literis ponuntur. Augustin. contra Iulianum Pelagianum libro 6, cap. 12.

EXPLICATIO. Dominus ad Abraham loquitur: Patrem multarum gentium posui te. Est autem sanus intellectus, ideo sic locutam Scripturam, quia possunt esse aliqua omnia, quae


3766. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 874 | Paragraph | SubSect | Section]

exceptis, sed eosdem multos omnes oportet intelligi: non quia omnes homines iustificantur in Christo. Sicut possumus dicere in aliquam domum intrare omnes per ianuam, non quia omnes homines intrant in eandem domum, sed quia nemo intrat nisi per illam. Hieron. in 5 Comment. in Esaiam. Idioma est sacrae Scripturae, ut omnem terram illius significet provinciae, de qua sermo est. Quod quidam non intelligentes, ad totum terrarum orbem trahunt. Auditus, et auribus percipere, in scripturis sanctis non est iste qui ad aures sonat, sed qui corde percipitur. Hieron. in 2.


3767. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 874 | Paragraph | SubSect | Section]

loquitur ad uxores suas: Audite verba mea uxores Lamech, auribus percipite sermones meos: quia virum occidi in vulnus meum, et iuvenem in livore meo. Et Esaias: Audite caeli, et auribus percipe terra. Donec, seu Usque, dupliciter intelligitur in sanctis Literis. Saepe enim ex idiomate sacrae Scripturae certum tempus in eius assumptione significat, et saepe infinitum. Hier. adversus Helvid.

EXPLICATIO. De primo ubique occurrunt exempla: de secundo intelligendum est, quod dicitur: Ego sum, Ego sum et donec senescatis, ego sum. Nunquid postquam


3768. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 875 | Paragraph | SubSect | Section]

est Dominus, donec incipiant inimici esse sub pedibus eius: et postquam illi sub pedibus fuerint, regnare desistet? Cum utique tunc magis regnare incipiat, cum inimici coeperint esse sub pedibus. Mos est sacrarum Literarum, ut primogenitum non vocent eum quem fratres sequuntur: sed eum, qui primo natus sit. Hieron. adversus Helvidium, et in cap. 1. Matth.

EXPLICATIO. Omnis unigenitus est primogenitus: non omnis primogenitus est unigenitus:


3769. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 875 | Paragraph | SubSect | Section]

Dominus ad Aaron, quod aperit vulvam ab omni carne, quae offertur Domino ab homine usque ad pecus, tibi erunt: tantum modo praeciis redimant primogenita hominum, et primogenita equorum immundorum. Definivit sermo Dei, quid sit primogenitum: Omne, inquit, quod aperit vuluam. Sponsi in sacris Literis dicuntur viri, et sponsae uxores, etiamsi non concubuerint. Hieronym in Matth. capite primo.

EXPLICATIO. Nullum movere debet, quod apud Matthaeum legitur, Ne timeas accipere Mariam uxorem tuam. Exurgens autem Ioseph a somno, fecit sicut praecepit


3770. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 875 | Paragraph | SubSect | Section]

Ezechielis liber, et Danielis. et Evangelium saepe id ostendunt. Alioqui in plurali numero in contrarium legitur, ut in Psalmo: Filii hominum usque quo gravi corde? Et illud: Filii hominum, dentes eorum arma et sagittae, et lingua eorum gladius acutus. Lex multipliciter accipitur in sacris Literis. Hieronym. ad Algasiam, quaestiones.

EXPLICATIO. Dicitur Lex, quae per Moysen data est, secundum illud quod scriptum est ad Galatas: Quotquot enim ex operibus legis sunt. sub maledicto sunt. scriptum est enim, Maledictus omnis, qui non permanet in


3771. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 875 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei est, scribentis in corde humani generis, Quod tibi fieri nolueris, alteri ne feceris. Quis enim ignoret, homicidium, adulterium, furtum; et omnem concupiscentiam esse malam, ex eo, quod sibi eam nolit fieri? Si enim mala esse nesciret, nequaquam doleret sibi esse illata. Clamor in sacris Scripturis non magnae vocis emissio est, sed scientiae et dogmatum magnitudo, et cor compunctum. Hieron. in cap 4 Epist. ad Galat.

EXPLICATIO. In Exodo respondit Dominus ad Moysen: Quid clamas ad me? cum penitus Moysi vox nulla praecesserit:


3772. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 878 | Paragraph | SubSect | Section]

Hierusalem, secundum historiam contigerunt, et caelestis Hierusalem figurae fuerunt. Quod genus prophetiae ex utroque compactum atque commixtum in libris veteribus Canonicis, quibus rerum gestarum narrationes continentur, valet plurimum, multumque exercuit, et exercet in genia scrutantium Literas sacras: ut quod historice praedictum est, completum legitur in semine Abrahae secundum carnem, etiam in semine Abrahae secundum fidem, quod implendum allegorice significet, inquiratur in tantum, ut quibusdam visum sit, nihil esse in iisdem libris vel praenunciatum, vel effectum, vel non effectum,


3773. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 880 | Paragraph | SubSect | Section]

quidem lapide ipso insensibilior homo. Audi altare, audi: haec dicit Dominus. Atque illico altare scissum est, lapisque audivit, fractusque est lapis: et effudit libamen: quomodo non audit homo? Facit quoque illud tragicum pathos ad movenda lapidea hominum corda. Scriptura sacra cum dubitative loquitur, non secundum visionem Prophetae, cui certum est loquitur: sed secundum eos ipsos, qui monentur. August. in Psal. 2. et Gregorius super Ezech. Hom. 9.

EXPLICATIO. In Ezechiele, inquit Gregorius, ubi supra scriptum


3774. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 880 | Paragraph | SubSect | Section]

in Michaeae capite 3.

EXPLICATIO. Visio, ait Theophilactus, spectandam rem praebet: revelatio vero profundiora denudat, quam res ipsa sit visa. Non erit, ait Dominus, augurium in Iacob, neque divinatio in Israel. Visionis vero nomen passim in Prophetis et aliis Sacrae scripturae libris legimus. Divinatio namque prophetia mendax est. Ubicunque in sacris Literis legimus, ad illum, vel ad illum factum esse verbum Domini, magnam sonat beatitudinem. Rupertus super Oseae cap. 1.

EXPLICATIO. David


3775. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 880 | Paragraph | SubSect | Section]

spectandam rem praebet: revelatio vero profundiora denudat, quam res ipsa sit visa. Non erit, ait Dominus, augurium in Iacob, neque divinatio in Israel. Visionis vero nomen passim in Prophetis et aliis Sacrae scripturae libris legimus. Divinatio namque prophetia mendax est. Ubicunque in sacris Literis legimus, ad illum, vel ad illum factum esse verbum Domini, magnam sonat beatitudinem. Rupertus super Oseae cap. 1.

EXPLICATIO. David quippe dicit: Beatus homo, quem tu erudieris Domine. Suaviter enim, et magna cum deliciarum


3776. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 881 | Paragraph | SubSect | Section]

momenti ea res esset allatura. Quare Philemoni scribens ita loquitur: quem genui in vinculis meis. Sunt autem epistolae quas in vinculis scripsit, ad Ephesios, ad Philemonem, ad Timotheum, ad Philippens. ad Colossenses. Epistolarum Pauli ordo, et librorum Prophetarum alius est in sacra Scriptura, quam temporis, quo scriptae sunt. Chrysost. in epist. ad Rom. Homil. 1. EXPLANATIO. Videtur porro mihi epist. ad Galat. praecessisse epist. ad Rom. Quod si in Bibliis alium obtinet ordinem, mirum esse non debet. Siquidem et duodecim Prophetae, cum se inter se


3777. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 883 | Paragraph | SubSect | Section]

et in nostris codicibus non habentur, nequa quam statim ad Apocryphorum ineptias et deliramenta curramus: sed sciamus, scripta quidem ea esse in veteri Testamento, sed non ita ab Apostolis, ut sensum magis usurpatum, nec facile nisi a studiosis posse, ubi scripta sint, inveniri. Libri sacrae Scripturae cum honore sui cuiusque scriptoris legendi sunt. Augustin. 12 Confession. cap. 30 et 31. EXPLANATIO. Famulum tuum, Domine, scripturae huius dispensatorem, spiritu tuo plenum ita honoremus, ut hoc eum te revelante, cum haec scriberet, attendisse


3778. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 883 | Paragraph | SubSect | Section]

cum alius dixerit, Hoc sensit quod ego: et alius, lmo illud quod ego: religiosius me arbitror dicere, cur non utrumque potius, si utrumque verum est: et si quid tertium, et si quid quartum, et si quid omnino aliud verum in his verbis videat, cur non omnia illa vidisse credatur, per quem unus Deus sacras Literas vera et diversa visuris multorum sensibus temperavit? sensit enim Scriptor libri sacri in his verbis, atque cogitavit, cum ea scriberet, quicquid hic veri potuimus invenire, et quicquid nos non potuimus, aut nondum possumus, et tamen in eis inveniri potest. Solertissimus


3779. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 883 | Paragraph | SubSect | Section]

cur non utrumque potius, si utrumque verum est: et si quid tertium, et si quid quartum, et si quid omnino aliud verum in his verbis videat, cur non omnia illa vidisse credatur, per quem unus Deus sacras Literas vera et diversa visuris multorum sensibus temperavit? sensit enim Scriptor libri sacri in his verbis, atque cogitavit, cum ea scriberet, quicquid hic veri potuimus invenire, et quicquid nos non potuimus, aut nondum possumus, et tamen in eis inveniri potest. Solertissimus indagator Canonicarum scripturarum auctoritatem sequatur Catholicarum ecclesiarum quam plurium:


3780. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 884 | Paragraph | SubSect | Section]

autoritatis Ecclesiae tenent, si autem alias invenerit a pluribus, alias a gravioribus haberi, quanquam hoc inveniri vix possit, aequalis tamen auctoritatis eas habendas puto. Emendari si debeant sacrae Scripturae codices, vel emendandi sunt ex ea lingua, unde translate sunt: vel ex codicibus earum regionum, unde ipsa doctrina commeavit: vel si ibi quoque codices variarent, plures paucioribus, vetustiores recentioribus praeferentur. Augustin. 11 contra Faustum, cap. 2.


3781. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 884 | Paragraph | SubSect | Section]

prius debet invigilare solertia eorum, qui Scripturas divinas nosse desiderant, ut emendatis non emendati cedant, ex uno duntaxat interpretationis genere venientes. Hactenus recitavi plurimas Patrum sententias, partim ad commendationem, partim etiam ad illustrationem explicationemque sacrae Scripturae facientes: nunc operaeprecium fuerit, etiam divisionem quandam earundem, et partium quoque singularum definitionem, aut saltem circumscriptionem adiicere: ut ita quasi integra quaedam institutio recte cognoscendi sacra Biblia non solum de nostra scriptione, sed etiam ex ipsa


3782. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 884 | Paragraph | SubSect | Section]

ad commendationem, partim etiam ad illustrationem explicationemque sacrae Scripturae facientes: nunc operaeprecium fuerit, etiam divisionem quandam earundem, et partium quoque singularum definitionem, aut saltem circumscriptionem adiicere: ut ita quasi integra quaedam institutio recte cognoscendi sacra Biblia non solum de nostra scriptione, sed etiam ex ipsa patrum traditione praescriptioneque habeatur. Eam vero sacrarum Literarum partitionem, nusquam perinde plene in patrum scriptis habemus, ut in D. Iunilii opere, cui titulus est, De partibus divinae legis: quod hic, sublatis paucis


3783. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 884 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam divisionem quandam earundem, et partium quoque singularum definitionem, aut saltem circumscriptionem adiicere: ut ita quasi integra quaedam institutio recte cognoscendi sacra Biblia non solum de nostra scriptione, sed etiam ex ipsa patrum traditione praescriptioneque habeatur. Eam vero sacrarum Literarum partitionem, nusquam perinde plene in patrum scriptis habemus, ut in D. Iunilii opere, cui titulus est, De partibus divinae legis: quod hic, sublatis paucis quibusdam minus necessariis, integrum adiiciemus: ea tamen praemonitione aut quasi protestatione adiuncta, nos non omnia


3784. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 884 | Paragraph | SubSect | Section]

aut quasi protestatione adiuncta, nos non omnia eius tueri, ut rectissime dicta, aut litem nostram facere: sed fidem quidem penes authorem, iudicium vero penes lectorem relinquere. Sed iam ipsummet Iunilium audiamus. IUNILII EPISCOPI AFRICANI DE PARTIBUS SACRARUM LITERARUM LIBRI DUO: QUORUM PRIOR QUIDEM DE SERMONE AUT TRACTATIONE EARUM, POSTERIOR VERO DE MATERIA AGIT. Dividitur Scriptura in duas primarias partes: quarum una ad ipsam, ut ita dicam, superficiem dictionis proprie pertinet: altera in reb. ipsis est,


3785. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 884 | Paragraph | SubSect | Section]

est, quas nos Scriptura docet. Ad superficiem dictionis pertinent quinque: Species dictionis, Authoritas, Conscriptor, Modus, Ordo. Species dictionis tum ipsum stylum aut sermonem complectitur, tum genus scriptionis aut tractationis. De stylo aut filo sermonis sacrarum Literarum dicetur postea alia tractatione, quando quidem ea pars a [?:------ ] praetermissa est: nunc de tractationis aut scriptionis genere agamus. Sunt vero tractationis species quatuor: Historica, Prophetica, Proverbialis, simpliciter docens. Quinta hisce addi


3786. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 884 | Paragraph | SubSect | Section]

Quinta hisce addi posset, Deum celebrans: quae sola erga Deum directa est, cum hae quatuor a Deo ad homines tendant: sed hanc Iunilius sub aliis includens, separatim non nominavit. Historia est praeteritarum praesentiumve rerum narratio aut descriptio. Continetur autem sacra historia libris 23. Mosis 5. Iesu Nave 1. Iudicum 1. Ruth 1. Samuel. 2. Reg. 2. Par. 2. [?: ] 2. Iob 1. Ester 1. Evangeliorum quatuor, Actorum Apost. 1. Praeterea Hagiographa. In hisce tamen historicis libris etiam aliae tres tractationes reperiuntur, sed non


3787. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 884 | Paragraph | SubSect | Section]

docet, ut: Audi Israel, Dominus Deus tuus, Deus unus est. omnia tamen ista et similia, ut dixi, specie contexuntur historica. Praestat aut historia caeteris speciebus, quod ei caeterae subiacent, ut Iunilius dicit, ipsa nulli. Quod intelligo tum de eo quod historia est prima in sacris Literis, nempe quinque libri Mosis: tum etiam, quia ex historiis prophetiae deducuntur, aut etiam in illis implentur, seu verificantur, non autem contra evenit. In hoc vero cum simplici docendi ratione convenit, quod utraque videtur esse plana, et intellectu facilis, cum reliquae sint crebro


3788. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 886 | Paragraph | SubSect | Section]

sunt soluta oratione comprehensa. Caeterum Metrici illi libri, dum ad nos aliis linguis transferuntur, metra quidem sua amittunt, vestigia tamem quaedam sua notasque carminum retinent. Series librorum sacrorum supra ostensa est, ut eam hic repeti non attineat. Veteris autem simul et Novi proprietatem sic Iunilius exponit: Veteris Testamenti intentio est, Novum figuris praedictionibusque monstrare: Novi vero, ad aeternae beatitudinis gloriam mentes humanas accendere.


3789. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 886 | Paragraph | SubSect | Section]

Veteris autem simul et Novi proprietatem sic Iunilius exponit: Veteris Testamenti intentio est, Novum figuris praedictionibusque monstrare: Novi vero, ad aeternae beatitudinis gloriam mentes humanas accendere. IUNILII LIBER SECUNDUS DE MATERIA SACRARUM LITERARUM.
INDEX CAPITUM. Quot rationibus Scriptura de Deo loquatur. Cap. 1. De significationibus divinae essentiae. Cap. 2. De significationibus Trinitatis. Cap. 3.


3790. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 886 | Paragraph | SubSect | Section]

libri religionis Catholicae asserantur. Cap. 38. Ubi sit fides religionis necessaria. Cap. 39. Quoniam satis dictum est de iis quae ad ipsam superficiem Scripturae proprie pertinent, nunc agetur de rebus ipsis, quas nos sacra Scriptura docet. Visum vero mihi est, non habita ratione veteris partitionis, nec vel brevitatis primi libri, vel prolixitatis secundi, totam hanc partem operis uno libro concludere: quando quidem res aut subiectum, de quo disseritur, idem est, et a praecedentibus plane diversum.


3791. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 886 | Paragraph | SubSect | Section]

est, non habita ratione veteris partitionis, nec vel brevitatis primi libri, vel prolixitatis secundi, totam hanc partem operis uno libro concludere: quando quidem res aut subiectum, de quo disseritur, idem est, et a praecedentibus plane diversum. Sunt ergo tria quaedam in genere, quae sacrae Literae genus humanum docent. Nam 1 aut de Deo, 2 aut de praesenti seculo, 3 aut denique de futuro disserunt. Quot rationibus Scriptura de Deo loquatur. Cap. 1. Quatuor significationibus Scriptura de Deo loquitur. 1 Aut enim essentiam


3792. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 891 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

respiciant. Gentium fides, pro spe vitae aeternae religionem sequitur Christianam. Nam Christus ipse dominus toto doctrinae suae remedio, actuumque miraculis, nec non resurrectione atque ascensione, futuram vitam docuit, promisit, approbavit, indulsit. Iam caeteras acceptationes quis pro Domino sacramentisque ignorat effectas? Ipse Abraham, Isaac, lacob promittitur salutem gentibus collaturus: propter eum Abrahae semen a caeteris gentibus segregatur: propter ipsum Iudae tribus et benedictione praecellit, et in captivitatem ultima ducitur, et prima salvatur: quia ex ipsa Dominus carnem


3793. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 896 | Paragraph | Section]

bona opera, in praedicto Petri loco. DE PARTIBUS ORATIONIS, TRACTATUS III. PRAEFATIO. Cognito compendio de ratione discendi literas Sacras, perlectisque patrum Regulis: reliquum est, ut iam quasi meum quoddam opus huius Secundae Partis texam. Primum igitur dicam de variis Hebraismis secundum partes Orationis: deinde secundum Tropos ac Schemata: postea secundum quasdam latius vagantes materias aut Regulas: postremo, et de


3794. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 897 | Paragraph | SubSect | Section]

4 Cognomen solent Hebraei plerunque addito nomine patris, aut etiam aut exprimere. Aliquando tamen etiam loci, aut tribus, aut familiae addunt, sicut et Graeci: ut David filius Isai Bethlehemitae, aut Ephratei, de tribu Iuda. Sic et Graeci personas circumscribunt. 5 Multa sunt in Sacris literis nomina Dei, sed pleraque omnia et ad homines perspicientia, seu declarantia, qualem se Deus agnosci haberique ab hominibus velit. Sic dicitur El robustus, Sadai sufficientia, aut (sicut ipsemet declarat Abraamo) merces copiosa valde, Adonai Dominus, Nezah victor ac triumphator,


3795. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 898 | Paragraph | SubSect | Section]

subintelligitur adiectivum. Psal. 34, Quis vir ille qui vult vitam, et diligit dies: subintellige vitam longaevam, et dies bonos. ut habet vulgata et 70. 4 Nomen conveniens saepe in verbo inclusum videtur, aut subintelligendum est. Psal. 50, Qui sacrificat laudem, ille honorabit me: id est sacrificium laudis. Psal. 13, Ne dormiam mortis, scilicet dormitionem aut somnum. Matth. 20, Isti ultimi una hora fecerunt, scilicet opus. Act. 9, Surge et sterne tibi, scilicet lectum. mox sequenti: Esuriit Petrus, et voluit gustare,


3796. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 898 | Paragraph | SubSect | Section]

34, Quis vir ille qui vult vitam, et diligit dies: subintellige vitam longaevam, et dies bonos. ut habet vulgata et 70. 4 Nomen conveniens saepe in verbo inclusum videtur, aut subintelligendum est. Psal. 50, Qui sacrificat laudem, ille honorabit me: id est sacrificium laudis. Psal. 13, Ne dormiam mortis, scilicet dormitionem aut somnum. Matth. 20, Isti ultimi una hora fecerunt, scilicet opus. Act. 9, Surge et sterne tibi, scilicet lectum. mox sequenti: Esuriit Petrus, et voluit gustare, subaudi panem aut cibum. 5 Nomen


3797. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 899 | Paragraph | SubSect | Section]

aut etiam aliter suo substantivo alligantur, ut in constructione Nominum dicam. 22 Aristoteles videtur voce Epitheti etiam appositiones et periphrases amplecti, sed nos tantum ea nunc vocabimus Epitheta, quae vel sunt adiectiva, vel in adiectiva facile resolvi possunt. Sumuntur vero in Sacris pene poetica quadam licentia, non tantum a causa efficiente aut finali, a materia aut forma, sed etiam ab effectibus: sicut poetae dicunt, Pallidam mortem, caligantes fenestras, caecam et silentem lunam, et lucos silentes. et omnino ab omnigenis circumstantiis. Rapina alicuius dicitur active


3798. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 899 | Paragraph | SubSect | Section]

cum consolationes, dicitur clemens aut misericors, propitius, fidelis aut verax, et aliis huius generis qualitatibus ornatus nobis monstratur. 27 Quare praecipitur a Grammaticis et Rhetoribus, ut tantum ad rem scopumque praesentem facientia Epitheta unoquoque loco ponantur. Quod sacrae Literae diligenter observant. Accusant vero quidam Homerum, hanc praeceptionem non observantem: ut qui Achillem etiam in culinariis rebus versantem, celeri pedem nominet. Contra Vergilium laudant, qui in hoc non peccet. Verum non est nostri instituti prolixius de Epithetis disserere: tantum


3799. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 899 | Paragraph | SubSect | Section]

quidam Homerum, hanc praeceptionem non observantem: ut qui Achillem etiam in culinariis rebus versantem, celeri pedem nominet. Contra Vergilium laudant, qui in hoc non peccet. Verum non est nostri instituti prolixius de Epithetis disserere: tantum igitur monemus ea, quae in hoc genere ad solas sacras Literas pertinent. 28 Aliquando videri queant ociose ferme, Poetarum more, Epitheta cumulare, praesertim in genitivo posita. Ut, Aves caeli, pisces maris, pecora campi, ferae sylvae, etc. Credo id eos facere, ut rem tanto magis inculcent animoque infigant, aut etiam


3800. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 901 | Paragraph | SubSect | Section]

porro Aegyptum. Gen. 32, In baculo meo transivi Iordanem hunc, et nunca factus sum in duas turmas. Num. 30, Sic loquitur frater tuus Israel. Exod. 34, sic Dominus cum Mose loquitur de praeceptis suis, tanquam is sit totus populus. Atque haec est causa, quare posteri nomine suorum maiorum in sacris Literis notentur: ut Iacob, Israel, Iuda, et sic Latini: Hunc vobis exedendum propino. et: Ubi gustarit de sene, i. de eius reb. aut opulentia. 52 Nomina latiora pro angustioribus ponuntur, sive generalia pro specialibus. Ioel. 3. et Act. 2, Effundam de spiritu meo super


3801. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 901 | Paragraph | SubSect | Section]

loquuntur: ut, Magnitudo aut multitudo amoris, laboris, odii, praemii, opum, vicit aut permovit: pro Magnus labor, amor, etc, Diligentia officiorum aut studii, pro Diligens officium: sedulitas operae, pro sedula opera aut cura. Elegantia sermonis Ciceroniani multos capit: obscuritas Sacrarum literarum multas alienat a Theologia: Austeritas heri me pepulit: pro; Elegans sermo. Talis Enallage nominum et phrasis non raro significantior est propria locutione. 54 Contra multo


3802. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 903 | Paragraph | SubSect | Section]

Venantur aut fingunt potius, ac somniant homines quidam semifanatici in numeris mysteria: quinetiam ubi nulli sunt numeri, mutant literas in numeros, et inde sibi pro arbitrio mysteria comminiscuntur. Quod genus fanatismi duplici de causa impium est. Primum quia verum ac genuinum, seu Grammaticum sacrarum Literarum sensum negligit, imo et proculcat, quasi in eo non contineatur omnis necessaria sapientia. Deinde dat occasionem ad quosvis errores ac deliria. Sciamus igitur, in nullis numeris sacrarum Literarum esse certa, et necessario scrutanda mysteria, quasi aliud quid ibi quam quod textus


3803. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 903 | Paragraph | SubSect | Section]

Quod genus fanatismi duplici de causa impium est. Primum quia verum ac genuinum, seu Grammaticum sacrarum Literarum sensum negligit, imo et proculcat, quasi in eo non contineatur omnis necessaria sapientia. Deinde dat occasionem ad quosvis errores ac deliria. Sciamus igitur, in nullis numeris sacrarum Literarum esse certa, et necessario scrutanda mysteria, quasi aliud quid ibi quam quod textus prae se fert, fingendum sit: praeterquam Apocal. 11, ubi numerus bestiae dicitur esse 666. quem non male Irenaeus resolvit in vocem Latinus: et paucis aliis. Proculdubio enim Spiritus sanctus


3804. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 904 | Paragraph | SubSect | Section]

feliciusque praeliabere, ut tandem omnis illorum furiosus conatus sit cessurus in tuam gloriam. 8 Saepe comparativus ita circumscribitur, ut alterum ac quidem inferius ex duobus comparatis negetur, alterum vero affirmetur, cui excellentia tribuenda est: ut, Misericordiam volo, non sacrificium: pro, Magis volo misericordiam quam sacrificium. Leones esurient, iusti autem non destituentur omni bono: pro, Citius esurient leones, seu fortissimi ac ditissimi quique. De quo huius linguae idiotismo, integram regulam inservi in Syncategorematibus, de defectu comparativarum


3805. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 904 | Paragraph | SubSect | Section]

furiosus conatus sit cessurus in tuam gloriam. 8 Saepe comparativus ita circumscribitur, ut alterum ac quidem inferius ex duobus comparatis negetur, alterum vero affirmetur, cui excellentia tribuenda est: ut, Misericordiam volo, non sacrificium: pro, Magis volo misericordiam quam sacrificium. Leones esurient, iusti autem non destituentur omni bono: pro, Citius esurient leones, seu fortissimi ac ditissimi quique. De quo huius linguae idiotismo, integram regulam inservi in Syncategorematibus, de defectu comparativarum particularum, adiectis plurimis exemplis, quae ibi vide.


3806. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 905 | Paragraph | SubSect | Section]

sensuum, crebro sequentes motus animi, et etiam externas actiones notant. Pari ratione etiam affectuum verba et voluntatis. de qua Synecdoche aut Metonymia postea prolixius disseretur. 7 Verbum sequentium actionum aut passionum vult antecedentia intelligi. Psal. 27, Sacrificabo in tabernaculo eius sacrificia iubili: vult subintelligi, simul fore, ut restituatur. Psal. 5, Mane audies vocem meam: i. Mane te orabo, et sic demum me exaudies. De hoc tropo dicetur plenius in capite de Brevitate. 8 Quod non raro verba in ampliori quadam


3807. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 905 | Paragraph | SubSect | Section]

animi, et etiam externas actiones notant. Pari ratione etiam affectuum verba et voluntatis. de qua Synecdoche aut Metonymia postea prolixius disseretur. 7 Verbum sequentium actionum aut passionum vult antecedentia intelligi. Psal. 27, Sacrificabo in tabernaculo eius sacrificia iubili: vult subintelligi, simul fore, ut restituatur. Psal. 5, Mane audies vocem meam: i. Mane te orabo, et sic demum me exaudies. De hoc tropo dicetur plenius in capite de Brevitate. 8 Quod non raro verba in ampliori quadam significatione accipienda sint quam


3808. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 908 | Paragraph | SubSect | Section]

130. subintellige, Expectat: praecessit, Expectavi Iehovam. 54 Verbum substantivum subauditum. Gravitas lapidis, et pondus arenae, Proverb. 17. pro, Gravis lapis, et ponderosa arena. 55 Verbum includens nomen praesertim cognatae significationis aut verbale. Sacrifica Deo laudem, Psal. 50. Qui sacrificat laudem, honorificabit me, ibidem: pro, Sacrificium laudis. Psal. 13, Ne dormiam mortis, scilicet somnum. Matth. 20, Iusti ultimi una hora fecerunt: subaudi, opus, in vinea. Rom. 9, Nondum enim natis, cum nihil adhuc


3809. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 908 | Paragraph | SubSect | Section]

Expectavi Iehovam. 54 Verbum substantivum subauditum. Gravitas lapidis, et pondus arenae, Proverb. 17. pro, Gravis lapis, et ponderosa arena. 55 Verbum includens nomen praesertim cognatae significationis aut verbale. Sacrifica Deo laudem, Psal. 50. Qui sacrificat laudem, honorificabit me, ibidem: pro, Sacrificium laudis. Psal. 13, Ne dormiam mortis, scilicet somnum. Matth. 20, Iusti ultimi una hora fecerunt: subaudi, opus, in vinea. Rom. 9, Nondum enim natis, cum nihil adhuc fecissent, scilicet pueris. 1. Corinth. 7, Ut


3810. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 908 | Paragraph | SubSect | Section]

subauditum. Gravitas lapidis, et pondus arenae, Proverb. 17. pro, Gravis lapis, et ponderosa arena. 55 Verbum includens nomen praesertim cognatae significationis aut verbale. Sacrifica Deo laudem, Psal. 50. Qui sacrificat laudem, honorificabit me, ibidem: pro, Sacrificium laudis. Psal. 13, Ne dormiam mortis, scilicet somnum. Matth. 20, Iusti ultimi una hora fecerunt: subaudi, opus, in vinea. Rom. 9, Nondum enim natis, cum nihil adhuc fecissent, scilicet pueris. 1. Corinth. 7, Ut unicuique divisit Deus: subaudi donum. 56


3811. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 909 | Paragraph | SubSect | Section]

sunt desiderata supra aurum, pro, desiderabilia, aut expetenda. Psal. 39, Tabescere facis veluti tinea desideratum eius, pro desiderabilem aut expetibilem eius speciem aut vigorem. Vox bachur בחור, electus, pro eximio, valde usitata est in sacris Literis. Sic et operantes iniquitatem, pro operariis aut patratoribus iniquitatis, valde crebrum est. 6 Participium praesens aliquando pro infinitivo ponitur. Psal, 127, Vanum est vobis surgentibus mane, differentibus vesperi quietem comedentibus panem doloris: id


3812. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 911 | Paragraph | SubSect | Section]

formae doctrinae. Coniunctio Quod non proprie videtur monstrare causam gratiarum actionis, seu illud bonum, de quo gaudeat: clarius esset: Gratias ago, quod cum essetis servi, obedivistis, etc. 5 Quia reddens rationem crebro deest. ut Exod. 29, Combures extra castra: Sacrificium pro peccato est: pro, quia sacrificium. Gen. 17. Exterminabitur anima illa de populis suis: foedus meum irritum fecit: pro, quia foedus meum irritum fecit. Psal. 115, Speret Israel in Dominum: adiutor eorum et protector eorum est: pro, quia adiutor et protector eorum


3813. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 911 | Paragraph | SubSect | Section]

proprie videtur monstrare causam gratiarum actionis, seu illud bonum, de quo gaudeat: clarius esset: Gratias ago, quod cum essetis servi, obedivistis, etc. 5 Quia reddens rationem crebro deest. ut Exod. 29, Combures extra castra: Sacrificium pro peccato est: pro, quia sacrificium. Gen. 17. Exterminabitur anima illa de populis suis: foedus meum irritum fecit: pro, quia foedus meum irritum fecit. Psal. 115, Speret Israel in Dominum: adiutor eorum et protector eorum est: pro, quia adiutor et protector eorum est. 6 Negativum adverbium


3814. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 913 | Paragraph | SubSect | Section]

altera negetur. Plerunque autem prior est affirmativa, posterior negativa. Psal. 34, Leones egebunt, et esurient: quaerentes autem Dominum, non destituentur omni bono: pro, Potius aut citius leones et viri fortissimi, summaque industriae, carebunt, quam pii. Misericordiam volo, non sacrificium, Oseae 6. pro, Potius volo vel malo misericordiam quam sacrificium. Sic forte illud Ier. 7, Non praecepi de sacrificiis, sed audite vocem meam, et ero vobis in Deum. Sic et Isa. 1. negat se ab illis sacrificia et alios caeremoniales cultus postulare, sed cor: pro magis.


3815. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 913 | Paragraph | SubSect | Section]

Psal. 34, Leones egebunt, et esurient: quaerentes autem Dominum, non destituentur omni bono: pro, Potius aut citius leones et viri fortissimi, summaque industriae, carebunt, quam pii. Misericordiam volo, non sacrificium, Oseae 6. pro, Potius volo vel malo misericordiam quam sacrificium. Sic forte illud Ier. 7, Non praecepi de sacrificiis, sed audite vocem meam, et ero vobis in Deum. Sic et Isa. 1. negat se ab illis sacrificia et alios caeremoniales cultus postulare, sed cor: pro magis. 31 Caelum et terra transibunt, verba mea non transibunt, Matth.


3816. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 913 | Paragraph | SubSect | Section]

quaerentes autem Dominum, non destituentur omni bono: pro, Potius aut citius leones et viri fortissimi, summaque industriae, carebunt, quam pii. Misericordiam volo, non sacrificium, Oseae 6. pro, Potius volo vel malo misericordiam quam sacrificium. Sic forte illud Ier. 7, Non praecepi de sacrificiis, sed audite vocem meam, et ero vobis in Deum. Sic et Isa. 1. negat se ab illis sacrificia et alios caeremoniales cultus postulare, sed cor: pro magis. 31 Caelum et terra transibunt, verba mea non transibunt, Matth. 24. pro, potius aut citius transibunt. Sic forte exponi


3817. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 913 | Paragraph | SubSect | Section]

viri fortissimi, summaque industriae, carebunt, quam pii. Misericordiam volo, non sacrificium, Oseae 6. pro, Potius volo vel malo misericordiam quam sacrificium. Sic forte illud Ier. 7, Non praecepi de sacrificiis, sed audite vocem meam, et ero vobis in Deum. Sic et Isa. 1. negat se ab illis sacrificia et alios caeremoniales cultus postulare, sed cor: pro magis. 31 Caelum et terra transibunt, verba mea non transibunt, Matth. 24. pro, potius aut citius transibunt. Sic forte exponi posset illud: Cum facis prandium, noli vocare amicos et divites, sed voca pauperes, mutilos,


3818. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 914 | Paragraph | SubSect | Section]

idiotismus dici queat: ut Luc. 16, Oeconomus iniustitiae, id est, iniustus. Gal. 6, Spiritus lenitatis, id est lenis. Prov. 11, Vir benignitatis, id est benignus. Vas electionis, misericordiae aut irae, auri, preciositatum, figuli. 5 Communis vero sententia est peritorum sermonis Sacrarum literarum, quod magis Emphatica sit abstracta hoc modo posita, quam concreta: tametsi hoc etiam Latini Grammatici dixerint: ut multo est significantius, Tu es sapientia, quam sapiens. 6 Cum aut substantia et accidens quod ei inhaeret, unum quiddam efficiant: solent etiam nomina


3819. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 914 | Paragraph | SubSect | Section]

pro, memorabili sanctitati. Rom. 1, Patefit ira Dei de caelo super omnem impietatem et iniustitiam hominum: id est, super impios et iniustos homines. 1. Cor. 1, Placuit Deo per stulticiam praedicationis salvos facere credentes: id est, per stultam praedicationem. Mysterium voluntatis, pro, sacra voluntas. Similitudo imaginis hominis: Commutaverunt gloriam incorruptibilis Dei in similitudinem imaginis hominis, id est, in imaginem similem homini. Rom. 1, Similitudo carnis peccati, Rom. 8, Misit filium suum in similitudine carnis peccati, id est, in carne simili peccatricis aliorum


3820. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 915 | Paragraph | SubSect | Section]

suum. Gen. 31, Et ex bonis nostri patris fecit hanc totam gloriam, id est, has gloriosas opes, gloriosam potentiam. Psal. 17, Exaudi Domine iustitiam meam, id est iustam causam, querelam ac preces. Sic abominatio, pro cultibus, et in universum rebus abominabilibus, passim in Sacris literis frequenter legitur, item Veritas, pro vero cultu: Mendacium, pro mendaci et falso cultu: ut Romanor. 1, Veritatem commutaverunt in mendacium. 19 Nec tantum in singulari, sed et in plurali hoc Hebraismo utuntur: ut, Auribus percipe lachrymas meas, pro, lachrymabilem vel


3821. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 916 | Paragraph | SubSect | Section]

pro concreto et eius subiecto. Verum haec regula, ut caetera inepta non est, ita aliquanto angustior videtur esse quam sit res, ut postea patebit. Verum hoc forte rectius ad caput de Nomine referri posset. 22 Aliquando cum adiectiva aut concreta duplicanda sunt, duplicant etiam sacrae Literae hunc Hebraismum, videlicet ut et alterum adiectivum mutent in abstractum, simulque pro concreto ac subiecto ponant: et alterum adiectivum itidem in abstractum commutatum in genitivo ponant: ut, Abominatio desolationis, Dan. 9, 11, 12. Matth. 24. pro idolo, errore, aut seductore


3822. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 920 | Paragraph | SubSect | Section]

hoc ego? scilicet petii? Ibid em in fine iterum. Hic ponitur pro indefinito cuiusdam. 1 Sam 17, David autem erat filius Ephratitae Hazeh, cuiusdam de Bethlehem. Eodem, paulo post: Et abstulit hic, id est aliquid. 31 Depronomine demonstrativo, quod interdum idem valeat in sacris Literis quod adverbium demonstrantis, Ecce, disserui nuper in quodam libello, titulo Triginta demonstrationes. Nunc igitur hic suo loco pauca de hac vi pronominis adiiciam. Hebr. 9 capite manifestum est huius Hebraismi exemplum, ubi Apostolus recitat verba Mosis Exod. 24. proferentis


3823. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 920 | Paragraph | SubSect | Section]

nunc eius naturam sequens, facere censendum est. 32 Omnino autem horum Mosis verborum verus hic est sensus: Ecce sanguis victimarum, quo iam in vos distributo, aut sparso, hoc foedus inter vos et Deum sancietur. Cum vero eadem verba recitentur etiam a Christo in sacra coena, non est dubium eandem esse eorum vim, cum sit prorsus similis materia: ita ut Dominus novum foedus sanciendo, videatur omnino ad illud foedus respexisse, et inde verba foederalia mutuatus esse. 33 Sic porro pronomen demonstrativum cum ipso sanguine etiam in Matthaeo et


3824. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 921 | Paragraph | SubSect | Section]

esse infinitivum, postea imperativum, tertio coniunctivum πορνεύωμεν, postremo denuo imperativus, Murmurate. Sic 1 Thess. 5, Arbitrari eos charos, pacem habete cum eis. Ubi statim mutat infinitivum in imperativum. Talia sunt multa exempla passim in sacris Literis. Aliquando etiam tota orationis forma subito mutatur, idque etiam ibi, ubi rerum et sensuum convenientia postulat similitudinem quandam: ut Rom. 2, Qui reddet unicuique secundum opera ipsius. Perseverantibus quidem in bono opere, gloriam et honorem et immortalitatem, quaerentibus


3825. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 921 | Paragraph | SubSect | Section]

orationis portulisset. At nunc in priore necesse est esse activam orationem, et subintelligi, Deus dabit: in secundo vero passivam, Dabitur a Deo: in tertio neutralem, veniet: in quarto, continget. Hoc etiam parit aliquam obscuritatem apud minus gnaros huius Hebraismi. Quare et haec proprietas sacri sermonis observanda est. 8 Hic igitur mos sacri sermonis observandus est, ne ignari eius turbemur, ac etiam a sensu ipso aberremus. 9 Nomen pluralis numeri raro cum singulari verbo construitur. Gen. 26, Et fuerunt exacerbans spiritum, id est, unaquaeque earum fuit


3826. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 921 | Paragraph | SubSect | Section]

activam orationem, et subintelligi, Deus dabit: in secundo vero passivam, Dabitur a Deo: in tertio neutralem, veniet: in quarto, continget. Hoc etiam parit aliquam obscuritatem apud minus gnaros huius Hebraismi. Quare et haec proprietas sacri sermonis observanda est. 8 Hic igitur mos sacri sermonis observandus est, ne ignari eius turbemur, ac etiam a sensu ipso aberremus. 9 Nomen pluralis numeri raro cum singulari verbo construitur. Gen. 26, Et fuerunt exacerbans spiritum, id est, unaquaeque earum fuit exacerbans. Et 27, Maledicentes tibi maledictus, et


3827. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 921 | Paragraph | SubSect | Section]

id est, Concede quaeso, ut ego servus tuus loquar. Ibidem: Dommus meus interrogavit servum suum: id est, Tu Domine me interrogasti. Matth. 8, Filius hominis non habet, ubi caput reclinet: id est, Ego qui sum filius hominis, non habeo, etc. Sic Psal. 50, Immola Deo sacrificium laudis, inquit Deus ipse: pro, Immola mihi sacrificium, etc. 11 Persona secunda pro prima: Quid proderit tibi quid accipiam utilitatis de expiatione mea? Iob 35, pro, mihi. 12 Prima persona interdum ponitur pro tertia. Rom. 10, Sed dico, an non


3828. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 921 | Paragraph | SubSect | Section]

Ibidem: Dommus meus interrogavit servum suum: id est, Tu Domine me interrogasti. Matth. 8, Filius hominis non habet, ubi caput reclinet: id est, Ego qui sum filius hominis, non habeo, etc. Sic Psal. 50, Immola Deo sacrificium laudis, inquit Deus ipse: pro, Immola mihi sacrificium, etc. 11 Persona secunda pro prima: Quid proderit tibi quid accipiam utilitatis de expiatione mea? Iob 35, pro, mihi. 12 Prima persona interdum ponitur pro tertia. Rom. 10, Sed dico, an non audierunt? id est, dicat aliquis. Hic Hebraismus


3829. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 922 | Paragraph | SubSect | Section]

20, Ne forte inveniat sibi civitates munitas. 2 Par. 28, Si quaesieris eum, invenietur tibi. Ier. 29, Et inveniar vobis. Zach. 9, Rex tuus veniet tibi iustus. Matt. 23, Testamini vobis, quod sitis filii propheticidarum, id est, contra vos, in vestrum exitium. 18 Non raro in sacris Literis voces rerum longius distantium connectuntur, efficiuntque et durum et obscurum sermonem. Hinc enim fit, ut verba et aliae voces, contra suam naturam cum aliis construantur, aut coniungantur. Quare ut sententia quasi expleatur, magisque perspicua reddatur, mediis aliquibus vocibus aut


3830. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 922 | Paragraph | SubSect | Section]

meas, Videre lachrymas. Timidas recondere plantas, Metamorph. in Arachne. 19 Quomodo etiam Homerus inquit: Luant Danai meas lachrymas tuis telis: id est, puniantur ob sua scelera, quibus me adflixerunt, ut nunc dolere et lachrymare cogar. Tales sunt et illae locutiones passim in sacris Literis: Excidere mustum ex ore, Debilitatum esse oleum, Ioel. 1. Populus vidit vocem Dei, Exod. 20. Hac ratione ridet Scaliger Erasmum, qui dixerit calculum recantare. Verum de hac re in Metapho. capite prolixius. Studio brevitatis aliquando duo membra aut sententias in unum


3831. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 922 | Paragraph | SubSect | Section]

coniunx. Eccl. 4, Disce parve puer risu cognoscere matrem: id est, arridendo matri testari te eam agnoscere: quod infantes erga ignotas non faciunt, sed potius horrent eas. mulierculae alio qui omnibus infantibus arrident, ut de earum risu id intelligi nequeat. Sic Dominus in verbis sacrae coenae: Hoc est corpus meum: et, Hic est sanguis meus, novi Testamenti: summa brevitate duas sententias in utraque parte complectitur. Quarum priore docet, quid nam det in cibum ac potum: posteriore, quid agat illa distributione corporis ac sanguinis sui: nempe, quod feriat aut sanciat novum


3832. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 922 | Paragraph | SubSect | Section]

do vobis in cibum ac potum, est corpus ac sanguis meus: qua distributione tantarum rerum novum foedus inter vos ac Deum ferio et sancio: quas easdem res mox etiam pro vobis in cruce patri offeram, etc. Ubi etiam illud observetur, quod illam priorem sententiam omnes quatuor Scriptores sacri in prima Sacramenti parte unanimiter eisdemque verbis efferunt, clare narrantes Dominum de re data dixisse, Hoc est corpus et sanguis meus. Sed in posteriore parte tantum duo, nempe Matth. et Marcus, illam sententiam urgent: qui tamen etiam posteriorem sententiam non obscure subindicant,


3833. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 922 | Paragraph | SubSect | Section]

ac potum, est corpus ac sanguis meus: qua distributione tantarum rerum novum foedus inter vos ac Deum ferio et sancio: quas easdem res mox etiam pro vobis in cruce patri offeram, etc. Ubi etiam illud observetur, quod illam priorem sententiam omnes quatuor Scriptores sacri in prima Sacramenti parte unanimiter eisdemque verbis efferunt, clare narrantes Dominum de re data dixisse, Hoc est corpus et sanguis meus. Sed in posteriore parte tantum duo, nempe Matth. et Marcus, illam sententiam urgent: qui tamen etiam posteriorem sententiam non obscure subindicant, addentes, sanguis


3834. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 922 | Paragraph | SubSect | Section]

Sed in posteriore parte tantum duo, nempe Matth. et Marcus, illam sententiam urgent: qui tamen etiam posteriorem sententiam non obscure subindicant, addentes, sanguis novi Testamenti aut foederis. Sed posteriorem sententiam quasi minus perspicue ante expositam studio Lucas et Paulus in posteriori Sacramenti parte illustrare voluerunt, dum veluti convertentes propositionem, pro, Hic est sanguis novi Testamenti, dicunt, Hoc est novum Testamentum in meo sanguine: quo homines scirent, illa distributione rerum maximarum etiam ingentem rem agi, nempe sanciri ac fieri novum foedus inter Deum ac


3835. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 924 | Paragraph | SubSect | Section]

in Tropis. Idem verbum etiam alias obscuras constructiones, sicut et in omnibus linguis. Esse in spiritu immundo, Marc. 1 et 5. Item esse in fluxu, pro habere aut pati fluxum, et spiritum immundum. 36 Participium solet αἰτιολογικῶς in sacris Literis poni. Matth. 1, Ioseph autem maritus eius iustus existens, et nollet eam traducere: pro, quia iustus erat, nolebat eam traducere. 37 Aliquando cum duo membra pendent ex uno nominativo, eum in praecedenti omissum, in sequenti primum ponunt. Act. 2, Sedit super unum


3836. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 924 | Paragraph | Section]

autem omnes Spiritu sancto. Hic nominativus, Spiritus sanctus, rectius fuisset in priori membro positus. Sic supra in constructione relativi dixi, interdum antecedens relativo postponi. DE TROPIS ET SCHEMATIBUS SACRARUM LITERARUM, TRACTATUS IV. PRAEFATIO. Tropos ac figuras in omnibus linguis plurimum obscuritatis obiicere imperitioribus, notissimum est: quod multo magis in hac tam peregrina lingua necessario accidit. Quare de


3837. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 924 | Paragraph | Section]

operaeprecium fuerit, quo rudiores praemoniti edoctique de talibus sermonis huius formis, earumque sensu tanto clarius omnia intelligant, nusquam haesitantes, multo vero minus de sententia aberrantes. Primum vero compendio percurram praecipuos tropos ac schemata, propositis semper sacrarum Literarum exemplis: ut tanto propius ad huius idiomatis naturam contemplandam accedamus, dum nativa eius exempla, et non peregrina, ut alii hactenus factitarunt, proferimus. Deinde Regulas quasdam ampliores huius sermonis adiiciam, quae etiam aliquo modo ad Tropos referri


3838. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 924 | Paragraph | SubSect | Section]

adfert ad sermonis intelligentiam. Quare natura rei diligentissime ac verissime cognoscenda est, coniunctae eius noticiae proprietates cohaerentes expendendae, quae sese invicem mirifice illustrant. de qua re alibi dictum est. Videndum autem iterum atque iterum est, ne quis sibi in sacris Literis fingat res, quales ei libet, et postea violenter verba ad suum sensum torqueat: sicut semper haeretici, et etiam omnes male eas intelligentes fecerunt, clamitantes, verba ad res, non contra inflectenda esse. Hoc sane modo etiam Papistae sibi finxerunt iustitiam fidei, gratiam et


3839. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 926 | Paragraph | SubSect | Section]

successus habeo Sic Deus dicit se dedisse populo leges non bonas, Ezech. 20. Et legem augere peccatum, et operari iram, Rom. 4 et 7, scilicet per accidens, nostroque vitio. Sic negat Deus Ierem. 7, Isa. 1, se mandasse Israelitis de sacrificiis, scilicet talibus, qualia illi per accidens iam suis erroribus finxerant: nempe quae valerent ex opere operato, sine vera fide et Meschia ac poenitentia, sicut et initio Isaiae reiiciuntur. Sicut res ipsae dicuntur esse, cum tamen aliae quidem actu, aliae tantum potentia


3840. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 926 | Paragraph | SubSect | Section]

stultum est Dei, scilicet, ut ab hominibus habetur ac vocatur. Ioan. 7, Vos nostis quis sim, et unde sim: scilicet, ut vos falso opinamini et iactatis. Si caeci essetis, peccatum non haberetis: id est, Vos nostra opinione minime caeci estis, sed tunc liberum arbitrium habetis, tum estis docti in sacris, ideo securi peribitis. Iohann. 9. Non veni propter iustos, id est, qui se esse iustos somniant. Sic secundum alienam opinionem aut dubitationem quaerit Baptista per Apostolos ex Iesu, An ipse esset verus Meschias, aut alius sit expectandus, cum ei antea luculentissimum testimonium


3841. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 926 | Paragraph | SubSect | Section]

regio, Act. 27. Ut, Provehimur portu, terraeque urbesque recedunt: sic, Finis et columnae terrae, lingent pulverem pedum tuorum: id est, se incurvabunt coram te, ut videantur lingere. Sic forte Gen. 3, Comedes terram: Linguis micatore trisulcis. Sic descriptiones caeli tristis aut laeti in sacris et tragoediis fiunt: quia tale miseris tristi tempore videtur, et laetum laetis. Sic exponunt, quod montes concurrerint navigantibus Miniis in Argo: quia navigantibus inter angustias promontoriorum, anteriora, ad quae accedunt, videntur a se invicem digredi, et posteriora loca denuo videntur


3842. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 928 | Paragraph | SubSect | Section]

AMPHIBOLOGIA. Amphibologia non recensenda quidem proprie est inter Tropos, saepe enim etiam in propriis dictis accidere solet. Monere tamen de ea aliquid hic initio Troporum haud ab re fuerit, tametsi et postea de eadem dicetur. Amphibologia in sacris Scripturis, quemadmodum et in aliis scientiis, multis fit modis. Primum, propter incertitudinem aut casuum, aut numerorum, aut temporum, aut modorum, aut suppositorum. Nam incertum esse solet, ad quod antecedens, aut ad quam rem demonstratam sit relata dictio, aut qualis sit, a quo verbo aut


3843. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 928 | Paragraph | SubSect | Section]

simpliciter et nude accipitur, quod tamen per ironiam aut hyperbolen, aut per emphasin, aut alium quemvis loquendi tropum est intelligendum. RECIPROCAE LOCUTIONES. Occasione praedictorum hic iam considerandae sunt locutiones in Scripturis sacris reciprocae per omnes casus. Dicimus enim, quod Deus est sedes nostra, est et locus ac templum nostrum: et nos itidem sumus sedes ac templum Dei, Insuper dicimus: Pax Dei, et Deus pacis. Dilectus meus mihi et ego illi. Nos benedicimus Deum, et benedicit nos Deus. Deus habitat in nobis, et nos


3844. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 929 | Paragraph | SubSect | Section]

aut exhibitio in coena Domini esse inutilis: aliis denique videtur, id ad illud foedus necessario requiri, quia ea exhibitione et participatione sanguinis ac corporis sanciatur, sitque id certissimum pignus spiritualium Christi beneficiorum. Quare illa verior regula est, Verba sacrarum Literarum proprie accipienda esse, nisi loci sensus in aliquem articulum fidei aut charitatis praeceptum propalam incurrat, et simul alio multo evidentiore, illustrioreque oraculo eiusdem figuratus sermo detegatur probeturque. Sic hoc tempore flagitatur ab iis, qui asserunt verba


3845. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 929 | Paragraph | SubSect | Section]

eius regni externa humilitate innumeros hostes suos potenter et horribiliter puniat ac perdat. ¶ Quandoquidem vero superaedificati sumus super fundamentum Apostolorum et Prophetarum, et potius caelum ac terra transibit, quam unus apex aut Iota de Scriptura: nimirum valde religiose in sacro textu oraculorum Dei versari debemus, ut nihil temere invertamus, addamus, aut minuamus, neve ibi vel fingamus, tropum, ubi non est, vel etiam negemus, ubi sit. Quare operaeprecium esset aliquid dicere de usu et veluti praxi troporum, ut recte ista troporum expositione uti possemus, nec ea


3846. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 929 | Paragraph | SubSect | Section]

tropum, ubi non est, vel etiam negemus, ubi sit. Quare operaeprecium esset aliquid dicere de usu et veluti praxi troporum, ut recte ista troporum expositione uti possemus, nec ea temere in nostram aut aliorum perniciem abuteremur: tametsi etiam in praecedentibus, nempe in tractatu Delectione Sacrarum Literarum, iam complura huius generis dicta sint, quae hisce studiosus lector utiliter adiunget. Prima igitur Regula haec sit: Praeclare dicit Hilarius lib. de Trin. 1. Optimus enim lector est, qui dictorum intelligentiam expectat ex dictis potius, quam imponat, et retulerit


3847. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 930 | Paragraph | SubSect | Section]

est. Quid enim stultius, quam alicuius Testamenti aut contractus rationem sententiamque non ex ipso eius nativo diplomate aut testamento, sed aliunde petere, aut etiam divinare velle? De hac Regula aliquid etiam in capite De praedicatione bonorum operum dicetur, et in Tractatu de lectione sacrarum Literarum dictum est. Tertia sententia aut lex: Scripturae sensum in omnibus locis, quibus aliquando utimur, praesertim ut fundamentis aliquorum dogmatum aut etiam actionum, debere nobis certum ac compertum esse: quia, ut Lutherus saepe repetit, incertus textus idem est, ac


3848. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 930 | Paragraph | SubSect | Section]

debere nobis certum ac compertum esse: quia, ut Lutherus saepe repetit, incertus textus idem est, ac nullus textus aut testis: et Paulus iubet nos certos esse de nostra sententia: quia quicquid non est ex fide, peccatum sit. Nihil magis impium est, quam aliquid certo affirmare aut negare in Sacris literis, de quo ipsemet incertus sis. Quarta: Scripturae dicta sunt in proprio ac nativo verborum sensu accipienda, nisi alius multo evidentior ac potentior textus nos inde, quasi vi depellat et abstrahat, aut etiam sensus eius loci clarissime in aliquem articulum fidei impingat,


3849. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 930 | Paragraph | SubSect | Section]

propriisque verbis exposuit, ne ulli occasio errandi daretur. Quare loca obscuriora per multo evidentiora, de eadem tamen re agentia, exponenda esse docet August. aliique Patres. Undecimo: Harum pleraeque regulae sunt hactenus prolixius a doctis, praesertim in disceptationibus de sacra coena tractatae, maximumque usum in expendendo eo aliisque textibus ac controversiis habent. Quare solerter adhibendae sunt, cavendumque ne quovis figmento humanarum fraudum, verisimiliumque sermonum agitemur. Nihil enim facilius est, quam dicere, Tropus est, figura est, modus quidam dicendi


3850. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 930 | Paragraph | SubSect | Section]

sermonum agitemur. Nihil enim facilius est, quam dicere, Tropus est, figura est, modus quidam dicendi est, Hebraismus est, ut graviter Aug. lib. De Doct. Chr. 3. cap. 10. monet. Omnia igitur confirmata ac certo demonstrata esse debent in religione, praesertim vero in tam sacrosanctorum oraculorum commutatione: ne dicto citius, nobis dormitantibus ac stertentibus, pro Dei verbo diaboli verbum in nostram aliorumque perniciem obtrudatur. Duodecimo: Multi hoc tempore volentes demonstrare tropum loci alicuius, satis habent unum aut alterum exemplum, utcunque


3851. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 931 | Paragraph | SubSect | Section]

(ut ita dicam) prima nativitas, aut etiam vita, quam in suo illo foro egerunt. Sic verbum Imputare, variaeque phrases inde orientes, aliquid alicui, aut pro aliquo imputandi, aut non imputandi, necessario primum in mercatura aut rationum pecuniarum supputandi modo considerandae sunt, si plene in sacro sermone intelligi debent. Quare omnes eruditi interpretes hoc tempore in omnibus scientiis hanc regulam sequuntur, ut cum volunt vocem aut locutionem aliquam figuratam, aut etiam aliunde deductam, diligentius expendere aut exponere, primum fontem ac originem eius, seu (ut ita dicam) primos


3852. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 931 | Paragraph | SubSect | Section]

mori significat. Vallis visionis, filia Sihon pro Ierosolyma: Discipulus dilectus pro Ioanne: Filii Zebedaei, pro Ioanne et Iacobo: Apostolus gentium, aut vas electum pro Paulo: pater mendacii et homicidii, pro diabolo. De Allegoria, aenigmate, et proverbio, in Capite de modo legendi sacras Literas dictum est. Tantum illud forte adiici posset, in quo isti tropi in sacris Literis a Latinis et Graecis differant. Illud quidem notissimum est, in Sacris aenigma, parabola ac proverbium saepe quodvis tritum ac celebre dictum, vel etiam utilem ac illustrem doctrinam notare: ut in prima


3853. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 931 | Paragraph | SubSect | Section]

pro Ioanne: Filii Zebedaei, pro Ioanne et Iacobo: Apostolus gentium, aut vas electum pro Paulo: pater mendacii et homicidii, pro diabolo. De Allegoria, aenigmate, et proverbio, in Capite de modo legendi sacras Literas dictum est. Tantum illud forte adiici posset, in quo isti tropi in sacris Literis a Latinis et Graecis differant. Illud quidem notissimum est, in Sacris aenigma, parabola ac proverbium saepe quodvis tritum ac celebre dictum, vel etiam utilem ac illustrem doctrinam notare: ut in prima parte in hisce vocabulis plenius ostensum est. Sic sententiae Salomonis,


3854. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 931 | Paragraph | SubSect | Section]

electum pro Paulo: pater mendacii et homicidii, pro diabolo. De Allegoria, aenigmate, et proverbio, in Capite de modo legendi sacras Literas dictum est. Tantum illud forte adiici posset, in quo isti tropi in sacris Literis a Latinis et Graecis differant. Illud quidem notissimum est, in Sacris aenigma, parabola ac proverbium saepe quodvis tritum ac celebre dictum, vel etiam utilem ac illustrem doctrinam notare: ut in prima parte in hisce vocabulis plenius ostensum est. Sic sententiae Salomonis, Proverbia dicuntur, cum non omnes sint proverbia: et Psalmo 78, de salutari doctrina


3855. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 931 | Paragraph | SubSect | Section]

sermonis aliquem irridemus, aut alio qui inimicum quid indicamus: ut cum Elias iubet Baalitas maiore voce clamare aut invocare. quia forte eorum Baal dormiat, ut eum excitent. Matth. 11. Iustificata est sapientia a filiis hominum. Matth. 26, Dormiteiam, et requiescite. Ierem. 46, Quia sacrificium erit Domino iuxta Euphratem, id est ingens laniena aut caedes Aegyptii exercitus. Gen. 3, Ecce Adam est quasi unus ex nobis. Sic 1. Cor. 4, Iam ditati estis, iam saturati estis iam regnavistis sine nobis et mox 8, Nam omnes scientiam habemus. Quorum aliqua forte etiam per


3856. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 932 | Paragraph | SubSect | Section]

specie elegantissimae et ornatissimae sponsae obviam Christo sponso producit: sicut et Psalmus 45 facit. Sic Matth. 22 pii in Angelicae vitae specie in altera vita collocantur. Emphasis est magna quaedam vis vocis, cum multo significantior est, quam prima specie videtur: quod in sacris fit primum inde, quia vocabula ipsarum sunt valde emphatica et ponderosa: ut Psal. 9. Pone eis doctorem, ut sciant gentes, quod homines sunt. In voce Homines magna vis est. omnem enim miseriam dixeris, cum hominem dixeris. Sic Gen. 1, In principio creavit Deus caelum et


3857. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 932 | Paragraph | SubSect | Section]

aspexerunt, et contemplati sunt. Hac nocte auferetur anima tua a te. Sic omnia vocabula ad Deum translata ab hominibus emphaticotera sunt. Tale est illud Psal. 51, Secundum multitudinem miserationum tuarum dele iniquitates meas. Dicetur forte aliquid de hac re in Capite de stylo sacrarum Literarum: et dictum etiam est in singularum vocum explicatione. Auxesis alias dicitur figura quaedam orationis, de qua mox in figuris agetur: hic tropum hoc nomine dictum exponemus. Hunc esse volunt, cum rei minori verbum significantius tribuitur: ut cum pro laeso sauciatum,


3858. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 932 | Paragraph | SubSect | Section]

prima accipitur secunda aut tertia, vel contra: cum numeri mutantur, genera, tempora, aut modi, quod supra in constructione Verbi ostendi: ut Psal. 2, iam in prima, iam in tertia persona de impiis, Deo et Meschia agitur. huiusmodi Alleoseon infinita prorsus exempla sunt passim in Sacris literis. Alias vocant Alleos in proprie in communicatione idiomatum naturarum Christi: ut cum diversae naturae proprietas de altera in concreto dicitur: ut cum dicitur filius hominis descendisse de caelo, aut Deus natus, passus ac mortuus fuisse. Catachresis, est abusio quaedam


3859. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 935 | Paragraph | SubSect | Section]

cum nec Deus admittat eleemosynam de rapina, nec pauperum sit recipere quenquam in caelestes mansiones, sed patris caelestis. Horum igitur utrunque violentius dicitur per quandam allusionem ad praecedentis membri verba, ut non sit necesse ad verbum nimium urgeri. Talia sunt innumera in sacris Literis. MIOSIS, cum grandiori rei tenuius vocabulum tribuitur: quae etiam Liptote est. Contraria est Auxesis, quam superat Hyperbole: de quibus omnibus supra dictum est. SCHEMA. ¶ SCHEMA a verbo


3860. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 936 | Paragraph | SubSect | Section]

cum idem secundo aut tertio dicitur, vel eisdem, vel aliis verbis. Psal. 2, Dirumpamus vincula eorum, et proiiciamus a nobis iugum ipsorum. Qui sedet in caelis irridebit eos: Dominus autem subsannabit eos. Non sunt vero ociosae, vel etiam odiosae Tautologiae seu repetitiones sacrarum Literarum, aut etiam vehementius rem eandem inculcant: ne non accepta praetervolet aures, cum et sermo sit brevis, et homines talium rerum minime vel intelligentes, vel cupidi. Alias declaratur alterum per alterum: alias etiam sonus expletur. Sunt et aliae causae repetitionum, de quibus


3861. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 936 | Paragraph | SubSect | Section]

ἀποσιώπησις, reticentia, quae ob affectus accidit. Quale est Vergilianum: Quos ego, sed motus praestat componere fluctus. Exod. 22, Si affligendo afflixeris eum: subintellige, postea ego te affligam. Tales Aposiopoeses reperiuntur etiam in sacris: ut in formulis iuramenti plerunque reticetur pars male imprecans mentienti, forte pietatis et boni ominis gratia. Psal. 89, Si Davidi mentiar, semen eius in aeternum manebit. Isa. 5, Nisi multae domus desertae fuerint.


3862. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 937 | Paragraph | SubSect | Section]

est, uter accusativus verbum praecedere aut sequi debeat: eoque etiam incertum est, an Romani Aeacidam, aut contra, victuri sint. Cum aut Croeso dicit oraculum, eum dissoluturum magnum imperium: dubium est, in quod regnum, Cyrine an Croesi respexerit Apollo. Tales innumerae ambiguitates etiam in sacris reperiuntur. Dixi de hoc orationis vitio supra ante tropos paulo prolixius. MACROLOGIA est, cum non necessariis vocibus longa fit oratio, quae recte ad Pleonasmum referri potest, de quo alibi. Gen. 13, Quin et ipsi Loth comitanti Abraham erant greges, et armenta, ac


3863. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 937 | Paragraph | SubSect | Section]

relinqueretur. Quaedam etiam digressionibus viciniores sunt, ut ex iis quae de repetitione et sententiarum ordine dicta sunt, intelligi potest. Sicut vero apud Latinos et Graecos post insertam, praesertim longiorem Parenthesin, aliquando orationis initium resumi per Epanalepsin solet: ita et in sacris Literis, ut in repetitione dixi. Fit vero ea resumptio alias iisdem verbis, quae initio orationis posita fuere, alias diversis, sed tamen aequivalentibus: alias denique generalioribus. Porro in illa repetitione aut resumptione, aliquando Latini quasdam particulas maioris lucis gratia


3864. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 938 | Paragraph | SubSect | Section]

expectavi iustitiam, et ecce clamor. Isa. 1, Quomodo facta est meretrix civitas fidelis? plena fuit iudicio, et iustitia pernoctavit in ea, nunc autem homicidae. Talis contentio, aut per antithesin amplificatio prolixa est. Isa. 43, Non adduxisti ad me pecora holocaustorum tuorum, nec sacrificiis tuis honorasti me: nec ego feci te servire in oblatione Mincha, nec laborare te feci in thure. Non emisti mihi pro pecunia calamum, neque adipe sacrificiorum tuorum inebriasti me: sed fecisti me servire in peccatis tuis, et fecisti me laborare in iniquitatibus tuis, etc.


3865. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 938 | Paragraph | SubSect | Section]

autem homicidae. Talis contentio, aut per antithesin amplificatio prolixa est. Isa. 43, Non adduxisti ad me pecora holocaustorum tuorum, nec sacrificiis tuis honorasti me: nec ego feci te servire in oblatione Mincha, nec laborare te feci in thure. Non emisti mihi pro pecunia calamum, neque adipe sacrificiorum tuorum inebriasti me: sed fecisti me servire in peccatis tuis, et fecisti me laborare in iniquitatibus tuis, etc. Sic amplificat per contentionem Paulus beneficium Christi, quod cum adhuc impii et inimici essemus, pro iniustis ac impiis sit mortuus, cum vix quisquam pro


3866. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 939 | Paragraph | SubSect | Section]

ultimi partus trium exemplorum, quendam summum et super caeteros elatum gradum habent: ut est, Spes non confundit, Patientia efficit opus perfectum: et, Peccatum genitum procreat mortem: ut et hic ille ultimus finis summum quid sit. Simile quid Anadiplosis habet: de qua supra diximus, quaeque in sacris crebra est. Est alioqui et aliud genus Climatis aut scalae in sacris, cum occasione ultimarum vocum explicatione indigentium, subinde alia et alia sententia attexitur, habens et ipsa (ut ita


3867. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 939 | Paragraph | SubSect | Section]

habent: ut est, Spes non confundit, Patientia efficit opus perfectum: et, Peccatum genitum procreat mortem: ut et hic ille ultimus finis summum quid sit. Simile quid Anadiplosis habet: de qua supra diximus, quaeque in sacris crebra est. Est alioqui et aliud genus Climatis aut scalae in sacris, cum occasione ultimarum vocum explicatione indigentium, subinde alia et alia sententia attexitur, habens et ipsa (ut ita dicam) caudam, nova explicatione indigentem: sicut alicubi reginae, aut aliarum


3868. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 940 | Paragraph | SubSect | Section]

(ut ita dicam) caudam, nova explicatione indigentem: sicut alicubi reginae, aut aliarum principissarum caudam vestis sublevant aliquae nobiles aut magnatum filiae, et illarum vicissim aliae. Tali sane quadam specie interdum subserviunt, et (ut ita loquar) pedissequantur aliae sententiae aliis in Sacris literis, de qua sententiarum connexione alibi dixi. AETIOLOGIAM dicunt esse causae redditionem, cum ratio ac causa indicantur dicti aut facti alicuius. Rom. 1, Volui venire docere vos Romanos, quia omnibus id officii debeo, Graecis et Barbaris. Paratus sum vobis evangelizare:


3869. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 941 | Paragraph | SubSect | Section]

eos veluti coram existentes in secunda obiurgat: Per quid percutiemini ultra, cum adiicietis praevaricationem? In qua Apostrophe manet ali quandiu. Aliquanto post redit ad tertiam personam, et mox ad primam regreditur: Sicut Sodoma fuissemus. Sed haec personarum subitanea variatio mire frequens in Sacris literis est. Facit vero hoc schema plurimum ad evidentiam, aut repraesentationem, et simul efficaciam sermonis. nam et res coram quasi ob oculos exhibet, et affectum dicentis ostendit. Sic Christus Lucae 10 instruens praesentes Apostolos, mox incipit averso sermone accusare


3870. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 941 | Paragraph | SubSect | Section]

Regula, quod licet talia ad unum aliquem dici videantur: tamen perinde ad totum genus pertineant, ac si dictum esset: Quicunque non vult timere potestatem, is faciat bonum, etc. et: Nemo debet alienum servum iudicare seu condemnare. Alio qui particulares et individuae sententiae in sacris plerunque ad omnes pertinent, iuxta illud: Quod vobis dico, omnibus dico. PERMISSIO, vel concessio, est valde multiplex. Prima, cum iudici aut auditori aliquid expendendum relinquimus: ut cum dicunt sacerdotes ad Iudam, Tu videris: et Petrus ad Iudaeos Act. 4, Iudicate vos, an


3871. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 942 | Paragraph | SubSect | Section]

Paulus non praestiterat apud eos: ut sic recte sese ex numero talium Apostolorum exemerit. GNOME, sententia, est dictum aliquod generale, breve, de moribus aut aliis rebus huius vitae: quales sunt Salomonis sententiae. In prophanis scriptoribus ideo facilius iudicari possunt, quam in sacris, quia rariores sunt, et ferme tantum ornatus gratia adhibentur. At sacrae Literae sunt adeo praegnantes optimis rebus, ut sint quasi perpetuae quaedam sententiae, vel propalam tali forma propositae, vel quae licet sint circumstantiis convestitae, et quasi ad individua applicatae, facile


3872. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 942 | Paragraph | SubSect | Section]

exemerit. GNOME, sententia, est dictum aliquod generale, breve, de moribus aut aliis rebus huius vitae: quales sunt Salomonis sententiae. In prophanis scriptoribus ideo facilius iudicari possunt, quam in sacris, quia rariores sunt, et ferme tantum ornatus gratia adhibentur. At sacrae Literae sunt adeo praegnantes optimis rebus, ut sint quasi perpetuae quaedam sententiae, vel propalam tali forma propositae, vel quae licet sint circumstantiis convestitae, et quasi ad individua applicatae, facile tamen ad generale dogma perduci queant. Dividuntur autem in prophanis


3873. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 942 | Paragraph | SubSect | Section]

perpetuae quaedam sententiae, vel propalam tali forma propositae, vel quae licet sint circumstantiis convestitae, et quasi ad individua applicatae, facile tamen ad generale dogma perduci queant. Dividuntur autem in prophanis potissimum a forma sermonis in octo species, aut etiam plures: at in sacris secundum materias commodissime eas distinguere possemus, si diceremus alias esse legales, alias Evangelicas, denique alias de communi vita, moribus aut rebus: quae possent subdividi in politicas et oeconomicas. Verum non est nostri instituti nunc de hac re disserere. HYPOTYPOSIS


3874. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 942 | Paragraph | SubSect | Section]

suave est spectare ac contemplari picturas. At in seriis scriptionibus adhibentur, quo tanto magis tardum ad seria animum auditoris permoveant. Recte enim Horatius in quit, Segnius irritant animos demissa per aures, quam quae oculis sunt subiecta fidelibus, et quae ipse sibi tradit spectator. At sacrae Literae adhibent istas picturas, non tantum ut moveant tanto magis lapideum cor hominis ad metum minarum et desiderium promissionum: sed etiam, ut tanto certius confirment id omnino fore ita, ut praedicitur. Huc pertinent etiam Sacramenta et variae picturae vel visae, vel alioqui


3875. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 942 | Paragraph | SubSect | Section]

fidelibus, et quae ipse sibi tradit spectator. At sacrae Literae adhibent istas picturas, non tantum ut moveant tanto magis lapideum cor hominis ad metum minarum et desiderium promissionum: sed etiam, ut tanto certius confirment id omnino fore ita, ut praedicitur. Huc pertinent etiam Sacramenta et variae picturae vel visae, vel alioqui expressae Prophetarum: ut sunt etiam in Apocalypsi. PROSOPOGRAPHIA, est personae descriptio, vel a moribus ac animo, vel ab externa specie. A moribus: ut cum Moyses dicitur fuisse omnium mansuetissimus, sicut et Iacob ac Abel: contra


3876. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 943 | Paragraph | SubSect | Section]

sarcinula et instrumentis, vesperi perfodit parietem spectante populo, et aufugit: docens scilicet, regem Iuda similiter fugiturum esse. Aut cum Ierosolymam sculptam obsidet: aut cum Ieremias iugum catenasque gestat, ut indicet talibus cladibus Deum illos puniturum. Quae rerum picturae in sacris Literis adhibentur tum certitudinis maioris gratia, tum etiam ut magis auditores moveant. Sic extrema tristissimaque tempora Matth. 24. et extremum iudicium Matth. 25 depingitur. TOPOGRAPHIA, est loci accuratior descriptio: quae eum oculis quasi coram videndum exhibet. Talis


3877. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 943 | Paragraph | SubSect | Section]

in Ecclesiam producitur, Psal. 19. Sic cum Deus puniens atrociter impios per imaginem ebrii gigantis, subitoque ex nondum edormita crapula excitati, et in quemvis obvium crudeliter saevientis, proponitur, Psal. 78. Tales sunt innumerae imagines rerum ac personarum in Sacris literis propositae. Sic cum Psalmo 45 Christus per sponsum, et etiam regem bellatorem exprimitur. Sic Psal. 37, pulcherrima imagine aut hypotyposi dicit, Vidi impium vigentem et virentem instar lauri, et transivi, et ecce non erat. MIMESIS, cum aliena verba


3878. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 943 | Paragraph | SubSect | Section]

sunt: quis erit noster Dominus? Sic Psal. 3, Multi dicunt animae meae, non est ipsi salus in Deo eius. Col. 2, Ne attigeris, ne gustaveris, ne contrectaveris: ubi Paulus pseudoapostolorum praeceptiunculas aut traditiunculas compendiaria Mimesi exprimit, ac deridet. Hos. 13, Qui sacrificant hominem, vitulum osculabuntur. Sic Ps. 75, Ne loquamini in collo superbo, Quod neque ab ortu, neque ab occasu, neque e deserto: id est, nihil est nobis ex ullo loco periculi. Sunt vero aliquando obscurae quaedam Mimeses, aut etiam tantum allusiones ad aliena dicta, quas


3879. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 943 | Paragraph | SubSect | Section]

in exponendo eo loco. Dixi Hypotyposin posse videri esse genus quoddam multarum figurarum, et simul eius species recensui et exposui: sed tamen nihil obfuerit, ei etiam separatim, ut quasi speciali schemati aliquod exempla adiicere, ut tanto magis innotescat, cum sit in plurimo usu in Sacris literis. Cum Ioannes cap. 1 inquit, Verbum illud caro factum est, et habitavit in nobis, seu vixit nobiscum: et, Vidimus gloriam eius, gloriam ut unigeniti venientis a patre, plenum gratia et veritate. contra species eius formatur admodum tristi hypotyposi, Isa. 53, quod non


3880. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 944 | Paragraph | SubSect | Section]

quoniam benedicentes ei possidebunt terram, maledicentes vero peribunt. EPIMONE, commoratio aut permansio est (ut aliqui volunt) cum in eodem aliquandiu persistimus diversis verbis aut sensibus idem inculcando aut urgendo: cuiusmodi iterationes et inculcationes plurimae sunt passim in sacris Literis, praesertim in Psalmis. Huius commorationis illustre exemplum est Col. 2, Vos mortuos in peccatis vivificavit, ac deleto quod adversus nos erat chirographo, sustulit illud e medio, affigens illud cruci, et expoliatos principatus ac potestates propalam traduxit, triumphans de eis.


3881. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 944 | Paragraph | SubSect | Section]

50, cum indignatione repellit impium, tractantem verbum suum: impio autem dixit Deus, Ut quid tu enarras statuta mea, et assumis Testamentum meum super os tuum? METONYMIA. Tropus Grammaticus, cum in omnibus aliis linguis, tum potissimum in Hebraea et sacris Literis usitatissimus est: praesertim vero cum causa pro effectu, aut contra effectus pro causa ponitur: tametsi quidam id etiam Metalepsi, alii Synecdochae tribuant. Huius igitur primum aliquot generales Regulas et exempla


3882. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 945 | Paragraph | SubSect | Section]

Moveri etiam ruere et pessum ire significat. Sic et Ioan. 3, Vos testimonium de me perhibebitis: non simplicem testificationem significat, sed etiam laudationem, confessionem, assiduam promulgationem, et sedulam promotionem complectitur. initium ergo pro pleniore celebratione usurpatur. Sic sacram coenam facere in memoriam Christi, etiam ardentem fidem et sedulam praedicationem ac celebrationem Christi, ac passionis eius, denotat. Sic 2 Par. 25, et 2 Reg. 14, Videre se mutuo, pro confligere accipitur. Maximus omnino est huius figurae usus, praesertim in Hebraea lingua, ut sic vel


3883. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 946 | Paragraph | SubSect | Section]

ponatur. Vicissim etiam eadem figura posterius pro priore, consequens pro antecedente ponitur, et nihilominus plerunque suam quoque significationem retinet, ut Psal. 27, dicit David: Sacrificabo in tabernaculo eius sacrificia iubilationis: sed intelligit simul praecedentia, nempe restituar in regnum, adibo tabernaculum Domini, et sic demum sacrificabo Domino sacrificia. Aliquando igitur huiusmodi verba suam simul et praecedentem significationem aut rem indicant: aliquando autem


3884. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 946 | Paragraph | SubSect | Section]

Vicissim etiam eadem figura posterius pro priore, consequens pro antecedente ponitur, et nihilominus plerunque suam quoque significationem retinet, ut Psal. 27, dicit David: Sacrificabo in tabernaculo eius sacrificia iubilationis: sed intelligit simul praecedentia, nempe restituar in regnum, adibo tabernaculum Domini, et sic demum sacrificabo Domino sacrificia. Aliquando igitur huiusmodi verba suam simul et praecedentem significationem aut rem indicant: aliquando autem tantum antecedentem. Sed huius


3885. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 946 | Paragraph | SubSect | Section]

consequens pro antecedente ponitur, et nihilominus plerunque suam quoque significationem retinet, ut Psal. 27, dicit David: Sacrificabo in tabernaculo eius sacrificia iubilationis: sed intelligit simul praecedentia, nempe restituar in regnum, adibo tabernaculum Domini, et sic demum sacrificabo Domino sacrificia. Aliquando igitur huiusmodi verba suam simul et praecedentem significationem aut rem indicant: aliquando autem tantum antecedentem. Sed huius Hebraismi supra sunt plura exempla proposita. Proponetur quoque proprium caput, quomodo consequens denotet suum antecedens, aut


3886. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 946 | Paragraph | SubSect | Section]

ponitur, et nihilominus plerunque suam quoque significationem retinet, ut Psal. 27, dicit David: Sacrificabo in tabernaculo eius sacrificia iubilationis: sed intelligit simul praecedentia, nempe restituar in regnum, adibo tabernaculum Domini, et sic demum sacrificabo Domino sacrificia. Aliquando igitur huiusmodi verba suam simul et praecedentem significationem aut rem indicant: aliquando autem tantum antecedentem. Sed huius Hebraismi supra sunt plura exempla proposita. Proponetur quoque proprium caput, quomodo consequens denotet suum antecedens, aut contra.


3887. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 946 | Paragraph | SubSect | Section]

tantum sit facta insignis quaedam instauratio ministerii ac cultus divini: nam indubie primi parentes antea invocaverant et concionati fuerant. Sic lex per Mosen data esse dicitur, cum multa legalia iam antea fuerint, ut totus Decalogus et multa ceremonialia, Sabbatum, circumcisio, varia genera sacrificiorum, Lex mundorum et immundorum animalium, etc. Sic David 2 Samuel. 19 dicit, se tunc primum regem factum, cum ab exilio revocatur. Sic Saepe nominatur regnum filii, licet rexerit vivo patre, ut tempore Oziae. Tales tamen postea demum dicuntur in coepisse regnare. Quare


3888. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 946 | Paragraph | SubSect | Section]

Oziae. Tales tamen postea demum dicuntur in coepisse regnare. Quare illi anni duplicati, regis alias patri, alias filio tribuuntur, prout alteruter magis celebris in regimine fuisse visus est, aut etiam diverso respectu. Quod huius monitionis imperitis in computationibus annorum et lectione Sacrae historiae non infrequenter multa dubia parit. Tali Hebraismo Iohan, 11. dicuntur Iudaei ab ea die iniisse consilium de interficiendo Iesu, cum id etiam antea decrevissent, sed tunc magis ac vehementius, quam unquam antea, coeperunt incumbere in eius exitium. Contra etiam pars


3889. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 948 | Paragraph | SubSect | Section]

meam, et eripe me. Iere. 1, Vide Domine afflictionem meam, quoniam superbivit hostis. Rom. 10, Qui stat, videat ne cadat, id est, caveat. quod etiam Latini dicent, videre ne aliquid fiat, aut ut fiat. Phil. 3. Videte canes, videte malos, id est, cavete. Gen. 4, Respexit Dominus ad sacrificium Abel, et ad sacrificium Cain non respexit. Col. 2, Dicite Archippo, vide ministerium tuum. Isa. 58, Quare ieiunavimus, et non aspexisti? 1 Samuel. 18, Non rectis oculis Saul aspiciebat David. Sic Oculi, vultus aut facies alicuius super aliquem, significat alias


3890. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 948 | Paragraph | SubSect | Section]

me. Iere. 1, Vide Domine afflictionem meam, quoniam superbivit hostis. Rom. 10, Qui stat, videat ne cadat, id est, caveat. quod etiam Latini dicent, videre ne aliquid fiat, aut ut fiat. Phil. 3. Videte canes, videte malos, id est, cavete. Gen. 4, Respexit Dominus ad sacrificium Abel, et ad sacrificium Cain non respexit. Col. 2, Dicite Archippo, vide ministerium tuum. Isa. 58, Quare ieiunavimus, et non aspexisti? 1 Samuel. 18, Non rectis oculis Saul aspiciebat David. Sic Oculi, vultus aut facies alicuius super aliquem, significat alias benefacere, alias malefacere


3891. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 949 | Paragraph | SubSect | Section]

Matth. 14. Sic Germani dicunt, Er tregt laidt und trauret / de alicuius morte. Quae voces cum sint proprie interni affectus aut dolores, externum tamen gestum ac speciem luctus eis denotant. Tale prorsus est illud Virgilianum Aeneid. 2, quod Calchas recusaverit indicare, quem numina poscant ad sacrificium, Vix tandem magnis Ithaci clamoribus actus, Rumpit vocem. Verbum Invenire, persaepe potiri ac consequi aliquid significat, non tantum Hebraea, sed et Graeca consuetudine: ut, Invenire gratiam, pro consequi. Num. 31, Quare non invenio gratiam coram te? Ibidem, Ut inveniam


3892. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 954 | Paragraph | SubSect | Section]

poenitentes ad Baptistam: Et nos quid faciemus? id est, quid facere iure debemus aut tenemur? 1. Corinth. 3, Fundamentum nemo potest ponere aliud, praeter id quod positum est, quod est IESUS Christus: loquitur de vero et salutari fundamento structurae aut aedificii: alioqui de facto Pharisaei et sacrifici ponunt sua opera et sacrificia pro fundamento salutis. Sic Terent, in Phorm. Quid ago? id est, quid iure agere possum aut debeo? Matth. 11, Tune es ille veniens, aut alium expectamus? id est, qui debet venire, quem expectare debemus. 1. Corinth. 10, Non potestis simul de mensa Domini,


3893. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 954 | Paragraph | SubSect | Section]

quid faciemus? id est, quid facere iure debemus aut tenemur? 1. Corinth. 3, Fundamentum nemo potest ponere aliud, praeter id quod positum est, quod est IESUS Christus: loquitur de vero et salutari fundamento structurae aut aedificii: alioqui de facto Pharisaei et sacrifici ponunt sua opera et sacrificia pro fundamento salutis. Sic Terent, in Phorm. Quid ago? id est, quid iure agere possum aut debeo? Matth. 11, Tune es ille veniens, aut alium expectamus? id est, qui debet venire, quem expectare debemus. 1. Corinth. 10, Non potestis simul de mensa Domini, et mensa daemoniorum


3894. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 956 | Paragraph | SubSect | Section]

est. Levit. 4, saepius repetitur Thease, non debet fieri. Si feceris aliquid ex omnibus, quae non fient, id est, fieri non debent, non iuste fiunt. Num. 35, Nam in civitate refugii sui sedebit, id est, debet sedere, habitare. 2. Reg. 3, Et accepit filium eius, qui pro eo regnabit, et sacrificavit eum: id est, qui pro eo regnare debebat. 1. Sam. 20, Et ego sedendo sedebo cum patre tuo: id est, omnino sedere debebo cum patre tuo. Gen. 20, Et facta quae non fient, (id est, ne quaquam fieri


3895. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 957 | Paragraph | SubSect | Section]

pauperibus: id est, pius homo semper est talis, qui egentes omnibus modis iuvat et sustentat. Psal. 2, Quare fremuerunt gentes, id est, fremuerunt, fremunt, et frement, audientes mendacia. Ea quoque Synecdoches species, qua continens pro contento ponitur, usitata est in sacris Literis. Sic Terra saepe pro hominibus in terra habitantibus: sic Iudaea, Ierosolyma, Samaria, Philistaea, Aegyptus, et similes voces saepe pro incolis ponuntur. Sic Achaia et Macedonia apud Paulum pro Achaeis. Rom. 15. Consentit Macedonia et Achaia collationem quandam facere in sanctos


3896. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 957 | Paragraph | SubSect | Section]

pro hominibus in terra habitantibus: sic Iudaea, Ierosolyma, Samaria, Philistaea, Aegyptus, et similes voces saepe pro incolis ponuntur. Sic Achaia et Macedonia apud Paulum pro Achaeis. Rom. 15. Consentit Macedonia et Achaia collationem quandam facere in sanctos Ierosolymitanos. Sic Calix in sacra coena pro vino ponitur. Deus dicitur iudicaturus mundum, Rom. 3, et saepe alias, id est, homines mundi. Sic Infernus saepe pro inferis aut diabolis, caelum pro caelitibus ponitur, nidus pro pullis. Deut. 32, Aquila excitat nidum suum, id est, provocat pullos suos ad volandum. 1. Reg. 17,


3897. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 957 | Paragraph | SubSect | Section]

olei non deficiet. Sic domus saepissime pro familia ponitur in veteri et novo Testamento. Sic Lu cae 8 dicitur de tempestate et periculo navigantium, Implebantur et periclitabantur. Apostolis tribuitur, implebantur, quod erat proprium navis. Hoc tropo Cor pro anima rationali infinities in sacris Literis ponitur: dum vel accusatur, vellaudatur alicuius cor, vel etiam exigitur rectum cor, vel ut aliquid ex corde fiat. Nam Scriptura animam rationalem in corde collocat. Aliquando contra contentum pro continente ponitur, ut Marci 5 est, quod venerit nuncius ab


3898. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 958 | Paragraph | SubSect | Section]

ipsius ad eum apud Christum existentem. Ad hoc genus Synechdoches posses etiam illa exempla referre, cum tempus ponitur pro rebus quae tempore existunt aut fiunt. Sic dies dicuntur mali et boni, tum in sacris tum in prophanis. Dies Nohe pro statu rerum ac hominum proxime ante diluvium ponuntur. Seculum, pro moribus aut hominibus seculi. Dare annos suos crudeli, Proverb. 5, id est, vitam. Sic anni loquentur, id est, senes ac in diuturna vita multa experti. Et Christus clamat, Pater serva me ex


3899. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 958 | Paragraph | SubSect | Section]

non, id est, certa, rata ac firma. Sic mox 3. epistolae significationem novat, cum dicit, ipsos Corinthios esse suam epistolam. In Metaphoris omnino plurimum novantur vocabula, dum subinde eas a priore usu ad novum protrahimus aliter, quam alii communiter antea usi sunt. Quaedam dicta sacrarum Literarum videntur sumpta esse vel ab usitatis proverbiis, vel alio qui proverbialiter dicta, quae non oportet ad verbum intelligi: qualia sunt innumera in proverbiis Ethnicis: ut, Fabam non comederis, De melanuris non ederis: Ignem gladio ne fodias. Sic videntur et illa sacrarum Literarum


3900. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 958 | Paragraph | SubSect | Section]

Quaedam dicta sacrarum Literarum videntur sumpta esse vel ab usitatis proverbiis, vel alio qui proverbialiter dicta, quae non oportet ad verbum intelligi: qualia sunt innumera in proverbiis Ethnicis: ut, Fabam non comederis, De melanuris non ederis: Ignem gladio ne fodias. Sic videntur et illa sacrarum Literarum esse accipienda: Non relinquam vivum ad parietem mingentem, 1. Sam. 25, id est, omnes homines interficiam. Canis non mutiit. Sic Latini, Ne musca quidem: Non coques hoedum in lacte matris: Ne obtures os bovi trituranti: Neminem in via salutaveris: Peram et marsupium non habeas:


3901. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 958 | Paragraph | SubSect | Section]

verbis, partim et in integris sententiis atque adeo plenis orationibus reperitur. Species eius sint: 1 Metaphora. 2 Allegoria. 3 Aenigma. 4 Paroemia. 5 Parabola. 6 Fabula. 7 Exemplum. 8 Typus. 9 Similitudo. 10 Imago aut pictura propheticarum visionum. 11 Fucta aut gestus prophetici. 12 Signa sacramentalia. 1 Metaphora, est singularum vocum ab aliis ad alias, ob aliquam similitudinem translatio: ut, Vicit Leo de tribu Iuda. 2 Allegoria est, ut eam communi more definiam, continuata metaphora. Matth. 3, Cuius ventilabrum est in manu eius, et perpurgabit aream


3902. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 959 | Paragraph | SubSect | Section]

plena est Apocalypsis. Vicinissima eius sunt Somnia: ut Iosephi et Pharaonis. 11 Facta prophetica ac prodigiosa, quibus futuras res adumbrarunt, nota sunt: ut Ieremiae catena et fractio lagenae, Ezechielis obsidio Ierosolymae, et fuga vespertina perfosso pariete. 12 Signa sacramentalia, sunt illae externae similitudines aut convenientiae rerum externarum, quibus spirituales adiunctae adumbrantur. Haec breviter de duodecim speciebus Similis: nunc de singulis aliquas monitiones subiiciamus. DE METAPHORIS. 1 Sicut in


3903. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 959 | Paragraph | SubSect | Section]

Commune autem est ei cum Christo fortitudo, magnanimitas et victoria: cum satana vero ferocitas, crudelitas, et caedes hominum. 3 Verum ut tanto melius intelligatur haec utilis admonitio, etiam paulo aliter hanc eandem Regulam proponam. In huiuscemodi Metaphoris debet quisque sacrae Theologiae studiosus occupari, aut solicitus esse, non ut discat a Grammaticis tales multas vocabulorum aequivocationes aut significationes: sed ut ab eisdem Grammaticis intellecta re proprie significata,


3904. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 960 | Paragraph | SubSect | Section]

iudicari possent similes: diligenter observandum, propter cuius proprietatis similitudinem, et quatenus ac qua ratione, Metaphora facta sit, quo eius significationem cognoscere possimus. Ut Christus dicitur agnus, non propter stoliditatem ovillam (ut putant monachi) sed praecipue, quia olim agnus sacrificabatur pro peccatis, et ut figura agni paschalis intelligeretur, denique etiam propter innocentiam et patientiam. Item, Christus non ideo dicitur fundamentum, 1. Cor. 3, quia (ut hypocritae docent) tantum sit initium quoddam iustitiae ac salutis nostrae: sed quia est quiddam, in quo tota


3905. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 961 | Paragraph | SubSect | Section]

tum etiam, ut hinc discamus cavere errores, qui nobis in Metaphoris occurrere solent. Solent Grammatici eas vocare Metaphoras reciprocas, cum aliquae res sibi invicem ob similitudinem nomina ad invicem communicant: ut, gubernator navis dici potestauriga, et contra. Tales etiam in sacro sermone sunt: ut, cor significat aliquando medium, ut cor terrae, cor maris, et vicissim medium Kereb interdum cor notat. 18 Ad Metaphoras rectissime referre possis omnes eas voces, quae ab


3906. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 962 | Paragraph | SubSect | Section]

vos, sicut stridet plaustrum onustum. Sic vocatur Deus petra, et arx nostra. 19 Porro ab homine eiusque membris, partibus, affectibus et actionibus innumerae plane Metaphorae ad Deum transsumuntur: qui tropus solet a Theologis Anthropopathia vocari. Posset autem videri esse proprium sacrarum Literarum, tametsi et gentiles scriptores non solum membra humana, sed et actiones atque adeo scelera Deo tribuerint: ut recte Cicero dixerit. Homerum res humanas ad Deos tanstulisse: rectius vero eum facturum fuisse, si divina ad homines transtulisset. De hoc igitur tropo multi multa


3907. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 962 | Paragraph | SubSect | Section]

Cicero dixerit. Homerum res humanas ad Deos tanstulisse: rectius vero eum facturum fuisse, si divina ad homines transtulisset. De hoc igitur tropo multi multa annotant. Nos hic pauca quaedam, idque de aliorum atque adeo de communi sententia adscribemus. 1 ¶ Observetur igitur, quod sacra Scriptura Deo, quamvis longe supra hominis naturam posito, et nihil humani in se habenti, humana membra, ut oculos, aures, brachia, manus, pedes: deinde et actiones corporeas, quales sunt, stare, sedere, descendere, ascendere, ambulare: deindeque et affectus humanos, nempe iram, furorem,


3908. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 962 | Paragraph | SubSect | Section]

quod per tales locutiones ex nostris rebus sum ptas, multo clarissime, quae sit Dei bona malave seu irata erga nos voluntas, et quomodo eiusdem voluntatis effecta ad nos permanent, demonstretur. Incomprehensibilia namque sunt Dei opera et actiones: neque nos assequi aliquid de iis possemus, nisi sacra Scriptura iis uteretur loquendi de Deo formulis, quae rebus humanis propinquae sunt. Itaque Spiritui sancto Scripturarum authori placet propter captus nostri imbecillitatem nostro more balbutire, et blandius, humiliusque, quam maiestati tantae convenit, nobiscum per signa et verba agere.


3909. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 963 | Paragraph | SubSect | Section]

Ipse dixit, et facta sunt. Ipse vocat ea quae non sunt, et mox existunt. Graeci vocant γλυκὺ, dulces metaphoras, cum inanimatis tribuitur sensus: ut, Arctos metuentes equore tingi. et, Amat ianua limen: Respondent omnia sylvae. Tales sunt innumerae in sacris: ut Rom. 8, Rerum natura solicite expectat revelationem filiorum Dei. Natura invita est subiecta vanitati, illa congemit et comparturit piis. Haec de Metaphora: iam ad Allegoriam transeamus. ALLEGORIA. Allegoriam supra diximus esse continuatam


3910. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 963 | Paragraph | SubSect | Section]

est in manu eius, et permundabit aream suam, et congregabit triticum in horreum suum, paleam autem exuret igni inextinguibili. Talibus Similibus et Allegoriis saepe sine omni applicatione aut declaratione utuntur. Porro quadruplices faciunt Allegorias, historiae, facti, sermonis, et sacramenti: nempe cum vel historiae, vel sermones, vel facta aliter exponuntur, quam nativus sermonis sensus est, ut aliqua moralis doctrina inde extruatur. Quia vero magna est vicinitas, praesertim in sacris Literis, Allegoriae et Typi: ideo in tractatu De ratione legendi sacras


3911. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 963 | Paragraph | SubSect | Section]

Porro quadruplices faciunt Allegorias, historiae, facti, sermonis, et sacramenti: nempe cum vel historiae, vel sermones, vel facta aliter exponuntur, quam nativus sermonis sensus est, ut aliqua moralis doctrina inde extruatur. Quia vero magna est vicinitas, praesertim in sacris Literis, Allegoriae et Typi: ideo in tractatu De ratione legendi sacras Literas, ordine discussum est de alterius cuiusdam docti sententia: primum, quid ista duo sint, et quomodo a sese invicem differant: deinde, ubi et quando loca Scripturae allegorice exponere conveniat: tertio, quaenam


3912. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 963 | Paragraph | SubSect | Section]

sermonis, et sacramenti: nempe cum vel historiae, vel sermones, vel facta aliter exponuntur, quam nativus sermonis sensus est, ut aliqua moralis doctrina inde extruatur. Quia vero magna est vicinitas, praesertim in sacris Literis, Allegoriae et Typi: ideo in tractatu De ratione legendi sacras Literas, ordine discussum est de alterius cuiusdam docti sententia: primum, quid ista duo sint, et quomodo a sese invicem differant: deinde, ubi et quando loca Scripturae allegorice exponere conveniat: tertio, quaenam sit ratio apte tales interpretationes colligendi: ac postremo, quis usus


3913. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 963 | Paragraph | SubSect | Section]

quasi absconditam gemmam: tum denique hisce rationibus sensum altius memoriae infigunt. DE SIMILITUDINIBUS. 1 Similitudines et Parabolae iuxta communem Regulam non tam probant quam illustrant rem. Sed tamen si quis vere Similitudinum aut Parabolarum sacrarum scopum deprehendere ac monstrare possit, quatenus in sacris sint adhibitae, verae probationis vim obtinerent: proponendae enim veritatis gratia ibi adhibentur. 2 Similitudo saepe rem ipsam,


3914. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 964 | Paragraph | SubSect | Section]

1 Similitudines et Parabolae iuxta communem Regulam non tam probant quam illustrant rem. Sed tamen si quis vere Similitudinum aut Parabolarum sacrarum scopum deprehendere ac monstrare possit, quatenus in sacris sint adhibitae, verae probationis vim obtinerent: proponendae enim veritatis gratia ibi adhibentur. 2 Similitudo saepe rem ipsam, et contra simplex sermo similitudinem significat. Nam Similitudinis particulae saepe non similitudinem rei, sed rem ipsam significant: sicut Hebraei


3915. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 965 | Paragraph | SubSect | Section]

humanum fecit arborem bonam ac feracem: sed hoc nihil ad Pauli scopum fecisset. Sic igitur vult hic simile servire rei ipsi aut materiae, quae alioqui applicari non posset ei similitudini. Sic 1. Cor. 10. nimium inflectit ipsum simile ad rem, dum ex transitu maris et Manna facit Sacramenta Israelitarum, cum non perinde fuerint vera Sacramenta, ut nostra coena et baptismus. Sic etiam Gal. 4. violentior est, dum non tantum Agar, sed et Saram et Ierosolymam facit matrem carnalis seminis, et significare legem, cum tantum caelestis Ierusalem gratia aut promissio gignat


3916. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 965 | Paragraph | SubSect | Section]

ad Pauli scopum fecisset. Sic igitur vult hic simile servire rei ipsi aut materiae, quae alioqui applicari non posset ei similitudini. Sic 1. Cor. 10. nimium inflectit ipsum simile ad rem, dum ex transitu maris et Manna facit Sacramenta Israelitarum, cum non perinde fuerint vera Sacramenta, ut nostra coena et baptismus. Sic etiam Gal. 4. violentior est, dum non tantum Agar, sed et Saram et Ierosolymam facit matrem carnalis seminis, et significare legem, cum tantum caelestis Ierusalem gratia aut promissio gignat spirituales filios. Sic Dominus dicit, zizania evelli primum


3917. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 965 | Paragraph | SubSect | Section]

magnitudinem sui debiti, paupertatem seu impotentiam, et denique mediatorem, qui solus calcavit torcular aut persolvit, solusque vult hanc laudem sibi in solidum habere. Hoc modo in Parabola infidelis villici in eo nimium res ad Parabolam applicatur, quod dicit iniustum Mammona, quasi Deus probet sacrificia de rapina: et ut vos recipiant in aeterna tabernacula, quasi pauperum et non Dei sit nos recipere in caelestia domicilia. Sed utraque locutio attemperatur nimium ad Parabolae sermonem. Ubi Theologi ignari huius Hebraismi sese misere torquent. Sic persolvtio vinitorum non


3918. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 967 | Paragraph | SubSect | Section]

Christus est tum pastor, tum ostium, ut ipsemet explicat. Significatur igitur per duas diversas res aut voces eiusdem similitudinis. Sic Ioannis 6, manducare, bibere et credere idem sunt. 30 In collationibus non tam similitudinum externarum cum rebus, quam rerum ipsarum interse in sacro laconismo diligenter magnoque studio investigandae et venandae sunt, tum res collatae, tum et earum conditiones in utroque membro: ut quod in altero deest, suppleri sarcirive queat. Rom. 5, Sed non ut per unum peccantem, donum. Deest in priori parte aliquid quod opponatur dono, seu donatae


3919. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 968 | Paragraph | SubSect | Section]

non erat datum, aut certe nondum erat datum nosse mysteria Dei: Apostolis vero eas separatim explicabat. REGULAE, DE INTEGRARUM SENTENTIARUM LINGUAE SACRAE RATIONE et NATURA. PRAEFATIO. Dixi in praecedentibus potissimum de singularum vocum tropis, et porro etiam de sententiarum schematibus: nunc etiam alta quadam ratione integrarum sententiarum natura expendenda est, praesertim


3920. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 971 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Talis rerum inversio est et in hisce exemplis narrationum. 1 Sam. 6. Conciderunt ligna plaustri, vaccasque imposuerunt super ea, holocaustum Domino: Levitae aut deposuerunt arcam Domini. Primum oportuit arcam deponi de curru, postea currum conscindi in ligna, tettio superimponi lignis vaccas in sacrificium Domino. Sic et 2 Par. 32, prius narratur caedes profugi Sennacherib a propriis filiis in templo patrata, postea liberatio Ezechiae, cum Ezechias sit prius ab eo liberatus, nempe cum angelus eius exercitum contrucidavit. Sed voluit scriptor prius pertexere historiam Sennacherib, cum


3921. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 971 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Dominus miserando iustificat impium, postea benedicendo coronat iustum. Exod. 14, Iunxit ergo currum suum, et omnem populum suum sumpsit secum: id est, assumpto toto exercitu conscendit currum. Inter turbatas locutiones aut sententias numeretur sane et Hypallage, quae non est rara in sacris Literis. Prov. 7, Vadit post meretricem, sicut bos ad mactationem, et compedes ad castigationem stulti: id est, sicut stulti ad castigationem compedum. Iud. 1, Civitatem miserunt in ignem. pro, ignem in civitatem. Simile exemplum est 2. Reg. 8. et Psalm. 74. 2 Reg. 5, Ecce misi ad te


3922. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 972 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

volens iniquitatem tu es. i. volens aequitatem ac iustitiam. Arundinem quassatam non confringet, et linum fumigans non extinguet. i. instaurabit et accendet. Convenit hoc cum eo, quod dixi de praeceptis negativis affirmativa includentibus. Aliquando et solum silentium, praesertim in Sacris, excludere aut negare res tacitas videtur. Ut cum dicitur, Qui crediderit, salvus erit: idem est ac si diceret, Soli credentes servabuntur. Cum Christus aut propheta dicit: Venite ad me omnes sitientes, aut qui laboratis, et onerati estis: simul illud indicatur, non laborantes, sitientes aut


3923. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 975 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

aliquid aliud agimus, nostrosque affectus declaramus. Multas vero figuratae interrogationis species Quintilianus lib. 9, capite 2 recenset: ut est interrogatio asseverationis, miserationis, instantiae, indignationis, admirationis, dubitationis, et aliae. Assenerationis est longe creberrima in sacris Literis, cuius in praecedentibus multa exempla proposui: ut est, Annon sunt 12 horae diei? Annon frater tuus Aron facundus est? Miserationis, ut sunt Threni Ieremiae, ubi per multas interrogationes deplorat sortem Ierosolymae et Iudaeae. Quomodo sedet sola civitas domina gentium,


3924. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 976 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

fidelis? Absurditatis, Ioan. 19, Regem vestrum crucifigam? 1 Cor. 5, Num igitur tollam membra Christi, ut faciam scorti membra? Num igitur Deus est iniustus, qui infert iram? Dubitantis, Rom. 10, Quis ascendet in caelum? Quis descendet in abyssum? Plurimae vero passim sunt in Sacris interrogationes cum suis subiectionibus, idque valde varii generis: ut Rom. 9, Quid igitur dicemus? Quod gentes, etc. Quare, quia non ex fide. ¶ Est etiam aliud quoddam interrogationum genus, quod videtur modum ac formam rei quaerere, cum simpliciter neget rem


3925. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 976 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

est hunc nobis dare carnem suam ad manducandum. Quomodo enim tandem hoc fieri potest? Nullo certe modo. Igitur totus eius sermo vanus est. Interrogatio hic, valde usitata figura negat, et non quaerit aut interrogat. Porro haec natura aut vis voculae, Quomodo, valde crebra est in sacris Literis: ut Matth. 12, Si satanas satanam eiicit, quomodo ergo stabit regnum eius? pro, certe non consistet regnum eius. Ibidem: Genimina viperarum, quomodo potestis bona loqui, cum mali sitis? pro, certe non potestis. Sic Matth. 23, Progenies viperarum, quomodo effugere possetis


3926. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 976 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

effugere possetis damnationem gehennae? pro certe non effugietis. Sic Ioan. 12 dicunt Iudaei: Nos audimus, quod oporteat Meschiam manere in aeternum. Quomodo tu dicis: Oportet filium hominis exaltari: id est, profecto parum congrua prophetiis dicis. Talia exempla sunt innumera in sacris Literis. Quin et in communi sermone reperiri queant. ut, si aliquis mendico grandia pollicenti dicat, Wie wilt du mir hundert gulden geben/so du doch nicht einen hast? Eiusmodi est illud Mar. 4, Quomodo omnes parabolas intelligetis? quasi dicat, profecto in hac vestra stupiditate non


3927. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 976 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

manducandum? adhuc in prima quaestione haerent, ut simpliciter negent doctrinam Christi esse veram, non sunt ad secundam usque progressi. Simpliciter, inquam, ac diserte per istam figuratam interrogationem arguunt doctrinam Christi manifestae falsitatis. ¶ Plurimae vero passim sunt in Sacris interrogationes, cum suis subiectionibus, idque valde varii generis: ut Rom. 9, Quid igitur dicemus? Quod gentes, etc. Quare? quia non ex fide, etc. Num iniustitia est apud Deum? Absit. De hac re disserui in Anthypophora et Dialogismo. Aliquando tantum


3928. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 977 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

nunc omnes calamitates ac turbas Evangelio asscribunt, etiam vastationem regni Ungariae factam ante propagatam hanc doctrinam, item seditionem rusticam. Ex talibus occasionibus innumera sophismata et paralogismi in communi vita, praesertim autem in religione, oriuntur, partim eorum culpa, qui ut sacrarum Literarum ignari semetipsos talibus cogitationibus decipiunt: partim qui scientes alios malitiose istis verisimilitudinibus et persuasibilibus sermonibus seducere conantur. Quare studiosi veritatis caveant sibi a talibus fallaciis. Saepe enim aliqua quoquomodo aliis connexa, ab imperitis


3929. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 977 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

expugnando. 1 Tim. 1, Paulus duas causas commemorat, cur sit veniam consecutus persecutionis, quia insciens fecerit, et quo esset aliis exemplum misericordiae Dei: cum vera causa eius reconciliationis, sit proprie solius Christi meritum, et misericordia Dei. Quae natura Hebraismorum ac sermonis sacrarum Literarum diligenter observanda est, ne cum alibi, tum praesertim in iustificationis dogmate a vero aberremus, dum bonis operibus saepe nimios quosdam effectus aut laudes, atque adeo etiam ipsam salutem


3930. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 978 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Hoc quoque modo Christus dicitur positus in ruinam multorum, cum proprie ad vitam sit donatus. Et eius Evangelium ac ministri dicuntur esse odor mortis: item, proiicere ignem ac gladium in terras, seu causam esse omnium dissidiorum, sicut ipsemet Dominus inquit. Sic fides, verbum ac sacramemta dicuntur salvare nos, et credentes etiam montes transferre, cum talia solus Deus faciat, fide tamen apprehensus. Psal. 119, Iudicia tua adiuvabunt me: id est, tu ipse per et secundum verbum tuum. Matth. 10. Luc. 12, Non veni mittere pacem, sed gladium. Veni enim


3931. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 978 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

gentes, et misericordia in gentiles increduli facti Iudaei, Rom. 11. quae locutio ibi multum iteratur. Significat autem quasi quandam occasionem praebuisse Deo Iudaeos sua incredulitate, ut gentiles sibi in populum adscisceret. Simili abusu reperiuntur causae instrumentales: ut cum fidei, verbo, sacramentis, ministerio ac ministris ea tribuuntur, quae Dei sunt. Nam illi dicuntur ligare et solvere, aperire et claudere, mundare et immundare aut purificare, cum haec Deus ipse per ipsorum ministerium proprie operetur. Item, causa sine qua non: et cum alioqui Deus saepe nimium large nobis suas


3932. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 978 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

in reprobum sensum. Thomas non inepte dicit, Deus indurat non immittendo malitiam, sed non apponendo gratiam. Cum plures ac variae causae in omni re concurrant, alias de alia agitur aut pronunciatur, quod non derogat aliis silentio praeteritis, ut alias fide iustificari, alias sacramentis ac verbo mundari, nempe ut causa instrumentali, alias merito ac passione Christi expiari, ut causa proxima efficiente, alias gratia et misericordia salvari dicimur, ut a causa efficiente remotiore, una causa nequaquam excludente alias ex suis locis. Sic Ecclesia iam fundata est super


3933. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 979 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ut veri, per suas coniunctiones. Ioan. 12, Non crediderunt in eum, ut sermo Isaiae impleretur: non quidem id eo fine proprie factum est, sed tamen est consecutum. Ibidem, Ideo non potuerant credere, quia Isaias prophetavit: non sermo Isaiae, sed immota caecitas causa fuit. Sic saepe in sacris Literis dicitur aliquid aliquo fine factum esse, cum eo fine factum proprie non sit, sed tum ille finis consecutus sit: ut Ioan. 11, Christus passus est, ut congreget filios Dei dispersos: ille quidem pro omnibus hominibus passus est, sed non omnes fide eius meritum apprehenderunt: secutus


3934. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 979 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

rationem aut probationem assertionis notat. Quia bene prophetavit Isaias, Marc. 7. Propter istum sermonem, Marci 7. Ut, propterea, et Quia, Ioan. 12. Verum proponam adhuc clarius hanc regulam. Coniunctiones causales, quia, quoniam, ut, et id genus aliae, non semper in Scripturis sacris designant essendi causam: hoc est, non semper notant unam rem esse alterius causam, aut efficientem, aut finalem, aut meritoriam, sed plerunque ordinem unius sententiae ex altera vel dependentiam, habitudinem, seu consecutionem aut rerum aut sententiarum. Et primum de coniunctione UT


3935. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 980 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Experientia ipsa pios docet, eos necessario se illa universalitate vocationis aut promissionis in omni tentatione ac dubitatione fulcire. Eo igitur fundamento everso, necessario omnes tentationes ruent in barathrum extremae desperationis. An vero putamus frustra Spiritum sanctum plus milies in sacris Literis repetere tum universales accusationes per legem omnium hominum citra discrimen: tum etiam contra universalissimas invitationes et vocationes omnium peccatorum ad illum unicum agnum Dei, qui totius mundi peccata tulit, et pro omnibus hominibus passus est? Sed hoc forte iam magis ad


3936. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 980 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Dei, qui totius mundi peccata tulit, et pro omnibus hominibus passus est? Sed hoc forte iam magis ad gravissimas Theologiae disceptationes, quam ad istas nostras grammaticas annotationes pertineat. Quare ad alios huius materiae Hebraismos progrediamur. Locutio universalis in Scriptura sacra crebro accipitur non simpliciter pro singulis reb, termini universaliter indicati: sed pro singulis ex una parte aliqua, seu multitudine eiusdem generis vel moris, vel qualitatis. Huiusmodi locutiones sunt: Quia de caelo venit, quod vidit et audivit, testificatur, et testimonium eius nemo


3937. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 980 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Sicut in Adam omnes moritur, ita et in Christo omnes vivificabuntur. Quomodo nemo accipit testimonium eius, si aliquis accipit? Quomodo non est intelligens quisquam, qui faciat bonum, si est aliqua plebs Dei, et iustorum generatio? Quomodo omnia licuerint Apostolo, cum manifestum sit ex scripturis Sacris, multa esse illicita? Quomodo omnes quae sua sunt quaerunt, cum Apostolus eodem loco dicat: Itaque charissimi, sicut semper obedistis, non in praesentia mei tantum, sed multo magis nunc in absentia mea, cum metu et tremore vestram salutem operemini? Si in Christo omnes vivificabuntur, qua


3938. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 981 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

de pignoribus l. obligatio generalis. Huc referatur et illa August. admonitio lib. contra Iulianum 6. cap. 12: Omnes pro multis, et multi pro omnibus frequenter in sacris Literis ponitur. De quibus vocibus ac genere Hebraismi dixi prolixius in Prima parte sub istarum ipsarum vocum titulo. Sed hoc pertinet tantum ad istas duas voces. Sic et apud Tucydidem reperitur πολλοὶ pro


3939. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 981 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

pro πλῆθος. Sic dicitur: Omnis Ierosolyma exibat ad Ioannem: id est, multi. Omnis civitas erat congregata ad ianuam, Marc. 1. id est, maxima pars. Tale quid est, quod Hier. 5. super Esaiam monet, quod Omnis terra in sacris Literis saepe de sola Palaestina sit intelligendum, non de universo orbe terrarum, Luc. 2, Ut describeretur tota terra: id est, Iudaea solum, 2. Paral. 9, Magnificatus est rex Salomon prae omnibus regibus terrae, scilicet terrae Canaan et vicinarum. Gen. 41, Omnis terra venit in


3940. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 981 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

meo, scilicet licitum, et secundum meam voluntatem, ut alibi circumscribit. Ad Philippenses quarto, Omnia possum in eo qui me confortat. 1. Cor. 13, Charitas omnia credit, omnia sufferat, omnia sperat, omnia sustinet, scilicet credenda, ferenda et speranda. Similia exempla sunt passim in sacris Literis obvia. Universales particulae aliquando particulariter, distributive, vel secundum restrictionem intelligendae sunt. Habent autem Hebraei varias universales aliis linguis ignotas, ut sunt: Non omnis, omnis non, non unum, unum non, ad unum: ut Psal. 106,


3941. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 982 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

cum quadam lenitione ac moderatione accipiendum est: alias vero contra aliquid tenuiter dicant, et minus quam sensus aut res postulat, quod cum quadam intensione accipiendum est. De quibus duabus Regulis ordine dicam: ac primum de priore. Nimis igitur absolute et ample multa saepe in sacris Literis, praesertim in praeceptis, regulis et adhortationibus dicuntur, quae tamen non absolute ac simpliciter, sed ratione habita alicuius adiuncti, seu cum quadam conditione ac restrictione intelligenda sunt. Iuxta regulam: Simpliciter dictum nonnunquam secundum quid intelligitur. 1. Sam.


3942. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 982 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

intelligenda sunt. Iuxta regulam: Simpliciter dictum nonnunquam secundum quid intelligitur. 1. Sam. 2, Samuel non norat Deum, scilicet ea circumstantia revelationis et vocationis. Matth. 8, Nisi facti fueritis sicut parvuli isti, non intrabitis in regnum caelorum. Ierem. 7, Non praecepi de sacrificiis. sed audi, Doctrina mea non est mea. id est principaliter, Iohan. 7, Si ego testimonium de me praebeo, testimonium meum non est verum. Tale et illud est, Nunquid curat Deus boves? 1. Cor. 9, id est, praecipue, potissimum, ut propter eos leges condat. Neque hic peccavit, neque


3943. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 984 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quam res habet dicatur, sive id dicentis affectuum vehementia, sive studium movendi auditoris, cuius tarditati aut etiam negligentiae ac ruditati nihil satis in arduis rebus dici potest, iuxta illam communem Rhetorum regulam: iniquum esse petendum, ut aequum obtineatur. Hoc etiam in sacris Literis interdum, praesertim in contentione accidit. Gal. 2, Quod si quaerentes iustificari in Christo, invenimur et ipsi peccatores. Num igitur Christus minister peccati est? pro, Si per solum Christum vere ac plene iustificari non possumus, sed oportet etiam Moysen aut bona opera ei opem


3944. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 985 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et accipiat de arbore vitae, et vivat in aeternum, et ablegavit eum Deus de paradiso: deest, ideo expellamus eum foras, etc. Sed in hoc exemplo plures sententiae desunt, ut mox ostendam. Eclipses aut Aposiopeses, etiam longiores multo crebrius quam in aliis linguis in sacris Literis fiunt. Gen. 3, Non moriemini: sed scit Deus, quod in die qua comederitis, aperientur oculi vestri, et eritis sicut Dii scientes bonum et malum: sub. ideo neglectis eius inanibus minis ac terriculamentis, nullo modo tantum vestrum commodum negligatis, sed potius quamprimum comedite,


3945. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 986 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ideo ista sic accidunt, ut impleatur, etc. Videmus igitur istas Eclipses plerunque esse vel antecedentia vel consequentia aliquorum, ac alterum collationis membrum: ex quibus illa facile ab intellectu divinari queant. Verum quoniam in laconismo aut summo studio brevitatis sacrarum Literarum, admodum frequens est ista figura: ideo multa exempla varii generis huc conferam, quae bene expensa, etiam sine admonitione lectorem de hoc Hebraismo instituere queant. In concisa igitur oratione phrases admodum variae reperiuntur. Et tu et servi tui novi quod ante


3946. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 989 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

eodem cibo sustentatus est. Videndum ergo quod verbum cum quo et quatenus coniungendum sit. Huius vero admonitionis de vigilanti iudicio, quae nam res aut voces, quibus et quatenus, in una sententia connectendae sint, ideo in hac lingua maior est usus, quod in brevitate et energia sacri sermonis, et in hac quasi violenta verborum compactione, saepe singula verba sententiam continent, ut valde vigilanter attendendum sit, quatenus tanta rerum copia et varietas inter sese ordinanda connectendaque sit, aut non. Sed de hac Regula aut Hebraismo alibi agetur prolixius.


3947. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 990 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

habebant, indeque toti pendebant: ideo dicuntur esse oculorum ipsorum: id est, quae illi semper habebant in oculis, ea animo contemplabantur et admirabantur, ac ad ea subinde respiciebant tanquam ad unica suarum rerum praesidia. At Deo erant abominationes, eoque respectu Dei sic vocantur passim in sacris Literis. Per se igitur ac veluti ratione essentiae erant idola, ratione accidentis erga Iudaeos erant eorum Dii, ex quibus prorsus pendebant, ideoque dicuntur fuisse ipsorum oculorum: ratione Dei erant abominationes. Ita videmus confluere orationem ex vocabulis diversas personas


3948. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 990 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et in unica re ratione alius personae substantia, et aliorum respectu alia atque alia accidentia considerari possunt ac debent, ad hoc, ut ad verum sensum perveniamus. Cognata hisce est Regula supra in Synecdoche aut Metony. recitata: Laudantur interdum aut vituperantur aliqua in sacris Literis, non quod sua natura bona malave sint, sed quia bonarum aut malarum rerum sint effectus aut signa. De qua ibi satis dictum est. Sic etiam laudantur aliquando mala, et vituperantur bona, ob aliquem respectum, circumstantiam aut conditionem. Sic laudatur villicus infidelis


3949. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 990 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

observationem traditionum paternarum, non quod ipsae traditiones essent adeo praestantes aut Deo acceptae. Laudatur Achabi licet hypocritica poenitentia. Contra improbatur bonum Uze factum volentis succurrere Arcae ruinam minanti: quia praeter mandatum Dei erat factum. Sic damnatur Saulis sacrificium, cum per se sit bonum in periculo sacrificare, et pecudes ex Amalec ad sacrificium allatae. UNA RES UT DUAE TRACTANTUR, ET CONTRA DUAE UT UNA. 1 Saepe ita de una re diversis vocibus aut etiam sententiis loquuntur, ut imperitus putet esse duas. 1


3950. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 990 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

non quod ipsae traditiones essent adeo praestantes aut Deo acceptae. Laudatur Achabi licet hypocritica poenitentia. Contra improbatur bonum Uze factum volentis succurrere Arcae ruinam minanti: quia praeter mandatum Dei erat factum. Sic damnatur Saulis sacrificium, cum per se sit bonum in periculo sacrificare, et pecudes ex Amalec ad sacrificium allatae. UNA RES UT DUAE TRACTANTUR, ET CONTRA DUAE UT UNA. 1 Saepe ita de una re diversis vocibus aut etiam sententiis loquuntur, ut imperitus putet esse duas. 1 Cor. 5. Festum igitur celebremus, non in


3951. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 990 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

praestantes aut Deo acceptae. Laudatur Achabi licet hypocritica poenitentia. Contra improbatur bonum Uze factum volentis succurrere Arcae ruinam minanti: quia praeter mandatum Dei erat factum. Sic damnatur Saulis sacrificium, cum per se sit bonum in periculo sacrificare, et pecudes ex Amalec ad sacrificium allatae. UNA RES UT DUAE TRACTANTUR, ET CONTRA DUAE UT UNA. 1 Saepe ita de una re diversis vocibus aut etiam sententiis loquuntur, ut imperitus putet esse duas. 1 Cor. 5. Festum igitur celebremus, non in fermento veteri, nec in fermento


3952. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 991 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

rebus tanquam de una agunt, ut putare queat imperitus unicam esse. Tales sunt multi Psalmi et aliae prophetiae loquentes simul de Davide aut Salomone et Christo, de Ierosolyma, populo Iudaico, et de caelesti Ierusalem, de terra promissionis, et vita aeterna, de semine carnali et spirituali, de sacrificiis Leviticis et Christo. Sic Ioan. 5, simul agitur de morte et resurrectione spirituali et corporali. Sic in parabola saucii et Samaritani, tum quis sit proximus indicatur, tum unica ratio salutis per Messiam monstratur: atque ita miro artificio Lex et Evangelium miscentur. Sic Matth.


3953. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 991 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

complectitur. Quarum altera indicat quid det in potum: altera, quid illa cibatione ac potus praebitione agat, nempe quod Novum foedus sanciat. 2 Hisce adde sententias nimium distractas voces aut res connectentes. Quia et illae duos sensus in unam sententiam contrahunt. Nam non raro in sacris Literis voces rerum longius distantium connectuntur, efficiuntque et durum et obscurum sermonem. Quare ut sententia quasi expleatur, magisque perspicua reddatur, mediis aliquibus vocibus aut sensibus supplenda ac veluti sarcienda est. ut Prov, 10. Labia norunt scientiam: pro, secundum


3954. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 992 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

scelere impulsi, vel potius, cum nullum scelus patraverim. Isa. 44, Operabitur brachio fortitudinis, et non vires: id est, tamdiu strenue laborabit, donec eum vires deficiant. Ierem. 33. Desertus est locus a non homine: id est, ut nulli amplius adsint homines. Valde usitatum est in sacris Literis, quod vocabula sic usurpantur, ut primo quidem nobis illa ipsa significent, quorum nomina sunt, verum una cum illis ipsis statim aliquid aliud insinuent, quod priori adhaeret, consequens est, aut in eo continetur: et ut plurimum hoc posterius praecipuum est in negotio, cuius maxima


3955. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 992 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

rectius, et adiungere ei illa illustria exempla, quod sub promissione numerosi seminis aut posteritatis Abrahami, simul intelligantur omnes credentes: sub promissione terrae illius fertilissimae promittitur vita aeterna: sub descriptione aut indicatione agni paschalis et aliorum expiatoriorum sacrificiorum, intelliguntur primum quidem illi ipsi ritus, sed praecipue tamen ipse per illa figuratus agnus Dei totius mundi peccata tollens. Cum Christus iussit Apostolos primum non sumere secum baculum aut peram, postea contra accipere: omnino voluit aliquid maius per illas notas indicare,


3956. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 992 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

iustitiam et salutem abigit. De qua re etiam in velamine Mosis prolixe egi. Verum dixi alibi prolixius, quod saepe unus simplexque textus quasi duplicatum quendam sensum habeat. ANTICIPATIO, AUT PROLEPSIS. Anticipatio aut Prolepsis est valde usitata in Sacris: quae est, cum vel nomina postea demum locis imposita in prioribus historiis usurpantur, vel postea gesta prioribus aliqua occasione admiscentur: ut Ioan. 7, narrationi de missis et reversis satellitibus ea admiscentur, quae postea ultima demum festi die gesta sunt: in ultimo autem die


3957. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 993 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

scribendum impositum est. Multa huius generis exposui in capite de Varia perturbatione aut transpositione vocum et sententiarum, atque adeo rerum: simul et de Hysteron proteron, de Hysterologia, Synchysi, Hypallage dixi. Vide ibi exempla ex Gen. 6. cuius generis innumera sunt in sacris Literis. Observandum quoque est in Narrationibus, quod alius sit ordo temporis et actionis, alius autem dignitatis. Alias ergo hunc, alias illum scriptores sequuntur, ut scilicet iam priora tempore, iam dignitate praeponant. Narrare solent Hebraei ita res gestas, ut


3958. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 997 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

caelo super uno peccatore resipiscente magis, quam de nonaginta novem iustis, qui non indigent poenitentia. Item: Non veni vocare iustos, sed peccatores ad poenitentiam: id est, qui putant se iustos esse, etc. Talia sunt multa apud poetas, tum apud prophanos, tum et apud sacros, Sic Debora canit, Stellas pugnasse cum Sisera: scilicet, quia talis quaedam species visa est, dum Deus grandinem immisit super eius exercitum. Sic Aeneid. 1, Mirantur Iulum, id est, cupidinem, quem putabant esse Iulum. et, Magnis exterrita monstris: id est, quae putabat Andromacha esse


3959. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 997 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Ecclesiae: id est, ita proni adorabunt, ut videantur lingere. Sic, Serpens humi repens forte dicitur terram comedere. Ponitur res pro specie, quae apparet. Huc referre posses illas semipoeticas picturas caeli et terrae, in secundis laetas, in adversis tristes: quales saepissime in sacris Literis proponuntur. Sicut et in tragoediis Ethnicorum, quas aliqui etiam inter hyperbolas numerant. Sicut enim esurienti omnis cibus belle sapit, saturo autem et nauseanti omnis cibus, quantumvis per se lautus, insipidus est, et febricitantibus vinum videtur esse amarum: sic laeto omnia


3960. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 997 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


Nullum serenis noctibus sidus micat,
Sed gravis et ater incubat terris vapor:
Obtexit arces caelitum ac summas domos
Inferna facies: Nec iam loquor de phrasibus, quae vulgi errore, primum in consuetudinem linguae, deinde etiam in sacras Literas pervenerunt: ut cum Deo tribuitur corpus, membra corporis, aliaeque hominis circumstantiae: ut sedere, stare, surgere, etc. quae Deo non conveniunt. Item, cum fines caelorum nominantur et columnae terrae. Sed de eo genere, cuius exempla superius ostendi.


3961. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1000 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

aut opem. Sic Paulus quadam comparatione aut respectu vocat sua opera reiectamenta ac damna, nempe cum per ea quoquo modo iustificari ac salvari volumus: sique nos impediant, quo minus ad solius Christi gratuitam iustitiam confugiamus. Hac ratione saepe Deus reiicit sacrificia Iudaeorum, quae tamen severiter mandaverat: dicit se nihil de eis praecepisse, imo ea sibi esse abominationem, una cum sabbatis, noviluniis et aliis festis: Isa. 1. Sic etiam ex ipso sacrosancto templo faciunt homines speluncam latronum. Sic accipiendum est, quod Deus dicit, se


3962. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1000 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

minus ad solius Christi gratuitam iustitiam confugiamus. Hac ratione saepe Deus reiicit sacrificia Iudaeorum, quae tamen severiter mandaverat: dicit se nihil de eis praecepisse, imo ea sibi esse abominationem, una cum sabbatis, noviluniis et aliis festis: Isa. 1. Sic etiam ex ipso sacrosancto templo faciunt homines speluncam latronum. Sic accipiendum est, quod Deus dicit, se tradidisse Israelitis legem non bonam, et iudicia, in quibus non queant vivere. Quae loquutio ferme convenit cum Paulina. Sic populum Israeliticum et templum interdum dicit Deus non esse


3963. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1001 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ac gratiae dicitur: et rursum ab eodem per accidens ratione pravae pseudapostolorum opinionis et abusus, Gal. 3. 4 et 5, est signum apostasiae, irae et execrationis. Dicitur etiam nihil esse, si illud opus solum ac operatum per sese expendatur. Sic bona opera alias ac per se sunt gratissima Deo sacrificia, glorificant patrem caelestem, habentque promissiones huius et futurae vitae: alias contra sunt reiectamenta, atque adeo damna, Phil. 3. Haec varietas pronunciatorum in Scriptura etiam inde oritur, quia res nobilissimae religionis, malitia satanae et hominum veluti affuso


3964. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1001 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

accipiunt, et omnem externum cultum reiiciunt: ut qui hoc tempore omnem musicam, omnes picturas, omnesque ceremonias tum funebres, tum etiam templorum reiecerunt. Sic solent stulti, dum aliqua vitia fugiunt, in contraria currere et ruere. Videndum igitur diligenter acattente in sacris Literis est, quid qua ratione dicatur, ne vel laudes rerum sua natura bonarum in eorum abusus ac pravas de eis opiniones trahamus: vel contra ne earundem vituperationes proprie ratione abusus et pravae hominum de illis opinionis propositas, simpliciter ad ipsas res transferamus: sic etiam ne


3965. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1002 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Sic, Destruite templum hoc, et in triduo restituam illud: id est, si destruxeritis. Cum omnia feceritis, dicite, Servi inutiles sumus: pro, si feceritis, quod tamen est impossibile. DE COPIA ET CONNEXIONE RERUM AC ORDINE SENTENTIARUM IN SACRIS LITERIS. Duo sunt inter alia non parva impedimenta in cognitione sacrarum Literarum, ingens videlicet copia, seu conferta quaedam densitas rerum aut sensuum, et earundem non semper rudibus perspicuissimus ordo. Quarum utriusque ratione cognita, vicissim non parum lucis


3966. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1002 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Cum omnia feceritis, dicite, Servi inutiles sumus: pro, si feceritis, quod tamen est impossibile. DE COPIA ET CONNEXIONE RERUM AC ORDINE SENTENTIARUM IN SACRIS LITERIS. Duo sunt inter alia non parva impedimenta in cognitione sacrarum Literarum, ingens videlicet copia, seu conferta quaedam densitas rerum aut sensuum, et earundem non semper rudibus perspicuissimus ordo. Quarum utriusque ratione cognita, vicissim non parum lucis perspicuitatisque eis accedet. Operaeprecium igitur fuerit, aliquid de utroque dicere, nempe


3967. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1002 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Primum vero de priore, mox de altero dicam. De Thucydide scribit Quintil. quod sit densus rebus, et brevis sermone: et Cic. quod sit magis copiosus rebus quam verbis, quodque sit ita creber rerum frequentia, ut verborum prope numerum sententiarum numero consequatur. Id longe verius de sacris Literis dici posset, ubi aliquando sensa aut res etiam superare verborum numerum videntur, pluraque aliquando unico dicto aut voce indicantur. At enimvero ista tanta rerum copia, necessario auditorem, praesertim rudiorem simul, ut ita dicam, in aures intellectumque eius effusa,


3968. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1002 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

etiam literati minus eam feliciter intelligere possunt. Consideremus igitur duo in hac priori parte, primum, unde sit ista tanta rerum copia in hoc libro: deinde, quo modo ea condensari et quasi confarciri in unum veluti cumulum soleat. DENSITAS SENSUUM AC RERUM IN SACRIS LITERIS. Primum igitur inquiramus causas, cur sacrae Literae sint adeo refertae sententiis ac rebus: seu unde tandem illa tanta copia oriatur, ac veluti in unum cumulum aut congeriem confluat, cum tamen id in aliis scriptoribus ac materiis non perinde accidere soleat.


3969. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1002 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

igitur duo in hac priori parte, primum, unde sit ista tanta rerum copia in hoc libro: deinde, quo modo ea condensari et quasi confarciri in unum veluti cumulum soleat. DENSITAS SENSUUM AC RERUM IN SACRIS LITERIS. Primum igitur inquiramus causas, cur sacrae Literae sint adeo refertae sententiis ac rebus: seu unde tandem illa tanta copia oriatur, ac veluti in unum cumulum aut congeriem confluat, cum tamen id in aliis scriptoribus ac materiis non perinde accidere soleat. Primum aliae materiae minus habent rerum aut circumstantiarum,


3970. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1002 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sententia aut verbis primaria illa quaestio eiusque subiectum ac praedicatum, aliae eius circumstantiae plerunque proponuntur, ut singula separatim recte inspici expendique possint, non confundentibus sese invicem rebus, nec copia confertaque densitate humanum ingenium obruentibus. At sacra doctrina abundat prorsus rebus ac circumstantiis dubiisque non tantum propriis, innatis, seu naturalibus, sed et accidentariis, accersitis ac externis: ut sunt quae veniunt a mille artifice adversario, a vetere Adamo et mundo. Sunt etiam illae tum nativae tum externae sacrarum rerum


3971. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1002 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

At sacra doctrina abundat prorsus rebus ac circumstantiis dubiisque non tantum propriis, innatis, seu naturalibus, sed et accidentariis, accersitis ac externis: ut sunt quae veniunt a mille artifice adversario, a vetere Adamo et mundo. Sunt etiam illae tum nativae tum externae sacrarum rerum articulorumve ac capitum circumstantiae ita et ignotae ac plane peregrinae et etiam obscurae difficilesque nostro intellectui, ut eas nobis singillatim exponi valde opus sit, ac propemodum necessitas postulare videatur, ut quot voces proferuntur, tot mox singularum definitiones


3972. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1002 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

necessitas postulare videatur, ut quot voces proferuntur, tot mox singularum definitiones interdum adhibeantur, dum singulae nostrae caecutientis intelligentiae culpa suam declarationem flagitant. Huc accedit etiam, praeter extremam necessitatem auditoris, aliquando exultans spiritus sacrorum doctorum, qui ex ingenti thesauro optimarum ac preciosissimarum rerum cupidissime effundunt in copia illas salutiferas divitias, non aliter ac ingenti incendio intra angustas aliquas cavernas incluso maxima vi ingens densissimeque compacta copia flammae fumique quacunque datur, erumpit.


3973. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1002 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ac preciosissimarum rerum cupidissime effundunt in copia illas salutiferas divitias, non aliter ac ingenti incendio intra angustas aliquas cavernas incluso maxima vi ingens densissimeque compacta copia flammae fumique quacunque datur, erumpit. Unde nam sit ista ingens rerum copia in sacris, nunc ostendi: at condensatio et conferta compactio earum suas quoque causas habet: de quarum aliquibus forte postea aliquid ad detur: sed non est minima illa quasi propria quaedam styli sacri


3974. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1003 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

rerum copia in sacris, nunc ostendi: at condensatio et conferta compactio earum suas quoque causas habet: de quarum aliquibus forte postea aliquid ad detur: sed non est minima illa quasi propria quaedam styli sacri consuetudo, ut dum summae brevitati studet, etiam cum copiose rem quampiam eloqui vult, ita etiam arcte intra illas laconismi sui (de quo postea prolixius agetur) metas cogat constringatque, ut eas quasi in unum cumulum congerere, et non ordine disponere ac proponere minus oculato videri


3975. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1003 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

pleneque examinari possunt, sicut in nimium angustis tabernis plurimis mercimoniis repletis accidit. Quod si in loco ampliore, apto ordine, liberisque spaciis laxaque serie disponantur, facile perspiciuntur ac examinantur. Maxima ergo difficultas ac quasi quaedam obscuritas illius sacri copiae cornu inde proficiscitur, quod tam ingentes tamque variae opes intra summas angustias tum librorum tum et sermonis coarctantur, ut cum etiam singulae illae quasi gemmae, smaragdi, adamantes, carbunculi, preciosissimique uniones a se invicem divisi sunt, nec tantum divisi, sed etiam


3976. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1003 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

onerant et obscurant sermonem, sed si essent commode digestae, illustrarent eum. Praeterea rem ipsam circumstantiae quidem semper illustrant, modo expendantur, sed sermonem obscurant, si sint in eo nimium arcta durioreque syntaxi aut compositione confarcinatae et compactae: quod admodum crebro in sacris Literis, praesertim in Psalmis, Prophetis et Epistolis fit. Nam historiae sunt liberiore filo sermonis conscriptae. Verum age quo clarius fiat id quod dicimus, proferamus illustre exemplum unius sententiae tam multis intersertis aut iniectis oneratae, idque primum ex prophanis,


3977. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1003 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

praesertim in Psalmis, Prophetis et Epistolis fit. Nam historiae sunt liberiore filo sermonis conscriptae. Verum age quo clarius fiat id quod dicimus, proferamus illustre exemplum unius sententiae tam multis intersertis aut iniectis oneratae, idque primum ex prophanis, deinde ex sacris, quas etiam inter sese invicem conferemus: plurimum. n. ad illustrationem sermonis facit diversorum authorum similia exempla conferre. Maxima est, quod ad hanc proprietatem attinet, similitudo inter principium primae Eclogae Virgilii, et Epist. ad Rom. Utriusque enim prima


3978. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1004 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

nec habuisset eam gratiam, nec amplius esset tecta insinuatio, et in prolixitatem nimiam sermo excrevisset, fuissentque revera duo exordia inepte ac cum fastidio facienda, aut alterum prorsus omittendum. Ex hoc exemplo potes animadvertere, quomodo interdum scriptores, praesertim autem sacra Scriptura, in unam brevem orationem aliquando valde multa, quasi accidentaria inserant, aut infarciant. Quae diligenter observanda sunt: de quo genere forte aliquid etiam in capite De brevitate dicetur. Ut igitur tanto melius intelligatur quod hactenus disserui, totam hanc rem


3979. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1005 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Parit autem ista rerum copia obscuritatem ignaris et non attentis, ut discernere nequeant, quae nam sint illa primaria aut substantialia, et quae accidentalia. Adhibendum igitur est remedium anatomiae aut expoliationis, de quo mox suo loco dicam, et plene in tractatu De ratione cognoscendi sacras Literas dixi. Longa enim, ut ostendi, syrmata aut quasi caudas vestium saepe haec lingua trahit, aliae praesertim literatae multo expeditius incedunt. Saepe igitur in una sententia sunt plures sensus, vel ob brevitatem, vel ob verborum praegnantiam, vel ob constructionis


3980. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1005 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

onerantur, gravantur, et obscurantur: ita etiam totus contextus sermonis quasi turget, et veluti gravidus est, confertis sententiis. Unde non unum genus obscuritatis ac difficultatis rudioribus et minus attentis oboritur. Quare nunc de altera propositi instituti parte, nempe de sententiarum in sacris Literis ordine ac connexione, agemus. DE ORDINE SENTENTIARUM AUT RERUM. De ordine sententiarum, quod ad materias ipsas attinet, methodi est disserere, de quo aliquid diximus, in tractatu De ratione cognoscendi sacras Literas: nunc de eo ordine ac


3981. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1005 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

parte, nempe de sententiarum in sacris Literis ordine ac connexione, agemus. DE ORDINE SENTENTIARUM AUT RERUM. De ordine sententiarum, quod ad materias ipsas attinet, methodi est disserere, de quo aliquid diximus, in tractatu De ratione cognoscendi sacras Literas: nunc de eo ordine ac sententiis dicemus, quae magis ad elocutionem sunt referendae. Sicut actiones, ita et cogitationes ac sermo hominum sana mente praeditorum, a certo initio incipit, et ad aliquam certam metam, aut finem scopumve proprio compendiarioque tramite


3982. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1005 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

possunt: tum etiam cernere, qua ratione aut consilio unumquodque illorum accersitorum suae veluti basi, ossibus aut nervis accommodatum sit, et quam commode sint illa primaria hisce accersitis convestita. Quam utilissimam admonitionem prolixius exposui in regulis De ratione cognoscendi sacras Literas. Etsi aut tales quasi digressiones et accidentaria vestimenta verborum sensuumque sunt etiam aliis linguis usitata: tn nescio quom peculiariores et obscuriores sunt Hebraeis, ut merito Hebraismi dici queant. Nec loquor nunc de iis, quae proprie digressiones aut


3983. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1005 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et obscuriores sunt Hebraeis, ut merito Hebraismi dici queant. Nec loquor nunc de iis, quae proprie digressiones aut evagationes sunt, plane extra rem propositam susceptae: sed de connexione istius admirabilis varietatis sententiarum, quae in istas communes scriptiones praesertim in sacris Literis incidunt, quarum certe aliae sunt minus nativae aut veluti essentiales propositae materiae, quam aliae, quibus tamen aliquando veluti semineglectis illis principalibus, vacari necesse est.


3984. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1006 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

circularis scriptionis agetur. Naturalis vero ordo est teste Aristot. in scriptis asserentibus aut negantibus aliquid, ut primum aliquid certi proponamus, quod affirmamus aut negamus. Deinde illud idem certis testimoniis aut probat omnibus constabiliamus. Id sane idem fit etiam in sacris Literis, ut in Psalmis, Prophetis, et epistolis, et in concionibus Christi. Quare hic solet plerumque primum propositio esse, deinde eius confirmatio. Quas duas partes naturales esse, non immerito ille testatur. Nec vero tantum in toto aliquo scripto aut oratione vel concione una


3985. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1007 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

hominem ex operibus legis, in Christum credidimus, etc. Si Prophetae et Apostoli ac Evangelistae in concionibus diligenter accurateque separarent confirmationem a confutatione, ut solent Graeci Latinique oratores, facilius se lector ex eis expedire posset. Verum id sacri scriptores non faciunt, ob plures causas: primum propterea, quod confutatio magna ex parte in confirmatoriis argumentis continetur, aut certe inde haberi potest: secundo, quia cum sophistica sit infinita, impossibile est omnes calumnias adversariorum veritatis complecti: tertio, quia sacra


3986. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1007 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

id sacri scriptores non faciunt, ob plures causas: primum propterea, quod confutatio magna ex parte in confirmatoriis argumentis continetur, aut certe inde haberi potest: secundo, quia cum sophistica sit infinita, impossibile est omnes calumnias adversariorum veritatis complecti: tertio, quia sacra volumina, non ad unius aetatis usum et contra unum aliquem seductorem scripta sunt, ut eius nugas redarguere deburint: quarto, quia brevitati studuerunt. Aliquas tamen generaliores, magisve perpetuas, aut communes obiectiones redarguunt, per occupationes obiectionum vel tacite, vel propalam


3987. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1007 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

adhibitisque suis circumstantiis et variis affectibus ac moribus omnia turbantes et concutientes, illuc auditorem propellere conantur. Quare scriptores prophanarum rerum facile in tanta simplicitate subiecti, tum ordinem certum observare, tum et perspicui esse possunt. At contra sacrum volumen plures materias quasi simul eodemque tempore tractare cogitur. Nam et docet, quod ferme est ei primarium, idque multa simul, quia res gravissimae et difficilimae ita in religione coniunctae sunt, ut aliae sine aliis intelligi nequeant, sicut Cicero de Philosophia in Tusculanis


3988. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1007 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

varie conantur, et modo Deum, modo auditorem, modo adversarios multiplices, modo res ipsas, modo varias circumstantias respicere ac tractare coguntur: necessario varias sententias miscent, et crebro ex alio in aliud transire aut subito transilire coguntur. Haec igitur materiarum subiectarum in sacris libris multiiuga varietas diligenter observata ac expensa plurimum proderit ad observationem ordinis sententiarum. D. Paulus quoque et alii sacri scriptores solent transire ab ignobilioribus


3989. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1008 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

coguntur. Haec igitur materiarum subiectarum in sacris libris multiiuga varietas diligenter observata ac expensa plurimum proderit ad observationem ordinis sententiarum. D. Paulus quoque et alii sacri scriptores solent transire ab ignobilioribus materiis ad nobiliores, a personalibus ad realia, ab hypothesibus ad theses, ab externis ad interna: et contra. ut 2 Cor. 1, a suorum consiliorum constantia ad doctrinae et Dei ipsius veritatem. Eph. 5, a coniugii celebratione ad mysterium


3990. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1010 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

aut probare. Verum enim sane est, Moysen et totum vetus Testamentum potissimum testimonio et autoritate Dei omnia sua probare, subinde repetendo, Dominus dixit haec, Os Domini locutum est. De quo fundamento aut demonstratione assertionum Mosaycarum et propheticarum, in tractatu De ratione legendi sacras literas uberius disserui. Verum enimvero aliquando etiam Christus et Paulus, qui alioqui plerunque sua dicta nervose constabiliunt, tantum simplices assertiones veluti plures quasdam propositiones inter sese connectere videntur: ferme ut solet fieri in scholarum disputationibus.


3991. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1010 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

vocare possis lapsum styli, ubi plerunque ex ultima voce prioris sententiae nova generatur. De qua in sequenti capite dicam, quod etiam ad ordinem sententiarum merito refertur. LAPSUS STYLI EX ALIO IN ALIUD. Frequenter igitur sanctus Paulus (tametsi et alii sacri Scriptores) ex alio in aliud ita paulatim labitur, ut tamen nihil admodum alienum a proposito tractet, sed omnia ad praesentem scopum plerunque faciat: quanquam aliquando nonnihil etiam extra rem praesentem hoc modo evagetur. Fit autem is lapsus plerunque occasione ultimae vocis, quae forte


3992. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1011 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

tua rura manebunt:
Et tibi magna satis: quamvis lapis omnia nudus,
Limososque palus obducat pascua iunco
Non insueta graveis tentabunt pabula foetas,
Nec mala vicini pecoris contagia laedent.
Fortunate senex, hic inter flumina nota,
Et fontes sacros frigus captabis opacum.
Hinc tibi quae semper vicino ab limite sepes,
Hyblaeis apibus florem depasta salicti,
Saepe levi somnum suadebit inire susurro.
Hinc alta sub rupe canet frondator ad auras.
Nec tamen interea raucae, tua cura, palumbes,


3993. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1016 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sequentis aut respondentis etiam hoc Terentii: Nos omnes quibus est obiectus alicunde labor, priusquam id rescitum est, lucro est. Nos omnes, Lucro est, non consonat. Dicendum esset, Nobis omnibus lucro est, vel nos omnes id in lucro habemus, aut censere debemus. Talia sunt prorsus innumera in Sacris: ut Matth. 7, Quis vestrum est homo, quem si petierit filius panem, num serpentem dabit ei? pro, qui, si filius petierit panem, det ei serpentem? Matth. 7, Omnia quae vultis vobis fieri, sic facite eis? Ibidem, Omnis qui audit sermones istos, assimilabo eum viro prudenti: pro, similis


3994. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1017 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

membrum, sed aliis verbis expressum, quam quae tum perspicuitas, tum et praecedens oratio desiderasset. Nam illud quod erat legi impossibile, omnino requirebat correspondentia verba, Hoc Deus effecit aut praestitit, etc. Valde ergo varia Anantapodota reperiuntur in sacris Literis, quae tamen ab attento et intelligente lectore non difficulter subintelligi queunt. ut 1 Timoth. 1, Apostolus mox post salvationem dicit: Sicut te iussi manere Ephesi, et quibusdam praecipere non diversa aut aliena docere. Unde mox digreditur ad abusum et verum usum legis, et


3995. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1018 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

vel in eodem colo, vel certe in propinquis. Atque hae Syntacticae repetitiones postea nominabuntur. Levit. 6, Ignis vero in altari accensus manebit, nec unquam extinguetur, sed singulis diebus, mane mane accendet in eo ligna, et ordinabit super ipsum holocaustum, adolebitque super ipsum adipes sacrificiorum pacificorum: ignis semper succensus erit in altari, nec unquam extinguetur. Cum autem integrae orationes repetuntur, alias ambaeillae orationes repetitae, absolutae sunt, alias altera tantum, et plerunque posterior: ut in praecedenti exemplo bis perfecta oratione


3996. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1022 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

priora. Gen. 9, Veruntamen carnem cum anima sua, sanguine suo non comedetis. Deut. 32, Et propitius erit terrae suae, populo suo. Voce (Populi) declarat, quid intelligat per terram. Psal. 4, Sacrificate sacrificia iustitiae, et sperate in Dominum. Sic Deuter. 3, Et habitabit Israel, fons Iacob confidenter. Ibidem, Legem praecepit nobis haereditatem Israel, fons Iacob. Secundo solent addere Eth articulum accusativi casus. Gen. 4, Nacta sum virum ipsum Iehova. Denique solent addere


3997. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1022 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Gen. 9, Veruntamen carnem cum anima sua, sanguine suo non comedetis. Deut. 32, Et propitius erit terrae suae, populo suo. Voce (Populi) declarat, quid intelligat per terram. Psal. 4, Sacrificate sacrificia iustitiae, et sperate in Dominum. Sic Deuter. 3, Et habitabit Israel, fons Iacob confidenter. Ibidem, Legem praecepit nobis haereditatem Israel, fons Iacob. Secundo solent addere Eth articulum accusativi casus. Gen. 4, Nacta sum virum ipsum Iehova. Denique solent addere appositioni


3998. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1022 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Deum vestrum ibitis, ipsum timebitis, praecepta eius observabitis, voci eius obedietis, ipsum coletis, et ei adhaerebitis. Neque tamen haec Congeries aut inculcatio inutilis, aut non necessaria est humanae ruditati et tarditati. Est etiam quoddam Epanalepticum genus repetitionum in sacris Literis usitatum post interpositas digressiones, quod ad perspicuitatem plurimum facit. De cuius quibusdam speciebus ac exemplis quaedam adiiciam. Perusitatum est Hebraeis, cum volunt aliquid explicatius efferre, idque primo breviter proposuerant, illisque repetitis attexant ea,


3999. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1022 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

non novi, sive extra corpus, non novi, Deus novit, raptum istum talem in tertium caelum. et, scio istum talem hominem, sive in corpore, sive extra corpus, non novi, Deus novit, quod raptus sit in paradisum, et audiverit verba, quae non licet homini loqui. Est et hoc observandum in sacris Literis, quod saepe, cum etiam integre aliquid dictum est, tamen si cohaerentia illorum praecedentium cum sequentibus animadverti non potest, sive quia sunt ob verborum et sensuum copiam turbatiora, sive quia est aliqua digressiuncula interposita, quo possit praecedentium sequentiumque


4000. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1023 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

(interponit) non habens necessitatem, potestatem vero habet de propria voluntate (propter haec interposita repetit verbum) et hoc statuit in corde suo servare virginem. Eph. 1, In quem et vos audito sermone veritatis, Evangelio salutis nostrae, in quem credidistis. Multum utuntur sacrae Literae parenthesibus aut digressionibus, ita ut in contextu orationis, etiam cum unica categorica esse debuisset inter duas extremitates, seu praedicatum et subiectum, integra aliqua sententia aut etiam plures interserantur: cuius rei exempla nunc pauca, postea plura proponam. 2 Paral. 32,


4001. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1023 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

est, interpositis aliis, ut non facile appareat cohaerentia. Act. 5, Per manus Apostolorum fiebant multa signa adeo, ut in plateas efferrent aegrotos. interponuntur multa ubi fuerint, quomodo sese gesserint, quidque alii de eis senserint. Tale est etiam, quod nonnunquam authores sacri, quod dicere coeperunt, interrumpunt, et per digressionem alia admiscent: mox vero iterum prosequuntur, quod orsi fuerant. 1 Timoth. 5, Manus cito ne cui imponas, ne communices peccatis alienis: temetipsum purum serva. Deinde interponitur, quod plane alterius negotii est: Ne posthac bibas


4002. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1024 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Quorum vero peccata erant occulta, hos, adhibita tamen diligenti exploratione, admittere fas erat: quandoquidem de occultis iudicium Ecclesia ferre non potest. APPENDIX REPETITIONUM. Quando quidem multa hactenus de Repetitionibus dixi, et illae valde in sacris Literis usitatae sunt, ne quis ex inscitia propterea levius de eis sentiat: asscribam quaedam ex eruditorum scriptorum sententia de eis. Primum igitur Iulius Scaliger acutissimi iudicii scriptor dicit eas secundo ac etiam tertio fieri etiam ab optimis scriptoribus, idque vel iisdem, vel


4003. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1024 | Paragraph | Section]

repetitur. Regressio aut Epanodos, cum pluribus propositis, nec tamen absolutis, reditur ad singula, ut explicentur aut perficiantur. De horum aliquibus figuris in capite de Tropis dictum est. DE STYLO SACRARUM LITERARUM, TRACTATUS V. PRAEFATIO. Quoniam superius dictum est tum de singulis Vocibus ac Phrasibus, tum de Tropis ac Schematibus, tum de Sententiarum connexione, tum denique etiam de variis sacrarum Literarum proprietatibus


4004. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1024 | Paragraph | Section]

DE STYLO SACRARUM LITERARUM, TRACTATUS V. PRAEFATIO. Quoniam superius dictum est tum de singulis Vocibus ac Phrasibus, tum de Tropis ac Schematibus, tum de Sententiarum connexione, tum denique etiam de variis sacrarum Literarum proprietatibus ac regulis: reliquum est, ut etiam de ipso stylo, aut filo, vel etiam dicendi genere sacrarum Literarum aliquid addatur. Quae tractatio ut longe difficillima est, utpote parum hactenus a scriptoribus tractata: ita suam quoque non vulgarem utilitatem habebit. Quia


4005. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1024 | Paragraph | Section]

Quoniam superius dictum est tum de singulis Vocibus ac Phrasibus, tum de Tropis ac Schematibus, tum de Sententiarum connexione, tum denique etiam de variis sacrarum Literarum proprietatibus ac regulis: reliquum est, ut etiam de ipso stylo, aut filo, vel etiam dicendi genere sacrarum Literarum aliquid addatur. Quae tractatio ut longe difficillima est, utpote parum hactenus a scriptoribus tractata: ita suam quoque non vulgarem utilitatem habebit. Quia non solum vindicabit sacram Scripturam a contemptu istorum eruditulorum, aut potius Epicureorum, qui solos Cicerones,


4006. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1024 | Paragraph | Section]

ac regulis: reliquum est, ut etiam de ipso stylo, aut filo, vel etiam dicendi genere sacrarum Literarum aliquid addatur. Quae tractatio ut longe difficillima est, utpote parum hactenus a scriptoribus tractata: ita suam quoque non vulgarem utilitatem habebit. Quia non solum vindicabit sacram Scripturam a contemptu istorum eruditulorum, aut potius Epicureorum, qui solos Cicerones, Demosthenes, Homeros ac Marones mirantur, putantque Scripturam ruditer ac inepte conscriptam esse: sed etiam hoc modo accuratius examinata, multo Lectori fiet magis perspicua. nempe enim tum demum


4007. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1024 | Paragraph | SubSect | Section]

a captivitate et sordibus Antichristi vindicatum, subinde magis ac magis illustrare, nobisque notius magisque apertum efficere, et simul corda nostra illuminare, nosque eius vera intelligentia donare dignetur, ad sui nominis gloriam, et nostram salutem. Sermo sacrarum Literarum, exceptis historicis libris, videtur (ut nunc in genere pronunciemus) maiori ex parte grandis, sublimis, aut magni loquus esse: tametsi et humile quoque genus ac medium haud raro in eis reperiatur. Duo enim plane diversissima esse videntur simpliciter docere, aut rem


4008. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1025 | Paragraph | SubSect | Section]

convenit ostentationi dicentis, oblectationi auditorum, et commotioni ac persuasioni, praesertim rudioris turbae: ideoque in concionibus forensibus adhibetur. Ea enim non tam simplici rei veritate, quam ingenti quadam vi ac impetu orationis impellitur ac protruditur. Scriptura porro sacra, exceptis historicis, constat meris concionibus. nam prophetarum libri tantum conciones sunt. Sicut et Evangelistae, atque adeo etiam Mosis libri iisdem sunt referti. Tum porro epistolae Apostolicae itidem concionum naturam magna ex parte sequuntur. Nec Psalmi, licet poemata sint, adeo multum


4009. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1025 | Paragraph | SubSect | Section]

tantum conciones sunt. Sicut et Evangelistae, atque adeo etiam Mosis libri iisdem sunt referti. Tum porro epistolae Apostolicae itidem concionum naturam magna ex parte sequuntur. Nec Psalmi, licet poemata sint, adeo multum alieni sunt a quodam concionum genere. Est vero inter conciones sacras ac profanas ingens discrimen. nam hae plerunque unicam tantum aliquam propositionem aut sententiam sibi desumunt tractandam, ad eamque vulgus vi sermonis permovere ac pertrahere conantur: at sacrae conciones non ita solum in movendo auditore occupantur, ut profanae: sed etiam eundem vel


4010. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1025 | Paragraph | SubSect | Section]

sint, adeo multum alieni sunt a quodam concionum genere. Est vero inter conciones sacras ac profanas ingens discrimen. nam hae plerunque unicam tantum aliquam propositionem aut sententiam sibi desumunt tractandam, ad eamque vulgus vi sermonis permovere ac pertrahere conantur: at sacrae conciones non ita solum in movendo auditore occupantur, ut profanae: sed etiam eundem vel inprimis docere conantur, idque exacte ac de rebus longe gravissimis, difficillimis, ac prolixa multiplicique cognitione constantibus: nec tamen tantum speculative, ut mathematici, docere: sed etiam cor


4011. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1025 | Paragraph | SubSect | Section]

composita exornataque, sed potius quandam seriam, et quasi austeriorem faciem prae se ferat: non quae inani lenocinio puellarum, aut etiam scortorum more, auditoribus blandiatur, sed virili quadam gravitate, non sine austeritatis specie, suam aestimationem apud Lectorem obtineat. Tales sane sunt Sacrae literae, quae suum decorum pro rerum amplitudine et loquentis maiestate, tuentur, gravemque et veluti regiam quandam faciem, habitum, gestumque exprimunt. Tertio loco, grandi ideae vehementiam adscribunt, quod magna vi efficaciaque omnia penetrando progrediatur acribus sententiis


4012. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1025 | Paragraph | SubSect | Section]

tuentur, gravemque et veluti regiam quandam faciem, habitum, gestumque exprimunt. Tertio loco, grandi ideae vehementiam adscribunt, quod magna vi efficaciaque omnia penetrando progrediatur acribus sententiis ac verbis, urgendo ac instando. Hoc nomine non immerito dicitur sermo Sacrarum literarum gladius anceps, penetrans usque ad ossa et medullas ipsas: atque adeo etiam malleus, contundens petras, et adamantina corda hominum: et rursus etiam refovens ac recreans animam lassam. tametsi illud simul ad rerum ipsarum vel salutarium vel etiam atrocium, quae dicuntur, et


4013. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1025 | Paragraph | SubSect | Section]

et validus esse dicitur. Quarto loco, dicunt orationem grandem simul debere esse splendidam, ut et verborum luminibus, et sententiarum figurarumque fulgoribus luceat, et quasi oculos auditorum perstringat. Sententias multas gravissimasque nullum scriptum perinde habet, ut Sacrum volumen, utpote quod totum de summo officio totius generis humani erga Deum ac hominum inter sese invicem disserat, deque Dei immensa bonitate, sapientia et omnipotentia in omnes suas creaturas, et praesertim de iustitia ac misericordia erga homines. Singula ergo dicta hîc vel clarae


4014. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1026 | Paragraph | SubSect | Section]

ostendit in eodem libro, ubi Graecorum levitatem cum Hebraeorum constantia committit. his verbis: Hactenus Iunius. Tropi etiam singularum vocum admodum significantes sunt, ut in Tropis ostendi, praesertim vero Metaphorae mire illustres. Operaeprecium sane esset conferri sacras Literas, quod ad sermonem attinet, cum aliquibus profanis authoribus. forte enim et id aliquid ad earum cognitionem prodesse posset. Utinam autem ii id beneficii studiosis Theologiae praestarent, qui excellenti quadam eruditione, ac praesertim iudicio styli alios literatos longissime


4015. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1026 | Paragraph | SubSect | Section]

brevis verbis, et copiosus ac densus rebus, ita ut propemodum verborum numerum rerum copia consequatur: esse aiunt grandem et efficacem urgentemque, esse in eo valde emphatica verba, esse crebras sententias, esse asperam compositionem. Haec omnia sex rectissime etiam in maxima parte Sacrorum librorum notari possunt. Nam primum rebus sunt copiosissimi ac ditissimi, de qua eorum virtute in proprio Capite prolixius dictum est: ubi etiam ostendi, unde tanta rerum copia in Sacris confluat, et qua ratione connectatur. Secundo, verborum frugalitas ac parsimonia summa in


4016. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1026 | Paragraph | SubSect | Section]

crebras sententias, esse asperam compositionem. Haec omnia sex rectissime etiam in maxima parte Sacrorum librorum notari possunt. Nam primum rebus sunt copiosissimi ac ditissimi, de qua eorum virtute in proprio Capite prolixius dictum est: ubi etiam ostendi, unde tanta rerum copia in Sacris confluat, et qua ratione connectatur. Secundo, verborum frugalitas ac parsimonia summa in eis, ut in capite de Laconismo plenius ostendam. Tertio, grandem sermonem passim in Sacris occurrere prius ostendi, et postea docebo, praesertim in eo capite, ubi de efficaci


4017. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1026 | Paragraph | SubSect | Section]

virtute in proprio Capite prolixius dictum est: ubi etiam ostendi, unde tanta rerum copia in Sacris confluat, et qua ratione connectatur. Secundo, verborum frugalitas ac parsimonia summa in eis, ut in capite de Laconismo plenius ostendam. Tertio, grandem sermonem passim in Sacris occurrere prius ostendi, et postea docebo, praesertim in eo capite, ubi de efficaci sermone disseram. Quarto, verba habet etiam sacer sermo cum primis illustria, simul et emphaseos plenissima: quod in capite de Metaphoris, et etiam hoc ipso demonstravi. Quinto, de


4018. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1026 | Paragraph | SubSect | Section]

in Sacris occurrere prius ostendi, et postea docebo, praesertim in eo capite, ubi de efficaci sermone disseram. Quarto, verba habet etiam sacer sermo cum primis illustria, simul et emphaseos plenissima: quod in capite de Metaphoris, et etiam hoc ipso demonstravi. Quinto, de sacrarum Literarum (ut ita dicam) sententiositate, aut copia sententiarum, supra prolixius dixi. Sexto, asperior compositio (quam propter sermonis magnitudinem et etiam rerum ipsarum austeritatem et gravitatem, teste Phalereo, solent adhibere eruditi scriptores, et in temperando stylo


4019. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1026 | Paragraph | SubSect | Section]

sententiositate, aut copia sententiarum, supra prolixius dixi. Sexto, asperior compositio (quam propter sermonis magnitudinem et etiam rerum ipsarum austeritatem et gravitatem, teste Phalereo, solent adhibere eruditi scriptores, et in temperando stylo cumprimis diligentes) etiam in sacris Literis passim reperitur. Homeri quoque sermo in multis conferri posset cum sacris Literis, excepta illa eius nimia Asiaticaque aut Ciceroniana redundantia verborum. conveniunt enim in grandiloquentia, in efficacia sermonis, in evidentia: quod uterque mirifice ante oculos res


4020. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1026 | Paragraph | SubSect | Section]

compositio (quam propter sermonis magnitudinem et etiam rerum ipsarum austeritatem et gravitatem, teste Phalereo, solent adhibere eruditi scriptores, et in temperando stylo cumprimis diligentes) etiam in sacris Literis passim reperitur. Homeri quoque sermo in multis conferri posset cum sacris Literis, excepta illa eius nimia Asiaticaque aut Ciceroniana redundantia verborum. conveniunt enim in grandiloquentia, in efficacia sermonis, in evidentia: quod uterque mirifice ante oculos res proponit, ac simul eas vivis coloribus pingit, quod rebus mortuis crebro vitam, et insensatis


4021. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1026 | Paragraph | SubSect | Section]

ac tonitruis, nebulis, nubibus, torrentibus, petris, montibus, vallibus, aliisque rebus. forte id fit ob aliquam regionum similitudinem. Phrases quoque aut locutiones, et vocum tropi non pauci conveniunt: ponere alicui malum, pro facere, statim initio Iliad. et postea saepe. Sic etiam in Sacris crebro ponere, pro facere accipitur. Et mox multum volo, pro magis volo, positivum pro comparativo, furari animum aut cor, induere impudentiam aut virtutem, venire, pro abire, aut ire: sicut contra exire saepe in novo Testamento, pro venire. Luctum alicui venire, Iliad. primo. et Isa. 47,


4022. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1026 | Paragraph | SubSect | Section]

orat. labor pro re noxia ac molesta. Similiter multum repetitionibus et expositionibus aut exegesibus utuntur. Animam rationalem uterque liber in pectore ac corde collocat, eoque etiam plurimas inde significationes ac phrases similes habent: verum de convenientia Homericarum locutionum cum Sacris passim in hoc opere aliquid dictum est. Posset et Pindari magniloquentia in multis conferri cum sacrarum Literarum sermone: de quibus forte alias prolixius dicetur. Verum ut idea sacri sermonis aliquanto clarius pateat, D. Augustini de ea censuram ex 4 De doctrina


4023. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1026 | Paragraph | SubSect | Section]

Animam rationalem uterque liber in pectore ac corde collocat, eoque etiam plurimas inde significationes ac phrases similes habent: verum de convenientia Homericarum locutionum cum Sacris passim in hoc opere aliquid dictum est. Posset et Pindari magniloquentia in multis conferri cum sacrarum Literarum sermone: de quibus forte alias prolixius dicetur. Verum ut idea sacri sermonis aliquanto clarius pateat, D. Augustini de ea censuram ex 4 De doctrina Christiana adscribemus, in quorum initio dicuntur quaedam de doctoris officio: quae cum sint utilia, nolui excludere,


4024. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1026 | Paragraph | SubSect | Section]

ac phrases similes habent: verum de convenientia Homericarum locutionum cum Sacris passim in hoc opere aliquid dictum est. Posset et Pindari magniloquentia in multis conferri cum sacrarum Literarum sermone: de quibus forte alias prolixius dicetur. Verum ut idea sacri sermonis aliquanto clarius pateat, D. Augustini de ea censuram ex 4 De doctrina Christiana adscribemus, in quorum initio dicuntur quaedam de doctoris officio: quae cum sint utilia, nolui excludere, inquit igitur ille: Debet igitur divinarum Scripturarum tractator et doctor, defensor rectae


4025. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1027 | Paragraph | SubSect | Section]

qua proficere noster intellectus, non solum inventione, verum etiam exercitatione deberet. Possem quidem, si vacarer, omnes virtutes et ornamenta eloquentiae, de quibus inflantur isti, qui linguam suam nostrorum authorum linguae non magnitudine, sed tumore praeponunt, ostendere in istorum Literis sacris, quos nobis erudiendis, et ab hoc seculo pravo in beatum seculum transferendis, providentia divina providit. Sed non ipsa me plus quam dici potest in ulla eloquentia delectant, quae sunt his viris cum oratoribus gentilium poetisve communia. Illud magis admiror et stupeo, quod ista nostra


4026. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1032 | Paragraph | SubSect | Section]

nuda congreditur, ideo non adversarium nervis lacertisque collidit, et obsistentem subruit, ac destruit membris fortissimis falsitatem. Unum autem crebro et multum acclamatur ita dicentibus, nisi quia veritas sic demonstrata, sic defensa, sic invicta delectat. Hactenus Augustini sententia de Sacro stylo. DE SIMPLICITATE SERMONIS SACRI Multi dicunt sermonem sacrum esse simplicem, nec tamen declarant, quid simplicitatem eam vocent. Quare nos aliquid de ea re annotabimus. Simplex igitur sermo alias rudis, rusticus et ferme ineptus


4027. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1032 | Paragraph | SubSect | Section]

subruit, ac destruit membris fortissimis falsitatem. Unum autem crebro et multum acclamatur ita dicentibus, nisi quia veritas sic demonstrata, sic defensa, sic invicta delectat. Hactenus Augustini sententia de Sacro stylo. DE SIMPLICITATE SERMONIS SACRI Multi dicunt sermonem sacrum esse simplicem, nec tamen declarant, quid simplicitatem eam vocent. Quare nos aliquid de ea re annotabimus. Simplex igitur sermo alias rudis, rusticus et ferme ineptus dicitur, quali homines prorsus imperiti, ut sunt rustici ac pastores, utuntur. Alias


4028. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1032 | Paragraph | SubSect | Section]

falsitatem. Unum autem crebro et multum acclamatur ita dicentibus, nisi quia veritas sic demonstrata, sic defensa, sic invicta delectat. Hactenus Augustini sententia de Sacro stylo. DE SIMPLICITATE SERMONIS SACRI Multi dicunt sermonem sacrum esse simplicem, nec tamen declarant, quid simplicitatem eam vocent. Quare nos aliquid de ea re annotabimus. Simplex igitur sermo alias rudis, rusticus et ferme ineptus dicitur, quali homines prorsus imperiti, ut sunt rustici ac pastores, utuntur. Alias non admodum copiosus aut ornatus: alias


4029. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1032 | Paragraph | SubSect | Section]

agens. Sic et Euripides dicit veritatis sermonem esse simplicem et apertum, nec variis indigere explicationibus et ambagibus: sed iniustam causam, cum per sese sit morbida, necessario indigere astutis pharmacis. Sic et Lycurgus ait: Simplex est iusta causa. Haec igitur est praecipua simplicitas sacrarum Literarum: cui et illa adiungi potest, quod saepe se mirabiliter attemperat ad quorumvis etiam rudium captum: quo pertinent illae tam blandae compellationes ac invitationes, illa tam perspicua ac prorsus communia verba Metaphorae, a communibus obviisque rebus sumptae, illae tam communes et


4030. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1032 | Paragraph | SubSect | Section]

sunt introductae, aut sine omni necessitate insertae, ut plerunque in ostentatoriis Ethnicorum scriptionibus fieri consuevit. Verissime igitur ab Hosea propheta dicitur, quod planae sint viae Domini, et iusti facile ambulent per eas: sed impii corruunt in eis. Quod autem multa nobis in sacris Literis difficilia et obscura videntur, in causa est primum tum caecitas et negligentia nostra, tum et pravus animus natura alienus a Deo: deinde rerum immensa magnitudo ac sublimitas: postremo etiam sermonis rerumque ac morum, ad quos ille sermo alludit, peregrinitas: quae illis ad quos


4031. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1032 | Paragraph | SubSect | Section]

utilitas verborum idcirco apparet, quo rudis et rustica concio facilius instrueretur: et non solum docti, verum etiam indocti pro suo singuli captu proficerent. Ac discere quidem incumbit ex aequo omnibus, docere non itidem. Et Divus Augustinus ad Volusianum ait: Si quidem divinitus visum est, ut sacra oracula simplici et perspicuo exararentur dictionis genere, ne praetendere quisquam possit, nihil a se in illis intelligi. Modus ipse dicendi, inquit, quo sacra Scriptura contexitur, quamvis omnibus accessibilis, tamen paucissimis penetrabilis: ea quae aperta sunt, quasi amicus


4032. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1032 | Paragraph | SubSect | Section]

quidem incumbit ex aequo omnibus, docere non itidem. Et Divus Augustinus ad Volusianum ait: Si quidem divinitus visum est, ut sacra oracula simplici et perspicuo exararentur dictionis genere, ne praetendere quisquam possit, nihil a se in illis intelligi. Modus ipse dicendi, inquit, quo sacra Scriptura contexitur, quamvis omnibus accessibilis, tamen paucissimis penetrabilis: ea quae aperta sunt, quasi amicus familiaris sine fuco ad cor loquitur indoctorum atque doctorum: ea vero quae in


4033. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1033 | Paragraph | SubSect | Section]

renovantur, renovata suaviter intimantur. His salubriter et prava coniunguntur, et parva nutriuntur, et magna delectantur ingenia. Ille huic doctrinae inimicus est animus, qui vel errando eam nescit esse saluberrimam, vel odit aegrotando medicinam. Haec ibi. Verum simplicitas sacri sermonis potissimum in historicis conspicitur, cuius exemplum potest esse vel Moyses vel Matthaeus. Ipsa enim narrationis eius historiaeve exaedificatio, sive structura, posita est in rebus et verbis. Res ipsae sunt IESU Christi, filii Dei dicta et facta, suis illustrata circumstantiis: ipsa


4034. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1033 | Paragraph | SubSect | Section]

hominum, sed in potentia Dei. Aliam praeterea simplicis et illaborati Apostolici styli rationem indicans, superiore nihil inferiorem Cyrensis episcopus S. Theodoritus libro de Evangelicae veritatis cognitione contra Graecos 8, piissime et doctissime scribens: Non sunt vobis, ait, sacrae Literae contemnendae, ô viri Graeci: quoniam superfluo sermonis apparatu minus utantur: sed nudam pulchritudinem veritatis, et tamen emicantem vobis proponant. pronum siquidem fuit et quam facillimum sapientiae fonti, qui profanis impiisque hominibus eam qua tantopere gloriantur,


4035. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1033 | Paragraph | SubSect | Section]

odoris vinum, saporisque suavissimi convivis suis apponat, quod tamen phialis poculisque infundat, minus eleganter affabreque insculptis. nihilo enim secius qui sitientes accumbunt, vino se imbuunt, neque poculorum materiam artificiumve inspiciunt: sed valde potius admirantur, quod eloquentiae sacris minus initiati, horumque alii vel a pueris solam piscationem edocti, alii vero publicanorum trapezis assisteri consueti (sicut hic noster Matthaeus) illico prodierint ministri divinarum rerum, super caelestiumque bonorum dispensatores, praesidia in adversis rebus, claraque luminaria: quae


4036. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1033 | Paragraph | SubSect | Section]

rebus, claraque luminaria: quae non unam modo gentem lumine illustrarunt, sed quodcunque sol hic quem cernimus iubare suae lucis illustrat. Haec hactenus ex Theodorito. ΔΕΙΝΩΣΙΣ AUT VIS SEU EFFICACIA SERMONIS SACRARUM LITERARUM. Efficacia δεινότης aut δείνωρις sermonis alicuius, est vis quaedem (ut Scaliger definit) repraesentans rem subiectam excellenti modo: seu, est sermo qui auditorem vehementer


4037. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1034 | Paragraph | SubSect | Section]

indicans, damnans et puniens ac pluens, idque a Domino: quam si simpliciter dictum esset, igne eam conflagrasse, ac simul submersam esse. Sic cum alias malorum interitus narratur, multo significantius est, quod dicitur Deus ipse nos perdidisse, aut contra bonos conservasse. Sic saepissime in sacris Literis inindicatione calamitatum adhibetur species caeli et terrae omniumque elementorum tristis, imo et horribilis ac minax: adhibentur tonitura: fit mentio mortis, inferni, ferarum crudelium, ut leonum, draconum, et similium: contra vero in describendis rebus laetis, cum etiam prata,


4038. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1036 | Paragraph | SubSect | Section]

Ad efficaciam sermonis repetitiones quoque referunt scriptores, inter quas illam Homericam habentem etiam Anaphoram, et sat Asyndetum celebrant, Nireus ex Symo adduxit tres naves: Nireus filius Aglaiae et Charropi regis: Nireus, quo non formosior alius, sub Ilium venit. Tales vero multae in sacris Literis reperiuntur: inter quas non est postrema illa Ioan. 1: Et verbum illud caro factum est, et habitavit in nobis, et vidimus gloriam eius: gloriam eius ut unigeniti a patre, plenum gratia et veritate. Ubi et ipsum verbum λόγος, aliquoties vel


4039. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1036 | Paragraph | SubSect | Section]

supra recitavi ex initio 1 Epistolae Ioan. Quod fuit ab initio, quod audivimus, quod vidimus oculis nostris, quod manus nostrae palpaverunt. Verum de vi energiaque repetitionum in capite de Repetitionibus dictum est. Variae omnino sunt formae efficacissimarum locutionum ac figurarum in sacris Literis, idque etiam in historiis, quae non possunt nunc a nobis recenseri. Exemplo sit vel illud unum Ioabi dictum ad regem Davidem, intempestive scelerati parricidae Absolonis mortem muliebriter lamentantem, cuius haec sunt verba: Ingressus ergo Ioab ad regem in domum dixit Davidi:


4040. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1037 | Paragraph | SubSect | Section]

si Absolon superstes esset, omnium nostrûm exitium vitamque ei largireris: tanta est tua dementia, iniustitia, aut perversitas. Sequentia quoque valde imperiosa et minacia sunt, ut non immerito alibi David dicat: Graves estis mihi filii Zeruia. Ad vehementiam vel efficaciam sermonis sacrarum Literarum, illud quoque referre omnino possis, quod non tantum verbis mire emphaticis, sed et rebus ipsis loquuntur. Quod aliae linguae non perinde faciunt crebro ac potenter. semper enim res ipsae vividius quiddam potentiusque sunt quam verba: quandoquidem haec quidem signa tantum ac


4041. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1037 | Paragraph | SubSect | Section]

aliae linguae non perinde faciunt crebro ac potenter. semper enim res ipsae vividius quiddam potentiusque sunt quam verba: quandoquidem haec quidem signa tantum ac umbrae sunt, illa vero res vere, suaque natura existentes. Huc referre possis omnes typos veteris Testamenti, in quo non tantûm illa sacra, ritus, victimae ac tabernaculum, sed et personae ipsae, earumque varia facta, casus et conditiones, quin et regiones ipsae ac civitates rerum, novi Testamenti picturae ac umbrae sunt, sicut Paulus testatur: Omnia quae illis acciderunt nostros typos fuisse, ac propter nos erudiendos


4042. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1037 | Paragraph | SubSect | Section]

capita cruenta in mensam edentibus mittit. Talia sunt etiam tum visiones ac imagines rerum futurarum, promissionumque ac minarum Dei propositae, aut solis prophetis, aut etiam omnibus hominibus: item illa prodigiosa opera prophetarum, quibus futura depinxerunt. Huc referre possis etiam Sacramenta, quae sunt quaedam visibilia ac realia verba, ut ea Augustinus vocat. Hoc modo tota rerum natura inducitur, nos docens de Deo et vera pietate, Rom. 1, Act. 14 et 15, Sic bos et asinus nos docent agnoscere Dominum, et hirundo ac grus, quin et ficulnea teneritate corticis, ac productione


4043. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1038 | Paragraph | SubSect | Section]

et rupibus ut se obruant: cum Psalm. 42 et 80 lachrymae dicuntur afflicto panis fuisse, aut lectum suum illis rigasse. Psal. 6, tum vehemens sermo est, ostendens ingens malum ex effectu, tum etiam ante oculos rem proponit. Usitatissima igitur est ista orationis acrimonia in sacro volumine, ut res bonas vel malas in actu motuve proponat, vel etiam eas per suos potentissimos effectus depingat. Ad acrimoniam aut efficacitatem orationis, illud quoque vel in primis eruditi referunt, ut sit potentibus argumentis referta. argumenta enim arma neruosque orationis


4044. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1038 | Paragraph | SubSect | Section]

minorem confirmatas. Hoc vero genere laudis excellit Scriptura, praesertim novi Testamenti, ac in primis Pauli, qui non solum refertus est manifestis rationibus aut probationibus, sed saepe etiam singula eius verba, sua eaque praevalida Enthymemata habent, si modo recte expendantur. Quare si quis sacrum sermonem diligenter expenderit, nihil profecto reperiet eo nervosius. Illud quoque admodum illustre exemplum efficaciae sermonis sacri est, quod aliquando speciem aut partem vehementer in oculos incurrentem et moventem pro toto genere ponunt: ut cum Christus Matth. 5, vult


4045. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1038 | Paragraph | SubSect | Section]

rationibus aut probationibus, sed saepe etiam singula eius verba, sua eaque praevalida Enthymemata habent, si modo recte expendantur. Quare si quis sacrum sermonem diligenter expenderit, nihil profecto reperiet eo nervosius. Illud quoque admodum illustre exemplum efficaciae sermonis sacri est, quod aliquando speciem aut partem vehementer in oculos incurrentem et moventem pro toto genere ponunt: ut cum Christus Matth. 5, vult ostendere Deum extreme flagitare, ut omnis generis offensiones ac inimicitiae quam primum deponantur, et laesus frater protinus placetur, duos speciales


4046. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1038 | Paragraph | SubSect | Section]

in oculos incurrentem et moventem pro toto genere ponunt: ut cum Christus Matth. 5, vult ostendere Deum extreme flagitare, ut omnis generis offensiones ac inimicitiae quam primum deponantur, et laesus frater protinus placetur, duos speciales casus proponit: alterum, quod cum iamiam vis offerre sacrificium tuum ad altare, tamen Deus iubet te illud sacrosanctum opus differre, et prius adire ac placare laesum fratrem: alterum, quod sicut experientia doceat, nihil esse utilius, quam quamprimum convenire cum adversario: sic nihil sit utilius, quam protinus reconciliari cum fratre, et deponere


4047. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1038 | Paragraph | SubSect | Section]

ut cum Christus Matth. 5, vult ostendere Deum extreme flagitare, ut omnis generis offensiones ac inimicitiae quam primum deponantur, et laesus frater protinus placetur, duos speciales casus proponit: alterum, quod cum iamiam vis offerre sacrificium tuum ad altare, tamen Deus iubet te illud sacrosanctum opus differre, et prius adire ac placare laesum fratrem: alterum, quod sicut experientia doceat, nihil esse utilius, quam quamprimum convenire cum adversario: sic nihil sit utilius, quam protinus reconciliari cum fratre, et deponere omnes inimicitias. Hi duo quasi speciales causas


4048. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1038 | Paragraph | SubSect | Section]

Dominus disservisset de deponendis inimicitiis. Tale quid est, quod non raro animam, caput ac cor pro homine ponunt. Περὶ τοῦ πρὸ ὀμμάτων ποιεῖν: SEU De evidentia aut subiectione sacrarum Literarum. Verissime ab Horatio dicitur: Segnius irritant animos demissa per aures, Quam quae sunt oculis subiecta fidelibus, et quae Ipse sibi tradit spectator, etc. Quare cum omnis oratio in hunc finem sumatur, ut audientem legentemve et instruat et promoveat:


4049. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1038 | Paragraph | SubSect | Section]

illustrat, dum eas veluti coram spectandas contemplandasque proponit, atque ita veluti intuitivam quandam noticiam (ut scholae loquuntur) efficit. De hoc genere sermonis disserit Aristot. Rhet. 3. cap. 14, idque uti fiat docet, et Homerum huius virtutis nomine laudat. Sane sacrae Literae in hoc genere multos alios scriptores superant: praestant vero hunc effectum multis modis, quorum aliquos recensebimus, ut eo melius hoc genus sermonis etiam ab imperitis agnoscatur. Primum igitur res abditas in lucem cognitionemque hominum proferunt, cum internas animi


4050. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1039 | Paragraph | SubSect | Section]

necessaria et salutaria, a te solo expectamus. sed altera locutio motum solicitudinemque animi coram spectandam proponit. Hoc modo per illum externum gestum saepissime animi spes expectatioque indicatur in sacris Literis. Tale est verbum Paulinum ἀποκαραδοκία, qua voce exprimitur gestus aliquid alicunde solicite expectantium: sicut si parvi liberi matrem alicunde venturam expectant, solent caput exerere, et oculos eo versus intendere,


4051. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1039 | Paragraph | SubSect | Section]

in Psal. 85. Misericordia et veritas veluti duae quaedam puellae sibi mutuo obviasse, et iustitiam ac pacem sese invicem amplexas exosculatasque esse: praeterea iustitiam de caelo perspexisse, et veritatem de terra succrevisse, dicuntur. Tales sunt plane innumerae Prosopopoeiae in sacris Literis, ut cum etiam membris contentio aut consensio tribuitur, Rom. 12, et 1. Cor. 12. Aut cum Abacuc dicit, lapidem de pariete clamare, et laquear de tabulato testari. Saepissime dicitur gladius devorare aut comedere, qui et repleri ac impinguari legitur gladius sanguine,


4052. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1039 | Paragraph | SubSect | Section]

cum patre Abraam. Septimo, exempla externorum factorum, rerum ac personarum sistunt sermonem ante oculos, nam ea cum per sese res externae sunt, tum et alioqui celebres ac illustres, utpote ex caeteris tanquam praecipuae, selectae, et alioqui multum iactatae. Sic saepe alluditur ad sacrificium et sanguinem Abel, diluvium, incendium Sodomae, et tam multa facta ac miracula eductionis ex Aegypto. Sic securitate ante diluvium, pingit Christus securitatem et profanitatem ultimi seculi. Octavo, eadem virtus orationis praestatur, cum res quietae fiunt operosae ac


4053. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1040 | Paragraph | SubSect | Section]

maris, aut post tergum, aut tam longinqua remotione, ut est Occidens ab Oriente. Talibus Metaphoris aut Similitudinibus ita coram sistitur Isa. 53, persona Christi in sua humiliatione ac passione, ut spectare te eum tuis oculis putes. Tales illustres ac evidentes similitudines sunt innumerae in Sacris literis. Summa, totum caput de Simili huc referre possis. Hisc vicina sunt valde nota proverbia, ac eandem vim orationis praestant: ut sunt, Canis redit ad suum vomitum: Sus ad volutabrum: Qua mensura mensi fueritis: Modicum fermenti inquinat totam massam: Si sal infatuatum


4054. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1040 | Paragraph | SubSect | Section]

causae omnes, item variae circumstantiae eius accurate exponuntur: cum item antecedentia et sequentia simul recensentur, et ipsa quoque cognoscenda res, aut totius negocii pars clarius evolvitur, et apertis significantibusque verbis copiose illustratur et depingitur, ut modo in narratione Abraami sacrificaturi filium audivimus, omnes actiones minute connumerari. Sic Psal. 7 singula accuratius enum erantur, evaginare et acuere gladium, intendere arcum, superimponere sagittas, fabricare tela, etc. ut Deus puniens plane ante oculos ponatur. De qua sermonis figura


4055. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1041 | Paragraph | SubSect | Section]

tantum praesens actio proponitur, sed et talis, quae in currat in nostros sensus. cernimus enim, et veluti palpamus hanc notam piorum, et impiorum, qui'nam assidue ac cum oblectatione versentur in verbo Dei, idque discendi et simpliciter illi obediendi causa: qui vero contra et plane abhorreant a sacris Literis, vel eas tantum ideo discant, ut inde ad contentiones instrui, et aliquid excerpere queant, quo male detorto contra veritatem abutantur. Illa quoque in eo Christi dicto evidentia est, quod similitudo ducta est ab ovibus sui pastoris vocem agnoscentibus et sectantibus. In


4056. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1041 | Paragraph | SubSect | Section]

sermoni adhibentur: ut cum Deus educit Abraamum, et iubet enumerare stellas caeli, postea promittit tam numerosum semen. Hoc est rebus loqui, ut supra dixi. Cum Saul discerpit suos boves, eorumque frusta per totum Israelem circumferri iubet, sicque se discerpturum inobedientes minatur. Sic sunt sacramenta, ut sicut lavaris exterius hac aqua, et sicut reficeris hoc vino et pane: sic et passione Christi interius. Sic saepe prophetis in visionibus adiicit Deus externas aliquas picturas: ut Ieremiae baculum amygdalinum, et ollam bullientem. Huc referri possunt et illa prodigiosa


4057. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1042 | Paragraph | SubSect | Section]

vel partium aut specierum enumeratione, vel causarum explicatione, vel circumstantiarum recitatione, et totius omnino ideae aut speciei pictura. Quin et Antitheseos additiones, declarationes ac illustrationes ad plenitudinem sermonis pertinent. Talis sermonis exempla multa possis in sacris Literis reperire, ut est illud Paulinum Rom. 1, Vani facti sunt in ratiocinationibus suis, et obtenebratum est insipiens cor eorum: cum sese profiterentur sapientes, stulti facti sunt, et immutaverunt gloriam immortalis Dei in similitudinem imaginis, etc. Hîc tum verborum


4058. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1043 | Paragraph | SubSect | Section]

Sodomae, auribus percipite legem Dei nostri, populus Amorach, ut quid mihi offertis multitudinem victimarum vestrarum, dicit Iehova? Satur sum: holocausta arietum, et adipem taurorum, et sanguinem vitulorum et agnorum et hircorum nolui. Cum veniretis ut conspiceremini coram me, ne addatis offerre sacrificium vanitatis: suffimentum, abominatio est mihi: Calendas et sabbatum quod convocetis convocationem, non possum ferre iniquitatem cum coetu: Calendas vestras et solennitates vestras odio habuit anima mea, sunt mihi oneri, fugatus sum sustinendo. Et cum extendetis manus vestras, occultabo


4059. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1044 | Paragraph | SubSect | Section]

et ligna, id est ὕλη, quae Latine materia dicitur. Tertium quid superest nisi ἀποτέλέσμα, id est diffinitio? quod filius quaesivit, pater retulit dicenti: Ubi est hostia? Deus, inquit, providebit sacrificium fili. Ipse enim didicerat propheta, quid esset consummandae rei ἀίτιον. Nam cum Moyses mitteretur ad populum Dei liberandum, ad regem Aegypti, ait: Quis sum ego, ut vadam et educam populum a regis potestate? Respondit Dominus: Ego ero tecum.


4060. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1044 | Paragraph | SubSect | Section]

ardor operatur sicut ignis in lignis: aperit verbum tibi Deus, quod est ἀποτέλεσμα. Huiusmodi autem per multa habes in utriusque Testamenti libris. Rupertus abbas lib. 7 de Operibus Spiritus sancti, omnes Rhetoricae orationis partes in Scriptura sacra, plenissime contineri exemplis, ex illa petitis ostendit. Quae quoniam ab eo fusissime explanantur, ad illum Lectorem mittimus, etc. BREVITAS ET LACONISMUS SCRIPTURAE. Constat sacram Scripturam mire esse brevitatis studiosam.


4061. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1044 | Paragraph | SubSect | Section]

omnes Rhetoricae orationis partes in Scriptura sacra, plenissime contineri exemplis, ex illa petitis ostendit. Quae quoniam ab eo fusissime explanantur, ad illum Lectorem mittimus, etc. BREVITAS ET LACONISMUS SCRIPTURAE. Constat sacram Scripturam mire esse brevitatis studiosam. Quare de eius brevitate aliquid dicemus: primum quidem de laudibus ac commodis brevitatis: unde apparebunt etiam causae, cur ea Spiritus sanctus uti voluerit: deinde, in quo consistat brevitas: postremo, ubi ea Scriptura utatur. Primum


4062. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1046 | Paragraph | SubSect | Section]

pronomen magis putat fastum eius ineptum esse depictum, quam si prolixior oratio fuisset adhibita. Sic Cicero in quadam oratione dicit, satis sibi videri, cum ipsum modo adversarium nominat, ut non sit necesse eius scelera commemorari. Hanc sane admirabilem Emphasin sermo sacrarum Literarum saepissime exprimit: ut cum dicitur tum benedixisse Adamo, tum postea lapsis maledixisse, eosque fuisse nudos: cum item dicit, Quacunque die comederis de ea arbore, morte morieris: et vicissim cum promittit, semen mulieris contriturum esse caput serpentis. In quibus singulis


4063. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1046 | Paragraph | SubSect | Section]

Sic sunt Hyppocratis Aphorismi, et totus Catechismus in Ecclesia, atque adeo multi Psalmi. Ad synecdochicas porro sententias possis referre praecepta Decalogi: In semine tuo benedicentur omnes generationes: Baptizate in nomine Patris, Filii et Spiritus sancti. Item formulam sacrae circumcisionis: Ero Deus eorum: et sacrae coenae, Hoc est corpus meum: Hoc in memoriam mei facietis, etc. Quae omnia, cum sint brevissima, res maximas et plurimas partim vocum emphasi, partim per Synecdochen continent, si modo recte expendantur et evolvantur. Sunt


4064. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1046 | Paragraph | SubSect | Section]

et totus Catechismus in Ecclesia, atque adeo multi Psalmi. Ad synecdochicas porro sententias possis referre praecepta Decalogi: In semine tuo benedicentur omnes generationes: Baptizate in nomine Patris, Filii et Spiritus sancti. Item formulam sacrae circumcisionis: Ero Deus eorum: et sacrae coenae, Hoc est corpus meum: Hoc in memoriam mei facietis, etc. Quae omnia, cum sint brevissima, res maximas et plurimas partim vocum emphasi, partim per Synecdochen continent, si modo recte expendantur et evolvantur. Sunt etiam singula aliqua epitheta aut adiectiva


4065. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1047 | Paragraph | SubSect | Section]

resurrexit: credamus etiam, quod, sicut illum mortuum resuscitavit Deus, sic et nostros pie mortuos suscitabit. Decimoquinto, in eo quoque non raro foecunda felixque brevitas est, quod duplicatum sensum idem textus exhibere potest, quo omnia typica et allegorica pertinent: ut, licet sacrificia illa et ceremonias peragere opus fuerit, tamen illa Christi sacrificium ante oculos pitixerint. Sic multi Psalmi, licet de Davide et aliis piis crucem ferentibus agant, tamen praecipue Christum respiciunt. Sic parabola Samaritani legalis est, dum pingit quis sit proximus: multo vero


4066. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1047 | Paragraph | SubSect | Section]

sic et nostros pie mortuos suscitabit. Decimoquinto, in eo quoque non raro foecunda felixque brevitas est, quod duplicatum sensum idem textus exhibere potest, quo omnia typica et allegorica pertinent: ut, licet sacrificia illa et ceremonias peragere opus fuerit, tamen illa Christi sacrificium ante oculos pitixerint. Sic multi Psalmi, licet de Davide et aliis piis crucem ferentibus agant, tamen praecipue Christum respiciunt. Sic parabola Samaritani legalis est, dum pingit quis sit proximus: multo vero magis Evangelica, dum ostendit, quis sit ille verus ac unicus proximus, qui


4067. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1047 | Paragraph | SubSect | Section]

lex, quatenus quidem velata prodit, disciplinam quandam flagitare videtur: quatenus autem detracto velo consideratur, arguit et coarguit damnatque extremam et tristissimam hominis corruptionem. Verum de multiplici copiosoque fructu ex uno Scripturae loco percipiendo, in capite de Ratione legendi sacras Literas, dictum est prolixissime. Decimosexto. Quod Scriptura duas aut etiam plures sententias aliquando in unam coarctet, dictum est alibi clarius. Eadem facit, quod uni verbo aliquando duplicatur significatio, ut in capite de Verbo dixi. Decimoseptimo. De Thucydide


4068. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1047 | Paragraph | SubSect | Section]

res paucis verbis exprimere solent: sed Scriptura hac virtute dicendi facile omnes alios scriptores superat, cuius non raro singula verba singulas aut etiam plures sententias complectuntur. Quinetiam non raro singula verba plures sensus aut res continent, ut expendenti initium totius sacri volum inis facile patet: In principio creavit Deus caelum et terram. Vox Principii, indicat tunc et temporis et rerum initium factum esse: antea plane nihil fuisse, praeter ipsum creatorem, qui ad nullum principium, medium aut finem temporis alligatus sit, ut qui fuerit aeternus, cuique sint


4069. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1047 | Paragraph | SubSect | Section]

facile memoria tenentur: ea porro quia mox, si intelligantur, suas partes, species, causas aut circumstantias monstrant, facile eas memoriae nostrae subiiciunt ac exhibent. Fuit proculdubio et illud Dei consilium in proponenda tanta tum brevitate sermonis, tum plenitudine rerum, sacra doctrina: quod ipse voluit perpetuo eam per suos varios ministros, quos semper donat ad aedificationem Ecclesiae suae, Eph. 4, dilatare ac illustrare: praeterea etiam Spiritum S. piis dare, qui eam illis suggereret ac exponeret. Denique voluit Deus pios eam perpetuo scrutari, volvendo eam,


4070. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1047 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam Spiritum S. piis dare, qui eam illis suggereret ac exponeret. Denique voluit Deus pios eam perpetuo scrutari, volvendo eam, ac meditando in ea die ac nocte, quo exercitio esset eam illis abunde aucturus ac dilataturus. Postremo illae quoque duae graves causae brevitatis in sacro volumine sunt: prima, quod sermo ipse natura brevis, ac simul valde efficax vivusque: altera, quod illi meridionaliores homines longe facilius septentrionalibus moventur, ut in capite de Ieiunio ostendam:


4071. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1048 | Paragraph | SubSect | Section]

dum tanta verborum brevitate aut frugalitate res maximas expedivit. Natura igitur tum sermonis, qui et brevis, et nihilominus efficax est, tum et hominum, qui multo facilius brevibus paucisque dictis et instrui et permoveri poterant solebantque quam Romani, istius brevitatis sacrae tractationis causa fuêre, praeter eas quas superiûs prolixius recensui. Caeterum, quod rerum aut sententiarum copia sit in sacris Literis longe maxima, satis in alio capite ostendi: quare sacrum volumen rebus quidem est plenissimum ac copiosissimum, sed verbis perparcum. Multo


4072. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1048 | Paragraph | SubSect | Section]

efficax est, tum et hominum, qui multo facilius brevibus paucisque dictis et instrui et permoveri poterant solebantque quam Romani, istius brevitatis sacrae tractationis causa fuêre, praeter eas quas superiûs prolixius recensui. Caeterum, quod rerum aut sententiarum copia sit in sacris Literis longe maxima, satis in alio capite ostendi: quare sacrum volumen rebus quidem est plenissimum ac copiosissimum, sed verbis perparcum. Multo igitur verius de hoc nomine dici potest, quam de ullo alio: quod Cicero de Thucydide affirmat, magis eum rebus ac sententiis quam verbis


4073. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1048 | Paragraph | SubSect | Section]

dictis et instrui et permoveri poterant solebantque quam Romani, istius brevitatis sacrae tractationis causa fuêre, praeter eas quas superiûs prolixius recensui. Caeterum, quod rerum aut sententiarum copia sit in sacris Literis longe maxima, satis in alio capite ostendi: quare sacrum volumen rebus quidem est plenissimum ac copiosissimum, sed verbis perparcum. Multo igitur verius de hoc nomine dici potest, quam de ullo alio: quod Cicero de Thucydide affirmat, magis eum rebus ac sententiis quam verbis copiosum esse. De qua re admodum commodam Chrysostomi sententiam


4074. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1049 | Paragraph | SubSect | Section]

Apologia coram iudicibus urget, aitque se eam vitae suae praeferre. Minor vero propriam certissimamque experientiam citat, unde necessaria conclusio sequitur, quam sibi impossibile prorsus esse protestantur. Hinc igitur summa brevitas, tum et plane divina quaedam efficacitas sermonis sacri expendatur, quae hîc vere contigit Apostolis iuxta promissionem Christi: Dabo vobis os et sapientiam, cui resistere omnes adversarii vestri non poterunt. Illud vero mihi pene exciderat, quod in brevitatis laudatae formis vel praecipuum est, quod non raro Metaphorae, allusiones


4075. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1049 | Paragraph | SubSect | Section]

indicata unica voce re quapiam, non aliter nobis magnam rerum sciendarum copiam suppeditat, quam si data in manus scheda aut alio libello diceret, ibi eum illa omnia plenius diligenter considerando cogniturum, quae ipsa unico verbo subindicasset. De usu quoque brevitatis, seu quomodo sacram brevitatem cognoscere debeamus, forte aliquid utiliter dici posset. Omnino enim verissimum est, sacras Literas requirere valde attentum, vigilantem et intelligentem Lectorem, ac nequaquam somnolentum: quod valde observandum est cum in hoc genere Hebraismorum, tum et in aliis omnibus. Non


4076. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1049 | Paragraph | SubSect | Section]

in manus scheda aut alio libello diceret, ibi eum illa omnia plenius diligenter considerando cogniturum, quae ipsa unico verbo subindicasset. De usu quoque brevitatis, seu quomodo sacram brevitatem cognoscere debeamus, forte aliquid utiliter dici posset. Omnino enim verissimum est, sacras Literas requirere valde attentum, vigilantem et intelligentem Lectorem, ac nequaquam somnolentum: quod valde observandum est cum in hoc genere Hebraismorum, tum et in aliis omnibus. Non enim Scriptura ita ingenti copia aures animumque implet, ac veluti ingentium bombardarum tonitribus et


4077. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1049 | Paragraph | SubSect | Section]

cum in hoc genere Hebraismorum, tum et in aliis omnibus. Non enim Scriptura ita ingenti copia aures animumque implet, ac veluti ingentium bombardarum tonitribus et violentia irrumpit, sicut oratores interdum vel dormientes nimia copia et amplitudine sermonis excitare conantur. Quare si in lectione sacri sermonis sis somnolentus, illa summa brevitas aures tuas mox inutiliter praetervolat. Si parvifacias caelestem sapientiam, ac oscitanter legas, non proiicit Deus margaritas ante porcos. Si non sis intelligens, qui ex causis effectus, et contra, ex forma materiam, ex circumstantia una plures,


4078. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1049 | Paragraph | SubSect | Section]

qui ex causis effectus, et contra, ex forma materiam, ex circumstantia una plures, ex re ipsa circumstantias, et contra, et denique ex aliis quoquo modo coniunctis alia colligere queas, non assequêris plene sensum. Si sis ignarus sermonis, non intelliges mirabiles ac plane divinas vocum sacrarum emphases. Si ignarus figurarum ac troporum, multa te latebunt. Si nequiveris aliquando ex una voce integrum sensum animadvertere, non cognosces plene sententias. Quare haec omnia diligenter observanda sunt, videndumque, ut discamus illam admirabilem brevitatem tum intelligere,


4079. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1049 | Paragraph | SubSect | Section]

docui etiam, quomodo in collationibus ex alio membro aliud sit plenius exponendum. Saepissime enim in altero collationum membro aliqua verba desunt, quae in altero reperiuntur, et vicissim. Non raro antecedentia ex sequentibus, et contra sunt intelligenda et illustranda. Sit nobis exemplo ipsa sacra coena. Matthaeus in prima eius Sacramenti parte tantum haec verba recitat: Accipite, hoc est corpus meum. Oportet ergo supplere hanc brevitatem ex sequentibus, subintellectis illis vocibus, Quod pro vobis traditur, quod diserte Lucas etiam in prima parte recenset: item illis, Comedite ex eo


4080. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1049 | Paragraph | SubSect | Section]

ex alio membro aliud sit plenius exponendum. Saepissime enim in altero collationum membro aliqua verba desunt, quae in altero reperiuntur, et vicissim. Non raro antecedentia ex sequentibus, et contra sunt intelligenda et illustranda. Sit nobis exemplo ipsa sacra coena. Matthaeus in prima eius Sacramenti parte tantum haec verba recitat: Accipite, hoc est corpus meum. Oportet ergo supplere hanc brevitatem ex sequentibus, subintellectis illis vocibus, Quod pro vobis traditur, quod diserte Lucas etiam in prima parte recenset: item illis, Comedite ex eo omnes: item, novi Testamenti: item, In


4081. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1050 | Paragraph | SubSect | Section]

ac perveniret ad finem. Quod genus, cum in infinitum excurrat, delectare nullo modo potest. Nam aures omnium receptum quendam et exitum semper expectant. Nam in caeteris quoque rebus laboris mensuram nosse, et terminum aliquem saltem prospicere, voluptati est omnibus: eoque fit, ut in certaminibus sacris et stadiis, qui prope metam sunt, respirare, et quasi relaxare animum soleant, ceu refectis ea spe viribus. Distincta vero locutio periodis constat. Periodum voco circumductam orationem, quae per se principium habet et finem: et quae circuitus sui spectata amplitudine, atque


4082. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1053 | Paragraph | SubSect | Section]

religionem quam alii: sed etiam, quôd uberius ac luculentius, praesertim corruptionem naturae humanae, et mysterium redemptionis et iustificationis ac salutis humani generis exposuit, quam quisquam alius ex sacris scriptoribus. Magis sane ille morbum huius miserrimae naturae, verumque legis usum, ac discrimen legis ab Evangelio ursit et illustravit, quam quisquam alius. Vehementius etiam gratiam Christi in salvatione hominis amplificavit, et omnia opera ac merita hominum extenuavit aliis. Quare


4083. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1053 | Paragraph | SubSect | Section]

ac discrimen legis ab Evangelio ursit et illustravit, quam quisquam alius. Vehementius etiam gratiam Christi in salvatione hominis amplificavit, et omnia opera ac merita hominum extenuavit aliis. Quare verissime prorsus dici posset, quod si eius Epistolis careremus, quasi ostio aut clavi quadam sacrae Scripturae destitueremur. STYLUS PAULINUS. Multa igitur ac praeclara utiliter de eo annotari possent, quae nunc, quia non prorsus ad nostrum institutum pertinent, omittemus: tantum ergo de stylo eius ac modo disputandi aliqua


4084. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1053 | Paragraph | SubSect | Section]

STYLUS PAULINUS. Multa igitur ac praeclara utiliter de eo annotari possent, quae nunc, quia non prorsus ad nostrum institutum pertinent, omittemus: tantum ergo de stylo eius ac modo disputandi aliqua annotabimus, tametsi in superioribus, praesertim in capite de Sermone sacrarum Literarum, multa iam de eo dixerimus. Extat vero iudicium adversariorum Pauli de eius Epistolis, 2. Corinth. 10, etiam ab ipsomet Apostolo (ut videtur) comprobatum, quod sint graves et validae. Posterius ad δείνωσιν seu efficaciam sermonis


4085. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1053 | Paragraph | SubSect | Section]

et vehementiam sermonis adhibet in obiurgando et castigando, eandem etiam in consolando, ac ad omnem honestatem officiumque adhortando, et praesertim in praedicanda misericordia Dei et gratia Christi, abiiciendaque ac proculcanda omni gloriatione et fiducia operum. In capite de Efficacia sermonis sacri sunt plura eius exempla prolata. Quanta gravitate, austeritate simul et energia vel efficacia illa dicantur Gal. 3, quam tamen epistolam Augustinus ait tenui orationis filo conscriptam esse, exceptis paucis quibusdam: O'stulti Galatae, quis vos fascinavit, ut non crederetis


4086. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1054 | Paragraph | SubSect | Section]

Augustinus contra Cresconium asserit, Paulum fuisse dialecticum. Id sane abundê non solum ratio aptissima disserendi, qua utitur, ostendit: sed etiam praecepta quae proponit de definiendi, dividendi argumentandi ac refutandi peritia: quae omnia supra initio tractationis de Modo legendi sacras Literas subindicavi. Hîc obiiciet forte aliquis: Si Paulus est adeo eloquens, ut tu eum praedicas: cur igitur adversarii ei obiecerunt spermologiam, sermonemque contemptum: cur etiam ipsemet confitetur se imperitum esse sermonis, sed rerum gnarum? cur denique testatur se missum


4087. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1056 | Paragraph | SubSect | Section]

aut exordiola quaedam, quibus parat auditorem ad sequentia. Sic 1 Cor. 15, refutaturus Corinthiorum errorem de resurrectione mortuorum, praefatur de doctrina ipsis ab initio tradita: admonetque eos, ut recordentur quid nam ab eo didicerint. Sic et II eiusdem, reprehensurus eos de ataxia sacrae coenae, cum aliquo exordiolo ad eam materiam transit. Habet Paulus quasi peculiaria quaedam verba ac formulas loquendi, Connasci, consepeliri cum Christo, concrucifigi, convivere, conformari, conregnare, conglorificari, resurgere cum Christo, baptizari in eius mortem, crucifigere


4088. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1057 | Paragraph | SubSect | Section]

salutem? Quae, quum primum enarrari coeperit per ipsum Dominum, ab iis qui audierant, in nos confirmata fuit, attestante Deo et signis et prodigiis simul variisque virtutibus, et Spiritus S. distributionibus, iuxta ipsius voluntatem. Usitata enim est, praesertim in Ecclesia ac in sacris Literis, talis figura sermonis, quae forte Communicatio dici potest: ut is qui loquitur, monet, accusat et obiurgat, sese quoque veluti adsocietac admisceat auditoribus, et illis veluti reis ac castigatis, quo tanto patientius sermo eius audiatur: ut qui non odio quodam ac superbia illos


4089. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1059 | Paragraph | SubSect | Section]

Prophetas, deinde per ipsum filium: non addit etiam, per ipsos Apostolos, ne nimium se iactare videatur. Alioqui si discipulus Apostolorum fuisset, addidisset proculdubio, eum etiam per Apostolos locutum, sicut ipsemet Dominus inquit, qui vos audit, me audit. Eodem facit, quod ita de sacrificiis ritibusque Mosis loquitur, tanquam adhuc in usu praxique existentibus. Verisimile sane est, quod si post ruinam templi et Hierosolymae, postque illam tam horrendam eversionem eius gentis, ad quam hanc epistolam mittebat, scripsisset, aliquam omnino eorum mentionem fecisset, vel


4090. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1059 | Paragraph | SubSect | Section]

adhuc in usu praxique existentibus. Verisimile sane est, quod si post ruinam templi et Hierosolymae, postque illam tam horrendam eversionem eius gentis, ad quam hanc epistolam mittebat, scripsisset, aliquam omnino eorum mentionem fecisset, vel confirmandae ab eventu suae sententiae de abolitione sacrificiorum causa, vel etiam consolandi eos in tam tristi captivitate et calamitate. Denique cum in fine ostendat, se habere quendam celebrem ministrum, illis etiam Ecclesiis notissimum, nomine Timotheum: facile est cuivis animadvertere, hunc scriptorem nullum esse alium quam Paulum.


4091. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1059 | Paragraph | SubSect | Section]

nullius alius quam Pauli apostoli propriam esse. Decimo, si ex Hebraeo epistola haec versa fuisset, multo certe magis sermo eius hebraizaret, quam facit. Plaerunque enim etiam diserti interpretes multas proprietates eius linguae unde vertunt, retinent. Multo vero id magis fit in sacris literis, quam profanis, ubi omnia religiosius vertuntur, et id omni studio agitur, ut quam minimum ab originario textu sensuque discedatur. Hinc sunt tot hebraismi in versionibus bibliorum in omnibus linguis. Postremo citando veteris testamenti testimonia sequitur maxima ex parte


4092. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1059 | Paragraph | SubSect | Section]

significet. Quod et Hilarius postea conatus est, ne scilicet Manichaei inde duos Deos probare possent, non cernens dici de metaphorico quodam Deo, sicut ab eodem etiam venter dicitur esse impiorum Deus. Mirandum igitur ac deplorandum est, tantos patres tam infeliciter versatos esse in expositione sacri textus. Sic Erasmus sequutus praeceptorem suum Origenem', dicit Paulum balbutivisse: Rom. 1, Reperio igitur eam legem volenti mihi facere bonum (esse) quod mihi malum adiaceat. Ubi sermo est perspicuus et congruus, nisi quod verbum substantivum usitato Hebraeis et aliquando


4093. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1059 | Paragraph | SubSect | Section]

partim sermonis ignari, aut alioqui etiam negligentius eius textum expendentes, Paulo infantiam tribuunt, quae in ipsorum potius iudicio haeret. Verum quo magis Paulina eloquentia a rudioribus etiam agnoscatur, inspiciantur illa quae supra ex Augustino de eo annotavi, cum in genere de Sacro sermone disservi. Quibus etiam accedat unum et alterum dictum Erasmi ex Annot. quae etiam non parum ad praesens institutum facient, et postea aliorum aliquot eruditorum censurae. Hic schema est, quod appellatur Graece κλίμαξ, Latine


4094. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1060 | Paragraph | SubSect | Section]

modulatam ac numerosam esse: tamen offenditur nescio quid extrema clausula, Et carnis curam ne feceritis in desideriis. mallet enim hanc compositionem: Et carnis providentiam in desideriis ne feceritis. Eant nunc, ac meam μικρολογίαν damnent in sacris Literis, cum tam minutula curae sint tanto episcopo. Et tamen quid hoc sit, quod offenderat Augustinum, nequeo divinare. Porro in concupiscentiis non ob id tantum in fine ponitur, ut consentiat cum ordine Graeci sermonis: verum etiam quod illic magis ferit aures. Nam carnis curam haberi non


4095. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1066 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

magis conciones ad secundam ferme tabulam pertinentes. Conciones Christi. Studiosius describit conciones Christi, quam miracula aut alias res gestas, contra quam alii Evangelistae, ideoque habet illam prolixam et praeclaram concionem post sacram coenam, ab omnibus aliis omissam. Plerunque ille ideo narrat miracula ac facta, ut inde sumptam occasionem dicendi Christo esse, et sibi eius concionem recitandi ostendat. ut Ioan. 4, sessionem ad fontem: et 5, sanationem iacentis ad piscinam: Ioan. 7, miraculum tot saturatorum paucis


4096. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1066 | Paragraph | Section]

obedientiam urget, primum malam arborem monstrans, accusans ac succidens: deinde bonam plantans aut generans: postremo eius bonos fructus describens. ALIQUOT THEOLOGICI LIBELLI ETIAM EX SERMONE SACRO PENDENTES, AD EUM ILLUSTRANDUM NON PARUM UTILES, TRACTATUS VI. PRAEFATIO. Promiseram superius, me expositis iis tractatibus qui proprie ad Grammaticam, sermonemque sacrum pertinent, quosdam semitheologicos libellos


4097. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1066 | Paragraph | Section]

THEOLOGICI LIBELLI ETIAM EX SERMONE SACRO PENDENTES, AD EUM ILLUSTRANDUM NON PARUM UTILES, TRACTATUS VI. PRAEFATIO. Promiseram superius, me expositis iis tractatibus qui proprie ad Grammaticam, sermonemque sacrum pertinent, quosdam semitheologicos libellos adiecturum esse, qui nihilominus ex sermonis ac tractationis sacrae natura magna ex parte petiti essent, indeque dependerent. Hosce igitur nunc ordine adiiciam: nec puto quenquam adeo iniquum censorem


4098. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1066 | Paragraph | Section]

UTILES, TRACTATUS VI. PRAEFATIO. Promiseram superius, me expositis iis tractatibus qui proprie ad Grammaticam, sermonemque sacrum pertinent, quosdam semitheologicos libellos adiecturum esse, qui nihilominus ex sermonis ac tractationis sacrae natura magna ex parte petiti essent, indeque dependerent. Hosce igitur nunc ordine adiiciam: nec puto quenquam adeo iniquum censorem fore, qui dicat, me instituti immemorem, amphoram initio inchoasse, et


4099. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1067 | Paragraph | Section]

fore, qui dicat, me instituti immemorem, amphoram initio inchoasse, et denique opus in formam urcei invertere, dum mei hi tractatus paulatim in Theologiam declinent. nam licet sint in hisce scriptis Theologicae tractationes: tamen potissimum ex natura sermonis sacrarum Literarum dependent, earumque rationem disserendi illustrant ac exponunt. Quare adiungantur sane praecedentibus, ac huic operi, in quo ita totam rationem dictionis ac disserendi modum sacrorum voluminum declarare conamur, ut merito clavis Biblica appellari queat. In quo opere, aliisque


4100. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1067 | Paragraph | Section]

declinent. nam licet sint in hisce scriptis Theologicae tractationes: tamen potissimum ex natura sermonis sacrarum Literarum dependent, earumque rationem disserendi illustrant ac exponunt. Quare adiungantur sane praecedentibus, ac huic operi, in quo ita totam rationem dictionis ac disserendi modum sacrorum voluminum declarare conamur, ut merito clavis Biblica appellari queat. In quo opere, aliisque meis, semper me illud consolatur, quod non laudem applausumque summa arte industriaque perfecti operis venor aut sector: sed tantum publicam utilitatem, ac gloriam Dei, optimo animo et studio


4101. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1067 | Paragraph | SubSect | Section]

et rudes facile ab earum sensu aberrare, et seductores eis ad stabilienda falsa dogmata et hypocrisin perfacile abuti possint et soleant. Quare ut haec mala avertantur, utile fuerit aliquid de eis quoque monere, praesertim cum ea quoque materia ad nostrum hoc institutum recte intelligendi sermonis sacrarum Literarum non parum faciat. Omnipotens ille creator non tantum externas aut etiam internas actiones, motus et opera hominis vult sibi addicta esse: sed plane totum hominem flagitat, praesertim autem nobilissimam rectricemque eius partem, nempe rationalem animam, quam potissimum


4102. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1069 | Paragraph | SubSect | Section]

capite de Varia bonorum operum praedicatione. Ex hac eadem Synecdoches inscitia ortus est et ille pestilens et antiquus error, in quo et Chrysostomus fuit, quod scilicet plures essent modi consequendae remissionis peccatorum: quia alias aliis suis fructibus, vera poenitentia passim in sacris Literis descripta est cum adiuncta promissione remissionis peccatorum. Observanda igitur haec forma sermonis est, ut eiusmodi locos rectius intelligere possimus. Quid enim magis impium aut absurdum, quam cum vere sit unicus agnus Dei tollens peccata mundi: et non sit aliud nomen sub caelo


4103. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1069 | Paragraph | SubSect | Section]

nunc Iesuitae in suis Mahometanis Catechismis urgent. Addamus autem et hanc sequentem Regulam, non omnino inutilem (ut spero) quandoquidem ex eadem sermonis figura oritur, et similes Scripturae locutiones ac conciones declarat. Laudantur saepe aliqua, aut vituperantur in sacris Literis, non quod sua natura bona malave sint: sed quia malarum aut bonarum rerum sunt effectus aut signa: ut Luc. 17, improbatur bibere, comedere, vendere, emere, nubere, ducere uxores, plantare, aedificare, postremi seculi, Sodomitarum ac prioris mundi: quae tamen omnia a Deo instituta


4104. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1069 | Paragraph | SubSect | Section]

Semper sane hypocritae tantum externas quasdam actiones ceremoniasque, ut gestus, vestes et similia opera piorum hominum ac sanctorum patrum, amplexi sunt: quae tamen fuerunt tantum tenuissima signa ac veluti umbrae quaedam illorum vere pii cordis. Huc referantur etiam reprehensiones sacrificiorum divinitus mandatorum, quae passim in sacris literis leguntur: quorum nimium studium indicat inscitiam et neglectionem verae pietatis, dum pravo intellectu proram ac puppim religiositatis in illis externis rebus collocant. Ac posses hanc Regulam ampliare, quod non tantum


4105. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1069 | Paragraph | SubSect | Section]

quasdam actiones ceremoniasque, ut gestus, vestes et similia opera piorum hominum ac sanctorum patrum, amplexi sunt: quae tamen fuerunt tantum tenuissima signa ac veluti umbrae quaedam illorum vere pii cordis. Huc referantur etiam reprehensiones sacrificiorum divinitus mandatorum, quae passim in sacris literis leguntur: quorum nimium studium indicat inscitiam et neglectionem verae pietatis, dum pravo intellectu proram ac puppim religiositatis in illis externis rebus collocant. Ac posses hanc Regulam ampliare, quod non tantum res mediae interdum ideo solum vel laudantur vel


4106. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1069 | Paragraph | SubSect | Section]

vel vituperantur, quod rerum bonarum aut malarum signa sunt: sed etiam, quod bonae res, a Deo mandatae, interdum vituperentur, et contra res prohibitae laudentur, non per sese, aut propter suam naturam: sed quia sunt indicia, notae aut effectus rerum bonarum aut malarum: sicut antea de ieiunio et sacrificiis dictum est, quae vituperantur ob internam hypocrisin, opinionemque operis operati, et alias illorum pravas sententias. Contra res mala in Iona laudatur, quod Rex prohibuerat, ne quis comedat: quod proculdubio non citra laesionem valetudinis multorum factum est, quia id erat signum


4107. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1069 | Paragraph | SubSect | Section]

vero tempore praeter abusus, maximae sunt quoque de hac materia controversiae. Quare iuvante Christo statui, quam clarissime potero, et originem seu causam efficientem ieiuniorum, et tam veram quam falsam causam finalem, ad haec et ipsam ieiuniorum formam, declarare. Quo facto phrases quoque in sacris Literis de Ieiunio loquentes, intelligibiliores nobis fient. Vox ipsa etsi Latina est, nam et Romani olim Cereri ieiunabant, ut Livius lib. 6 Decad. 4 testatur, ac significat abstinere a cibo, aut certe longe parcius eo uti, quam corporis necessitas postulat: tamen ab Hebraeo


4108. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1069 | Paragraph | SubSect | Section]

postulat: tamen ab Hebraeo fonte non incommode (sicut et aliae multae) deduci potest. Nam apud Hebraeos Iana affligere significat. Vocant vero Hebraei ieiunium afflictionem animae. Appellant autem Hebraei Ieiunare affligere animam, ut est videre Levit. 23. Nec est veri dissimile, cum sacrificia, ac multae aliae ceremoniae a Iudaeis ad gentiles pervenerint, etiam voces aliquas Religionis simul ad eos pervenisse: tametsi, cum certum sit ex Hebraeo sermone omnes alias in linguarum divisione


4109. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1070 | Paragraph | SubSect | Section]

profluxisse, quid absurdi fuerit Latinae alicuius, seu Graecae vocis etymologiam ex Hebraeo fonte petiisse. Sed de voce non magnopere contendo, sentiat quisque ut vult. Est autem ieiunium in sacris Literis, non solûm a cibo abstinere, vel eo nimis parce, ac non suavi uti: sed etiam multis aliis commodis corporis abstinere, ut lotione, unctione, vestium mutatione, Musica, et similibus, et contra aliqua incommoda sibi accersere. Seu, ut paulo clarius dicamus et brevius, ieiunare est et


4110. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1070 | Paragraph | SubSect | Section]

aliqua ultro nobis adsciscamus. Habet tamen et a consuetudine multum haec res. Aliae enim gentes aliter suam laeticiam et tristiciam testantur, et qualitate et quantitate: quod exemplis declararem, nisi et notum esset, et ego in praesentiarum brevitati studerem. Est igitur ieiunium in sacris Literis quaedam corporis afflictio, ac signum quoddam externum, et effectus animi intus moerentis, seu luctus quidam externus, qui sponte quidem, sed tamen naturali quodam motu, moerente corde suscipitur. Neque multum interest, vel ad efficientem proximam, vel formalem causam ieiunii, unde


4111. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1071 | Paragraph | SubSect | Section]

curatum, quam maxime tranquillum, compositum ac sedatum fieri, eoque optime animi actionibus famulari posse, et (ut ita dicam) velle. Imo vero et exhilaratum aliquantulum corpus mediocri cibo ac potu, reipsa experimur et erga Deum, et erga homines melius nonnihil affectos nos reddere. Quare et sacrificiis olim convivia ex institutione Dei coniungebantur, et decimas, aliaque Deo dicata volebat Deus ab Israelitis coram suo tabernaculo commessantibus consumi: haud dubie ideo, ut exhilarati beneficia Dei magis perpenderent, et eo alacriores, magisque ex animo Deo gratias agerent. Eadem


4112. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1071 | Paragraph | SubSect | Section]

ex institutione Dei coniungebantur, et decimas, aliaque Deo dicata volebat Deus ab Israelitis coram suo tabernaculo commessantibus consumi: haud dubie ideo, ut exhilarati beneficia Dei magis perpenderent, et eo alacriores, magisque ex animo Deo gratias agerent. Eadem quoque causa est, cur in sacris rebus semper Musica in usu fuit, nempe ad exhilarandum et excitandum spiritum. Sed iam nostras rationes huic opinioni contrarias recitemus: quarum prima sit, quod hactenus ostendimus ieiunium naturale quiddam esse. Non igitur consulto propter alium aliquem finem suscipitur, sed ultro ex


4113. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1072 | Paragraph | SubSect | Section]

pedibus concedere queam, sed potius credam, ieiunium esse lugubres quasdam corporis cruciationes, sponte quidem, sed tamen naturali quodam animi moerore impellente, susceptas. Quid igitur (dicet aliquis) sunt ne ieiunia plane inutilia? Quare ea tam saepe cum precibus coniunguntur in sacris Literis, si non sunt exercitia praeparantia ad orationem? Item, quare tam saepe pii homines in veteri et novo Testamento ieiunarunt? Et denique, quare ipse Deus ieiunia praecepit? Respondeo, primum cum huiusmodi ieiuniorum afflictiones primo naturae motu in magno animi moerore


4114. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1072 | Paragraph | SubSect | Section]

ex inferis reduci flagitans, quae erat ardens invocatio. Hinc est locutio illa, in cinere et cilicio, item ieiunio poenitentiam agere. Quae loquutiones etiam propter supra positas descriptiones diligenter observandae sunt. Atque haec est ratio, cur ieiunium cum invocatione tam saepe in sacris Literis coniungatur. Ieiunium enim, id est, illa quasi corporis contritio in talibus locis per Synecdochen cordis, animi atque adeo totius hominis fractionem et contritionem valde significanter denotat. Nec enim nisi plane contritum et fractum cor tam tristem luctum foris efficeret. Atque


4115. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1072 | Paragraph | SubSect | Section]

Nec enim nisi plane contritum et fractum cor tam tristem luctum foris efficeret. Atque ita idem valet quod prior pars poenitentiae: precatio autem est fides misericordiam et auxilium Dei expetens ac implorans, quae est posterior pars poenitentiae. Quare cum ieiunium cum precibus in sacris Literis coniungitur, vera poenitentia plerunque denotatur. Sic Daniel cogitans ingentia peccata suae gentis, atque adeo sua, quod ipse puer olim fuerat particeps illorum, et horribilem iram Dei contra Israelitas, aliaque praegrandia mala, quae eorum peccata secuta erant, ingenti dolore


4116. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1072 | Paragraph | SubSect | Section]

ac morientis speciem quandam exhibet. Porro in illa tam tristi quasi morte rursum se promissionibus Dei incipit erigere. Ita sequitur in eo altera pars poenitentiae, nempe fides Dei misericordiam ac opem ardenter flagitans. Atque eadem est ferme ratio et explicatio aliorum locorum, quibus in sacris Literis poenitentia per ieiunium et orationem describitur. Quatenus ergo ieiunium est quasi effectus quidam, ac pene pars verae contritionis (quae, si accedat fides, Deo probatur.) Est enim quasi quaedam corporis contritio, et quatenus per Synecdochen totam contritionem


4117. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1073 | Paragraph | SubSect | Section]

corporis et vitae huius. Apud Iudaeos olim eo vehementiores cruciationes plerunque sequebantur, quod iam consuetudine quoque in illa gente tales luctus in magnis animi doloribus confirmati erant, sicut prius dictum est. Hactenus exposuimus, quid sit ieiunium, cur saepe in sacris Literis orationi coniungatur: item, quare multi pii ieiunaverint, et quatenus ieiunium a Deo probetur. Ex his iam facile est videre, quatenus nos quoque ad ieiunium obligemur, seu quatenus Deus a nobis ieiunium requirat. Primum enim sciendum est, cum ieiunium sit luctus quidam


4118. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1074 | Paragraph | SubSect | Section]

Matth. 9, Cum auferetur ab eis sponsus, tunc ieiunabunt: quasi dicat, tum habebunt quod lugeant, tunc et diabolus et mundus omnes suas machinas ad eos oppugnandos et perdendos adhibebunt. Postremo per Allegoriam significare potest vitae innocentiam. Quod tamen ieiunium, non tam in sacris Literis, quam apud patres invenitur, ut apud Chrysostomum Homilia 9 super Genesin, et apud Augustinum super Ioannem. Qui cum viderent multum in sacris Literis ieiuniorum mentionem fieri, nec tamen intelligerent, quidnam ieiunia ad pietatem tantopere facerent, libenter ea ad abstinentiam


4119. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1074 | Paragraph | SubSect | Section]

eos oppugnandos et perdendos adhibebunt. Postremo per Allegoriam significare potest vitae innocentiam. Quod tamen ieiunium, non tam in sacris Literis, quam apud patres invenitur, ut apud Chrysostomum Homilia 9 super Genesin, et apud Augustinum super Ioannem. Qui cum viderent multum in sacris Literis ieiuniorum mentionem fieri, nec tamen intelligerent, quidnam ieiunia ad pietatem tantopere facerent, libenter ea ad abstinentiam vitiorum transferebant, freti etiam 58 cap. Esaiae, non satis (ut arbitror) intellecto. Non enim Esaias ibi Allegoricum ieiunium pro vero


4120. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1075 | Paragraph | SubSect | Section]


Ostentatorium.
Crapulosum. In has igitur species ieiunium diduximus sequendo, quantum quidem facere potuimus, maxime sacras Literas. Non est tamen dubium, cum ieiunia paulatim in ceremonias et consuetudines quasdam abierint, nullisque legibus circumscripta fuerint, quin maxima semper fuerit eorum varietas, singulis in aliis atque aliis ieiunii partibus, vel casu, vel pro libitu plus aliquid minusve facientibus.


4121. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1075 | Paragraph | SubSect | Section]

copiosiorem declarationem omittemus. Recte vero hypocriticis ieiuniis et adflictionibus addi possunt etiam Baalitici et Turcici cruciatus, qui semet vulneribus excarnificant, sicut et Papistarum Hispanicae flagellationes, quibus passionibus volunt Deum placare, et sua peccata expiare, cum maxima sacrificii Christi contumelia. Operaeprecium tamen est cognoscere, quomodo ieiunia ex illa vera sua forma, quam adhuc tempore Apostolorum habuerunt, paulatim in hanc tantam hypocrisin et


4122. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1076 | Paragraph | SubSect | Section]

ieiunio, eiusque contrario, quae nondum satis a quoquam explicatae sunt. Spero igitur ex hac nostra disputatione et Papistis vere responderi posse, et locutiones illas Scripturae, nonnihil obscuras illustrari. DE VARIA BONORUM OPERUM in sacris Literis praedicatione. Superius in capite de Praedicatione poenitentiae, breviter indicavi, varie urgeri et flagitari bona opera: quae res latissime patet, et ad vindicandam Christi gratiam contra Pharisaicum fermentum plurimum facit. Quare prolixius nunc de ea re disseram. Facta


4123. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1076 | Paragraph | SubSect | Section]

utriusque capitis collatione, utraque admonitio fiet magis dilucida, tum illa quomodo poenitentia, tum etiam haec quam varie bona opera praedicentur. Innumera sunt igitur Scripturae loca varie vehementerque urgentia et celebrantia bona opera, quibus simplices ac imperiti ob inscitiam sacri sermonis decipiuntur, ut cogantur aliquid eis in nostra salute peragenda tribuere, et non soli gratiae innitantur. Huc accedunt Pharisaei seu iustitiarii et operarii, qui talia dicta importunissime contra gratuitam iustificationem urgent, sicut et olim Pharisaei contra Christum et Apostolos


4124. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1077 | Paragraph | SubSect | Section]

ab Evangelio ad legem, a gratuita iustitia Dei ad nostram, et denique a merito ac obedientia satisfactioneque Christi ad nostra opera meritaque impie simul ac perniciose deficiamus, atque ita ex Christianis revera Pharisaei aut potius Ethnici fiamus. 1 Bona igitur opera varie in sacris Literis praedicantur et flagitantur, ac ob varios fines urgentur. Qui diligentissime in suis locis investigandi et observandi sunt. Alias enim, idque admodum crebro, urgentur, ut arguatur homo, quod nec faciat, nec sit idoneus ut faciat vere bona opera, ut qui sit intus in corde longe


4125. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1077 | Paragraph | SubSect | Section]

et observandi sunt. Alias enim, idque admodum crebro, urgentur, ut arguatur homo, quod nec faciat, nec sit idoneus ut faciat vere bona opera, ut qui sit intus in corde longe corruptissimus, idque inde ex utero matris: et tales sunt legis poenitentiaeque praedicationes. Est vero sacris in Literis praedicatio legis aut poenitentiae, de qua tam multa dicuntur, ea expositio aut concio legis, quae licet verbis primaque facie videatur monstrare possibilem verae iustitiae vitaeque per bona opera acquisitionem, et ad eam invitare: tamen revera proprie ac finali sua intentione id


4126. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1077 | Paragraph | SubSect | Section]

pro gratuita beneficentia valde crebro usurpatur: Quid reddam Domino pro omnibus retributionibus eius? id est, pro eius gratuitis beneficiis. Sic parabola Samaritani et viatoris saucii prima facie mera legis et operum concio esse videtur, cum sit revera Evangelica, ac a lege, bonis operibus, et sacrificiis peccatorum ad solum Christum deducat. Oritur enim ex quaestione de bonis operibus, et quis sit noster proximus, cui nos benefacere oporteat. Sed Christus mirabili artificio eo rem deducit, ut ostendat omnes homines horribiliter a latrone satana consauciatos ac spoliatos esse, nec vel a


4127. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1077 | Paragraph | SubSect | Section]

deducat. Oritur enim ex quaestione de bonis operibus, et quis sit noster proximus, cui nos benefacere oporteat. Sed Christus mirabili artificio eo rem deducit, ut ostendat omnes homines horribiliter a latrone satana consauciatos ac spoliatos esse, nec vel a sacerdote, vel Levita eorumve legibus, sacrificiis, aut operibus salutem consequi posse, qui ad sua loca finesque transeant, peccatores in morbo iacentes relinquendo: sed a solo Samaritano, qui nos perditas oves in humeros suos tollat, ac in suum ovile reportet.


4128. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1078 | Paragraph | SubSect | Section]

Si vis salvari, agnosce primum, te esse et omnibus bonis viribus spoliatum: deinde scito, te iis lethalibus vulneribus affectum, quorum vis sensusque temporariam simul et aeternam mortem tibi inferet. Agnosce quoque, te ex tam tristi statu ad vitam ac iustitiam nullis legibus, operibus aut sacrificiis perduci posse. Postremo scias, unum tantum Samaritanum esse illum, qui tui curam possit feliciter, et etiam velit suscipere. Illi soli te crede ac commenda, is te in verum hospitium ac vitam transferet: ille ille demum erit sanator, servator, iustitia ac vita tua. En tu ex me


4129. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1078 | Paragraph | SubSect | Section]

peccatorum consistentem, qua sit illa illa peccatrix iam longe mundior ac iustior facta, quam ipsemet Pharisaeus de opinione iustitiae mirabiliter sibi placens et tumens, et miseram mulierculam contemnens ac damnans. Sic quoque tota ceremonialis lex, dum videtur peccatorem ad suas ceremonias et sacrificia; expiationis gratia invitare, ad ipsum Meschiam proprie (si modo recte intelligatur) eiusque unicum expiatorium sacrificium, cuius illa omnia erant typi ac picturae, ablegat. Sed de hoc genere locutionum et praedicationis operum infra aliquid dicetur plenius. 8 Alias quoque


4130. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1078 | Paragraph | SubSect | Section]

iustitiae mirabiliter sibi placens et tumens, et miseram mulierculam contemnens ac damnans. Sic quoque tota ceremonialis lex, dum videtur peccatorem ad suas ceremonias et sacrificia; expiationis gratia invitare, ad ipsum Meschiam proprie (si modo recte intelligatur) eiusque unicum expiatorium sacrificium, cuius illa omnia erant typi ac picturae, ablegat. Sed de hoc genere locutionum et praedicationis operum infra aliquid dicetur plenius. 8 Alias quoque urgentur et flagitantur bona opera, teste Augustino, et reprehenditur vitiositas hominis: ut et sciamus quid a Deo, ut id in


4131. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1079 | Paragraph | SubSect | Section]

supra attigi. Quis enim tribueret iustitiam ac vitam illis externis gestibus ac speciei publicani in templo orantis, aut peccatricis pedes Domini abluentis, vel etiam aliis similibus, quae in aliorum descriptionibus reperiuntur? 25 Nisi quis sciat duas esse plane diversas doctrinas in sacris Literis, nempe legem et Evangelion, et hanc esse interpretem, moderatricem et correctricem illius, nunquam perveniet ad veritatis agnitionem. Legens enim passim in scriptura duplicia et quasi contradictoria dicta, quorum altera totam iustitiam ac salutem ad sola opera, altera vero ad solum


4132. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1080 | Paragraph | SubSect | Section]

ac colendos: igitur blasphematis eos, quod nequaquam sequitur. Non ideo, quia nego, nobilem, baronem, comitem aut principem loco regis colendum: ideo eum contemno, aut sua dignitate privo. 33 Ratiocinantur porro Papistae pro suis operibus valde inepte, etiam hoc modo: Saepe in sacris Literis post bona opera reperiuntur posita Dei dona, igitur propter illa opera nobis donantur: ut post calamitosam vitam Lazari sequitur felicitas aeterna, igitur propter illam salvatus est. contra autem post Divitis splendidam ac lautam vitam sequitur damnatio, igitur propter illam damnatus


4133. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1080 | Paragraph | SubSect | Section]

sequitur felicitas aeterna, igitur propter illam salvatus est. contra autem post Divitis splendidam ac lautam vitam sequitur damnatio, igitur propter illam damnatus est. Quare non sponte debemus nos in omnes calamitates praecipitare, et omnia commoda fugere. Talia innumera exempla ac dicta in Sacris reperiuntur, unde isti ita ruditer aut etiam violenter suorum operum merita dignitatemque extruere conantur. Ut est etiam illud Isaiae: Desinite malefacere, et discite benefacere. Post quod dictum mox sequitur promissio mundationis a peccatis. Respondeo: Est quidem valde usitata, sed nimium


4134. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1080 | Paragraph | SubSect | Section]

omnino est coniunctio inter ipsas res, tamen talis aliquis ordo aut series rerum in sermone reperitur: ut in capite de Causis dixi. Iudaei olim contra Ieremiam ratiocinabantur et vociferabantur: Ex quo desiimus offerre reginae caeli, hae calamitates nos obruerunt: igitur propter intermissum illum sacrosanctum cultum punimur. Contra vero clamabat Ieremias: Imo ob illam ipsam idololatriam nunc punimini. Verûm huius imposturae explicatio ex mox sequentibus clarius habebitur. 34 Illa est crassior et palpabilior impostura, quando reperiuntur adversarii in sacris Literis aliqua opera


4135. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1080 | Paragraph | SubSect | Section]

propter intermissum illum sacrosanctum cultum punimur. Contra vero clamabat Ieremias: Imo ob illam ipsam idololatriam nunc punimini. Verûm huius imposturae explicatio ex mox sequentibus clarius habebitur. 34 Illa est crassior et palpabilior impostura, quando reperiuntur adversarii in sacris Literis aliqua opera cum aliquibus bonis donis aut beneficiis Dei quoquo modo cohaerere, mox certo concludunt, opera mereri nobis illa bona: ut legentes: Remittite, et remittetur vobis: et, Nisi remiseritis, non remittetur: mox clamant condonationem iniuriae erga proximum adeo esse gratam et


4136. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1081 | Paragraph | SubSect | Section]

connexa reperiuntur, et non in omnibus descriptionibus eadem aut omnia simul: ideo etiam plurima media ac vias esse consequendae salutis aeternae somniarunt, et etiam nunc contendunt. Iesuitas (ut superius indicavi) in suo Catechismo non puduit ponere sex expiationes peccatorum, nempe hasce: Sacramentum poenitentiae aut absolutionum sacerdotis, eleemosynam, condonationem offensae, correctionem fratris, abundantiam charitatis, et magnam contritionem. Praeter hosce sex dicunt etiam multos alios modos autuias esse expiandi peccata: inter quas rationes nusquam ponunt, quôd solus Christi


4137. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1081 | Paragraph | SubSect | Section]

modos autuias esse expiandi peccata: inter quas rationes nusquam ponunt, quôd solus Christi sanguis nos mundet ab omnibus peccatis. Quid autem hoc aliud est, quam totum Christum cum sua passione sepelire. Ubi manebit doctrina de unico agno Dei, peccata mundi tollente? ubi de unico expiatorio sacrificio? ubi quod non sit aliud nomen sub caelo datum, per quod nos oporteat mundari et salvari? Et similia innumera dicta, quibus omnes Prophetae, patriarchae et Apostoli testimonium perhibent. Hic foedissimus et pestilentissimus error tantum ex inscitia sacri sermonis oritur. 35


4138. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1081 | Paragraph | SubSect | Section]

mundi tollente? ubi de unico expiatorio sacrificio? ubi quod non sit aliud nomen sub caelo datum, per quod nos oporteat mundari et salvari? Et similia innumera dicta, quibus omnes Prophetae, patriarchae et Apostoli testimonium perhibent. Hic foedissimus et pestilentissimus error tantum ex inscitia sacri sermonis oritur. 35 Verum in multis Scripturae locis ideô tales res coniunguntur, quia primum per illa opera describitur vera poenitentia aut conversio: postea promittitur conversis reconciliatio cum Deo, non propter illud eorum opus, sed propter Christum. de qua tota expiationis


4139. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1081 | Paragraph | SubSect | Section]

cum detrimento gloriae Christi a gratia ad legem et bona opera trahuntur: cum illa gratuitam gratiam, non bona opera, multoque minus nostra merita celebrent. Nam bona opera, sunt proprie nostrae quaedam qualitates et actiones externae, aut etiam internae, quas Deo veluti Eucharistica quaedam sacrificia studio obediendi ei, et eum glorificandi offerimus: fides autem aliaeque virtutes et tota renovatio, cum primum a Deo donantur, non sunt nostrae actiones aut oblationes erga Deum: sed pura ac mera Dei dona, et ineffabilia ipsius beneficia erga nos. Sicut nec sors data ministro ad


4140. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1081 | Paragraph | SubSect | Section]

quantum istarum preciosissimarum mercium Deo dederint: eoque rectius iustam mercedem, aut remunerationem exigere ab illo possent. Sic et spes vicinum quid fidei, et valde mendicum est. Alienis enim tantum bonis famelica inhiat, non nostra Deo offert. Vocem Thamim in Sacris verterunt alas perfectum, alias immaculatum. Beati immaculati, accipitur a multis de summa quadam virtutum aut bonorum operum perfectione, aut carentia prorsus omnis maculae vel reprehensionis, cum proprie significet integrum aut sincerum: id est, vere conversum, aut post contritionem vera


4141. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1082 | Paragraph | SubSect | Section]

nunc Antichristum expugnando. 1. Timoth. 1 Paulus duas causas commemorat, cur sit veniam consecutus persecutionis: quia insciens fecerit, et quo esset aliis exemplum misericordiae Dei: cum vera causa eius reconciliationis sit proprie solius Christi meritum. Quae natura Hebraismorum ac sermonis sacrarum Literarum diligenter observanda est, ne cum alibi, tum praesertim in iustificationis dogmate avero aberremus, dum bonis operibus saepe nimios quosdam effectus aut laudes, atque adeo etiam ipsam salutem adscribi audimus. Sic age adhuc plura huius idiotismi exempla adscribamus. Christus


4142. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1082 | Paragraph | SubSect | Section]

donatus. Et eius Evangelion ac ministri dicuntur esse odor mortis, item proiicere ignem ac gladium in terras, seu causam esse omnium dissidiorum, sicut ipsemet Dominus fatetur, inquiens: Non veni mittere pacem, sed gladium ac ignem. Veni namque separare, etc. Sic fides, verbum ac sacramenta dicuntur salvare nos: et credentes dicuntur etiam montes transferre, cum talia solus Deus faciat, fide tamen apprehensus et exoratus. Psalmo 119, Iudicia tua adiuvabunt me: id est, Tu ipse per et secundum verbum tuum. 1. Corinth. 7, Quid scis mulier, si servabis virum: id est,


4143. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1085 | Paragraph | SubSect | Section]

me, et super nivem dealbabor. Ubi sine dubio non de hyssopi aspersione, sed de mundatione per sanguinem aut passionem Christi agitur. Sic Paulus dicit, Pascha nostrum immolatum esse: et Apocalypsis, piorum vestimenta esse lota. Sicut autem a lege ceremoniali multae locutiones sumuntur ad Christi sacrificium expiationemque: ita etiam a lege morali multae transferuntur ad iustificationem gratiae. ut cum Christus Iohann. sexto dicit, Hoc est opus Dei, ut agnoscatis eum, quem misit IESUM, etc. Isaiae quadragesimo: Accepit duplicia pro omnibus peccatis suis, etc. quasi


4144. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1085 | Paragraph | SubSect | Section]

Iohann. sexto dicit, Hoc est opus Dei, ut agnoscatis eum, quem misit IESUM, etc. Isaiae quadragesimo: Accepit duplicia pro omnibus peccatis suis, etc. quasi remissio sit veluti praemium quoddam pro peccatorum merito. Videndum igitur valde est studioso veritatis, ne cum sacrificium expiationemque Christi ceremonialibus phrasibus, aut gratuitam iustificationem legalibus tecta legunt, illa dicta inepte de ipsis ceremonialibus expiationibus aut legis operibus accipiant. 25 Facere legem, facere voluntatem patris, saepe tantum de bono conatu, ac studio


4145. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1089 | Paragraph | SubSect | Section]

contra tantum aestum, et tectum contra tam vehementem ac exitialem pluviam, frigus et procellam, ut saepissime a propheta Isaia pingitur. Hoc igitur tugurio ac umbraculo quicunque se contegit contra tantam violentiam severae iustitiae Dei, seu quicunque fide hoc propitiatorium sacrificium et hunc agnum Dei peccata mundi tollentem arripit, ita ut ei satisfactio aut iustitia eius imputetur, eaque quasi induatur, sicut Paulus dicit, baptizatos Christum induere: is demum habens tanto iustitiae Christi tegmine contectam suam iniustitiam, ita ut quasi cerni a Deo imputarique


4146. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1090 | Paragraph | SubSect | Section]

innumeras animas aeterno exitio involvunt ac submergunt. Admonitio de necessitate cognitionis variarum rerum, potissimum in communi vita existentium, tum omnibus gentibus communium, tum Israelitis propriarum, ad intellectum sermonis sacrarum Literarum. Horatius praeclare praecipit, rerum cognitionem ante omnia necessariam esse ad rectam scriptionem: quia scribendi recte sapere sit principium et fons, et quod eum rem probe cognitam meditatamque habeat, non sint vel verba vel lucidus ordo destituturus. Quare iubet non


4147. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1091 | Paragraph | SubSect | Section]

quis rem nauticam prorsus ignorat, is non bene intelliget, quid sit ad clavum sedere, quid plenis velis ferri, quid sentina, malus aut fluctus, portus, variaque navigantium pericula, res, et naufragia: non scit quid sit anchora, aut sacra anchora, aut cur Hebr. 6 dicatur, Habemus spem veluti anchoram animae, tutam ac firmam. Contra etiam, si quis tantum in mari versatus est, nec unquam agriculturam aut rem pecuariam vidit, multas voces ac phrases inde sumptas prorsus non intelligit. Plurima profecto in poetis,


4148. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1091 | Paragraph | SubSect | Section]

ex Germanicis vinetis intelliget. Quam multas voces ac phrases veterum nunc non satis intelligimus, ob solam ignorationem multarum vetustarum rerum ac morum, ad quas illae respiciunt aut alludunt, seu unde illae desumptae sunt. Verum in hoc genere etiam illud observandum est, quod cum sacrae Literae sint mire studiosae brevitatis, ut in proprio Capite dixi, saepe unica voce rem quampiam attingendo, plurima indicare volunt, sicut ferme veteres in proverbiis ac symbolis factitarunt. Quare Scriptura unica voce indicata, vult ac veluti iubet totam eam rem evolvere, eiusque


4149. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1091 | Paragraph | SubSect | Section]

tractant. Mira quoque est earundem rerum varietas in diversis regionibus: exemplo sit quod in Germania et pluribus aliis locis, quanto est solum lapidosius, tanto natura sua sterilius: at in mea patria contra est tanto foecundius ac pinguius. Proinde videndum est lectori sacrarum Literarum, ut variarum prorsus reum, praesertim incommuni vita versantium aut exstientium, noticiam aliquam habeat. Quarum aliae sunt omnibus gentibus communes, seu etiam eadem ratione tractantur, aliae illi tantum genti ac loco specialiores, aut etiam plane propriae, aliisque ferme


4150. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1091 | Paragraph | SubSect | Section]

voces ac phrases inde deductas explicare. Sic enim omnia fierent eis notiora ac expeditiora: verum is labor nimis longam operam requireret: et tractantur ista passim a diligentioribus Commentatoribus. Quare tantum admoneo, ac veluti subindico, quomodo varie vocum significationes ac locutiones sacrarum Literarum, a diversis rebus oriantur. Nec tamen hîc requiritur summa et exactissima quaedam cognitio, sed mediocris tantum, qualem ferme sola experientia, et aliquo usu rerum percipere possumus: cui tamen etiam librorum lectio, et expertorum hominum interrogatio accedere


4151. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1091 | Paragraph | SubSect | Section]

aliquo usu rerum percipere possumus: cui tamen etiam librorum lectio, et expertorum hominum interrogatio accedere potest. Verum hîc diligentissime illud periculum damnumque cavendum est, ne sicut ex externarum seu communium rerum noticia, ali quod adiumentum ad intelligendum sermonem sacrarum Literarum accipere possumus et debemus: sic etiam ipsas primarias res aut sententias, quas proprie ex sacris Literis discere deberemus (ut quid sit Deus, eiusque voluntas, quid et qualis sit homo, quid peccatum, quid iustitia aut iustificatio, fides, gratia, aut imputatio, sacrificium,


4152. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1091 | Paragraph | SubSect | Section]

potest. Verum hîc diligentissime illud periculum damnumque cavendum est, ne sicut ex externarum seu communium rerum noticia, ali quod adiumentum ad intelligendum sermonem sacrarum Literarum accipere possumus et debemus: sic etiam ipsas primarias res aut sententias, quas proprie ex sacris Literis discere deberemus (ut quid sit Deus, eiusque voluntas, quid et qualis sit homo, quid peccatum, quid iustitia aut iustificatio, fides, gratia, aut imputatio, sacrificium, sacerdotium, et peccatorum expiatio, qua ratione iustificemur aut salvemur, ac similia) aliunde discamus: easque


4153. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1091 | Paragraph | SubSect | Section]

sermonem sacrarum Literarum accipere possumus et debemus: sic etiam ipsas primarias res aut sententias, quas proprie ex sacris Literis discere deberemus (ut quid sit Deus, eiusque voluntas, quid et qualis sit homo, quid peccatum, quid iustitia aut iustificatio, fides, gratia, aut imputatio, sacrificium, sacerdotium, et peccatorum expiatio, qua ratione iustificemur aut salvemur, ac similia) aliunde discamus: easque cogitationes aut noticias in sacras Literas inferre, ipsasque ad eas accommodare, aut potius violenter contorquere conemur. Usitatissimum enim est, ut ex praeconceptis iam


4154. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1091 | Paragraph | SubSect | Section]

(ut quid sit Deus, eiusque voluntas, quid et qualis sit homo, quid peccatum, quid iustitia aut iustificatio, fides, gratia, aut imputatio, sacrificium, sacerdotium, et peccatorum expiatio, qua ratione iustificemur aut salvemur, ac similia) aliunde discamus: easque cogitationes aut noticias in sacras Literas inferre, ipsasque ad eas accommodare, aut potius violenter contorquere conemur. Usitatissimum enim est, ut ex praeconceptis iam antea noticiis ea quae postea audimus aut legimus, iudicemus: sicut Tityrus dicit se, antequam vi disset Romam stulte cogitasse, eam esse similem Mantuae


4155. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1091 | Paragraph | SubSect | Section]

reliquaque Philosophia, aliquam cognitionem naturae sermonis, rationis disserendi et rerum communium percipere debuissent, ut aliquid adiumenti ad intelligendum sermonem et cogitandum in hac professione haberent, ipsam vero rei aut materiae principalis totius Theologiae institutionem solum ex sacris Literis haurire: illi contra inversoque ordine, non ancillares aut adminiculares quasquam noticias facultatesque sed ipsam principalem rerum Theologicarum scientiam ex illis suis paedagogicis, humanisque scientiis hauserunt. Qua idea Theologiae, in suo cerebro iam praeformata, tantum ferme


4156. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1091 | Paragraph | SubSect | Section]

haurire: illi contra inversoque ordine, non ancillares aut adminiculares quasquam noticias facultatesque sed ipsam principalem rerum Theologicarum scientiam ex illis suis paedagogicis, humanisque scientiis hauserunt. Qua idea Theologiae, in suo cerebro iam praeformata, tantum ferme in eum usum sacras Literas cognoverunt, ut eis ad stabilienda illa sua Philosophotheologiae somnia abuterentur, et contra omnes tuerentur: sicque tum Theologiam tum et sacras Literas prorsus inverterunt, ac perverterunt. Nam ex Philosophia didicerunt, hominem esse animal rationale, habere semina


4157. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1091 | Paragraph | SubSect | Section]

ex illis suis paedagogicis, humanisque scientiis hauserunt. Qua idea Theologiae, in suo cerebro iam praeformata, tantum ferme in eum usum sacras Literas cognoverunt, ut eis ad stabilienda illa sua Philosophotheologiae somnia abuterentur, et contra omnes tuerentur: sicque tum Theologiam tum et sacras Literas prorsus inverterunt, ac perverterunt. Nam ex Philosophia didicerunt, hominem esse animal rationale, habere semina principiorum ad omnes scientias et virtutes, rationem quae recta sunt monstrare, et voluntatem eadem appetere, posse hominem illa rectitudine rationalis


4158. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1091 | Paragraph | SubSect | Section]

attemperarunt. In hanc sententiam praeclare dicit proverbium, οὐ δόξα βιάζει τὴν ἀλήθειαν, opinio affert vim veritati. Quare sicut omnium rerum cognitio ob prius indicatas causas, aliquo modo iuvat intellectionem sacrarum Literarum: ita contra omnibus modis agendum ac videndum est, ut res ipsas ac sententias Theologiae proprias, praecipuarumque rerum definitiones non ab extra in sacras Literas inferamus aut intrudamus:


4159. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1091 | Paragraph | SubSect | Section]

affert vim veritati. Quare sicut omnium rerum cognitio ob prius indicatas causas, aliquo modo iuvat intellectionem sacrarum Literarum: ita contra omnibus modis agendum ac videndum est, ut res ipsas ac sententias Theologiae proprias, praecipuarumque rerum definitiones non ab extra in sacras Literas inferamus aut intrudamus: sed inde potius summa diligentia et in timore Dei, collatisque Scripturae testimoniis hauriamus, easque utraque manu retineamus et sequamur. Iam igitur ad


4160. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1092 | Paragraph | SubSect | Section]

igitur esset omnium rerum naturam nosse, vel mediocri quadam noticia, praesertim autem hominis, eiusque virium vel physicarum, vel rationalium, vel etiam motuum et actionum ipsius. Quare omnium artium noticia tum logicarum, tum et naturalium, atque adeo etiam mechanicarum et rusticarum, prodest ad sacrarum Literarum cognitionem. Quin etiam communis sensus, quotidianaque experientia, tum malitiae, tum et virtutum recteque factorum, atque adeo quarumvis huius vitae actionum cognitio iuvare nos potest. Nam etiam hîc valet aliquo modo regula Aristotelis, quod si non doctrina ac professio ipsa


4161. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1092 | Paragraph | SubSect | Section]

afficiet per noctem. Psal. 121, Isa. 49, sol etiam dicitur dominari diei, et luna nocti: quia hisce temporibus eorum praecipuus usus est. Gen. 1, Psal. 136, Ieremiae 31. Sic ab aliis quoque proprietatibus solis ac lunae sumuntur aut Metaphorae aut similitudines in Sacris, aut certe fiunt aliquae allusiones ad eas, quas cognovisse vel vulgari tantum quadam noticia, ac expendisse omnino operaeprecium fuerit ad sacrarum Literarum intellectum. Sic Christus de prognosticis futurarum tempestatum in sole ac toto caelo conspectis dicit, Iudaeos quidem


4162. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1092 | Paragraph | SubSect | Section]

usus est. Gen. 1, Psal. 136, Ieremiae 31. Sic ab aliis quoque proprietatibus solis ac lunae sumuntur aut Metaphorae aut similitudines in Sacris, aut certe fiunt aliquae allusiones ad eas, quas cognovisse vel vulgari tantum quadam noticia, ac expendisse omnino operaeprecium fuerit ad sacrarum Literarum intellectum. Sic Christus de prognosticis futurarum tempestatum in sole ac toto caelo conspectis dicit, Iudaeos quidem faciem caeli considerare solere, et ex alio indicio alia divinare: at spiritualis caelorum regni iam ad eos venientis formam agnoscere nec posse, nec


4163. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1092 | Paragraph | SubSect | Section]

conspectis dicit, Iudaeos quidem faciem caeli considerare solere, et ex alio indicio alia divinare: at spiritualis caelorum regni iam ad eos venientis formam agnoscere nec posse, nec velle. Meteororum quoque cognitionem vel vulgarem, vel etiam pleniorem pernosse utilissimum foret, ad sacrarum Literarum intellectum: ut sunt venti, nebulae, nubes, pluviae, ros, pruina, nix, grando, tonitrua, fulgura, fulmina. Innumerae enim locutiones hinc quoque petuntur, aut certe huc respiciunt: ut postea dicam, de Philistea, et eius caelo. Cognoscere ac considerare naturam


4164. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1093 | Paragraph | SubSect | Section]

res sit reatus, quam contrâ bona, remissio peccatorum aut criminis, plenius cognosceretur, et innumerae plane voces, locutiones dictaque ex foro vel politia sumpta, aut eo quoquo modo respicientia, passim in sacris Literis melius intelligerentur. Sic et agricultura, vinetorum cura, ac res vinaria, et etiam pecuaria, utcunque perspecta, multa reddet in sermone sacrarum Literarum illustriora: ut cum parabolae sumuntur a plantatione et cultura vinearum, Isaiae 5. et passim in Evangeliis, ac


4165. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1093 | Paragraph | SubSect | Section]

vel politia sumpta, aut eo quoquo modo respicientia, passim in sacris Literis melius intelligerentur. Sic et agricultura, vinetorum cura, ac res vinaria, et etiam pecuaria, utcunque perspecta, multa reddet in sermone sacrarum Literarum illustriora: ut cum parabolae sumuntur a plantatione et cultura vinearum, Isaiae 5. et passim in Evangeliis, ac Psal. 80 et 129. Sic ex re pecuaria melius cognosci poterit, cur Christus se quidem pastorem, nos vero oves esse dicat: et quomodo oves vocem sui


4166. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1093 | Paragraph | SubSect | Section]

illorum quasi fontium, unde primum ortae sunt, cognitio eas facit clariores et significantiores. In primis vero hominis (ut et prius dixi) cognitio, eiusque partium et virium internarum ac externarum, et praesertim motuum ac effectuum cum suis adiunctis est pernecessaria ad intelligendum sermonem sacrum. Hinc enim apparet, quomodo voces notantes vel potentias vel motus aliquos hominis, simul quoque iam praecedentia, iam sequentia denotent. Nolo hanc amplissimam materiam prolixius persequi tantum exempla quaedam proponam. Ostendi in libello de Fide et priore parte huius Operis,


4167. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1093 | Paragraph | SubSect | Section]

et celebrare eum, saepe indicat agnitionem beneficiorum eius, et gratitudinem pro illis. Osculari Meschiam, Psal. 2, significat agnoscere, accipere eum, ac ipsius veram religionem, et porro etiam beneficia percipere. Manifestum ergo ex hisce exemplis est, maximam lucem sacro sermoni afferre, vel mediocrem noticiam saltem ex ipsa experientia ac quotidiano usu colloquioque hominum provenientem communium rerum totiusque naturae, praesertim vero eorum quae maxime nobis sunt obvia et quotidiana. Dixi vero haec tantum monitionis cuiusdam gratia, ut ostenderem hinc


4168. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1093 | Paragraph | SubSect | Section]

ex ipsa experientia ac quotidiano usu colloquioque hominum provenientem communium rerum totiusque naturae, praesertim vero eorum quae maxime nobis sunt obvia et quotidiana. Dixi vero haec tantum monitionis cuiusdam gratia, ut ostenderem hinc quoque necessario aliquod subsidium ad intelligendas sacras Literas petendum esse, cum hoc etiam medium aut organon plurimum ad illustrationem sacri sermonis facere possit: non ut ipsam tam variarum rerum scientiam hîc exponerem, quod esset prolixissimae operae, et tum ex continua rerum experientia, tum ex peritorum sermone, tum denique et ex variis


4169. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1093 | Paragraph | SubSect | Section]

totiusque naturae, praesertim vero eorum quae maxime nobis sunt obvia et quotidiana. Dixi vero haec tantum monitionis cuiusdam gratia, ut ostenderem hinc quoque necessario aliquod subsidium ad intelligendas sacras Literas petendum esse, cum hoc etiam medium aut organon plurimum ad illustrationem sacri sermonis facere possit: non ut ipsam tam variarum rerum scientiam hîc exponerem, quod esset prolixissimae operae, et tum ex continua rerum experientia, tum ex peritorum sermone, tum denique et ex variis scriptoribus haberi haud difficulter potest. Quoniam vero de aliquibus rebus


4170. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1093 | Paragraph | SubSect | Section]

ac disserendum de rebus quibuscunque, praesertim vero cum agitur de singulis individuis aut casibus, multam eorundem mentionem faciant: ut si quis illa ignoret, etiam ipsam scriptionem aut disceptationem de rebus minus exacte assequatur, vel saltem non ita illa adficiatur, ut fieri oportet in Sacrarum literarum lectione. Utile igitur fuerit ad sacrorum librorum intelligentiam, tum naturam, proprietates ac temperamentum soli et caeli Iudaicae regionis, tum situm eiusdem, tum denique et mores gentis illius penitus pernovisse. Aer fuit in illis locis valde calidus, aut potius


4171. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1093 | Paragraph | SubSect | Section]

vero cum agitur de singulis individuis aut casibus, multam eorundem mentionem faciant: ut si quis illa ignoret, etiam ipsam scriptionem aut disceptationem de rebus minus exacte assequatur, vel saltem non ita illa adficiatur, ut fieri oportet in Sacrarum literarum lectione. Utile igitur fuerit ad sacrorum librorum intelligentiam, tum naturam, proprietates ac temperamentum soli et caeli Iudaicae regionis, tum situm eiusdem, tum denique et mores gentis illius penitus pernovisse. Aer fuit in illis locis valde calidus, aut potius fervens, utpote valde meridionalibus. Notum enim est,


4172. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1095 | Paragraph | SubSect | Section]

vicini: ex quorum altero, nempe Garizin, benedictiones populi Israelitici recitatae sunt: ex altero vero, Ebal, maledictiones, si legem Dei non observarent. In quo etiam iussu Dei, Deut. 27, Iosuas erexit statuam, aut lapideam quandam molem, in qua scripsit verba legis: et praeterea altare, ac sacrificavit Domino. Iosu. 8. Ibidem credo etiam Sichemitas unxisse sibi Abimelechum filium Gedeonis in regem, atque huius statuae in ea narratione fieri mentionem, Iudic. 9. Quare etiam Elon ibi rectius quercum, quam planiciem verteris. In monte enim et illo quasi sacro loco rem gestam esse,


4173. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1095 | Paragraph | SubSect | Section]

et praeterea altare, ac sacrificavit Domino. Iosu. 8. Ibidem credo etiam Sichemitas unxisse sibi Abimelechum filium Gedeonis in regem, atque huius statuae in ea narratione fieri mentionem, Iudic. 9. Quare etiam Elon ibi rectius quercum, quam planiciem verteris. In monte enim et illo quasi sacro loco rem gestam esse, ubi Iothan exaudiri potuit, verisimile est: ex opposito vero colle Garizin clamavit, imprecatusque est eis Iothan iustam maledictionem, ob caedem filiorum Gedeonis: quae eis etiam paulo post accidit. Iam si quis ignoret quam praerupti, eminentes, et sibi


4174. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1095 | Paragraph | SubSect | Section]

heremitarum, qui putarunt se Baptistae S. vitam expressuros, si in solitudine viverent. Rarae fuerunt ibi pulchrae sylvae, eoque etiam charae ac celebres. Quare inde crebrae metaphorae ac similitudines habentur. Variae fueruntibi arbores et arbusta, quorum cognitio ad sermonis sacri illustrationem plurimum faceret, ut natura oleae, palmae, ficus, myricae. Vina ibi creverunt optima, ideoque vinetorum fuerunt studiosissimi, summoque studio optima genera vitium quaesierunt, et vel ex longinquo petierunt, plantarunt ac propagarunt, et vineas earum excoluerunt.


4175. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1096 | Paragraph | SubSect | Section]

quod alias honestiores magisque pii fuerunt, alias minus) probe observati, mirificam lucem sermoni huic totique Bibliae adferent. nam (quemadmodum supra diximus) tum sumuntur inde quoque variae voces ac loquutiones et similitudines, tum etiam plurimum de eis subinde in Prophetarum concionibus et Sacris libris dicitur. Nam partim etiam de mediis moribus aut consuetudinibus variae sese offerunt dicendi occasiones, partim et boni mores, praesertim religionis pura tractatio, necessario a Prophetis laudatur, et contrarii vituperantur ac coarguuntur. Quod igitur illa gens alias parvo


4176. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1097 | Paragraph | SubSect | Section]

in captivitate Assyriaca ac Babylonica egerit: alias denique ex Babylone reversa, instauraverit Ierosolymam, et denuo, ut initio, partim sub sacerdotibus, partim sub iudicibus extiterit, donec tandem illi iudices Regulorum nomen sibi infeliciter usurparunt: haec, inquam, omnia, ex ipsa historia sacrarum Literarum nota sunt. Quales leges ille populus habuerit tum sacrorum tum iudiciorum ac communis vitae, tum etiam moralium praeceptorum, diligentissime cognoscendum est, potissimum ex 4 posterioribus libris Moysis. Nam inde multae locutiones in sequentibus libris sumptae sunt,


4177. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1097 | Paragraph | SubSect | Section]

instauraverit Ierosolymam, et denuo, ut initio, partim sub sacerdotibus, partim sub iudicibus extiterit, donec tandem illi iudices Regulorum nomen sibi infeliciter usurparunt: haec, inquam, omnia, ex ipsa historia sacrarum Literarum nota sunt. Quales leges ille populus habuerit tum sacrorum tum iudiciorum ac communis vitae, tum etiam moralium praeceptorum, diligentissime cognoscendum est, potissimum ex 4 posterioribus libris Moysis. Nam inde multae locutiones in sequentibus libris sumptae sunt, multaque illorum institutorum subinde fit mentio. Iam enim Metaphorae, Allusiones,


4178. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1097 | Paragraph | SubSect | Section]

moralium praeceptorum, diligentissime cognoscendum est, potissimum ex 4 posterioribus libris Moysis. Nam inde multae locutiones in sequentibus libris sumptae sunt, multaque illorum institutorum subinde fit mentio. Iam enim Metaphorae, Allusiones, Similitudines, aut typorum indicia aliqua vel ex sacrificiis, aliisque ritibus depromuntur: iam alii tropi inde petuntur, quibus vel Meschias cum suo regno, vel alio qui vera pietas ac eius opera describuntur. Psal. 51, Asperges me Domine hyssopo, et mundabor: lavabis me, et super nivem dealbabor. Quomodo hyssopus sit adhibita in


4179. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1097 | Paragraph | SubSect | Section]

Quod ad ordines aut status gentis attinet, notum est eam fuisse in 12 tribus divisam, et distinctam in Ecclesiasticos, seu Leviticos et politicos: et porro Levitas fuisse distinctos in sacerdotes, qui ex sola stirpe Aaron erant, et in Levitas alios, qui fuerunt inferiores quidam sacrarum rerum ministri. Fuerunt porro et ipsi sacerdotes subdistincti in summum sacerdotem, alios inferiores, qui plurali numero vocati sunt principes sacerdotum: et denique communes sacerdotes aut infimos. Optandum vero valde esset, haberi plenissimam Ecclesiasticae illius politiae


4180. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1097 | Paragraph | SubSect | Section]

praesertim qualis tempore Salomonis, ac iam constructi templi fuit. Proculdubio enim diversissimi ordines illorum fuêre: quorum alii potissimum multiplici institutioni intenti fuêre, alii iudiciis, cuiusmodi fuerunt 70 seniores aut Sanedrim: alii cantionibus, alii musicis instrumentis, alii sacrificiis: quorum nonnulli obtulerunt solum, nonnulli postea excoriarunt victimas, et serviliora opera peregerunt: alii denique infimi tum mulieres tum viri lotionibus ac expurgationibus sordidorum vacarunt. Nec defuerunt etiam custodes aut satellites templi, sicut et proprium ducem habuisse, ex


4181. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1098 | Paragraph | SubSect | Section]

Paulus eis testimonium praebet, quod zelum habeant, Rom. 10, et Iacob, Act. 21, eoque crebro fuerunt vehementes in tuenda sua religione: sed plerunque ille eorum zelus caruit scientia, ideoque contra Prophetas ac Christum et Apostolos stulte iactarunt suum Mosen, Abrahamum, traditiones patrum, sacrificia, legem ceremo. sabbatum et templum; clamantes, Templum Domini, templum Domini: et de libertate ac censu Romanis non dando, seditiones temere moventes, qua occasione tandem sunt funditus eversi. Proni sane fuerunt in idololatrias, quae tamen pestis, teste Paulo, propria est


4182. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1098 | Paragraph | SubSect | Section]

fuit. Hinc item illae cruentae phrases, In alicuius sanguine pedes aut manus lavare, Sanguinem bibere, et similes. Hinc igitur ob vehementiam affectuum, et simul consuetudinem externis indiciis, aut etiam ritibus eos testificandi ac exerendi, valde variae voces ac loquutiones et similitudines in sacris Literis de utroque hoc genere leguntur. Huc referri debent varii mores lugentium, et sepelientium suos. Hinc lamentationes super mortuis, ut etiam David de Saule et Ionathan threnum componit, et Ieremias componit threnos super tota gente. Hinc saepe hortantur aliquas gentes ad threnos,


4183. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1098 | Paragraph | SubSect | Section]

aut Capernaiticum. nam amnes piscosi, praeter Iordanem, nulli fuerunt, tum porro piscinas ob inopiam aquarum non multas habere quiverunt. Ob praedicta vero vitae genera, et loci aestum, sollicite expectarunt pluviam, quo fruges, vites, arbores et pascua rigarentur: quare multae locutiones sacrarum Literarum respiciunt potissimum istam triplicem rem familiarem, nempe rem pecuariam, agriculturam et vineta. Multis operis in re rustica, messe et vinetis indiguerunt: inde multa de mercenariis dicuntur.


4184. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1099 | Paragraph | SubSect | Section]

in mari: sed tamen non adeo fuerunt ab eo remoti. Quare inde quoque multae locutiones sumuntur, ut vox, Insularum, arenae et litus maris, naufragiorum, negotiationum maritimarum, violentiae ventorum in mari, undarum marinarum, et cetorum ac monstrorum marinorum, et similium fit non pauca etiam in sacris Literis mentio. Coctis cibis, et ferculis variis non tam multum usi sunt, ut Septentrionales: sed mulum terra nascentibus et frigidis, ut pane, leguminibus, ficubus, nucibus, vuis recentibus et siccatis, casea, lacte, butyro, oleo, melle, palmis, et aliis similibus. Saepe etiam


4185. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1100 | Paragraph | SubSect | Section]

Unde dicit Ruth ad Booz: Extende vestem tuam super ancillam tuam. Cingula habuerunt ex peplis, ut nunc Turcae et etiam Pannones: unde est locutio Christi, aes portare in cingulis: et mulier strenua, Proverbus 31, dicitur Sidonem et cingula texere. Ioannes dicitur in sacra Coena recubuisse in sinu Domini: quod intelligi satis nequit, nisi quis intelligat veterem morem recumbendi in sumendo cibo, eum autem exposui in prima parte in voce Sinus. In utribus portare vinum et aquam, aliosque liquores, usitatum fuit: inde eorum mentio in veteri ac novo


4186. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1101 | Paragraph | SubSect | Section]

orationis, aut aliquam etiam partem scriptionis Homeri imitandam et exprimendam in suo poemate, vel etiam alii authores. Innumera dicta et locutiones respiciunt ad vagationem per desertum, et innumeros variosque casus, qui ibi acciderunt. Ad intelligendos ergo posteriores scriptores sacrarum Literarum, utilissimum est priores penitus pernovisse. DE SITU CANANEAE, ET FORMA IEROSOLIMAE. De Situ Palaestinae nunc nihil dicam, quia extant multorum tum picturae, tum etiam sermone factae descriptiones Palaestinae et


4187. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1101 | Paragraph | SubSect | Section]

nunc nihil dicam, quia extant multorum tum picturae, tum etiam sermone factae descriptiones Palaestinae et Ierosolymae: quorum operam industriamque probo, ac utilem esse iudico. Sed valde optarim, illud primarium eos adiecisse, ut diligentissime illas suas explicationes locorum ad ipsas historias sacrarum Literarum accommodassent, et diligenter indicassent, ubi unumquodque illorum factorum acciderit, et quomodo quaeque narratio ex ipsorum praesenti pictura aut commonstratione loci melius intelligi possit, sicut supra de Ebal et Garizim collibus dixi: ut cum naturam regionis inter Ierusalem


4188. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1101 | Paragraph | SubSect | Section]

Iordanem transmiserit: sed servit ea scriptione non sibi, verum Israolitis ultra Iordanem eum librum lecturis. Alieno ergo, non suo respectu illa dicit, perinde ac si nunc Galli aut Germani consuetudine sermonis Romanorum Venetiam nominent Galliam cisalpinam, cum eis sit transalpina. Sic igitur sacri scriptores alias sui rationem habent, alias eorum, de quibus scribunt. Isaiae 14 accusatur rex Assyrius, quod dixerit se velle ascendere in montem testimonii, et in lateribus Aquilonis: id nimirum de colle dicitur, in quo templum erat, quo ille se iactabat capta Ierosolyma


4189. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1101 | Paragraph | SubSect | Section]

in infernum praecipitatus est. Sic nimirum crebro accidit persecutoribus, ut dum semper plus ultra in oprimendis piis furere conantur, perdente ac conterente eos ut testacea vasa Meschia regeque nostro cum Pharaone, plus infra praecipitentur. Quod vero hactenus dixi de illustratione sacrarum Literarum ex natura caeli, aeris, conditione locorum et rerum, in illis existentium, ac moribus hominum, et denique locorum situ: ita ad totas sacras Literas accommodandum intelligo, ut non negem aliquando earum scriptores in suis loquutionibus etiam ad aliquas externas res, locos moresve


4190. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1101 | Paragraph | SubSect | Section]

eos ut testacea vasa Meschia regeque nostro cum Pharaone, plus infra praecipitentur. Quod vero hactenus dixi de illustratione sacrarum Literarum ex natura caeli, aeris, conditione locorum et rerum, in illis existentium, ac moribus hominum, et denique locorum situ: ita ad totas sacras Literas accommodandum intelligo, ut non negem aliquando earum scriptores in suis loquutionibus etiam ad aliquas externas res, locos moresve respexisse: praesertim autem Exodum ad Aegyptum aut Arabiam: Ezechielem et Danielem ad Babyloniam, et scripta Apostolica ad Graecas rationes


4191. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1102 | Paragraph | SubSect | Section]

quae forma et profectio habet quasi semicirculum, aut si addas etiam praedicationem Cypriam, possis quasi plenum circulum efficere. Quare rectius vulgata et etiam vulgaris vertit Per circuitum, quam aliae, quae habent Circumiacentibus regionibus. Ad Ethnicorum etiam consuetudines sacrificantium canes, porcos, et alias abominationes, atque adeo etiam homines, respicere interdum putant Prophetas, cum Iudaeorum sacrificia cum talibus abominationibus comparant: ut Es. ultimo, Qui mactat bovem, perinde est ut si occideret hominem: et qui sacrificat pecus, quasi qui sacrificat


4192. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1102 | Paragraph | SubSect | Section]

Quare rectius vulgata et etiam vulgaris vertit Per circuitum, quam aliae, quae habent Circumiacentibus regionibus. Ad Ethnicorum etiam consuetudines sacrificantium canes, porcos, et alias abominationes, atque adeo etiam homines, respicere interdum putant Prophetas, cum Iudaeorum sacrificia cum talibus abominationibus comparant: ut Es. ultimo, Qui mactat bovem, perinde est ut si occideret hominem: et qui sacrificat pecus, quasi qui sacrificat canem: et qui offert hostiam Mincha, quasi qui offert sanguinem suillum. Sic innumerae idololatriae Iudaeorum ex Ethnicis historiis


4193. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1102 | Paragraph | SubSect | Section]

Ad Ethnicorum etiam consuetudines sacrificantium canes, porcos, et alias abominationes, atque adeo etiam homines, respicere interdum putant Prophetas, cum Iudaeorum sacrificia cum talibus abominationibus comparant: ut Es. ultimo, Qui mactat bovem, perinde est ut si occideret hominem: et qui sacrificat pecus, quasi qui sacrificat canem: et qui offert hostiam Mincha, quasi qui offert sanguinem suillum. Sic innumerae idololatriae Iudaeorum ex Ethnicis historiis intelligi declararique possunt, ut cultus reginae caeli apud Ieremiam, fuit cultus Iunonis: cultum Baal Peor pulchre Luth.


4194. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1102 | Paragraph | SubSect | Section]

sacrificantium canes, porcos, et alias abominationes, atque adeo etiam homines, respicere interdum putant Prophetas, cum Iudaeorum sacrificia cum talibus abominationibus comparant: ut Es. ultimo, Qui mactat bovem, perinde est ut si occideret hominem: et qui sacrificat pecus, quasi qui sacrificat canem: et qui offert hostiam Mincha, quasi qui offert sanguinem suillum. Sic innumerae idololatriae Iudaeorum ex Ethnicis historiis intelligi declararique possunt, ut cultus reginae caeli apud Ieremiam, fuit cultus Iunonis: cultum Baal Peor pulchre Luth. exidololatria Priapi declarat.


4195. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1103 | Paragraph | SubSect | Section]

et ignis afflatu, et aquis calidis et bituminosis et sulphureis lacus eruperit, et quod petrae igniferae factae sint, et urbium aliae absorptae, aliae ab iis quicunque fugere potuerunt, derelictae. Hinc apparet, non parum conducere Cosmographicos et Historicos gentilium scriptores, ad sacrae Scripturae cognitionem, praesertim in iis dictis, ubi aliqua locorum mentio fit. Debuissent forte etiam descriptiones integrae omnium animalium, herbarum, arborum, gemmarum, et similium rerum, quarum fit mentio in sacris Literis, nostro huic Operi inseri: sed excrevisset Opus in


4196. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1103 | Paragraph | SubSect | Section]

conducere Cosmographicos et Historicos gentilium scriptores, ad sacrae Scripturae cognitionem, praesertim in iis dictis, ubi aliqua locorum mentio fit. Debuissent forte etiam descriptiones integrae omnium animalium, herbarum, arborum, gemmarum, et similium rerum, quarum fit mentio in sacris Literis, nostro huic Operi inseri: sed excrevisset Opus in ingentem molem, et nota sunt loca authorum, ut Plinii, Aristotelis, Theophrasti, Dioscoridis, et aliorum, unde ista recte peti possunt. Indicant etiam tales descriptiones diligentiores interpretes. Naturae profecto peritissimi


4197. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1104 | Paragraph | SubSect | Section]

in Brunsuicensi solo crescit, unde si cerevisia sine repurgatione fiat, praedicta ratione dementat bibentes. Quid communius sale, fermento, aqua et igne? et tamen explicata plenius eorum natura, multae phrases et parabolae illustrarentur, ut quid sit foedus salis, quod crebro in sacris Literis usurpatur, nempe stabile ac firmum: tum quia sal in victimis adhibebatur, et victimae in sanctioribus foederibus: tum quia sal prohibet corruptionem rerum. Sal quoque sapientiae symbolum est, ob eandem prohibitionem putrefactionis, et simul quia condit omnes cibos. Quam eius


4198. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1104 | Paragraph | SubSect | Section]

Coloss. 4, Sermo vester sit cum gratia sale conditus, ut sciatis quomodo oporteat vos unicuique respondere. Locus Marci nono obscurus ac difficilis est: Omnis homo igne salietur, et omnis oblatio sale salietur. Convenientia quaedam est inter ignem et salem: quia utrunque in sacrificiis adhibebatur, et quia ignis in metallis excrementa separat, aut etiam absumit: sicut et sal putredines consumit, utrunque etiam mordet. Quare et 1. Corint. 2, humana figmenta igne consumi dicuntur. Sensus ergo est, quod sicut omnes victimae sale condiuntur: ita etiam pii duplici igne,


4199. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1104 | Paragraph | SubSect | Section]

molesta: sit simplex, habeat hostem crudelissimum, ac per sese sinepastore nihil possit, sed cito pereat. Haec non explicandi gratia istas res aut phrases propono, sed ut solum subindicem, quam prolixum ac utile opus confieri posset, si quis varias res, quarum brevissima mentio in sacris Literis fit, aut ad quas alluditur, seu a quibus similitudines petuntur, erudite ex Physica et bonis authoribus declararet, et locis Scripturae eas proprietates applicaret. Vult enim (ut dictum est) Scriptura habere Lectorem attentum, diligentem, ac (ut Christus loquitur) scrutantem, et


4200. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1105 | Paragraph | SubSect | Section]

Dei, quam vetus, quod multum urget fiduciam et considere, in libello de Fide plenius docui, ubi etiam vicinas ac synonymas fidei phrases explicui. Quid vox peccati, carnis, concupiscentiae, iustitiae Dei, iustificationis, gratiae fidei, Evangelii, legis, sancti et similes, in sacris Literis significet, exposui superius in prima Parte, ubi etiam ostendi abusum earundem vocum, quo eas Theologi corruperunt. Multi alii quoque eruditi ac pii Theologi in praesenti verae religionis illustratione, varias praecipuarum rerum voces ex Sacris vitio temporum aut


4201. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1105 | Paragraph | SubSect | Section]

legis, sancti et similes, in sacris Literis significet, exposui superius in prima Parte, ubi etiam ostendi abusum earundem vocum, quo eas Theologi corruperunt. Multi alii quoque eruditi ac pii Theologi in praesenti verae religionis illustratione, varias praecipuarum rerum voces ex Sacris vitio temporum aut seductorum in abusum deductas explicaverunt, in pristinum nitorem verumque usum reduxerunt: ut cum pontificii vocem sacram Concupiscentiae intelligunt tantum de inferioribus affectibus praesertim de rebus venereis, eoque peccatum originale tantum ferme ad corpus et


4202. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1105 | Paragraph | SubSect | Section]

Theologi corruperunt. Multi alii quoque eruditi ac pii Theologi in praesenti verae religionis illustratione, varias praecipuarum rerum voces ex Sacris vitio temporum aut seductorum in abusum deductas explicaverunt, in pristinum nitorem verumque usum reduxerunt: ut cum pontificii vocem sacram Concupiscentiae intelligunt tantum de inferioribus affectibus praesertim de rebus venereis, eoque peccatum originale tantum ferme ad corpus et ignobiliores potentias restrinxerunt, cum id vel maxime in rationali anima regnet: vel cum reliquias peccati in piis, quae


4203. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1106 | Paragraph | SubSect | Section]

vel cum reliquias peccati in piis, quae Rom. 6 et 7, peccatum vocantur, non vere peccatum esse, ut concilium Tridentinum decreto negat: vel cum ex voce Mysterii coniunctionis Christi et Ecclesiae, fecerunt Sacramentum coniugii: vel cum pro voce Presbyteri, pastoris et similibus, substituerunt vocem Sacerdotis, quod vocabulum nusquam novum Testamentum ministris Ecclesiae tribuit: sed potius contra clarissime testatur, sacerdotium a Levitis in Christum translatum, perpetuo apud eum immoteque permanere.


4204. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1106 | Paragraph | SubSect | Section]

et similibus, substituerunt vocem Sacerdotis, quod vocabulum nusquam novum Testamentum ministris Ecclesiae tribuit: sed potius contra clarissime testatur, sacerdotium a Levitis in Christum translatum, perpetuo apud eum immoteque permanere. Sic vocem meriti et verbum mereri, prorsus alienam a sacris Literis in Theologiam Patres induxerunt, cum maximo damno gratuitae gratiae Christi. Hac ratione, si quis plerasque maioris momenti voces ac phrases Theologicas sacrarum Literarum, et postea Ecclesiae scriptorumque inter sese conferret, valde utilem operam navaret, tum in


4205. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1106 | Paragraph | SubSect | Section]

in Christum translatum, perpetuo apud eum immoteque permanere. Sic vocem meriti et verbum mereri, prorsus alienam a sacris Literis in Theologiam Patres induxerunt, cum maximo damno gratuitae gratiae Christi. Hac ratione, si quis plerasque maioris momenti voces ac phrases Theologicas sacrarum Literarum, et postea Ecclesiae scriptorumque inter sese conferret, valde utilem operam navaret, tum in illustrandis rebus amplissimis ac difficillimis, tum etiam in redarguendis erroribus pontificiorum. Verum id nunc vel temporis brevitas, vel exhausti laboris magnitudo, vel defatigatae


4206. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1106 | Paragraph | SubSect | Section]

Verum id nunc vel temporis brevitas, vel exhausti laboris magnitudo, vel defatigatae vires, atque adeo etiam instituti ratio, et denique huius conatus difficultas non admisit. Quare illud opus vel in alios homines, vel in aliud tempus nunc reiicimus. Ad illustrationem quoque sacrarum Literarum, et forte etiam profanarum, non parum prodesse posset, si quis tum totam rationem dicendi, et stylum orationis, tum etiam singulas voces ac phrases sacrarum Literarum cum profanis scriptoribus conferret. Valde enim multa similia Sacris, praesertim in vetustioribus Graecis, ut


4207. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1106 | Paragraph | SubSect | Section]

non admisit. Quare illud opus vel in alios homines, vel in aliud tempus nunc reiicimus. Ad illustrationem quoque sacrarum Literarum, et forte etiam profanarum, non parum prodesse posset, si quis tum totam rationem dicendi, et stylum orationis, tum etiam singulas voces ac phrases sacrarum Literarum cum profanis scriptoribus conferret. Valde enim multa similia Sacris, praesertim in vetustioribus Graecis, ut Homero, Pindaro, Herodoto, et etiam tragicis reperiret. Aliquid interdum breviter per occasionem, hactenus indicavi: sed id nimium tenue ac breve fuit. Sed haec opera


4208. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1106 | Paragraph | SubSect | Section]

reiicimus. Ad illustrationem quoque sacrarum Literarum, et forte etiam profanarum, non parum prodesse posset, si quis tum totam rationem dicendi, et stylum orationis, tum etiam singulas voces ac phrases sacrarum Literarum cum profanis scriptoribus conferret. Valde enim multa similia Sacris, praesertim in vetustioribus Graecis, ut Homero, Pindaro, Herodoto, et etiam tragicis reperiret. Aliquid interdum breviter per occasionem, hactenus indicavi: sed id nimium tenue ac breve fuit. Sed haec opera maiorem quandam eruditionem et accuratiorem lectionem ac observationem Graecorum


4209. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1106 | Paragraph | SubSect | Section]

et ea quae ad sanciendum foedus requiruntur: sicut et Lucas ac Paulus poculum seu potionem potius vocat novum foedus, et quod sanguinem foederalem irritum fieri a non observantibus illud dicit: Isaiae capite quarto. Sicut ad Hebraeos cap. 10 dicitur, Sanguinem foederis, nempe sacrae Coenae, profanum ducere is, qui quae in hoc foedere promisit, non servat, nempe fiduciam in solum Christum, et piam vitam. Perutile etiam foret demonstrari, in quibus controversiis propter haereticorum insidias, aut propter extricanda nova dubia, aut studio accommodandi se ad


4210. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1106 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam foret demonstrari, in quibus controversiis propter haereticorum insidias, aut propter extricanda nova dubia, aut studio accommodandi se ad intellectum rudium suive temporis hominum; quibus Biblicae loquutiones nimium peregrinae obscuraeque sunt, Ecclesia novis vocibus sit usa, quae tamen in sacris Literis fundamentum habent, et propter maiorem evidentiam usurpantur: ut vocabulum Hypostasis (tametsi id in hoc ipso usu Hebraeorum legatur) persona ὁμοούσιον, sola fide, quo consilio et Prophetae sunt usi: et rursus considerandum esset, quibus


4211. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1106 | Paragraph | SubSect | Section]

et propter maiorem evidentiam usurpantur: ut vocabulum Hypostasis (tametsi id in hoc ipso usu Hebraeorum legatur) persona ὁμοούσιον, sola fide, quo consilio et Prophetae sunt usi: et rursus considerandum esset, quibus modis loquendi discrepantibus a Sacra scriptura haeretici turbarint Ecclesiam, et errores suos venditarint. Sola fides quidem non obscure in sacris Literis monstrari potest, ut cum dicit Paulus Gal. 2, Non nisi per fidem homines iustificari ac salvari: cum Christus dicit, Solum crede: cum toties Paulus ponit fidem, et excludit


4212. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1106 | Paragraph | SubSect | Section]

persona ὁμοούσιον, sola fide, quo consilio et Prophetae sunt usi: et rursus considerandum esset, quibus modis loquendi discrepantibus a Sacra scriptura haeretici turbarint Ecclesiam, et errores suos venditarint. Sola fides quidem non obscure in sacris Literis monstrari potest, ut cum dicit Paulus Gal. 2, Non nisi per fidem homines iustificari ac salvari: cum Christus dicit, Solum crede: cum toties Paulus ponit fidem, et excludit alia omnia opera. Non nisi per fidem aliquid fieri, idem plane est, quod per solam eam: ponere unum, et


4213. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1106 | Paragraph | SubSect | Section]

repulit in ponte Samnitas: idem plane est, quod solus Cocles. Denique illa perpetua affirmatio, per fidem, omnino idem valet ac per solam fidem: cum toties per Christum placari pater affirmatur, omnino idem valet, quood per solum. Christum. Regula fiat etiam universalior, quod saepe sacrae Literae multum vehementerque urgendo indefinitas, volunt exprimere universales: et ponendo ac inculcando vehementer unum aliquid, caetera omnia ex eo loco ac gradu excludunt. Haec et huiusmodi innumera possent hîc admodum utiliter annotari: verum haec in praesentiarum de hoc


4214. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1107 | Paragraph | SubSect | Section]

opibus ac securitate, defensioneque, quam inde expectat. Nec enim videt humana mens, quomodo religio sine carnis brachio et politica ope diu conservari queat. Sic videmus humanam sapientiam etiam in Papatu sibi regnum religionis ex gladii potentia, regum defensione, et Ecclesiasticis ceremoniis ac sacris confinxisse ac contemperasse. Secundo, ceremonialis lex vult videri praescribere potissimum eum verum ac purum cultum, quem Deus maxime flagitat: simulque omnem rationem expiandi peccata Deum reconciliandi et exorandi, ac omnino cum eo agendi. Alligat vero simul eum cultum, et


4215. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1107 | Paragraph | SubSect | Section]

lex vult videri praescribere potissimum eum verum ac purum cultum, quem Deus maxime flagitat: simulque omnem rationem expiandi peccata Deum reconciliandi et exorandi, ac omnino cum eo agendi. Alligat vero simul eum cultum, et totam placandi ac conciliandi Deum rationem, ad certa loca, tempora, sacrificos, homines, ritus, sacra, et actiones. Ac profecto si quis aliquanto somnolentius audiat, et non accuratissime scrutetur Scripturam, videtur ei penitus veram pietatem cultumque a cordis veris spiritualibusque motibus, et a vera fide ad istas externas ceremonias, et ad ipsissimum opus


4216. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1107 | Paragraph | SubSect | Section]

potissimum eum verum ac purum cultum, quem Deus maxime flagitat: simulque omnem rationem expiandi peccata Deum reconciliandi et exorandi, ac omnino cum eo agendi. Alligat vero simul eum cultum, et totam placandi ac conciliandi Deum rationem, ad certa loca, tempora, sacrificos, homines, ritus, sacra, et actiones. Ac profecto si quis aliquanto somnolentius audiat, et non accuratissime scrutetur Scripturam, videtur ei penitus veram pietatem cultumque a cordis veris spiritualibusque motibus, et a vera fide ad istas externas ceremonias, et ad ipsissimum opus operatum transferre. Quod velamen


4217. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1107 | Paragraph | SubSect | Section]

et non accuratissime scrutetur Scripturam, videtur ei penitus veram pietatem cultumque a cordis veris spiritualibusque motibus, et a vera fide ad istas externas ceremonias, et ad ipsissimum opus operatum transferre. Quod velamen Mosis erroremque populi conduplicabant, vel potius centuplicabant sacrifici, lucri studio, ultra omnem modum suarum ceremoniarum sacrificiorumque opus operatum depraedicantes, et ita domus viduarum exedentes. Quare multipliciter ceremonialis lex sese velabat, ac involvebat, ne verus ac ultimus eius sensus et finis cerni posset: primum ipsa natura rei,


4218. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1107 | Paragraph | SubSect | Section]

veram pietatem cultumque a cordis veris spiritualibusque motibus, et a vera fide ad istas externas ceremonias, et ad ipsissimum opus operatum transferre. Quod velamen Mosis erroremque populi conduplicabant, vel potius centuplicabant sacrifici, lucri studio, ultra omnem modum suarum ceremoniarum sacrificiorumque opus operatum depraedicantes, et ita domus viduarum exedentes. Quare multipliciter ceremonialis lex sese velabat, ac involvebat, ne verus ac ultimus eius sensus et finis cerni posset: primum ipsa natura rei, aut ceremoniarum ac pomparum, quae et alioqui semper sua


4219. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1107 | Paragraph | SubSect | Section]

quaerant. Deinde Mosaicae ceremoniae valde celabant in se verum nucleum, in intimis latebris involutum: et tantum externa copia ac fulgore oculos et aures hominum praestringebant, explebant, et ferme obruebant. Denique sermo legis ceremonialis (ut quidem communiter intelligebatur) praedicabat illa sacrificia, eo omnes invitabat ac alliciebat, pollicens magna bona facientibus: quin et ipsam peccatorum expiationem, et Dei placationem. Nusquam dicebat illas ceremonias esse tantum typos et umbras futurorum bonorum: esse tantum carnis sanctificationes ac purificationes, easque


4220. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1107 | Paragraph | SubSect | Section]

delectari. Testatur id Papatus et omnium gentium religiones, praeter Israelitas. Quare Iudaei ita in suis ceremoniis, circumcisione et aliis pompis haerebant, seque per eas iustificari somniabant, ut interim etiam ipsius moralis legis obliviscerentur, frustra Prophetis contra illam ceremoniarum et sacrificiorum admirationem pro morali lege clamantibus, et iubentibus non sacrificia, sed corda offerre et lacerare Domino. Omnes ergo sensus ac mentem Iudaeorum occupaverant illa quatuor speciosa et illis dulcissima nomina, λαὸς, νόμος, ναὸς,


4221. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1107 | Paragraph | SubSect | Section]

Quare Iudaei ita in suis ceremoniis, circumcisione et aliis pompis haerebant, seque per eas iustificari somniabant, ut interim etiam ipsius moralis legis obliviscerentur, frustra Prophetis contra illam ceremoniarum et sacrificiorum admirationem pro morali lege clamantibus, et iubentibus non sacrificia, sed corda offerre et lacerare Domino. Omnes ergo sensus ac mentem Iudaeorum occupaverant illa quatuor speciosa et illis dulcissima nomina, λαὸς, νόμος, ναὸς, τόπος: gens, lex, templum, locus. Putabant enim, aut


4222. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1108 | Paragraph | SubSect | Section]

Primum enim, raro originalis corruptio prorsus perspicue, plene, et quasi ex professo proponitur, sed plerunque tantum breviter, ut Gen. 6, 8. Ierem. 17. Quae brevia dicta negligentior auditor nimis facile transuolat, non cernens ibi tanti momenti res agi. Quare lector sit in hoc sacrarum Literarum Laconismo attentus, et a Deo sibi oculos aperiri petat. Secundo, obscurantur eius labis descriptiones, quod plerunque Scriptura arguendo aliqua crassa et actualia excurrat ad hanc radicem, coniungendo fructus cum radice, Quod negligentior auditor non cogitans, putat


4223. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1109 | Paragraph | SubSect | Section]

ac sententiam, veluti illato ei lumine, illustret, explicet, ac propius contemplandam oculis discentium pro ponat. Multum ergo etiam in veteri Testamento conati sunt ei Prophetae detrahere hoc velamen, eiusque veram ac nativam faciem hominibus commonstrare: primum, dum a ceremonialibus sacrificiis et cultibus ad moralia, atque adeo ad cordis perfectam obedientiam eos sunt retrahere conati. Deinde, dum porro etiam ipsius cordis malitiam clarius et acriûs sunt insectati: dum item ab omni operum iustitia ad gratuitam Dei misericordiam retrahere populum studuerunt. Dum etiam omnia


4224. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1109 | Paragraph | SubSect | Section]

malitiam clarius et acriûs sunt insectati: dum item ab omni operum iustitia ad gratuitam Dei misericordiam retrahere populum studuerunt. Dum etiam omnia summa, spiritualia ac aeterna bona potissimum, vel potius solum petenda esse docuerunt: et denique dum illas inanes fiducias ceremoniarum, sacrificiorum, loci, et omnium operum acriter taxarunt. Verûm ista tota detractio velaminis in novo Testamento clarius ac facilius peracta est a Christo, et eius dilectissimis Apostolis. Detraxit igitur in novo Testamento Christus, huius populi rex et Dominus, velamen Mosis in


4225. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1109 | Paragraph | SubSect | Section]

populi per universum orbem terrarum, liquidiûs testatus est. Taceo iam, quod toties Apostolos idem regnum temporale somniantes gravissime refutaverit. Secundo, legi ceremoniali detraxit velamen, dum et suum praecursorem se a ceremonialibus cultibus templi separare voluit, et ipse sacrificiis non vacavit, alibi passim ministerium baptissmi pro arbitrio instituit, sabbatum et alios ritus aliquoties violavit: cum non externa sed interna contaminare hominem docuit: dum externas lotiones nihil ad veram sanctitatem facere ostendit: dum novas ceremonias sacramentorum alibi per


4226. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1109 | Paragraph | SubSect | Section]

separare voluit, et ipse sacrificiis non vacavit, alibi passim ministerium baptissmi pro arbitrio instituit, sabbatum et alios ritus aliquoties violavit: cum non externa sed interna contaminare hominem docuit: dum externas lotiones nihil ad veram sanctitatem facere ostendit: dum novas ceremonias sacramentorum alibi per orbem terrarum celebrandas instituit. Legem et Prophetas usque ad Ioannem durasse docuit: templum esse dissalvendum praedixit, et veros cultores ubique in spiritu ac veritate Deum culturos esse affirmavit. Eo pertinuit etiam laceratio veli templi, quae indicavit, futurum ut


4227. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1110 | Paragraph | SubSect | Section]

colloquio ac familiaritate, esse aliud multo gloriosius ac melius tabernaculum et sacerdotium in caelo, et illud terrenum esse tantum typum monentem homines de caelesti illo. Istud terrenum sacerdotium et sacra iustificare et mundare tantum exteriorem hominem a corporeis profanationibus, aut communi immundicie, vera autem peccata magis indicare et in memoriam reducere, quam tollere: sed per illum pontificem mundari conscientias ipsas, et ad plenum servari homines: terrenum illud sacerdotium et


4228. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1110 | Paragraph | SubSect | Section]

et sacra iustificare et mundare tantum exteriorem hominem a corporeis profanationibus, aut communi immundicie, vera autem peccata magis indicare et in memoriam reducere, quam tollere: sed per illum pontificem mundari conscientias ipsas, et ad plenum servari homines: terrenum illud sacerdotium et sacrificia desitura, sed illum caelestem sacerdotem ac functionem eius fore aeternam. Illum igitur ibi accedendum esse, et per eum ad thronum gratiae perveniendum. Sic quoque contra Iudaeorum somnia declaraverunt Christus et Paulus, nihil esse profanum aut commune, nihilque contaminare hominem,


4229. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1110 | Paragraph | SubSect | Section]

potuisse aut etiam debuisse, legem proposita nova salutis via abrogare illam tam illustrem promissionem: quando quidem lex, nemine ei satisfaciente, neminem etiam salvare potuerit. Huc referatur tum harmonia, tum etiam discrimen legis et Evangelii, quod vere est clavis aut sol totius sacrae scripturae: sine quo nec ubi incipere, nec ubi desinere, nec quis sit singularum partium sensus aut usus cognoscere possis. Hoc vero ipsum discrimen legis et Evangelii, seu promissionis simul operum et gratiae: et utra doctrina superior ac architectonica aut inferior sit, utrave alteri


4230. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1111 | Paragraph | SubSect | Section]

quasi sit tantum externum aut manuum homicidium, non etiam cordis, prohibitum, multo minus ira et convicia. Hypothesis. Secundo addit Hypotheses seu applicationem ad circumstantias et singularia facta, ac veluti ad praxim, quae tum per sacras Literas aut patefactiones ac explicationes, tum per doctores, tum per conscientiam, tum denique per leges politicas, iuris prudentes, usum, ac tandem etiam quotidianam experientiam adduntur: ut quod hoc aut illud sit idololatria, adulterium, seditio, furtum, foenus, iustus contractus,


4231. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1113 | Paragraph | SubSect | Section]

et mentis nostrae ad imaginem ipsius renovatae ac instauratae, ut initio conditi fuimus. TESTIMONIA UNDE POPULUS ISRAELITICUS A PROPHETIS ET aliis sanis doctoribus etiam sine auctoritate propheticorum scriptorum doceri et convinci poterat, quod sacrificia non expient peccata, ut quaedam verba veteris Testamenti sonare videntur: sed Meschiae sit hoc opus proprium. Ne autem quis audiens Mosen esse velatum, recidat in contrarium errorem, tanquam si nulla omnino indicia veri sensus legis ac voluntatis Dei in eo reperiantur, eoque


4232. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1113 | Paragraph | SubSect | Section]

mactatus, et omnes pii inde ab Adamo videre cupiverunt, viderunt, et inde salvati ac gavisi sunt: ut taceam, quod tali errore omnem harmoniam veteris ac novi Testamenti sustulerint. Prophetis quoque ingenti sudore constitit certamen cum sacerdotibus et reliqua multitudine, quod non per sacrificia, ceremonias, aut circumcisionem, vel opera aut merita legis, sed solum per Christum omnes oporteat salvari. Denique multi nunc quoque mirantur, quod non expressius in Pentateucho sit proposita vera salutis doctrina per Christum: contra autem sacrificiis et expiationibus Mosaicis plurimum


4233. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1113 | Paragraph | SubSect | Section]

et reliqua multitudine, quod non per sacrificia, ceremonias, aut circumcisionem, vel opera aut merita legis, sed solum per Christum omnes oporteat salvari. Denique multi nunc quoque mirantur, quod non expressius in Pentateucho sit proposita vera salutis doctrina per Christum: contra autem sacrificiis et expiationibus Mosaicis plurimum ubique tribuatur. Ideo volumus quaedam testimonia aut indicia recensere, unde populus Israeliticus etiam ante Prophetas potuit veram salutis rationem perspicere: unde etiam sacrifici et alii seductores de vera salutis via convinci potuerunt, etiam


4234. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1113 | Paragraph | SubSect | Section]

in Pentateucho sit proposita vera salutis doctrina per Christum: contra autem sacrificiis et expiationibus Mosaicis plurimum ubique tribuatur. Ideo volumus quaedam testimonia aut indicia recensere, unde populus Israeliticus etiam ante Prophetas potuit veram salutis rationem perspicere: unde etiam sacrifici et alii seductores de vera salutis via convinci potuerunt, etiam sepositis vetustissimis illis promissionibus de Christo, quibus merito semper primus locus in hoc genere tribuendus est. 1 Initio docens Deus Mosen fabricam totius tabernaculi, et universi Levitici sacerdotii


4235. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1113 | Paragraph | SubSect | Section]

et alii seductores de vera salutis via convinci potuerunt, etiam sepositis vetustissimis illis promissionibus de Christo, quibus merito semper primus locus in hoc genere tribuendus est. 1 Initio docens Deus Mosen fabricam totius tabernaculi, et universi Levitici sacerdotii cultus et sacrificiorum constitutionem, Exod. 25, ostendit ei verum archetypum, quem habet in caelo: ubi nimirum verus et aeternus sacerdos, et verus panis de caelo descensurus, apud patrem suum habitabat. Sicut Epistola ad Heb. eum locum cap. 8 et 9 luculenter exponit, Deum eo facto non


4236. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1113 | Paragraph | SubSect | Section]

apud patrem suum habitabat. Sicut Epistola ad Heb. eum locum cap. 8 et 9 luculenter exponit, Deum eo facto non otiosam tantum ideam operis Mosi monstrasse, sed indicasse, apud se in caelo esse verum thronum gratiae, veram expiationem, verum aeternum et primarium sacerdotem ac sacrificium, verum spirituale et non manufactum tabernaculum, et denique illam copiosam redemptionem, ut Psal. 130 habet: ubi verus ille Dei agnus, non Leviticus, facta humili supplicique pro nobis intercessione, debitique aut peccati ac irae Dei a nobis in se translatione, ab


4237. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1113 | Paragraph | SubSect | Section]

verum spirituale et non manufactum tabernaculum, et denique illam copiosam redemptionem, ut Psal. 130 habet: ubi verus ille Dei agnus, non Leviticus, facta humili supplicique pro nobis intercessione, debitique aut peccati ac irae Dei a nobis in se translatione, ab aeterno imputative sacrificatus est. Ostendit ergo Deus eo facto, Mosen debere tantum manufactum, terrenum, umbratile, figurativum, aut typicum tentorium illius veri ac caelestis tabernaculi fabricare, et populo proponere: ubi tantûm umbrae, typi, aut picturae verborum iustitiae ac vitae continerentur, non res


4238. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1113 | Paragraph | SubSect | Section]

cum suis thesauris inventae plenae redemptionis, et unde nos quotidie fide petere iubet per eundem sacerdotem iustitiam ac vitam. 2 Collatio promissionum expiationis benedicti seminis in Genesi, et harum brutarum victimarum expiationumque necessario illos eo deduxit, ut illius quidem sacrificium in summa seu efficienti causa expiationis ponerent, haec autem Levitica, in ministeriali: id est, in causa instrumentali, per quam expiatio haec hominibus indicetur, distribuatur et applicetur. Huc facit, quod Paulus dicit, legem non abolevisse promissionem. 3 Magnitudo


4239. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1113 | Paragraph | SubSect | Section]

Paulus dicit, legem non abolevisse promissionem. 3 Magnitudo peccati, et irae Dei, per legem et quotidianas poenas monstrata, praestantia item hominis vel in aeternum puniendi, vel sufficienti antilytro aut precio redimendi, et contra tenuitas aut vilitas harum brutarum victimarum et sacrificiorum eos potuit monere, quod res tam leves tantum opus efficere, id est peccatum et iram Dei, poenasque aeternas tollere, ac rem longe preciosissimam, nempe totum genus humanum redimere nequaquam possint: praesertim cum ex lege scirent debita, consecrata, votiva et rea Deo semper nobiliori


4240. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1113 | Paragraph | SubSect | Section]

ac rem longe preciosissimam, nempe totum genus humanum redimere nequaquam possint: praesertim cum ex lege scirent debita, consecrata, votiva et rea Deo semper nobiliori precio aut ἀντιλύτρῳ, quam ipsa sint, redimenda esse. Nec tamen quicquam in illis sacrificiis fuisse eximium aut divinum, utpote ubi tantum pecudes mactarentur, et sanguine hircorum et taurorum expiatio peccatorum tentaretur: quae omnia essent longissime infra peccatum. Quale enim tandem opus fuit, intueri aeneum serpentem, aut illinire posti sanguinem agni paschalis? Necessario


4241. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1114 | Paragraph | SubSect | Section]

et meliora vobis praestiturus. Quae petra Christus eos liberabat a temporariis malis, et veluti umbratili liberatione: idem erat etiam futurus verus, a veris malis liberator. Est igitur illud Erit, et illa nominis divini tam celebris indicatio, quasi quaedam clavis totius legis, ostendens omnia sacrificia, ceremonias ac ritus in ducentem eos filium (qui semet Iehova Erit, ingenti mysterio nominaverat) respicere: illum Dei agnum digito monstrare, ac in omnibus illis cultuum involucris solum illud benedictum semen quaerendum esse. 7 Perpetua repetitio ac expiatio indicavit,


4242. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1114 | Paragraph | SubSect | Section]

mysterio nominaverat) respicere: illum Dei agnum digito monstrare, ac in omnibus illis cultuum involucris solum illud benedictum semen quaerendum esse. 7 Perpetua repetitio ac expiatio indicavit, nihil ibi vere ac perfecte peragi: alioque perfecto opere destitissent. Sic et varietas sacrificiorum et expiationum monstravit, nihil ibi esse firmum. Multa enim, perpetuaque medicamina, arguunt suam simul et medici inefficaciam. Quare unum aliquod firmum et efficax propitiatorium aut remedium alibi quaerendum esse, monstrabant illa tot ac tam varia sacrificia et purificationes. Quod


4243. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1114 | Paragraph | SubSect | Section]

destitissent. Sic et varietas sacrificiorum et expiationum monstravit, nihil ibi esse firmum. Multa enim, perpetuaque medicamina, arguunt suam simul et medici inefficaciam. Quare unum aliquod firmum et efficax propitiatorium aut remedium alibi quaerendum esse, monstrabant illa tot ac tam varia sacrificia et purificationes. Quod argumentum etiam Epistola ad Hebr. valde urget. 8 Conscientiae non potuerunt in illis sacrificiis acquiescere, non habuerunt pacem, quam conscientia ex iustificatione quaerit naturaliter: non sunt renovata corda, non est datus per ea Spiritus sanctus,


4244. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1114 | Paragraph | SubSect | Section]

arguunt suam simul et medici inefficaciam. Quare unum aliquod firmum et efficax propitiatorium aut remedium alibi quaerendum esse, monstrabant illa tot ac tam varia sacrificia et purificationes. Quod argumentum etiam Epistola ad Hebr. valde urget. 8 Conscientiae non potuerunt in illis sacrificiis acquiescere, non habuerunt pacem, quam conscientia ex iustificatione quaerit naturaliter: non sunt renovata corda, non est datus per ea Spiritus sanctus, non gustus aeternae vitae ac gaudii Spiritus inde est perceptus. Ex effectu ergo illorum sacrificiorum colligere poterant eorum


4245. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1114 | Paragraph | SubSect | Section]

8 Conscientiae non potuerunt in illis sacrificiis acquiescere, non habuerunt pacem, quam conscientia ex iustificatione quaerit naturaliter: non sunt renovata corda, non est datus per ea Spiritus sanctus, non gustus aeternae vitae ac gaudii Spiritus inde est perceptus. Ex effectu ergo illorum sacrificiorum colligere poterant eorum debilitatem, seu inefficaciam. 9 Quoties audiebant legem, pollicebantur gravissime, se sancte servaturos eam, plurimi etiam forte conabantur: sed subinde foedissime contra eam impingebant, sibique horrendam iram Dei et tristissimas poenas


4246. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1114 | Paragraph | SubSect | Section]

et vecordem, nec intelligere nec praestare posse legem: eoque alia quadam doctrina ac religione et veluti efficaciore medicina opus esse, quae gratis perditissimum ac depravatissimum hominem instauret, et radicitus sanet, ut Deum recte colere, eique obedire possit. 11 Fides in sacrificiis requirebatur. Ea autem et oriebatur ex gratuitis promissionibus de benedicto semine, et in eas perpetuo per illa sacrificia, tanquam per media aut perspicilla quaedam intuebatur. Natura ergo fidei eos ad veras promissiones, verumque expiatorem deducebat. 12 Manifeste quoque


4247. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1114 | Paragraph | SubSect | Section]

medicina opus esse, quae gratis perditissimum ac depravatissimum hominem instauret, et radicitus sanet, ut Deum recte colere, eique obedire possit. 11 Fides in sacrificiis requirebatur. Ea autem et oriebatur ex gratuitis promissionibus de benedicto semine, et in eas perpetuo per illa sacrificia, tanquam per media aut perspicilla quaedam intuebatur. Natura ergo fidei eos ad veras promissiones, verumque expiatorem deducebat. 12 Manifeste quoque vera expiatio monstratur in ipsa toties repetita descriptione Dei, Exo. 33 et 34, ac alias: quod sit clemens et propitius


4248. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1114 | Paragraph | SubSect | Section]

Deum cum ipsis venire, ut condonet peccata. Agnoscebat enim illum angelum aut ducem esse ipsum Christum (sicut et Paulus de comitante petra agens affirmat) qui suo tempore erat futurus homo et mediator. Satis ergo clare etiam hoc ipso testimonio, ista tanta potentia aut beneficium propitiationis a sacrificiis ad illam ipsam divinitatis personam eos ducentem et liberantem transfertur. 13 Eôdem pertinet, quod et Moses quaesiturus illorum ingentium peccatorum apostasiae et idololatriae populi expiationem, non ad sacrificia confugit, aut in illis eam vestigat: sed apud Deum eam


4249. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1114 | Paragraph | SubSect | Section]

ipso testimonio, ista tanta potentia aut beneficium propitiationis a sacrificiis ad illam ipsam divinitatis personam eos ducentem et liberantem transfertur. 13 Eôdem pertinet, quod et Moses quaesiturus illorum ingentium peccatorum apostasiae et idololatriae populi expiationem, non ad sacrificia confugit, aut in illis eam vestigat: sed apud Deum eam quaerit. Locus insignis est Exod. 34, ubi pleniorem Dei cognitionem suppliciter orans, hoc ipsum cognoscit, quod sibi sit expiatio peccatorum: et ideo (ut dixi) orat hunc Dominum, ut ipse omnino proficiscatur una, ut condonet


4250. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1114 | Paragraph | SubSect | Section]

hoc ipsum cognoscit, quod sibi sit expiatio peccatorum: et ideo (ut dixi) orat hunc Dominum, ut ipse omnino proficiscatur una, ut condonet peccata populo subinde labenti. Sic et Psalm. 130 repetens inculcat, apud Deum esse copiosam redemptionem et propitiationem, non in pecudum sanguine et sacrificiis: quia ibi apud Deum erat illa vera victima, verus sacerdos, aut verus persolutor debitorum: illeque verus agnus Dei, vere peccata mundi tollens, et iam inde a condito mundo, translato in se nostro ingenti debito, imputative mactatus et oblatus. 14 Ioannes quoque evangelista


4251. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1114 | Paragraph | SubSect | Section]

translato in se nostro ingenti debito, imputative mactatus et oblatus. 14 Ioannes quoque evangelista diligenter hanc translationem verae vitae ac lucis, a victimis ad illum apud Deum existentem mediatorem illustrat et celebrat. Dicit enim, Mosen quidem dedisse legem, ceremonias ac sacrificia: sed veram gratiam et pacem non nisi per Christum contingere. Hunc enim esse illum, qui semper apud Deum et simul verus Deus fuerit, per quem omnia sint facta, et in quo etiam vera vita ac lux hominum fuerit, non in sacrificiis. Hunc agit tandem ex sinu caelestis patris


4252. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1114 | Paragraph | SubSect | Section]

et celebrat. Dicit enim, Mosen quidem dedisse legem, ceremonias ac sacrificia: sed veram gratiam et pacem non nisi per Christum contingere. Hunc enim esse illum, qui semper apud Deum et simul verus Deus fuerit, per quem omnia sint facta, et in quo etiam vera vita ac lux hominum fuerit, non in sacrificiis. Hunc agit tandem ex sinu caelestis patris plenum gratia et veritate, tantaque gloria, quanta unigenitum filium Dei decuerit ornatum prodiisse, et hominem aut carnem factum esse. Illum igitur esse vere vitam ac lucem hominum, atque adeo unicum fontem lucis, vitae et


4253. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1115 | Paragraph | SubSect | Section]

mediatoris explicans, dicit ipsum filium nobis iam esse factum sapientiam, iustitiam et redemptionem. Eodem omnino pacto, eum in filium Dei respicere illa sua phrasi (iustitia Dei) cum imputativam iustitiam hoc modo nominat, dubium non est. Sic igitur et veteres intellexerunt, apud Deum, non in sacrificiis esse quaerendam iustitiam ac vitam: quia ibi fuerit verus persolutor sacerdos et tabernaculum, quin in se totius humani generis debitum transtulerit. 15 Moses suo quoque velamine, et quod accedens ad Deum semper id deponebat, satis potuit vigilantiores monere, non illa


4254. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1115 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam summis patriarchis, cupientibus videre diem Christi, Israelitae animadverterunt, quaeque etiam vulgo valde iactata est: facile potuit eos docere, ab illo demum vera bona et veram liberationem a summis malis expectandam esse. Nam si vera bona spiritualiaque, id est, iustitiam et vitam ex sacrificiis suis habere quivissent, quid amplius tantopere ac cum tantis suspiriis sancti illi patres desiderare potuissent, praesertim cum saepe eorum res externae, ac commoda valde florerent? Quid vere pius homo praeter ipsius favorem, iustitiam ac vitam expeteret? Proinde illa


4255. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1115 | Paragraph | SubSect | Section]

votis ac gemitibus nondum illam religionem satisfecisse: aliosque Iudaeos necessario monuit, Meschiam demum vera ac summa bona, nempe liberationem a peccato, ira Dei, morte et inferno, allaturum, eosque cum Deo reconciliaturum, iustitiam ac vitam aeternam comparaturum: ideoque in illis brutorum sacris veram salutem ac expiationem non consistere. 17 Epistola ad Hebraeos a duplici immundicie, externa et interna, non languide argumentatur, quod quoniam illa fuerunt destinata quotidianis et externis istis contaminationibus expiandis (sicut subinde praecipitur, qua ratione sit


4256. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1115 | Paragraph | SubSect | Section]

mundandus, si quis vel cadaver attigerit, vel quid simile fecerit:) Ergo melior aliqua multoque efficacior purificatio destinata fuerit mundandis et eluendis illis veris, internis ac spiritualibus maculis. Sic Moses verorum peccatorum Decalogi, et incircumcisi cordis expiationem et sanationem, non sacrificiis, sed Dei misericordiae separatim adscribit: Deut. 29. 30. 18 Eadem Epistola sumit tria valida argumenta a Melchisedeco, Meschiae typo. Primum, quod ille ut praestantior Abrahamo, Israeli et Levi, ipsi in lumbis patris Abrahae existenti benedixerit. Ergo aliud quoddam


4257. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1115 | Paragraph | SubSect | Section]

esse sacerdos. 20 Tertio, quod ille ἀγενεαλόγητος Melchisedecus, et Christus per eum significatus (cuius generationem quis enarrabit?) non Abrahamus cum suo Levi, sit rex iustitiae et pacis, qui haec summa bona acquirat. Ergo Levitica sacrificia non vere expiasse peccata, nec aeternam iustitiam aut vitam attulisse. 21 Eadem et hoc argumentum habet: Immundus alium mundare, aut iniustus iustificare non potest: sed omnes illi Levitici sacerdotes fuerunt summi peccatores, quod et experientia vel in ipso Aarone idololatra


4258. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1115 | Paragraph | SubSect | Section]

vitam attulisse. 21 Eadem et hoc argumentum habet: Immundus alium mundare, aut iniustus iustificare non potest: sed omnes illi Levitici sacerdotes fuerunt summi peccatores, quod et experientia vel in ipso Aarone idololatra ac filiis eius male offerentibus ostendit, et perpetua ipsorum sacrificia pro propriis peccatis oblata testabantur. Ergo melior, sanctior et efficacior aliquis sacerdos erat quaerendus, qui totum genus humanum mundare et sanctificare posset, ipse omni macula ac peccato carens. 22 Illud quoque indicium alterius veraeque iustitiae ac vitae non


4259. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1115 | Paragraph | SubSect | Section]

quaerere: sicut sane tota Scriptura, praesertim veteris Testamenti, sub nominibus ac typis temporalium bonorum, beneficiorum et liberationum, aeterna ac spiritualia offert. Eodem modo proculdubio multi intellexerunt etiam sub descriptionibus et promissionibus illarum aeternarum expiationum, sacrificiorum et sacerdotum, veram expiationem benedicti seminis (quod solum posset caput serpentis conterere, et eius opera destruere) quaerendam et intelligendam esse. Haec igitur et similia monuerunt Israelitas, ut sub specie, typis ac picturis externorum bonorum ac beneficiorum, ceremoniarum,


4260. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1116 | Paragraph | SubSect | Section]

sacerdos non erat sanctus, sed peccator: utpote qui pro semetipso cogebatur subinde offerre, ut Epistola ad Hebr. monet. Quare ille titulus aliquem alium indicabat, quem omnes illae ceremoniae, sacerdos et sacrificia sua vera fronte aut facie, si velum eis detractum fuisset, ostentabant, et vere Sanctum Domini esse praedicabant. Deinde illa ipsa lamina dicitur gestari ad placationem Dei erga populum. Quis vero tam stupidus, et rerum divinarum ignarus fuerit, ut tam parvo metallo tantam


4261. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1116 | Paragraph | SubSect | Section]

quodque Deus Abraham esset et ipsorum Deus, iisdemque conditionibus: item quod Abraham esset pater omnium piorum, multo magis ratione religionis, quam ratione carnalis procreationis. Et ideo quod sicut ille iustificatus fuerat: ita et ipsi iustificari debebant. Iustificatum autem illum esse non sacrificiis, non circumcisione aut aliis ceremoniis, sed sola promissione gratuiti favoris Dei, et benedicti seminis, ac fide promissioni et Deo credente, eamque apprehendente. Quare et illis esse hanc unicam, veram et salutarem iustitiae et vitae viam propositam, nihil prorsus


4262. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1116 | Paragraph | SubSect | Section]

fuerit etiam ipsius Ahrahami spiritualis pater, unde ipsemet iustitiam ac vitam acceperit, ut ipsi quoque eam indidem petendam esse scirent. Sic si primum illud foedus recte intellexerunt, verumque eius sensum ac salutis viam retinuerunt, facile verum intellectum omnium ceremoniarum et sacrificiorum habere, et in omnibus dubiis sese expedire potuerunt: statuentes illa tantum eo fine adiecta esse, ut sint veluti testimonia, typi ac picturae illius primae promissionis eam applicantia, et simul ut exercitia quaedam veraepietatis, non ut ex eis tanquam prima riis causis efficientibus


4263. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1117 | Paragraph | SubSect | Section]

alia loca refutant, ut sunt illa quoque: Cor eorum procul a me est, labiis et aliis externis operibus mihi appropinquant. 5 Ab externa morali disciplina, bonisque operibus, ad solam ceremonialem iustitiam rituum et sacrificiorum mandatorum progressi sunt. Praetulerunt enim sacrificia, sabbatismum, oblationes et similia, verae beneficentiae et charitati. Sed contra Deus per Prophetas clamavit: Misericordiam volo, non sacrificium. 6 A'iustitia ceremonialium, divinitusque praeceptorum cultuum, ad


4264. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1117 | Paragraph | SubSect | Section]

alia loca refutant, ut sunt illa quoque: Cor eorum procul a me est, labiis et aliis externis operibus mihi appropinquant. 5 Ab externa morali disciplina, bonisque operibus, ad solam ceremonialem iustitiam rituum et sacrificiorum mandatorum progressi sunt. Praetulerunt enim sacrificia, sabbatismum, oblationes et similia, verae beneficentiae et charitati. Sed contra Deus per Prophetas clamavit: Misericordiam volo, non sacrificium. 6 A'iustitia ceremonialium, divinitusque praeceptorum cultuum, ad ritus et sacra humanae inventionis, non tamen prorsus per sese


4265. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1117 | Paragraph | SubSect | Section]

5 Ab externa morali disciplina, bonisque operibus, ad solam ceremonialem iustitiam rituum et sacrificiorum mandatorum progressi sunt. Praetulerunt enim sacrificia, sabbatismum, oblationes et similia, verae beneficentiae et charitati. Sed contra Deus per Prophetas clamavit: Misericordiam volo, non sacrificium. 6 A'iustitia ceremonialium, divinitusque praeceptorum cultuum, ad ritus et sacra humanae inventionis, non tamen prorsus per sese impia: ut fuerunt lotiones manuum, cathedrarum, poculorum, sacrificare extra locum mandatum, et similia. 7 A'iustitia rituum


4266. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1117 | Paragraph | SubSect | Section]

mandatorum progressi sunt. Praetulerunt enim sacrificia, sabbatismum, oblationes et similia, verae beneficentiae et charitati. Sed contra Deus per Prophetas clamavit: Misericordiam volo, non sacrificium. 6 A'iustitia ceremonialium, divinitusque praeceptorum cultuum, ad ritus et sacra humanae inventionis, non tamen prorsus per sese impia: ut fuerunt lotiones manuum, cathedrarum, poculorum, sacrificare extra locum mandatum, et similia. 7 A'iustitia rituum electiciorum, ad propalam prohibita et impia opera, ac cum lege Dei evidentissime pugnantia: ut exurere


4267. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1117 | Paragraph | SubSect | Section]

et charitati. Sed contra Deus per Prophetas clamavit: Misericordiam volo, non sacrificium. 6 A'iustitia ceremonialium, divinitusque praeceptorum cultuum, ad ritus et sacra humanae inventionis, non tamen prorsus per sese impia: ut fuerunt lotiones manuum, cathedrarum, poculorum, sacrificare extra locum mandatum, et similia. 7 A'iustitia rituum electiciorum, ad propalam prohibita et impia opera, ac cum lege Dei evidentissime pugnantia: ut exurere filios, prostituere filias, sacrificare idolis. Hic fuit ultimus gradus, et veluti infirma sentina, aut


4268. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1117 | Paragraph | SubSect | Section]

non tamen prorsus per sese impia: ut fuerunt lotiones manuum, cathedrarum, poculorum, sacrificare extra locum mandatum, et similia. 7 A'iustitia rituum electiciorum, ad propalam prohibita et impia opera, ac cum lege Dei evidentissime pugnantia: ut exurere filios, prostituere filias, sacrificare idolis. Hic fuit ultimus gradus, et veluti infirma sentina, aut etiam cloaca impietatis: ut porro, quo in deterius ruerent, non haberent. Per eosdem porro gradus impietatis, et Papistae ad suam Missam et operum supererogationem ac merita, cultumque et mediationem


4269. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1117 | Paragraph | SubSect | Section]

populus proram ac puppim salutis collocabat, sint extrema impietas summaque iniustitia. 2 Quod frustra Deus colatur mandatis ac inventis hominum: et sola ea doctrina sit vera, quam ille instituit ac mandavit. 3 Quod Deus beneficentiam, iudicium et iustitiam velit, non sacrificia aut ullos externos ritus: Isaiae primo, et 58. 4 Quod Deus non acquiescat in externa disciplina morali, quantumvis a Deo mandata, et summo studio praestita: nec satis sit illi, ore et externo gestu solum coli: sed ipsum quoque cor requirat et flagitet. Inde vocantur tales


4270. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1117 | Paragraph | SubSect | Section]

dicta: Omnes corruperunt vias suas: Si pardus potest eluere maculas, aut Aethiops nigredinem: Peccatum est insculptum ungue adamantis, in tabulis ferreis cordis: Vos ex patre diabolo estis. 6 Deum non indigere nostris bonis operibus, sed ultro nobis suam misericordiam offerre. Nolo sacrificium: Invoca me in die tribulationis, ut est Psal. 52. item: Si voluisses, sacrificium dedissem: Cor contritum et humiliatum non despicies: Venite, accipite gratis vinum et mel: Isa. 55. 7 Meschiam non ad regnum ac temporalia bona acquirenda aut distribuenda esse


4271. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1117 | Paragraph | SubSect | Section]

Peccatum est insculptum ungue adamantis, in tabulis ferreis cordis: Vos ex patre diabolo estis. 6 Deum non indigere nostris bonis operibus, sed ultro nobis suam misericordiam offerre. Nolo sacrificium: Invoca me in die tribulationis, ut est Psal. 52. item: Si voluisses, sacrificium dedissem: Cor contritum et humiliatum non despicies: Venite, accipite gratis vinum et mel: Isa. 55. 7 Meschiam non ad regnum ac temporalia bona acquirenda aut distribuenda esse missum, sed ut placet Deum, tollat iustitiam ac mortem, nosque per eum salvemur. 8


4272. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1117 | Paragraph | SubSect | Section]

quaedam etiam superstitiosa et impia. Nos autem, ducente nos ipso filio per hasce invias et desertas solitudines, et per spiritum suum illuminante, pauca iam eaque utiliora et certiora dicemus. Non est autem dubium, tantorum mysteriorum veritatem et illustrationem potissimum ex sacris Literis petendam esse: nam alia plena erroris ac tenebrarum sunt. Prima ergo et difficillima quaestio est: cum Deus nomen Iehova assumpserit, tanquam proprium, idque tantopere ubique urgeat in sacris Literis, quare aut quo sensu tandem id sibi vendicarit, seu quorsum eius etymon respicere


4273. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1117 | Paragraph | SubSect | Section]

Non est autem dubium, tantorum mysteriorum veritatem et illustrationem potissimum ex sacris Literis petendam esse: nam alia plena erroris ac tenebrarum sunt. Prima ergo et difficillima quaestio est: cum Deus nomen Iehova assumpserit, tanquam proprium, idque tantopere ubique urgeat in sacris Literis, quare aut quo sensu tandem id sibi vendicarit, seu quorsum eius etymon respicere voluerit. Aliquid enim omnino significare, et ad aliquam quasi proprietatem, naturam, aut singulare mysterium Dei applicatum et quasi conformatum esse, nemini dubium est. Et possunt huius


4274. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1119 | Paragraph | SubSect | Section]

aut incogitanter Deum tertio repetiisse, Ero Ero, Ero: et denique quarto, Erit? cum eadem opera proprie loquens, si voluisset praesens tempus indicare, verbo praesenti uti potuisset, ac dicere, ut isti textum pervertunt, Sum qui sum. Si sic liceret temere mutare tempora, ut isti faciunt, posset ex sacris Literis quidvis fieri. Ad haec, qualis tandem est ista responsio: Sum qui sum? Hoc enim modo quivis etiam infimus genius aut homuncio respondere posset: essetque potius derisio quaedam, quam aliqua certa responsio. Nam unaquaeque creatura est quod est: et vulgo, cum nolumus nomen indicare


4275. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1120 | Paragraph | SubSect | Section]

futurus, ac facturus in commodum salutemque ipsorum, et omnium aliorum mortalium: ut semper omnes generationes discerent in illud Erit, et Consummatum est, non in pecudes Leviticas fide respicere. Quasi diceret ille dux populi, qui teste Paulo ipsemet Christus fuit: Haec Levitica sacra totamque legem vobis nunc do, eamque a vobis magnifieri et observari praecipio. Verum ita, ne in ea veram iustitiam ac salutem ullo modo quaeratis, sed sciatis omnia esse umbras, picturas, et veluti paedagogos ad verum unicumque servatorem. Non istae res, leges, sacra ac sacerdotes sunt


4276. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1120 | Paragraph | SubSect | Section]

Christus fuit: Haec Levitica sacra totamque legem vobis nunc do, eamque a vobis magnifieri et observari praecipio. Verum ita, ne in ea veram iustitiam ac salutem ullo modo quaeratis, sed sciatis omnia esse umbras, picturas, et veluti paedagogos ad verum unicumque servatorem. Non istae res, leges, sacra ac sacerdotes sunt vestri servatores: sed ego, ego Ero verus servator. Ego Ero omnium istorum nucleus, scopus, finis, lux, impletio, consummatio et perfectio. Hoc vobis et omnibus generationibus, omni tempore, meo proprio, admirabili et nunc primum assumpto nomine Ero Erit testor et


4277. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1120 | Paragraph | SubSect | Section]

et nunc primum assumpto nomine Ero Erit testor et protestor. Hoc est memoriale meum in omnes generationes. Sic Dominus ex tota lege unum Baptistam conflavit, se digito monstrantem ac dicentem: Ecce hic est verus Erit, totius mundi, etc. In huius Erit consummationis memoriam etiam sacram Coenam in omnes generationes fieri instituit. 3 Correspondet haec prophetia pulcherrime omnibus praecedentibus promissionibus de Christo. Nam antea quidem fuerat praedicta potissimum humanitas Christi, quod semen mulieris conteret caput serpentis: quod in semine Abrahami et


4278. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1120 | Paragraph | SubSect | Section]

ac felicitandae omnes gentes: quod item futurum esset, ut ex Iuda nasceretur Silo. Erat indicata et passio ac resurrectio eius in typo Isaaci: erat indicatus et modus apprehendendae eius benedictionis, nempe per fidem. Nunc ergo vice versa indicatur etiam divinitas eiusdem, quae proprie hoc sacrosancto nomine Iehova denotatur. Quasi dixisset Deus: Mi Moses, tu et popule Israelitice, multa audistis de quodam benedicto semine ex hominibus venturo, et idem cupide expectastis. Nunc igitur scito, eum non tantum hominem mortalem futurum, sed et Deum immortalem. Et quia tu nunc cupis scire


4279. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1121 | Paragraph | SubSect | Section]

Verisimile vero est, omnes primarias promissiones patribus datas de benedicto semine aut Meslia, diligenter â Mose in sua historia annotatas esse. Nam ea fuit vel nobilissima, maximeque necessaria hominibus materia historiae ab eo conscribendae. Non ergo eis indicaverat Deus sensum nominis sacro sancti Iehova Ero et Erit: nec dixerat eis clare, Ego ipse Deus vester Ero illud benedictum semen in quo benedicentur omnes gentes. Utuero maxime sciverint Messiam fore Deum: tamen quod haec ipsa secunda persona sit futura caro et benedictum semen, hoc videtur eis plane ignotum


4280. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1121 | Paragraph | SubSect | Section]

prima litera omnis cognitionis Dei est. 8 Congruit cum hac interpretatione nominis ac explicatione Iehova, etiam ista perpetua omnium doctorum admiratio ac celebratio huius nominis, quod sit plenum mysterio, quod sit ineffabile: id est, non cuius sonus pronunciari requirat, sed cuius sacrosanctum mysterium satis explicari nequeat. Item quod per huius nominis veram intelligentiam aut interpretationem grandia miracula fieri queant. Unde nomen Hamephoras, id est interpretationis, vocatum est. Si quis. n. vera ac firma fide promissio nes nomenque Christi agnosceret et


4281. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1121 | Paragraph | SubSect | Section]

Erit Iehova, non de praesenti illa carnali liberatione aut redemptione, sed de alia vera ac spirituali a summis spiritualibusque hostibus. Quam quidem ille potissimum praestitit cum suum Ero implevit: cum nempe Verbum caro factum est, cumque pro nobis iam olim praedictum ac promissum expiatorium sacrificium in ara crucis obtulit. 10 Consonant quoque cum hac promissione plurima alia Scripturae testimonia ut quod Hieremias cap. 23 et 33 praedicit, fore ipsum Iehova iustitiam


4282. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1122 | Paragraph | SubSect | Section]

passionem suam impetrando: ac in eius promissionis confirmationem semet Iehova. i. verus Deus Erit, cognominaverat: Nunc ergo scitote, et accipite adhuc clarius, quod istius liberatoris pueri nomen erit Emanuel. Ibi. n. vere Deus nobis Erit vobiscum, vos â spiritualibus Pharaonibus potenter suo sacrificio passionis liberans, et in terram promissionis traducens. In novo porro Testamento sunt innumera plane loca, perspicue ad hoc nomen Iehova et eius declarationem cap. 34 Exodi propositam respicientia. Nam sicut hic filius verus Deus, in maiestate aut forma Dei


4283. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1122 | Paragraph | SubSect | Section]

doctrinis aliusmodi fingerent, quam qualem ipse se revelaret: accidit, ut et opinione et sermone hominum fierent dii multi, ut Paulus 1 Corinth. 8 inquit: et hoc nomen Deus veluti appellativum communeque veris ac falsis diis haberetur, ut hoc quoque tempore videmus fieri. Deus se in sacris Literis revelavit, quod sit unus Deus in tribus personis, quod crearit caelum et terram, miserit filium, ut morte sua genus humanum servaret. Hunc talem Deum credunt, et adorant veri Christiani, sed Mahometistae et Iudaei eiusmodi Deum habere nolunt, in quo sint tres


4284. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1123 | Paragraph | SubSect | Section]

exclamat populus, Iehova est Deus, Iehova est Deus. Ex quibus locis facile est perspicere, nomen Iehova in Ecclesia et Prophetis et populo esse intellectum pro proprio nomine illius Dei, qui se patribus revelarat, et qui Israeliticum populum ex Aegypto eduxerat. Atque ideo plerunque in sacris Literis sic legitur, Iehova, Deus Abraham, Deus Isaac, Deus Iacob, qui eduxit populum Israel ex Aegypto. Primum ponitur nomen proprium Dei, de quo disserit Scriptura, postea affirmatur, quod Iehova sit ille ipse Deus, qui dedit promissionem Abrahamo, Isaaco et Iacobo et qui populum


4285. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1123 | Paragraph | SubSect | Section]

Abrahamo, Isaaco et Iacobo et qui populum Israeliticum ex Aegypto eduxit. Saepe tamen etiam solum Iehova scriptum invenitur. Observandum ergo est, illud Iehova non esse nomen appellativum, nec temere quemvis Deum significare, sed esse proprium nomen Israelitici Dei, ut intelligamus in sacris Literis non temere quemvis Deum invocari, sed tantum illum unicum, qui se hoc nomine Iehova suo populo revelaverit. Idemque nobis quoque faciendum esse, ut nos et in docendo, et in orando ab Ethnicis, Turcis et Iudaeis separemus, ac non temere, vel ad dextram, vel ad sinistram declinemus,


4286. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1125 | Paragraph | SubSect | Section]

ἰησοῦς Iesus appellantur, cum Hebraice vocati sint Iehosua: consequitur et Apostolos eorumque discipulos in nomine proprio Christi ad imitationem illius versionis fecisse ἰησοῦν Graecum ex Hebraeo. Atque ita usitatam sacris Literis eo tempore nomen Iehosua in Graecum sermonem transferendi rationem sequutos esse. Hactenus ope Dei recitavi rationes multas, alias manifeste veras, alias verisimiles, indicantes, quod nomen nostri salvatoris ἰησοῦς ex Hebraeo


4287. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1126 | Paragraph | SubSect | Section]

aures ulla eius cognitio dari potest, ergo oportere eos id ita prorsus ignorare, ut non plus inde sciant, quam bos aut asinus. Aliquanto maius mysterium est, nosse divinitatis unitatem et trinitatem, item Filii incarnationem, et Christi passionem, quam unum nomen Dei. Si ergo Deus sua sacrosancta mysteria, ne profanentur tacere voluisset, potius illas mysticas res, quam hoc nomen non indicasset. Sed Deus non tam impiorum abusum, quam bonorum necessarium usum verae religionis cognitionisque Dei respicit. Concluditur hinc, nomen Iehova fuisse semper effabile, esseque


4288. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1126 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam bonis, ne dicam impiis, indicare, nisi Iesum non esse revera natura Deum. Cur enim alioqui eum spoliarent literis divinitatem significantibus? Nam si simpliciter vitandae profanationis causa omitti debeant illae literae, ne in nomine Iehova quidem poni debuissent, quod tam crebrum est in sacris Literis. Id etiam esset hoc nomen non tam effabile et cognoscibile fieri, sicut dicit Osiander, per Christum factum, quam magis obscuratum et ineffabile. Postremo affert aliquot testimonia, quibus probat, Christum esse vere Deum: ut cum Angelus dicit, eum esse filium altissimi.


4289. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1127 | Paragraph | SubSect | Section]

iustitiam totius divinitatis huic insufficienti fundamento superstruere audeat, quod nomen Iehova soli divinitati Christi, et nullo modo etiam eius humanitati conveniat, cum in hoc ipso scripto clare scribat haec verba, quibus verbis David hominem quendam non modo mortalem, verumetiam mortuum, hoc sacratissimo Dei nomine יהוח Iehova, dignatus est, eumque a Domino e media morte eripiendum et resuscitandum praedixit. Et paulo ante: Nomen Iehova ubique unius veri Dei unicam et simplicissimam essentiam, tribus personis communem, cum respectu ad hominem, a


4290. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1127 | Paragraph | SubSect | Section]

excogitantur, et miseris hominibus obtruduntur, liberet, Amen. QUOD PUNCTA HEB. AUT vocales idem ab initio fuerint. Non inutile fuerit dicere aliquid de ista pervulgata quaestione, an puncta seu vocales Hebr. sint iam olim in sacris Bibliis una cum consonantibus scriptae, aut vero postea (ut quidam volunt) ab Esra, vel, ut quidam audent affirmare, ducentis triginta sex annis post templi destructionem, a Rabinis quibusdam inventae. Quae disputatio quanquam et arrogantiae crimen apud male iudicantes nobis iniurere posset,


4291. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1127 | Paragraph | SubSect | Section]

volui et ego, cum viderem rem non parvi momenti, ut postea indicabo, in hac quaestione verti, de eo negotio, quod in rem fore putabam, commonere. Mea est igitur sententia, Vocales, seu (ut vocant) puncta una cum consonantibus iam olim (fortasse adhuc ab ipsomet Adamo) inventa, omnesque sacrarum Literarum scriptores integre dilucideque scripsisse, non solum consonantibus, sed et vocalibus, eosque, qui contraria sentiunt, non solum falsa sentire, sed et conscientiis, Ecclesiaeque, quae tantum certitudine verbi Dei aedificatur, perniciosa. Nam (ut


4292. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1129 | Paragraph | SubSect | Section]

possit, probare pluribus intermittam. Si autem concesserimus esse humanum inventum quorundam Rabinorum, qui post Christi passionem annis ferme 276 vixêre, quod iam etiam a Christianis quibusdam malum adseritur: non video quomodo prohibere possimus, quo minus quisque pro libitu sacras Literas fingat atque refingat. Sunt autem qui huic malo dupliciter posse se occurrere putent. Primum est, quod dicunt, veram lectionem diligenter traditam fuisse in Synagoga, eamque permansisse, donec puncta inventa sunt. Alterum est, quod dicunt, novum Testamentum satis


4293. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1129 | Paragraph | SubSect | Section]

accepisset? Ut autem ipse accepisset, sic aliis tradidisset, semperque errores cumulati fuissent, atque ita plane impossibile fuisset veram lectionem conservari. Verum neque assidue in manibus discentium docentiumque fuit Scriptura, neque semper eruditos interpretes habuit. Nam quod ex sacris Literis constat, sub Manasse, Amon et Iosia, annis circiter 67, quicquid tunc erat sacrarum Literarum, tam fuit ex usu remotum, ut extaret'ne omnino amplius Lex, an non, penitus ignoraverint. Nec credo omnino ullum hominem privatim clam apud se Scripturam habuisse. Nam si quispiam habuisset,


4294. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1129 | Paragraph | SubSect | Section]

atque ita plane impossibile fuisset veram lectionem conservari. Verum neque assidue in manibus discentium docentiumque fuit Scriptura, neque semper eruditos interpretes habuit. Nam quod ex sacris Literis constat, sub Manasse, Amon et Iosia, annis circiter 67, quicquid tunc erat sacrarum Literarum, tam fuit ex usu remotum, ut extaret'ne omnino amplius Lex, an non, penitus ignoraverint. Nec credo omnino ullum hominem privatim clam apud se Scripturam habuisse. Nam si quispiam habuisset, poenitentiam agente Manasse, item 10 annis Iosiae pii regis, proculdubio in lucem


4295. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1129 | Paragraph | SubSect | Section]

annis Iosiae pii regis, proculdubio in lucem produxisset. Illis tam multis pene 70 annis quis docuit? Quis didicit Biblia legere? Quis vero doctor tamdiu aut vixit, aut memoria tenere lectionem potuit? cum tamen plerique omnes trucidati fuerint? Certum est et alias saepe sub impiis regibus studium sacrarum Literarum valde refriguisse. Porro ne hoc quidem recte rem perpendenti valde videtur credibile, ausuros fuisse addere a pices Iudaeos. Etsi enim verum est in torquenda sententia valde audaces esse: tamen in servanda scriptione adeo sunt superstitiosi, ut si quae litera,


4296. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1129 | Paragraph | SubSect | Section]

(quae tamen diversitas magis est in literis, quam in significatione) alteram in margine, alteram in textu scripserunt. Habent et pervulgatum dictum, nullam esse literam in lege, quin in ea magni montes pendeant: quod eorum nimis religiosam, vel potius superstitiosam diligentiam, in servanda sacrarum Literarum scriptione, satis testari potest. Nec recte faciunt, qui aliquando dicunt, veteris Testamenti textum a Iudaeis corruptum esse. Nam et eis falsum crimen impingunt, et Ecclesiae longe plus obsunt, quam volunt defendere, quam Iudaeis, quos parum caute oppugnant. Sed iam


4297. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1129 | Paragraph | SubSect | Section]

vetus pro obscuro incertoque habeatur, tamen Ecclesia piaeque mentes omnes novo satis confirmari possint. Equidem non solum id fateor, sed et summopere Ecclesiae nobisque omnibus felicitatem hanc gratulor, proptereaque Deo gratias ago, quod tantum certitudinis, addo etiam doctrinae, in quavis sacrarum Literarum vel minima parte sit, ut pia mens (si ita res postulet) ea sola contenta esse possit et debeat. Sed tamen nolim nos aut tam negligentes esse in defendendis nostris rebus, aut tam etiam nimium opibus abundantes, ut non putemus ingentem quandam regni nostri ruinam secuturam esse si


4298. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1130 | Paragraph | SubSect | Section]

admonerentur. Sive Christi dictum perpendas, satis clare perspicies, eum id dixisse, ita ut est scripta divinitus, lataque Lex cum iodis (quod et ipsum vocale est) et apicibus, necesse est eam ratam impermutatamque in perpetuum permanere. Quod autem insuper et incertitudo maxima sacrarum Literarum ex hac diabolica hypothesi sequitur: non ńe nos vehementissime extimulare deberet, ut pro contraria sententia, tanquam pro aris ac focis, depugnaremus? Neque enim ullo modo credendum, Spiritum sanctum docendi magistrum omnium optimum tam obscure, ac omnino certitudine omni


4299. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1131 | Paragraph | SubSect | Section]

Cum enim videat Deum iam caeleste sui verbi lumen de submodio, quod id Antichristus per suarum traditionum iuriumque ingentem aceruum abiecerat, extraxisse, idque iam super candelabrum in domo Domini collocatum omnibus in eaversantibus praeclare lucere: videatque Deum per pios viros tantum sacrarum Literarum lumen esse sequendum toti pene orbi ostendisse, humanas vero, aut diabolorum potius doctrinas, quod ad aeternae salutis rationem attinet, reiiciendas esse: hoc ipsum lumen, atque hanc ipsam pedibus nostris propositam lucernam plenam obscuritatis ac tenebrarum esse ostendere


4300. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1131 | Paragraph | SubSect | Section]

originale peccatum seu fontem omnium malarum actionum aut peccatorum actualium, quidnam sit, contra quorundam incommodas opiniones declarabo. Testor autem Deum patrem Domini nostri IESU Christi, me hanc tractationem instituere mero studio retinendae sincerae veritatis ac proprietatis sacrarum Literarum, a quibus mihi multi vel sensu vel verbis saltem nimis procul recedere videntur, non sine gravi iactura discentium. Dominus autem IESUS, cuius gloriam sincere quaero, suo sancto Spiritu et protectione mihi potenter contra quosvis calumniatores assistat. Agam porro


4301. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1134 | Paragraph | SubSect | Section]

eius dedita obstrictaque mancipia sumus, est tum ipsum cor lapideum seu perversa ratio, vel rationalis anima, quae sunt substantia, tum etiam accidentia plurima. Nunc autem hîc proprie tantum de prava ac perversa substantia seu corde adamantino agimus: quia illud est primarium, et praecipue a sacra Scriptura accusatur. Obiiciet aliquis, me novas sententias in Ecclesiam inducere, dum affirmo, aliquod originale peccatum, aut potius aliquam partem originalis peccati esse substantiam. Respondeo: Nequaquam nova haec sententia est, cum tantopere non solum in Lutheri et aliorum


4302. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1134 | Paragraph | SubSect | Section]

me novas sententias in Ecclesiam inducere, dum affirmo, aliquod originale peccatum, aut potius aliquam partem originalis peccati esse substantiam. Respondeo: Nequaquam nova haec sententia est, cum tantopere non solum in Lutheri et aliorum scriptis inculcetur, ut postea ostendam: sed etiam in ipsa sacra Scriptura saepissime, nempe quoties essentialibus verbis hoc peccatum describitur. Haec enim substantialia genera originalis peccati passim in Scriptura reperiuntur, et nusquam aliqua accidentalia: nempe peccatum originale, radicale seu scaturiginale, aut unde caetera oriuntur,


4303. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1135 | Paragraph | SubSect | Section]

und weget zu dem eusserlichen werk / nemlich des herzen grundt mit allen krefften. Haec Luth. testimonia ideo tanto pluris facienda sunt, quod in ea Praefatione ex professo vult declarare, quid nam sit aut significet peccatum, aliaeque primariae res aut voces in Scriptura sacra, quo veluti clavem ad intelligendam eam in manum Lectori porrigat: ut necesse sit eum valde diligenter de hac materia cogitasse, et harum tum vocum verissimas significationes, tum rerum definitiones aut explicationes penitus ex ipsa Scriptura desumpsisse. Hoc enim ipsum ex professo agit, ut


4304. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1136 | Paragraph | SubSect | Section]

totus mundus et omnes creaturae occidere non possunt. Sic Abraham eam occidit fide in verbum Dei, quo promittebatur ei semen ex sterili et iam effoeta Sara. Huic vero non statim quidem assentiebatur ratio in Abraham, sed certe pugnabat in ipso contra fidem, etc. Sic fides mactavit et sacrificavit rationem, acerrimum et pestilentissimum hostem Dei, etc. Ita pii mactant bestiam maiorem mundo, atque per hoc Deo gratissimum sacrificium et cultum exhibent. Item: Per hoc enim sacrificium primum mactant, ut dixi, rationem, hostem Dei omnium maximum et invictissimum. Quia


4305. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1136 | Paragraph | SubSect | Section]

Sara. Huic vero non statim quidem assentiebatur ratio in Abraham, sed certe pugnabat in ipso contra fidem, etc. Sic fides mactavit et sacrificavit rationem, acerrimum et pestilentissimum hostem Dei, etc. Ita pii mactant bestiam maiorem mundo, atque per hoc Deo gratissimum sacrificium et cultum exhibent. Item: Per hoc enim sacrificium primum mactant, ut dixi, rationem, hostem Dei omnium maximum et invictissimum. Quia ratio contemnit Deum, negat eius sapientiam, iustitiam, virtutem, veritatem, misericordiam, maiestatem et divinitatem. Contra nos exclusis omnibus


4306. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1136 | Paragraph | SubSect | Section]

in Abraham, sed certe pugnabat in ipso contra fidem, etc. Sic fides mactavit et sacrificavit rationem, acerrimum et pestilentissimum hostem Dei, etc. Ita pii mactant bestiam maiorem mundo, atque per hoc Deo gratissimum sacrificium et cultum exhibent. Item: Per hoc enim sacrificium primum mactant, ut dixi, rationem, hostem Dei omnium maximum et invictissimum. Quia ratio contemnit Deum, negat eius sapientiam, iustitiam, virtutem, veritatem, misericordiam, maiestatem et divinitatem. Contra nos exclusis omnibus operibus bellum gerimus cum capitibus huius bestiae,


4307. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1140 | Paragraph | SubSect | Section]

eiusque religionem, ut rem stultiss. derideat, cum contra ratiocinando in foedissimas idololatrias praeceps aberret: Rom. 1, Gal. 5. Praeterea non solûm non amet aut timeat Deum, sed insuper oderit hostiliter: contra autem ad impietatem ac scelera sit pronus, praeceps, ac plane proiectus. Sacrae denique literae testantur, bruta melius suo officio fungi, atque adeo sapientiora esse homine. Cognovit bos possessorem suum, inquit Scriptura, et asinus praesepe, etc. Novit hirundo et grus tempus suum, etc. At homo non agnoscit vel Dominum suum, vel unde suum


4308. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1143 | Paragraph | SubSect | Section]

actualium peccatorum, ac damnationis. Igitur originale peccatum est substantia. Illa quoque semiphilosophica ratio, quoniam eas pluris mei adversarii faciunt, non parum ad confirmationem veritatis in hac controversia facere potest: quod peccatum in genere, aut peccata revera idem in sacris Literis significat, quod iniustitia, communi more etiam philosophorum ac literatorum loquendo. Iam constat, doctos quoque sentire, iniustitiam esse quiddam internum stabile ac permanens, quod est causa


4309. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1144 | Paragraph | SubSect | Section]

viliores materias, indeque esse eorum diversitatem. Sic etiam Theologi aliqui somniant, Deum in creatione iam condito homini adiecisse quoddam accidens aut munus, quod essetimago ipsius et originalis iustitia, tanquam si formosam puellam corona exornares, ut eos Luth. p. m. ridet. At Scriptura sacra non dicit, homini condito esse affusam aut adiectam imaginem Dei: sed ipsummet ad eam factum, formatum, et fabricatum. Rectissime igitur illud Paulinum etiam de prima hominis creatione dici posset: Ipsius Dei opus sumus, conditi ob bona opera, quae ordinavit aut praeparavit Deus,


4310. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1145 | Paragraph | SubSect | Section]

ac glossis invertendas ac corrumpendas esse. LECTORI. Hasce meas tres sequentes oratiunculas aliquando pro more in Academiis propositas, ideo volui reliquis opusculis inserere, quia multa partim de lingua Hebraea, partim de natura versionum, ac etiam Sacro volumine et forma theologici studii, continent: quae nequaequam aliena sunt a nostro instituto. Quod si non ratione materiae aut rerum quae tractantur in eis, huc referri possent, at certe ratione finis aut scopi huc omni iure pertinerent. Hortantur enim Lectores ad studium Sacri sermonis, et


4311. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1145 | Paragraph | SubSect | Section]

ac etiam Sacro volumine et forma theologici studii, continent: quae nequaequam aliena sunt a nostro instituto. Quod si non ratione materiae aut rerum quae tractantur in eis, huc referri possent, at certe ratione finis aut scopi huc omni iure pertinerent. Hortantur enim Lectores ad studium Sacri sermonis, et sedulam lectionem ac cognitionem Sacri voluminis: quod vel maxime toto hoc Opere effectum cupimus. ADHORTATIO AD STUDIUM linguae Hebraeae. Cum desiderio gratificandi piae ac studiosae iuventuti, vel potius eam suis


4312. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1145 | Paragraph | SubSect | Section]

studii, continent: quae nequaequam aliena sunt a nostro instituto. Quod si non ratione materiae aut rerum quae tractantur in eis, huc referri possent, at certe ratione finis aut scopi huc omni iure pertinerent. Hortantur enim Lectores ad studium Sacri sermonis, et sedulam lectionem ac cognitionem Sacri voluminis: quod vel maxime toto hoc Opere effectum cupimus. ADHORTATIO AD STUDIUM linguae Hebraeae. Cum desiderio gratificandi piae ac studiosae iuventuti, vel potius eam suis praeclarissimis studiis iuvandi, de voluntate


4313. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1146 | Paragraph | SubSect | Section]

merito sola haec sancta vocetur, ut in qua initio est omnis vera sanctitas comprehensa, et humano generi tradita. Illud quoque leve nequaquam est, quod cum omnes aliae linguae multa inutilia, multa etiam iniusta ac denique foeda, turpia contineant ac doceant: sola haec tantum veram ac sacrosanctam, Deo placentem, omnibusque hominibus salutarem pietatem proponit. Denique et hoc expendamus, quod cum Pythagoras, Plato et Cicero dicant, eum qui rebus nomina imposuit τὸν ὀνοματουργὸν, longe sapientissimum fuisse:


4314. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1146 | Paragraph | SubSect | Section]

Verum non agemus hîc de inhonesto, aut etiam pecuniario utili: sed de eo, quod ad aeternam felicitatem conducit, quod prorsus cum vero honesto idem esse deprehenditur. Primum igitur, ut a Deo incipiamus, ex quo, per quem et in quem sunt omnia: constat omnibus Christianis, ex sacra historia linguarum cognitionem esse singulare Dei donum, olim sanctissimis Apostolis ad illustrationem et propagationem caelestis doctrinae caelitûs, ingentique miraculo donatum. Porro autem, praeterque quod Dei donum est, eoque merito magnifaciendum: etiam illud expendatur, magnique


4315. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1147 | Paragraph | SubSect | Section]

citato alio versore acquiescere minime vult: ut sit necesse eum evidenti nativi sermonis proprietate aut veritate refelli ac retundi. Ut vero maxime neutra harum fraudum adversarius grassetur, at dici non potest, quam multa eaque evidentia argumenta saepe diligens consideratio nativi sermonis sacrarum Literarum in controversis locis pio doctori pro veritate contra errores suppeditet: cuius rei aliqua exempla postea indicabuntur. Nunc tantûm hoc expendamus, cum de liberi arbitrii aut naturae corruptione agitur, adversarii dicunt esse caliginem, esse imbecillitatem, languorem, morbum,


4316. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1147 | Paragraph | SubSect | Section]

potenter adversarium refutant: ut propugnatorem veritatis, confutatoremque errorum hac lingua instructum esse omnino oporteat, nisi semiermis infeliciter cum hoste praeliari, et veritatem prodere meditetur. Tertio, laudatur illud poetae, quod dulcius esse ipso fonte bibantur aquae: sed sacra Theologia non solum maiori suavitate ex ipsis sacris Literis, idque suo nativo sermone loquentibus hauritur: verumetiam certius, explicatius ac tutius. Nam sicut aqua in ipso quidem primario fonte pura, gelida, sapida, recensque ac salubris est, contra autem in progressu vel


4317. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1147 | Paragraph | SubSect | Section]

confutatoremque errorum hac lingua instructum esse omnino oporteat, nisi semiermis infeliciter cum hoste praeliari, et veritatem prodere meditetur. Tertio, laudatur illud poetae, quod dulcius esse ipso fonte bibantur aquae: sed sacra Theologia non solum maiori suavitate ex ipsis sacris Literis, idque suo nativo sermone loquentibus hauritur: verumetiam certius, explicatius ac tutius. Nam sicut aqua in ipso quidem primario fonte pura, gelida, sapida, recensque ac salubris est, contra autem in progressu vel solis, aeris, ventorum vel pluviae, aliarumque rerum aut


4318. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1147 | Paragraph | SubSect | Section]

lingua Hebraea conducit, sed etiam novi, quod tum in singulis vocibus, tum et in integris phrasibus, atque adeo sententiis Hebraismis est plenissimum, nec sine hac lingua ullo modo feliciter tractari potest. Quarto, ipsemet filius Dei praecipit, ut summa diligentia scrutemur sacras Literas, tantamque etiam esse ait singularum vocum atque apicum vim, ut caelum et terra sit potius casura ruituraque, quam unicum ex illis futurum irritum. Quare si vere ac diligenter Scripturas, secundum gravissimum Christi mandatum, scrutari volumus, necesse est etiam ipsas singulas voces,


4319. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1147 | Paragraph | SubSect | Section]

rebus ipsis saepe hoc originalis sermo afferat. Laudatur ab eruditis sermo, qui πρὸ ὁμμάτων ποιεῖ. i. res ipsas ante oculos pingit, ac quasi coram oculis spectandas et contemplandas exhibet: at vero vix credi queat, quam saepe singula sacrarum Literarum verba res ipsas perspicue significanterque exprimant, et revera coram oculis aliisve sensibus spectandas ac contemplandas proponant. Sexto, experientia in rebus omnibus evidens argumentum veritatis aut falsitatis, damni aut utilitatis, innataeque bonitatis aut


4320. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1148 | Paragraph | SubSect | Section]

voce, summam optimarum rerum copiam depromere, ac veluti absconditum quendam thesaurum caelestium opum miseris mortalibus patefacere et elargiri. Si hic liberet corruptelas verborum in versionibus sacrarum Literarum, et inde exortos gravissimos errores recensere, longissimum catalogum recitare possemus. Sed tamen fidei faciendae gratia aliquot tantum voces aut loca Scripturae brevissime percurremus. Error, et longe gravissimus omnium Graecorum Chronicorum, quod iam septimum


4321. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1148 | Paragraph | SubSect | Section]

praecipiat. Sic massam tuentur illa corruptela loci Gen. 14, Melchisedech obtulit panem et vinum: cum in Hebraeo sit clare, Protulit aut deprompsit hozia חוציע. Eadem ratione imperiti linguarum sophistae fecerunt ex matrimonio sacramentum, quia vulgata versio Eph. 5, vertit vocem μυστήριον sacramentum: cum ea vox longe latius pateat, et Paulus dicat, Mysterium esse coniunctionem Christi cum Ecclesia, non hominum coniugium. Simili occasione errant gravissime


4322. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1148 | Paragraph | SubSect | Section]

cum in Hebraeo sit clare, Protulit aut deprompsit hozia חוציע. Eadem ratione imperiti linguarum sophistae fecerunt ex matrimonio sacramentum, quia vulgata versio Eph. 5, vertit vocem μυστήριον sacramentum: cum ea vox longe latius pateat, et Paulus dicat, Mysterium esse coniunctionem Christi cum Ecclesia, non hominum coniugium. Simili occasione errant gravissime pontificii in interpretatione Legis, quod cum ea prima specie tantum externas actiones imperare aut prohibere


4323. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1148 | Paragraph | SubSect | Section]

inde operum iustitiam statuere, tanquam illa demum nos vere perfectos ac iustos reddant. Sic et saepe alias eadem illa vox τέλειος תמים non summam perfectionem, sed tantum integritatem aut sinceritatem in Sacris Literis significat. Sic nunc in controversia de libero arbitrio quidam gravissime hallucinantur, humano more intelligentes voces istas: Auxilium cum aliquo aliquid posse, aut nihil posse sine eo. Verum ad Scripturae proprietatem eas debebant expendere, ubi auxilium Dei pro tota


4324. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1149 | Paragraph | SubSect | Section]

parentibus senibus firmum praesidium esse contra adversarios, qui nati in iuventute, iam maturuerunt, ac ad virilem robustamque aetatem pervenerunt. Vox Testamenti, quod ea in Hebraeo, quin et in Graeco foedus significat, plurimum facit ad explicationem Sacramentorum, ad refutandos in coena Domini errores: sic et eruditiore expositione pronominis τοῦτο Lutherus Carolostadium refutavit: et nos hoc tempore voce κοινωνίας adversarios urgemus, quam significare


4325. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1149 | Paragraph | SubSect | Section]

laborantem, erigetque eum Dominus. Vulgata habet in vetustissimis exemplaribus, et etiam in quadam publica precatione inde facta, Allevabit: id forte negligentia librariorum est corruptum, et factum Alleviabit. Deus bone, quam belle nugantur Papistae, inter quos etiam Sidonius, quomodo eorum Sacramentum iniunctionis alleviet aegroto molestias abigendo spectra. At in Graeco perspicuus est sensus, de miraculosa aut etiam precibus impetrata sanatione ἐνεργει. Quam saepe etiam, ubi versio non prorsus male vertit, aberrarunt Lectores,


4326. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1149 | Paragraph | SubSect | Section]

inane figmentum quod nunc dicimus, quod sicut ingentia damna ex ignoratione linguarum necessario percipiantur: ita etiam contra summa commoda ex earundem cognitione etiam in Theologia haberi queant. Quod prolixius ac plenius ex Annotationibus Vallae, Erasmi, et aliorum recentium expositorum in sacras Literas cognosci potest. Sed volet forte hîc aliquis etiam contrariam experientiam opponere ac dicere: Cur igitur Hebraei, qui totum vitae spacium huic linguae impendunt, adeo graviter ac foede in sacris Literis errant? Respondeo: Non omnia in sola linguae huius cognitione sita


4327. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1149 | Paragraph | SubSect | Section]

ac plenius ex Annotationibus Vallae, Erasmi, et aliorum recentium expositorum in sacras Literas cognosci potest. Sed volet forte hîc aliquis etiam contrariam experientiam opponere ac dicere: Cur igitur Hebraei, qui totum vitae spacium huic linguae impendunt, adeo graviter ac foede in sacris Literis errant? Respondeo: Non omnia in sola linguae huius cognitione sita sunt. Verissimum enim illud est Hoseae, quod viae Domini sint planae, et iusti inoffense ambulabunt per eas: impii autem corruent in eis. Spiritu Domini,


4328. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1150 | Paragraph | SubSect | Section]

autem corruent in eis. Spiritu Domini, veluti authore et architecto omnis boni, ante omnia opus est, qui primum nos vere cupidos facit veritatis, et hostes errorum, omnisque sophistices, praesertim autem in sacris Literis ac rebus divinis. Unde etiam simul fimus assidui et intenti in sacrarum Literarum studio ac scrutatione, ubi linguae utilitas cumprimis elucescit. Secundo, largitur fidem aut aliquam summariam agnitionem Christi, nec ipsam quidem sine verbo Dei, quae postea nobis est


4329. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1150 | Paragraph | SubSect | Section]

veluti authore et architecto omnis boni, ante omnia opus est, qui primum nos vere cupidos facit veritatis, et hostes errorum, omnisque sophistices, praesertim autem in sacris Literis ac rebus divinis. Unde etiam simul fimus assidui et intenti in sacrarum Literarum studio ac scrutatione, ubi linguae utilitas cumprimis elucescit. Secundo, largitur fidem aut aliquam summariam agnitionem Christi, nec ipsam quidem sine verbo Dei, quae postea nobis est veluti clavis Scripturae. Tertio, accendit fulgentius quoddam lumen in


4330. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1150 | Paragraph | SubSect | Section]

Viennense abhinc ferme 400 annis, referente quinto sexti decretalium titulo de Magistris, praecepit omnibus scholis, collegiis et monasteriis, ut peritos linguarum doctores conducant. Sic enim ait: Ut igitur peritia linguarum huiusmodi possit habiliter per instructionis efficaciam obtineri, hoc sacro approbante Concilio, scholas in subscriptarum linguarum generibus, ubicunque Romanam curiam residere contigerit, nec non in Parisiens. et Oxon. Bon. et Salaman. studiis providemus erigendas: statuentes, ut in quolibet locorum ipsorum, teneantur viri Catholici, sufficientem habentes Hebraicae,


4331. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1150 | Paragraph | SubSect | Section]

codicum Graecorum et Hebraeorum, quae adhuc hodie in vetustioribus bibliothecis Saxoniae, Vuestphaliae et Hassiae, a praedictis Caesaribus constitutis, quorum ipsemet aliqua vidi, aliqua etiam habeo, liquido testantur, Verum hic forte aliquis ocii cessationisque cupidior obiiciet, sacras Literas a plurimis ac doctissimis ita fideliter in notiores ac vulgariores linguas esse conversas, ut nec sit necesse nos peregriniores illas linguas huius rei gratia discere: nec, si omni studio discamus, sperare queamus, nos illis maiorem aliquam cognitionem consequi, eoque aliquid plus


4332. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1151 | Paragraph | SubSect | Section]

potest, ut ille quidem bene et acceperit et reddiderit sensum, nec tamen tu bene eius sermonem percipias, ut consultus Hebraeus aut Graecus textus te iam deviantem denuo in veram viam sententiamve facile retrahat. Cuius rei exemplum sit vobis, quod Erasmus Actorum decimotertio vertit, Sacrificantibus, et 2 Cor. 7, Satisfactionem: quae mox Papistae trahere sunt conati ad suam Missam et satisfactionem, cum Graecae voces λειτουργούντων et ἀπολογίαν, nihil eiusmodi velint. Sic Sidonius


4333. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1151 | Paragraph | SubSect | Section]

magna est brevitas aut Laconismus huius linguae, sed etiam singulae voces aliquando plenos sensus continent, quin et quasi ad plures quasdam sententias respicere videntur. Quomodo ergo tantam brevitatem simul ac emphasin alieno sermone exprimeres? Huc accedit, quod non est in vertendo sacro codice tanta libertas, quanta alioqui ab interpretibus adhiberi solet, de qua inquit Horatius: Non verbum verbo curabis reddere fidus Interpres. Cicero non voces reddendas, sed sensus expendendos esse. Hic enim versores multo religiosius, quam in aliis scriptis versari coguntur,


4334. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1151 | Paragraph | SubSect | Section]

scriptis versari coguntur, ita ut etiam singulas voces exprimant, nec vel praetermittant aliquas tanquam superfluas, vel etiam liberiori copiosiorique sermone sensa suo arbitrio efferant. Hinc igitur et exaliis crrcumstantiis innumeris aut proprietatibus huius vel sermonis, vel adeo sacrosancti libri accidit cumulaturque interpretibus ista vertendi difficultas et obscuritas, ut plene satisfacere traditis rebus et ipsis scriptis nequeant: sed semper non pauca supersint, quae in ipsis fontibus volentes nolentes relinquere coguntur, quaeque illic sint diligentius cognoscenda ac


4335. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1152 | Paragraph | SubSect | Section]

Nulla esse potest tanta diligentia, ut vel vinum vel aliquem alium nobiliorem liquorem sine omni prorsus detrimento ex uno vase in aliud transfundere queas. Quid non est verisimile hîc accidere in tanta varietate vocum ac sensuum, et in tam praestanti aut etiam sacrosancta doctrina viventis Dei, ubi (ut supra audivimus) etiam singuli apices ac iota magna religione observandi ac perscrutandi sunt? Verissimum sane est, nullam sacrorum codicum versionem prorsus vel iam factam esse, vel deinceps fieri posse, etiam si ab aliquo angelo tentaretur,


4336. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1152 | Paragraph | SubSect | Section]

queas. Quid non est verisimile hîc accidere in tanta varietate vocum ac sensuum, et in tam praestanti aut etiam sacrosancta doctrina viventis Dei, ubi (ut supra audivimus) etiam singuli apices ac iota magna religione observandi ac perscrutandi sunt? Verissimum sane est, nullam sacrorum codicum versionem prorsus vel iam factam esse, vel deinceps fieri posse, etiam si ab aliquo angelo tentaretur, in qua plane nullus sit lapsus. Ubi vero etiam lapsus gravior non est, tamen aut energia aut perspicuitas tanta non est, quantam opus esset adesse, et quanta in ipsis fontibus


4337. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1152 | Paragraph | SubSect | Section]

tantum intelligere, verum etiam perscutari conaretur. Verum nos non eam perfectionem sectamur, ut vel loqui, vel scribere hac lingua recte possimus: multo minus, ut omnia Rabinorum commenta potius, quam commentarios pervestigemus, ac penitus exhauriamus: sed ut mediocriter ea tantum quae in solis sacris Literis legimus, intelligere possimus: quem gradum etiam in aliis linguis adipisci, non usqueadeo difficile vulgo quoque habetur. Huc accedit, quod cognitio Latini, aut etiam Graeci sermonis, ac Grammatices multiplicia adiumenta et compendia nobis affert. Sunt enim plurima


4338. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1152 | Paragraph | SubSect | Section]

significare, ipsa res sensusque postulet, et fidei nostrae ἀνάλογον sit: sicque ad cognitionem huius sermonis tanto facilius pervenimus. Facilitas ingens et inde exoritur, quod non adeo late haec lingua nunc pateat, utpote quae in uno solo sacrarum Literarum codice comprehensa contineatur. Cui coniunctum et illud est, quod cum hunc codicem notum familiaremque habeamus, mox, ubi de una aliqua voce, phrasi aut etiam sententia dubitatio exoritur, similia exempla nobis incidunt, quae cum illo iam nobis dubio loco collata, facile illum


4339. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1152 | Paragraph | SubSect | Section]

sunt, modo adsit sanus gustus, id est rectum iudicium, non prius perceptum praeiudicium, et sana omnique profanitate carens mens. Nam rectissime, teste Aristotele, vetustissimo versu dictum est: Id cuique suavissimum esse, quod ille cupit. Et sunt multi aut carnali quadam nausea, male erga sacras Literas, atque adeo authorem earum Deum ipsum affecti, aut stulta quadam opinione fascinati, quasi nihil omnino eruditum vel elegans sit, quod non sit vel ab oratoribus vel a poetis, vel denique a philosophis Graecis aut Latinis profectum. Plerunque enim mundo ac carni, ea quae de mundo


4340. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1153 | Paragraph | SubSect | Section]

quae forte aliquando prodibunt: ut liquido monstretur, hanc linguam matrem esse omnium, eoque etiam religionem ea conscriptam esse omnium vetustissimam. Omitto hîc, quod haec eadem lingua vetera nomina, quae in fabulis poetarum leguntur, exponens ostendit, plerasque ex depravatis sacrarum Literarum historiis esse deductas. Ut Ianus a Noah, quia יבוה aut potius יביה Ianiach significat, dabit refrigerium: sicut parentes de Noah sperant, ac dicunt, quod illis praestabit quietem et liberationem a


4341. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1153 | Paragraph | SubSect | Section]

famem imminentem: qui etiam postea solum divisit, et sementem quoque Aegyptiis suppeditavit. Roma quoque est Ramma ex celsa, quia in collibus fuit sita. Nero, teste Suetonio, strenuum, fortem, terribilem significat: quia non fuit excitatus bellator ut Romulus: vel quia crebro habuit in ore illud sacrum verbum, Neum dixit D. quem suorum institutorum semper autorem citavit. Unde forte etiam est Latinum Numen. Sed omittamus hasce minutiores illecebras aut dulcoramenta huius linguae, quae tamen simul vetustatem linguae, gentis ac religionis Hebraeae demonstrant: ac illud tantum


4342. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1153 | Paragraph | SubSect | Section]

imbecillos. Certum igitur est, oportere sincerum doctorem non solum res veras proponere, sed etiam sanam verborum formam habere: quin et in tradendis gravioribus et obscurioribus rebus, ipsius potissimum Spiritus sancti verbis ac formulis uti. Quare necesse est, summa diligentia ipsum nativum sacrarum Literarum sermonem excutere, ac inde summa diligentia, acrique iudicio utiles formas sermonis et rerum summarum ac difficillimarum naturam apposite exprimentes deligere, vel certe illis quam maxime vicinas nostri sermonis usurpare. Ipsemet Dominus et servator apposito


4343. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1154 | Paragraph | SubSect | Section]

ullis temporibus in Ecclesia Dei refulsit. Accessit huic ingenti muneri etiam corporalis libertas ab illo iugo longe durissimo: accesserunt omnes bonae ac liberales literae et artes: inter quas et praecipuarum linguarum noticia ac instauratio est, frustra contra frementibus Sophistis, Monachis, Sacrificis et Antichristo ipso cum omnibus suis satellitibus. Verum nunc, proh dolor, contra adeo detestanda ingratitudo ac veluti nausea aut fastidium tantorum bonorum, passim in hominibus exoritur, ut et caelestem veritatem scientes ac volentes, aut negligamus, aut facile corrumpi


4344. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1154 | Paragraph | SubSect | Section]

negare poterit, nos hac tristissima mercede pro talibus nostris factis et nefariis ausis longe dignissimos, esse qui ista plusquam divina bona, largissima caelestis patris manu in nos effusa, tam proterue impuro ore conspuamus, et adeo furenter pedibus conculcemus? Haec iam de huius sacrosanctae linguae laudibus ac utilitatibus (quas nunc elapsa hora repetere odiosum esset) coram studiosa ac sincerae pietatis cupida iuventute commemorare volui, ut eam excitarem ad hoc pientissimum, maximeque Ecclesiae necessarium studium originalium linguarum, praesertim Hebraeae, et


4345. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1154 | Paragraph | SubSect | Section]

Ecclesiaeque incolumitatem. Ad quam felicitatem nos ille lautissimus et longe benignissimus convivator, qui ipsemet est verus caelestis panis, et verus vitae potus, clementer ob misericordiam et veritatem suam perducat: Amen. ADHORTATIO AD STUDIUM SACRArum Literarum. Non tam more, illo quidem honesto ac utili, scholarum, ut quisque initio novi authoris declamationem habeat, nunc ad dicendum adducor, quam extrema prorsus necessitate rei ipsius temporum ac hominum. Cum enim sacrarum Literarum textum exponere instituerim, easque nos


4346. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1154 | Paragraph | SubSect | Section]

ADHORTATIO AD STUDIUM SACRArum Literarum. Non tam more, illo quidem honesto ac utili, scholarum, ut quisque initio novi authoris declamationem habeat, nunc ad dicendum adducor, quam extrema prorsus necessitate rei ipsius temporum ac hominum. Cum enim sacrarum Literarum textum exponere instituerim, easque nos filius Dei summa diligentia scrutari iusserit, et in tanta re plerique nimium frigeant ac stertant: quid obsecro magis a me fieri convenit et necessarium est, quam ad earum sedulam lectionem studiosam iuventutem excitare ac inflammare?


4347. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1154 | Paragraph | SubSect | Section]

gratia: sed ut mihi sit in omnem posteritatem, atque adeo et in ipso extremo filii Dei iudicio, testis, quod in hac quoque parte, corruptelis ruinaeque religionis pro tenuitate virium, donorumque meorum obviam iverim. Non enim minimam, si non longe maximam calamitatem, vera pietas, ex ista ipsa Sacrorum voluminum neglectione accipiet. Quare cum ego non tantum nulla ambitione aliove pravo affectu, hasce dicendi partes mihi nunc desumpserim, sed ipsissima necessitate ad eas pertractus sim: spero tum eruditissimos collegas ac magistros, tum et studiosam iuventutem eandem


4348. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1154 | Paragraph | SubSect | Section]

in audiendo aequanimitatem, candorem, et denique etiam favorem mihi quoque praestituram, quam aliis eruditioribus praeceptoribus suis praestare solet. Quod ut faciat, amanter oro et obsecro. Multae ergo sunt ac gravissimae causae, cur omnes homines, praesertim autem studiosa iuventus, sacras Literas crebro, ac pene sine intermissione, idque summa diligentia, legere debeat. Quarum omnium maxima merito est, et haberi debet, quod ipse vivus ac omnipotens Deus severissime praecepit, ut sacras Literas exactissime cognoscamus. Tanto enim rerum Domino, totiusque naturae creatori merito


4349. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1154 | Paragraph | SubSect | Section]

Multae ergo sunt ac gravissimae causae, cur omnes homines, praesertim autem studiosa iuventus, sacras Literas crebro, ac pene sine intermissione, idque summa diligentia, legere debeat. Quarum omnium maxima merito est, et haberi debet, quod ipse vivus ac omnipotens Deus severissime praecepit, ut sacras Literas exactissime cognoscamus. Tanto enim rerum Domino, totiusque naturae creatori merito omnis creatura cernua, genusque flexo, parêre debet. Innumera vero huius mandati testimonia proferri possent: nos tamen pauca tantum aliquot recensebimus. Nam quid aliud voluit Deus


4350. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1155 | Paragraph | SubSect | Section]

audiant et custodiant verbum Dei: cumque se cum talibus una et patrem familiarem et salutarem mansionem facturum benignissime pollicetur. Potissimum autem illis hoc tantum bonum pollicetur, qui eum coram non viderunt, sed solum audientes eius doctrinam credent. Ad quos nimirum potissimum scripto sacrarum Literarum caelestis doctrina sincere erat perferenda. Ipse quoque Dominus Iesus clare omnes ablegat ad Mosen et Prophetas, et iubet eos, tanquam in quibus solis vera salutis via contineatur, summa diligentia pervestigari. Eodem facit, referendumque est, quod Deus


4351. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1155 | Paragraph | SubSect | Section]

admonitionem, quae correctioni morum ac vitae convenit. In Epist. autem ad Romanos adiicit consolationem, efficientem patientiam ac spem: quae tum in vera doctrina, tum et in morum formatione continetur. Possent plurima et utilissima de hisce quatuor sacrae Scripturae utilitatibus etiam a non copioso aut indiserto homine (cuiusmodi me esse facile agnosco et confiteor) commemorari: verum non fert temporis brevitas, loci auditorumque ratio, et rerum aliarum copia, ut diutius in hisce immorer. Illud tantum observetur, quod ibi Spiritus sanctus


4352. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1155 | Paragraph | SubSect | Section]

aptumque reddere. Quae in unum compendium et quasi fascem summarie redacta, laus aut utilitas Scripturae tanta est, quantam omnino humana aut etiam angelica mens concipere, sibique exoptare possit. Est ea sane dignissima, quae a nobis summo studio observetur, quo non tantum ad amorem sacrarum Literarum, earumque ardentissimum studium inflammemur: sed etiam refutemus et detestemur Pontificiorum. Schuveckfeldistarum, aliorumque fanaticorum, atque adeo etiam nostrorum Philosophotheologorum impias et perniciosas opiniones: quorum alii sacras Literas esse mancas ac obscuras, alii


4353. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1155 | Paragraph | SubSect | Section]

studio observetur, quo non tantum ad amorem sacrarum Literarum, earumque ardentissimum studium inflammemur: sed etiam refutemus et detestemur Pontificiorum. Schuveckfeldistarum, aliorumque fanaticorum, atque adeo etiam nostrorum Philosophotheologorum impias et perniciosas opiniones: quorum alii sacras Literas esse mancas ac obscuras, alii mortuam ac inefficacem literam, alii Philosophia illustrandam ac supplendam censent, negantque ex solis sacris Literis doctrinam de originali corruptione et libero arbitrio, aliisque Christianis capitibus vere solideque constitui posse. Atque


4354. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1155 | Paragraph | SubSect | Section]

Schuveckfeldistarum, aliorumque fanaticorum, atque adeo etiam nostrorum Philosophotheologorum impias et perniciosas opiniones: quorum alii sacras Literas esse mancas ac obscuras, alii mortuam ac inefficacem literam, alii Philosophia illustrandam ac supplendam censent, negantque ex solis sacris Literis doctrinam de originali corruptione et libero arbitrio, aliisque Christianis capitibus vere solideque constitui posse. Atque haec quidem nunc brevissime, strictim de utilitate amplissimisque sacrarum Literarum fructibus dicta sint. De honesto nihil attinet


4355. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1155 | Paragraph | SubSect | Section]

literam, alii Philosophia illustrandam ac supplendam censent, negantque ex solis sacris Literis doctrinam de originali corruptione et libero arbitrio, aliisque Christianis capitibus vere solideque constitui posse. Atque haec quidem nunc brevissime, strictim de utilitate amplissimisque sacrarum Literarum fructibus dicta sint. De honesto nihil attinet dicere. Haec enim summa laudatissimaque honestas vere intelligentibus hominibus esse censetur, verum ac viventem Deum audire, eius doctrinam cognoscere, ac voluntatem summo ardore studioque consequi. Nec est quod perperam


4356. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1155 | Paragraph | SubSect | Section]

hominibus esse censetur, verum ac viventem Deum audire, eius doctrinam cognoscere, ac voluntatem summo ardore studioque consequi. Nec est quod perperam iudicantium Epicureis cogitationibus iuventus moveatur, qui quodvis genus studiorum magis admirantur, praeclariusque esse autumant, quam sacram Theologiam. Ea enim tanto est nobilior prae caeteris omnibus artibus, quanto nobilior est creator, de quo ea sola disserit, quam creatura, de quibus aliae scientiae: et quanto res illustrior


4357. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1156 | Paragraph | SubSect | Section]

Verum hîc iactis veritatis fundamentis, etiam aliorum quorundam ineptae falsaeque obiectiones, aut saltem opiniones refutandae sunt. Nam primum quidam pseudophilosophi somniant, se veram Dei veri cognitionem ex consideratione creaturarum ingenii sui acumine percipere posse. Quos, praeter sacras Literas, ipsa perpetua omnium seculorum experientia refutat. Cum enim tot fuerint extra Ecclesiam barbari, Graeci ac Latini philosophi, et alioqui homines ingenio, solertia, diligentia ac eruditione praestantes: omnes tamen fuerunt idololatrae, omnes a caelesti veritate aberraverunt: non


4358. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1156 | Paragraph | SubSect | Section]

nunc sufficiat, quando quidem de erroribus Philosophiae in rebus divinis, et quod solum verbum Dei veram eius cognitionem doceat, in oratione initio prioris Epist. ad Corinthios habitae, quae iam sub titulo De metis scientiarum edita est, abunde actum dictumque est. Nam recitare testimonia sacrarum Literarum, quae probant summam caecitatem hominis in rebus Sacris, non opinor nunc esse necesse, cum id alibi plene prolixeque contra nostri temporis luem pestemque Synergistarum saepius factum sit. Tantum ergo unum testimonium, non quidem ipsius Dei, quae isti non adeo magnifaciunt,


4359. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1156 | Paragraph | SubSect | Section]

divinis, et quod solum verbum Dei veram eius cognitionem doceat, in oratione initio prioris Epist. ad Corinthios habitae, quae iam sub titulo De metis scientiarum edita est, abunde actum dictumque est. Nam recitare testimonia sacrarum Literarum, quae probant summam caecitatem hominis in rebus Sacris, non opinor nunc esse necesse, cum id alibi plene prolixeque contra nostri temporis luem pestemque Synergistarum saepius factum sit. Tantum ergo unum testimonium, non quidem ipsius Dei, quae isti non adeo magnifaciunt, recitabo: sed eius hominis, cuius solum nutum sibi oraculum esse


4360. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1156 | Paragraph | SubSect | Section]

illud non parum, imo vero plurimum genuinae Theologiae, quod, proh dolor, etiam ii qui cupidi eius sunt, varia commendatione scriptorum, prolixisque commentationibus, aliisque Theologicis voluminibus adeo abducuntur a puro salutarique fonte Israel, ad limosas hominum lacunas, ut vix primis labris sacras Literas degustent, earumque sermo sit eis prorsus peregrinus ac ignotus. Alium enim capit patrum veneranda vetustas, cuius sententiolas in concionibus et scriptis posse memoriter recitare, magna illis solidae eruditionis laus esse videtur. Nam putant vulgus hominum cogitare, eos


4361. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1156 | Paragraph | SubSect | Section]

prorsus peregrinus ac ignotus. Alium enim capit patrum veneranda vetustas, cuius sententiolas in concionibus et scriptis posse memoriter recitare, magna illis solidae eruditionis laus esse videtur. Nam putant vulgus hominum cogitare, eos quibus patres sint tam familiares, dudum aetatem sacras Literas ad unguem usque edidicisse, eoque absolutae cuiusdam eruditionis Theologos esse. Alium alicuius recentioris ostentata facundia garrulitasque trahit, alius movetur scriptoris celebritate. Et sunt in aliis locis regionibusque alii celebres, quos studiosi et concionatores putant sibi


4362. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1157 | Paragraph | SubSect | Section]

dicere, ac Martialis, qui in quodam Epigrammate fatetur, se et odisse quendam extreme, et tamen odii sui rationem causamve reddere minime posse. Ex hoc vero perverso diversorum praeceptorum et ipsorum scriptorum amore, caeca prosopolepsia aut etiam prosopomania, non tantum neglectio sacrarum Literarum, sed et tetra, impia, perniciosaque schismata in Ecclesia Dei exoriuntur. Accidit in hoc genere profecto prorsus idem, quod apud Graecos inter Philosophos, postea apud Corinthios, et denique olim in Ecclesia, praesertim apud Pontificios usuvenerat: ubi dum alius vult


4363. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1157 | Paragraph | SubSect | Section]

postea apud Corinthios, et denique olim in Ecclesia, praesertim apud Pontificios usuvenerat: ubi dum alius vult esse Thomae, alius Scoti, alius Occam, alius Bonaventurae, alius angelici, alius subtilis, alius Seraphici, et denique alius aliorum scriptorum admirator ac sectator: non tantum sacras Literas neglexerunt, sed etiam in varias sectas distracti fuerunt, plurimumque turbarum ac scandalorum Ecclesiae et pusillis Christi dederunt, et denique a vera sanaque Theologia prorsus aberraverunt. Quod genus exitialis pestis, ne adhuc potentius in nostris Ecclesiis invalescat et


4364. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1157 | Paragraph | SubSect | Section]

inquit) magno studio omnibus votis affectant. Sic enim sentiunt, secumque suaviter ratio cinantur aut potius somniant, varios iam esse libros, ut Postillas, Institutiones, Enchiridia, Locos, Catechismos, Methodos, Compendia et similes, in quos si translatum, quicquid usquam boni in sacris Literis contineatur: idque tum ordine, tum sermone ita sibi apto, ut ibi summa facilitate omnia necessaria plena manu haurire, et in sinum suum infundere queant, quae in sacris Literis veluti frustulatim ingenti labore vix colligerent. Quare ambages sacrarum Literarum minus curandas esse


4365. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1157 | Paragraph | SubSect | Section]

Enchiridia, Locos, Catechismos, Methodos, Compendia et similes, in quos si translatum, quicquid usquam boni in sacris Literis contineatur: idque tum ordine, tum sermone ita sibi apto, ut ibi summa facilitate omnia necessaria plena manu haurire, et in sinum suum infundere queant, quae in sacris Literis veluti frustulatim ingenti labore vix colligerent. Quare ambages sacrarum Literarum minus curandas esse censent: sed tantum in solis illis suis compendiariis scriptis diu noctuque versantur, eaque institutione Theologiam audacter metiuntur. Quod ibi non reperiunt, aut etiam aliter ac


4366. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1157 | Paragraph | SubSect | Section]

si translatum, quicquid usquam boni in sacris Literis contineatur: idque tum ordine, tum sermone ita sibi apto, ut ibi summa facilitate omnia necessaria plena manu haurire, et in sinum suum infundere queant, quae in sacris Literis veluti frustulatim ingenti labore vix colligerent. Quare ambages sacrarum Literarum minus curandas esse censent: sed tantum in solis illis suis compendiariis scriptis diu noctuque versantur, eaque institutione Theologiam audacter metiuntur. Quod ibi non reperiunt, aut etiam aliter ac ibi est, reperiunt, id aut non necessarium, aut etiam noxium perniciosumque


4367. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1157 | Paragraph | SubSect | Section]

in solis illis suis compendiariis scriptis diu noctuque versantur, eaque institutione Theologiam audacter metiuntur. Quod ibi non reperiunt, aut etiam aliter ac ibi est, reperiunt, id aut non necessarium, aut etiam noxium perniciosumque esse autumant, contendunt et vociferantur, quantumvis id ex sacris Literis manifeste confirmatum demonstratumque esse clare viderint. Prorsus ergo ita nostra tempestate, praesertim a morte viri Dei Lutheri, incipiunt sese studiosi ad ista compendia convertere, et diligentem sacrarum Literarum lectionem negligere, ac olim regnantibus Sophistis


4368. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1157 | Paragraph | SubSect | Section]

esse autumant, contendunt et vociferantur, quantumvis id ex sacris Literis manifeste confirmatum demonstratumque esse clare viderint. Prorsus ergo ita nostra tempestate, praesertim a morte viri Dei Lutheri, incipiunt sese studiosi ad ista compendia convertere, et diligentem sacrarum Literarum lectionem negligere, ac olim regnantibus Sophistis aut Sententiariis, praecipue M. Sententiarum, et varias Commentariorum summas, Pantheologias, Specula et similia scripta lectitabant, eis inhaerebant, ac prorsus immorabantur, et quasi etiam immoriebantur. Non hoc eo


4369. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1157 | Paragraph | SubSect | Section]

tandem praevalente desolatrice Antichristi abominatione aut apro syluestri, (ut eum Psalmista vocat) adeo haec ratio institutionis fuit abolita, ut etiam ipsa significatio vocis Catecheseos aut Catechumeni ignoraretur. Nec solum synceri doctores talem docendi rationem secuti sunt, sed et ipsi sacri scriptores, ut D. Paulus in Epist. ad Rom. et ad Galatas fecit: quod postea clarius dicetur. Istam ergo laudem habent Methodicae scriptiones, quod tanquam chiragogiam aut manuductionem quandam praebent, veluti imbecillo puero manuductionem praestare solemus: et rudem mentem nonnihil formant,


4370. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1157 | Paragraph | SubSect | Section]

dicetur. Istam ergo laudem habent Methodicae scriptiones, quod tanquam chiragogiam aut manuductionem quandam praebent, veluti imbecillo puero manuductionem praestare solemus: et rudem mentem nonnihil formant, ac quasi caliginem quandam ab oculis eius extergunt, quo postea maiori cum fructu in sacris Literis versari, et omnia cognoscere perspicue, et fideliter meminisse queant. Dixi de utilitate Methodicorum libellorum in Theologia, quibus tantum tribui, ut neminem putem suspicaturum, haec me quasi aemulatione disservisse. Nunc autem vice versa consideremus ipsas Sacri


4371. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1157 | Paragraph | SubSect | Section]

fructu in sacris Literis versari, et omnia cognoscere perspicue, et fideliter meminisse queant. Dixi de utilitate Methodicorum libellorum in Theologia, quibus tantum tribui, ut neminem putem suspicaturum, haec me quasi aemulatione disservisse. Nunc autem vice versa consideremus ipsas Sacri codicis laudes utilitatesque quas ille prae omnibus aliis scriptis huius scientiae habet. 1 Primum, solae ipsae sunt a Deo ipso, idque immediate traditae. Nam etsi omnia in universum bona, nedum sana piorum Theologorum scripta sursum a patre luminum proficiscantur: tamen sacrae


4372. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1157 | Paragraph | SubSect | Section]

ipsas Sacri codicis laudes utilitatesque quas ille prae omnibus aliis scriptis huius scientiae habet. 1 Primum, solae ipsae sunt a Deo ipso, idque immediate traditae. Nam etsi omnia in universum bona, nedum sana piorum Theologorum scripta sursum a patre luminum proficiscantur: tamen sacrae Literae proprie ac (ut ita dicam) immediate a Deo ad genus humanum dictae ac scriptae sunt. quae profecto ingens commendatio est. In omnibus scientiis praestantiorum authorum scripta merito libentius


4373. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1158 | Paragraph | SubSect | Section]

dictae ac scriptae sunt. quae profecto ingens commendatio est. In omnibus scientiis praestantiorum authorum scripta merito libentius legimus. At quid hoc doctore seu authore praestantius, sapientius aut eruditius esse, excogitarîve omnino potest? 2 Deinde, certum indubitatumque est, sacras Literas omni prorsus errore ac impostura, omnique reprehensibili sententia carere: cum alioqui alia omnia scripta quorum cunque demum hominum, Rabinorum magistrorum vel praeceptorum aut crassis erroribus, aut saltem incommode dictis nullo modo careant: sed pleraque sunt illis


4374. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1158 | Paragraph | SubSect | Section]

Deoque placens. Nam et conscientia aliquid certi et indubitati habere vult: et quicquid non est ex fide, id iam peccatum, res Deo displicens, et homini extremam aeternamque perniciem afferens est. At hanc certitudinem et πληροϕορίαν fidei ex solis sacris Literis habere possumus, non ex ullo. alio libro aut scripto, ut ex quibus omnia alia sua testimonia fidemque ac certitudinem petere cognatur. Ne vero quis minus meis verbis fidem habeat, omissis Patribus, qui in pluribus locis ac sententiis non tantum a nostris Doctoribus, sed


4375. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1158 | Paragraph | SubSect | Section]

ad inhaerentem ac infusam trahitur aut pervertitur, idque multo crassius et perniciosius, quam in ipso Interim. 4 Quarto, praeclare dicit vir Dei Lutherus piae memoriae, ex omnibus Conciliis et Patribus non posse Christianam religionem plene haberi constituive: at ex solis sacris Literis posse integre extrui. Abundêid praesens religionis et Ecclesiae instauratio declarat, ubi innumerae controversiae, quin et verae gravesque sententiae aut dogmata sint exposita, quae ex omnibus Conciliis, canonibus aut decretis et patribus explicari aut confirmari nullo modo queant.


4376. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1158 | Paragraph | SubSect | Section]

posse integre extrui. Abundêid praesens religionis et Ecclesiae instauratio declarat, ubi innumerae controversiae, quin et verae gravesque sententiae aut dogmata sint exposita, quae ex omnibus Conciliis, canonibus aut decretis et patribus explicari aut confirmari nullo modo queant. At ex solis sacris Literis plena eorum expositio, solidaque confirmatio haberi potest, et hactenus Dei beneficio luculenter in nostris Ecclesiis exhibita propositaque est. Sint nobis exempli loco haec capita, nempe vera ac genuina natura fidei, iustitiae et iustificationis, et sacerdotii ac regni Christi.


4377. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1158 | Paragraph | SubSect | Section]

Laudatur illud celebre dictum poetae, Nam licet allata gratus sit sapor in unda, Dulcius ex ipso fonte bibantur aquae. Cum igitur omnes verae bonaeque res ac sententiae, omnisque eorum certitudo, quaecunque continentur in aliis Theologicis scriptis, quorumcunque demum scriptorum, ex sacris Literis necessario desumptae sint: quis sanae mentis homo non malit ex ipsis primariis, puris salutaribusque fontibus viventis Dei haurire, quam ex limosis lacunis miserorum mortalium? Ergo hoc quoque nomine sacrae Literae omnibus aliis scriptis ac scriptoribus praeponendae, magisque


4378. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1158 | Paragraph | SubSect | Section]

continentur in aliis Theologicis scriptis, quorumcunque demum scriptorum, ex sacris Literis necessario desumptae sint: quis sanae mentis homo non malit ex ipsis primariis, puris salutaribusque fontibus viventis Dei haurire, quam ex limosis lacunis miserorum mortalium? Ergo hoc quoque nomine sacrae Literae omnibus aliis scriptis ac scriptoribus praeponendae, magisque colendae sunt. 6 Sexto: Alia scripta sunt aliis magis optimis rebus referta, et alia aliis magis ociosa verborum et sententiarum copia distenta. Multos reperias etiam ex ipsis S. Patribus, quorum cum plures


4379. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1158 | Paragraph | SubSect | Section]

sententiam inde concipere animo possis. Plurima quidem ibi folia ac flores, paucissimos autem salutares fructus reperias: cuiusmodi infrugiferas segetes praepingues agri humidis tempestatibus proferre solent, ut multum quidem insit straminis, minimum autem puri tritici. At solae sacrae Literae plures habentres, ac veras salutaresque sententias, quam verba. Quam primûm ergo tantum aperis, et intueris eas, mox reperis aliquam eximiam praeceptionem, quae te vel in veritate instruat, vel errores refutet, vel mores tuos formet, vel denique consoletur: in qua certo ac


4380. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1158 | Paragraph | SubSect | Section]

eas, mox reperis aliquam eximiam praeceptionem, quae te vel in veritate instruat, vel errores refutet, vel mores tuos formet, vel denique consoletur: in qua certo ac constanter pieque acquiescere possis. Quod ergo in Chrysostomi aut Origenis totius diei lectione habere nequeas, id uno momento ex sacris certo utiliterque accipies. De quare Chrysost. sententiam sup. in ca. de Laconismo adscripsi. Longam et eruditam disputationem requireret, quod dixi, plures esse sententias aut res, quam verba in sacris Literis, ut vere sunt. Quod forte alicui minus recta ratione secum


4381. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1158 | Paragraph | SubSect | Section]

in Chrysostomi aut Origenis totius diei lectione habere nequeas, id uno momento ex sacris certo utiliterque accipies. De quare Chrysost. sententiam sup. in ca. de Laconismo adscripsi. Longam et eruditam disputationem requireret, quod dixi, plures esse sententias aut res, quam verba in sacris Literis, ut vere sunt. Quod forte alicui minus recta ratione secum expendenti, absurdum videri queat. Nam saepe brevissima linea plura dogmata aut sensus suppeditat. Atque adeo una vocula recte expensa, non raro tibi maximam optimarum rerum copiam depromit: quod in declamatione de Hebraea


4382. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1158 | Paragraph | SubSect | Section]

difficultatum omnibus temporibus propositum. Vere id dici profecto posset, omnia Patrum scripta non solum sterilia, sed etiam adeo ad suae aetatis homines, tempora ac negocia restricta et coarctata, ut non ita valde nobis conveniant, nec adeo ingentem usum inde percipere queamus. At sacrae Literae ita sunt omnibus hominibus, temporibus ac controversiis seu dubiis appositae, et plane divina quadam sapientia et providentia attemperatae, adeoque commode ad omnia dubia respondent, ac si iam divinitus nobis de praesentibus negociis ac difficultatibus dicerentur, aut proferrentur.


4383. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1158 | Paragraph | SubSect | Section]

respondent, ac si iam divinitus nobis de praesentibus negociis ac difficultatibus dicerentur, aut proferrentur. Quare non immerito dicit Paulus et Petrus, non tam propter veteres, quam propter nos eas esse scriptas: Rom. 15, 1 Petri 1. 8 Octavo: Illud quoque eximium est, quod solae sacrae Literae sibimet constent, unam certam sententiam de una re perpetuo affirment aut negent: est summa earum, nae nae, et non non: sicut ipsemet earum Dominus et author veros doctores et doctrinam esse gravissime praecipit. At scriptores etiam illi veteres adeo sibimet parum constant in multis


4384. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

quod tam bonam sententiam doctrinamve repereris, abire volebas, id illi mox non sine tuo dolore ac damno altera auferant: sicut in istis Locis comm. Originalis corruptionis descriptio capiti de Libero arbitrio contradicit, ac quasi ex diametro repugnat. Quae scriptorum incommoditas, contrariaque sacrarum Literarum utilitas, merito nos ab illis ad hasce tanto accuratius frequentiusque legen das allicere et pertra here deberent. 9 Nono: Omnia alia scripta quantum vis eruditorum et piorum virorum cum quadam solicitudine ac trepidatione, et (ut solet dici) cum iudicio legere


4385. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

cogimur, aut certe hac tantum ratione legere deberemus. Semper enim profecto ibi metuendum est, ne alicubi, ubi minime putabamus, error aliquis veluti anguis in herba latitet, qui nos securos, et nil tale timentes, subito invadat, et veluti venenato quodam morsu lethaliter sauciet inficiatque. At sacras Literas ubique tuto ac sine omni metu aut trepidatione (modo in timore ac invocatione Dei) legere possumus, scientes nullos esse ibi serpentes aut lupos, nulla aconita aut venena latêre, quae nos saucient, aut quoquo modo laedant. Haec animi tranquillitas, et haec omnis periculi absentia


4386. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

esse ibi serpentes aut lupos, nulla aconita aut venena latêre, quae nos saucient, aut quoquo modo laedant. Haec animi tranquillitas, et haec omnis periculi absentia merito in tantis rebus tantoque labore ac conatu plurimi profecto facienda esset. 10 Decimo Audivimus supra Literas sacras praedicari a Spiritu sancto etiam eo nomine, quod sint idoneae ad redarguendum. Sane illae hoc nomine quoque longissime omnes patres antecellunt, multoque sunt illis utiliores, idque propter plurimas causas: de quarum duabus supra dictum est, quod videlicet et omnis certitudo in eis sita


4387. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

obtinuerunt, ut earum testimonium nefas sit reiicere, aut quoquo modo cavillari. At scriptores omnes et licet reiicere, et necessariô saepe, ac in multis reiiciendi sunt, reiiciunturque tum a nobis, tum et ab adversariis. 11 Undecimo: Illa etiam longe gravissima causa est, cur potius sacras Literas diligenter legere, evolvere ac scrutari debeamus, quam hominum scripta: quia peripsas Deus magis est efficax. Verissime hîc dicit illud tritum, Duo cum idem dicant aut faciunt, non idem est. De solo verbo Dei aut sacris Literis dicitur, quod sint gladius acutissimus, et penetrans


4388. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

11 Undecimo: Illa etiam longe gravissima causa est, cur potius sacras Literas diligenter legere, evolvere ac scrutari debeamus, quam hominum scripta: quia peripsas Deus magis est efficax. Verissime hîc dicit illud tritum, Duo cum idem dicant aut faciunt, non idem est. De solo verbo Dei aut sacris Literis dicitur, quod sint gladius acutissimus, et penetrans usque ad ipsas medullas. De ipso Dei verbo est proprie illa amplissima Dei promissio in Esaia, quôd ad eum potissimum velit respicere, eique suum spiritum largiri, qui ad sermones eius contremiscit. Solus ille vult in sua domo


4389. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

placita proponis. Quid quantumque maximorum malorum talis doctrina ac hominum admiratio tempore Corinthiorum pepererit, abunde ex priori Epistola ad Corinthios cognovimus. qualis pestis hoc quoque tempore grassatur ultra omnem modum. Huic vero loco vicinum valde est, quod Christus de sacris Literis dixit, Spiritum S. suggesturum nobis omnia, quae ille docuerit: quodque ipsemet Dominus aperuerit Apostolis oculos intellectus, ut intelligerent omnia ea, quae in sacris Literis scripta sunt, non quae in Rabinis aut aliis scriptoribus. Idem nimirum et hoc tempore facit. Quare qui


4390. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

pestis hoc quoque tempore grassatur ultra omnem modum. Huic vero loco vicinum valde est, quod Christus de sacris Literis dixit, Spiritum S. suggesturum nobis omnia, quae ille docuerit: quodque ipsemet Dominus aperuerit Apostolis oculos intellectus, ut intelligerent omnia ea, quae in sacris Literis scripta sunt, non quae in Rabinis aut aliis scriptoribus. Idem nimirum et hoc tempore facit. Quare qui vere caelesti lumine vult illuminari, et a Sancto Dei spiritu in omnem veritatem deduci: ille sacras Literas scrutetur, in eisque summa cum voluptate die ac nocte meditetur. Ad


4391. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

Dominus aperuerit Apostolis oculos intellectus, ut intelligerent omnia ea, quae in sacris Literis scripta sunt, non quae in Rabinis aut aliis scriptoribus. Idem nimirum et hoc tempore facit. Quare qui vere caelesti lumine vult illuminari, et a Sancto Dei spiritu in omnem veritatem deduci: ille sacras Literas scrutetur, in eisque summa cum voluptate die ac nocte meditetur. Ad hasce enim, non ad hominum commenta sese verus Deus una cum suo S. Spiritu alligavit. Sed desinam longum et forte etiam odiosum catalogum rationum contexere de causis, cur potius frequentiusque sacrae


4392. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

ille sacras Literas scrutetur, in eisque summa cum voluptate die ac nocte meditetur. Ad hasce enim, non ad hominum commenta sese verus Deus una cum suo S. Spiritu alligavit. Sed desinam longum et forte etiam odiosum catalogum rationum contexere de causis, cur potius frequentiusque sacrae Literae, quam aliqua humana scripta legenda sint. Illud nunc tantum addamus, plerosque homines longissime in eo a veritate aberrare, quod putant sacras Literas haud difficulter ita exhauriri posse, ut quicquid in eis boni contineatur, id totum integre in aliud volumen tanquam in novum vas


4393. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

suo S. Spiritu alligavit. Sed desinam longum et forte etiam odiosum catalogum rationum contexere de causis, cur potius frequentiusque sacrae Literae, quam aliqua humana scripta legenda sint. Illud nunc tantum addamus, plerosque homines longissime in eo a veritate aberrare, quod putant sacras Literas haud difficulter ita exhauriri posse, ut quicquid in eis boni contineatur, id totum integre in aliud volumen tanquam in novum vas transferatur. Quare non dubitant ita plerorumque eruditorum methodicis scriptis omnia esse comprehensa, ut si modo illa diligenter lectitaverint, nihil


4394. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

posse, ut quicquid in eis boni contineatur, id totum integre in aliud volumen tanquam in novum vas transferatur. Quare non dubitant ita plerorumque eruditorum methodicis scriptis omnia esse comprehensa, ut si modo illa diligenter lectitaverint, nihil prorsus necesse habeant porro accuratius sacras Literas scrutari, aut examinare, ut in quibus nihil plane eximii reperturi sint, praeter ea quae ex suis illis compendiolis aut summulis veluti libro EX QUO cognoverint. Verum contra scire, ac certo statuere deberemus, sacras Literas inexhaustum quendam divinae sapientiae


4395. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

nihil prorsus necesse habeant porro accuratius sacras Literas scrutari, aut examinare, ut in quibus nihil plane eximii reperturi sint, praeter ea quae ex suis illis compendiolis aut summulis veluti libro EX QUO cognoverint. Verum contra scire, ac certo statuere deberemus, sacras Literas inexhaustum quendam divinae sapientiae mysteriorumque thesaurum continere. quod abunde ipsemet Dominus ostendit, affirmans: caelum et terram prius et potius corruiturum, quam unum apicem aut iota in sacris Literis non implendum. Qua sententia abunde indicat, in singulis earum


4396. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

EX QUO cognoverint. Verum contra scire, ac certo statuere deberemus, sacras Literas inexhaustum quendam divinae sapientiae mysteriorumque thesaurum continere. quod abunde ipsemet Dominus ostendit, affirmans: caelum et terram prius et potius corruiturum, quam unum apicem aut iota in sacris Literis non implendum. Qua sententia abunde indicat, in singulis earum sententiis, atque adeo verbis amplissimas opes contineri. Inculcaverunt idem veteres Iudaei, qui dictitarunt nullam esse literam in sacris Bibliis, ex quibus non maximi montes dependeant. Ne vero cui videar


4397. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

affirmans: caelum et terram prius et potius corruiturum, quam unum apicem aut iota in sacris Literis non implendum. Qua sententia abunde indicat, in singulis earum sententiis, atque adeo verbis amplissimas opes contineri. Inculcaverunt idem veteres Iudaei, qui dictitarunt nullam esse literam in sacris Bibliis, ex quibus non maximi montes dependeant. Ne vero cui videar tantum paradoxa quaedam affirmare, ostendam reipsa id ita sese habere. Editum est hisce annis a meis charissimis collegis σύνταγμα, aut corpus doctrinae Christianae,


4398. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

collegis σύνταγμα, aut corpus doctrinae Christianae, tum ex solo veteri Testamento, tum ex solis Evangelistis, tum etiam seorsim ex Epistolis. In quorum alterutro multo amplior et locupletior thesaurus maximarum quaestionum ac rerum ex tam parva sacrarum Literarum parte depromptus est, quam alii antea, qui exhausisse penitus sacras Literas videbantur, tum ex Bibliis, tum ex omnibus patribus ac scriptoribus deprompserant. Quod si id in summo brevitatis studio factum est, quid obsecro non fieret, si omni studio plenior quaedam


4399. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

doctrinae Christianae, tum ex solo veteri Testamento, tum ex solis Evangelistis, tum etiam seorsim ex Epistolis. In quorum alterutro multo amplior et locupletior thesaurus maximarum quaestionum ac rerum ex tam parva sacrarum Literarum parte depromptus est, quam alii antea, qui exhausisse penitus sacras Literas videbantur, tum ex Bibliis, tum ex omnibus patribus ac scriptoribus deprompserant. Quod si id in summo brevitatis studio factum est, quid obsecro non fieret, si omni studio plenior quaedam copia rerum et operis prolixitas, idque ex toto sacrarum Literarum volumine, summo


4400. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

alii antea, qui exhausisse penitus sacras Literas videbantur, tum ex Bibliis, tum ex omnibus patribus ac scriptoribus deprompserant. Quod si id in summo brevitatis studio factum est, quid obsecro non fieret, si omni studio plenior quaedam copia rerum et operis prolixitas, idque ex toto sacrarum Literarum volumine, summo affectatoque studio conquireretur? Ex parvae ergo sacrarum Literarum partis opulentia evoluta, quantum sit totius operis copiaecornu, aestimare cuique facilimum fuerit. Testatur hoc idem praedives κέρας


4401. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

omnibus patribus ac scriptoribus deprompserant. Quod si id in summo brevitatis studio factum est, quid obsecro non fieret, si omni studio plenior quaedam copia rerum et operis prolixitas, idque ex toto sacrarum Literarum volumine, summo affectatoque studio conquireretur? Ex parvae ergo sacrarum Literarum partis opulentia evoluta, quantum sit totius operis copiaecornu, aestimare cuique facilimum fuerit. Testatur hoc idem praedives κέρας ἀμαλθίας in sacris Literis haec praesens verae religionis instauratio, in qua


4402. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 | Paragraph | SubSect | Section]

volumine, summo affectatoque studio conquireretur? Ex parvae ergo sacrarum Literarum partis opulentia evoluta, quantum sit totius operis copiaecornu, aestimare cuique facilimum fuerit. Testatur hoc idem praedives κέρας ἀμαλθίας in sacris Literis haec praesens verae religionis instauratio, in qua innumera et longe praeclarissima divinae opulentiae κειμήλια sunt deprompta ex ea caelesti gaza, quae omnis antiquitas intacta, aut etiam non visa reliquerat. Demonstrant idem


4403. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1160 | Paragraph | SubSect | Section]

et veluti arca reserata magnam optimarum rerum copiam depromsit, aut certe plurimum lucis certitudinisque alicui controverso articulo aut quaestioni intulit. Quis autem vel inter mediocres tam infelix commentator nunc est, qui cum post alios etiam praestantissimos viros, aliquam sacrarum Literarum partem exponat, non aliquid eximium, et quasi novum a prioribus non observatum proferat? Non dico de novis fidei articulis, ne quis me calumnietur, sed de utilibus sententiis, et rerum utilium clarioribus ac uberioribus expositionibus. Longissime ergo falluntur, qui


4404. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1160 | Paragraph | SubSect | Section]

Literarum partem exponat, non aliquid eximium, et quasi novum a prioribus non observatum proferat? Non dico de novis fidei articulis, ne quis me calumnietur, sed de utilibus sententiis, et rerum utilium clarioribus ac uberioribus expositionibus. Longissime ergo falluntur, qui putant sacras Literas adeo inopem quandam rerum ac sententiarum librum esse, ut nulla prorsus difficultate exhauriri, et in aliud scriptum omnia transfundi queant: cum vere sit thesaurus inexhaustus, habens in singulis suis partibus immensam opulentiam, nunquam, donec hic mundus stat, plene exhauriendum


4405. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1160 | Paragraph | SubSect | Section]

dicam, praesertim cum id alii magna cum laude fecerint. Epistola profecto ad Romanos et Galatas aptissima praecipuarum rerum compendia sunt, de quarum laude alii saepe dixerunt. Cogitetur et illa methodus, aut ordo, quod plerunque optima serie, ac plane ea, qua res ipsae cohaerent, in Sacro volumine de eis disseritur. Exemplo nobis sit conversio, eiusque partes, contritio, fides, iustificatio, regeneratio, et nova obedientia. Ibi Scriptura clare primum concionatur, Legem peccata indicantem, et iram poenasque Dei patefacientem, atque contritionem excitantem. Secundo


4406. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1160 | Paragraph | SubSect | Section]

sancti donatione confundunt. Quo modo non solum parum apte docent, sed etiam prorsus impia docent, confundentes praecipua Christianae doctrinae capita, quae summa cura ὀρθοτομεῖν oportuit. Impie ergo prorsus sentiunt, qui somniant, sacras Literas confusum quoddam chaos esse, damnantes hac blasphema opinione Spiritum sanctum, tanquam is non optimus, sed potius pessimus docendi magister sit: et non tam in omnem veritatem, quam in omnem errorem miseros mortales inducat. Haec iam volui dicere de longe gravissimis


4407. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1160 | Paragraph | SubSect | Section]

confusum quoddam chaos esse, damnantes hac blasphema opinione Spiritum sanctum, tanquam is non optimus, sed potius pessimus docendi magister sit: et non tam in omnem veritatem, quam in omnem errorem miseros mortales inducat. Haec iam volui dicere de longe gravissimis causis, cur sacrae Literae potissimum prae omnibus aliis libris sint summa diligentia perscrutandae ac pervestigandae. Quibus si libet et illam addite, quod divinae literae diligenter accurateque lectitatae, etiamsi non omnia statim a te intelligantur: tamen postea in omni difficultate aut occurrente


4408. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1160 | Paragraph | SubSect | Section]

illi succurrant, quae alio qui longo tempore non cogitaveras, et quasi prorsus oblitus fueras, quibus se suaviter spiritus Domini consolatur, confirmat, fovet ac corroborat. Si cum adversario veritatis, atque adeo et ipso satana confligendum est, quid ibi faciat non bene versatus in sacris Literis, nempe quam primum ei turbatur idea doctrinae, et Doctoris sui autoritas reiicitur, et insuper Scriptura etiam perperam contra citatur: mox inops omnis consilii et auxilii, nescit quo sese convertat. At bene in Sacro volumine versatus, eiusque sermoni assuefactus, tum


4409. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1160 | Paragraph | SubSect | Section]

confligendum est, quid ibi faciat non bene versatus in sacris Literis, nempe quam primum ei turbatur idea doctrinae, et Doctoris sui autoritas reiicitur, et insuper Scriptura etiam perperam contra citatur: mox inops omnis consilii et auxilii, nescit quo sese convertat. At bene in Sacro volumine versatus, eiusque sermoni assuefactus, tum pernovit fontes aut sedes controversiarum, tum plura loca, quibus veritas confirmari, errorque retundi possit, meminit: quibus recte inter sese collatis, facile adversarium ancipiti gladio spiritus lethaliter sauciat. Tum denique est gnarus


4410. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1160 | Paragraph | SubSect | Section]

aut sedes controversiarum, tum plura loca, quibus veritas confirmari, errorque retundi possit, meminit: quibus recte inter sese collatis, facile adversarium ancipiti gladio spiritus lethaliter sauciat. Tum denique est gnarus sermonis ac phraseos oraculorum Dei, sciensque probe scopum praesentis sacrarum Literarum scripti: tenens etiam praecedentia ac consequentia, eaque accurate cum praesenti sententia, de qua agitur, conferens, perfacile adversarium conficit ac iugulat. Summa, dici non potest quanto sit instructior magisque armatus in omnem necessitatem eventumque, is qui in


4411. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1160 | Paragraph | SubSect | Section]

Literarum scripti: tenens etiam praecedentia ac consequentia, eaque accurate cum praesenti sententia, de qua agitur, conferens, perfacile adversarium conficit ac iugulat. Summa, dici non potest quanto sit instructior magisque armatus in omnem necessitatem eventumque, is qui in ipsis Sacris codicibus diligentissime est versatus, quam qui tantum ex humanis rivulis suam Theologiam hausit. Vos ergo studiosi piique iuvenes, scrutamini Scripturas, custodite sermones viventis Dei, meditamini in lege Dei die ac nocte: ac sicut ille de Graecorum humanis aut etiam fabulosis


4412. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1160 | Paragraph | SubSect | Section]

rivulis suam Theologiam hausit. Vos ergo studiosi piique iuvenes, scrutamini Scripturas, custodite sermones viventis Dei, meditamini in lege Dei die ac nocte: ac sicut ille de Graecorum humanis aut etiam fabulosis scriptis inquit, nos de hoc multo meliore opere dicamus, vos exemplaria sacra nocturna versate manu, versate diurna: eaque vobis ita trita, nota ac familiaria efficite, ut semper vobis in promptu esse possit, quo cunque inde dicto indigueritis. Deploranda profecto ac etiam detestanda est nostrae naturae pravitas, quod plerunque nescio quomodo magis


4413. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1160 | Paragraph | SubSect | Section]

esse possit, quo cunque inde dicto indigueritis. Deploranda profecto ac etiam detestanda est nostrae naturae pravitas, quod plerunque nescio quomodo magis afficiamur capiamurque hominum scriptis, quam ipsius Spiritus sancti: imo etiam quod, proh dolor, nescio quo distorto iudicio a sacris Literis prorsus abhorreamus, easque si quando attingimus, quasi cum quadam nausea fastidioque legamus. At pii iuvenes istam nefariam veteris Adami malitiam cohibere ac reprimere debent, ne in eorum corpore regnet: siquidem plane eiicere eam ac extinguere non possunt.


4414. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1160 | Paragraph | SubSect | Section]

Adami malitiam cohibere ac reprimere debent, ne in eorum corpore regnet: siquidem plane eiicere eam ac extinguere non possunt. Illud ergo quod Quintilianus de eloquentia Ciceroneque dicit, eum debere scire se aliquid profecisse, cui Ciceronis lectio est valde iucunda: nos rectissime de sacris Literis veraque pietate pronunciabimus, eos nimirum multum profecisse, quibus sacrae Literae supra mel et favum dulciores gratioresque esse videntur. Celebre praeceptum studendi est, Non multa, sed multum esse legendum. Quod rectissime studioso Theologiae proponi potest, ut non


4415. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1160 | Paragraph | SubSect | Section]

eiicere eam ac extinguere non possunt. Illud ergo quod Quintilianus de eloquentia Ciceroneque dicit, eum debere scire se aliquid profecisse, cui Ciceronis lectio est valde iucunda: nos rectissime de sacris Literis veraque pietate pronunciabimus, eos nimirum multum profecisse, quibus sacrae Literae supra mel et favum dulciores gratioresque esse videntur. Celebre praeceptum studendi est, Non multa, sed multum esse legendum. Quod rectissime studioso Theologiae proponi potest, ut non multos authores, sed primum ac potissimum ipsum sacrosanctum thesaurum divinorum


4416. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1160 | Paragraph | SubSect | Section]

eos nimirum multum profecisse, quibus sacrae Literae supra mel et favum dulciores gratioresque esse videntur. Celebre praeceptum studendi est, Non multa, sed multum esse legendum. Quod rectissime studioso Theologiae proponi potest, ut non multos authores, sed primum ac potissimum ipsum sacrosanctum thesaurum divinorum oraculorum, et paucos alios multum seduloque legat, in eisque die ac nocte meditetur, ut inde et sanorum verborum ac doctrinae formam colligat, et spiritum


4417. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1161 | Paragraph | SubSect | Section]

quidem plurimis ad vitam praelucentia, eosque, ut Daniel dicit, iustificantia: in altera autem vita instar solis ac lunae in regno caelorum, teste Paulo, lucebitis ac praefulgebitis. Dominus Deus circumcîdat et aperiat corda nostra, ut Israelitarum et Lydae, detque nobis intellectum sacrarum Literarum, ut suis dilectissimis Apostolis: aperiat etiam os nostrum, et confirmet corda nostra, ut et vere intelligere, ac libere animoseque loqui maximo cum fructu de testimoniis Dei, coram regibus, principibus et populis possimus, et non confundi ad gloriam nominis sui, et miserae


4418. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1161 | Paragraph | SubSect | Section]

et populis possimus, et non confundi ad gloriam nominis sui, et miserae Ecclesiae suae exaedificationem, Amen. Rogatus a quibusdam amicis et φιλομαθέων, aut cupidis discendi iuvenibus, ut aliquid sibi in hoc meo exilio et ocio in Sacris praelegerem: non potui eis omnino id officii honeste recusare, ac nec volui quidem, quandoquidem etiam divino mandato de iuvando proximo, et amplificando regno Christi, ad idem astringor et compellor. Movit me ad eam rem quoque non parum tum vocationis divinae obligatio, quae


4419. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1161 | Paragraph | SubSect | Section]

caelitus datum, ut omnia mysteria clarius percipiant, quam reliquum vulgus. Nec dubito prophetiam et prophetas, quos Paulus 1 Corinth. 12 et 14 discernit a pastoribus et exhortatione, ac sermone sapientiae et scientiae: proprie indicare hanc scholasticam, eruditioremque expositionem sacrae Scripturae. Baptista quidem omnibus concionabatur, numerosissimumque vulgus ad eum confluebat: sed habebat idem etiam peculiares quosdam discipulos, perpetuo lateri suo adhaerentes, quos sedatiore, magisque assidua et perspicua quadam docendi ratione instituebat. Quare dubium


4420. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1161 | Paragraph | SubSect | Section]

esse, et semper inde ab initio in populo Dei fuisse, ut vera religio ac verbum Dei non tantum concionibus populariter, sed et lectionibus, seu scholastica illa, eruditioreque tractatione exponeretur ac doceretur. Dixi de aliquibus tantum Scripturae testimoniis, hoc genus docendi sacra confirmantibus ac comprobantibus, mox et de pluribus per occasionem dicturus. Moveat autem nos et veteris Ecclesiae exemplum, quae ubique in frequentioribus civitatibus non tantum concionatores, sed et lectores habuit, ut praesertim Alexandriae, Antiochiae et Hierosolymis: quarum Ecclesiarum


4421. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1162 | Paragraph | SubSect | Section]

sinceram Christi doctrinam, ubique constitutis lecturis, multum accurateque tractaremus. Nec tantum post Christum ista consuetudo scholastice Theologiam tractandi in Ecclesiam recepta fuit: sed et ante inde a Mose, vel potius a Deo ipso ordinatum mandatumque fuit, ut in loco sacri cultus etiam schola Levitarum haberetur: unde tum dubiorum ac controversiarum diiudicatio, tum etiam sinceri doctores ad alias synagogas ac civitates peterentur, Deut. 17. Hanc divinitus ordinatam docendi rationem etiam prophetae, cum viderent sacerdotes et Hierosolymitanam


4422. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1164 | Paragraph | SubSect | Section]

auditoribus, vix paucissimos retinere potuit: neque tamen ob paucitatem verba vitae suos discipulos docere destitit: saepe etiam in ignobilibus pagis, atque adeo et in solitudinibus rude ac ignobile vulgus maxima cum alacritate docuit. Utinam vel ea esset diligentia et fervor tractandi sacra, retinendique religionem in nobis, quae est in caecis istis reprobatisque Iudaeis, qui nulla paucitate nullisque afflictionibus, non omni propriae politiae ac gubernatorum carentia, a suo indefesso sacrarum Literarum et suorum Rabinorum studio, et discendi ardore abduci queunt. Vere piorum,


4423. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1164 | Paragraph | SubSect | Section]

maxima cum alacritate docuit. Utinam vel ea esset diligentia et fervor tractandi sacra, retinendique religionem in nobis, quae est in caecis istis reprobatisque Iudaeis, qui nulla paucitate nullisque afflictionibus, non omni propriae politiae ac gubernatorum carentia, a suo indefesso sacrarum Literarum et suorum Rabinorum studio, et discendi ardore abduci queunt. Vere piorum, teste Scriptura, profecto esset, meditari in lege Domini die ac nocte, audire, et omni studio custodire sermones Christi. Quod quoniam nos quotidie minus ac minus facimus, si Deus naturalibus bonae oleae


4424. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1165 | Paragraph | SubSect | Section]

volui: tum in illud Socraticum respiciens, qui dicebat, sibi iam suum pensum absolutum esse, ubi modo auditores ad discendi cupiditatem egregie inflammasset: tum etiam meum dolorem testari volens de interitu verae religionis et frigore ac negligentia mea aliorumque in discenda tractandaque sacra sinceraque Iesu Christi doctrina. Nam linguae, praesertim Hebraea, sine qua puritas caelestis doctrinae non diu consistere poterit, dudum negligi interireque inceperunt. Oremus autem cum Isaia hoc tristi tempore Dominum Iesum, unicum praeceptorem et summum sacerdotem nostrum, ut


4425. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1165 | Paragraph | Section]

NORMA SEU REGULA CAELESTIS VERITATIS, TRACTATUS VII. PRAEFATIO. Ultimo loco ac veluti concludendae meae huius secundae partis gratia non inutiliter forte fecero, si aliquid dixero pro sacrarum Literarum defensione, ac ostendero, quod ipsae solae sint unica veritatis norma, quarum scrutatione tum vera religio fidesque cognosci, tum impius error retundi possit: sicut verissime Christus noster unicus praeceptor affirmat, errantes inde ac ideo errare, quia Scripturas ignorent.


4426. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1166 | Paragraph | Section]

religio fidesque cognosci, tum impius error retundi possit: sicut verissime Christus noster unicus praeceptor affirmat, errantes inde ac ideo errare, quia Scripturas ignorent. Primum igitur ostendam, sacras Literas esse unicam illam lucernam nobis in obscuro loco praelucentem: deinde proponam aliquot regulas in disputatione Theologica et diiudicandis controversiis religionis adhibendas. Postremo etiam adscribam, quam multipliciter adversarii in suo illo Aegyptiarum tenebrarum regno sacras


4427. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1166 | Paragraph | Section]

ostendam, sacras Literas esse unicam illam lucernam nobis in obscuro loco praelucentem: deinde proponam aliquot regulas in disputatione Theologica et diiudicandis controversiis religionis adhibendas. Postremo etiam adscribam, quam multipliciter adversarii in suo illo Aegyptiarum tenebrarum regno sacras Literas et omnem sanam scientiam proculcaverint, et ex Ecclesia exploserint. Haec enim omnia suo quodammodo erunt veluti quaedam praxis totius praecedentis Operis. Omnes enim hae regulae eo directae sunt, ut ex sacris Literis veritas recte colendi Deum cognosci, errorque refutari possit,


4428. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1166 | Paragraph | Section]

quam multipliciter adversarii in suo illo Aegyptiarum tenebrarum regno sacras Literas et omnem sanam scientiam proculcaverint, et ex Ecclesia exploserint. Haec enim omnia suo quodammodo erunt veluti quaedam praxis totius praecedentis Operis. Omnes enim hae regulae eo directae sunt, ut ex sacris Literis veritas recte colendi Deum cognosci, errorque refutari possit, quod solae sacrae Literae sint certissima norma veritatis. In hoc libello id sedulo agemus, ut quantum fieri potest, quam brevissime probemus, solas sacras Literas esse vere verbum aut doctrinam Dei, ac vocem


4429. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1166 | Paragraph | Section]

et omnem sanam scientiam proculcaverint, et ex Ecclesia exploserint. Haec enim omnia suo quodammodo erunt veluti quaedam praxis totius praecedentis Operis. Omnes enim hae regulae eo directae sunt, ut ex sacris Literis veritas recte colendi Deum cognosci, errorque refutari possit, quod solae sacrae Literae sint certissima norma veritatis. In hoc libello id sedulo agemus, ut quantum fieri potest, quam brevissime probemus, solas sacras Literas esse vere verbum aut doctrinam Dei, ac vocem Christi, sive simul auribus sonum accipiendo, sive oculis legendo, sive denique sola


4430. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1166 | Paragraph | Section]

Operis. Omnes enim hae regulae eo directae sunt, ut ex sacris Literis veritas recte colendi Deum cognosci, errorque refutari possit, quod solae sacrae Literae sint certissima norma veritatis. In hoc libello id sedulo agemus, ut quantum fieri potest, quam brevissime probemus, solas sacras Literas esse vere verbum aut doctrinam Dei, ac vocem Christi, sive simul auribus sonum accipiendo, sive oculis legendo, sive denique sola animi cogitatione percipiantur: eoque illum demum coetum germane Christianum esse, ac dici posse et debere, qui eas corde perceptas, vera fide discit ac


4431. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1166 | Paragraph | Section]

de quo Cusanus scribit: quod veteres concilium celebrantes, soliti sint in medio, in propria quadam ac honestiore sede collocare Evangeliorum librum, quo illi nimirum evidenter testati sunt, Christum, secundum suam promissionem, in medio ipsorum sedere, eumque solum in suo Evangelio aut sacris Literis loquentem in omnibus actionibus ac iudiciis synodi, tanquam unicum praeceptorem, et unicam viam ac veritatem, audiendum esse. Non illi posuerunt in medio Scotos, Thomas, aut Romanos Pontifices, eorumve iura, qui (si credere fas est) errare non possunt. Non etiam ipsos Canones, aut


4432. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1166 | Paragraph | Section]

praeceptorem, et unicam viam ac veritatem, audiendum esse. Non illi posuerunt in medio Scotos, Thomas, aut Romanos Pontifices, eorumve iura, qui (si credere fas est) errare non possunt. Non etiam ipsos Canones, aut Concilia, vel Patres, aliosve mendaces homunciones: sed solum verbum Dei, aut sacras Literas. Hanc consuetudinem et veritatis cognoscendae viam, omnes hoc quoque tempore se qui deberent. Huc ad de et illud, quod tota antiquitas sacras Literas Biblicum canonem, et canonica scripta nominare solita est, indicans illum esse unicum inquirendae veritatis canonem aut


4433. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1166 | Paragraph | Section]

fas est) errare non possunt. Non etiam ipsos Canones, aut Concilia, vel Patres, aliosve mendaces homunciones: sed solum verbum Dei, aut sacras Literas. Hanc consuetudinem et veritatis cognoscendae viam, omnes hoc quoque tempore se qui deberent. Huc ad de et illud, quod tota antiquitas sacras Literas Biblicum canonem, et canonica scripta nominare solita est, indicans illum esse unicum inquirendae veritatis canonem aut normam: et, ut Scriptura loquitur, lucernam pedibus nostris, per obscurum iter gradientibus positam. 2 Secundo habemus pene innumera expressaque


4434. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1166 | Paragraph | Section]

sunt viae Domini, et rectae, ac iusti ambulabunt per eas, impii autem corruent in eis. Sic et Psalmus dicit, verbum Domini esse purum et lucidum, sicut argentum septies excoctum et purificatum. Quae autem, ô bone Deus, maior impietas, detestabiliorque blasphemia excogitari potest, quam dicere sacras Literas (ut isti impuro ore clamitant) esse ambiguas, obscuras, flexiloquas: et contra iactare, se suaque conciliabula esse supra Scripturam, et quae similia ministri Antichristi blaterant? Quasi vero Spiritus sanctus, eius autor, vel studio nos decipere, nobisque imponere voluerit: vel


4435. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1166 | Paragraph | Section]

potuit: sperandum est, hoc quoque tempore idem in conciliis et alio qui fieri posse. 7 Oportet normam iudicii ac veritatis in Ecclesia certis ac finitis, vel potius paucis quibusdam scriptis esse comprehensam, et certis sigillis confirmatam. Sic autem sola Scriptura est finita, et sacramentis et divinis miraculis Prophetarum, Christi et Apostolorum confirmata: non autem patres aut eorum commenta. 8 Urgent quidem isti contra nos miracula et martyria patrum. Sed illud contra verissime respondetur: Omnes sanctos Patres et Martyres miracula faciendo et patiendo non


4436. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1166 | Paragraph | Section]

isti contra nos miracula et martyria patrum. Sed illud contra verissime respondetur: Omnes sanctos Patres et Martyres miracula faciendo et patiendo non se suave dicta ac scripta ostentasse, sibive laudem aut testimonium, quod errare nequeant, praebuisse: sed soli Christo eiusque verbo: id est, sacris Literis. Nullus unquam patrum miracula faciendo aut patiendo dixit: Hoc miraculo aut hac mea passione testor, me nihil unquam falsi scripsisse aut dixisse: sed, Testor quod hic IESUS sit unicus servator


4437. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1167 | Paragraph | Section]

miracula faciendo aut patiendo dixit: Hoc miraculo aut hac mea passione testor, me nihil unquam falsi scripsisse aut dixisse: sed, Testor quod hic IESUS sit unicus servator mundi, et quod solus hic liber sacrarum Literarum veram et immotam Dei religionem, sine omni errore ac mendacio, contineat. Sic igitur sacrae Literae, non hominum commenta, sunt sacramentis, miraculis et martyrum sanguine obsignata ac confirmata. Non loquimur autem de miraculis postremorum temporum, quae (teste Paulo) sunt


4438. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1167 | Paragraph | Section]

passione testor, me nihil unquam falsi scripsisse aut dixisse: sed, Testor quod hic IESUS sit unicus servator mundi, et quod solus hic liber sacrarum Literarum veram et immotam Dei religionem, sine omni errore ac mendacio, contineat. Sic igitur sacrae Literae, non hominum commenta, sunt sacramentis, miraculis et martyrum sanguine obsignata ac confirmata. Non loquimur autem de miraculis postremorum temporum, quae (teste Paulo) sunt efficax illusio et impostura satanae et Antichristi: 2 Thessasalonicens. secundo. 9 Norma iudicii


4439. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1167 | Paragraph | Section]

passione testor, me nihil unquam falsi scripsisse aut dixisse: sed, Testor quod hic IESUS sit unicus servator mundi, et quod solus hic liber sacrarum Literarum veram et immotam Dei religionem, sine omni errore ac mendacio, contineat. Sic igitur sacrae Literae, non hominum commenta, sunt sacramentis, miraculis et martyrum sanguine obsignata ac confirmata. Non loquimur autem de miraculis postremorum temporum, quae (teste Paulo) sunt efficax illusio et impostura satanae et Antichristi: 2 Thessasalonicens. secundo. 9 Norma iudicii quiddam publicum et a summa autoritate


4440. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1167 | Paragraph | Section]

secundo. 9 Norma iudicii quiddam publicum et a summa autoritate confirmatum esse debet: sed talis est sola Scriptura. nam patrum scripta sunt singulorum hominum privatae cogitationes, et non a summo Rege regum et Domino dominantium comprobatae. 10 Deus hoc consilio proposuit sacras Literas Ecclesiae, ut essent norma iudicii, sicut supra in eius mandato exposuimus. At patres nequaquam hoc fine scripserunt (quod ex ipsorum dictis probabimus:) sed tantum, ut potissimum sui temporis hominibus et controversiis servirent. Videndum vero sedulo est, in quem usum unum quodque


4441. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1167 | Paragraph | Section]

hoc fine scripserunt (quod ex ipsorum dictis probabimus:) sed tantum, ut potissimum sui temporis hominibus et controversiis servirent. Videndum vero sedulo est, in quem usum unum quodque paratum ac ordinatum sit, ut sic etiam eo utamur. 11 Omnes patres professi sunt, se sua ex sacris Literis hausisse: et inde, ut ex fonte et unica regula veritatis, omnia sua probare sunt conati. Quae ergo est ista impudentia, invertere rerum naturam, et ex remensurata mensuram iudicare, et fonti rivum tanquam meliorem aquam continentem praeferre? 12 Papae plerique fuerunt aut


4442. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1167 | Paragraph | Section]

et inde, ut ex fonte et unica regula veritatis, omnia sua probare sunt conati. Quae ergo est ista impudentia, invertere rerum naturam, et ex remensurata mensuram iudicare, et fonti rivum tanquam meliorem aquam continentem praeferre? 12 Papae plerique fuerunt aut indoctissimi, et certe sacrarum Literarum rudes: aut vero quae sua sunt, non quae Christi et Ecclesiae, quaerentes, quod crassissimis exemplis nimium clare testatum fecerunt. Quid ergo illi boni Ecclesiam Dei docuissent? Cur igitur illorum nugamenta et pleonectica decreta pro immota veritate nunc haberentur?


4443. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1167 | Paragraph | Section]

nostris controversiis minus conveniunt. At Scriptura habet generales normas, et ita est mirabiliter divinitusque temperata, ut omnibus temporibus ac controversiis sit perinde accommodata. 14 Ipsimet patres, ac praesertim saniores et vetustiores, nos a suis et aliorum scriptis ad solas sacras Literas, praecipue ubi de iudicio ac certitudine gravissimorum negociorum agitur, ablegant. In cuius rei testimonium quaedam eorum dicta brevissime adiiciemus. Irenaeus adversus Valentini et similium scripta lib. 2, cap. 56, Scripturis divinis niti certa et


4444. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1167 | Paragraph | Section]

de Scripturis non habet authoritatem, eadem facilitate contemnitur, qua probatur. Idem 24. quae. 1. Can. Non adferamus. Non adferamus stateras dolosas, ubi appendamus quod volumus, pro arbitrio nostro, dicentes: Hoc grave est, hoc leve est. Sed adferamus divinam stateram de Scripturis sacris, tanquam de thesauris Dominicis. Cyprianus sermone de Baptismo Christi: Hoc natura, hoc ratio, hoc (Domine) verbi tui clamat authoritas, hoc ex ore tuo audivimus: hîc invenit consummationem omnis religio. Primum est hoc mandatum, et ultimum: hoc in libro Vitae scriptum,


4445. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1167 | Paragraph | Section]

ac controversiae diiudicentur? Hieronymi certe explicatio nimis brevis ac perfunctoria est. 16 Patres plerique omnes fuerunt destituti linguarum cognitione. Non fuerunt certe coniunctim omnium trium, quae maxime necessariae sunt, periti. Quomodo igitur potuerunt ipsum textum aut corpus sacrarum Literarum sine linguis perspicue exponere? Huc adde, quod partim assuefacti in scholis ad suas Rhetoricas, tumidas et improprias declamationes, expertesque propriissimi ac simplicissimi styli aut sermonis: partim etiam, quia conciones et copiosus vehemensque sermo sunt magis plebi


4446. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1168 | Paragraph | Section]

operam sumpsisse. Atque hoc vel inprimis fecit Origenes, cui tamen linguarum cognitio a veteribus tribuitur, ut parum recte in hac parte instrumento linguarum sit usus. Quid ergo inde explicationis solidae sacrarum Literarum peti potest, ubi passim literalis textus tanquam mortua et infrugifera litera proculcatur et contemnitur, et tantum mirabiles quaedam cognitiones aut ideae Platonicae quaeruntur, et nomine spiritualis sensus auditoribus venditantur? 18 Ingentem plane dissonantiam


4447. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1168 | Paragraph | Section]

nominantur. Certe si quid tale esset in Ecclesia a Christo relictum ac institutum, non tantum multae historiae de eo testarentur, sed etiam ipsi Apostoli ad tales Cabalas et Masoret nos ablegarent. Extarent etiam proculdubio integra volumina, sub talibus forte titulis: Expositio Scripturae sacrae a Paulo, Petro aut Ioanne divinitus accepta et Ecclesiae tradita, aut per manus Ecclesiae commendata. Nam profecto tantum thesaurum sanctissimi illi viri in primitiva Ecclesia non neglexissent, qui etiam sua aliorumque non semper maximi momenti scripta aut epistolia conservarunt. Verum


4448. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1168 | Paragraph | Section]

quôd Patres in certaminibus ipsam Scripturam, tacentes omnino Cabalam, urserunt. 20 Certissimum omnino, tum divinae providentiae ac voluntatis, tum etiam iudicii veteris Ecclesiae indicium est, quôd tam solicite veteres contra omnes insidiatores et pravos spiritus conservarunt sacras Literas incorruptas, et tam varias censuras evulgarunt, quibus vere genuina monumenta Spiritus sancti a corruptis ac suppositiciis separarunt. Talem nullam diligentiam reperimus adhibitam esse in conservatione monumentorum patrum. Eoque etiam proculdubio plurimae eis corruptelae acciderunt.


4449. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1168 | Paragraph | Section]

vel amplificata, vel etiam extenuata. Sedulo enim illam veterem Rhetorum regulam observarunt: Petas quod iniquum est, ut quod aequum est auferas. Multa etiam sunt apud eos contradictoria, multa denique falsa: quod ipsemet Augustinus de suis et aliorum patrum scriptis testatur. Quale nihil in sacris Literis reperies. Saepe patres sibi admodum male constant, et quae in una pagina altera manu large dederunt, ea paulo post insequenti prorsus auferunt. At contra in Scriptura, quae optime sibi constat, nihil tale reperias, ubi vere, Nae nae, et Non non est. 22 Si licebit in


4450. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1168 | Paragraph | Section]

adhuc quotidie nova reperiuntur et eduntur) erunt pervestiganda, eorumque sententiae (ut ita dicamus) distillandae, eliquandae, et tandem ad aliquam indubitatam summam in omnibus controversis dogmatibus reducendae? Quare si veritatem reperire et retinere volumus, consistamus in ista finita norma sacrarum Literarum aut verbi Dei: et non ea deserta, nos, Religionisque controversias in abyslum Patrum praecipitemus. 24 Iudaeorum profecto hac ratione conditio multo melior fuerit, eorumque religio certior erit quam Christianorum, si ista adversariorum norma valebit. Nam ipsi, praeter


4451. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1169 | Paragraph | Section]

et intereuntibus oraculis dissertarunt. 25 Etiam postea, cum habuit Ecclesia Patres et Conciliorum canones, tamen semper in novis synodis ac certaminibus ipsam potissimum Scripturam habere et urgere pro summo iudice voluit: ut inter alia etiam Augustinus indicat, qui ipsam quoque sacrosanctam Nicaenam synodum reiicere adversarios patitur, et solius Scripturae aut verbi Dei gladio secum concurrere flagitat. Sic enim inquit: Sed nunc nec ego Nicaenum, nec tu debes Ariminense, tanquam pium praeiudicaturus, proferre concilium. Nec ego huius authoritate, nec tu


4452. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1169 | Paragraph | Section]

eiusdem de laude ac utilitate Scripturae. Spiritus sanctus inquit per Paulum suum electum organon, non solum ad Timotheum, sed etiam ad omnem Christianum hominem, atque adeo totam Ecclesiam: At tu persiste in iis quae didicisti, et quae tibi concredita sunt, sciens a quo didiceris, et quod a puero sacras Literas noveris, quae te possunt eruditum reddere ad salutem quae est in CHRISTO IESU. Omnis enim Scriptura divinitus inspirata, est utilis ad doctrinam, ad redargutionem, ad correctionem, ad institutionem, quae est in iustitia, ut integer sit Dei homo ad omne bonum opus apparatus.


4453. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1169 | Paragraph | Section]

Omnis enim Scriptura divinitus inspirata, est utilis ad doctrinam, ad redargutionem, ad correctionem, ad institutionem, quae est in iustitia, ut integer sit Dei homo ad omne bonum opus apparatus. En habes Christiane lector, disertissimum et gravissimum Spiritus sancti testimonium, quod sacrae Literae sint plenum et perfectum opus, aut doctrinae Copiaecornu, quod possint hominem Christianum plene erudire, et in omnes ac ad omnes Ecclesiae necessitates et remedia largissime sufficere ac succurrere. Ubi ullum tale viventis Dei testimonium de ullis, aut etiam omnibus simul Patribus,


4454. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1169 | Paragraph | Section]

Sic Ioannes evangelista docet, Christum quidem plene infinita concionatum esse: sed illa quae ipse conscripserit, sufficere ad informationem verae fidei, et ad salutem hominum aeternam. Divus etiam Petrus, summus ac primus (ut isti volunt) Ecclesiae Pontifex, affirmat, sacras Literas propter nos proprie scriptas esse: amplissimumque eis encomium praebet, quod nos ex omnibus tenebris ac erroribus huius mundi ac inferorum, veluti lucerna quaedam pedibus nostris praelucens, educere possint. Quare nos eas confidenter sequi debere. Non ait ille: Ego et successores mei


4455. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1169 | Paragraph | Section]

Ego et successores mei Papae Romanae errare nequaquam possumus: Nos vobis prompte in omnibus dubiis ac erroribus succurremus: Meos successores confidenter sequimini: Illi nec errare nec seducere quemquam possunt. Eodem facit ac referatur, quod Deus mandat in Deuteronomio, certum librum sacrarum Literarum confici, eique nihil adimere aut addere: contineri enim in eo perfectam sapientiam. Quod mandatum de non adimendo aut addendo, non declinando ad dexteram aut sinistram, a tradita divinitus norma pietatis, saepius in veteri et novo Testamento iteratur. Unde necessario sequitur,


4456. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1170 | Paragraph | Section]

potest aut debet idem minister ad subditos dicere: Etiamsi Rex hoc prohibuit, illud vero mandavit, tamen ego volo ac iubeo, ut hoc quidem prohibitum faciatis, illud vero mandatum omittatis. Hoc enim esset, se supra Regem eiusque edictum efferre. Sic si Ecclesia non esset testata hosce sacrarum Literarum libros vere esse a Deo humano generi traditos, et unicam verae pietatis normam propositos ac impositos omnibus, posset aliquis suspicari, esse conscriptos ab aliquo impostore, aut alioqui incertae fidei homine. In hoc porro genere non tantum Ecclesiae credimus, sed et Iudaeis,


4457. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1170 | Paragraph | Section]

quis tamen tam insanus, ut tabellionis authoritatem, cum regii, aut cum imperatorii scripti authoritate componant? Ex Augustini igitur dicto, non aliud, quam quod in praecedentibus astruximus, elici potest: nimirum et in libris canonicis dignoscendis, et in eorum interpretatione, ac perinde in sacrae religionis dogmatibus ultimam nostrae credulitatis resolutionem in Ecclesiam faciendam, non quidem quod sit maioris authoritatis quam Scriptura, sed quia habet Spiritus


4458. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1171 | Paragraph | Section]

quidem quod sit maioris authoritatis quam Scriptura, sed quia habet Spiritus promissionem. 29 Pergunt adversarii veritatis obiicere contra authoritatem verbi Dei: Omnes haeretici citant Scripturas, et inde (ut ipsi blasphemant) omnes haereses oriuntur. Quare non adeo magnifice est de sacris Literis sentiendum, autinde tantum iudicium ac norma veritatis petenda. Respondemus contra: Petrus dicit esse lucernam pedibus propositam, et e tenebris educentem, sicut et Daniel testatur, et Paulus dicit eam valere ad docendam veritatem, et refutandas haereses. Dominus quoque Iesus contra


4459. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1171 | Paragraph | Section]

videri Christianum. Quae beatissimi patris sententia observanda est, tum ut usum authoritatemque Scripturae agnoscas, quod nempe sit firmamentum contra errores, non origo errorum aut haeresium, ut isti blasphemant: tum etiam ut videas, quam prorsus non sint Christiani, qui tam foeda de sacris Literis coram toto mundo suo impuro mendacique ore blaterare audent. Caeterûm quod ad istorum blasphemiam attinet, illud multo verius, imo et verissimum est, omnes haereses tantum spirituali gladio verbi Dei iugulatas esse. Ut enim illi seductores maxime aliquando quid speciosum


4460. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1171 | Paragraph | Section]

Dominus suos Apostolos, universi mundi errores ac furores expugnaturos armavit: Luc. ulti. Contra autem satan ignorantia Scripturarum sua mancipia in errore detinet, dicente Domino: Erratis, nescientes Scripturas. Ex his igitur argumentis ac testimoniis liquido apparet, solam sacram Scripturam, aut vocem unici boni pastoris Christi Iesu audiendam, sequendamque esse, cum in omni alio iudicio ac controversia Ecclesiae Religionisque, tum vero praesertim in synodis: siquidem Christianae vere esse ac dici debent. 31 Sed detestanda plane est audacia, quod ista


4461. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1171 | Paragraph | Section]

Religionisque, tum vero praesertim in synodis: siquidem Christianae vere esse ac dici debent. 31 Sed detestanda plane est audacia, quod ista nova portenta in Ecclesiam inducere audent, ut asserant, Non debere unicam veritatis ac iudicii normam in synodis ac causis Religionis esse solas sacras Literas, sed suos etiam Thomistas, Scotistas et Sorbonistas: cum non tantûm veteres, sed etiam recentiores scriptores in synodo solam sacrarum Literarum normam dominari voluerint. Nam Nicolaus Cusanus Cardinalis clare testatur, synodos solitas esse controversias secundum sacras Literas


4462. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1171 | Paragraph | Section]

quod ista nova portenta in Ecclesiam inducere audent, ut asserant, Non debere unicam veritatis ac iudicii normam in synodis ac causis Religionis esse solas sacras Literas, sed suos etiam Thomistas, Scotistas et Sorbonistas: cum non tantûm veteres, sed etiam recentiores scriptores in synodo solam sacrarum Literarum normam dominari voluerint. Nam Nicolaus Cusanus Cardinalis clare testatur, synodos solitas esse controversias secundum sacras Literas iudicare ac determinare. Panormitanus quoque super de electio. cap. Solit. pronunciat, adeo solam Scripturam in synodo


4463. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1171 | Paragraph | Section]

esse solas sacras Literas, sed suos etiam Thomistas, Scotistas et Sorbonistas: cum non tantûm veteres, sed etiam recentiores scriptores in synodo solam sacrarum Literarum normam dominari voluerint. Nam Nicolaus Cusanus Cardinalis clare testatur, synodos solitas esse controversias secundum sacras Literas iudicare ac determinare. Panormitanus quoque super de electio. cap. Solit. pronunciat, adeo solam Scripturam in synodo regnare debere, ut vel minimo laico Scripturam pro sua sententia proferenti, sit plus credendum, quam toti reliquo Patrum coetui. Sic et


4464. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1172 | Paragraph | SubSect | Section]

temere inconsideranterque praecipitetur: neve quis tardior, nimia festinatione, et aliorum industria, aut etiam astutia, obruatur et opprimatur. Quarto, omnes qui quoquo modo huic synodo adiungentur, aut aliquid in ea agent, sacrosancto iuramento gravissime obligentur ad inquirendam et promovendam veritatem omni studio ac diligentia, et ad extirpandos errores, nulla penitus ullius hominis aut affectus habita ratione, ut et paulo ante dictum est. Quinto, dicendum esset de praesidentibus ac gubernatoribus,


4465. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1175 | Paragraph | SubSect | Section]

aut partem argumenti eiusque falsitatem indicando. 23 Actoris quidem est et sit probare: sed negans diserte indicet, quam sententiam neget aut probari flagitet: tametsi et is qui aliquam receptam sententiam negat, teneatur suae negationis firmas causas indicare. Huc accedit, quod in Sacra doctrina non minus ad negativas quam affirmativas sententias instructi sumus. 24 Absit hinc omnis acerbitas animi et linguae, omittantur suggillationes, subsannationes, maledicta, convitia et similia, etiamsi vere in alterum dicerentur: et servetur potius illud Aristophanicum:


4466. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1175 | Paragraph | SubSect | Section]

tantundem spacium dicendi concedat. 27 In argumentis et solutionibus sint res ac probationes. Theologicae, forma Dialectica, sermo communis, usitatus, notus et perspicuus, praesertim autem materiae, de qua agitur, conveniens. 28 Longe autem firmiora argumenta sunt, quae in sacris Literis suas affirmativas aut negativas sententias expresse habent, quam quae ratiocinatione quadam ac consequentia inde deducuntur. Quia facilius hîc ratiocinationes, quam in humanis rebus ac scientiis fallunt, ut saepe ibi mala connexio lateat, ubi firmissima in specie esse


4467. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1175 | Paragraph | SubSect | Section]

Item: Deus factus est homo: Ergo divina natura mutata est in humanam, vel econtra. Si panis ipse est corpus Christi, necesse est fieri transubstantiationem, ut cum aqua transubstantiata aut mutata est in vinum. Res certe ipsa ostendit, praesertim in haereticorum scriptis, quod ex sacris Literis multa humana mens ratiocinando absurda, optima (ut sibi videtur) ratiocinatione deducere possit, ubi eam sese reprimere, et captivam verbo viventis Dei aliquid clare affirmantis aut negantis dedere necesse est: ut ratiocinationes ex verbo Dei deductas, nisi valde perspicuae ac


4468. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1175 | Paragraph | SubSect | Section]

viventis Dei aliquid clare affirmantis aut negantis dedere necesse est: ut ratiocinationes ex verbo Dei deductas, nisi valde perspicuae ac luculentae sint, vix vere verbum Dei appellaveris. 29 In Religionis igitur fidei ve controversiis, quae habent suum fundamentum, aut fontem in sacris Literis, tantum ex libris Authenticis, Propheticis et Apostolicis argumenta proferantur. 30 Post factam conclusionem cuiusvis argumenti maioris momenti, exhibeat utraque pars scripto suum argumentum, eiusque confirmationes aut etiam solutiones, ut certius videri ac percipi


4469. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1176 | Paragraph | SubSect | Section]

cupidi veritatis videant, quam nullis verbi Dei fundamentis nitantur, sicque eis in faciem resistendo coram omnibus os eorum improbum obstruatur. 37 Possent et alia plurima specialiora praecepta de ratione huius disputationis conscribi, quae partim ex Grammatica et natura sermonis sacrarum Literarum, partim ex Dialectica et tota ratione disserendi, partim denique et ex Theologia, seu ipsarum rerum natura cognitioneque rectius petentur. Nunc enim tantum generalia quaedam nimisque pervulgata praecepta adscribere voluimus. 38 Denique quia plerunque et nunc etiam


4470. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1177 | Paragraph | SubSect | Section]

modo in nomine Domini, et recta ratione placide ac Christiane ex norma Dei conferamus, mox profecto, Deo benedicente, apparebit Principibus et omnibus veri cupidis, quidnam verum aut falsum, pium aut impium sit. Proposita assertaque vera norma cognoscendae veritatis, quae est sola sacra Scriptura, additoque modo ac forma disputationis: nunc forte operaeprecium erit cognoscere blasphemias adversariorum, quibus Scripturae perpendiculum abiiciunt, et hominum commenta pro regula veritatis assumunt: quo istam extremam perversitatem omniumque errorum fontem fugere ac detestari


4471. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1177 | Paragraph | SubSect | Section]

comprehensa. At Spiritus Sanctus eam dicit posse quemvis plene ad salutem instituere, in omni genere institutionis, atque adeo integrum perfectumque, ac ad omne bonum opus aptum hominem in Christo formare. Haec enim eius verba sunt 2. Tim. 3: At tu persistito in his quae didicisti (scilicet in sacris Literis) et quae tibi concredita sunt, sciens a quo didiceris, et quod a puero sacras Literas noveris, quae te possunt eruditum reddere ad salutem, per fidem quae est in Christo Iesu. Omnis Scriptura divinitus inspirata est utilis ad doctrinam, ad redargutionem, ad correctionem, et ad


4472. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1177 | Paragraph | SubSect | Section]

in omni genere institutionis, atque adeo integrum perfectumque, ac ad omne bonum opus aptum hominem in Christo formare. Haec enim eius verba sunt 2. Tim. 3: At tu persistito in his quae didicisti (scilicet in sacris Literis) et quae tibi concredita sunt, sciens a quo didiceris, et quod a puero sacras Literas noveris, quae te possunt eruditum reddere ad salutem, per fidem quae est in Christo Iesu. Omnis Scriptura divinitus inspirata est utilis ad doctrinam, ad redargutionem, ad correctionem, et ad institutionem, quae est in iustitia, ut integer sit Dei homo et ad omne opus bonum


4473. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1177 | Paragraph | SubSect | Section]

quaecunque agat aut patiatur, ea ideo patiatur, ut tantum Scriptura impleatur, nec quicquam aliud loquatur aut faciat, quam uti mandatum a Patre acceperit: Ioan. 12. 5 Fingunt illi, sibi ius ac fas esse, pro ratione temporum, hominum et aliarum circumstantiarum, mutare ordinationem sacramentorum, et Scripturam quoque modo sic, modo aliter interpretari: sicut re ipsa modo damnant communionem sub utraque specie, et coniugium sacerdotum, ut horrendas haereses, ac propterea pios homines ferro et flamma persequuntur, modo contra, ut res licitas ac a Deo ordinatas concedunt. At


4474. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1178 | Paragraph | SubSect | Section]

intellectumque Patrum et Conciliorum esse inflectendam. At contra Deus non vult quenquam audiri aut etiam salutari tantum, nisi quatenus suam vocem affert, ad eamque sese inflectit et attemperat. 7 Negant illi Christum quicquam iussisse de Religione Dei scribi. Si novum Testamentum et sacrosancta Evangelia tantum humana authoritate ac levitate scripta sunt, quid eis vanius? At contra Moses dicit, illum ipsum Deum, qui eos ex Aegypto eduxerit, quemque Paulus ipsummet Christum fuisse affirmat, non tantum iussisse scribi et saepius describi Legis libros, sed etiam propriis digitis


4475. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1178 | Paragraph | SubSect | Section]

O' nefas supra omne nefas. Itane novum Testamentum filii Dei contemnere et proculcare licet, ut sine Dei mandato, humano arbitrio libituque conscriptum esse publice scribatur et asseratur? 8 Omnipotens ac misericors ille Deus, ob hoc ipsum conscribi suam Religionem voluit, illaque sacrosancta monumenta omnibus temporibus, contra omnes omnium tyrannorum, ea abolere conantium, furores conservavit: atque adeo etiam munda ab innumeris mendis, quibus omnes etiam recens conscripti libri sunt contaminatissimi, praeservavit: ut genus humanum, praesertimque dilecta Ecclesia certos ac


4476. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1178 | Paragraph | SubSect | Section]

eius contra viventem Deum blasphemare. Sic ergo demum perspicue palpabiliterque cernimus, ipsum summum cacodaemonem et inferorum principem, per suum Antichristum, eiusque decreta ac fictum nomen Concilii, sese supra Ecclesiam, verbum Dei, et ipsum verum ac viventem Deum, suumque unicum creatorem sacrilege extollere ac efferre. ¶ Sed iam audiamus ipsos Antichristi pseudoprophetas ac seductores, ne quid de eis temere confingere videamur: et ut tum norma eorum praesentis Conciliabuli et formandae Religionis, tum et perpetua praxis, omnibus ex eorum proprio ore innotescat:


4477. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1179 | Paragraph | SubSect | Section]

Pontifici coniuncta, Ecclesiam efficiunt (Nota regulam: Templum Domini, Templum Domini, et, Non auferetur lex a Sacerdotibus, etc.) Dices fortasse: Ecclesia hodierna non ita ambulat in ritu communionis, sicut ante ista tempora, quando sanctissimi viri, utriusque speciei sacramentum necessarium esse, vi praecepti Christi et verbo et opere astruebant. Potuitne tunc Ecclesia errare? Certe non. Quod si non, quomodo id hodie verum non est, quod tunc omnium opinione affirmabatur? cum non sit alia Ecclesia ista, quam illa? Certe hoc te non moveat, quod diversis


4478. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1179 | Paragraph | SubSect | Section]

vi praecepti Christi et verbo et opere astruebant. Potuitne tunc Ecclesia errare? Certe non. Quod si non, quomodo id hodie verum non est, quod tunc omnium opinione affirmabatur? cum non sit alia Ecclesia ista, quam illa? Certe hoc te non moveat, quod diversis temporibus alius atque alius ritus Sacrificiorum, et etiam Sacramentorum, stante veritate invenitur: Scripturasque (nota) esse ad tempus adaptatas et varie intellectas, ita ut uno tempore secundum currentem universalem ritum exponerentur, mutato ritu iterum sententia mutaretur. (Nota: hoc est, Verbum Dei manet in aeternum.)


4479. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1179 | Paragraph | SubSect | Section]

et verbo et opere astruebant. Potuitne tunc Ecclesia errare? Certe non. Quod si non, quomodo id hodie verum non est, quod tunc omnium opinione affirmabatur? cum non sit alia Ecclesia ista, quam illa? Certe hoc te non moveat, quod diversis temporibus alius atque alius ritus Sacrificiorum, et etiam Sacramentorum, stante veritate invenitur: Scripturasque (nota) esse ad tempus adaptatas et varie intellectas, ita ut uno tempore secundum currentem universalem ritum exponerentur, mutato ritu iterum sententia mutaretur. (Nota: hoc est, Verbum Dei manet in aeternum.) Christus enim, cui pater


4480. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1180 | Paragraph | SubSect | Section]

se mansurum pollicitus est. (Nota quae'nam Ecclesia possit modo sic, modo aliter expressum verbum Dei interpretari: nempe sanctissima cathedra Petri, et osculantes beatissimos pedes eius.) Et consequenter in novo Testamento visum fuit post aliquot tempora irrationabile fore, quod in Sacris ordinibus existentes contraherent, similiter et solenniter voventes: quod si facerent, separandos esse: qui tamen ante, tanquam a Deo coniuncti, separari non potuissent. Quare manifestum est, sicut non iudicabimus Deum eos coniungere, quos Ecclesia iuxta temporis qualitatem


4481. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1180 | Paragraph | SubSect | Section]

obfuit, neque obest, ut idem Augustinus in praeallegata Epistola scribit. Veritas enim cathedrae per Christum alligata est, quando dixit, Supra cathedram Moysi sederunt Scribae et Pharisaei, quae dicunt facite: non personis, quia ait, Quae faciunt, facere nolite: credendum est, hanc sedem sacratissimam, quo ad locum etiam inexterminabilem. Et tamen, si caput Roma deficeret, ibi veritas Ecclesiae remanebit, ubi erit principatus et Petri sedes, modo praedicto. Et quia credita est potestas sacerdotio praeposito populo, Sacramenta ad finem salutis, prout convenientius iudicaverit,


4482. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1180 | Paragraph | SubSect | Section]

quia ait, Quae faciunt, facere nolite: credendum est, hanc sedem sacratissimam, quo ad locum etiam inexterminabilem. Et tamen, si caput Roma deficeret, ibi veritas Ecclesiae remanebit, ubi erit principatus et Petri sedes, modo praedicto. Et quia credita est potestas sacerdotio praeposito populo, Sacramenta ad finem salutis, prout convenientius iudicaverit, ministrare, etc. tunc patet praeceptum communicandi necessario esse conditionale, scilicet si animarum curam habenti visum fuerit. Quare si universum sacerdotium, aut saltem maior pars cum cathedra Petri, quae


4483. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1180 | Paragraph | SubSect | Section]

conditionale, scilicet si animarum curam habenti visum fuerit. Quare si universum sacerdotium, aut saltem maior pars cum cathedra Petri, quae secundum sanctum Cyprianum errare non permittitur a Deo, uno tempore sic, alio aliter, propter aedificationem Ecclesiae, aut baptizaret, aut Sacramenta ministraret, quia omnia haec fiunt ad Dei reverentiam, et animarum salutem, non potest ibi cadere deceptio, qualescunque fuerint personae (nota: Religio et Scriptura est plumbea regula, hat eine we chsene nasen. Noluit Christus eos astringere, quin convenientibus verbis,


4484. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1180 | Paragraph | SubSect | Section]

et ad illum finem, salva veritate fidei, sine qua nemo potest esse membrum Christi, et de corpore eius, quod est Ecclesia, omnia potuerunt Apostoli, et possunt successores. (Nota, nota benissime). Ait enim Cyprianus: Manente concordiae vinculo, et perseverante Ecclesiae catholicae individuo Sacramento, actum suum disponit unusquisque Episcopus, rationem propositi sui Domino redditurus. Ex praemissis constat, quod tota catholica Ecclesia non potest ad literam Scripturarum obligari, licet semper ad spiritum: quando enim litera non servit aedificationi et spiritui, recipit id


4485. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1180 | Paragraph | SubSect | Section]

Ecclesiam frustra, et se segregarunt ab Ecclesia. Et haec pertinax segregatio, per quam quis sensum suum, quem habet de Scripturis, praeponit Ecclesiae, haeresis Graece dicitur. Adhuc forte diceret aliquis: Christus dixit, Hoc facite in meam commemorationem. Praecipit igitur, Sacramentalem communionem fieri in sui memoriam. Non negamus praeceptum Christi esse, ut haec sic fiant in Ecclesia, uti ipse fecit, et sic fit per successores illorum, quibus praecepit, etc. SENTENTIA IURIS CANONICI DE ABSOluta potestate


4486. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1181 | Paragraph | SubSect | Section]

ligare potest. Summa, quod tanta sit Papae potestas, ut si propalam innumeras animas sanguine Christi redemptas, in infernum traheret secum perpetuo cruciandas, nemo tamen ei contradicere, aut resistere debeat. Verba eius inter alia haec sunt: Cuncta per mundum novit Ecclesia, quod sacrosancta Romana Ecclesia fas de omnibus habeat iudicandi, neque cuiquam de eius liceat iudicare iudicio. Et si Papa suae et fraternae salutis negligens deprehenditur, multum remissus in suis operibus, et insuper a bono taciturnus, quod magis officit sibi et omnibus, nihil ominus in numerabiles


4487. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1183 | Paragraph | SubSect | Section]

an euere dreifache kron / spitzhuete / Cardinalshuete / und Bischoffe auss Seidon) wie der heilig Cyprianus / und nach ihme der heilige und hochgelerte Augustinus / sampt der ganzen Catolischen Kirchen / vor tausend jaren und noch / gelert und geschrieben haben / sunst wueste keiner / ob er einig Sacrament der Kirchen je recht empfangen heit / oder empfangen wurde. Sonder Gott wirket eigener und Guettlicher kraft / durch den Diener / als durch ein Instrument seiner barmherzigkeit. Derhalben dann auch


4488. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1184 | Paragraph | SubSect | Section]

est contra nostras Ecclesias, Anno Domini 1561. Ferrariae, scriptum cuiusdam monachi nomine Ioannis Mariae Verrati Carmelitae, ad praesentem pontificem, et de praesenti Synodo, in quo multa impia asserit: sed eo praecipue, plenoque cursu tendit, ut affirmet, Pontificem et Concilium esse supra sacram Scripturam: posse Concilium, quodcunque ei videatur, non tantum sine Scriptura, sed et supra Scripturam, imo denique contra Scripturam decernere. Posse quoque ea quae prius vere ac recte decreverit, iterum tollere, et contraria statuere: ut dubitare non possimus, qualem normam aut regulam


4489. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1184 | Paragraph | SubSect | Section]

Ideo Lutherani nullum alium iudicem volunt praeter verbum Domini, id est sanctum Evangelium, non hominum traditiones: ac si nihil unquam potuisset et posset determinari apud Orthodoxos patres, nisi id quod expresse habetur in Evangelio. Idcirco contra eos diriguntur verba Christi, ac manifesta sacrarum Literarum decreta, necnon et generalia concilia Apostolorum et sanctorum Patrum in primitiva Ecclesia celebrata. Audiant igitur ea quae dixit Christus Apostolis suis: Multa habeo vobis dicere, sed non potestis portare modo. Cum autem venerit Spiritus ille paracletus, docebit vos omnem


4490. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1185 | Paragraph | SubSect | Section]

cum suis mancipiis et adulatoribus supra divinitus inspiratam Scripturam, id est supra vocem filii Dei. et supra caelestis patris decreta posse statuere quodcumque ei videtur, sine Scriptura, supra Scripturam et denique contra Scripturam: idque in ea re aut controversia, ubi expresse oppositum in sacris Literis pronanciatur: posse etiam ea quae priores synodi recte et Christiane decreverunt, tollere, ac contrarium decernere: idque tanta firmitaete et authoritate, ut qui ei decreto non obediat, sit prorsus impius et blasphemus haereticus. EX


4491. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1185 | Paragraph | SubSect | Section]

EX ORATIONE LUDOVICI CANONICI LATERANENSIS AD Concilium Tridentinum, Dilingae Anno 1563. impressa, de Papae, Traditionum, Consuetudinum et veterum Patrum ac Ecclesiae supra Scripturam authoritate. Pariter eodemque modo in restituenda Religione, sacrorum Codicum germana intelligentia, quae hoc nostro seculo apud tot nationes et regna, apud tot etiam eruditissimos viros tam impie depravata est atque corrupta, operaeprecium ac summe necessarium esse ducimus, ad illorum (id est Patrum, aut Scriptorum) decreta confugere, illorum sententias


4492. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1185 | Paragraph | SubSect | Section]

qui tot seculis, a primordiis scilicet nascentis Ecclesiae usque ad haec tempora perpetuo et incorrupte rempub. servaverunt. Quibus enim aliis, iis de rebus quae ad Religionem attinent, magis fides est habenda, quam primis et praecipuis religionis cultoribus et conservatoribus illis (qui non modo sacra, ritus, mores, consuetudines et ceremonias, sed ipsa etiam sacrarum Literarum oracula et monumenta, sed ipsa etiam sancta Christianae eruditionis et sapientiae volumnia nobis posteris prodiderunt? Quamobrem ad sacrarum Scripturarum veram intelligentiam ipso iure non alii


4493. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1185 | Paragraph | SubSect | Section]

ad haec tempora perpetuo et incorrupte rempub. servaverunt. Quibus enim aliis, iis de rebus quae ad Religionem attinent, magis fides est habenda, quam primis et praecipuis religionis cultoribus et conservatoribus illis (qui non modo sacra, ritus, mores, consuetudines et ceremonias, sed ipsa etiam sacrarum Literarum oracula et monumenta, sed ipsa etiam sancta Christianae eruditionis et sapientiae volumnia nobis posteris prodiderunt? Quamobrem ad sacrarum Scripturarum veram intelligentiam ipso iure non alii constituendi sunt iudices aut interpretes, quam ii qui nobis eadem scripta


4494. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1185 | Paragraph | SubSect | Section]

religionis cultoribus et conservatoribus illis (qui non modo sacra, ritus, mores, consuetudines et ceremonias, sed ipsa etiam sacrarum Literarum oracula et monumenta, sed ipsa etiam sancta Christianae eruditionis et sapientiae volumnia nobis posteris prodiderunt? Quamobrem ad sacrarum Scripturarum veram intelligentiam ipso iure non alii constituendi sunt iudices aut interpretes, quam ii qui nobis eadem scripta Sacra tradiderunt: quique, quo pacto, quave ratione intelligenda erant, clarissimis exemplis perpetuisque consuetudinibus edocuerunt, interpretati sunt,


4495. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1185 | Paragraph | SubSect | Section]

Literarum oracula et monumenta, sed ipsa etiam sancta Christianae eruditionis et sapientiae volumnia nobis posteris prodiderunt? Quamobrem ad sacrarum Scripturarum veram intelligentiam ipso iure non alii constituendi sunt iudices aut interpretes, quam ii qui nobis eadem scripta Sacra tradiderunt: quique, quo pacto, quave ratione intelligenda erant, clarissimis exemplis perpetuisque consuetudinibus edocuerunt, interpretati sunt, expresserunt et exposuerunt. Etenim quis' nam alius maioris vel sapientiae vel autoritatis iudex, illas lites et controversias, quae de


4496. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1185 | Paragraph | SubSect | Section]

quo pacto, quave ratione intelligenda erant, clarissimis exemplis perpetuisque consuetudinibus edocuerunt, interpretati sunt, expresserunt et exposuerunt. Etenim quis' nam alius maioris vel sapientiae vel autoritatis iudex, illas lites et controversias, quae de vetustissimis Patrum scriptis, deque sacris Evangeliorum verbis, inter nos suboriuntur, melius actutius dirimere et comprimere potest, quam maiorum nostrorum vetustissima et universalis consuetudo? quam communis et concors eorundem Patrum sententia? quam per totum Christianum orbem omnibus seculis iam inde a temporibus Apostolorum ad


4497. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1185 | Paragraph | SubSect | Section]

dicere, aliud de hac tanta vetustate.) Quid enim, si neque Apostoli Scripturas reliquissent nobis? nonne oportebat ordinem traditionis sequi, quem tradiderunt ii, quibus comittebant Ecclesias? Ex quibus profecto verbis satis perspicue constat, Patres, quomodo dissidia, optimatum et sacrorum virorum discordiae e medio tollendae sint, quo iudice Religionis controversiae et dissensiones sint dirimendae atque sedandae, qua machina evertendae sint domesticorum hostium opes, quibus denique armis felicissime decertandum sit cum commentitiorum dogmatum et damnatae sectae Theologis:


4498. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1185 | Paragraph | SubSect | Section]

sint, quo iudice Religionis controversiae et dissensiones sint dirimendae atque sedandae, qua machina evertendae sint domesticorum hostium opes, quibus denique armis felicissime decertandum sit cum commentitiorum dogmatum et damnatae sectae Theologis: nimirum non divinis duntaxat testimoniis, non Sacris duntaxat scriptis, quippe quae ingeniosi et turbulenti homines facile quocunque placuerit detorquere possunt, quemadmodum alias eiusdem modi perfidiores homines singulis aetatibus fecisse manifestum est: sed Scriptis quidem sacris, sed divinis, quidem testimoniis, ita tamen expositis atque


4499. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1185 | Paragraph | SubSect | Section]

sectae Theologis: nimirum non divinis duntaxat testimoniis, non Sacris duntaxat scriptis, quippe quae ingeniosi et turbulenti homines facile quocunque placuerit detorquere possunt, quemadmodum alias eiusdem modi perfidiores homines singulis aetatibus fecisse manifestum est: sed Scriptis quidem sacris, sed divinis, quidem testimoniis, ita tamen expositis atque explicatis, ut a tot sanctissimorum sapientissimorumque virorum intelligentia, ut a tantarum nationum communi sensu, ut a praeiudicatis toties Patrum nostrorum sententiis, ut a perpetua maiorum nostrorum consuetudine nulla ex parte


4500. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1185 | Paragraph | SubSect | Section]

cuipiam licere dixerimus, quis ita bardus, quis adeo stupidus est, nt non intelligat nullam ob rationem, nullaque ex causa fas esse transgredi illos terminos, quos posuerunt nobis Patres nostri? Praesertim cum etiam apud fictae Religionis homines ceremonias veterum retinere, custodire paterna sacra, suorumque maiorum instituta tueri, semper sapientis fuerit. Ut omittam gravissimam et clarissimam illam D. Pauli sententiam, qua Thessalonicenses et reliquos Christianae pietatis cultores commonuit, ut starent, et tenerent, non scripta, non volumina, non codices, sed traditiones (inquit)


4501. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1186 | Paragraph | SubSect | Section]

nec chartam illam, sed seipsum, suamque omnem dignitatem ac maiestatem in ea charta contemni. STAPHYLI. De Staphylo quid dicendum in hoc genere sit, ipse propemodum dubito. Nam licet plurimus sit in suis scriptis, in conculcandis et conspurcandis sacris Literis: tamen id aliquanto astutius et artificiosius caeteris agit. Velat enim faciem Christo, et sic demum tanquam nequienti videre, acerbas et impias alapas impingit. Sed tamen nequit satan in eo omnino sese in angelum lucis transformare, quin ipse alicubi crasse et conspicue


4502. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1186 | Paragraph | SubSect | Section]

Sed tamen nequit satan in eo omnino sese in angelum lucis transformare, quin ipse alicubi crasse et conspicue suam impuram linguam infernali igne flagrantem, contra Deum et verbum exerat. Nam inter alia (neque enim vacat omnia adscribere) omnes omnium nefandas blasphemias supergressus, dicit, ex sacris Literis impudicitiam disci, eoque eas nequaquam legendas. Ne autem id fingere videamur, verba eius ex libro cui titulus est Nachdruck adscribemus. Sic enim dicit: Ist der halben nicht von noeten / das gleich von stund an ein junges meidlin oder kneblin / so


4503. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1186 | Paragraph | SubSect | Section]

/ denn danon abweisen. O' sceleratum Apostatam, et nefarium mancipium Babylonii scorti. Orbem terrarum, tum spirituali, tum et carnali impudicitia, ipsissimaque Sodomia vestro diabolico caelibatu complevistis, ac totum mundum contaminastis: et audetis culpam impudicitiae, Sacrosanctae scripturae ac verbo viventis Dei obiicere? Quid sunt vestra monasteria aliud, quam horrenda et perpetua prostibula? An' non, ubi plurimi apud vos sacrifici agunt, ibi etiam propalam sunt innumera scorta? Potestis'ne, aut audietis'ne id negare? Consulite vel solam vestram sacrosanctam


4504. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1186 | Paragraph | SubSect | Section]

impudicitia, ipsissimaque Sodomia vestro diabolico caelibatu complevistis, ac totum mundum contaminastis: et audetis culpam impudicitiae, Sacrosanctae scripturae ac verbo viventis Dei obiicere? Quid sunt vestra monasteria aliud, quam horrenda et perpetua prostibula? An' non, ubi plurimi apud vos sacrifici agunt, ibi etiam propalam sunt innumera scorta? Potestis'ne, aut audietis'ne id negare? Consulite vel solam vestram sacrosanctam Romam, consulite Coloniam, et alia loca, ubi sunt multa monasteria, canonicatus, et id genus impurissima fex sacrificorum. Dominus Iesus fulmine, aut etiam


4505. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1186 | Paragraph | SubSect | Section]

impudicitiae, Sacrosanctae scripturae ac verbo viventis Dei obiicere? Quid sunt vestra monasteria aliud, quam horrenda et perpetua prostibula? An' non, ubi plurimi apud vos sacrifici agunt, ibi etiam propalam sunt innumera scorta? Potestis'ne, aut audietis'ne id negare? Consulite vel solam vestram sacrosanctam Romam, consulite Coloniam, et alia loca, ubi sunt multa monasteria, canonicatus, et id genus impurissima fex sacrificorum. Dominus Iesus fulmine, aut etiam infernali igne, istud impurissimum os reprimat et obturet. Amen. MARTINI PERESII HISPANI.


4506. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1186 | Paragraph | SubSect | Section]

perpetua prostibula? An' non, ubi plurimi apud vos sacrifici agunt, ibi etiam propalam sunt innumera scorta? Potestis'ne, aut audietis'ne id negare? Consulite vel solam vestram sacrosanctam Romam, consulite Coloniam, et alia loca, ubi sunt multa monasteria, canonicatus, et id genus impurissima fex sacrificorum. Dominus Iesus fulmine, aut etiam infernali igne, istud impurissimum os reprimat et obturet. Amen. MARTINI PERESII HISPANI. Fuit in aula Caroli V. summae autoritatis episcopus Martinus Peresius Hispanus, is prolixum volumen de traditionibus


4507. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1187 | Paragraph | SubSect | Section]

isti, Prophetarum oracula faciliora, aut indigniora esse, quam Sibyllinarum folia? aut casu quodam Prophetas tot involucris suas sententias obvoluisse? Non certe: sed divina hac procurante dispositione, ut nisi spiritualis homo et exercitatus, ad earum intelligentiam possit pervenire: et ne sacra et divina doctrina ab indignis et carnalibus hominibus profanaretur aut conculcaretur. Videor mihi tandem audire iam succensentem Erasmianum quempiam, nostramque, imo sanctorum doctrinam, veluti superciliosam improbantem: Bona (inquit) et sancta est divina Scriptura, et ad salutem


4508. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1187 | Paragraph | SubSect | Section]

voluerunt omnibus esse obvia? Apage, bona verba: non subtrahimus Scripturam a fidelibus, sed nolumus ut homines carnales et inextricati crudam eam potius devorent, quam comedant. Audiant Praelatos, Prophetas et Ecclesiae doctores: ab illis discant quae sibi necessaria sunt. Scriptura sacra lux est, fatemur: sed non omnibus comprehensa, sed paulatim ostendenda possessio est totius Ecclesiae, non cuius libet privati: in quo certe non parum hallucinatus est Erasmus, et quotquot eum in hac parte se quuti sunt. Non omnia quae in Scriptura continentur, conveniunt singulis


4509. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1187 | Paragraph | SubSect | Section]

Alioqui tradidisset Christus Scripturas sanctas sine earum sensu legitimo, quod nemo sani capitis debet asserere. Scripturam vero seipsam non posse in omnibus exponere, sed egere alio spirituali lumine, abunde a nobis probatum est in superioribus. Non enim, ut diximus, Scriptura sacra ideo divinam autoritatem habet, quia atramentum est sic vel sic delineatum: sed quia divinum sensum atque doctrinam Dei in se continet, ipsamque multoties usqueadeo reconditam, ut per divinam traditionem, et Ecclesiae sensum declarari desideret. Nam quid obsecro sibi vult, quod ultimo Lucae


4510. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 | Paragraph | SubSect | Section]

dubium esse debet. (Nota, aperuit illis intellectum, id est, dedit librum traditionum, quem illi Romanae Papae una cum libris Sibyllinis Testamento reliquerunt.) Hosius porro Cardinalis, nunc Pontificius in synodo Tridentina legatus, et simul quoque praesidens, multo etiam foedius sacras Literas pedibus perculcat. Nam in suo libro contra Brentium, pro monacho Soto, passim multa impia de sacris Literis superbe pronunciat, quorum aliqua breviter quidem, sed tamen ad verbum adscribemus. Inquit enim: Scriptura est obscura, non solum infidelibus, sed etiam fidelibus,


4511. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 | Paragraph | SubSect | Section]

Papae una cum libris Sibyllinis Testamento reliquerunt.) Hosius porro Cardinalis, nunc Pontificius in synodo Tridentina legatus, et simul quoque praesidens, multo etiam foedius sacras Literas pedibus perculcat. Nam in suo libro contra Brentium, pro monacho Soto, passim multa impia de sacris Literis superbe pronunciat, quorum aliqua breviter quidem, sed tamen ad verbum adscribemus. Inquit enim: Scriptura est obscura, non solum infidelibus, sed etiam fidelibus, fol. 198. maioris editionis. Petrus Soto, simul et Hosius in eodem lib. scribunt: Extra


4512. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 | Paragraph | SubSect | Section]

89. fol. Etiam impii Scripturas probe cognoscere possunt, fol. 240. (in quo manifeste sibimet contradicit.) Item: Scripturae possunt etiam a non spiritualibus intelligi, fol. 241. Quod non tantum hisce ipsis verbis profert, sed etiam prolixe ibidem probare pergit. Scripturae sacrae non omnia continent. fol. 226. Rectissime fecit venerabilis vir Petrus a Soto, quod verbum sive sermonem, aut praedicationem a Scriptura distinxerit, quodque plus in verbo sive viva voce lucis esse dixerit, quam in Scriptura, 210. Sotus et Hosius fol. 230: Evangelium


4513. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 | Paragraph | SubSect | Section]

ipsius Hosii, alium quendam citantis ac comprobantis, verba de removenda ex Religionis disputatione sancta Scriptura, non mea fuerunt. At Christus contra non tantum cum Pharisaeis et Saducaeis, sed etiam cum ipso satana ex Scripturis disputat. Idem porro in eodem libro contendit, non sacras Literas, sed charitatem esse verum ac expressum verbum Dei: quod haec eius dicta testantur: Charitas, charitas, charitas nusquam in Scripturis non est obvia nostris oculis, expressissimum verbum Dei est. O'impudentiam, aliud est doctrina a Deo proposita, aliud virtutes. Et: Si


4514. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1189 | Paragraph | SubSect | Section]

Papae, eiusque Sinodorum, et praesertim Tridentinae, adscribere volui. nec enim omnes omnium adversariorum blasphemias congerere, ob nimiam difficultatem operae, et libri prolixitatem, libuit. Scatet enim undique ista Apocalyptica inferni bestia talibus in viventem Deum, eiusque sacrosanctum verbum maledictis ac contumeliis. Quibus et illud vel maxime memorabile adiice: quod cum principes quidam ac civitates Anno 1551, vellent Tridentum ad eam congregationem suos Theologos mittere, (etiam C. M. intercedente) non tantum salvum conductum, sed etiam formulam normae iudicii;


4515. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1189 | Paragraph | SubSect | Section]

Apostolica et Ecclesiae, una cum Conciliis et doctoribus, fundantibus se veraciter in eadem, pro verissimo et indifferente iudice, in hac Basiliensi synodo admittantur. In qua norma, omnia ad Scripturam referri audimus: sed patres conciliaque tantum eatenus admitti, quatenus se in sacris Literis veraciter fundent. At isti Tridentini patres aut fratres, reiecta illa, hanc sibi commodiorem confinxerunt. cuius haec sunt verba. Et signanter, quod causae controversae secundum sacram Scripturam et Apostolorum traditiones, probata concilia et catholicae


4516. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1189 | Paragraph | SubSect | Section]

referri audimus: sed patres conciliaque tantum eatenus admitti, quatenus se in sacris Literis veraciter fundent. At isti Tridentini patres aut fratres, reiecta illa, hanc sibi commodiorem confinxerunt. cuius haec sunt verba. Et signanter, quod causae controversae secundum sacram Scripturam et Apostolorum traditiones, probata concilia et catholicae Ecclesiae consensum et sanctorum Patrum authoritatem in praedicto concilio Tridentino tractentur. Ubi videmus, alios iudices esse substitutos praeter Scripturam, nempe traditiones, concilia, consensum et patres:


4517. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1189 | Paragraph | SubSect | Section]

ac Ecclesiae formulam fabricarint, deserta ea quae tam recens a synodo Basiliensi comprobata est, quid tandem respondebunt? nempe, Tace tu, nos sumus Ecclesia: sic volo, sic iubeo, etc. Illud quoque evidentissimum iudicium est normae Pontificiae synodi, quod volunt sacras Literas eatenus tantum ad iudicium de praesentibus controversiis admitti, quatenus suam interpretationem a Patribus et Ecclesia accipiunt. Quo quidem modo illi propalam seipsos supra Scripturam collocant. Nam ipsi soli volunt esse ista mater Ecclesia, quae istud ius interpretationis


4518. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1189 | Paragraph | SubSect | Section]

PRAXIS SUPRA OSTENSAE NORMAE SYNODI, SEU REFUtatio crassorum errorum concilii. Ne autem quis cogitet, ista quidem quae hactenus ex primariis illorum scriptoribus recitavimus, satis horrenda esse, sed tamen patres concilii nequaquam tam foede errare, aut adeo pro libidine sacras Literas torquere et conculcare, ac de Religione controversiisque pro suo libitu decernere: proferemus eorum vivam et palpabilem praxin, ex ipsorum propriis decretis, hisce iam ferme 20 annis in praesenti conciliabulo constitutis: unde palpabiliter deprehendi poterit, eos istam normam in


4519. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1190 | Paragraph | SubSect | Section]

constituenda Religione sequi, et temere audacterque sine Scriptura, imo et contra expressam Scripturam, quidvis pro suo tyrannico libitu decernere. In prima sessione decernunt, omnes episcopos ac sacerdotes Tridenti existentes, crebro Missarum sacrificia offerre debere. At contra sacra Scriptura clarissime ostendit, sacrosanctum corporis et sanguinis Domini sacramentum, non ad sacrificium Missae a Christo esse Ecclesiae ordinatum ac datum, sed tantum ad communionem. Testatur item, omne sacerdotium esse in Christum translatum, qui sit


4520. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1190 | Paragraph | SubSect | Section]

constituenda Religione sequi, et temere audacterque sine Scriptura, imo et contra expressam Scripturam, quidvis pro suo tyrannico libitu decernere. In prima sessione decernunt, omnes episcopos ac sacerdotes Tridenti existentes, crebro Missarum sacrificia offerre debere. At contra sacra Scriptura clarissime ostendit, sacrosanctum corporis et sanguinis Domini sacramentum, non ad sacrificium Missae a Christo esse Ecclesiae ordinatum ac datum, sed tantum ad communionem. Testatur item, omne sacerdotium esse in Christum translatum, qui sit perpetuus Ecclesiae sacerdos: et denique


4521. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1190 | Paragraph | SubSect | Section]

temere audacterque sine Scriptura, imo et contra expressam Scripturam, quidvis pro suo tyrannico libitu decernere. In prima sessione decernunt, omnes episcopos ac sacerdotes Tridenti existentes, crebro Missarum sacrificia offerre debere. At contra sacra Scriptura clarissime ostendit, sacrosanctum corporis et sanguinis Domini sacramentum, non ad sacrificium Missae a Christo esse Ecclesiae ordinatum ac datum, sed tantum ad communionem. Testatur item, omne sacerdotium esse in Christum translatum, qui sit perpetuus Ecclesiae sacerdos: et denique eum solum plene sacrificasse,


4522. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1190 | Paragraph | SubSect | Section]

contra expressam Scripturam, quidvis pro suo tyrannico libitu decernere. In prima sessione decernunt, omnes episcopos ac sacerdotes Tridenti existentes, crebro Missarum sacrificia offerre debere. At contra sacra Scriptura clarissime ostendit, sacrosanctum corporis et sanguinis Domini sacramentum, non ad sacrificium Missae a Christo esse Ecclesiae ordinatum ac datum, sed tantum ad communionem. Testatur item, omne sacerdotium esse in Christum translatum, qui sit perpetuus Ecclesiae sacerdos: et denique eum solum plene sacrificasse, perlitasse et Deum placasse. Hîc ergo manifeste


4523. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1190 | Paragraph | SubSect | Section]

quidvis pro suo tyrannico libitu decernere. In prima sessione decernunt, omnes episcopos ac sacerdotes Tridenti existentes, crebro Missarum sacrificia offerre debere. At contra sacra Scriptura clarissime ostendit, sacrosanctum corporis et sanguinis Domini sacramentum, non ad sacrificium Missae a Christo esse Ecclesiae ordinatum ac datum, sed tantum ad communionem. Testatur item, omne sacerdotium esse in Christum translatum, qui sit perpetuus Ecclesiae sacerdos: et denique eum solum plene sacrificasse, perlitasse et Deum placasse. Hîc ergo manifeste synodus Tridentina


4524. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1190 | Paragraph | SubSect | Section]

ostendit, sacrosanctum corporis et sanguinis Domini sacramentum, non ad sacrificium Missae a Christo esse Ecclesiae ordinatum ac datum, sed tantum ad communionem. Testatur item, omne sacerdotium esse in Christum translatum, qui sit perpetuus Ecclesiae sacerdos: et denique eum solum plene sacrificasse, perlitasse et Deum placasse. Hîc ergo manifeste synodus Tridentina contra sacras Literas decernit pro suo libitu ac libidine, seque supra hanc divinitus traditam veritatis normam collocat. Sed de Missae abominatione prolixius in nona sessione agemus. In tertia sessione,


4525. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1190 | Paragraph | SubSect | Section]

Missae a Christo esse Ecclesiae ordinatum ac datum, sed tantum ad communionem. Testatur item, omne sacerdotium esse in Christum translatum, qui sit perpetuus Ecclesiae sacerdos: et denique eum solum plene sacrificasse, perlitasse et Deum placasse. Hîc ergo manifeste synodus Tridentina contra sacras Literas decernit pro suo libitu ac libidine, seque supra hanc divinitus traditam veritatis normam collocat. Sed de Missae abominatione prolixius in nona sessione agemus. In tertia sessione, primum decernunt, ut omnes tantum in eo sensu accipiant, citent ac intelligant sacras


4526. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1190 | Paragraph | SubSect | Section]

contra sacras Literas decernit pro suo libitu ac libidine, seque supra hanc divinitus traditam veritatis normam collocat. Sed de Missae abominatione prolixius in nona sessione agemus. In tertia sessione, primum decernunt, ut omnes tantum in eo sensu accipiant, citent ac intelligant sacras Literas, in quo nos sancta mater Ecclesia (hoc est Papa, qui ipsorum testimonio errare non potest, cum suis coniuratis, qui soli proprie volunt esse Ecclesia) intelligit. Qua ratione clare Scriptura sacra sententiae ac voluntati Papae eiusque coniuratorum subiicitur: quandoquidem verus


4527. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1190 | Paragraph | SubSect | Section]

sessione, primum decernunt, ut omnes tantum in eo sensu accipiant, citent ac intelligant sacras Literas, in quo nos sancta mater Ecclesia (hoc est Papa, qui ipsorum testimonio errare non potest, cum suis coniuratis, qui soli proprie volunt esse Ecclesia) intelligit. Qua ratione clare Scriptura sacra sententiae ac voluntati Papae eiusque coniuratorum subiicitur: quandoquidem verus sensus finaleque iudicium non ex Scripturae verbis ac ex textu, sed ex Papae, eique horrendis diris obstrictorum Praelatorum ore ac intellectu petendum erit. In eadem anathematizantur, qui dubitant


4528. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1190 | Paragraph | SubSect | Section]

scriptum, orationem ac sermonem optime ac certissime intelligi, et autoris mentem propriissime percipi in eo sermone, in quo primum est propositum, versionesque semper aliquid incommodi afferre? Quis dubitat, spiritum S. multo aptius et certius sua sensa verbis a se delectis in sacris Literis exprimere potuisse, quam ullus mortalium, sua humana industria, postea in convertendis eius monumentis? Quid dicerent Medici, si iuberentur tantum secundum versiones, praesertim infelices, de suis dubiis ac controversiis sentire ac pronunciare, neglectis fontibus Graecis?


4529. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1190 | Paragraph | SubSect | Section]

habeant nativum edictum, videantque manifestas versionis corruptelas, tamen versionem, non originale exemplum sequi cogantur? Proinde hîc manifeste ac palpabiliter verbum Dei, vera Ecclesia ac ipsemet Deus cum omnibus sanctissimis Patriarchis, Prophetis, Christo et Apostolis, qui sacras Literas vel conscripserunt, vel conservarunt, vel usque ad nos propagarunt, ab isto impio decreto damnantur ac conculcantur. Si enim nefas est Christianos summam autoritatem Hebraeis Graecisque fontibus tribuere, eosque ut certissimos veritatis testes audire: profecto ipsemet filius Dei


4530. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1191 | Paragraph | SubSect | Section]

At contra Deus in plurimis Scripturae locis dicit, esse non tantum extinctum ac mortuum ad bonum, sed prorsus etiam factum hostile erga Deum. Cui ergo plus credendum est. Christo aut istis Areopagitis? Plus procul dubio illis, secundum ipsorum Regulam: quia Ecclesia sit supra verbum Christi, aut sacram Scripturam. Ibidem fatentur quidem numero septimo, remissionem peccatorum esse nostram iustificationem: verum non solam, sed una cum sanctificatione ac renovatione. Contra autem spiritus S. Rom. 3, 4 et 5, clarissime iustificationem in sola remissi one peccatorum collocat.


4531. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1192 | Paragraph | SubSect | Section]

et praevaricatores usque in infernum suo oneroso foenore deprimebant. Venit igitur, ut illis legibus pro nobis persalveret, imo ut maledictum legis pro nobis fieret, et chirographum eius laceraret: tantum abest, ut nos novis debitis oneraret. In sexta sessione decernunt, septem esse sacramenta. At ubi dabunt certum verbum Dei, de Confirmatione, Matrimonio, Ordinatione, Poenitentia, et extrema Unctione? quid in conferendis hisce ipsorum Sacramentis, ex mandato Dei pronuncietur? Ubi dabunt etiam elementum, divinitus ordinatum confirmationi, coniugio, ordinationi aut


4532. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1192 | Paragraph | SubSect | Section]

fieret, et chirographum eius laceraret: tantum abest, ut nos novis debitis oneraret. In sexta sessione decernunt, septem esse sacramenta. At ubi dabunt certum verbum Dei, de Confirmatione, Matrimonio, Ordinatione, Poenitentia, et extrema Unctione? quid in conferendis hisce ipsorum Sacramentis, ex mandato Dei pronuncietur? Ubi dabunt etiam elementum, divinitus ordinatum confirmationi, coniugio, ordinationi aut poenitentiae? cum certum sit, sine divinitus ordinato et mandato ac verbo sacramenta non esse, nec esse posse. Iubent etiam credere, ista sua septem


4533. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1192 | Paragraph | SubSect | Section]

Matrimonio, Ordinatione, Poenitentia, et extrema Unctione? quid in conferendis hisce ipsorum Sacramentis, ex mandato Dei pronuncietur? Ubi dabunt etiam elementum, divinitus ordinatum confirmationi, coniugio, ordinationi aut poenitentiae? cum certum sit, sine divinitus ordinato et mandato ac verbo sacramenta non esse, nec esse posse. Iubent etiam credere, ista sua septem Sacramenta esse ad salutem necessaria. At contra ipsimet decernunt, coniugium ordinatis esse non tantum non necessarium ad salutem, sed etiam plane perniciosum. Sic nec ordinatio iudicatur ad salutem necessaria.


4534. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1192 | Paragraph | SubSect | Section]

Sacramentis, ex mandato Dei pronuncietur? Ubi dabunt etiam elementum, divinitus ordinatum confirmationi, coniugio, ordinationi aut poenitentiae? cum certum sit, sine divinitus ordinato et mandato ac verbo sacramenta non esse, nec esse posse. Iubent etiam credere, ista sua septem Sacramenta esse ad salutem necessaria. At contra ipsimet decernunt, coniugium ordinatis esse non tantum non necessarium ad salutem, sed etiam plane perniciosum. Sic nec ordinatio iudicatur ad salutem necessaria. Denique anathematizant eos, qui negant Sacramenta esse ex opere operato


4535. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1192 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam credere, ista sua septem Sacramenta esse ad salutem necessaria. At contra ipsimet decernunt, coniugium ordinatis esse non tantum non necessarium ad salutem, sed etiam plane perniciosum. Sic nec ordinatio iudicatur ad salutem necessaria. Denique anathematizant eos, qui negant Sacramenta esse ex opere operato efficacia, et conferre gratiam etiam non credentibus. At contra tota Scriptura contendit, omnia bona, praesertim spiritualia, et ad gratiam Christi pertinentia, per fidem accipi: contra autem, incredulitatem non solum nihil accipere, sed etiam extreme


4536. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1192 | Paragraph | SubSect | Section]

contra autem, incredulitatem non solum nihil accipere, sed etiam extreme Deum offendere ac irritare, sibique aeternum exitium attrahere. In quinta sessione, sub isto impio IIII habita 16 Iulii, anni 1562 (quae forte in numero octavo est) manifestissime contra expressum Dei verbum de Sacramento corporis et sanguinis Domini decernunt. Quod clare ac crasse omnibus demonstrari potest. Haec enim sunt ipsorum verba ex impressa eorum charta descripta. Laicos et clericos non conficientes, non adstringi iure divino ad communionem sub utraque specie, Cap. 1.


4537. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1192 | Paragraph | SubSect | Section]

1. Itaque sancta ipsa synodus a spiritu Sancto, qui est spiritus sapientiae et intellectus, spiritus consilii et pietatis, edocta, atque ipsius Ecclesiae iudicium et consuetudinem secuta, declarat ac docet, nullo divino praecepto laicos et clericos non conficientes obligari ad Eucharistiae sacramentum sub utraque specie sumendum: neque ullo pacto (salva fide) dubitari posse, quin illis alterius speciei communio ad salutem sufficiat. Nam etsi Christus Dominus in ultima coena venerabile hoc sacramentum in panis et vini speciebus instituit, et Apostolis tradidit: non tamen illa


4538. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1192 | Paragraph | SubSect | Section]

ac docet, nullo divino praecepto laicos et clericos non conficientes obligari ad Eucharistiae sacramentum sub utraque specie sumendum: neque ullo pacto (salva fide) dubitari posse, quin illis alterius speciei communio ad salutem sufficiat. Nam etsi Christus Dominus in ultima coena venerabile hoc sacramentum in panis et vini speciebus instituit, et Apostolis tradidit: non tamen illa institutio et traditio eo tendunt, ut omnes Christi fideles statuto Domini ad utramque speciem accipiendam adstringantur, etc. O' profana, aut blasphema potius ora. Audent citare


4539. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1192 | Paragraph | SubSect | Section]

filii Dei. Undeautem vel sibi vel aliis probabunt, id ipsorum decretum venire a Spiritu sancto? At nos contra liquido monstrare possumus, id proficisci a spiritu satanae: huius enim proprium est, evertere institutionem Christi, non Spiritus sancti. Quid Spiritus sanctus hac de re sentiat, satis in sacris Literis et a se inspiratis literis scripsit: Bibite ex hoc omnes. et id etiam de laicis exposuit 1 Cor. 11. Dicunt se sequi Ecclesiam. O' nefas. Unde probabunt, veram Christi Ecclesiam unquam communionem sub una tantum specie probasse? Num quicquid Constantiensis congregatio


4540. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1192 | Paragraph | SubSect | Section]

specie probasse? Num quicquid Constantiensis congregatio affirmavit aut negavit, id mox tota Ecclesia affirmavit aut decrevit? At contra innumera testimonia extant, quod inde a Christi passione usque abhinc 200 annis, tota Ecclesia perpetuo integram et inviolatam Christi institutionem in hoc sacramento comprobaverit, et observaverit, quod in alio scripto prolatis plurimis testimoniis probabimus. Audent isti propalam et coram sole ac mundo hoc pronunciare, nullum divinum mandatum esse de communione sub utraque specie a laicis sumenda. O' Deus vide horrendam


4541. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1192 | Paragraph | SubSect | Section]

probabimus. Audent isti propalam et coram sole ac mundo hoc pronunciare, nullum divinum mandatum esse de communione sub utraque specie a laicis sumenda. O' Deus vide horrendam tyrannidem Antichristi, eiusque mancipiorum. An'non tu clare per filium tuum instituisti sacrosanctum Sacramentum corporis et sanguinis Christi, simul sub pane et vino? An'non etiam iteratis vicibus per eundem severissime iussisti, sub utraque specie (ut vulgo loquuntur) ritum hunc observari, clare etiam dicendo, Bibite ex hoc omnes? non rasi tantum in missificando, sed plane omnes


4542. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1192 | Paragraph | SubSect | Section]

Audent isti propalam et coram sole ac mundo hoc pronunciare, nullum divinum mandatum esse de communione sub utraque specie a laicis sumenda. O' Deus vide horrendam tyrannidem Antichristi, eiusque mancipiorum. An'non tu clare per filium tuum instituisti sacrosanctum Sacramentum corporis et sanguinis Christi, simul sub pane et vino? An'non etiam iteratis vicibus per eundem severissime iussisti, sub utraque specie (ut vulgo loquuntur) ritum hunc observari, clare etiam dicendo, Bibite ex hoc omnes? non rasi tantum in missificando, sed plane omnes Christiani: ut


4543. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

Alteram isti dicunt speciem ad salutem Christianis sufficere. At Spiritus sanctus, qui per Paulum loquutus est, qui proculdubio diversus ab hoc Tridentini conciliabuli spiritu fuit, contra affirmat, vel mediocrem abusum huius sacrosancti Sacramenti esse prorsus perniciosum: ut quod Corinthii non satis semet probabant, nec alios in communicando expectabant. Quid non minarum ac poenarum illis Apostolus proposuisset, si cognovisset Corinthios audere ipsam filii Dei in stitutionem invertere et mutilare, et toties iteratum


4544. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

Alteram isti dicunt speciem ad salutem Christianis sufficere. At Spiritus sanctus, qui per Paulum loquutus est, qui proculdubio diversus ab hoc Tridentini conciliabuli spiritu fuit, contra affirmat, vel mediocrem abusum huius sacrosancti Sacramenti esse prorsus perniciosum: ut quod Corinthii non satis semet probabant, nec alios in communicando expectabant. Quid non minarum ac poenarum illis Apostolus proposuisset, si cognovisset Corinthios audere ipsam filii Dei in stitutionem invertere et mutilare, et toties iteratum mandatum,


4545. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

expresso decreto ac severo anathemate condemnare ac tollere? Quare communio sub una specie vere sufficit ad salutem, scilicet perdendam, et aeternum exitium accersendum. Caelum enim et terra transibit: unum vero unicum verbum, apex autiota, de mandatis aut institutis filii Dei, aut sacris Literis non transibit, quin omnia impleantur vel per obedientiam observantium, vel per condonationem veniam petentium, vel denique per horrendas poenas ea negligentium. Negant institutionem Christi eo tendere, ut Christianos ad communionem calicis obliget, O'extremam et plusquam


4546. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

O'blasphemam impietatem, et caecam furiosamque audaciam. Sed nondum is furor rabiesque istis hominibus satis est, quod expressum totiesque iteratum Dei mandatum de bibendo sanguine filii Dei negant: pergunt insuper plusquam Gigantea audacia sibi ius rapere supra ipsa filii Dei sacramenta et institutiones, easque sibilicere invertere contendunt. Haec enim in eorum decreto sequuntur. ECCLESIAE POTESTAS CIRCA DISPENSATIOnem Sacramenti Eucharistiae. Cap. 2. Praeterea declarat


4547. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

pergunt insuper plusquam Gigantea audacia sibi ius rapere supra ipsa filii Dei sacramenta et institutiones, easque sibilicere invertere contendunt. Haec enim in eorum decreto sequuntur. ECCLESIAE POTESTAS CIRCA DISPENSATIOnem Sacramenti Eucharistiae. Cap. 2. Praeterea declarat synodus, hanc potestatem perpetuo in Ecclesia fuisse, ut in Sacramentorum dispensatione, salva illorum substantia, ea statueret vel mutaret, quae suscipientium utilitati, seu ipsorum sacramentorum venerationi, pro rerum,


4548. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

contendunt. Haec enim in eorum decreto sequuntur. ECCLESIAE POTESTAS CIRCA DISPENSATIOnem Sacramenti Eucharistiae. Cap. 2. Praeterea declarat synodus, hanc potestatem perpetuo in Ecclesia fuisse, ut in Sacramentorum dispensatione, salva illorum substantia, ea statueret vel mutaret, quae suscipientium utilitati, seu ipsorum sacramentorum venerationi, pro rerum, temporum et locorum varietate magis expedire iudicaret. Id autem Apostolus non obscure visus est innuisse, cum ait 1 Cor. 4: Sic nos


4549. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

POTESTAS CIRCA DISPENSATIOnem Sacramenti Eucharistiae. Cap. 2. Praeterea declarat synodus, hanc potestatem perpetuo in Ecclesia fuisse, ut in Sacramentorum dispensatione, salva illorum substantia, ea statueret vel mutaret, quae suscipientium utilitati, seu ipsorum sacramentorum venerationi, pro rerum, temporum et locorum varietate magis expedire iudicaret. Id autem Apostolus non obscure visus est innuisse, cum ait 1 Cor. 4: Sic nos existimet homo, ut ministros Christi, et dispensatores mysteriorum Dei. Atque ipsum quidem hac potestate usum esse satis


4550. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

et locorum varietate magis expedire iudicaret. Id autem Apostolus non obscure visus est innuisse, cum ait 1 Cor. 4: Sic nos existimet homo, ut ministros Christi, et dispensatores mysteriorum Dei. Atque ipsum quidem hac potestate usum esse satis constat, cum in multis aliis, tum et in hoc ipso sacramento, cum ordinatis nonnullis circa eius usum, Caetera (inquit 1 Cor. 11. ) cum venero, disponam. Contra vero haec sola potestas perpetuo Ecclesiae in sacramentis, verbo ac ordinationibus Christi fuit, Audi filia, et inclina aurem tuam. Qui salverit unum de mandatis hisce


4551. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

dispensatores mysteriorum Dei. Atque ipsum quidem hac potestate usum esse satis constat, cum in multis aliis, tum et in hoc ipso sacramento, cum ordinatis nonnullis circa eius usum, Caetera (inquit 1 Cor. 11. ) cum venero, disponam. Contra vero haec sola potestas perpetuo Ecclesiae in sacramentis, verbo ac ordinationibus Christi fuit, Audi filia, et inclina aurem tuam. Qui salverit unum de mandatis hisce minimis, minimus vocabitur in regno caelorum. Et, Beati qui audiunt verbum Dei, et custodiunt. Et, Vos dico amicos meos, si feceritis quaecunque ego praecipio vobis. Ipsemet


4552. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

videtur: totum vero genus humanum tantum audiat, credat et obediat, Hunc hunc audite. Et, Audi filia, et inclina aurem tuam. Solius Dei est, in Religione ordinare ac decernere: Ecclesiae vero, totique generi humano, sola discendi et obediendi necessitas restat. Dicunt illi, Servata sacramenti substantia. Praeclare autem ista mutilatio servat substantiam sacramenti, ut isti impostores in speciem iactant, ut miseros Christi pusillos decipiant. An enim non sunt duae primariae partes substantiae sacramentorum, nempe Elementum et Verbum? quorum utrunque mutilant, ut nec ipsi


4553. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

hunc audite. Et, Audi filia, et inclina aurem tuam. Solius Dei est, in Religione ordinare ac decernere: Ecclesiae vero, totique generi humano, sola discendi et obediendi necessitas restat. Dicunt illi, Servata sacramenti substantia. Praeclare autem ista mutilatio servat substantiam sacramenti, ut isti impostores in speciem iactant, ut miseros Christi pusillos decipiant. An enim non sunt duae primariae partes substantiae sacramentorum, nempe Elementum et Verbum? quorum utrunque mutilant, ut nec ipsi quidem negant. Nam et calicem aut vinum ex hoc sacrosancto filii Dei


4554. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

sola discendi et obediendi necessitas restat. Dicunt illi, Servata sacramenti substantia. Praeclare autem ista mutilatio servat substantiam sacramenti, ut isti impostores in speciem iactant, ut miseros Christi pusillos decipiant. An enim non sunt duae primariae partes substantiae sacramentorum, nempe Elementum et Verbum? quorum utrunque mutilant, ut nec ipsi quidem negant. Nam et calicem aut vinum ex hoc sacrosancto filii Dei testamento subtrahunt: et totum verbum ad eam speciem pertinens auferunt, nempe, Et accepto poculo gratiis actis dedit illis dicens, Bibite ex hoc


4555. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

mutilatio servat substantiam sacramenti, ut isti impostores in speciem iactant, ut miseros Christi pusillos decipiant. An enim non sunt duae primariae partes substantiae sacramentorum, nempe Elementum et Verbum? quorum utrunque mutilant, ut nec ipsi quidem negant. Nam et calicem aut vinum ex hoc sacrosancto filii Dei testamento subtrahunt: et totum verbum ad eam speciem pertinens auferunt, nempe, Et accepto poculo gratiis actis dedit illis dicens, Bibite ex hoc omnes: hic est enim sanguis meus novi Testamenti, qui pro multis effunditur in remissionem peccatorum. et quae alia Paulus


4556. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

adiungit. Sic porro foede abrepto verbo et promissione filii Dei, de dando sanguine, unde tandem certo constabit, dari communicantibus sanguinem? Neque enim frustra filius Dei de altera tantum parte elementi, seu de solo pane dixit, Hoc est corpus: et de solo vino, Hic est sanguis. Sacramenta Dei non ex Physicis concomitantiis, sed ex solo verbo ac institutione Dei dependent, suamque essentiam sortiuntur. Sublato vero verbo, mandato et institutione Dei, sacramenta plane desinunt esse. Sic ergo sacrilege cum substantiales huius sacrosancti sacramenti partes, nempe


4557. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

filius Dei de altera tantum parte elementi, seu de solo pane dixit, Hoc est corpus: et de solo vino, Hic est sanguis. Sacramenta Dei non ex Physicis concomitantiis, sed ex solo verbo ac institutione Dei dependent, suamque essentiam sortiuntur. Sublato vero verbo, mandato et institutione Dei, sacramenta plane desinunt esse. Sic ergo sacrilege cum substantiales huius sacrosancti sacramenti partes, nempe tum elementum tum et verbum, mutilent et truncent, quomodo et vere docere possunt se servare integram substantiam? Verum istam longe desperatissimam coniuratorum Antichristi


4558. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

de solo pane dixit, Hoc est corpus: et de solo vino, Hic est sanguis. Sacramenta Dei non ex Physicis concomitantiis, sed ex solo verbo ac institutione Dei dependent, suamque essentiam sortiuntur. Sublato vero verbo, mandato et institutione Dei, sacramenta plane desinunt esse. Sic ergo sacrilege cum substantiales huius sacrosancti sacramenti partes, nempe tum elementum tum et verbum, mutilent et truncent, quomodo et vere docere possunt se servare integram substantiam? Verum istam longe desperatissimam coniuratorum Antichristi audaciam nihil pudet, manifeste contra palpabilem


4559. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

et de solo vino, Hic est sanguis. Sacramenta Dei non ex Physicis concomitantiis, sed ex solo verbo ac institutione Dei dependent, suamque essentiam sortiuntur. Sublato vero verbo, mandato et institutione Dei, sacramenta plane desinunt esse. Sic ergo sacrilege cum substantiales huius sacrosancti sacramenti partes, nempe tum elementum tum et verbum, mutilent et truncent, quomodo et vere docere possunt se servare integram substantiam? Verum istam longe desperatissimam coniuratorum Antichristi audaciam nihil pudet, manifeste contra palpabilem veritatem quidvis pronunciare et


4560. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

vino, Hic est sanguis. Sacramenta Dei non ex Physicis concomitantiis, sed ex solo verbo ac institutione Dei dependent, suamque essentiam sortiuntur. Sublato vero verbo, mandato et institutione Dei, sacramenta plane desinunt esse. Sic ergo sacrilege cum substantiales huius sacrosancti sacramenti partes, nempe tum elementum tum et verbum, mutilent et truncent, quomodo et vere docere possunt se servare integram substantiam? Verum istam longe desperatissimam coniuratorum Antichristi audaciam nihil pudet, manifeste contra palpabilem veritatem quidvis pronunciare et blaterare. Vae


4561. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

integram substantiam? Verum istam longe desperatissimam coniuratorum Antichristi audaciam nihil pudet, manifeste contra palpabilem veritatem quidvis pronunciare et blaterare. Vae illi, qui se tam crassa impostura decipi patiatur. Dicunt sibi licere ea corrigere ac statuere in hoc sacramento, quae vel hominum saluti, vel huius sacramenti dignitati conveniant. O'sacrilegam audaciam. Num ergo Tridentina cohors melius novit aut instituere potest, quid vel saluti hominum, vel dignitati sacramentorum conveniat: quam ipsemet caelestis magister, et unica via, veritas et


4562. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

coniuratorum Antichristi audaciam nihil pudet, manifeste contra palpabilem veritatem quidvis pronunciare et blaterare. Vae illi, qui se tam crassa impostura decipi patiatur. Dicunt sibi licere ea corrigere ac statuere in hoc sacramento, quae vel hominum saluti, vel huius sacramenti dignitati conveniant. O'sacrilegam audaciam. Num ergo Tridentina cohors melius novit aut instituere potest, quid vel saluti hominum, vel dignitati sacramentorum conveniat: quam ipsemet caelestis magister, et unica via, veritas et vita, vel etiam, eius caelestis pater, cuius


4563. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

nihil pudet, manifeste contra palpabilem veritatem quidvis pronunciare et blaterare. Vae illi, qui se tam crassa impostura decipi patiatur. Dicunt sibi licere ea corrigere ac statuere in hoc sacramento, quae vel hominum saluti, vel huius sacramenti dignitati conveniant. O'sacrilegam audaciam. Num ergo Tridentina cohors melius novit aut instituere potest, quid vel saluti hominum, vel dignitati sacramentorum conveniat: quam ipsemet caelestis magister, et unica via, veritas et vita, vel etiam, eius caelestis pater, cuius praescriptum filius, ut supra audivimus,


4564. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 | Paragraph | SubSect | Section]

decipi patiatur. Dicunt sibi licere ea corrigere ac statuere in hoc sacramento, quae vel hominum saluti, vel huius sacramenti dignitati conveniant. O'sacrilegam audaciam. Num ergo Tridentina cohors melius novit aut instituere potest, quid vel saluti hominum, vel dignitati sacramentorum conveniat: quam ipsemet caelestis magister, et unica via, veritas et vita, vel etiam, eius caelestis pater, cuius praescriptum filius, ut supra audivimus, exactissime secutus est? Dicunt


4565. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1194 | Paragraph | SubSect | Section]

Num ergo Christiana religio adeo incerta et in constans est, ut pro tempore, locis ac hominibus variet? Hoc vero Turcae de suo Alcorano, et Iudaei de suo Thalmud dicere non ausint. Sed audi, Christiane frater, bellas praedicationes, quibus hanc suam Babylonicam turrim, quidvis in Sacramentis et Religione mutandi, confirmant et constabiliunt θεόμαχοι isti Gigantes. Apostolus (inquiunt) vocavit se dispensatorem mysteriorum Dei, 1 Cor. 4. Ubi putant illi vocem dispensationis more Aulae ac Cancellariae Romanae aut etiam


4566. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1194 | Paragraph | SubSect | Section]

clare negat, se mandare, sed tantum consilium dare: et addit, se nulli necessitatem imponere, aut laqueum iniicere velle. An'non est, Christiane lector, praeclara haec Scripturae tractatio, et firma probatio, quod sanctissimo Antichristo, eiusque coniuratis bicornibus, dispensatio in Sacramentis viventis Dei libera sit, ut pro temporum, hominum ac locorum statu, id est, pro suo habitu, hodie sic, cras aliter, explenitudine potestatis, et scrinio pectoris sui (ubi sunt omnes iniuriae, iura volebam dicere) libere dispenset? Nunc et alteram Scripturae citationem, perinde


4567. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1194 | Paragraph | SubSect | Section]

hodie sic, cras aliter, explenitudine potestatis, et scrinio pectoris sui (ubi sunt omnes iniuriae, iura volebam dicere) libere dispenset? Nunc et alteram Scripturae citationem, perinde Curtisanice tractatam, audiamus. Dicunt Paulum esse usum potestate statuendi ac dispensandi in Sacramentis, prout ei visum sit expedire. Item aiunt, Ordinatis nonnullis: quasi Paulus ea quae docet 1 Corinth. 10. et 11. de Sacramento, ordinaverit, et non potius tantum Christi ordinationem recitaverit. Sed arguit in faciem eos mendacii apertissimus Pauli textus, eo ipso loco quem


4568. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1194 | Paragraph | SubSect | Section]

dispenset? Nunc et alteram Scripturae citationem, perinde Curtisanice tractatam, audiamus. Dicunt Paulum esse usum potestate statuendi ac dispensandi in Sacramentis, prout ei visum sit expedire. Item aiunt, Ordinatis nonnullis: quasi Paulus ea quae docet 1 Corinth. 10. et 11. de Sacramento, ordinaverit, et non potius tantum Christi ordinationem recitaverit. Sed arguit in faciem eos mendacii apertissimus Pauli textus, eo ipso loco quem citant. Testatur enim diserte Apostolus, se idipsum accepisse a Domino, quod Corinthiis tradiderit: non adiecisse, non


4569. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1194 | Paragraph | SubSect | Section]

Apostolus, se idipsum accepisse a Domino, quod Corinthiis tradiderit: non adiecisse, non diminuisse, non etiam mutare quicquam. Quid ergo ille ibi Romanistarum more dispensavit, aut dissipavit? Quod autem dicit, Caetera, cum veniam, ordinabo: intelligit non de ipsa institutione huius Sacramenti, quam illis iam plene tradiderat, sed de externis ceremoniis, et accidentariis cirumstantiis, ut est tempus et modus conveniendi, sese invicem in celebranda coena expectandi, modeste ac parce proposita sumendi, certo ac decoro modo sese in templis gerendi, ut mulier sit capite tecto, vir


4570. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1194 | Paragraph | SubSect | Section]

certa ratio concionandi, et quae similia, per sese quidem adiaphora sunt, nec prohibita, nec mandata, sed tamen ad decorum, ordinem et aedificationem facientia, ut postea dicetur. En hîc cernis, pie Lector, quam fideliter et sancte Curtisani Romani et mancipia Papae soleant tractare sacras Literas, aut verbum viventis Dei, et inde Religionis controversias dirimere. Eos igitur modo audias, si vis in vitam ingredi. Sequuntur eorum decreta. CANONES DE COMMUNIONE SUB UTRAQUE specie, et parvulorum.


4571. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1194 | Paragraph | SubSect | Section]

CANONES DE COMMUNIONE SUB UTRAQUE specie, et parvulorum. CANON PRIMUS. Si quis dixerit, ex Dei praecepto, vel necessitate salutis, omnes et singulos Christi fideles utramque speciem sanctissimi Eucharistiae sacramenti sumere debere, anathema sit. CANON SECUNDUS Si quis dixerit, sanctam Ecclesiam catholicam, non iustis causis et rationibus adductam fuisse, ut laicos, atque etiam clericos non conficientes, sub panis tantummodo specie communicaret, aut in eo


4572. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1194 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Ecclesiam catholicam, non iustis causis et rationibus adductam fuisse, ut laicos, atque etiam clericos non conficientes, sub panis tantummodo specie communicaret, aut in eo errasse, anathema sit. Hactenus illi. Hoc anathemate totam Ecclesiam Christi usque ferme ad nostra tempora sacrilege anathematizant, quae sensit ac docuit, esse Dei mandatum, ut sub utraque specie hoc sacrosanctum Sacramentum sumatur. Quin et ipsum unigenitum viventis Dei filium blasphemo ore excommunicant. Nam ipse, sicut a patre iussus fuit, disertissime dixit, Bibite ex hoc omnes: idque non tantum


4573. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1194 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

etiam clericos non conficientes, sub panis tantummodo specie communicaret, aut in eo errasse, anathema sit. Hactenus illi. Hoc anathemate totam Ecclesiam Christi usque ferme ad nostra tempora sacrilege anathematizant, quae sensit ac docuit, esse Dei mandatum, ut sub utraque specie hoc sacrosanctum Sacramentum sumatur. Quin et ipsum unigenitum viventis Dei filium blasphemo ore excommunicant. Nam ipse, sicut a patre iussus fuit, disertissime dixit, Bibite ex hoc omnes: idque non tantum semel dixit, sed et saepius repetiit, ut supra abunde ostendi. Si igitur confitentes hoc


4574. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1194 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

non conficientes, sub panis tantummodo specie communicaret, aut in eo errasse, anathema sit. Hactenus illi. Hoc anathemate totam Ecclesiam Christi usque ferme ad nostra tempora sacrilege anathematizant, quae sensit ac docuit, esse Dei mandatum, ut sub utraque specie hoc sacrosanctum Sacramentum sumatur. Quin et ipsum unigenitum viventis Dei filium blasphemo ore excommunicant. Nam ipse, sicut a patre iussus fuit, disertissime dixit, Bibite ex hoc omnes: idque non tantum semel dixit, sed et saepius repetiit, ut supra abunde ostendi. Si igitur confitentes hoc mandatum


4575. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1194 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

toto mundo) recitantur non tantum a veteribus, sed a recentissimis (ut sunt, post Ambrosium, Lombardus, Thomas, et Glossa Decreti) et a plurimis aliis recentibus Pontificiorum scriptis, (quorum testimonia aliquando forte seorsim edentur) longe gravissimae causae, cur sub utraque specie sit hoc Sacramentum sumendum: quorum dicta vide, Ambrosii quidem et Thomae super 1 Cor. 11. Lombardi vero lib. 4. dist. 11. et Glossae dist. 2 de cons. cap. comperimus. Hi igitur et alii scriptores ostendunt gravissimas rationes, cur sub utraque specie sit hoc Sacramentum


4576. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1194 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

specie sit hoc Sacramentum sumendum: quorum dicta vide, Ambrosii quidem et Thomae super 1 Cor. 11. Lombardi vero lib. 4. dist. 11. et Glossae dist. 2 de cons. cap. comperimus. Hi igitur et alii scriptores ostendunt gravissimas rationes, cur sub utraque specie sit hoc Sacramentum institutum, et sumendum. At isti, cum quidem anathematizent eos qui non credunt, ac fateantur Ecclesiam habuisse gravissimas causas tollendi posteriorem speciem, tamen nullas proferre queunt. Est vero observatu dignum, quam pontificia Ecclesia ac Religio sibi pulchre


4577. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1195 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Isti Patres diris devovent, si quis non credat eos habere gravissimas causas, cur tantum sub una specie sit communicaridum. At eorum Ius ante 400 annos congestum, et usque in hodiernam diem ab illis pro sacrosancto habitum, contra pronunciat, communionem sub una specie, praegrande sacrilegium esse. Verba eius haec sunt. Gelasius Papa de consec. dist. 2. cap. comperimus. Comperimus autem, quod quidam, sumpta tantummodo corporis sacra portione, a calice sacri cruoris


4578. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1195 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

devovent, si quis non credat eos habere gravissimas causas, cur tantum sub una specie sit communicaridum. At eorum Ius ante 400 annos congestum, et usque in hodiernam diem ab illis pro sacrosancto habitum, contra pronunciat, communionem sub una specie, praegrande sacrilegium esse. Verba eius haec sunt. Gelasius Papa de consec. dist. 2. cap. comperimus. Comperimus autem, quod quidam, sumpta tantummodo corporis sacra portione, a calice sacri cruoris abstineant: qui proculdubio (quoniam nescio qua superstitione docentur astringi) aut


4579. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1195 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et usque in hodiernam diem ab illis pro sacrosancto habitum, contra pronunciat, communionem sub una specie, praegrande sacrilegium esse. Verba eius haec sunt. Gelasius Papa de consec. dist. 2. cap. comperimus. Comperimus autem, quod quidam, sumpta tantummodo corporis sacra portione, a calice sacri cruoris abstineant: qui proculdubio (quoniam nescio qua superstitione docentur astringi) aut integrum Sacramentum percipiant, aut ab integris arceantur. Quia divisio unius eiusdemque mysterii, sine grandi sacrilegio non potest provenire. Glossa ibidem: Nec superflue


4580. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1195 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

diem ab illis pro sacrosancto habitum, contra pronunciat, communionem sub una specie, praegrande sacrilegium esse. Verba eius haec sunt. Gelasius Papa de consec. dist. 2. cap. comperimus. Comperimus autem, quod quidam, sumpta tantummodo corporis sacra portione, a calice sacri cruoris abstineant: qui proculdubio (quoniam nescio qua superstitione docentur astringi) aut integrum Sacramentum percipiant, aut ab integris arceantur. Quia divisio unius eiusdemque mysterii, sine grandi sacrilegio non potest provenire. Glossa ibidem: Nec superflue sumitur sub utraque


4581. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1195 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

esse. Verba eius haec sunt. Gelasius Papa de consec. dist. 2. cap. comperimus. Comperimus autem, quod quidam, sumpta tantummodo corporis sacra portione, a calice sacri cruoris abstineant: qui proculdubio (quoniam nescio qua superstitione docentur astringi) aut integrum Sacramentum percipiant, aut ab integris arceantur. Quia divisio unius eiusdemque mysterii, sine grandi sacrilegio non potest provenire. Glossa ibidem: Nec superflue sumitur sub utraque specie. Nam species Panis ad carnem, et species Vini ad animam refertur: cum unum sit Sacramentum Sanguinis, in


4582. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1195 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Comperimus autem, quod quidam, sumpta tantummodo corporis sacra portione, a calice sacri cruoris abstineant: qui proculdubio (quoniam nescio qua superstitione docentur astringi) aut integrum Sacramentum percipiant, aut ab integris arceantur. Quia divisio unius eiusdemque mysterii, sine grandi sacrilegio non potest provenire. Glossa ibidem: Nec superflue sumitur sub utraque specie. Nam species Panis ad carnem, et species Vini ad animam refertur: cum unum sit Sacramentum Sanguinis, in quo est sedes animae. Iamque sumitur sub utraque specie, ut significetur, quod utrunque Christus


4583. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1195 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

astringi) aut integrum Sacramentum percipiant, aut ab integris arceantur. Quia divisio unius eiusdemque mysterii, sine grandi sacrilegio non potest provenire. Glossa ibidem: Nec superflue sumitur sub utraque specie. Nam species Panis ad carnem, et species Vini ad animam refertur: cum unum sit Sacramentum Sanguinis, in quo est sedes animae. Iamque sumitur sub utraque specie, ut significetur, quod utrunque Christus assumpserit, carnem et animam: et quod tam ad animae quam corporis tuitionem eius participatio valeat: unde, si sub una tantum specie sumeretur, ad tuitionem alterius tantum


4584. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1195 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

En vides prorsus contradictoria dogmata, uno eodemque tempore, in regno Papae esse ac vigere: ut hinc quidem conciliabulum clamet, communionem sub una specie longe pientissimam ac catholicissimam esse, gravissimasque eius causas haberi, et contrarium dogma ut foedissimam haeresin damnet: inde Sacrosanctum ius Paparum clamet, Communionem sub una specie esse ingens sacrilegium, et gravissimas causas haberi, cur sub utraque specie sit communicandum. DE NONA SESSIONE TRIDENTINAE SYNODI. Si quis omnino adhuc hactenus dubitavit, an Papa sit illa vere


4585. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1195 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Papae esse ac vigere: ut hinc quidem conciliabulum clamet, communionem sub una specie longe pientissimam ac catholicissimam esse, gravissimasque eius causas haberi, et contrarium dogma ut foedissimam haeresin damnet: inde Sacrosanctum ius Paparum clamet, Communionem sub una specie esse ingens sacrilegium, et gravissimas causas haberi, cur sub utraque specie sit communicandum. DE NONA SESSIONE TRIDENTINAE SYNODI. Si quis omnino adhuc hactenus dubitavit, an Papa sit illa vere horrenda, et a Daniele, Christo ac Paulo praedicta abominatio, in loco


4586. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1195 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

cornua suae Luciferianae superbiae exerit, dum et communionem sub utraque specie, quam hactenus ut extremam impietatem, horrendis execrationibus et anathematismis, ac insuper ferro ac igni persequutus est, aliquibus se concedere velle decernit: et insummam contumeliam plenissimamque abrogationem sacrificii et passionis Iesu Christi suum Missaticum deum Maozim, denuo in templo Dei erigit. De quibus nunc hîc ordine breviter dicam. Communionem sub utraque (uti loquuntur) specie, a filio Dei nomine aeterni Patris, ac Creatoris totius mundi, in suo sacrosancto Testamento, non


4587. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1195 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

plenissimamque abrogationem sacrificii et passionis Iesu Christi suum Missaticum deum Maozim, denuo in templo Dei erigit. De quibus nunc hîc ordine breviter dicam. Communionem sub utraque (uti loquuntur) specie, a filio Dei nomine aeterni Patris, ac Creatoris totius mundi, in suo sacrosancto Testamento, non tantum institutam, sed etiam severissime mandatam, ab omnibus Patribus comprobatam, et amplius quam per 1300 annos Ecclesiae Dei usitatam et sancte frequentatam, ausus est iste immanissimus filii Dei hostis, ante 140 annos, ut foedam haeresin, sine omni verbo Dei, imo et


4588. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1195 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sancta, et nullo modo ad placitum libidinemque ullius, vel unius, vel etiam omnium mortalium dirigenda ac inflectenda, aut inde ullatenus dependens. Turcis profecto hodierna die in infinitum certior, sanctior, firmior, ac magis immota est ipsorum Religio, quam nobis Christianis: si sic in nostris sacrosanctis mysteriis vagemur, ut Antichristus et eius impium conciliabulum iam facit. Illi enim prorsus extremum nefas esse existimant, quicquam vel in minimo de suo illo Mahometismo tollere, aut immuatre. O` deploranda, imo et pudenda atque adeo detestanda sors conditioque


4589. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1195 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

vel in ipsorum pene brutorum sensum ac iudicium: adeo propalam foedus, palpabilis ac execrabilis est. Caeterum hinc liquido apparet, verissimum esse quod supra de eorum norma Iudicii. Synodi ac Religionis ex eorum propriis scriptis ostendimus: nempe ipsis Deum eiusque verbum, aut sacras Literas ludibrio esse, eosque pro suo libitu libidineque de Religione ac doctrina viventis Dei modo affirmative, modo negative statuere, ac ex suo commodo utilitateque leges Religionis figere ac refigere velle, non aliter ac in politiis extremi perditissimique tyranni solent. Hoc


4590. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1195 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ac refigere velle, non aliter ac in politiis extremi perditissimique tyranni solent. Hoc sane est, quod toties Cusanus et alii coniurati satellites istius horrendi idoli, propalam in suis scriptis pronunciarunt: Ecclesiam aut concilium, id est Papam cum suis mancipiis, esse super sacras Literas: et licere eis de eadem re aut parte, Religionis dogmate, aut sententia verbi Dei modo sic, modo aliter statuere, ipsoque etiam usu aut praxi agere aut observare. Verum nunc nos, relictis istis manifestis derisoribus et illusoribus viventis Dei, eius verbi, Religionis ac


4591. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1196 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

tyrannidem, ut eorum conscientiis pro libitu imperent ac dominentur, eosque ac eorum posteros in aeternum exitium trahant ac rapiant, sicut antea tot seculis fecerunt. 5 Quinto, necesse erit, et id severissime flagitatur, tales communicatores sub ipsa Missae abominatione ab impio sacrifico talem communionem percipere. Quare sua illa participatione totum illud idololatricum sacrum necessario comprobabunt, seque metipsos horribilium abominationum reos coram vivente Deo efficient. 6 Sexto, iubentur, et plane necesse est, tales omnia dogmata ac totam Religionem


4592. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1196 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

in aeternum exitium trahant ac rapiant, sicut antea tot seculis fecerunt. 5 Quinto, necesse erit, et id severissime flagitatur, tales communicatores sub ipsa Missae abominatione ab impio sacrifico talem communionem percipere. Quare sua illa participatione totum illud idololatricum sacrum necessario comprobabunt, seque metipsos horribilium abominationum reos coram vivente Deo efficient. 6 Sexto, iubentur, et plane necesse est, tales omnia dogmata ac totam Religionem Papae comprobare, et publice profiteri. Qua ratione semetipsos ac omnes suos posteros in horrendam


4593. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1197 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ac sanctissimis asserverint, totque gravissimorum certaminum, turbarum ac scandalorum causam dederint. Suo ergo proprio ore semetipsos infames, et omnibus suppliciis dignissimos proclamabunt, ut posthac in omnem posteritatem pro talibus a toto mundo habeantur. 11 Undecimo, cum sacrosancta Domini Coena ad hoc ipsum sumatur, ut ibi fides nostra confirmetur, nos veram Religionem profiteamur, mortem Domini pro nobis factam annunciemus et ipsum celebremus: isti tales communicatores omnia hisce ex diametro contraria patrabunt. Cogentur enim confiteri, communionem sub una


4594. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1197 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sibi ad aeternum et prorsus inevitabile exitium accipient. Satius ergo illis infinities esset, nequaquam communicare aut communicasse, imo et ipsum Christum eiusque veram Religionem non agnovisse, et denique (quod Christus de Iuda suo proditore exclamat) nec natos quidem un quam fuisse. Nam sacrosancta communio corporis ac sanguinis Domini non ipsamet tota pietas est, sed tantum foedus ac obligatio ad veram pietatem. Quid ergo talibus apostatis, deficientibus denuo ab agnito Christo, ad agnitum anathematizatumque Antichristum, aliud talis communicatio erit, quam foedus ac obligatio ad


4595. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1197 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

non satis esse quod filius Dei et instituit et severissime praecepit communionem sub utraque specie, nisi et ipse ex sua plenitudine potestatis, quam sibi plusquam tyrannice arrogat, de eadem re cum Ecclesia et membris Christi dispenset. Adeo nihil prorsus est Deus, eius filius ac ipsius sacrosancta institutio et severissimum mandatum, nisi istud foedissimum idolum, vere supra Deum sese efferens, ex singulari gratia et sapientia, idem nobis miseris homuncionibus, suis execrandis Bullis concedat. Denique hinc animadvertamus, istius Aventini Caci fraudes, quod astute


4596. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quo tandem verbo Dei probant? imo etiam cuius tandem authentici patris aut veteris scriptoris testimonio? At nos istam horrendam falsationem Testamenti filii Dei, evidenti eius verbo manifeste refutamus. Nam Spiritus sanctus per tres Evangelistas et D. Paulum diligenter institutionem sacrosanctae Coenae narrans, et humano generi praescribens, negat ibi quicquam tale a Christo Domino ac Servatore esse factum. Certe sine grandi atque adeo extremo sacrilegio tanta res, ut quidem eam Antichristus esse et haberi vult, excludi non potuisset. Verum ita accurate concinneque


4597. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

filii Dei, evidenti eius verbo manifeste refutamus. Nam Spiritus sanctus per tres Evangelistas et D. Paulum diligenter institutionem sacrosanctae Coenae narrans, et humano generi praescribens, negat ibi quicquam tale a Christo Domino ac Servatore esse factum. Certe sine grandi atque adeo extremo sacrilegio tanta res, ut quidem eam Antichristus esse et haberi vult, excludi non potuisset. Verum ita accurate concinneque illud sacrosanctum Testamentum narratur, itaque singula verba ac sensus inter sese invicem colligantur et coagmentantur, ut etiam si fingere liceret aut liberet


4598. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Coenae narrans, et humano generi praescribens, negat ibi quicquam tale a Christo Domino ac Servatore esse factum. Certe sine grandi atque adeo extremo sacrilegio tanta res, ut quidem eam Antichristus esse et haberi vult, excludi non potuisset. Verum ita accurate concinneque illud sacrosanctum Testamentum narratur, itaque singula verba ac sensus inter sese invicem colligantur et coagmentantur, ut etiam si fingere liceret aut liberet alicui, non posset reperire in illo sacrosancto Testamento locum, ubi istud Antichristianum figmentum, oblati a Christo Panis ac Vini, vel


4599. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Antichristus esse et haberi vult, excludi non potuisset. Verum ita accurate concinneque illud sacrosanctum Testamentum narratur, itaque singula verba ac sensus inter sese invicem colligantur et coagmentantur, ut etiam si fingere liceret aut liberet alicui, non posset reperire in illo sacrosancto Testamento locum, ubi istud Antichristianum figmentum, oblati a Christo Panis ac Vini, vel saltem verisimiliter intrudere posset. Sed quoniam illis adeo probe constat, Christum in Coena ipsorum Missam cel ebrasse, dicant (obsecramus) quibus verbis eos per eorum sacrosanctam


4600. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

in illo sacrosancto Testamento locum, ubi istud Antichristianum figmentum, oblati a Christo Panis ac Vini, vel saltem verisimiliter intrudere posset. Sed quoniam illis adeo probe constat, Christum in Coena ipsorum Missam cel ebrasse, dicant (obsecramus) quibus verbis eos per eorum sacrosanctam Missationem ac mussationem, qua tandem forma et modo obtulerit? Cur etiam non retinent eius propria ac formalia verba? Cur item ipsorum sacerrimus Canon, nullam prorsus mentionem istius panariae et vinariae oblationis, ut sui primarii fundamenti aut basis, facit? Id profecto modis


4601. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ipsum Canonem, annis amplius 500 post Christum, instar centonis cuiusdam consutas consarcinatasque a diversis homuncionibus esse. Quare cum Antichristi mancipia non tantum careant omni probatione istius vanissimi figmenti de oblato a Christo Pane et Vino, sed etiam evidentissime a sacrosanctis Evangeliis mendacii redarguantur: clare ostendunt, se non ex norma verbi Dei, sed ex sui mendacis pectoris abominanda libidine ac audacia de tantis controversiis religionis pronunciare. 2 Secundo dicunt, Christum constituisse Apostolos novi Testamenti sacerdotes. Quaerimus


4602. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

proferimus evidentissimum verbi Dei testimonium. Primum, quod totum novum Testamentum in tanta sui prolixitate et tot librorum varietate nusquam Apostolos vocat Sacerdotes, aut ullos omnino alios doctores novi foederis Sacerdotes nominat. Secundo, quod idem dicit, hunc Sacerdotem semel unoque sacrificio perlitasse, nec amplius ulla repetitione huius sacrificii opus esse. Tertio, quod docet Epistola ad Hebraeos, ita Sacerdotium a Levitis ad IESUM Christum translatum esse, ut ille nullum plane habeat successorem, sed id sacerdotium per sese in caelo perpetuo pro omnibus accedentibus


4603. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quod totum novum Testamentum in tanta sui prolixitate et tot librorum varietate nusquam Apostolos vocat Sacerdotes, aut ullos omnino alios doctores novi foederis Sacerdotes nominat. Secundo, quod idem dicit, hunc Sacerdotem semel unoque sacrificio perlitasse, nec amplius ulla repetitione huius sacrificii opus esse. Tertio, quod docet Epistola ad Hebraeos, ita Sacerdotium a Levitis ad IESUM Christum translatum esse, ut ille nullum plane habeat successorem, sed id sacerdotium per sese in caelo perpetuo pro omnibus accedentibus exerceat. Haec tria validissima testimonia, innumeris sacrarum


4604. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

huius sacrificii opus esse. Tertio, quod docet Epistola ad Hebraeos, ita Sacerdotium a Levitis ad IESUM Christum translatum esse, ut ille nullum plane habeat successorem, sed id sacerdotium per sese in caelo perpetuo pro omnibus accedentibus exerceat. Haec tria validissima testimonia, innumeris sacrarum Literarum dictis fulta, eis, ut plane irrefragabilia, contra eorum vanissima et audacissima figmenta in oculos et aures obtrudimus ac ingerimus. 3 Tertio loco affirmant, suam Missam institutam et mandatam esse in verbis, Hoc facite in meam commemorationem. Unde autem tandem hoc


4605. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

eis, ut plane irrefragabilia, contra eorum vanissima et audacissima figmenta in oculos et aures obtrudimus ac ingerimus. 3 Tertio loco affirmant, suam Missam institutam et mandatam esse in verbis, Hoc facite in meam commemorationem. Unde autem tandem hoc quoque nugamentum, aut potius sacrilegam sacrosancti Testamenti Christi falsationem probant? Quo, inquam, oraculo sacrarum Literarum id confirmant? Contra vero eos, pro nobis, tria sacrosancta Evangelia et Paulus disertissime redarguunt: quae ostendunt et afferunt illa verba, Hoc facite in meam commemorationem,


4606. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

irrefragabilia, contra eorum vanissima et audacissima figmenta in oculos et aures obtrudimus ac ingerimus. 3 Tertio loco affirmant, suam Missam institutam et mandatam esse in verbis, Hoc facite in meam commemorationem. Unde autem tandem hoc quoque nugamentum, aut potius sacrilegam sacrosancti Testamenti Christi falsationem probant? Quo, inquam, oraculo sacrarum Literarum id confirmant? Contra vero eos, pro nobis, tria sacrosancta Evangelia et Paulus disertissime redarguunt: quae ostendunt et afferunt illa verba, Hoc facite in meam commemorationem, dicta esse de


4607. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et aures obtrudimus ac ingerimus. 3 Tertio loco affirmant, suam Missam institutam et mandatam esse in verbis, Hoc facite in meam commemorationem. Unde autem tandem hoc quoque nugamentum, aut potius sacrilegam sacrosancti Testamenti Christi falsationem probant? Quo, inquam, oraculo sacrarum Literarum id confirmant? Contra vero eos, pro nobis, tria sacrosancta Evangelia et Paulus disertissime redarguunt: quae ostendunt et afferunt illa verba, Hoc facite in meam commemorationem, dicta esse de proxime antecedente communione Corporis et Sanguinis. nam illi testantur,


4608. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Missam institutam et mandatam esse in verbis, Hoc facite in meam commemorationem. Unde autem tandem hoc quoque nugamentum, aut potius sacrilegam sacrosancti Testamenti Christi falsationem probant? Quo, inquam, oraculo sacrarum Literarum id confirmant? Contra vero eos, pro nobis, tria sacrosancta Evangelia et Paulus disertissime redarguunt: quae ostendunt et afferunt illa verba, Hoc facite in meam commemorationem, dicta esse de proxime antecedente communione Corporis et Sanguinis. nam illi testantur, quod statim ubi Dominus accepto datoque Pane et Vino dixisset, Accipite et


4609. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Hoc est corpus meum: mox adiecerit, Hoc facite in mei commemorationem: ut impossibile sit aliter illa verba recte intelligi, quam de ipsa sumptione Corporis ac Sanguinis Domini, quae ibi in re praesenti, manibusque erat, instituebatur, mandabatur et peragebatur. Verum praeter hoc sacrosanctorum Evangeliorum testimonium Spiritus sanctus per Paulum selectum Christi organon adhuc evidentius istam horrendam corruptelam et sacrilegam falsationem testamenti filii Dei redarguit. Inquit enim: Hoc facite, quoties biberitis, in meam commemorationem. Quoties enim panem hunc


4610. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sumptione Corporis ac Sanguinis Domini, quae ibi in re praesenti, manibusque erat, instituebatur, mandabatur et peragebatur. Verum praeter hoc sacrosanctorum Evangeliorum testimonium Spiritus sanctus per Paulum selectum Christi organon adhuc evidentius istam horrendam corruptelam et sacrilegam falsationem testamenti filii Dei redarguit. Inquit enim: Hoc facite, quoties biberitis, in meam commemorationem. Quoties enim panem hunc comederitis, et poculum biberitis, mortem Domini annunciate. Clare ergo hîc Paulus cum Corinthiis de sacra Coena sumenda agens,


4611. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

istam horrendam corruptelam et sacrilegam falsationem testamenti filii Dei redarguit. Inquit enim: Hoc facite, quoties biberitis, in meam commemorationem. Quoties enim panem hunc comederitis, et poculum biberitis, mortem Domini annunciate. Clare ergo hîc Paulus cum Corinthiis de sacra Coena sumenda agens, iteratisque vicibus illud, Hoc facite, de comedere ac bibere, seu de esu ac potu Corporis ac Sanguinis Domini, qui a tota Ecclesia fiebat, exponit. Inquit enim: Hoc facite: Quoties biberitis, Audite Spiritum S. per os Pauli loquentem, ô misera Antichristi mancipia. Non


4612. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

vicibus illud, Hoc facite, de comedere ac bibere, seu de esu ac potu Corporis ac Sanguinis Domini, qui a tota Ecclesia fiebat, exponit. Inquit enim: Hoc facite: Quoties biberitis, Audite Spiritum S. per os Pauli loquentem, ô misera Antichristi mancipia. Non dicit, Quoties obtuleritis, aut quoties sacrificaveritis, ut vos id viventis Dei verbum violenter torquetis: sed Biberitis, ostendens ac convincens omnes sanae mentis, illud Facere omnino ad totius Ecclesiae edere ac bibere, et non ad rasi sacrifici gesticulatorios mimos, aut usquam prorsus alio referendum esse. Idem agit et


4613. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

os Pauli loquentem, ô misera Antichristi mancipia. Non dicit, Quoties obtuleritis, aut quoties sacrificaveritis, ut vos id viventis Dei verbum violenter torquetis: sed Biberitis, ostendens ac convincens omnes sanae mentis, illud Facere omnino ad totius Ecclesiae edere ac bibere, et non ad rasi sacrifici gesticulatorios mimos, aut usquam prorsus alio referendum esse. Idem agit et in illis statim adiunctis, quibus quasi paraphrastice verba Domini exponit: Quoties enim panem hunc comederitis, et poculum biberitis, mortem Domini annunciate. Quid quaeso tandem clarius, evidentius


4614. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

in illis statim adiunctis, quibus quasi paraphrastice verba Domini exponit: Quoties enim panem hunc comederitis, et poculum biberitis, mortem Domini annunciate. Quid quaeso tandem clarius, evidentius ac potentius dici, aut etiam solum excogitari potest, ad refutandam vestram nefariam corruptionem sacrosancti Testamenti? Hinc ergo evidentissime cernis, Christiane frater, istos seductores scientes volentes, consulto ac data opera, non solum sine verbo, sed etiam expresse contra manifestum ac palpabile viventis Dei verbum, suum idolum Maosim aut Missam erigere conari, cum quidem


4615. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

cernis, Christiane frater, istos seductores scientes volentes, consulto ac data opera, non solum sine verbo, sed etiam expresse contra manifestum ac palpabile viventis Dei verbum, suum idolum Maosim aut Missam erigere conari, cum quidem negare non possint, se evidentissime a spiritu Dei, per sacras Literas, coram toto mundo redargui ac confundi. Dicunt illi, Christum obtulisse in sacra Coena Corpus ac Sanguinem suum patri, sub specie Panis et Vini: at manifestissime, ut ostensum est, a sacrosanctis Evangelistis redarguuntur. Dicunt, eum Apostolos instituisse novi testamenti


4616. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sine verbo, sed etiam expresse contra manifestum ac palpabile viventis Dei verbum, suum idolum Maosim aut Missam erigere conari, cum quidem negare non possint, se evidentissime a spiritu Dei, per sacras Literas, coram toto mundo redargui ac confundi. Dicunt illi, Christum obtulisse in sacra Coena Corpus ac Sanguinem suum patri, sub specie Panis et Vini: at manifestissime, ut ostensum est, a sacrosanctis Evangelistis redarguuntur. Dicunt, eum Apostolos instituisse novi testamenti Sacerdotes aut sacrificos: at id tota Scriptura pernegat. Dicunt Christum illis verbis, Hoc facite in


4617. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

erigere conari, cum quidem negare non possint, se evidentissime a spiritu Dei, per sacras Literas, coram toto mundo redargui ac confundi. Dicunt illi, Christum obtulisse in sacra Coena Corpus ac Sanguinem suum patri, sub specie Panis et Vini: at manifestissime, ut ostensum est, a sacrosanctis Evangelistis redarguuntur. Dicunt, eum Apostolos instituisse novi testamenti Sacerdotes aut sacrificos: at id tota Scriptura pernegat. Dicunt Christum illis verbis, Hoc facite in meam commemorationem, suam Missam instituisse ac mandasse: at contra tres Evangelistae et D. Paulus eos vel


4618. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

coram toto mundo redargui ac confundi. Dicunt illi, Christum obtulisse in sacra Coena Corpus ac Sanguinem suum patri, sub specie Panis et Vini: at manifestissime, ut ostensum est, a sacrosanctis Evangelistis redarguuntur. Dicunt, eum Apostolos instituisse novi testamenti Sacerdotes aut sacrificos: at id tota Scriptura pernegat. Dicunt Christum illis verbis, Hoc facite in meam commemorationem, suam Missam instituisse ac mandasse: at contra tres Evangelistae et D. Paulus eos vel palpabiliter falsati testamenti Iesu Christi coram toto mundo reos


4619. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

coram toto mundo reos Peragunt. Subrutis igituriam eorum praecipuis fundamentis, ruit et tota ista abominanda fabrica Babylonicae Maosim aut Missae. Illa quoque est manifesta, et non ferenda sacrarum Literarum violatio ac laceratio, quod aiunt, Menssam 1. Cor. 10, altare significare, cum Paulus dicit, Non potestis simul participes esse mensae Domini et mensae daemoniorum: cum nusquam id hoc vocabulum significet: et manifestissimum sit, eos tum sacram Coenam sumentes, tum et in


4620. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quoque est manifesta, et non ferenda sacrarum Literarum violatio ac laceratio, quod aiunt, Menssam 1. Cor. 10, altare significare, cum Paulus dicit, Non potestis simul participes esse mensae Domini et mensae daemoniorum: cum nusquam id hoc vocabulum significet: et manifestissimum sit, eos tum sacram Coenam sumentes, tum et in idolorum templis idolothytis vescentes, ad mensas sedere aut accubare et epulari solitos esse, ut clare sanctus Paulus eiusdem Epistolae 8 testatur, cum inquit: Si quis te conspexerit in epulo simulachorum accumbentem. Ah nihil satis dici potest de


4621. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Coenam sumentes, tum et in idolorum templis idolothytis vescentes, ad mensas sedere aut accubare et epulari solitos esse, ut clare sanctus Paulus eiusdem Epistolae 8 testatur, cum inquit: Si quis te conspexerit in epulo simulachorum accumbentem. Ah nihil satis dici potest de istorum sacrilega vanitate et audacia, quidvis temere de sacris Literis fingente et blaterante, ut modo suas abominationes quomodocunque ornent ac obtineant. Negant isti Areopagitae, quicquam obesse isti suo Maositico sacrificio indignitatem sacerdotis. Ergo iam sublatum plane est illud vetus


4622. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

vescentes, ad mensas sedere aut accubare et epulari solitos esse, ut clare sanctus Paulus eiusdem Epistolae 8 testatur, cum inquit: Si quis te conspexerit in epulo simulachorum accumbentem. Ah nihil satis dici potest de istorum sacrilega vanitate et audacia, quidvis temere de sacris Literis fingente et blaterante, ut modo suas abominationes quomodocunque ornent ac obtineant. Negant isti Areopagitae, quicquam obesse isti suo Maositico sacrificio indignitatem sacerdotis. Ergo iam sublatum plane est illud vetus discrimen. quod Deus primum ad personam Abelis,


4623. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

simulachorum accumbentem. Ah nihil satis dici potest de istorum sacrilega vanitate et audacia, quidvis temere de sacris Literis fingente et blaterante, ut modo suas abominationes quomodocunque ornent ac obtineant. Negant isti Areopagitae, quicquam obesse isti suo Maositico sacrificio indignitatem sacerdotis. Ergo iam sublatum plane est illud vetus discrimen. quod Deus primum ad personam Abelis, postea ad eius sacrificium respexerit: et quod ait Epistola ad Hebraeos, ideo Abelem gratius sacrificium Caino obtulisse, quia fide obtulerit. At eorum proprium ius, dist. 32,


4624. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

fingente et blaterante, ut modo suas abominationes quomodocunque ornent ac obtineant. Negant isti Areopagitae, quicquam obesse isti suo Maositico sacrificio indignitatem sacerdotis. Ergo iam sublatum plane est illud vetus discrimen. quod Deus primum ad personam Abelis, postea ad eius sacrificium respexerit: et quod ait Epistola ad Hebraeos, ideo Abelem gratius sacrificium Caino obtulisse, quia fide obtulerit. At eorum proprium ius, dist. 32, 16. q. 7. testatur, Papam Nicolaum et Alexandrum, ac plures synodos pronunciasse, omnes eos qui a fornicario sacerdote Missam audiverint,


4625. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Negant isti Areopagitae, quicquam obesse isti suo Maositico sacrificio indignitatem sacerdotis. Ergo iam sublatum plane est illud vetus discrimen. quod Deus primum ad personam Abelis, postea ad eius sacrificium respexerit: et quod ait Epistola ad Hebraeos, ideo Abelem gratius sacrificium Caino obtulisse, quia fide obtulerit. At eorum proprium ius, dist. 32, 16. q. 7. testatur, Papam Nicolaum et Alexandrum, ac plures synodos pronunciasse, omnes eos qui a fornicario sacerdote Missam audiverint, esse idololatras et excommunicatos. Quis vero Papistarum est, qui non subinde


4626. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Tanta etiam varietas Missarum subinde in authenticis libris reperitur, ac ab ipsismet Pontificiis non ita dudum Coloniae, Antuerpiae, Parisiis ac Venetiis editur ac edita est, ut vel ex hoc solo liquidssime appareat, tum illum centonem mere humanum figmentum esse ac temere pro libitu arbitrioque sacrificiorum modo auctum, modo diminutum, modo sic, modo aliter formatum et reformatum fuisse. Quod et ipsorum divus Gregorius magnus Papa abunde ostendit, cum suo Augustino Anglico, ut novam formam Missae Anglis tradendam suo arbitrio componat, circa 600 Domini annum suadet. Hinc


4627. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

controversiis et constituenda Religione ac Ecclesia adhibeant: nempe, primum foedissime conculcant verbum viventis Dei, id trahentes et rapientes quocunque eis libet, summa violentia, audacia ac petulantia. Deinde audacissime, imo et impudentissime fingunt et affirmant (idque proh nefas, sub sacrosancto titulo ac nomine Ecclesiae et Spiritus sancti) quicquid modo eis collibuit, eorumve Persicae ac plane Epicureae potentiae, pompae et commodis, utile conducensque esse videtur. Hactenus, Christiane lector, audisti vivam praxin, quomodo Tridentini censores, secundum suam


4628. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

VETUS AC PERPETUA NORMA SIMUL ET PRAXIS, QUA ANTICHRISTUS REgnum, verbum, religionem, ac Ecclesiam Christi pessundedit ac conculcavit. Quo autem eo minus dubitare possis, Antichristum eiusque spirituales, verbum viventis Dei aut sacras Literas opprimere ac conculcare, atque ita sese supra Deum ipsum, sicut Paulus olim praedixit, efferre: proponam tibi et aliam ipsorum praxin circa verbum Religionemque omnipotentis Dei, quae non paucis istis 17 aut 18 annis Tridentini conciliabuli, sed iam ferme mille annis duravit,


4629. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

de silva) devastet et profanet, ac denique genus humanum seducat, et aeterno exitio perdat: contra autem suas impias blasphemias et tyrannidem provehat. promoveat et amplificet. Papistae igitur longe, et innumeris plane modis conculcant verbum Religionemque viventis Dei, aut Scripturam sacram, quorum aliquos in sequentibus indiciis recensebo: tametsi nonnullos ex eis etiam supra attigerim: nam omnes nemo enumerare valet, etiamsi linguas centum oraque centum habeat, et insuper ferream vocem, ut poetae exclamare solent. 1 Aiunt enim esse ambiguam et obscuram, quam etiam


4630. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1200 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ea comprehensa. Quare illa deficientia, aliunde nempe ab ipsis et eorum conciliabulis petenda esse. Discamus ergo Dei et verae Religionis cognitionem ex plenis institutionibus, relictis istis mutilis ac mancis sacrarum Literarum fragmentis. 3 Ecclesiam et concilium supra Scripturam esse: quare ei etiam magis esse credendum, ut et supra audivimus. Qua propter plane sepositis Testamentis Domini, Ecclesiam Rom. audivisse praestiterit. 4 Papam posse dispensare contra Apostolum et


4631. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1200 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

audivisse praestiterit. 4 Papam posse dispensare contra Apostolum et Evangelistam, et errare non posse, multum Canonistae inculcant. Quare sequitur necessario, solum illum summae potestatis aut autoritatis, et prorsus infallibilis fidei, aut veritatis doctorem esse audiendum, abiectis sacris Evangeliis. 5 Fac quod tibi bonum videtur: id mox erit probum, pium et Deo acceptum. Haec est usitatissima et probatissima regula, et veluti primum principium et fons Pontificiae religionis: sicut et omnium Ethnicorum ac idololatricarum religionum. Inde enim est apud eos tanta


4632. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1200 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

poena peccati mortalis: et quicquid illi modo praeceperint, nos citra omnem dubitationem aut disquisitionem promptissime credamus et faciamus. Audiantur ergo illi, et Religionem ab eis fabricatam sequamur; quicquid dicat aut taceat Scriptura: quandoquidem tantum ius ferendi leges in Religione illi sacrosancti Praelati, non in Mosis cathedris sedentes habent. 15 Credatur, citra omnem dubitationem aut exceptionem, miraculis, apparitionibus et visionibus: Hoc sentiunt natura omnes homines, quod satis indicat experientia, et ille dives cum patre Abrahamo colloquens. Hoc est unum ex


4633. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1200 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

venerunt, dicant, aut nos de Deo, religione et vera salute doceant. 16 Non esse vertendam Scripturam in vulgares linguas, ne contaminetur et profanetur vulgaribus linguis: eademque de causa etiam in templis omnia Latine peragenda esse. 17 Non permittendum laicis, ut legant sacras Literas: sed audiant modo Pontifices et sacerdotes super suas cathedras sedentes, suo libitu quod eis bonum videtur docentes. Illis suas animas credant, cum eos videant tam bene proprias curare ac saginare. 18 Simplex carbonarii fides omnium optima est, ut scilicet tu credas


4634. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1200 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

est, Papa et spirituales eius, etiamsi tu nescias quid illi credant: ac nec forte ipsimet maiori ex parte suam, aut ullam omnino fidem religionemve (si modo eorum vitae, ut certissimo indicio credendum est) norint aut credant. 19 Opus operatum tollit fidem; et omnino omnem scientiam in Sacramenti promissionibus et operibus, ac tota religione. Dicunt vero Papistae, valere Sacramenta et Missas etiam sine bono motu utentis: necesse necessariam veram fidem in percipiente, ad eorum efficaciam. Sic et suas preces ex sola battologia valere sentiunt. Sublata porro inde fide, etiam


4635. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1200 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

maiori ex parte suam, aut ullam omnino fidem religionemve (si modo eorum vitae, ut certissimo indicio credendum est) norint aut credant. 19 Opus operatum tollit fidem; et omnino omnem scientiam in Sacramenti promissionibus et operibus, ac tota religione. Dicunt vero Papistae, valere Sacramenta et Missas etiam sine bono motu utentis: necesse necessariam veram fidem in percipiente, ad eorum efficaciam. Sic et suas preces ex sola battologia valere sentiunt. Sublata porro inde fide, etiam promissio, cui fides inniti debebat, mortua, aut certe muta est. Hoc principium


4636. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1201 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Item de qua Christus inquit: Haec est vita aeterna, ut te Deum agnoscant, et quem misisti IESUM Christum. 23 Experientia ipsa testatur. Biblia extreme iacuisse et tacuisse in Papatu. Vix centesimus sacrificus, aut etiam millesimus Christianus scivit, esse aliquem librum divinitus Ecclesiaedatum, secundum quem omnes salvandi vivere aut credere debeant. Hodierna etiam die vix vigesimus aut trigesimus sacrificus in Papatu habet Biblia. 24 Licentia allegorizandi et typizandi summa


4637. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1201 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

23 Experientia ipsa testatur. Biblia extreme iacuisse et tacuisse in Papatu. Vix centesimus sacrificus, aut etiam millesimus Christianus scivit, esse aliquem librum divinitus Ecclesiaedatum, secundum quem omnes salvandi vivere aut credere debeant. Hodierna etiam die vix vigesimus aut trigesimus sacrificus in Papatu habet Biblia. 24 Licentia allegorizandi et typizandi summa fuit, et adhuc est in Papatu. Quod revera est non ipsas sacras Literas, sed sui capitis somnia et mythologias, plausibilesque cogitationes, poemata aut inventiones docere. Quae ratio docendi non sacrarum


4638. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1201 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

esse aliquem librum divinitus Ecclesiaedatum, secundum quem omnes salvandi vivere aut credere debeant. Hodierna etiam die vix vigesimus aut trigesimus sacrificus in Papatu habet Biblia. 24 Licentia allegorizandi et typizandi summa fuit, et adhuc est in Papatu. Quod revera est non ipsas sacras Literas, sed sui capitis somnia et mythologias, plausibilesque cogitationes, poemata aut inventiones docere. Quae ratio docendi non sacrarum Literarum cognitionem, sed tantum ociosas cogitationes, aut etiam poetarum figmenta requirit. 25 Extrema audacia temere citandi Scripturas,


4639. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1201 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

trigesimus sacrificus in Papatu habet Biblia. 24 Licentia allegorizandi et typizandi summa fuit, et adhuc est in Papatu. Quod revera est non ipsas sacras Literas, sed sui capitis somnia et mythologias, plausibilesque cogitationes, poemata aut inventiones docere. Quae ratio docendi non sacrarum Literarum cognitionem, sed tantum ociosas cogitationes, aut etiam poetarum figmenta requirit. 25 Extrema audacia temere citandi Scripturas, nulla prorsus habita ratione contextus, aut veri sensus loci Scripturae, penitus regnavit in Papatu, et adhuc dominatur. Aliquando centum


4640. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1201 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Papistarum scriptis apparet. 26 Tot eorum scripta blasphema contra Scripturam subinde effunduntur, nec est qui eos coherceat. Unde liquido cerni potest, quam impie de ea sentiant. 27 Fingunt isti, Apostolos mutasse divinitus institutam formam baptizandi, administrasse sacram coenam tantum fractione panis: praecepisse item de sanguine et suffocato pro suo libitu: ergo et ipsis licere aliquid aliter, quam Scriptura praescripsit, aut Deus mandavit, agere, ordinare aut mandare ut necessarium, et moxidem, si eis videatur, tollere. Quis ergo in tanta licentia


4641. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1201 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et alibi in Papatu, quibus toto anno nullae audiuntur conciones, praeter quam in Quadragesima. Quis ergo usus Scripturae ibi, ubi de ea populus non docetur? 30 In scrinio pectoris sanctissimi sunt omnia iura: qui ea sequitur, non fit haereticus, nec exuritur. Contra, multi eorum qui sacram Scripturam scrutantur et sequuntur, pessime affliguntur. Abiectis ergo Bibliis, attendunt illi iis tantum, quae ex illo sacro scrinio profluunt, egeruntur ac descendunt. 31 Dilutio aut contaminatio Scripturae per Philosophiam horribiliter plurimumque fit in Papatu: ita ut


4642. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1201 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ubi de ea populus non docetur? 30 In scrinio pectoris sanctissimi sunt omnia iura: qui ea sequitur, non fit haereticus, nec exuritur. Contra, multi eorum qui sacram Scripturam scrutantur et sequuntur, pessime affliguntur. Abiectis ergo Bibliis, attendunt illi iis tantum, quae ex illo sacro scrinio profluunt, egeruntur ac descendunt. 31 Dilutio aut contaminatio Scripturae per Philosophiam horribiliter plurimumque fit in Papatu: ita ut Scriptura aut spiritus S. per os Aristotelis, vel potius ex corde animoque Aristotelis, non suo sono, mente ac sensu cogatur loqui.


4643. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1201 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Ante annos 20 decretum est grandibus verbis in isto conciliabulo, ut concionentur. Quis autem illorum ab eo tempore coepit docere populum? Sic et in posterum stertent. Quis ergo usus erit Bibliorum? Iam amplius mille anni sunt, ex quo S. Gregorius Magnus Papa questus est, plurimos quidem esse sacrificos qui canant in templis, paucissimos vero qui doceant. 38 Extrema licentia quidvis vovendi, votorumque exactio plerumque irremissibilis regnat apud adversarios. Quare habet unusquisque Biblia in sua libidine, aut prurigine sibi nota religionesque pro arbitrio eligendi et


4644. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

aliter, itidem, ut supra Cusanum Cardinalem audivimus pro Maiestate decernentem, et saepius repetentem. Quid vero hoc tandem aliud est, quam Scripturam semel ac simul penitus abolere? 40 Christus (dicunt illi) non iussit scribere sacram Scripturam, aut verbum Dei. Quare cum sine eius iusu, hominum arbitrio, novum Testamentum conscriptum sit: quid de eo sentiendum sit, facile est statuere. 41 Ex Ecclesiae veritate, de doctrinae sinceritate: non contra, ex sinceritate doctrinae, aut ex sacris Literis, quae nequa


4645. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

illi) non iussit scribere sacram Scripturam, aut verbum Dei. Quare cum sine eius iusu, hominum arbitrio, novum Testamentum conscriptum sit: quid de eo sentiendum sit, facile est statuere. 41 Ex Ecclesiae veritate, de doctrinae sinceritate: non contra, ex sinceritate doctrinae, aut ex sacris Literis, quae nequa quam sint certa nota Ecclesiae, statuendum esse contendunt. 42 Videantur Conciones et Postillae monachorum et sacrificorum, iam plurimis seculis habitae: reperietur in eis non Scripturae tractatio, non etiam sanae Philosophiae, sed ferme merae fabellae et


4646. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

eo sentiendum sit, facile est statuere. 41 Ex Ecclesiae veritate, de doctrinae sinceritate: non contra, ex sinceritate doctrinae, aut ex sacris Literis, quae nequa quam sint certa nota Ecclesiae, statuendum esse contendunt. 42 Videantur Conciones et Postillae monachorum et sacrificorum, iam plurimis seculis habitae: reperietur in eis non Scripturae tractatio, non etiam sanae Philosophiae, sed ferme merae fabellae et nugae stulti eorum cerebri. Idem et posthac fiet, ubi regnabit Papatus. Quis ergo usus sacrosancti Testamenti Christi? 43 Ius Canonicum sibi


4647. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

42 Videantur Conciones et Postillae monachorum et sacrificorum, iam plurimis seculis habitae: reperietur in eis non Scripturae tractatio, non etiam sanae Philosophiae, sed ferme merae fabellae et nugae stulti eorum cerebri. Idem et posthac fiet, ubi regnabit Papatus. Quis ergo usus sacrosancti Testamenti Christi? 43 Ius Canonicum sibi rapuit totum regimen conscientiarum, Ecclesiae et Religionis. Quid ergo opus est Sacris codicibus? 44 Innumeri libelli in Papatu miserae multitudini obtruduntur, in quibus nec mica quidem Scripturae tractatur aut


4648. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

non etiam sanae Philosophiae, sed ferme merae fabellae et nugae stulti eorum cerebri. Idem et posthac fiet, ubi regnabit Papatus. Quis ergo usus sacrosancti Testamenti Christi? 43 Ius Canonicum sibi rapuit totum regimen conscientiarum, Ecclesiae et Religionis. Quid ergo opus est Sacris codicibus? 44 Innumeri libelli in Papatu miserae multitudini obtruduntur, in quibus nec mica quidem Scripturae tractatur aut explicatur: ut sunt, Hortuli animae, Rosaria, Vitae et miracula Francisci, aut aliorum sanctulorum: Missalia, Breviaria, Officia, Exe quia,


4649. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Dei ac eius verbi observari: ut olim apud Iudaeos, Ethnicos, et postea apud Papistas et Turcos factitatum est. 46 Ministri Ecclesiae in Papatu sunt plane obruti variis precationibus, boatibus, Missationibus, et aliis superstitionum ceremoniis. Quando ergo vacat eis studere, aut sacras Literas secundum praeceptum Domini scrutari? Quare etiamsi doctissimi initiarentur, tamen mox fierent indoctissimi. 47 Impurus caelibatus non fert Spiritum sanctum. In quibus autem ille non habitat, ii nec curant, nec etiam intelligunt Spiritum sanctum. Nam ea profecto carnali


4650. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

quo spiritu conscripta est, eodem vult legi. 48 Quot iam seculis iacent Theologicae lectiones in Cathedralibus templis et scholis Papistarum? In Italia clamosi et rixosi monachi, pro verbo Dei ac Paulinis epistolis, Metaphysica Aristotelis profitentur. Sic itur ad astra. Quorsum ergo sacrosancta Evangelia? 49 Dicunt Tridentini Patres in suo decreto de Communione sub utraque specie, licere eis mutare in Sacramentis, quae videantur pro ratione temporum, hominum, locorum, et aliarum circumstantiarum. Si Christiana religio variat ratione circumstantiarum, actum est de


4651. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et scholis Papistarum? In Italia clamosi et rixosi monachi, pro verbo Dei ac Paulinis epistolis, Metaphysica Aristotelis profitentur. Sic itur ad astra. Quorsum ergo sacrosancta Evangelia? 49 Dicunt Tridentini Patres in suo decreto de Communione sub utraque specie, licere eis mutare in Sacramentis, quae videantur pro ratione temporum, hominum, locorum, et aliarum circumstantiarum. Si Christiana religio variat ratione circumstantiarum, actum est de Bibliis aut scripto iure, quod de una tantum quadam immota forma Religionis, quae omnibus temporibus, locis ac hominibus fit communis,


4652. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

fit communis, loquitur. Res tota hoc modo ad arbitrium gubernatorum, qui sese ad circumstantias applicare poterunt, reducetur. 50 Denique quis est nunc omnium Pontificiorum scriptorum, qui quidem sero in tuendum Papatum incumbunt, qui illustrare conetur, aut sit conatus, ipsum textum sacrarum Literarum, vel vertendo, vel Hebraismos explicando, vel alia aliqua tali ratione? Id quidem aliqui elaborant, ut aliqua primaria sacra scripta violentis interpretationibus ad suas impietates pertrahant: sed in explicando ipso sacrarum Literarum textu aut sermone, nemo plane occupatur. Unde


4653. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

50 Denique quis est nunc omnium Pontificiorum scriptorum, qui quidem sero in tuendum Papatum incumbunt, qui illustrare conetur, aut sit conatus, ipsum textum sacrarum Literarum, vel vertendo, vel Hebraismos explicando, vel alia aliqua tali ratione? Id quidem aliqui elaborant, ut aliqua primaria sacra scripta violentis interpretationibus ad suas impietates pertrahant: sed in explicando ipso sacrarum Literarum textu aut sermone, nemo plane occupatur. Unde liquido patet, quomodo sint erga verba Dei affecti. 51 Quam contemnant sacras Literas adversariorum doctores, etiam ex eo


4654. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

qui illustrare conetur, aut sit conatus, ipsum textum sacrarum Literarum, vel vertendo, vel Hebraismos explicando, vel alia aliqua tali ratione? Id quidem aliqui elaborant, ut aliqua primaria sacra scripta violentis interpretationibus ad suas impietates pertrahant: sed in explicando ipso sacrarum Literarum textu aut sermone, nemo plane occupatur. Unde liquido patet, quomodo sint erga verba Dei affecti. 51 Quam contemnant sacras Literas adversariorum doctores, etiam ex eo patet, quod non tantum non sunt studiosi linguarum, quae ad scrutationem sacrarum Literarum extreme


4655. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Id quidem aliqui elaborant, ut aliqua primaria sacra scripta violentis interpretationibus ad suas impietates pertrahant: sed in explicando ipso sacrarum Literarum textu aut sermone, nemo plane occupatur. Unde liquido patet, quomodo sint erga verba Dei affecti. 51 Quam contemnant sacras Literas adversariorum doctores, etiam ex eo patet, quod non tantum non sunt studiosi linguarum, quae ad scrutationem sacrarum Literarum extreme necessariae sunt: sed etiam Reuchlino, Erasmo, Budaeo, Vini, et aliis instauratoribus linguarum atrocissime sese opposuerunt. 52 Papae


4656. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sed in explicando ipso sacrarum Literarum textu aut sermone, nemo plane occupatur. Unde liquido patet, quomodo sint erga verba Dei affecti. 51 Quam contemnant sacras Literas adversariorum doctores, etiam ex eo patet, quod non tantum non sunt studiosi linguarum, quae ad scrutationem sacrarum Literarum extreme necessariae sunt: sed etiam Reuchlino, Erasmo, Budaeo, Vini, et aliis instauratoribus linguarum atrocissime sese opposuerunt. 52 Papae et eius Pseudospiritualium contemptus sacrarum Literarum et syncerae Theologiae, etiam ex eo perspicue deprehenditur, quod


4657. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

etiam ex eo patet, quod non tantum non sunt studiosi linguarum, quae ad scrutationem sacrarum Literarum extreme necessariae sunt: sed etiam Reuchlino, Erasmo, Budaeo, Vini, et aliis instauratoribus linguarum atrocissime sese opposuerunt. 52 Papae et eius Pseudospiritualium contemptus sacrarum Literarum et syncerae Theologiae, etiam ex eo perspicue deprehenditur, quod non solum alios Christianos ob inscitiam sacrarum Literarum laudarunt, dictaruntque id esse Christianam simplicitatem: sed etiam illos ipsos Ecclesiae gubernatores ac lumina, Franciscum et alios: quem negant


4658. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sunt: sed etiam Reuchlino, Erasmo, Budaeo, Vini, et aliis instauratoribus linguarum atrocissime sese opposuerunt. 52 Papae et eius Pseudospiritualium contemptus sacrarum Literarum et syncerae Theologiae, etiam ex eo perspicue deprehenditur, quod non solum alios Christianos ob inscitiam sacrarum Literarum laudarunt, dictaruntque id esse Christianam simplicitatem: sed etiam illos ipsos Ecclesiae gubernatores ac lumina, Franciscum et alios: quem negant literatos monachos pro suis fraterculis aut sectatoribus coram Christo extremo iudicio agniturum, ut est in ipsorum libro


4659. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sed etiam illos ipsos Ecclesiae gubernatores ac lumina, Franciscum et alios: quem negant literatos monachos pro suis fraterculis aut sectatoribus coram Christo extremo iudicio agniturum, ut est in ipsorum libro Deformitatum aut Conformitatum. 53 Quantopere regno Antichristi sacrarum Literarum autoritas et eruditio aut institutio contemnatur, et olim contempta sit vel ex eo Christianus homo iudicium faciat, quod nemo scriptorum Pontificiorum in expositione capitum Christianae doctrinae diligenter ipsas primarias voces, quibus in earum materiarum fontibus, locis aut


4660. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et olim contempta sit vel ex eo Christianus homo iudicium faciat, quod nemo scriptorum Pontificiorum in expositione capitum Christianae doctrinae diligenter ipsas primarias voces, quibus in earum materiarum fontibus, locis aut tractatibus Spiritus sanctus utitur, ex linguarum et ipsius sacrae Bibliae consuetudine, vero usu ac ingenio explicat. Exemplo sit eorum Dominicus de Soto, qui Epistolam ad Romanos prolixe explicans, omni studio debuisset sermonem eius, ac praesertim primarias voces (ut sunt, Peccatum, iustitia, iustificatio, gratia, imputatio, et imputativa iustitia)


4661. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Non ergo ille Pauli mentem detectis vocum involucris illustrat, sed potius nube erroris suarum violentarum glossarum faciem eius contegit, et veluti inducta ei quadam larua, longe alium quam est, videri haberique facit. 54 Quid, quaeso te Christiane frater, posset contumeliosius in sacrosanctum Dei verbum, atque adeo ipsum Deum viventem, dici, quam quod Colonienses Iebusitae in libro contra Monhemium ultra innumeras alias blasphemias etiam disertissime sacras Literas cereum nasum habere affirmant: sicut et prius nefarius ille Pighius eas vocavit plumbeam Lesbiae structurae


4662. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

longe alium quam est, videri haberique facit. 54 Quid, quaeso te Christiane frater, posset contumeliosius in sacrosanctum Dei verbum, atque adeo ipsum Deum viventem, dici, quam quod Colonienses Iebusitae in libro contra Monhemium ultra innumeras alias blasphemias etiam disertissime sacras Literas cereum nasum habere affirmant: sicut et prius nefarius ille Pighius eas vocavit plumbeam Lesbiae structurae regulam? Illud vero omnes omnium cacodaemonum blasphemias superat, quod in proximo colloquio Vuormaciensi ausi sunt Papistae non


4663. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1203 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

fraudibus, malis dolis, violentia, tyrannide ac iniuriis contra omnes regulas praescriptaque omnis iuris ac aequitatis, in perniciem Ecclesiae ac veritatis instructus armatusque sit, et grassetur. Caeterum, sive id factum fuerit, sive non: haec profecto ipsa, quae hactenus de ista sacrilega Tridentina turba et nefario conatu exposuimus, satis et plus satis gravissimarum causarum continent, quae liquidissime et quasi palpabiliter monstrant, istud blasphemum conciliabulum ex patre diabolo esse, ab eoque regi ac gubernari, et in extremam contumeliam Dei, verae Religionis


4664. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1203 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sic, modo aliter, pro suo arbitratu statuere. Volunt non solum sine Scriptura, sed etiam supra et contra Scripturam, de longe gravissimis rebus ac controversiis Religionis decernere. Et denique blasphemant, per os sui legati ac praesidentis Cardinalis Hosii, Caligae aut Caligulae, hisce verbis, sacram Scripturam esse creaturam, esse egenum elementum: vanum esse laborem qui ei impendatur, non oportere Christianum hominem ei addictum esse: quin etiam tandem iubendam esse tacere, et audiendas spirituales cordis nostri revelationes: sicut et singulare organon satanae Stenckfeldius, impuro ore


4665. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1204 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

caeterorum populorum maxime aqua indigerent: id faciens, quantum ego auditu cognovi, pecuniae exigendae gratia, praeter tributum. Hîc audimus primum hanc planitiem esse separatam circuitu montium ab alia terra, cuiusmodi esse etiam paradisum separatam et praeseptam ab aliis terris, ex sacris Literis scimus. Deinde describitur unum flumen, quod et illam internam planitiem rigare et extra effluere, ac in plura flumina dividi, et regionem circumquaque rigare solet. Est etiam is situs Orientalis et simul Septentrionalis adeo altus, ut inde aliqui fontes Euphratis, Tigris et etiam


4666. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1204 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

locis profluere potest, si modo intelligatur de Aethiopia, quae est in Asia, unde Moyses uxorem duxerat, non de ea, quae est in Africa ultra Aegyptum. Convenit etiam appellatio Gyon, cum Gyndes, quem in iis locis Herodotus et alii ponunt, quem Cyrus aliquando in 360 alueos mulctae gratia, quod ei sacrum equum submerserat, diduxit. Illud unum modo variat, quod Herodotus scribit, dividi illum fluvium in quinque cum Scriptura dicat, tantum in quatuor: sed facile vel errasse potest Herodotus, vel ramus tantum aliquis ab uno ex illis fluvio derivari ac deflecti, qui ad aliam regionem deducatur,


4667. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1204 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

toto Euphrate dicitur sursum ac deorsum. Postremo totum illud, quod dicitur de eiectione hominis ex paradiso, mera fabula est, si loca confluentis Euphratis et Tigridis sunt Paradisus. Nam illa semper fuerunt culta ab hominibus. DEMONSTRATIONES CERTITUDINIS SACRARUM LITERARUM, ET religionis Christianae. Profani et ἄθεοι quidam homines hoc tempore solent exagitare sacras Literas, et totam Christianam religionem: quibus aliquot partim demonstrationes, partim etiam indicia veritatis opponenda esse


4668. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1204 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sunt Paradisus. Nam illa semper fuerunt culta ab hominibus. DEMONSTRATIONES CERTITUDINIS SACRARUM LITERARUM, ET religionis Christianae. Profani et ἄθεοι quidam homines hoc tempore solent exagitare sacras Literas, et totam Christianam religionem: quibus aliquot partim demonstrationes, partim etiam indicia veritatis opponenda esse putavi, quae non prorsus aliena sunt a praecedentibus, ut et impurae illae pecudes redarguantur, et piae bonaeque mentes confirmentur. 1 Christus et


4669. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1205 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

veritatem confirmant. 4 Reliquias vetustissimarum historiarum depravatas partim apud historicos, partim apud poetas manentes, inter quas etiam de Diluvio, si quis diligenter cognoscat ac expendat, et cum veris sacrarum Literarum narrationibus solerter conferat, manifeste profecto cernet eas inde derivatas esse, eoque illum librum tum vetustissimum, tum et certissimum esse. 5 Vetustas Iudaica, quae probatur linguae origine. Omnes enim alias linguas inde deductas esse, sagaciter inquisitis


4670. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1205 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

usu profecta. 9 Moses indicat causam efficientem et finalem rerum omnium: quam Philosophia nesciens dubitat an rerum natura principium aut finem habeat, unde (ut ita dicam) veniat et quo vadat, in densissimis tenebris errat, ac varia temere et stulte divinat. 10 Moses sacra Scriptura monstrat verum finem bonorum, et verum officium hominis a Philosophia frustra quaesitum, aut divinatum potius, tam longo tempore, et tantorum virorum summa industria, unde infinitae sunt eius opiniones de hac ipsa re, et pleraeque propalam absurdae. 11 Ipse etiam


4671. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1206 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

aliasque res mortuas, aut etiam brutas pecudes colunt et adorant. 29 Impossibile est illam optimam aeternamque naturam, seu verum Deum, nunquam sese generi humano patefecisse. At nulla alia patefactio extat, quae quidem a sanae mentis homine ferri possit, praeter istam ipsam, quae in sacris Literis continetur. Aliae enim omnes etiam ipsi sanae rationi repugnant. 30 Sibyllae cum apud gentiles fuerint, tamen de uno Deo, religione Hebraeorum et Christo sunt testatae, ut earum versus etiam vetustissimi patres contra gentiles citarunt. Quod si non fuisset verum, in


4672. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1206 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

esse veram, quae Deum suum autorem profitetur. Solus enim Deus sua caelestia mysteria pernovit: solus etiam omnis veritatis, praesertim summae, fons est. At sola nostra hoc facit: reliquae ab hominibus inventae sunt, et ab hominibus inventas se esse non negant. 39 Omnia Ethnicorum sacrificia initio a Iudaica religione accepta, derivataque ac detorta sunt. Itaque cum haec sit, a qua reliquae originem duxerint, necesse est eam demum veram esse. 40 Excidium Hierosolym. tam clare longe ante a


4673. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1207 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sed divinitus profectam esse. Nihil enim profecto est in ea pugnans, ut in humanis inventis semper fieri solet. Philosophia saltem inspiciatur, quot quaeso sunt in ea opiniones contrariae et diversae, vel diversorum, vel eorundem Philosophorum? Hîc nihil tale. Loquor autem de Religione, quae in sacris Literis traditur. Nam nemo negare potest, etiam inter Christianos varias sectas extitisse: quae non ex ipso sacro codice, sed ex hominum quorundam inscitia aut temeritate, malitiaque, et praesertim ex diabolica fraude originem habuerunt: quae ipsae tamen a tota Ecclesia damnatae, et verbo


4674. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1207 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

saltem inspiciatur, quot quaeso sunt in ea opiniones contrariae et diversae, vel diversorum, vel eorundem Philosophorum? Hîc nihil tale. Loquor autem de Religione, quae in sacris Literis traditur. Nam nemo negare potest, etiam inter Christianos varias sectas extitisse: quae non ex ipso sacro codice, sed ex hominum quorundam inscitia aut temeritate, malitiaque, et praesertim ex diabolica fraude originem habuerunt: quae ipsae tamen a tota Ecclesia damnatae, et verbo Dei valide confusae ac confutatae sunt. Optime vero perspicitur haec harmonia in eo, quod omnia praecepta ad hos duos


4675. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1208 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

V Principium. Animam hominis divinum quid esse, hoc est (ut nos vocamus) spirituale, longe videlicet a corporalibus et humanis rebus ac creaturis diversum, sana ratio sentit, ut et Cic. in prima Tusc. erudite ratiocinatur. Quod si igitur quaedam in nostris sacris Literis dicuntur de ea, quae a corporalibus his abhorreant, statuendum est tantum abesse, ut cum natura vel ratione pugnent, ut etiam omnino consentire rationi videantur: quae videt corporis et animae qualitates plurimas inter se contrarias esse, quod illud corruptibile, mortale, morbis


4676. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1208 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

hanc pollicetur. At reliquae doctrinae nullam indicare causam possunt, cur haec ita eveniant. Multa quidem divinant de immortalitate animae: sed nihil certi constanterque dicunt, multo minus sciunt, quis post mortem tandem hominis status futurus sit. 56 Experientia probat pleraque in sacris Literis tradita: ut sunt poenae impiorum, sceleratorum, persequutorum in hac vita: crux, afflictio, et totus cursus Ecclesiae: Antichristi adventus, quem ita depingit, ut dubitare non possit, vel Papam Antichristum esse, vel huic Scripturarum prophetiae ipsum eventum respondere: item


4677. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1209 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

aut machina mundi dissalvetur. Quid dicemus de miraculis, quae in festo Pentecostes acciderunt Apostolis, et postea ab iisdem passim sunt edita? De quibus, cum infinitorum veterum hominum fide dignorum scripta testentur, dubium nulli esse potest. 59 Manifestissimum est, volumen sacrorum oraculorum a multis diversis scriptoribus, et variis temporibus conscriptum esse, et tamen summam esse inter eas partes consensionem: cum alioqui vix duos scriptores reperias, qui per omnia consentiant, et non alicubi sibi invicem contradicant, ac revera in illis appareat verissimum esse


4678. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1209 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sapientia instruuntur, ut in medio summorum periculorum, sapientes huius mundi et eruditi ingeniosique Sophistae illis resistere non possint. In quo manifeste potentia et promissiones Christi exhibentur et palpantur. 63 Illud quoque quasi visibiliter tum potentiam filii Dei, tum etiam sacrae Scripturae veritatem testatur ac demonstrat, quod nunc hisce postremis temporibus, ac post tot secula, non solum vera Religio instauratur, et a sordibus Antichristi repurgatur: sed etiam ipsum sacrosanctum volumen ita illustratur, ut post tantas Sophistarum et Monachorum tenebras eique


4679. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1209 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et palpantur. 63 Illud quoque quasi visibiliter tum potentiam filii Dei, tum etiam sacrae Scripturae veritatem testatur ac demonstrat, quod nunc hisce postremis temporibus, ac post tot secula, non solum vera Religio instauratur, et a sordibus Antichristi repurgatur: sed etiam ipsum sacrosanctum volumen ita illustratur, ut post tantas Sophistarum et Monachorum tenebras eique obductas nebulas, nihil nunc sit magis perspicuum ac dilucidum, utque nunc illud longe melius intelligat septennis puer, quam antea omnes Monachi et Sophistae. FINIS.


4680. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1210 | Paragraph | Section]

ELENCHUS CAPITUM, QUAE EX ORDINE IN ALTERA PARTE CLAVIS SCRIPTURAE TRACTANTUR. De ratione cognoscendi Sacras Literas. Tractatus I. 1 Causae difficultatis Sacrarum literarum. ibidem. Remedia 4 Regulae cognoscendi Sacras literas ex ipsis desumptae 5 Praecepta de ratione legendi Sacras literas, nostro arbitrio collecta aut excogitata 13 De variis


4681. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1210 | Paragraph | Section]

ELENCHUS CAPITUM, QUAE EX ORDINE IN ALTERA PARTE CLAVIS SCRIPTURAE TRACTANTUR. De ratione cognoscendi Sacras Literas. Tractatus I. 1 Causae difficultatis Sacrarum literarum. ibidem. Remedia 4 Regulae cognoscendi Sacras literas ex ipsis desumptae 5 Praecepta de ratione legendi Sacras literas, nostro arbitrio collecta aut excogitata 13 De variis difficultatibus in verbo, phrasi, sententia, aut toto habitu


4682. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1210 | Paragraph | Section]

ELENCHUS CAPITUM, QUAE EX ORDINE IN ALTERA PARTE CLAVIS SCRIPTURAE TRACTANTUR. De ratione cognoscendi Sacras Literas. Tractatus I. 1 Causae difficultatis Sacrarum literarum. ibidem. Remedia 4 Regulae cognoscendi Sacras literas ex ipsis desumptae 5 Praecepta de ratione legendi Sacras literas, nostro arbitrio collecta aut excogitata 13 De variis difficultatibus in verbo, phrasi, sententia, aut toto habitu orationis 16 De conciliatione pugnantium dictorum 23 De


4683. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1210 | Paragraph | Section]

PARTE CLAVIS SCRIPTURAE TRACTANTUR. De ratione cognoscendi Sacras Literas. Tractatus I. 1 Causae difficultatis Sacrarum literarum. ibidem. Remedia 4 Regulae cognoscendi Sacras literas ex ipsis desumptae 5 Praecepta de ratione legendi Sacras literas, nostro arbitrio collecta aut excogitata 13 De variis difficultatibus in verbo, phrasi, sententia, aut toto habitu orationis 16 De conciliatione pugnantium dictorum 23 De loquutionibus et vocibus, ad ingenium naturamque hominum et locorum alludentibus


4684. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1210 | Paragraph | Section]

De loquutionibus et vocibus, ad ingenium naturamque hominum et locorum alludentibus 26 De more docendi Scripturas. ibid. De Deo. ibid. De Ecclesia 729 De Lege et Evangelio. ibid. De multiplici divisione Sacrarum literarum 31 Synopsis et collatio quatuor spiritalium in hoc mundo monarchiarum 32 Tabula trium methodorum Theologiae. ibid. eiusdem declaratio. ib. De prima aut synthetica methodo 33 De secunda aut analytica methodo 34 De


4685. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1210 | Paragraph | Section]

collatio quatuor spiritalium in hoc mundo monarchiarum 32 Tabula trium methodorum Theologiae. ibid. eiusdem declaratio. ib. De prima aut synthetica methodo 33 De secunda aut analytica methodo 34 De methodo definitiva 35 De multiplici Sacrarum literarum sensu 38 Observationes aliquot 46 De singulis Sacrarum literarum libris 49 De historia 50 De temporibus historiarum 51 De prophetia 54 De psalmis 57 De libris sententiarum 58 De Evangelistis 59


4686. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1210 | Paragraph | Section]

Theologiae. ibid. eiusdem declaratio. ib. De prima aut synthetica methodo 33 De secunda aut analytica methodo 34 De methodo definitiva 35 De multiplici Sacrarum literarum sensu 38 Observationes aliquot 46 De singulis Sacrarum literarum libris 49 De historia 50 De temporibus historiarum 51 De prophetia 54 De psalmis 57 De libris sententiarum 58 De Evangelistis 59 De epistolis Pauli 61 Quomodo ex iis Scripturarum locis, quos


4687. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1210 | Paragraph | Section]

54 De psalmis 57 De libris sententiarum 58 De Evangelistis 59 De epistolis Pauli 61 Quomodo ex iis Scripturarum locis, quos assequeris, multiplicem doctrinam atque fructum spiritualem decerpas 63 Quae, et quo ordine in tractatione Sacrarum literarum observanda sint 66 ¶ Sententiae ac Regulae Patrum, de ratione discendi Sacras literas. Tractatus II. 71 Basilii M. adhortatio ad studium sacri sermonis, et lectionem Sacrarum literarum. ibid. Patrum aliquot loca et sententiae hic


4688. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1210 | Paragraph | Section]

De epistolis Pauli 61 Quomodo ex iis Scripturarum locis, quos assequeris, multiplicem doctrinam atque fructum spiritualem decerpas 63 Quae, et quo ordine in tractatione Sacrarum literarum observanda sint 66 ¶ Sententiae ac Regulae Patrum, de ratione discendi Sacras literas. Tractatus II. 71 Basilii M. adhortatio ad studium sacri sermonis, et lectionem Sacrarum literarum. ibid. Patrum aliquot loca et sententiae hic mutuo se consequuntur 72. etc. De usu legis 83 Aliae regulae


4689. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1210 | Paragraph | Section]

assequeris, multiplicem doctrinam atque fructum spiritualem decerpas 63 Quae, et quo ordine in tractatione Sacrarum literarum observanda sint 66 ¶ Sententiae ac Regulae Patrum, de ratione discendi Sacras literas. Tractatus II. 71 Basilii M. adhortatio ad studium sacri sermonis, et lectionem Sacrarum literarum. ibid. Patrum aliquot loca et sententiae hic mutuo se consequuntur 72. etc. De usu legis 83 Aliae regulae intelligendi S. Scripturam, promiscue ex S. Patribus collectae. 84 Iunilii


4690. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1210 | Paragraph | Section]

atque fructum spiritualem decerpas 63 Quae, et quo ordine in tractatione Sacrarum literarum observanda sint 66 ¶ Sententiae ac Regulae Patrum, de ratione discendi Sacras literas. Tractatus II. 71 Basilii M. adhortatio ad studium sacri sermonis, et lectionem Sacrarum literarum. ibid. Patrum aliquot loca et sententiae hic mutuo se consequuntur 72. etc. De usu legis 83 Aliae regulae intelligendi S. Scripturam, promiscue ex S. Patribus collectae. 84 Iunilii episcopi Africani de partibus


4691. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1210 | Paragraph | Section]

literarum. ibid. Patrum aliquot loca et sententiae hic mutuo se consequuntur 72. etc. De usu legis 83 Aliae regulae intelligendi S. Scripturam, promiscue ex S. Patribus collectae. 84 Iunilii episcopi Africani de partibus Sacrarum literarum libri duo: quorum prior quidem de sermone aut tractatione earum, posterior vero de materia agit 121 Iunilii liber secundus, de materia Sacrarum literarum 123 Quot rationibus Scriptura de Deo loquatur. Cap. I. ibid. De


4692. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1210 | Paragraph | Section]

Aliae regulae intelligendi S. Scripturam, promiscue ex S. Patribus collectae. 84 Iunilii episcopi Africani de partibus Sacrarum literarum libri duo: quorum prior quidem de sermone aut tractatione earum, posterior vero de materia agit 121 Iunilii liber secundus, de materia Sacrarum literarum 123 Quot rationibus Scriptura de Deo loquatur. Cap. I. ibid. De significationibus divinae essentiae. Cap. II. ibid. De significationibus Trinitatis. Cap. III.


4693. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1210 | Paragraph | Section]

147 De syncategorematibus, aut particulis consignificativis, praepositione, adverbio, et coniunctione. ibid. De constructione nominis 151 Pronominum constructio. De relativis. 155 De constructione verbi 157 ¶ De tropis et schematibus Sacrarum literarum. Tractatus IIII. 161 Prolegomena troporum. ibid. Cur et quam multipliciter vocabulorum significata varientur 162 Amphibologia 165 Reciprocae locutiones. ibid. Quomodo cognoscenda sit tropica locutio


4694. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1211 | Paragraph | Section]

aut permitto, exponenda sunt 193 De speciebus similis 195 De metaphoris 196 Allegoria 200 De similitudinibus, ibid. Regulae, de integrarum sententiarum linguae sacrae ratione et natura 205 De varia perturbatione verborum, sententiarum ac rerum. ibid. De negatione et affirmatione 209 De interrogatione et responsione 211 De generalibus, indefinitis et particularibus sententiis 216 De hyperbole,


4695. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1211 | Paragraph | Section]

autoritatibus confutata 233 Sermo secundum speciem aut hominum opinionem, non secundum rei. existentiam 234 Factum pro dicto et contra 305 Sermo non tantum rem, sed et cogitationes auditorum spectat 236 De copia et connexione rerum ac ordine sententiarum in Sacris literis. 239 Densitas sensuum ac rerum in Sacris literis. ibid. De ordine sententiarum aut rerum. 242 Lapsus styli ex alio in aliud 247 Anandapodoton et anacoluthon 253 De variis repetitionibus 254 Appendix


4696. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1211 | Paragraph | Section]

aut hominum opinionem, non secundum rei. existentiam 234 Factum pro dicto et contra 305 Sermo non tantum rem, sed et cogitationes auditorum spectat 236 De copia et connexione rerum ac ordine sententiarum in Sacris literis. 239 Densitas sensuum ac rerum in Sacris literis. ibid. De ordine sententiarum aut rerum. 242 Lapsus styli ex alio in aliud 247 Anandapodoton et anacoluthon 253 De variis repetitionibus 254 Appendix repetitionum 261 ¶ De stylo sacrarum literarum, tractatus


4697. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1211 | Paragraph | Section]

sensuum ac rerum in Sacris literis. ibid. De ordine sententiarum aut rerum. 242 Lapsus styli ex alio in aliud 247 Anandapodoton et anacoluthon 253 De variis repetitionibus 254 Appendix repetitionum 261 ¶ De stylo sacrarum literarum, tractatus V. ibid. De simplicitate sermonis sacri 269 δείνωσις aut vis, seu efficacia sermonis sacrarum literarum 270 περὶ τοῦ πρὸ ὀμμάτων


4698. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1211 | Paragraph | Section]

aut rerum. 242 Lapsus styli ex alio in aliud 247 Anandapodoton et anacoluthon 253 De variis repetitionibus 254 Appendix repetitionum 261 ¶ De stylo sacrarum literarum, tractatus V. ibid. De simplicitate sermonis sacri 269 δείνωσις aut vis, seu efficacia sermonis sacrarum literarum 270 περὶ τοῦ πρὸ ὀμμάτων ποιεῖν, seu de evidentia aut subiectione sacrarum literarum 275


4699. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1211 | Paragraph | Section]

253 De variis repetitionibus 254 Appendix repetitionum 261 ¶ De stylo sacrarum literarum, tractatus V. ibid. De simplicitate sermonis sacri 269 δείνωσις aut vis, seu efficacia sermonis sacrarum literarum 270 περὶ τοῦ πρὸ ὀμμάτων ποιεῖν, seu de evidentia aut subiectione sacrarum literarum 275 περὶ μεστώσεως, seu de plenitudine styli 279


4700. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1211 | Paragraph | Section]

De simplicitate sermonis sacri 269 δείνωσις aut vis, seu efficacia sermonis sacrarum literarum 270 περὶ τοῦ πρὸ ὀμμάτων ποιεῖν, seu de evidentia aut subiectione sacrarum literarum 275 περὶ μεστώσεως, seu de plenitudine styli 279 brevitas aut Laconismus scripturae 281 Oratio pendens aut connexa 286 An D. Paulus adhibuerit artem dicendi 290 De stylo Ioannis


4701. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1211 | Paragraph | Section]

μεστώσεως, seu de plenitudine styli 279 brevitas aut Laconismus scripturae 281 Oratio pendens aut connexa 286 An D. Paulus adhibuerit artem dicendi 290 De stylo Ioannis 301 ¶ Aliquot theologici libelli, etiam ex sermone sacro pendentes, ad eum illustrandum non parum utiles: tractatus VI. 303 De metonymicis aut synecdochicis poenitentiae descriptionibus 304 De ieiunio, materia hactenus parum liquido explicata, vera disertatio. 306 De varia bonorum operum in sacris literis praedicatione


4702. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1211 | Paragraph | Section]

libelli, etiam ex sermone sacro pendentes, ad eum illustrandum non parum utiles: tractatus VI. 303 De metonymicis aut synecdochicis poenitentiae descriptionibus 304 De ieiunio, materia hactenus parum liquido explicata, vera disertatio. 306 De varia bonorum operum in sacris literis praedicatione 313 De situ Cananeae, et forma Hierosolymae 338 De velamine Mosis, eiusque detractione 343 Detractio velaminis 346 Testimonia unde populus Israeliticus a prophetis et aliis sanis doctoribus etiam sine auctoritate propheticorum


4703. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1211 | Paragraph | Section]

situ Cananeae, et forma Hierosolymae 338 De velamine Mosis, eiusque detractione 343 Detractio velaminis 346 Testimonia unde populus Israeliticus a prophetis et aliis sanis doctoribus etiam sine auctoritate propheticorum scriptorum doceri et convinci poterat, quod sacrificia non expient peccata, ut quaedam verba veteris Testamenti sonare videntur: sed Meschiae sit hoc opus proprium 350 Gradus declinationis Iudaeorum a vera iustitia ac pietate, ad extremam iniustitiam et impietatem. Et vicissim series revocationis aut retractationis eorundem a


4704. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1211 | Paragraph | Section]

eorundem a Christo et prophetis adhibita 353 De nomine Iehova 354 De Iesu, nomine Christi servatoris nostri, contra Osiandrum 360 Quod puncta Heb. aut vocales idem ab initio fuerint 364 Adhortatio ad studium linguae Hebr. 382 Adhortatio ad studium sacrarum literarum 391 ¶ Norma seu regula caelestis veritatis, tractatus VII. 402 De forma synodi et modo in ea disputandi ac procedendi 408 Norma simul et praxis constituendae religionis ac ecclesiae, dirimendarumque controversiarum, iam pontifici et synodis recepta


4705. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1211 | Paragraph | Section]

et veterum patrum ac ecclesiae supra scripturam authoritate 418 Credo Papistarum, ad verbum ex eorum iure Canonico desumptum 426 Viva praxis supra ostensae normae synodi, seu refutatio crassorum errorum concilii 426 Ecclesiae potestas circa dispensationem sacramenti Eucharistiae 430 Canones de communione sub utraque specie, et parvulorum 431 De nona sessione Tridentinae synodi 432 Vetus ac perpetua norma, simul et praxis, qua Antichristus regnum, verbum, religionem ac Ecclesiam Christi pessundedit ac conculcavit 436


4706. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1211 | Paragraph | Section]

utraque specie, et parvulorum 431 De nona sessione Tridentinae synodi 432 Vetus ac perpetua norma, simul et praxis, qua Antichristus regnum, verbum, religionem ac Ecclesiam Christi pessundedit ac conculcavit 436 De paradiso 440 Demonstrationes certitudinis sacrarum literarum et religionis Christianae 441 LOCORUM S. SCRIPTURAE, VETERIS ET NOVI TESTAMENTI, UBERIUS PAULÒ IN HOC OPERE EXPLICATORUM, INDEX.


4707. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1213 | Paragraph | Section]

219 22. Numerabo omnia ossa mea 193 Emittunt per labium 224 Vivit cor vestrum in seculum 158 23. Hic accipiet benedictionem a Domino 308 27. Secretum Iehovae timentibus ipsum. 224 Anima eius in bono commorabitur 183 27. Sacrificabo in tabernaculo eius sacrificia iubilationis 183 27. Nisi credidissem me visurum bonitatem Iehovae 224 28. Assimilabor descendentibus in lacum 236 Ne taceas a me, etc. 224 30. Ego iacui, dormivi, et evigilavi: Dominus autem suscepit


4708. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1213 | Paragraph | Section]

omnia ossa mea 193 Emittunt per labium 224 Vivit cor vestrum in seculum 158 23. Hic accipiet benedictionem a Domino 308 27. Secretum Iehovae timentibus ipsum. 224 Anima eius in bono commorabitur 183 27. Sacrificabo in tabernaculo eius sacrificia iubilationis 183 27. Nisi credidissem me visurum bonitatem Iehovae 224 28. Assimilabor descendentibus in lacum 236 Ne taceas a me, etc. 224 30. Ego iacui, dormivi, et evigilavi: Dominus autem suscepit me 219 21. Beati


4709. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1213 | Paragraph | Section]

seculum confitebimur, etiam repulisti 224 Hi in curribus, et hi in equis, etc. 337 Et odio habentes non diripuerunt sibi. 224 49. Homo vanitati assimilatus est. 236 Quoniam non cum mortuus fuerit, accipiet quicquam 209 50. Immola Deo sacrificium laudis 159 51. Asperges me Domine hyssopo, et muntlabor 322 Ecce in iniquitatibus conceptus sum, et in peccatis concepit me mater mea 371 Malum coram te feci, ut


4710. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1215 | Paragraph | Section]

Magor 168 24. Ficus bonas, bonas 255 26. Iudicium mortis est viro huic 185 30. Et vincula tua rumpam 159 33. In diebus illis germinare faciam David germen iustitiae, etc. 359 Desertus est locus a non homine 229 46. Quia sacrificium erit Domino iuxta Euphraten 168 48. Pavor et horrenda facta sunt super terram, etc. 267 ¶ Thren. 3. Anima mea discessit e pace. 205 Recessit anima mea a pace 190 ¶ Ezech. 14. Sicut est iniquitas quaerentis, sic propheta erit


4711. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1220 | Paragraph | Section]

iniuste agat adhuc 187 FINIS. RERUM ET VERBORUM PRAECIPUE MEMORABILIUM INDEX.
A Abdias quo tempore vixerit 55 Abelis nomine quid indicatum 284. sacrificium cur gratius Caino fuerit 436. significatio 369 Abiatharis fuga 230 Abrahamus fide iustificatus 342. gentium pater 441. 442. quatenus Christi diem viderit 185. quomodo rationem fide occiderit 373. quomodo sit salvatus 347


4712. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1220 | Paragraph | Section]

92. 93 ἀλλόφυλοι in veteri Testamento qui 112 allusio quid 171. quibus modis fiat. ibid. ambiguitas in quibus locutionibus facile dissolvatur 165 ambiguitates quales in Sacris meris reperiantur 174 ambiguorum distinctio Scripturae S. intelligentiae necessaria 85 Ambrosius quando floruerit 311. quo nomine ab Hieronymo reprehensus 48 Ambrosii de ieiunio quadragesimali sententia 311. locus 281 Amos


4713. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1220 | Paragraph | Section]

necessaria 85 Ambrosius quando floruerit 311. quo nomine ab Hieronymo reprehensus 48 Ambrosii de ieiunio quadragesimali sententia 311. locus 281 Amos quo tempore vixerit 55 amphibologia cur non inter tropos recensenda 165. in Sacris literis quomodo fiat. ibid. unde oriatur. ibid. quomodo accidat 181 amplificationis species 175 Anabaptistae allegoriis magnopere delectati 48 ἀνακεϕάλαίωσις 229


4714. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1220 | Paragraph | Section]

ἀναγωγία quid 39 secundum Analogiam tradi quid dicatur 92. 93 Analytica methodus, vide Methodus. anandapodoti tropi divisio 254 anandapodota ab anacoluthis quomodo differant 254. varia in Sacris 254. 255 anaphora 261. quomodo vicina anadiplosi 172. 173 anastrophe 174. 261 angelorum gubernatio 127. nomina diversi generis Grammaticis 113 angelos cum luce tantum semel apparuisse 110. esse factos, Scripturae


4715. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1221 | Paragraph | Section]

199 in Anthropopathias tropo quid observandum 200 anthypophora 177 Antichristus qua praxi regnum, verbum, religionem ac ecclesiam Christi pessundederit 436. Romanus quomodo se supra Deum collocet. 415 Antichristi adventus quomodo in Sacris literis depingatur 445. eiusque seductorum contra Scripturam furor et blasphemia 414 in Antichristi regno quantus sit Sacrarum literarum contemptus 439 Antichristi superbia unde agnoscenda. 434. 435 anticipationis usus in Sacris 229


4716. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1221 | Paragraph | Section]

verbum, religionem ac ecclesiam Christi pessundederit 436. Romanus quomodo se supra Deum collocet. 415 Antichristi adventus quomodo in Sacris literis depingatur 445. eiusque seductorum contra Scripturam furor et blasphemia 414 in Antichristi regno quantus sit Sacrarum literarum contemptus 439 Antichristi superbia unde agnoscenda. 434. 435 anticipationis usus in Sacris 229 antiphrasis quid 79. 80 antiphrasin in literis S. quandoque inveniri 88 antiphrasi quae vocabula


4717. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1221 | Paragraph | Section]

quomodo in Sacris literis depingatur 445. eiusque seductorum contra Scripturam furor et blasphemia 414 in Antichristi regno quantus sit Sacrarum literarum contemptus 439 Antichristi superbia unde agnoscenda. 434. 435 anticipationis usus in Sacris 229 antiphrasis quid 79. 80 antiphrasin in literis S. quandoque inveniri 88 antiphrasi quae vocabula tribuantur. 168 antitheses ac res oppositae non semper optime respondent 204. crebrae in Iohanne 301


4718. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1221 | Paragraph | Section]

ac res oppositae non semper optime respondent 204. crebrae in Iohanne 301 antithesium illustratio 245. etc. antitheton 175 antonomasia quid 168. quot modis fiat. ibid. aposiopeses longiores in Sacris literis fieri quam in aliis linguis 222 Apostoli et Evangelistae quomodo aliquando veteris Testamenti testimonia adducant 120. et Evangelistae quomodo veteris Testamenti testimonia ponant 118. cur doctrinam filii Dei docere cogantur 286. nusquam sacerdotes appellari


4719. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1221 | Paragraph | Section]

linguae Hebraeae 3 articulis doctrinae Christianae nitendum. 412. 413 Asiaticorum crudelitas 335 asini sepultura quae 108. 109 assertiva saepe conditionaliter proponi 238 asseverationis figura creberrima in Sacris literis 212. 213 Assyrius rex cur ab Esaia accusetur 338 asyndeton quomodo fiat 173 asyndeta ad brevitatem idonea 283 aliquando orationem vehementiorem facere 283. cur multis de causis moveant 271. in Iohanne plurima 302


4720. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1221 | Paragraph | Section]

283. cur multis de causis moveant 271. in Iohanne plurima 302 asyndetorum plurimus in Scriptura usus 283 audire 185 auditoris corruptionem quomodo Moses ostendat 316. 317 auditorem qualem Aristot. sibi esse velit 10. qualem sacrae literae. ibid. in Auditore plurimum esse situm I auditus in Scripturis Sanctis quis III Augustinus linguae Hebraeae imperitus 384. quomodo Psal. exposuerit. ibid. qua aetate


4721. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1221 | Paragraph | Section]

Scripturis Sanctis quis III Augustinus linguae Hebraeae imperitus 384. quomodo Psal. exposuerit. ibid. qua aetate Graecam linguam didicerit 387. quid vocet signa 78. 79. quid res. ibid. August. de sacro stylo sententia 263 aures cur Deo tribuantur 199 auribus percipere, in Scripturis Sanctis quid III authoris mens in explicando non negligenda 68 authores nostri utrum sapientes, an eloquentes nuncupandi 264


4722. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1221 | Paragraph | Section]

gentilium historiis facile intelligi 339 baptista quatenus se non esse Heliam aut prophetam dicat 236 Βαρος 290 in Basiliensi concilio quae regula decreta 426 Basilii Magni adhortatio ad studium sacri sermonis, etc. 72. 73 beatus quis 164. 165 benedicere Dei 200 benedictus ille veniens quomodo expressus 359 Biblia an sine punctis extiterit 367. unius autoris 1 Bibliorum in Papatu contemptus


4723. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1222 | Paragraph | Section]

199 brevitas cur auditori grata 281. et energia divini sermonis quomodo consideranda 285. quibus modis fiat 282. symbolis et sententiis apta. ibid. brevitatis incommodum 2. mirabile artificium in Evangelistarum narrationibus 282. sacrae cognoscendae utilitas 286. usus 281 ad Brevitatem foecundam in sacris quae pertineant 284 brevitate cur Scriptura utatur. ibid. in Brevitate Scripturae proponenda quod Dei fuerit consilium. ibid.


4724. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1222 | Paragraph | Section]

quomodo consideranda 285. quibus modis fiat 282. symbolis et sententiis apta. ibid. brevitatis incommodum 2. mirabile artificium in Evangelistarum narrationibus 282. sacrae cognoscendae utilitas 286. usus 281 ad Brevitatem foecundam in sacris quae pertineant 284 brevitate cur Scriptura utatur. ibid. in Brevitate Scripturae proponenda quod Dei fuerit consilium. ibid. bruta melius suo officio fungi atque adeo sapientiora esse homine, sacrae literae


4725. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1222 | Paragraph | Section]

foecundam in sacris quae pertineant 284 brevitate cur Scriptura utatur. ibid. in Brevitate Scripturae proponenda quod Dei fuerit consilium. ibid. bruta melius suo officio fungi atque adeo sapientiora esse homine, sacrae literae testantur 377 Buceri de peccato originali sententia. 373. locus 298. sermo qualis 270 Buss Germanicum quid significet 305
C Cadmus literarum inventor 389


4726. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1223 | Paragraph | Section]

genera 10. 11 Christianus coetus qui dicendus 403 Christianorum sectae unde ortae. 444 Chronicorum Graecorum error unde. 385. Chrysostomi de Pauli eloquentia sententia 300. locus 285. sententiae 75 cibus solidus in Sacris quid 10. 11 ciborum genera qualia apud Iudaeos fuerint 351. 352 Ciceronis copia Romanorum plebi cur apta 285 locus 191 in Cinere, cilicio et ieiunio poenitentiam agere 309 cingula Iudaeorum qualia 337


4727. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1223 | Paragraph | Section]

prophetae amplificent 275 clamare saepe pro aliquid tumultuosius agere, poni 235 clamor in Scripturis S. quid 112 ex Clarioribus illustranda obscuriora. 22. clavis Scripturae S. totius quae 7 climax 176 codicis sacri laus et utilitas quae 394 in Codice sacro non tanta libertas quanta alioqui ab interpretibus adhiberi solet 388. 389 codicum sacrorum versionem nullam esse sine lapsu. ibid. coena Domini cur sumatur 434 cogitationes


4728. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1223 | Paragraph | Section]

pro aliquid tumultuosius agere, poni 235 clamor in Scripturis S. quid 112 ex Clarioribus illustranda obscuriora. 22. clavis Scripturae S. totius quae 7 climax 176 codicis sacri laus et utilitas quae 394 in Codice sacro non tanta libertas quanta alioqui ab interpretibus adhiberi solet 388. 389 codicum sacrorum versionem nullam esse sine lapsu. ibid. coena Domini cur sumatur 434 cogitationes hominum facile perturbari 308 cognationis


4729. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1223 | Paragraph | Section]

Clarioribus illustranda obscuriora. 22. clavis Scripturae S. totius quae 7 climax 176 codicis sacri laus et utilitas quae 394 in Codice sacro non tanta libertas quanta alioqui ab interpretibus adhiberi solet 388. 389 codicum sacrorum versionem nullam esse sine lapsu. ibid. coena Domini cur sumatur 434 cogitationes hominum facile perturbari 308 cognationis nomina aliquando a vero usu abduci 139 cognitionis Dei primum initium 358


4730. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1223 | Paragraph | Section]

a scholasticis disceptationibus quid differant 400. cur plerunque maiore verborum copia et earundem sententiarum repetitione repleantur. ibid. in Papatu rarae 438. monachorum quales. 439. prophetarum, Christi et apostolorum cum Iudaeis quales 354 concionum sacrarum et profanarum ingens discrimen 262 concupiscentiae vocem quomodo pontificii intelligant 342 conditionalem Si crebro Iohannem usurpare 302. 303 confirmare promissionem 221 confirmationem a confutatione cur sacri scriptores non


4731. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1223 | Paragraph | Section]

concionum sacrarum et profanarum ingens discrimen 262 concupiscentiae vocem quomodo pontificii intelligant 342 conditionalem Si crebro Iohannem usurpare 302. 303 confirmare promissionem 221 confirmationem a confutatione cur sacri scriptores non separent 244 confiteri Domino 330 congeries 175 congerie verborum quatenus Hebraei utantur 259 coniugii sacramentum unde papistae conflarint 343 coniugia extra suam tribum Iudaeos contrahere non


4732. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1223 | Paragraph | Section]

302. 303 confirmare promissionem 221 confirmationem a confutatione cur sacri scriptores non separent 244 confiteri Domino 330 congeries 175 congerie verborum quatenus Hebraei utantur 259 coniugii sacramentum unde papistae conflarint 343 coniugia extra suam tribum Iudaeos contrahere non solere 336 coniunctionis in Scriptura ratio quae 86 coniunctiones finales et causales saepe non veris causis ac finibus addi 214 considerationis


4733. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1223 | Paragraph | Section]

poenitentiae pars 324. quid. ibid. contritionis causa quae 34. 35 in Conversis prorsus tolli id quod vim peccati habet, papistarum assertio, 428 convicia in disputationibus cavenda 412 cor adamantinum praecipue a Sacra scriptura accusari 370. animae rationalis sedes 194. hominis fons omnis mali 380. in Scriptura quid. 341. lapideum 371. quid Scripturae 370. originalis mali fons 169. pravum, fons omnis mali 342. pro anima quo tropo ponatur 194. scindendum, non vestimenta 305.


4734. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1223 | Paragraph | Section]

304. velamen duplex 348 per Cor quid intelligatur 86. 87 Corinthiorum tumorem quomodo Paulus exaggeret 175 Corpus doctrinae Vulgandi, veteris et novi Testamenti 22. 23. quomodo tranquillum fiat 308 corporis et sanguinis Domini sacramentum cur ecclesiae datum 428. molestia animi quoque intentionem interturbare 308 correctio 176 correctionis nomine quid intelligendum. 393 correlativa interdum pro se invicem poni. 190 corruptio hominis 373. manens, vere


4735. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1224 | Paragraph | Section]

culpae nomina pro poena, et nomina meriti pro praemio qua figura ponantur 186. 187 cultus humanos cur Deus damnet 435 Cum aliquando similitudinem denotare 203 Cusanus notatus 12. eiusdem de ecclesiae autoritate sententia 415. 416. de Sacrae scripturae autoritate testimonium 408. 409 Cypriani locus 404. 405. sententiae 63 Cyrilli sententiae 63 Cyrus quomodo Babylonem ceperit. 339. Cur gentem Iudaicam dilexerit. ibid.
D


4736. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1224 | Paragraph | Section]

locus 404. 405. sententiae 63 Cyrilli sententiae 63 Cyrus quomodo Babylonem ceperit. 339. Cur gentem Iudaicam dilexerit. ibid.
D Dalmatae feroces 196 Damasceni adhortatio ad lectionem Sacrae Scripturae 83 David, vir desideriorum 78. 79. quo tempore vixerit 55 Danielis ieiunium 307. poenitentia 308 dare verbum aliquando promissionem significare 194 David magnanimus et mitis 72. quatenus vir secundum cor Dei


4737. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1224 | Paragraph | Section]

125. quibus modis loquatur 199. quomodo curet et non curet boves 226. quomodo dicatur irasci aut propitius fieri 206. quomodo hominem ad imaginem suam creaverit 374. quomodo Iehovae nomen sibi vendicet 354. quomodo imbecillitati nostrae prospexerit 16. quomodo in literis sacris consideretur 32. quomodo in Scriptura Sacra dicatur 109. quomodo iudicabit vivos et mortuos 225. quomodo miseros mortales ex satanae regno in suum evocet 304. quomodo oculum habere in scapulis, nobis obumbrare, oblivisci recordari, alas suas super nos expandere, dicatur 87.


4738. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1224 | Paragraph | Section]

curet et non curet boves 226. quomodo dicatur irasci aut propitius fieri 206. quomodo hominem ad imaginem suam creaverit 374. quomodo Iehovae nomen sibi vendicet 354. quomodo imbecillitati nostrae prospexerit 16. quomodo in literis sacris consideretur 32. quomodo in Scriptura Sacra dicatur 109. quomodo iudicabit vivos et mortuos 225. quomodo miseros mortales ex satanae regno in suum evocet 304. quomodo oculum habere in scapulis, nobis obumbrare, oblivisci recordari, alas suas super nos expandere, dicatur 87. quomodo omnia in numero, pondere et mensura


4739. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1224 | Paragraph | Section]

oculum habere in scapulis, nobis obumbrare, oblivisci recordari, alas suas super nos expandere, dicatur 87. quomodo omnia in numero, pondere et mensura crearit 408. quomodo omnibus obvius 160 Deus quomodo originalem malitiam damnet 39 Deus quomodo se in sacris literis revelaverit 360. quomodo per Mosen revelaverit. ibid. quomodo sit pro nobis 272. semper cum Scriptura coniungendus 9. solus iustus iustificans 215. summae veritatis fons 443 Dei cognition unde petenda 393. cognitionis primum initium 358.


4740. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1224 | Paragraph | Section]

descriptio in Mose qualis 351. 352. filius cur venerit 343. gloria inter homines in quo consistat 415. mysteriorum et iudiciorum profunditas non perquirenda 101. 102. nomen, esse semper 281. nomen verum quid 89. nomina cum gloriosissimis suis factis coniuncta 357. nomina in sacris literis multa 134. nomina quare nonnunquam plura coniungantur 26. 27. noticia quid 377. opera incomprehensibilia 199. poenitentia 200: praeceptum quatenus causa efficiens ieiunii 308 de Dei rebus alius quam Dei sermo hominum eloquiis non relictus 98


4741. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1224 | Paragraph | Section]

ibid. ipsi de se credendum 75. quas proprietates Moses tribuat 358. quomodo humanum corpus, membra, etc. a Scriptura tribuantur 27 Deum, eiusque cultum alligare ad certum locum, stulticia 345. esse cum aliquo, quid sit 362. apud Deum, non in sacrificiis esse quaerendam iustitiam, quomodo veteres intellexerint 351. 352 Deum per varias similitudines nobis loqui 86. 87. a Deo bona omnia petenda 5 ex Deo esse 187 de Deo in Sacris literis traditorum divisio 96. 97. nihil temere


4742. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1224 | Paragraph | Section]

345. esse cum aliquo, quid sit 362. apud Deum, non in sacrificiis esse quaerendam iustitiam, quomodo veteres intellexerint 351. 352 Deum per varias similitudines nobis loqui 86. 87. a Deo bona omnia petenda 5 ex Deo esse 187 de Deo in Sacris literis traditorum divisio 96. 97. nihil temere affirmandum, quod in Scripturis non legimus. ibid. quomodo Scriptura loquatur, diligenter observandum. 27. 28. quot rationibus Scriptura Sacra loquatur 123. etc. deorum pluralitas unde 359


4743. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1224 | Paragraph | Section]

a Deo bona omnia petenda 5 ex Deo esse 187 de Deo in Sacris literis traditorum divisio 96. 97. nihil temere affirmandum, quod in Scripturis non legimus. ibid. quomodo Scriptura loquatur, diligenter observandum. 27. 28. quot rationibus Scriptura Sacra loquatur 123. etc. deorum pluralitas unde 359 diabolus cur leo dicatur 197. pater mendacii 12. quatenus iubeatur animam Iobi custodire 221. 222 diaboli dotes cur malae 380 diabolum esse creatorem unde quidam


4744. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1225 | Paragraph | Section]

διαλογισμὸς 177 dialogismorum usus 277 dialysium usus 174 dialyton 173 diaphora 181 dicere apposite 299. saepe pro praecipere accipi 182 dicendi modus quo sacra Scriptura contexitur, paucissimis penetrabilis 269. 270. quibus rationibus Scriptura alias omnes linguas longissime superet 274 dictio Matthaei qualis 270. Omnis, ad quae extendatur 226 dictionis humilitas in Paulo quomodo se habeat 298


4745. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1225 | Paragraph | Section]

difficultatibus in verbo, phrasi, sententia, etc. quomodo succurrendum 16 digiti cur Deo tribuantur 199 digressiones prolixiores in disputando cavendae 412. Scripturae quales 243 digressionibus aut parenthesibus multum uti Sacras literas 260. cuiusmodi Scriptura utatur 282. 283 dilectio effectus condonati debiti 324. effectus remissionis peccatorum. ib. nostra iustificationis indicium 214. proximi, legis impletio 182 dilectioni Dei salutem nostram tribui 323


4746. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1225 | Paragraph | Section]

quod praeceptum tenendum 161. 162 discipulorum Christi error 233. Christianismi genera 10 dispensationes omnis generis quotidie Romae cudi 438 in Disputando quae Platonis regula observanda 411 disputationis disciplinam in literis Sacris plurimum valere 104. in synodo regulae 411. 412. etc. in Disputationibus plerunque esse insidiosos quosdam laqueos 213. 214 distinctione quodnam sint multa dicta concilianda 227 distributio 248 distributione


4747. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1225 | Paragraph | Section]

quam synceri doctores sint secuti 394. 395 doctor Ecclesiae et lector quomodo differant 400. Ecclesiae sit bonus dialecticus 32. testimonia ibid. doctoris boni et prudentis officium 304. vis praecipua in quo sita 70 in Doctore Sacrarum literarum quae requirenda 264 doctores qua ratione gregi Domini attendere possint 401 doctorum varia divinitus Ecclesiae donatorum genera cur Paulus recenseat 398 doctrina Ethica et sacra in quo consentiant 9. 10. falsa cur Christus cum


4748. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1225 | Paragraph | Section]

vis praecipua in quo sita 70 in Doctore Sacrarum literarum quae requirenda 264 doctores qua ratione gregi Domini attendere possint 401 doctorum varia divinitus Ecclesiae donatorum genera cur Paulus recenseat 398 doctrina Ethica et sacra in quo consentiant 9. 10. falsa cur Christus cum zizania comparet 340. falsa qualis 341. patrum ab eorum vita distinguenda 50. post Lutherum qualis in Ecclesia exorta 401. quaeque ut ex vero fonte petatur observandum 8. 9. simplex quae 122. 123 doctrinae


4749. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1225 | Paragraph | Section]

zizania comparet 340. falsa qualis 341. patrum ab eorum vita distinguenda 50. post Lutherum qualis in Ecclesia exorta 401. quaeque ut ex vero fonte petatur observandum 8. 9. simplex quae 122. 123 doctrinae Ethicae et Theologiae collatio 10. 11. genera in literis Sacris duo 8. S. totius fundamentum et basis 38. verae corruptio 115 doctrinae simplici quid cum historia commune. ibid. ad Doctrinam simplicem quae referenda. ibid. in Doctrina Christiana genus quoddam studendi et


4750. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1225 | Paragraph | Section]

ibid. gubernatores qua ratione iram Dei sibi cumulent 401. historia quo compendio narretur 282 adversus Ecclesiae hostes testimoniis Scripturarum S. apertis utendum 106 ecclesiae pictura qualis in Esaia 322. potestas circa dispensationem sacramenti eucharistiae 430. status post apostolorum tempora qualis fuerit 402. veteris lectores 398 ecclesiae in quo genere credendum 406. 407. quo consilio Deus sacras literas proposuerit 411 ecclesiam Christi nunquam communionem sub una probasse 429.


4751. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1225 | Paragraph | Section]

S. apertis utendum 106 ecclesiae pictura qualis in Esaia 322. potestas circa dispensationem sacramenti eucharistiae 430. status post apostolorum tempora qualis fuerit 402. veteris lectores 398 ecclesiae in quo genere credendum 406. 407. quo consilio Deus sacras literas proposuerit 411 ecclesiam Christi nunquam communionem sub una probasse 429. qua pra xi Antichristus pessum dederit 436 inter Ecclesiam et Christum summa coniunctio 28 ecclesiam non posse ad literam scripturarum obligari 417


4752. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1225 | Paragraph | Section]

schismata exoriantur 394 de Ecclesia, multorum veterum admonitio utilis 28. 29 Ecclesiastes quid tractet 58 ἐκκλησιάζειν 388 eclipses in Hebraeo sermone variae 299. longiores in Sacris literis fieri quam in aliis linguis. ibid. variae in Scriptura 283 effectus aliquando remotiori causae tribui 215. saepe pro causa poni 186 Egesyppi de ecclesiae statu locus 402 Einem anderen in die hend sehen. 190


4753. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1225 | Paragraph | Section]

307 Elisaeus Ioae cur irascatur 215 eloquentia qua Paulus fuerit praeditus 299. 300 eloquentiae distinctio. ibid. virtutes omnes et ornamenta in literis S. monstrari posse 89 eloquentium virorum quae summa capita 300. sacri intellectus qua libratione pensandus 94. mos 90 eloquia divina quibus salubria, quibus perniciosa 102. 103. sacra in exordiis narrationum quid exprimant 97 per Eloquia sacra quae sciamus 99 per Emanuelis nomen quid indicetur 283


4754. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1225 | Paragraph | Section]

distinctio. ibid. virtutes omnes et ornamenta in literis S. monstrari posse 89 eloquentium virorum quae summa capita 300. sacri intellectus qua libratione pensandus 94. mos 90 eloquia divina quibus salubria, quibus perniciosa 102. 103. sacra in exordiis narrationum quid exprimant 97 per Eloquia sacra quae sciamus 99 per Emanuelis nomen quid indicetur 283 Emanuelis prophetia quomodo cum lovae nomine congruat 359 emphasis quid 169. in Sacris quomodo


4755. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1225 | Paragraph | Section]

S. monstrari posse 89 eloquentium virorum quae summa capita 300. sacri intellectus qua libratione pensandus 94. mos 90 eloquia divina quibus salubria, quibus perniciosa 102. 103. sacra in exordiis narrationum quid exprimant 97 per Eloquia sacra quae sciamus 99 per Emanuelis nomen quid indicetur 283 Emanuelis prophetia quomodo cum lovae nomine congruat 359 emphasis quid 169. in Sacris quomodo fiat. ibid.


4756. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1225 | Paragraph | Section]

quibus perniciosa 102. 103. sacra in exordiis narrationum quid exprimant 97 per Eloquia sacra quae sciamus 99 per Emanuelis nomen quid indicetur 283 Emanuelis prophetia quomodo cum lovae nomine congruat 359 emphasis quid 169. in Sacris quomodo fiat. ibid. sacrarum literarum 283 enallage quid 174. quomodo in omnibus linguis fiat. ibid. enthymemata praevalida in novo testamento 275


4757. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1226 | Paragraph | Section]

quae sciamus 99 per Emanuelis nomen quid indicetur 283 Emanuelis prophetia quomodo cum lovae nomine congruat 359 emphasis quid 169. in Sacris quomodo fiat. ibid. sacrarum literarum 283 enallage quid 174. quomodo in omnibus linguis fiat. ibid. enthymemata praevalida in novo testamento 275 epanalepsis quomodo accidat 173 ad Epanalepsin qui Hebraismus etiam referendus 259


4758. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1226 | Paragraph | Section]

enthymemata praevalida in novo testamento 275 epanalepsis quomodo accidat 173 ad Epanalepsin qui Hebraismus etiam referendus 259 epanalepses cur in Iohanne crebrae 302 epanalepticum genus repetitionum quodnam in sacris literis usitatum 259 epanastrophe 172 epanodos 261 Epaphras fidus Christi minister 287 epexergesia 181 Ephrata quid 111 epicherema 181 epicheremata quid rhetoribus 275


4759. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1226 | Paragraph | Section]

164. 165 evangelii cur Paulum non pudeat 177. dignitas ubi maxime conspicua 29. 30. dissidium unde sit 236. doctrina cur vera bona opera generet 317 evangelii et legis conciones quare plerunque coniungantur 29. 30. concordia et discrimen certissima clavis Sacrae Scripturae 3. doctrina ubi coniunctim explicatur, exempla 29. 30. officia diversissima. ibid. evangelii iustitiam qua methodo Paulus declaret 291. officium 30. vox in Scriptura 385. usus 397 evangelio bona quae Paulus tribuat


4760. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1226 | Paragraph | Section]

particulae quomodo intelligendae. ibid. exclusive vel inclusive cur barbari addere sint soliti 170 exemplum 196 exempla externorum factorum rem ante oculos ponere 276 exercitium crebrum et accuratum cum primis in Sacris necessarium 9. 10 exordiorum usus 243. 244 experientia in rebus omnibus evidens veritatis aut falsitatis argumentum. 384 explicationes in disputando quatenus admittendae 412. variae quomodo per parenthesin adhibeantur 246


4761. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1227 | Paragraph | Section]

325. manus mendica 324. qua ratione efficiat bona opera 326. quatenus iustificet 318. quid 345. eius primariae partes duae. ibid. quid sophistis 342. quomodo nobis imputetur ad iustitiam 229. religionis ubi necessaria 132. sola iustificat 215. verbum et sacramentum quomodo dicantur salvare nos 319 fidei causa quae 34. 35. donum quomodo nobis contingat 349. iustitia quae sit 327. iustitiam requirere verbi Dei cognitionem 437. 438. natura a Paulo exposita 386. πληροϕορία


4762. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1227 | Paragraph | Section]

nomen assumpserit 356. cur semper iure summo nomen Iesus habuerit 361. 362. quomodo peccatum sit factus 374. hominis in bonam: filii hominum, in malam partem accipit Scriptura 112 Filius quot modis significetur 47. 48 de Filio cur quinque modis scriptura Sacra loquatur 147 ex Filio Dei quomodo sit factus diaboli filius 381 filii Dei a filiis diaboli quomodo differant 378. iuventutis 385. senectutis. ibid. filios Dei et diaboli non esse eandem speciem 378 fines unius


4763. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1227 | Paragraph | Section]

flumina Iudaeorum 333 fluminum quatuor de paradiso egredientium nomina 94. 95 foederis sanguinem quis profanum ducat 343 femina in Scripturis S. ubi legitur, quo transferendum 113 feminarum quarum res gestae in literis Sacris scriptae 108 fontes linguarum consulendi 16. 17 fortitudinis exemplum Iob 72 forum gratiae 326. iustitiae. ibid. fora duo, iudicii, divini et approbationis hominum, Scripturam constituere. ibid.


4764. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1227 | Paragraph | Section]

tantum per masculos duci 110 genere neutro Hebraeos carere 139 generalibus derogare specialiter dicta 24 gentis Israeliticae vastatio horrenda 180 gentium contrariarum de Christo consensus 442 Gersonis de Sacrae scripturae autoritate testimonium 408 gestus lugubres qui Deo grati 309 gloria Dei in qua re sita 442 plerunque passive, nonnunquam activê posita 137 gnome 179 gradatio 264 gradationem multum


4765. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1228 | Paragraph | Section]

Hebraeorum articuli 3. syncategorematum abusus. ibid. circa tropos usus 1. exaggerationes quales 270. 271. gens et religio omnium vetustissima 443 fecundum Hebraeorum idioma quid infans 111 Hebraeorum seniorum traditio de Scripturarum Sacrarum lectione 106. 107 Hebraeis non esse genus neutrum 139 ad Hebraeos epistolae sublimitas 294. 295. epistolam esse Pauli, testimonium 295 Hebraea verba futuri temporis quomodo sint exponenda 193 Hebraica lingua non insuavis


4766. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1228 | Paragraph | Section]

75. 76. etc. Hinnon cur Tophet dictus 332. vallis. ibid. hirec in saegol facilis mutatio 355 Hirmi schematis nomen unde veniat 228 Hispanicae flagellationes 311 historia quid 121. sacra quot libris contineatur. ibid. historiae et tropologiae non eadem lex 90. humanae ratio et ordo 50. Iacob, Laban, Liae, et Rachelis allegoria 46. S. lectionis scopus potissimus quis 53. 54 in Historiae S. lectione quae observanda 53. 54


4767. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1228 | Paragraph | Section]

ibid. historiae et tropologiae non eadem lex 90. humanae ratio et ordo 50. Iacob, Laban, Liae, et Rachelis allegoria 46. S. lectionis scopus potissimus quis 53. 54 in Historiae S. lectione quae observanda 53. 54 historiae sacrae quomodo narrentur 50. ex iis quid discendum. ibid. quo sermonis filo conscriptae sint 240 historia Mosis de creatione quomodo cum sana philosophia conveniat 441. etc. plurimum iuvat intelligentiam literarum S. 104 cum Historia


4768. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1228 | Paragraph | Section]

literarum S. 104 cum Historia quid doctrinae simplici commune 123 in Historia sanctorum patrum doctrina ab eorum vita distinguenda 50. ratio. ibid. historiarum gentilium cognitio theologo necessaria 339 ad Historiarum sacrarum lectionem quae necessaria 50. 51 in Historiis patrum quae observanda. ibid. sacris ratio temporum summe habenda. ibid. historiographorum in scribendo modus et ratio 49 Homerus natura poeta 263 Homeri


4769. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1228 | Paragraph | Section]

patrum doctrina ab eorum vita distinguenda 50. ratio. ibid. historiarum gentilium cognitio theologo necessaria 339 ad Historiarum sacrarum lectionem quae necessaria 50. 51 in Historiis patrum quae observanda. ibid. sacris ratio temporum summe habenda. ibid. historiographorum in scribendo modus et ratio 49 Homerus natura poeta 263 Homeri locus 186. sermo in quibus cum Sacris literis possit conferri. ibid. sermo qualis.


4770. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1228 | Paragraph | Section]

50. 51 in Historiis patrum quae observanda. ibid. sacris ratio temporum summe habenda. ibid. historiographorum in scribendo modus et ratio 49 Homerus natura poeta 263 Homeri locus 186. sermo in quibus cum Sacris literis possit conferri. ibid. sermo qualis. ibid. similitudines quales 332 Homerica phrasis ἔφατο ἔκτε ὀνόμαζε unde sit 248 Homericum stylum cur Aristoteles laudet 389


4771. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1228 | Paragraph | Section]

in diaboli imaginem sit transformatus 380. quam faede sit inversus 378. quatenus ad Dei imaginem conditus . quatenus ex patre diabolo 237. etc. quatenus merum peccatum sit 368. quomodo a Deo bonus creatus 374. quomodo ad imaginem Dei factus 369. quomodo in literis Sacris consideretur 31. 32. satanae cloaca 380. sine Deo 372. etc. totus naturâ irae filius 369. vetus quomodo a Luthero depingatur 371. unde aestimetur imago Dei vel satanae 370. universa vanitas 369 hominis bonam malamve facultatem agendi quid


4772. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1228 | Paragraph | Section]

50 homines et diaboli quatenus sint ex Deo 379. quatenus arborum foliis similes 248. quatenus sint ex Deo, et filii diaboli 378. 379 hominum diversitatem unde Platonici finxerint 381. pravitas quomodo depingatur 175 Hosius cardinalis quomodo Sacras literas pedibus proculcet 425. eius liber contra Brentium. ibid. Hosii cardinalis locus. ibid. hospes quomodo tractandus 186 hospitibus advenientibus cur pedes Iudaei laverint 311 hostium dona,


4773. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1228 | Paragraph | Section]

cur pedes Iudaei laverint 311 hostium dona, venena pestilentissima 435 ὁτι non solum rationalis, sed etiam causalis particula 386 humilitatis vox quid significet 318 hypallage 174. non rara in Sacris 308 hyperbaton 174. in epistola Pauli quatenus non vitiosum 299 hyperbata Pauli quomodo defendenda 299. 300 hyperbole 176 hyperboles usus in


4774. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1229 | Paragraph | Section]

usus in unoquoque idiomate 219 hyperboles genus quodnam in adhortationibus locum habeat 219. 220 hyperbolas in literis S. quandoque inveniri 88 hyperbolicae locutiones in scripturis frequentes 219 hyperbolicarum dictionum usus in Sacris 221 Hyperii de quatuor Scripturae S. sensibus iudicium 41. 42 hyperoche 176 hyperthesis. ibid. hypocritarum cum sepulchris dealbatis comparatio 277. mos 306


4775. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1229 | Paragraph | Section]

effabile 363. fuisse effabile quibus rationibus probetur 363. nomen quid Christo contulerit. ib. sacerdos in quo Christi typum gesserit 362. vere quis sit. ib. Iehosuae nomen quomodo Osiander conscindat ac mutilet 361 Iehova nomen prae caeteris mysticum et sacrosanctum 27. semper fuisse effabile 363. proprium nomen Israelitici Dei 360 Iehovae nomen cur tantopere in Exodo commendetur 357. quomodo a Dei populo intellectum 360. nominis explicatio 357. significatio 355. nomen cur Deus in tam ardui negocii inchoatione


4776. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1229 | Paragraph | Section]

disputentur 355 Iehovae vocem cur multae vernaculae linguae Dominus nomen transtulerint 360 Ienae situs 331. 332 ieiunare quid Hebraeis 306 ieiunium ad certos dies allegatum in papatu 307. crapulosum 312. cur saepe in sacris literis cum invocatione coniungatur 309 ieiunium et oratio iunctim posita quid significent 310. hypocriticum 312. intensius. ibid. in sacris literis quid 307. longe durius quiddam, quam vita temperans. ibid. meritorium. ibid.


4777. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1229 | Paragraph | Section]

quid Hebraeis 306 ieiunium ad certos dies allegatum in papatu 307. crapulosum 312. cur saepe in sacris literis cum invocatione coniungatur 309 ieiunium et oratio iunctim posita quid significent 310. hypocriticum 312. intensius. ibid. in sacris literis quid 307. longe durius quiddam, quam vita temperans. ibid. meritorium. ibid. miraculosum. ib. ostentatorium. ibid. pium. ibid. piorum hominum cur olim frequens fuerit 310. possibile, si naturale 307. profanum.


4778. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

institutio efficacissima quae 12 institutionis Christi finis 430 post Institutionem examinatio necessaria 12 ante Institutionem utilis exploratio. ibid. intellectivae potentiae 376 intellectus sacri eloquii qua libratione pensandus 94 intellectus et voluntatis inversio 370 intellectum dat afflictio 6 intellectum et voluntatem principalia esse in homine 381 intelligentia quadruplex necessaria, in Scripturis S. utiliter


4779. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

interdum interrogationi opponi 213. 214. nonnunquam videri responsionem in se includere 212 interrogationes cum suis subiectionibus 213. et responsiones in disputando quales esse debeant 412. figuratae cur plurimum ad vigorem sermonis faciant 213. plurimae in sacris cum suis subiectionibus. ib. quaedam in literis S. negationem inferre visae, non intelligendae negativae 108 interrogationum motus 271 interpretatio 175 interpretationes allegoricae quomodo formandae 51. 52. inde interpretes


4780. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

viperarum progenies. ibid. Iudaeorum a vera iustitia declinationis gradus 353. caecitas 387. consuetudines 25. 26. cruciationes vehementiores unde 310. crudelitas 335. de Christo testimomonium 407. de litera in lege per vulgatum dictum 366. de sacris literis dictum 396. hypocrisis 279. ieiunium quale 306. 307. ieiunia cur Isaias reprehenderit 305. qualia olim fuerint 312. in sacris literis error 387. in sententia torquenda audacia 366. in scriptione servanda superstitio. ib. ingenium quale 334. mos in funere


4781. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

25. 26. cruciationes vehementiores unde 310. crudelitas 335. de Christo testimomonium 407. de litera in lege per vulgatum dictum 366. de sacris literis dictum 396. hypocrisis 279. ieiunium quale 306. 307. ieiunia cur Isaias reprehenderit 305. qualia olim fuerint 312. in sacris literis error 387. in sententia torquenda audacia 366. in scriptione servanda superstitio. ib. ingenium quale 334. mos in funere suorum mortuorum qualis 311. mores 333. peccata quomodo prophetae exaggerent 175 in Iudaeorum populo cur gradus sacerdotales


4782. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1230 | Paragraph | Section]

ruina, ethnicorum reconciliatio 161 Iudaeorum sectae 334 Iudaeorum sensus ac mentem quae nomina occupaverint 244. etc. Iudaeorum servilitas quomodo consonet cum non vere conversis 232 Iudaeorum fervor tractandi sacra retinendique religionem, quantus sit 401 Iudaeis quid occasionem dederit confingendi duos diversos Messias 232 Iudaeos suam linguam non intelligere 387 Iudaicae regionis situs cur theologo cognitus esse debeat 330 iudicare.


4783. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1231 | Paragraph | Section]

duo gradus 321 iustitiae definitio 381 iustitiae divinae quanta severitas 326 iustitiae nostrae renovatio quid papistis 428. 429 iustitiae vocabulum quomodo a papistis accipiatur 323 iustitiam apud Deum non in sacrificiis quaerendam esse quomodo veteres intellexerint 351 iustitiam imputativam non admodum hanc vitam curare 321. 322 iustitiam saepissime pro aliquo bono praemii aut commodi poni 322 iustitias nostras immundas, cur Deus remuneret 323


4784. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1231 | Paragraph | Section]

iustificationis causae 21. 22. descriptio unde petenda 320 iustificationes qua similitudine depingi possint 327 iustus quatenus ut palma floreat 340
L Labor improbus vincit omnia 4 lac in sacris quid 10 Lacones cur brevitatis studiosi 281 laeticiam et tristiciam diversimode gentes testari 308 laetum animum quae repraesentent 275 lamentationis figura 213 lancea quomodo saepe in Scriptura usurpetur 337


4785. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1231 | Paragraph | Section]

quomodo fiat 247 Latini luctus et ieiunium 307 Latinorum conquestio 400 Latinarum literarum origo 390 Latomus quomodo scripturam tractet 418 Latomi locus. ibid. laus et vituperatio in Sacris 227 Lazari morbus quatenus non ad mortem 163 lectionis diversitas magis in literis, quam in significatione 366 lectionum scholasticarum necessitas 401. 402. theologicarum in papatu neglectus 439 lector optimus 166


4786. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1231 | Paragraph | Section]

quomodo paedagogus ad Christum 7 lex quomodo peccatum augeat 163 lex quomodo per Mosen data 183. 184 lex quomodo salutifera 164 legis et Evangelii conciones quare plerumque coniungantur 29. concordia et discrimen, certiss clavis Sacrae Scripturae 3. concordia quae 3. discrimen, necessaria Scripturae clavis 316. discrimen quomodo Paulus illustraverit. 348. doctrina ubi coniunctim explicatur, exempla 29. officia diversissima 29. finis 348. 349 ex Legis ignoratione quae mala sequantur 385


4787. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1231 | Paragraph | Section]

345. natura observanda 316. etc. officium 29. opus naturale quod 6. ministerium accidentarium. ibid. ex Legis operibus cur nemo iustificetur 177 legis praedicatio qua analysi a Paulo instituta 291. praedicatio qualis in Sacris literis 314. primarius sensus 351. totius divisio 30. vis quanta 237 usus 253. 254 de Legis usu, Augustini sententiae 83 legi ceremoniali quomodo Christus velamen detraxerit 346. item apostoli. ibidem legi morali quomodo


4788. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1232 | Paragraph | Section]

liberum arbitrium quid adversariis 384 de Libero arbitrio quomodo quidam gravissime hallucinentur 385. 386 liber Psalmorum. vide Psalmorum liber. libri lintei Romanis vix intellecti 1. religionis nostrae unde asserantur 132. sacri ad quid scripti 89. historici qui 36. prophetici. ibid. poetici aut musici. ibid. sententiosi. ibid. epistolares. ibid. canonici. ibid. dubii. ibid. apocryphi. ibid. legales, Evangelici.


4789. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1232 | Paragraph | Section]

unde dicti. ibid. novi unde. ibid. librorum apocryphorum authores ab Ecclesia venerari 107. authoritas omnis unde pendeat 54. divinorum discrimina 122. scripta qualia 281. scriptores quibus modis cognoscantur 122. methodicorum usus 394. sacrorum distinctio 36. sacrorum omnium author unicus 37. Scripturae S. non omnium tractationem permitti omnibus aetatibus apud Hebraeos 106 in Libris sacris quaedam ex gentilium libris assumpta inveniri 101. non scripta, per ea quae scripta sunt, tractanda 100


4790. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1232 | Paragraph | Section]

novi unde. ibid. librorum apocryphorum authores ab Ecclesia venerari 107. authoritas omnis unde pendeat 54. divinorum discrimina 122. scripta qualia 281. scriptores quibus modis cognoscantur 122. methodicorum usus 394. sacrorum distinctio 36. sacrorum omnium author unicus 37. Scripturae S. non omnium tractationem permitti omnibus aetatibus apud Hebraeos 106 in Libris sacris quaedam ex gentilium libris assumpta inveniri 101. non scripta, per ea quae scripta sunt, tractanda 100 lingua Graeca et


4791. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1232 | Paragraph | Section]

divinorum discrimina 122. scripta qualia 281. scriptores quibus modis cognoscantur 122. methodicorum usus 394. sacrorum distinctio 36. sacrorum omnium author unicus 37. Scripturae S. non omnium tractationem permitti omnibus aetatibus apud Hebraeos 106 in Libris sacris quaedam ex gentilium libris assumpta inveniri 101. non scripta, per ea quae scripta sunt, tractanda 100 lingua Graeca et Hebraea ad cognitionem sacrarum literarum necessaria 75. 76. in epist. Pauli ad Corinth. quid appelletur 119 linguae prophetiae


4792. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1232 | Paragraph | Section]

unicus 37. Scripturae S. non omnium tractationem permitti omnibus aetatibus apud Hebraeos 106 in Libris sacris quaedam ex gentilium libris assumpta inveniri 101. non scripta, per ea quae scripta sunt, tractanda 100 lingua Graeca et Hebraea ad cognitionem sacrarum literarum necessaria 75. 76. in epist. Pauli ad Corinth. quid appelletur 119 linguae prophetiae cognitio quibus necessaria 393. sacrae phrasis 263 linguae cur sint discendae 388 linguarum certarum verba quaedam in alterius linguae usum


4793. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1232 | Paragraph | Section]

assumpta inveniri 101. non scripta, per ea quae scripta sunt, tractanda 100 lingua Graeca et Hebraea ad cognitionem sacrarum literarum necessaria 75. 76. in epist. Pauli ad Corinth. quid appelletur 119 linguae prophetiae cognitio quibus necessaria 393. sacrae phrasis 263 linguae cur sint discendae 388 linguarum certarum verba quaedam in alterius linguae usum per interpretationem non transferri 75. cognitio quam sit necessaria 387. quantum beneficium mortalibus in religione praebeat 385. 386. singulare Dei


4794. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1232 | Paragraph | Section]

linguarum fontes consulendi 16. 17. peritiae obtinendae decretum 387. trium cognitio cur Theologo necessaria 74. 75. utilitas 384 linguis originariis summam authoritatem deberi 426 liptote 169 liptotes usus in Sacris 222 litae apud Homerum cur claudae rugosaeque fingantur 281 literae intellectus 418. 419. sacrae. vide Eloquia S. Scriptura. S. diligentia summa scrutandae 384. in genere quae humanum genus doceant 123. in timore Dei legendae 5. 6. mirabili


4795. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1232 | Paragraph | Section]

necessaria 74. 75. utilitas 384 linguis originariis summam authoritatem deberi 426 liptote 169 liptotes usus in Sacris 222 litae apud Homerum cur claudae rugosaeque fingantur 281 literae intellectus 418. 419. sacrae. vide Eloquia S. Scriptura. S. diligentia summa scrutandae 384. in genere quae humanum genus doceant 123. in timore Dei legendae 5. 6. mirabili artificio conscriptae 16. quare methodice tradantur 34. quomodo legendae, praecepta 12. 13. 14. 15. inde. quomodo scriptae 49.


4796. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1232 | Paragraph | Section]

punctorum ratio habenda. ibid. divinarum authoritate traditum, sine ulla cunctatione asserendum 105. demonstrationes 38. 39. Deus author 394. 395. divisiones 31. doctor et auditor vigilans quid probe nosse debeat 8. incertitudo unde 367. 368 in Literarum sacrarum lectione quid attendendum 19. 20. minima parte quantum sit certitudinis 366 literarum S. mira concordia 96. mos 98. 107. norma 108 studium sub impiis regibus refriguisse 366 in Literarum sacrarum studio mens quae requiratur 14


4797. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1232 | Paragraph | Section]

unde 367. 368 in Literarum sacrarum lectione quid attendendum 19. 20. minima parte quantum sit certitudinis 366 literarum S. mira concordia 96. mos 98. 107. norma 108 studium sub impiis regibus refriguisse 366 in Literarum sacrarum studio mens quae requiratur 14 ad Literarum sacrarum studium quae invitare debeant 384 literarum S. testimoniis apertis, quod credi volumus, probandum 106. tractatio qualis 31 literis S. contraria si qua in Gentilium libris inveniantur,


4798. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1232 | Paragraph | Section]

attendendum 19. 20. minima parte quantum sit certitudinis 366 literarum S. mira concordia 96. mos 98. 107. norma 108 studium sub impiis regibus refriguisse 366 in Literarum sacrarum studio mens quae requiratur 14 ad Literarum sacrarum studium quae invitare debeant 384 literarum S. testimoniis apertis, quod credi volumus, probandum 106. tractatio qualis 31 literis S. contraria si qua in Gentilium libris inveniantur, falsissima 105. non credentes, nullam posse invenire rationem, unde


4799. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1232 | Paragraph | Section]

S. contraria si qua in Gentilium libris inveniantur, falsissima 105. non credentes, nullam posse invenire rationem, unde falsas esse convincant 105. potius quam angelis aut mortuis credendum. ibid literas quo ordine Plato inventas esse affirmet 365. sacras cognoscendi regulae 5. 6. 7. in qua veneratione homo pius habere debeat 14. non solum mores, sed et parentes praedicabilium solere laudare 102. quomodo Curtisani Romani tractent 431. sibimet constare 395 in Literis S. ambiguitas et repugnantia quae videtur, unde


4800. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1232 | Paragraph | Section]

non ingentem thesaurum contineat ibid. nihil supervacuum 105. non omnia quae gesta narrantur, aliquid significare 110. noticia duplex 10. 11. nume--- multa continere mysteria 90 ex Literis S. perperam intellectis haereses ortae 99 in Literis sacris quae cautio tenenda 162. quid sonet, verbum Domini factum esse ad aliquem 117. quomodo Deus consideretur 31. quomodo homo. ibid. quomodo similitudines a rebus illaudatis saepe petantur 104. rem gestam aliquando in facto culpam esse, etc. 97. 98.


4801. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1232 | Paragraph | Section]

ad cor, in scripturis S. quid 113 loqui Dominum ad prophetam, et loqui in propheta, non idem 116. quando Deus dicatur 199 loquacitas inter epulas 98 locutio figurata ad literam non accipienda 88. nec contra. ibid. quae proprie in sacris usurpetur 166 locutionem distinctam periodis constare 286 locutiones reciprocae 165 locutionum efficacissimarum variae formae in sacris literis 273. 274 locus totus non accipiendus figurate ob verbi translationem 88. ubi


4802. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1232 | Paragraph | Section]

98 locutio figurata ad literam non accipienda 88. nec contra. ibid. quae proprie in sacris usurpetur 166 locutionem distinctam periodis constare 286 locutiones reciprocae 165 locutionum efficacissimarum variae formae in sacris literis 273. 274 locus totus non accipiendus figurate ob verbi translationem 88. ubi Christus nascendus, solis Davidi et Micheae revelatus 110. 111 loci circumstantia 21 loci in speciem pugnantes conciliandi 69. 70 loca


4803. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1233 | Paragraph | Section]

ibid. martyrum constantia divinum opus 444 materia quo tropo pro materiato ponatur 183 mathematicae res cur simplicissimo sermone exponi possint 239 mathaeologia Sophistarum 10. 11 ex Matrimonio quomodo sacramentum factum 385 Matthaeus cur Iosephi potius quam Mariae genealogiam texuerit 336. quo ordine utatur 270 Matthaei consuetudo quae 93. operis argumentum 270. verba qualia. ibid. Matthaeum in citandis


4804. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1233 | Paragraph | Section]

Meschiae. ibid. membra brevia ubi locum habeant 359 membrorum duorum in unum constrictio 159 Menandri senarius a Paulo citatus 101 mendacium et error, fons mali 12 mendacii nulla suspicio ad Scripturas Sacras admittenda 99. pater diabolus 12 mens mala in diaboli imaginem transformata 373. quae in sacrarum literarum studio requiratur 14. reproba fons omnis mali 380 mentis oculorum tegmina quomodo nobis decidant 349


4805. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1233 | Paragraph | Section]

in unum constrictio 159 Menandri senarius a Paulo citatus 101 mendacium et error, fons mali 12 mendacii nulla suspicio ad Scripturas Sacras admittenda 99. pater diabolus 12 mens mala in diaboli imaginem transformata 373. quae in sacrarum literarum studio requiratur 14. reproba fons omnis mali 380 mentis oculorum tegmina quomodo nobis decidant 349 μερισμῷ plurimum Hebraeos uti 248 meriti vox prorsus a sacris literis aliena 344


4806. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1233 | Paragraph | Section]

transformata 373. quae in sacrarum literarum studio requiratur 14. reproba fons omnis mali 380 mentis oculorum tegmina quomodo nobis decidant 349 μερισμῷ plurimum Hebraeos uti 248 meriti vox prorsus a sacris literis aliena 344 mesozeugma 172 Messias duos venturos esse, unde recentiores Rabini occasionem sumpserint 233 Messiae adventus qualis 231. duo adventus. ibid. a prophetis praedicit 233. expectatio quid Israelitas docere


4807. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1233 | Paragraph | Section]

primarium 291. solertissimus artifex, Paulus. ibid. methodum analyticam quomodo et quando Theologia recipiat 34 methodi artium tradendarum praecipuae tres 8 methodicarum scriptionum laus 394 metonymia 182. in sacris literis tropus usitatissimus. ibid. Michaelis Medinae locus 407 Micheas quo tempore vixerit 55 militia apud Iudaeos qualis 336 Milonis de suis lacertis vox 377 mimesis 180 mimeses


4808. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1234 | Paragraph | Section]

praedicatum 225 Moses cur de nomine Dei quaerat 355. cur sic vocatus sit 361. egregius domesticus fidei Dei 95. libri Iob author iuxta Originem 98. magnanimus et mitis 72. 73. scriptorum et librorum sacrorum veluti pater 56. 57. velamen cur faciei imposuerit 215 Mosis alterum velamen in cordis humani crassitie haerere 346. conscribendae historiae ratio 358. consuetudo agnoscenda 316. duplex facies 314. ieiunium 307. nomine frequenter in literis S. appellari


4809. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1234 | Paragraph | Section]

346. conscribendae historiae ratio 358. consuetudo agnoscenda 316. duplex facies 314. ieiunium 307. nomine frequenter in literis S. appellari legem veterem 93. velamen 304. item detecta facies. ibid. quid 343. supra quorum corda adhuc sit. ibid. sacrificos centuplicasse 343. 344 ad Mosen et prophetas cur Christus omnes ableget 392 de Mose, Aristotelis dictum 36 in Moyse omnia sub figuris clausa 110 Mosaica lex Christi et evangelici status index 407 Mosaicum


4810. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1234 | Paragraph | Section]

mundus quomodo a patre non administretur aut iudicetur 207 mundi gubernatio quot modis in Scriptura significetur 126 mundi interitus quibus indiciis probetur 444. totius esse servatorem, nomen plane conveniens Deo 361. 362 Musica cur in sacris rebus semper in usu fuerit 308 mustum cur validum vas requirat 400 mutationum subitarum frequentia in Scriptura unde 245 mycterismus 168 myricarum significatio 333 mysteria Scripturae qualia 9. 10


4811. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1234 | Paragraph | Section]

subitarum frequentia in Scriptura unde 245 mycterismus 168 myricarum significatio 333 mysteria Scripturae qualia 9. 10 mysteriorum et iudiciorum Dei profunditas non perquirenda 101. 102 mysteriorum veritas ex sacris literis petenda 355
N Nabalis cor mortuum 309 Nabath in ieiunio lapidibus obruitur 310 Nahum quo tempore vixerit 55 naka verbum saepe pro impunito poni 308 in Narratione rerum gestarum


4812. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1234 | Paragraph | Section]

semel posita, in sequentibus repetenda. ibid. unius aliquando diversa affirmat 209 negationem saepe non plane removere, sed tantum corrigere. ibid. de Negatione, Erasmi regula 141 negativae orationes quomodo accipiendae in Sacris 220. simpliciter dictae quomodo sint intelligendae 236. 237 negativae sententiae quomodo negent 210. 211 Nero quid significet Suetonio 390 Nicolaus Hanapus, patriarcha Hierosolymitanus 104 Ninive qua ratione capi posse,


4813. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1234 | Paragraph | Section]

nomina adiectiva, interdum relativa 164. Dei cur nonnunquam plura coniungantur 27. duplicia 134 nomina et verba quando abundanter ponantur 224. 225. generalia et specialia singularis numeri pro plurali poni 183. 184. propria, etiam sola, in Scriptura Sacra recensita, non contemnenda 91. propria unde saepius imposita 17. 18. Testamenti veteri quaedam nos alia literatura habere, quam sint apud Hebraeos 113 ad Nomina propria allusiones in prophetiis crebrae 135 nominum constructionis ratio apud Hebraeos 151.


4814. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1234 | Paragraph | Section]

mutandis linguarum libertas 361 etc. nominum propriorum ratio apud Hebraeos 134. reduplicatio quid denotet 139 in Nominibus propriis difficultas quae 17. 18 notationum acrimonia 281. 282 noticia in literis sacris duplex 10. 11 noticiae et affectuum verba pro ipso opere poni 221. verba pro rerum existentia poni 165. verba quomodo saepe ponantur 182 noticiam et res scibiles quomodo philosophi distinguant 11 novus homo 375. 376 novi


4815. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1234 | Paragraph | Section]

conscriptum 444. ex quibus hominibus Deo ecclesiam colligat 345 numerum finitum pro infinito in literis S. plerunque poni 90 a Numero plurali ad singularem subito transire Scripturam. ibid. numeri plures si ponantur, Scripturae Sacrae mos 91 numeros in literis S. multa continere mysteria 90 in Numeris mysteria observantium error 140 de Numeris triplex discrimen 90
O Obedientia Christi nobis imputata ob quas causas Dei iustitia


4816. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1235 | Paragraph | Section]

opinio affert vim veritati, proverb. ib. opis divinae imploratio, utilissimum 13 opus operatum fidem tollere 437 opera bona cur urgeantur 314. quatenus Deo gratissima sacrificia 238. quid proprie 317 etc. cur nonnunquam laudentur 314 opera personarum divinitatis ad extra, tribus personis communia 28 opera qua ratione in unoquoque loco urgeantur, cur videndum 315 opera remissionis effectus 323


4817. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1235 | Paragraph | Section]

tres. ibid. in papatu varii 438 Origenes allegoriarum studiosus 404. 405. cur ab Epiphanio et Hieronymo reprehensus 95. qua aetate Hebraeam linguam didicerit 387. quare passim male audiat 48 Origenis in Paulum calumniae 299. in scriptura sacra audacia 39. 40. reprehenditur 116 originalis malitia cur substantia 372. 373. quatenus Adamo infusa 380. quid in diabolis 379. labes quid 345. pestis quibus modis in veteri Testamento adumbretur. ibid. originale duabus de causis


4818. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1235 | Paragraph | Section]

nomine quid indicetur 392 Pagnini sententia de quatuor sensibus scripturae S. 38. 39 Palaestinae descriptionem ex gentilibus scriptoribus commodissime cognosci 339. regio ignea 340 palmae natura. ibid. Panormitani de sacrae scripturae autoritate testimonium 408 Papa cur naturam rerum immutet 426. horrenda abominatio 423. notatus 5. quomodo se supra ecclesiam collocet 426. 427 Papae dispensationes, vere dissipationes 431 Papae potestas 424. 425. 426.


4819. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1235 | Paragraph | Section]

426. horrenda abominatio 423. notatus 5. quomodo se supra ecclesiam collocet 426. 427 Papae dispensationes, vere dissipationes 431 Papae potestas 424. 425. 426. spiritus 419 Papae quantum credendum. ibidem Papae plerique sacrarum literarum rudes 96 in Papatu mysteria quae somnientur 5 Papistae omnes calamitates evangelio adscribunt 214 papistae per quos impietatis gradus ad Missam suam corruerint 353. pro suis operibus quomodo ratiocinentur 317. quomodo cum


4820. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1235 | Paragraph | Section]

paradisi descriptio 441 paradisi quatuor flumina. ibid. paradoxum 177 paralogismi in communi vita ex quibus occasionibus oriantur 214 parenthesis usus 174 parenthesibus et digressionibus multum uti sacras literas 260 parentibus senibus qui filii firmum praesidium 385. 386 paroemia 196 παρρησία 177 pars illustris saepe sibi totius locum, dignitatem aut nomen sumere 182 pars


4821. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1235 | Paragraph | Section]

pars illustris saepe sibi totius locum, dignitatem aut nomen sumere 182 pars parva, aut obscurum initium haud raro pro nihilo haberi 183. 184 pars orationis. vide Orationis partes. participium αἰτιολογικῶς in sacris poni 161 participia quot apud Hebraeos 146 participiorum ratio apud Hebraeos. ib. particula Sola causae uni tributa quid efficiat 215 particularis sententia quando generaliter accipienda 219 pater quot modis


4822. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1235 | Paragraph | Section]

cur in copioso dicendi genere sint immorati 404. 405. plerique omnes linguarum cognitione destituti. ibid. quo fine scripserint 404. quomodo scripturam sint interpretati 404. 405. unde sua hauserint 404 patrum aliquot sententiae de ratione discendi literas sacras 72. 73. error 342. et sanctorum facta bona et mala cur scriptura narret 50. exempla imitanda 406 in Patrum historiis quae observanda 51 patrum interpretationem


4823. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1236 | Paragraph | Section]

interpretationem scripturae cur Christus damnet 404. scripta qualia 403. scripta singulorum hominum privatae cogitationes 404 patres et martyres miracula faciendo et patiendo, soli Christo eiusque verbo laudem praebuisse 403. nos a suis et aliorum scriptis ad solas sacras literas ablegare 404. plerosque allegorias consectatos esse. ibid. in Patribus qualia dicta sint, testantia scripturam esse veritatis normam. ibid. pathah haud difficulter in cametz transire 355 Paulus a


4824. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1236 | Paragraph | Section]

nomen cur multae vernaculae linguae vocem Iehovae transtulerint 360 pera et baculus Apostolorum 229 percutere maxillam impiorum 182 peregrinari, pro habitare 184 peregrinatio vita Christiani hominis 341 perfectio in sacris literis quid 386 perfectionis gradus 321 περιβολαὶ quomodo fiant 280 de Pericle quid Graeci dicere soliti 63 periodus 265. quibus membris constet. ibid. cur vocetur


4825. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1236 | Paragraph | Section]

quadrupliciter considerari 19. 20 personis interdum tribui, quae sunt rerum 190 in Petitione rerum corporalium etiam spiritualia contineri 315 petra cur Deus vocetur 337. in medio Rheni qualis 331 Petrus quantum encomium sacris literis praebeat 406 Petri Martyris in epistolam ad Romanos commentaria 299 Phalerei dictum 31 Pharaonis cor quomodo Deus induraverit 215 Pharisaeus qua ratione a Deo convictus 386 pharisaei impoenitentia 310


4826. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1237 | Paragraph | Section]

de originali peccato sententia 368 Pilatus quomodo Iesum regem Iudaeorum vocet 163 Pindari magniloquentia 263 pium et impium quomodo Iohannes depingat 278 pii cur per arbores frugiferas depingantur 331. lucis filii 289. quomodo sacrificium gratissimum Deo exhibeant 373 piorum coetus unum corpus 179. natura 280. tentatio 220 pios bonis suis operibus vitam aeternam mereri, Papistarum opinio 428. 429. rationem mactare 373 in Piis quomodo omnia in bonum cooperentur


4827. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1237 | Paragraph | Section]

390 Plenitudo sermonis cum maxima vehementia coniuncti, qualis in Esaia 280. quomodo accidat. ibid. in Plenitudinem sermonis quae pertineant 279 pleni sermonis exemplum. ibid. Pleonasmi qui usitati in sacris 224 etc. pleonasmorum in Hebraeo sermone varietas 222. usus 224. 225 pleonasticae inculcationes quales in Psalmis 225 pluralem numerum saepe in singularem in veteri Testamento verti 272 pluviae cur media


4828. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1237 | Paragraph | Section]

pleonasticae inculcationes quales in Psalmis 225 pluralem numerum saepe in singularem in veteri Testamento verti 272 pluviae cur media aestate in Italia sint rariores 331. in Iudaea quales. ibid. poenarum descriptiones in sacris quales 229 poenitentia monachorum qualis 305. quatenus per synecdochen in scriptura notetur. ibid. vera 309 poenitentiae descriptiones ab effectu sumptae 305 in Poenitentiae descriptionibus affectus qui addantur.


4829. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1237 | Paragraph | Section]

positivi ratio apud Hebraeos 140 potentia dominans in homine 376 potentialis modus quomodo explicetur 193 postillae monachorum quales 439 ex Praecepto primo alia omnia dependere 316 praecepta de legendi ratione sacras literas 12. 13. 14. inde negativa qualia 209 ex Praeceptis in Papatu consilia facta 438 praedicare Evangelium omni creaturae 183. 184 praedicati in subiectum transpositio 206 praedicata debita accidenti, nonnunquam subiecto


4830. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1237 | Paragraph | Section]

quatenus non sint proprie bonum opus 318 precibus cur ieiunia adiiciantur 310 Priamus mortem Hectoris quali ieiunio luxerit 307 principium facti dimidium 182 principii vox quid indicet 284 Primogenitus in literis sacris quis 112 Priscillianistae 48 probare 185 proiicere aegrotos ad pedes Christi 169 prolepsis 172. quid 229 prolixitatis incommodum 281 promissio sine fide mortua 437. 438 in


4831. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1237 | Paragraph | Section]

pertinuerint 31 promissionum legalium ab Evangelicis distinctio Augustini 30. legalium et Evangelicarum distinctio. ibid. promissionibus temporalibus plerisque adiunctae spirituales. ibid. Pronominis demonstrativi in sacris usus 157 pronomina affixa interdum accidenti addi 188 Pronunciatorum in Scriptura varietas unde oriatur 392 pronunciationi quantum Demosthenes tribuerit 413 Propheta in Scripturis sacris quid 114 prophetae animum


4832. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1237 | Paragraph | Section]

Pronominis demonstrativi in sacris usus 157 pronomina affixa interdum accidenti addi 188 Pronunciatorum in Scriptura varietas unde oriatur 392 pronunciationi quantum Demosthenes tribuerit 413 Propheta in Scripturis sacris quid 114 prophetae animum nec semper, nec eodem modo tangerae prophetiae spiritum 116. 117 Prophetae cum Israelitis de quibus rebus potissimum litigarint 354. cur aliquando irrationales creaturas alloquantur 116. 117. cur minus probationibus in sua


4833. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1238 | Paragraph | Section]

et voluntas distinguunt factum 20 Prosonomasia 173 Prosopographiae 179 in Prosopographia Poëtas sibi plurimum indulgere. ibid. Prosopolepsia quid 11 Prosopopoeia 179 Prosopopoeiae in sacris innumerae 276 Proverbia quam vim orationis praestent 277. Scripturae 283 in Proverbiis Salomonis quae observanda 58 Prozeugma 172 Psalmi didactici qui 58. Eucharistici qui. ibid. exhortatorii et consolatorii


4834. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1238 | Paragraph | Section]

et consolatorii qui. ibid. precatorii qui. quomodo ad nostros usus transferendi. ibid. Psalmorum divisio. ibid. initia diligenter observanda. ibid. inscriptiones aliquid eis lucis afferre. ib. liber quid complectatur 56. sacrorum librorum omnium iusta in Psalmis quae observanda. ibid. Epitome. ibid. Pseudotheologiae principium quodnam scientiae Dei studium extinguat 437 Publicani contritio et fides 314. iustificatio 318. 319 Poenitentia


4835. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1238 | Paragraph | Section]

repetitionis energia 373 ad Repetitionem rhetoricam quid pertineat 258 repetitiones ad sententiarum ordinem quomodo referantur 255. apud Hebraeosuariae. ibid. crebrae in Ioanne 301 repetitiones etymologicae 255. in sacris literis usitatissimae 261 repetitiones in Scriptura quales 282. ob quas caussas fiant 255. quae pluribus aut diversis rebus fiant 256. rhetoricae 255. 256. syntacticae 255 repetitionum efficacia 283. vera varietas 257. 258. variae species


4836. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1238 | Paragraph | Section]

repetitiones attentionis ac docilitatis caussa nonnunquam fieri 256 de Repudii libello contrarietas explicatur 24 res mala in Iona quatenus laudetur 306. monens auditorem quid 270. 271. quid Augustino 78. 79 rei semel dictae repetitio, in sacris est confirmatio 92. vera et plena scientiae quae 21. unius qualis tractatio 227 rei uni unum tantummodo nomen tribui 26 res duplices 133. 134. ex verbis iudicandae 162. 163. malae cum bonis collatae, non mox per omnia laudari 202. mediae cur


4837. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1238 | Paragraph | Section]

mox per omnia laudari 202. mediae cur interdum laudentur vel vituperentur 306 res prorsus nullae quomodo denotentur 183. 184. quando fieri dicantur 235 ad Rerum cognitionem gradus quis 14 rerum cognitio ante omnia necessaria 327. copia in Sacris unde sit 239. 240. consideratio 131. et sententiarum in sacris literis copia maxima 284. 285 in Rerum gestarum narratione quid observandum 95 rerum in Theologia iuxta Augustinum divisio 78. 79. natura quomodo observanda 162. 163. notitia magnum


4838. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1238 | Paragraph | Section]

306 res prorsus nullae quomodo denotentur 183. 184. quando fieri dicantur 235 ad Rerum cognitionem gradus quis 14 rerum cognitio ante omnia necessaria 327. copia in Sacris unde sit 239. 240. consideratio 131. et sententiarum in sacris literis copia maxima 284. 285 in Rerum gestarum narratione quid observandum 95 rerum in Theologia iuxta Augustinum divisio 78. 79. natura quomodo observanda 162. 163. notitia magnum adiumentum ad sermonis intelligentiam. ibid. obscuritas et


4839. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

352. lamina 353. vocem nusquam in novo Testamento ministris Ecclesiae tribui 342 Sacerdotum ordines Salomonis tempore quales 334 Subdistinctio ibid. Sacerdotii a Levitis ad Christum translatio 435. 436. typus 350 Sacram coenam facere in memoriam Christi 183 Sacra Scriptura brevitatis studiosa 281. omnibus temporibus ac controversiis accommodata 404 Sacrae literae. Vide Literae sacrae, brevitatis studiosae 326. 327. cur adeo rebus ac sententiis sint refertae 239. cur


4840. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

Ecclesiae tribui 342 Sacerdotum ordines Salomonis tempore quales 334 Subdistinctio ibid. Sacerdotii a Levitis ad Christum translatio 435. 436. typus 350 Sacram coenam facere in memoriam Christi 183 Sacra Scriptura brevitatis studiosa 281. omnibus temporibus ac controversiis accommodata 404 Sacrae literae. Vide Literae sacrae, brevitatis studiosae 326. 327. cur adeo rebus ac sententiis sint refertae 239. cur potius quam hominum scripta sint legendae 376


4841. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

ibid. Sacerdotii a Levitis ad Christum translatio 435. 436. typus 350 Sacram coenam facere in memoriam Christi 183 Sacra Scriptura brevitatis studiosa 281. omnibus temporibus ac controversiis accommodata 404 Sacrae literae. Vide Literae sacrae, brevitatis studiosae 326. 327. cur adeo rebus ac sententiis sint refertae 239. cur potius quam hominum scripta sint legendae 376 Sacrae literae in quo genere multos alios scriptores superent 275. inexhaustus mysteriorum thesaurus 376.


4842. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

Sacerdotii a Levitis ad Christum translatio 435. 436. typus 350 Sacram coenam facere in memoriam Christi 183 Sacra Scriptura brevitatis studiosa 281. omnibus temporibus ac controversiis accommodata 404 Sacrae literae. Vide Literae sacrae, brevitatis studiosae 326. 327. cur adeo rebus ac sententiis sint refertae 239. cur potius quam hominum scripta sint legendae 376 Sacrae literae in quo genere multos alios scriptores superent 275. inexhaustus mysteriorum thesaurus 376. qualem lectorem requirant


4843. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

Scriptura brevitatis studiosa 281. omnibus temporibus ac controversiis accommodata 404 Sacrae literae. Vide Literae sacrae, brevitatis studiosae 326. 327. cur adeo rebus ac sententiis sint refertae 239. cur potius quam hominum scripta sint legendae 376 Sacrae literae in quo genere multos alios scriptores superent 275. inexhaustus mysteriorum thesaurus 376. qualem lectorem requirant 286. quibus nominibus praeponendae sint aliis scriptoribus 395. quid 403. quo nomine longissime patres omnes excellant 396. quomodo martyrum sanguine


4844. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

mysteriorum thesaurus 376. qualem lectorem requirant 286. quibus nominibus praeponendae sint aliis scriptoribus 395. quid 403. quo nomine longissime patres omnes excellant 396. quomodo martyrum sanguine confirmatae 403. 404. veritatis caelestis regula 403 Sacrarum literarum certitudinis demonstrationes 441 ad Sacrarum literarum cognitionem quae conducant 328. 329 in Sacrarum literarum cognitione impedimenta quae 238. 239 Sacrarum literarum contemptus papae, unde deprehendatur 439. copia


4845. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

quibus nominibus praeponendae sint aliis scriptoribus 395. quid 403. quo nomine longissime patres omnes excellant 396. quomodo martyrum sanguine confirmatae 403. 404. veritatis caelestis regula 403 Sacrarum literarum certitudinis demonstrationes 441 ad Sacrarum literarum cognitionem quae conducant 328. 329 in Sacrarum literarum cognitione impedimenta quae 238. 239 Sacrarum literarum contemptus papae, unde deprehendatur 439. copia unde sit 239. cuidentia 275. in Ecclesia Dei authoritas quanta


4846. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

quo nomine longissime patres omnes excellant 396. quomodo martyrum sanguine confirmatae 403. 404. veritatis caelestis regula 403 Sacrarum literarum certitudinis demonstrationes 441 ad Sacrarum literarum cognitionem quae conducant 328. 329 in Sacrarum literarum cognitione impedimenta quae 238. 239 Sacrarum literarum contemptus papae, unde deprehendatur 439. copia unde sit 239. cuidentia 275. in Ecclesia Dei authoritas quanta 396. mira varietas in diversis regionibus 328. obscuritas unde sit


4847. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

sanguine confirmatae 403. 404. veritatis caelestis regula 403 Sacrarum literarum certitudinis demonstrationes 441 ad Sacrarum literarum cognitionem quae conducant 328. 329 in Sacrarum literarum cognitione impedimenta quae 238. 239 Sacrarum literarum contemptus papae, unde deprehendatur 439. copia unde sit 239. cuidentia 275. in Ecclesia Dei authoritas quanta 396. mira varietas in diversis regionibus 328. obscuritas unde sit 240. sermo qualis 261. sermonem quae illustriorem faciant 329


4848. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

contemptus papae, unde deprehendatur 439. copia unde sit 239. cuidentia 275. in Ecclesia Dei authoritas quanta 396. mira varietas in diversis regionibus 328. obscuritas unde sit 240. sermo qualis 261. sermonem quae illustriorem faciant 329 ad Sacrarum literarum studium adhortatio 391. 392 Sacrarum literarum stylus 261. eius usus. ibid. stylum cum profanis scriptoribus conferre, utile 343. violatio manifesta 435. usus 397. 398 Sacris literis nihil addendum, aut adimendum 406


4849. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

unde sit 239. cuidentia 275. in Ecclesia Dei authoritas quanta 396. mira varietas in diversis regionibus 328. obscuritas unde sit 240. sermo qualis 261. sermonem quae illustriorem faciant 329 ad Sacrarum literarum studium adhortatio 391. 392 Sacrarum literarum stylus 261. eius usus. ibid. stylum cum profanis scriptoribus conferre, utile 343. violatio manifesta 435. usus 397. 398 Sacris literis nihil addendum, aut adimendum 406 sacras literas confusum chaos asserentes, impie sentire


4850. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

sermonem quae illustriorem faciant 329 ad Sacrarum literarum studium adhortatio 391. 392 Sacrarum literarum stylus 261. eius usus. ibid. stylum cum profanis scriptoribus conferre, utile 343. violatio manifesta 435. usus 397. 398 Sacris literis nihil addendum, aut adimendum 406 sacras literas confusum chaos asserentes, impie sentire 397. cur studiosa iuventus summâ diligentia legere debeat 391 etc. omni prorsus errore et imposturâ carere 394 etc. plures habere res ac


4851. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

literarum studium adhortatio 391. 392 Sacrarum literarum stylus 261. eius usus. ibid. stylum cum profanis scriptoribus conferre, utile 343. violatio manifesta 435. usus 397. 398 Sacris literis nihil addendum, aut adimendum 406 sacras literas confusum chaos asserentes, impie sentire 397. cur studiosa iuventus summâ diligentia legere debeat 391 etc. omni prorsus errore et imposturâ carere 394 etc. plures habere res ac veras salutaresque sententias, quam verba 395. quomodo tota


4852. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

impie sentire 397. cur studiosa iuventus summâ diligentia legere debeat 391 etc. omni prorsus errore et imposturâ carere 394 etc. plures habere res ac veras salutaresque sententias, quam verba 395. quomodo tota antiquitas nominarit 403 in Sacris literis experientiam pleraque probare 445. quae potissimum celebrentur 264. cur multa nobis obscura videantur 269 Sacramentum cur sub utraque specie sumatur 431 Sacramenti abusus perniciosus 430 Sacramenta Dei unde dependeant. ib.


4853. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

394 etc. plures habere res ac veras salutaresque sententias, quam verba 395. quomodo tota antiquitas nominarit 403 in Sacris literis experientiam pleraque probare 445. quae potissimum celebrentur 264. cur multa nobis obscura videantur 269 Sacramentum cur sub utraque specie sumatur 431 Sacramenti abusus perniciosus 430 Sacramenta Dei unde dependeant. ib. visibilia verba 274 Sacramentorum mutilatio 430. numerus 429. partes quae 430 Sacramenta etiam non credentibus


4854. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

sententias, quam verba 395. quomodo tota antiquitas nominarit 403 in Sacris literis experientiam pleraque probare 445. quae potissimum celebrentur 264. cur multa nobis obscura videantur 269 Sacramentum cur sub utraque specie sumatur 431 Sacramenti abusus perniciosus 430 Sacramenta Dei unde dependeant. ib. visibilia verba 274 Sacramentorum mutilatio 430. numerus 429. partes quae 430 Sacramenta etiam non credentibus gratiam conferre, papistarum assertio 429


4855. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

nominarit 403 in Sacris literis experientiam pleraque probare 445. quae potissimum celebrentur 264. cur multa nobis obscura videantur 269 Sacramentum cur sub utraque specie sumatur 431 Sacramenti abusus perniciosus 430 Sacramenta Dei unde dependeant. ib. visibilia verba 274 Sacramentorum mutilatio 430. numerus 429. partes quae 430 Sacramenta etiam non credentibus gratiam conferre, papistarum assertio 429 Sacrificia cur non expient peccata 352. cur


4856. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

probare 445. quae potissimum celebrentur 264. cur multa nobis obscura videantur 269 Sacramentum cur sub utraque specie sumatur 431 Sacramenti abusus perniciosus 430 Sacramenta Dei unde dependeant. ib. visibilia verba 274 Sacramentorum mutilatio 430. numerus 429. partes quae 430 Sacramenta etiam non credentibus gratiam conferre, papistarum assertio 429 Sacrificia cur non expient peccata 352. cur vituperentur 306. Ethnicorum unde orta 443. Iudaeorum qua ratione Deus


4857. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

videantur 269 Sacramentum cur sub utraque specie sumatur 431 Sacramenti abusus perniciosus 430 Sacramenta Dei unde dependeant. ib. visibilia verba 274 Sacramentorum mutilatio 430. numerus 429. partes quae 430 Sacramenta etiam non credentibus gratiam conferre, papistarum assertio 429 Sacrificia cur non expient peccata 352. cur vituperentur 306. Ethnicorum unde orta 443. Iudaeorum qua ratione Deus reiiciat 237 Sacrificiorum et expiationum monstratio 350.


4858. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

Sacramenti abusus perniciosus 430 Sacramenta Dei unde dependeant. ib. visibilia verba 274 Sacramentorum mutilatio 430. numerus 429. partes quae 430 Sacramenta etiam non credentibus gratiam conferre, papistarum assertio 429 Sacrificia cur non expient peccata 352. cur vituperentur 306. Ethnicorum unde orta 443. Iudaeorum qua ratione Deus reiiciat 237 Sacrificiorum et expiationum monstratio 350. inefficacia unde colligenda ibid. Sacrificiis cur olim convivia


4859. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

430. numerus 429. partes quae 430 Sacramenta etiam non credentibus gratiam conferre, papistarum assertio 429 Sacrificia cur non expient peccata 352. cur vituperentur 306. Ethnicorum unde orta 443. Iudaeorum qua ratione Deus reiiciat 237 Sacrificiorum et expiationum monstratio 350. inefficacia unde colligenda ibid. Sacrificiis cur olim convivia coniuncta 308 sacrificia qualia Israelitis. Deus non mandaverit 162. 163 in Sacrificiis fidem requiri 351. 352


4860. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

assertio 429 Sacrificia cur non expient peccata 352. cur vituperentur 306. Ethnicorum unde orta 443. Iudaeorum qua ratione Deus reiiciat 237 Sacrificiorum et expiationum monstratio 350. inefficacia unde colligenda ibid. Sacrificiis cur olim convivia coniuncta 308 sacrificia qualia Israelitis. Deus non mandaverit 162. 163 in Sacrificiis fidem requiri 351. 352 sacrorum scriptorum transitus qualis 245 in Sacris nihil frustra scriptum 13. 14


4861. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

peccata 352. cur vituperentur 306. Ethnicorum unde orta 443. Iudaeorum qua ratione Deus reiiciat 237 Sacrificiorum et expiationum monstratio 350. inefficacia unde colligenda ibid. Sacrificiis cur olim convivia coniuncta 308 sacrificia qualia Israelitis. Deus non mandaverit 162. 163 in Sacrificiis fidem requiri 351. 352 sacrorum scriptorum transitus qualis 245 in Sacris nihil frustra scriptum 13. 14 Sadducaeorum error 10. 11 Sal sapientiae


4862. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

qua ratione Deus reiiciat 237 Sacrificiorum et expiationum monstratio 350. inefficacia unde colligenda ibid. Sacrificiis cur olim convivia coniuncta 308 sacrificia qualia Israelitis. Deus non mandaverit 162. 163 in Sacrificiis fidem requiri 351. 352 sacrorum scriptorum transitus qualis 245 in Sacris nihil frustra scriptum 13. 14 Sadducaeorum error 10. 11 Sal sapientiae symbolum 341 salis et ignis convenientia. ibid.


4863. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

et expiationum monstratio 350. inefficacia unde colligenda ibid. Sacrificiis cur olim convivia coniuncta 308 sacrificia qualia Israelitis. Deus non mandaverit 162. 163 in Sacrificiis fidem requiri 351. 352 sacrorum scriptorum transitus qualis 245 in Sacris nihil frustra scriptum 13. 14 Sadducaeorum error 10. 11 Sal sapientiae symbolum 341 salis et ignis convenientia. ibid. foedus. ibid. proprietas.


4864. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

colligenda ibid. Sacrificiis cur olim convivia coniuncta 308 sacrificia qualia Israelitis. Deus non mandaverit 162. 163 in Sacrificiis fidem requiri 351. 352 sacrorum scriptorum transitus qualis 245 in Sacris nihil frustra scriptum 13. 14 Sadducaeorum error 10. 11 Sal sapientiae symbolum 341 salis et ignis convenientia. ibid. foedus. ibid. proprietas. ibid. sterilitas. ibid.


4865. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

hominum in qua re sita 442. nostra in qua iustitia consistat 327 Salutis adipiscendae modus 294. consequendae media unde papistae somniarint 317. rationem semper eandem fuisse, esse et fore 345 etc. Salustius qua in re nonnihil sit utilis sacris literis 3 salutandi ritus apud Iudaeos 337 Samaritani et viatoris saucii qualis concio 314. parabola quatenus legalis et evangelica 284 Samsonis capillo quomodo robur mirabile tribuatur 138. 139 Samuel cur sic vocatus sit


4866. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

Satanas homicida hominis 374 satanae imago, hominis substantia 375. machina quomodo a Dei filio destructa 381. 382. operatio destruentis hominem qualis 375 Spiritus proprium 429. 430 Saul cur sic vocatus sit 361 Saulis sacrificium damnatur 227 Schachar et Boker Hebraea nomina unde veniant 235 Schadai 356. cur Deus dicatur 390. nomen Abrahamo indicatum 357. nominis explicatio. ibid. Schaffer 185 Scaliger qua ratione Erasmum


4867. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1239 | Paragraph | Section]

235 Schadai 356. cur Deus dicatur 390. nomen Abrahamo indicatum 357. nominis explicatio. ibid. Schaffer 185 Scaliger qua ratione Erasmum rideat 159 Scaligeri locus 240 scandalum quomodo in literis sacris diligenter cavendum 9 schema quid 172 schematis etymon. ibid. schematum divisio. ibid. Schin literam in medio nunquam esse accidentariam 361 schismata perniciosa unde in Ecclesia Dei


4868. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1240 | Paragraph | Section]

discentibus proponenda 6 scripta eruditorum virorum cur cum quadam solicitudine legenda 395. impia, profana et impura cavenda 12 in Scriptis omnibus primarium praeceptum quod 22 Scriptura patrum et sanctorum facta bona et mala cur narret 50. sacra. vide literae sacrae, Eloquia S. a nobis prius amanda quam discenda 110. brevis verbis et sententiis 2. cur bonorum et malorum bona et mala facta et dicta recenseat 31. cum dubitative loquitur, cuius hoc respectu fiat 116. 117. cur brevitate utatur 284. cur divinam authoritatem


4869. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1240 | Paragraph | Section]

6 scripta eruditorum virorum cur cum quadam solicitudine legenda 395. impia, profana et impura cavenda 12 in Scriptis omnibus primarium praeceptum quod 22 Scriptura patrum et sanctorum facta bona et mala cur narret 50. sacra. vide literae sacrae, Eloquia S. a nobis prius amanda quam discenda 110. brevis verbis et sententiis 2. cur bonorum et malorum bona et mala facta et dicta recenseat 31. cum dubitative loquitur, cuius hoc respectu fiat 116. 117. cur brevitate utatur 284. cur divinam authoritatem habeat 424. 425.


4870. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1240 | Paragraph | Section]

finis quae 84. totius materiam in quatuor monarchias commode dividi posse 32. totius scopus et argumentum 6. totius summa quaedam in tribus aut qua tuor Genes. capitibus 7. tropos non esse mendacia 88. verba non ociosa 284. veritatis argumentum 445 Scripturam Sacram aliquando tanquam in firmis firmiter loqui 95. aliquando totum pro parte, aut partem pro toto ponere 91 ad Scripturam S. discendam quomodo homines affecti 1 Scripturam S. et bona et mala futura praenunciare 100. esse litis materiam, blasphemia 426


4871. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1241 | Paragraph | Section]

nomina aliquando rerum similitudinibus tribuere 87. rebus mutis loquentium personam imponere. ibid. totam in Christum, eiusque mysterium esse directam 353. tropis omnibus uti 88 Scripturam sacram totam sibi cohaerere 105 in Scriptura sacra aperte tradi, ad fidem et bonos mores pertinentia 96 in Scriptura sacra contraria non esse, quae videntur contraria, cui ostendendum 97. cur aliqua saepe laudentur aut vituperentur 306. cur verborum simplicitas


4872. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1241 | Paragraph | Section]

nomina aliquando rerum similitudinibus tribuere 87. rebus mutis loquentium personam imponere. ibid. totam in Christum, eiusque mysterium esse directam 353. tropis omnibus uti 88 Scripturam sacram totam sibi cohaerere 105 in Scriptura sacra aperte tradi, ad fidem et bonos mores pertinentia 96 in Scriptura sacra contraria non esse, quae videntur contraria, cui ostendendum 97. cur aliqua saepe laudentur aut vituperentur 306. cur verborum simplicitas appareat 270. de omnibus virtutibus et vitiis exempla


4873. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1241 | Paragraph | Section]

personam imponere. ibid. totam in Christum, eiusque mysterium esse directam 353. tropis omnibus uti 88 Scripturam sacram totam sibi cohaerere 105 in Scriptura sacra aperte tradi, ad fidem et bonos mores pertinentia 96 in Scriptura sacra contraria non esse, quae videntur contraria, cui ostendendum 97. cur aliqua saepe laudentur aut vituperentur 306. cur verborum simplicitas appareat 270. de omnibus virtutibus et vitiis exempla 104. contra omnia vitia remedia. ibidem. doctrinae genera duo 6. quomodo concordent.


4874. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1241 | Paragraph | Section]

non reperiuntur 107. quot modis mundi gubernatio significetur 126. ratio coniunctionis quae 86 cum Scriptura sua Deus semper coniungendus 9 in Scriptura vocabulum unum secundo in eodem loco positum, saepe diversa significare 86 Scripturae sacrae in timore Dei legendae 5 Scripturarum S. authoritas maior omnis humani ingenii capacitate 105 Scripturarum cuiusque linguae locutio unde accipienda 387 Scripturarum S. difficultatis remedia 4. tractator qualis esse debeat 263. 264


4875. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1241 | Paragraph | Section]

de Scripturarum S. lectione et studio, Patrum sententiae 72. inde ex Scripturarum locis, quos assequeris quomodo multiplicem doctrinam et fructum spiritualem decerpas 63 Scripturarum S. meditationis et studii utilitas 72. 73. mos 91. mysticis eloquiis sacram veritatem occultare etc. decentissimum 99. nulla usquam vera contradictio 23. pro auditorum viribus, et utilitate, quae denuntiat, dimetiri 100 de Scripturarum Sacrarum quatuor sensibus 39. aliquot doctorum de iisdem sententiae et iudicia.


4876. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1241 | Paragraph | Section]

Scripturarum S. meditationis et studii utilitas 72. 73. mos 91. mysticis eloquiis sacram veritatem occultare etc. decentissimum 99. nulla usquam vera contradictio 23. pro auditorum viribus, et utilitate, quae denuntiat, dimetiri 100 de Scripturarum Sacrarum quatuor sensibus 39. aliquot doctorum de iisdem sententiae et iudicia. ibid. Scripturarum sacrarum qui constituendi sint iudices 422. quid moris 95. regula 101. tractatio scholastica laboriosa 67. tractationis scholasticae methodus 68


4877. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1241 | Paragraph | Section]

decentissimum 99. nulla usquam vera contradictio 23. pro auditorum viribus, et utilitate, quae denuntiat, dimetiri 100 de Scripturarum Sacrarum quatuor sensibus 39. aliquot doctorum de iisdem sententiae et iudicia. ibid. Scripturarum sacrarum qui constituendi sint iudices 422. quid moris 95. regula 101. tractatio scholastica laboriosa 67. tractationis scholasticae methodus 68 Scripturas citandi audacia qualis in papatu 438. cognoscendi regulae 5. 6. 7 de Scripturas docendi more


4878. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1241 | Paragraph | Section]

laboriosa 67. tractationis scholasticae methodus 68 Scripturas citandi audacia qualis in papatu 438. cognoscendi regulae 5. 6. 7 de Scripturas docendi more 26. 27 ad Scripturas S. nulla mendacii suspicio admittenda 98 Scripturas sacras per allegoriam exponendi, necessitatis caussae tres 46. 47. per quatuor sensus enarrandi origo unde 42. 43. tractandi ratio duplex 66. 67 in Scripturis S. allegoriarum ubi locus 39. 40. inde. auditus, et auribus percipere quid 111. Canonicis quis modus tenendus


4879. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1241 | Paragraph | Section]

benedicti expectatio, quid Israelitas docere debuerit 352 Seneca 234 senes cur prolixi in loquendo 281 sensus carnis cur peccatum originale 380. 381 sensum uno nomine non raro subindicari 228 sensuum ac rerum in sacris literis densitas 239. verba quid significent 184. voces quatenus Deo tribuantur 166 Sententia 179. quibus constet membris 205 sententiae eiusdem in Scripturis repetitio 257 in Sententiae habitu toto difficultates unde oriantur 18. 19


4880. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1241 | Paragraph | Section]

paucis verbis describere, quantae sit prudentiae 281. 282 in Sententia non ita multarum vocum quae difficultas saepe accidat 226 Sententiae aliae aliis universaliores 320. contrariae quomodo conciliandae 225. cur in profanis scriptoribus facilius, quam in sacris iudicari possint 179 Sententiarum abundantia 205. appendices non paucae in Ioanne 302. contractio in sacris 228. ordo 242. ordo qui maxime naturalis 244 ad Sententiarum scripturae connexionem observandum quid necessarium. ibid.


4881. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1241 | Paragraph | Section]

saepe accidat 226 Sententiae aliae aliis universaliores 320. contrariae quomodo conciliandae 225. cur in profanis scriptoribus facilius, quam in sacris iudicari possint 179 Sententiarum abundantia 205. appendices non paucae in Ioanne 302. contractio in sacris 228. ordo 242. ordo qui maxime naturalis 244 ad Sententiarum scripturae connexionem observandum quid necessarium. ibid. sententiis brevissimis cur veteres res maximas complecti sint soliti 283 in Sententiis efferendis cur


4882. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1241 | Paragraph | Section]

probetur 384. aliarum gentium semper aliis difficilis 1. doctoris sinceri qualis esse debeat 390. grandis cur in concionibus forensibus adhibeatur 261. 262. in omnibus gentibus unde plurima sumat 330. Latinus cur ad rerum explicationem aptior sit quam vulgaris 400. literarum sacrarum cur gladius anceps dicatur 262. medicina animi aegrotantis 70. Paulinus mirabili artificio compactus 289. quando sit vehementior 274. qui magis laudandus 275. quid 1. S. scripturae multipliciter figuratus 2. simplex quid 269. tenuis scholasticae explicationi idoneus


4883. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1242 | Paragraph | Section]

obscurus 1 Sermonis ambiguitas unde oriatur 242. 243. δείνωσις quid 270. eius divisio 271. diversitas in S. Scriptura 2. divini consuetudo 88. primarius usus 383. sacrarum literarum efficacia 271. sacri simplicitas 269. simplicitatem in historiis potissimum conspici 270. variae sententiae 243. varius usus 161. 162 Sermoni omni et loquendi rationi quid admodum usitatum 355 sermonem custodire quid 318. non tantum


4884. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1242 | Paragraph | Section]

obscurus 1 Sermonis ambiguitas unde oriatur 242. 243. δείνωσις quid 270. eius divisio 271. diversitas in S. Scriptura 2. divini consuetudo 88. primarius usus 383. sacrarum literarum efficacia 271. sacri simplicitas 269. simplicitatem in historiis potissimum conspici 270. variae sententiae 243. varius usus 161. 162 Sermoni omni et loquendi rationi quid admodum usitatum 355 sermonem custodire quid 318. non tantum rem, sed et cogitationes auditorum


4885. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1242 | Paragraph | Section]

rationi quid admodum usitatum 355 sermonem custodire quid 318. non tantum rem, sed et cogitationes auditorum spectare 236. nostrum verbi Dei sale conditum esse debere 12. quae obscurent 2. quomodo variarum rerum cognitio illustret 328. 329 Sermone sacro nihil neruosius 275. triviali nonnunquam uti Paulum in epistolis 119 Sermocinatio 177 Servorum conditio tristior quae 336 servis acquisitis nova nomina imponere, apud Orientales usitatum 134 Seth Deum ante diluvium coluisse


4886. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1242 | Paragraph | Section]

443 Sibyllini libri quibus a Romanis commissi 424 Sicut quam notam habeat 203 Sidonius unde suam sanctam missam probare conetur 388 a Significatione propria quatenus non recedendum 167 Signa quid Augustino 79. 80. sacramentalia 196 Similis cum assimilato qualis mixtio in sacris 229. species 196 Simile 55. Chrysostomi 75. Hilarii. ibid. obscurius quomodo aliquando applicetur 203 Similitudo 201. a metaphora quid distet 196


4887. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1242 | Paragraph | Section]

Sicut quam notam habeat 203 Sidonius unde suam sanctam missam probare conetur 388 a Significatione propria quatenus non recedendum 167 Signa quid Augustino 79. 80. sacramentalia 196 Similis cum assimilato qualis mixtio in sacris 229. species 196 Simile 55. Chrysostomi 75. Hilarii. ibid. obscurius quomodo aliquando applicetur 203 Similitudo 201. a metaphora quid distet 196 de Similitudinis et metaphorae discrimine quomodo consentienter


4888. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1242 | Paragraph | Section]

337 solis et lunae obtenebratio 219. similitudines variae 329 solitudo tentationibus et orationi aptissima 309. 310 Somotopoeia 179 sophisma istud, quod Deus sit author mali, quomodo reiiciatur 380 sophistae quomodo sacras literas perverterint 328. unde rerum theologicarum principalem scientiam hauserint. ibid. sophistarum Graeculorum iactantia 392. 393. mataeologia 10. 11 sophistica in literis S. cavenda 104 Sophoclem cur Aristoteles


4889. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1242 | Paragraph | Section]

externos gestus indicetur 275. praemii certa, iucunda 1 spei fulcra quae 251. 252 Spiritus Dei nulli personae alligatus 420. 421 spiritus et caro hostes acerrimi 373. quomodo in scripturis S. intelligatur 112 Spiritus nomen in sacris quid denotet 28 spiritum prophetiae nec semper, nec eodem modo prophetae animum tangere 193. suum cui Deus velit largiri 396 Spiritus sanctus architector omnis boni 386. 387. arrhabo haereditatis nostrae 288. 289. author et explicator Scripturae S.


4890. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1242 | Paragraph | Section]

cui Deus velit largiri 396 Spiritus sanctus architector omnis boni 386. 387. arrhabo haereditatis nostrae 288. 289. author et explicator Scripturae S. cur brevitati studeat 281. in piorum cordibus artifex mirabilis 37. optimus docendi magister 367. 368. quo nomine sacras literas praedicet 396 Spiritus sancti admirabilis brevitas 283. dona 387. munus quod 5. nomina diversi generis Grammaticis 113. persona quot modis significetur 124 spiritualia bona vel mala sub beneficiis vel poenis corporalibus intelligi 61


4891. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1242 | Paragraph | Section]

Grammaticis 113. persona quot modis significetur 124 spiritualia bona vel mala sub beneficiis vel poenis corporalibus intelligi 61 sponsi et sponsae in literis S. qui et quae 112 stagna Iudaeae 335 Staphili astus in conspurcandis sacris literis 423. locus. ibid. stare quid 81. 82 stellarum de caelo casus 219 στενοχωρία 273 Stoici redarguti 65 Strabonis locus 340


4892. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1242 | Paragraph | Section]

stulto quomodo sit respondendum 225 per Stultum quid Salomon indicet. ib. stylus connexus et pendens, quid incommodi pariat 2 styli gravitas quid Hermogeni 290. lapsus 247 styli plenitudo 279 styli sacri consuetudo 240 in Suadendo diversitas qualis 225 subiectionis aut evidentiae vim in sermone quae figurae praestent 278 substantia hominis cur imago Dei 375. 376. in primo lapsu prorsus corrupta 374. omnis quatenus sit a Deo 378. 379


4893. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1243 | Paragraph | Section]

quomodo instruendi 409 in Synodo censura Ecclesiae usitata expectanda 409. 410. pia quales conspirationes cavendae 408. quae procedendi ratio servanda 410 Synodorum cur plerunque exitus infelices 408 Synodos solitas esse controversias secundum sacras literas determinare, Cusani testimonium. ibid. Synonymia 175 Syntagmatis Novi et Veteris Testamenti Encomion 71 Synthetica methodus. Vide Methodus.
T. Tabernaculi totius fabricam, cur


4894. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1243 | Paragraph | Section]

totius fabricam, cur Deus Mosi ostenderit 350. typus. ibid. Tabor mons 331 Tabulae trium methodorum theologiae utilitates 32 etc. Tapinosis 169 Tautologia 173 Tautologiae sacrarum literarum quales. ibid. Telesphorus papa ieiunii quadragesimalis author 313 temperantiae exemplum Ioseph 72 templum Dei quomodo efficiamur. ib. Domini, cur Iudaei contra prophetas clamarint 344 Temporis


4895. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1243 | Paragraph | Section]

author 313 temperantiae exemplum Ioseph 72 templum Dei quomodo efficiamur. ib. Domini, cur Iudaei contra prophetas clamarint 344 Temporis circumstantia 20 in Temporis descriptione quid observandum 170 tempore nostro sacrarum literarum lux et claritas 4 temporum mutationes usitatae 158. ratio in historiis sacris summe habenda 51 de Temporum supputatione regulae. ibid. circa Tempora Scripturae S. consuetudo 91 Tentatio


4896. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1243 | Paragraph | Section]

cur Iudaei contra prophetas clamarint 344 Temporis circumstantia 20 in Temporis descriptione quid observandum 170 tempore nostro sacrarum literarum lux et claritas 4 temporum mutationes usitatae 158. ratio in historiis sacris summe habenda 51 de Temporum supputatione regulae. ibid. circa Tempora Scripturae S. consuetudo 91 Tentatio piorum 221 terra Iudaica aequis portionibus divisa 334. salsuginosa 341 Tertulliani


4897. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1243 | Paragraph | Section]

sententia festiva 72 Testamentum vetus et novum quomodo inter se differant 93. 94 testamentum vetus, occultatio novi etc. ibid. vetus praestantissima Scripturae pars 366. proprie quod 93. 94 Testamenti filii Dei sacrilegam salsationem quomodo Paulus redarguat 435. veteris et novi proprietas quae 123. summa 6. veteris lectionem non probe intelligentes, cur noxam incurrant 92. 93. libriunde dicti 36. novi unde. ib. nomina quaedam alia nos literatura habere quam sint apud Hebraeos 113. vocem


4898. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1243 | Paragraph | Section]

quomodo Paulus redarguat 435. veteris et novi proprietas quae 123. summa 6. veteris lectionem non probe intelligentes, cur noxam incurrant 92. 93. libriunde dicti 36. novi unde. ib. nomina quaedam alia nos literatura habere quam sint apud Hebraeos 113. vocem plurimum facere ad Sacramentorum explicationem 386 Testamentum Dei sanctissimum papistas mutilare 431. novum varie citare veteris dicta 60. quomodo. ibid. vetus quadrifariam tradi 92 in Testamento novo, cum eadem verba leguntur, quae sunt in veteri, quid videndum


4899. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1243 | Paragraph | Section]

in veteri, quid videndum 94. cum legimus, Hoc factum et impletum etc quomodo intelligendum 39. pene nulla reperiri, quae veteribus desint. ibid. regula memorabilis 27. veteri et novo credenda etiam futura, nondum completa 92 Testimoniis literarum sacrarum apertis, quod credivolumus, probandum 106. Scripturarum S. apertis contra Ecclesiae hostes utendum. ibid. testes vivi cur in synodis citandi 409. 410 τετραγράμματων nomen quid significet 356


4900. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1243 | Paragraph | Section]

probandum 106. Scripturarum S. apertis contra Ecclesiae hostes utendum. ibid. testes vivi cur in synodis citandi 409. 410 τετραγράμματων nomen quid significet 356 in Textu sacro Dei oraculorum quomodo versandum 166 Thalmud quomodo post Christum sit consarcinatum 362 Thamim quid significet 318 Theodoriti episcopi locus 270 Theologia et plurima, et minima 118. in quo sita 395. qua methodo


4901. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1243 | Paragraph | Section]

theologica studia hoc tempore paucos curare 379 θλυβεῖμ 273 Thomae aurea regula 320. de induratione dictum 215. regula 165 Thucydides magis re quam verbis copiosus 285. qua in re nonnihil Sacris literis similis 3 Thucydidis de sua historia dictum 395 in Thucydidis sermone quae potissimum celebrentur 263 Thucydidis stylus qualis 239 Tigres tres diversos Herodotum ponere 441 timor Dei, sapientiae initium


4902. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1243 | Paragraph | Section]

123 Trituratio qualis apud Iudaeos usitala 336 Troiae nomen unde 288 Tropologia in Scriptura S. libera 90 tropologiae et historiae non eadem lex. ibid. Tropus 168 tropi in sacris quales 263 troporum obscuritas 161. quorundam nomina in libris sacris inveniri 107 tropos Scripturae non esse mendacia 88 tropica locutio quomodo cognoscenda 166 tropicarum notionum gradus expendendi 161. 162


4903. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1243 | Paragraph | Section]

Troiae nomen unde 288 Tropologia in Scriptura S. libera 90 tropologiae et historiae non eadem lex. ibid. Tropus 168 tropi in sacris quales 263 troporum obscuritas 161. quorundam nomina in libris sacris inveniri 107 tropos Scripturae non esse mendacia 88 tropica locutio quomodo cognoscenda 166 tropicarum notionum gradus expendendi 161. 162 Turcarum de Christo testimonium 407


4904. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1244 | Paragraph | Section]

quomodo succurrendum 16 verba et voces cur contra suam naturam cum aliis construantur 158. 159 verba futuri temporis quomodo sint exponenda 191 verba quaedam non ad actum, sed ad aptitudinem referri 162. 163 verba rerum notae 162. sacrarum literarum quomodo sint accipienda 166 verborum abusus in lingua Hebraea multiplex 143. congerie plurimum Hebraeos uti 224. diversae constructionis coniunctio 159. eclipsis 161 in Verborum et sententiarum multiplicibus penetrationibus quid cavendum


4905. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1244 | Paragraph | Section]

futurorum in typis praemittere, Scripturae S. mos 183. quomodo Christus et Apostoli illustrarint 403 Versionis vulgatae authoritas 427 versionem vulgatam innumeris locis a genuino sensu verbi Dei aberrare. ibid. versores quales Sacrae literae requirant 389 vestimentorum ruptio 305 vestes Iudaeorum quales 337 vetus homo quid Paulo 375. 376 veteris Adami malitia cohibenda 397. 398 Veteris et novi Testamenti summus consensus 444. hominis adhuc


4906. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1244 | Paragraph | Section]

quid observandum 216. 217 Universaliter dicta saepe ad speciem restringenda 218 Vocabulum unum in Scriptura secundo in eodem loco positum, saepe diversa significare 86 Vocabula ab hominibus ad Deum translata, qualia 169 vocabulorum in Sacris usus 229. quorundam versio inepta unde 367. significationes cur non raro mutentur 162 in Vocabulorum significationibus quid considerandum. ibid. Vocabulorum significata cur,


4907. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1245 | Paragraph | Section]

accipiatur. ibid. impropria cur diligenter examinanda 167 Voce unica integrum sensum saepe exprimi 228. 229 Voces quae ambiguae 170. quae eosdem Hebraismos subeant. ibid. quando significantiores et potentiores fiant 274. singulae sacrarum literarum emphaticae 263 Vocum collocandarum modus in omnibus linguis servandus 205. distractarum connexio 228. reduplicatio 160. significationes quomodo sint discernendae 161. 162 Voces aliquando aliis adiungi, quam quibus adiungi debebant 205.


4908. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1245 | Paragraph | Section]

228. reduplicatio 160. significationes quomodo sint discernendae 161. 162 Voces aliquando aliis adiungi, quam quibus adiungi debebant 205. tenuiores Hebraeos interdum vehementioribus rebus imponere 169 Volenti nihil difficile 391 Voluminis sacrosancti illustratio quanta 446. sacri sententiae 262. 263 in Volumine sacro brevitatis causae quae 284. 285 Voluntas aeternae mentis ubi quaerenda 393. et propositum distinguunt falsum 20. hominis causa omnis reali 371 Vovendi licencia


4909. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1245 | Paragraph | Section]

quomodo sint discernendae 161. 162 Voces aliquando aliis adiungi, quam quibus adiungi debebant 205. tenuiores Hebraeos interdum vehementioribus rebus imponere 169 Volenti nihil difficile 391 Voluminis sacrosancti illustratio quanta 446. sacri sententiae 262. 263 in Volumine sacro brevitatis causae quae 284. 285 Voluntas aeternae mentis ubi quaerenda 393. et propositum distinguunt falsum 20. hominis causa omnis reali 371 Vovendi licencia creberrima apud adversarios 438


4910. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1245 | Paragraph | Section]

aliquando aliis adiungi, quam quibus adiungi debebant 205. tenuiores Hebraeos interdum vehementioribus rebus imponere 169 Volenti nihil difficile 391 Voluminis sacrosancti illustratio quanta 446. sacri sententiae 262. 263 in Volumine sacro brevitatis causae quae 284. 285 Voluntas aeternae mentis ubi quaerenda 393. et propositum distinguunt falsum 20. hominis causa omnis reali 371 Vovendi licencia creberrima apud adversarios 438 Usque in liteis S. dupliciter intelligi 111


4911. Pir, Didak. De divo Blasio Rhacusanae... [Paragraph | Section]

senio gravis et voti reus arva tenebat
72  Phoenicum et Libano laetus spectabat ab alto
73  Subiectas Solymorum arces, spectabat et urbes,
74  Sulphureumque lacum et Iordanis sacra fluenta,
75  Cum secum: “His certe terris rex fertur Olympi 75
76  Caelestes mutasse plagas, hoc flumine lavit.
77  Hic illum divina patris mandata ferentem


4912. Pir, Didak. De divo Blasio Rhacusanae... [Paragraph | Section]

fama mansura per aevum.
210  Quod si quando dabunt sedes mihi fata quietas, 210
211  Tete ego, dive, colam, supplex tibi marmora et aurum
212  Constituam, ut castus peragat tua sacra sacerdos,
213  Aureus eloquii cui fons instillet in ora
214  Divinos latices, foecundaque pectora verset;
215  Ut quoties repetita tuae solemnia gentis 215


4913. Pir, Didak. De divo Blasio Rhacusanae... [Paragraph | Section]


248  Numinis et viridi securum proteget umbra.
249  Felix ille quidem, felix cui contigit uni
250  Rimari secreta Dei, penitusque supremi 250
251  Ore frui regis, sacrisque accumbere mensis:
252  Non illi, dum thura pias incendet ad aras,
253  Irrita vota cadent, sanctum est quodcumque precatur.
254  Sanctus […]


4914. Mužić, Frano. Carmina VI e codice Variorum... [page 35v | Paragraph | Section]

et candida uita dolorem,
10  Excessusque patris tota laudabilis hora:
Praeterea clarum satis et memorabile nomen.
Exitus hic unus mortalia corpora certe
Semper habet, uerum lucis spes certa futurae
Corda tenet sacrae fidei coniuncta uigori,
15  At diuinus amor uirtutem absoluit utramque
Iure suo iactatque nouas in pectora flammas.
Inflammata polos hominum praecordia scandunt
Et Dominum immensi caeli speculantur et orbis.


4915. Mladinić,... . Vita beati Ioannis episcopi... [Paragraph | Section]

Ioannes cum Legato, qui Hungarie populos visitatum ibat in Illyricum venit, et Ecclesię Traguriensis Episcopus deligitur Particula Prima
1.1  Ioannes Latio Tragurinas venit ad oras
1.2  Invitusque sacrum mitre suscepit honorem.
1.3  Templa Deum rexit, castis et pręfuit aris,
1.4  Rebus mirificus gestis, et numine plenus.
1.5  5 Hęc cano. Pontifices, magnum celi


4916. Mladinić,... . Vita beati Ioannis episcopi... [page 9 | Paragraph | Section]


1.54  "Pontificem, et viduo pastorem pręfice ovili."
1.55  55 Ille pater durum suscepit mente laborem
1.56  Cui sanctum committat opus, quis dignior esset
1.57  Advena, quem sacro mitrę decoraret honore.
1.58  Hunc circum iuvenes ornatis moribus ibant.
1.59  Ibant, sed multo reliquis insignior unus,
1.60  60 Nomine Ioannes, cognomine dictus avito


4917. Mladinić,... . Vita beati Ioannis episcopi... [page 10 | Paragraph | SubSect | Section]

Ioannes summa omnium commendatione pontificatum gessit, 30 et nonullis miraculis vivens claruit Particula Secunda
2.1  Pontificum Princeps Laurentius urbe Salonis
2.2  Tinxit Ioannem Sacris Mitramque decoro
2.3  Imposuit capiti atque ornavit tempora vittis.
2.4  Nunc mihi, virgo, refer quantis cum laudibus ipse
2.5  5 Vixerit et quantum Traguri profecerit urbe.


4918. Mladinić,... . Vita beati Ioannis episcopi... [page 10 | Paragraph | SubSect | Section]

capiti atque ornavit tempora vittis.
2.4  Nunc mihi, virgo, refer quantis cum laudibus ipse
2.5  5 Vixerit et quantum Traguri profecerit urbe.
2.6  Cartula quicquid habet sacrorum tota librorum,
2.7  Novit, et ingenio et moderandi pręstitit arte.
2.8  Assidue Christi dulcem potabat amorem,
2.9  Deinde viam reliquis superas monstrabat ad arces


4919. Mladinić,... . Vita beati Ioannis episcopi... [page 11 | Paragraph | SubSect | Section]


2.55  55 Incolumis, liquido nec mersit in ęquore plantas.
2.56  Fluctibus eripuit navemque hominesque cadumque
2.57  Ac tandem Traguri sacras remeavit ad ędes.
2.58  Exactis aliquot spatiis variabilis ęvi 36
2.59  Obsedit validus miseram Colomanus Iadram.
2.60  60 Nempe illam patriis


4920. Mladinić,... . Vita beati Ioannis episcopi... [page 12 | Paragraph | SubSect | Section]

quando Indigetes fueris translatus ad altos,
2.132  Hostia multa cadet nostras votiva per aras."
2.133  Protinus Aligeri antiqua Michaelis in aede
2.134  Ut venêre, parat Ioannes sacra tonanti. 42
2.135  135 Cernitur Ętherio descendens orbe columba *
2.136  Quę niveo sedit libantis vertice Divi.


4921. Mladinić,... . Vita beati Ioannis episcopi... [page 12 | Paragraph | SubSect | Section]

tali monstro Colomanus et inquit:
2.140  140 "Cęlica Ioannis peribent miracula vitam",
2.141  Naravitque aliis quod solus viderat Heros.
2.142  Officiis igitur sacrorum rite peractis
2.143  Littora concordes adeunt Tragurina Dynastę.
2.144  Quum ventum, ornavit Colomanus templa Deorum
2.145  145 Oblatis


4922. Mladinić,... . Vita beati Ioannis episcopi... [page 14 | Paragraph | SubSect | Section]

pia funebri lavit ratione cadaver
3.74  Fonte manus pulcrisque ornavit vestibus illud.
3.75  75 Confestim Pariam Ioannes fertur in ędem.
3.76  Quem feretro impositum sacri venerantur honesto
3.77  Presbyteri et feretro astantes solemnia dicunt.
3.78  Testudo templi rutilat funalibus alta
3.79  Thuricremisque calent solemnes ignibus arę,


4923. Mladinić,... . Vita beati Ioannis episcopi... [page 15 | Paragraph | SubSect | Section]


4.14  Infantes; cruor insontum per compita agrorum
4.15  15 Undat, io! et matrum solvuntur viscera luctu.
4.16  Abvehitur soboles menti sacrata Triformi
4.17  Abvehitur cetus sacer.
4.18  Quos inter Pręsul Traguri męstissimus ibat
4.19  Annales reppetens ac patrum


4924. Mladinić,... . Vita beati Ioannis episcopi... [page 16 | Paragraph | SubSect | Section]

parentis."
4.99  Testibus his instructus herus concedit ad Ędem *
4.100  100 Martyris, hunc alii passim comitantur eundo.
4.101  Et reperit fustem sacra pręsulis ossa notantem.
4.102  Tum superis grates festivo corde peregit
4.103  Ac triduana suę indixit ieiunia plebi
4.104  Obscura, ut cineres possint tellure


4925. Mladinić,... . Vita beati Ioannis episcopi... [page 16 | Paragraph | SubSect | Section]


4.117  Et sanctos ima cineres educere fossa,
4.118  Sed nullis potuit palis cuneisque moveri
4.119  Arte peritorum quamquam studioque fabrorum.
4.120  120 Tum pius Antistes sacro vestitus amictu
4.121  Admovet ipse manum, petram si posset ab urna 72
4.122  Vertere, sed frustra; ille etiam tentata reliquit.


4926. Mladinić,... . Vita beati Ioannis episcopi... [page 18 | Paragraph | SubSect | Section]


4.184  "Christiani o splendor generis, nitidissime Princeps, *
4.185  185 Et tuę ad Illyricum devectę classe phalanges
4.186  Diripuere urbem Traguri sacramque tulere
4.187  Indigetis dextram nostrę qui prospicit urbi.
4.188   Quod te per Christi dulcem obsecramus amorem,


4927. Mladinić,... . Vita beati Ioannis episcopi... [page 19 | Paragraph | SubSect | Section]


4.253  Adduxi puerum supplex Ioannis ad ossa,
4.254  Inde domum clara donatum luce reduxi.
4.255  255 Evasi facie deformis, et omnia captus
4.256  Membra; feror sacram Divi Tragurinus ad aram;
4.257   Extemplo vultus formam viresque recepi.
4.258  Angebar furiis agitata puerpera Ditis
4.259  Et mea


4928. Mladinić,... . Vita beati Ioannis episcopi... [page 20 | Paragraph | Section]

ictu bellicę
b4.44  Funde retudit machinam.
b4.45  45 Et sanctus illum spiritus
b4.46  Palumbis in vestigio,
b4.47  Sacris vacantem, devol
b4.48  Caput supra testatus est.
b4.49  Casum Traguri et Civium
b4.50  50 Captivitatem, fataque,
b4.51  Sub


4929. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph | Section]

fide catholica retinuisti, ut summo te presentem amore et stupore intuerentur. Fine vero obsidioni tuis consiliis imposito, lacrymis discedentem prosequerentur. Magna equidem haec sunt tua facta, quibus de fide Catholica es meritus optime. Quid vero, si vel paria, vel etiam maiora in fidem sacrosanctam beneficia conferre queas in perpetuum, non voles? Absit a tua pietate tanta impietas. Ratione hominum genus ducitur magis quam re alia ulla. Cum enim omnes homines, rationales se esse credant, rationi adhaerent eamque sectantur et adamant. Et si veram falsa, aut apparente,


4930. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph | Section]

Zoroastrem magiae inventorem fuisse, satis apud authores convenire scribit Plinius. Sed unus ne hic fuerit Zoroaster, an et alius, non satis constare ait. Sane is qui nostra aetate "Sacram bibliothecam" compilavit, Sixtus Senensis, duos fuisse Zoroastres tradit: Alterum ex Diogene Laertio, Persem Magorum principem qui verae magiae fuerit inventor primus. Alterum Bactrianorum regem, qui sit a Nino in bello victus. Et qui primus verae magiae fuerit corruptor, de quo


4931. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph | Section]

postea duo Chaldaei, Iuliani pater, ac filius. De quibus ita est apud Sudam. Iulianus Chaldaeus philosophus, pater eius Iuliani, qui vocatus est Theurgus, scripsit: De daemonibus libro IIII. Sunt autem ad custodiam cuiusque hominum membri. Qualia sunt Chaldaica sacrificia. Deinde Iulianus praedicti filius sub M. Antonino Caesare scripsit, et ipse Theurgica Logia carminibus et alia quaecumque talis scientiae arcana sunt. In quibus verbis, nominatim sunt Logia ab eo carminibus Graece scripta, seu potius e Chaldaeo conversa. Quae quamvis non


4932. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph | Section]

veluti patre, et matre carere videntur ii, qui non curant precari, neque se se convertere ad praestantiores. Et quia in omnibus gentibus, qui sapientia excelluerunt, circa preces studiosi fuerunt. Indorum quidem Brachmanes, Magi vero Persarum. Graecorum vero, qui maxime Theologi fuerunt. Qui et sacrificia instituerunt, et mysteria. Chaldaei vero, et aliter divina coluerunt et ipsam Deorum virtutem, Deorum confitentes esse, venerati sunt. tantum abest, ut ob virtutem facta spreverint. Magi itaque inter alios sapientes maxime Deum sunt venerati: maxime ad Deum preces


4933. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph | Section]

instituerunt, et mysteria. Chaldaei vero, et aliter divina coluerunt et ipsam Deorum virtutem, Deorum confitentes esse, venerati sunt. tantum abest, ut ob virtutem facta spreverint. Magi itaque inter alios sapientes maxime Deum sunt venerati: maxime ad Deum preces et sacrificia porrexerunt. Propriamque eorum virtutem Dei virtutem esse, idest a Deo in se profectam fassi sunt. De qua ad Deum prece, tam magna ea sunt, quae Proclus Chaldaeorum dogmatibus subnectit, ut maiora, et excellentiora, vix crediderim a quoque Christiano, scripta reperiri posse. Est in his


4934. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph | Section]

ratione fructus capiuntur. Quod in Cassio Uticense maxime apparet. Recta itaque ratione, non solum Zoroaster, sed etiam Abramus itidem Chaldaeus Astronomiae habiti sunt periti. Quem Abramum, Philo Iudeus probat, per Astronomiae scientiam in veri Dei notitiam pervenisse, eique ob id sacrificia instituisse. Tertiam magiae partem Plinius fuisse recenset Medicinam. Nos vero cum magnis, ac piis viris dicimus, Magiam in universum naturae totius cognitionem complecti. Non eam quidem, quae in usu hodie est apud Peripateticos, quae in sola Aristotelis verborum


4935. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph | Section]

ea vel proponamus, vel exponamus, quaedam veluti prolegomena eorum praenotare, ut nimirum facilius eorum sensa intelligamus. Sunto autem haec prima, quae scripta sunt a Proclo in prooemio commentariorum suorum in Platonis Parmenidem. He de ton Sacrorum vero nominum, Deorum, secundum eorum mysticam interpretationem, traditorum. Ut ea quae ab Assyriis celebrantur, Zonae, et Azoni et Fontes, et Amilicti, et Synoches. Per quae illi ordines Deorum interpretantur. Similia his Psellus postea tradidit, utinam sicuti prolixius, ita et


4936. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph | SubSect | Section]

osor luminis mundus, et tortuosi fluxus. A quibus vulgus attrahitur. 245 Quaere paradisum. Quaere tu animae canalem, unde, aut quo ordine. Corpori inservieris, in ordinem, a quo effluxisti. Rursus restituas sacro sermoni operam uniens. Neque deorsum sis pronus, praecipitium in terra subest. 250 Septemvios trahens per gradus: quo sub. Horribilis necessitatis Thronus est. Ne tu augeas


4937. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph | SubSect | Section]

Lunarem quidem cursum, et astreum progressum. Lunae strepitum dimitte. semper currit opera necessitatis. 285 Astreus progressus, tui gratia, non est partus. Athereus, avium pes latus, numquam verus est. Non sacrificia, visceraque cupio. Haec sunt omnia ludi. Mercatoriae deceptionis firmamenta; fuge tu haec. Si vis pietatis sacrum paradisum aperire. 290 Ubi virtus, sapientiaque, et bona lex congregantur. Tuum enim vas, bestiae terrae


4938. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph | SubSect | Section]

Astreus progressus, tui gratia, non est partus. Athereus, avium pes latus, numquam verus est. Non sacrificia, visceraque cupio. Haec sunt omnia ludi. Mercatoriae deceptionis firmamenta; fuge tu haec. Si vis pietatis sacrum paradisum aperire. 290 Ubi virtus, sapientiaque, et bona lex congregantur. Tuum enim vas, bestiae terrae habitabunt. Ipsas autem terra sepeliit, ad filios usque. DAEMONES,


4939. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph | SubSect | Section]

sacrum paradisum aperire. 290 Ubi virtus, sapientiaque, et bona lex congregantur. Tuum enim vas, bestiae terrae habitabunt. Ipsas autem terra sepeliit, ad filios usque. DAEMONES, SACRIFICIA Natura suadet esse daemonas puros. Et mala materiae germina, utilia, et bona. 295 Sed haec in abditis septis mentis revolvo. Ignis simulacrum saltatim in aere in tumorem extendens. Vel etiam ignem infiguratum,


4940. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph | SubSect | Section]

curvitas, tunc apparet moles. 305 Astra non lucent, lunae lux opertum est. Terra non stat, cernuntur vero cuncta fulminibus. Neque naturae voces per se visile simulacrum. Non enim oportet illos te spectare antequam corpus sacris purgetur. Quando animas mulcentes, semper a sacris abducunt. 310 Ergo ex finibus terrae exiliunt terrestres canes. Numquam verum corpus mortali homini monstrantes. Operare circa Hecaticum turbinem.


4941. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph | SubSect | Section]

lunae lux opertum est. Terra non stat, cernuntur vero cuncta fulminibus. Neque naturae voces per se visile simulacrum. Non enim oportet illos te spectare antequam corpus sacris purgetur. Quando animas mulcentes, semper a sacris abducunt. 310 Ergo ex finibus terrae exiliunt terrestres canes. Numquam verum corpus mortali homini monstrantes. Operare circa Hecaticum turbinem. Nomina barbara, numquam mutaveris Sunt enim nomina apud


4942. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph | SubSect | Section]

Ergo ex finibus terrae exiliunt terrestres canes. Numquam verum corpus mortali homini monstrantes. Operare circa Hecaticum turbinem. Nomina barbara, numquam mutaveris Sunt enim nomina apud singulos a Deo data, 315 Potentiam in sacris ineffabilem habentia. Quando videris forma sine, sacrum ignem, Collucentem saltatim totius per profundum mundi, Audi ignis vocem. FINIS


4943. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph | SubSect | Section]

Ergo ex finibus terrae exiliunt terrestres canes. Numquam verum corpus mortali homini monstrantes. Operare circa Hecaticum turbinem. Nomina barbara, numquam mutaveris Sunt enim nomina apud singulos a Deo data, 315 Potentiam in sacris ineffabilem habentia. Quando videris forma sine, sacrum ignem, Collucentem saltatim totius per profundum mundi, Audi ignis vocem. FINIS


4944. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 19 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


1.7.31.2  Eminet, et si quis fronte modestus erit.
1.7.32.1  Direptor Solymorum aurum, quod Crasse sitisti,
1.7.32.2  Ebibe. Sacrilegos exitus iste manet.
1.7.33.1  Mundi oculus Sol est. vivax quoque spiritus illum
1.7.33.2  Temperat alma Iovis filia


4945. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 98 | Paragraph | SubSect | Section]


10.25.3  Litteraque inscripta est. Direpta ex hoste perempto
10.25.4  Tuscus eques patrio dedicat arma Deo. E sacris litteris.
10.26.1  Sic sapiens secum. prodivi nudus in auras,
10.26.2  Nudus et has linquam, nec datur ulla fuga.
10.26.3  Cur igitur quisquam se maceret? Ut suus haeres


4946. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 117 | Paragraph | SubSect | Section]

vis homini inerat, accedebant singularis vitae, modestia, et mira quaedam morum integritas, atque suavitas. narrabat mihi Pintianus olim in Rhetoricis praeceptor meus, fuisse in suburbio Tolosettae (ea urbis in Cantabria est) templum D. Paullo sacrum, quod intrantibus a laeva sepulchrum cum hac inscriptione occurrebat. Gastonis Foxii Lusitani a latronibus interfecti ossa hic quiescunt. vixit anos lxiiii. menses x. dies


4947. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 117 | Paragraph | SubSect | Section]

ornantur postes, ornantur et arae.
11.12.2  Christe fave. Nicon in tua templa venit.
11.12.3  Castus et ut iuvenis castos tibi devovet annos,
11.12.4  Turaque dat flammis, et nova sacra parat.
11.12.5  Iam lavat, et palmas tendens de more precatur,
11.12.6  Fallor? An est solito maior in ore sonus?
11.12.7  Aequa petit. fessis ut sit pax aurea terris.


4948. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 122 | Paragraph | SubSect | Section]


11.21.3  Et fremat hinc durius audax Callecus in armis,
11.21.4  Hinc ruat infesto martius Astur equo.
11.21.5  Sola tamen custos deserti littoris asto.
11.21.6  Sacra meo populo, coelitibusque domus.
11.21.7  Immunis tanti belli, secura procellae,
11.21.8  Si qua sub alterno Marte venire solet.
11.21.9  Nimirum non metuantur maenia


4949. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 139 | Paragraph | SubSect | Section]

ore venusto?
12.18.13   Cura supervacua est. Et non libet otio abuti.
12.18.14  Nam simulac digitum devinxit Gemma puellae.
12.18.15  Verbaque sacrificus praeit solennia, iacta est
12.18.16  Alea, et aequanime, cecidit quodcunque, ferendum.
12.18.17  Questio grata magis num dos accesserit ampla,
12.18.18  


4950. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 141 | Paragraph | SubSect | Section]

H. Laelius valde iuvenis Doctor est creatus. I . Quia multa scripsit et ita Livius a Martiali vocatur. K. Depositum sacrosanctum a Iureconsultis habetur. L. Sumptum ab Hesiodo. M. adludit ad Taurum Busiridis. N . caritate annonae.


4951. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 149 | Paragraph | SubSect | Section]


13.11.12   Iam ruet e summo culmine lapsa domus.
13.11.13  Legit ut haec quidam, contentus coelibe vita
13.11.14  Aonidum fontes, et loca sacra colit. Coniugii commoda.
13.12.1  At tibi qui casti derides foedera lecti,
13.12.2  


4952. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 189 | Paragraph | Section]


15.1.29  Assuescant pueri pati.
15.1.30  Quos fax, et cruor, et pulvere in hostico
15.1.31  Caedes cum gemitu iuvant.
15.1.32  Me tutela sacri Calliope chori
15.1.33  Grato dedicat ocio.
15.1.34  Pangentem Lyrico carmine, quod bona
15.1.35  Forsan posteritas legat.


4953. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 190 | Paragraph | SubSect | Section]


15.2.24  Atque effoeta situ, et frigida sanguinis
15.2.25  Aetas deterior subit.
15.2.26  Annis debilior fis, neque pristinae
15.2.27  Vires sufficiunt sacris
15.2.28  Intento studiis. ergo rudem capis.
15.2.29  Qualis, qui bene Caesari
15.2.30  Pugnavit domita proelia Gallia,


4954. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 199 | Paragraph | SubSect | Section]

Qui pia templa tenes, et qui stas aureus arce
15.8.4  Hinc, inde gnavus urbis assertor tuae.
15.8.5  Et quos praeterea fas appellare, piumque est,
15.8.6  In veste pura sacra dum vates facit,
15.8.7  Vos omnes appello, omnes accurrite, et omnes
15.8.8  Adeste votis supplicis Rhagusiae.
15.8.9  Et mala, quaeque premunt, et quae ventura minantur,


4955. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 201 | Paragraph | SubSect | Section]

senis hic avari
15.9.16  Filius haeres.
15.9.17  Tu tamen faelix, merito vocandus
15.9.18  Bonne sermones Latiae Minervae
15.9.19  Docte, qui sacris tua dedicasti
15.9.20  Ocia Musis.
15.9.21  Quique divino prope raptus oestro.
15.9.22  Quidpiam semper meditare tecum,
15.9.23  Quod


4956. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 202 | Paragraph | SubSect | Section]


15.10.12  De qua loquendum, maxima.
15.10.13  Quae quo gesta modo, quanam successerit (aequi
15.10.14  Adeste) paucis eloquar.
15.10.15  Decernente Pio, quis Blasi sacra, quis aras,
15.10.16  Quis templa curaret pius.
15.10.17  Causa diu tractata, nec est inventus, ut in re
15.10.18  plaerumque contingit gravi,


4957. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 203 | Paragraph | SubSect | Section]


15.10.39  Praetextatus alat iam filius, omnis in aurum
15.10.40  Intentus, et rogum patris.
15.10.41  At ratio diversa viri quem quaerimus, et quem
15.10.42  Praeesse sacris inclyti
15.10.43  Martyris, et dignis ornare altare coronis,
15.10.44  Mens certa vobis insidet.
15.10.45  Nil animo mortale illi placet. Omnia praeter


4958. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 219 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Stephani Gamae Epitaphium Stephanus Gama Indiae procurator, parvis navigiis, ut res occultior foret, mare ingressus Altorium Arabiae portum, et Sinae sacro monti vicinum tenuit, ubi Catharina Virgine, religiose salutata, aliquot e nobilitate adolescentes equestri ordini addixit. Erat illi in animo Otthomanicam Classem, quae ad Suetium subducta erat, incendio absumere. Sed Memphitici praetoris diligentia praeventus re


4959. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 233 | Paragraph | SubSect | Section]


16.3.31  Mox bona libertas mortales ante perosa
16.3.32  Ad nova praecipites moenia flexit equos.
16.3.33  Adfuit et vates, cui lux a Virgine pura
16.3.34  Altera sacra facit omnibus ordinibus.
16.3.35  Protinus huic urbis claves, et maxima templi,
16.3.36  Stabat ut e niveo marmore, cura datur.
16.3.37  Accipit ille libens, et votis rite


4960. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 234 | Paragraph | SubSect | Section]


16.3.61  Cum mala tempestas et turbidus excitat Auster
16.3.62  Aequora, quassatas dirigit illa rates.
16.3.63  Servatae ex undis puppes, votivaque rostra
16.3.64  Pendent, et sacro multa tabella loco.
16.3.65  Talis et exuviis et regum clara trophaeis
16.3.66  Visitur Oceani littore Callaici.
16.3.67  Huic gener a primis ascitus Gozzius A annis


4961. Stepanić... . Historia obsidionis Petriniae et... [Paragraph | Section]

et omnem Segesticam insulam non minus populosissimam quam fertilissimam, regni horreum, penitus vastatam, superesse iam Zagrabiam regni caput. Quot insuper praedas animalium pariter et hominum in grauissimam seruitutem, morte duriorem abegerint, uariis affecerint suppliciis, templa profanauerint, sacraria expoliauerint Christi et ecclesiae eius sponsae sacramenta conculcauerint, dei sanctorumque omnium simulacra comminuerint, toti denique Christianitati summum incusserint terrorem. Certo certius praesentissimum, ni illa tempestas procul a finibus, imo a ceruicibus nostris pellatur, imminere


4962. Stepanić... . Historia obsidionis Petriniae et... [Paragraph | Section]

fertilissimam, regni horreum, penitus vastatam, superesse iam Zagrabiam regni caput. Quot insuper praedas animalium pariter et hominum in grauissimam seruitutem, morte duriorem abegerint, uariis affecerint suppliciis, templa profanauerint, sacraria expoliauerint Christi et ecclesiae eius sponsae sacramenta conculcauerint, dei sanctorumque omnium simulacra comminuerint, toti denique Christianitati summum incusserint terrorem. Certo certius praesentissimum, ni illa tempestas procul a finibus, imo a ceruicibus nostris pellatur, imminere et patriae et caeteris uicinis prouinciis periculum ac


4963. Stepanić... . Historia obsidionis Petriniae et... [Paragraph | Section]

impius turpiter persequente etiam nemine. Nam nostri insidias eorum ueriti, eos ulterius insecuti non sunt. Aiunt tunc Szerdarium dixisse, Christianos quidem uincere scire, uictoria autem uti nescire. Plures Turcae trucidati quam uiui capti, signa militaria et uexillum unum Mahometi sacrum, aureis literis depictum, in hac et in priori clade aliquot adempta, et caeterae praedae aliquantum. Sicque Dei ipsius infinita inprimis gratia, faustissimas deinde sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis, domini nostri clementissimi auspiciis et summa rerum


4964. Stepanić... . Historia obsidionis Petriniae et... [Paragraph | Section]

autem uti nescire. Plures Turcae trucidati quam uiui capti, signa militaria et uexillum unum Mahometi sacrum, aureis literis depictum, in hac et in priori clade aliquot adempta, et caeterae praedae aliquantum. Sicque Dei ipsius infinita inprimis gratia, faustissimas deinde sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis, domini nostri clementissimi auspiciis et summa rerum bellicarum prouidentia, nostrorum denique nunquam satis praedicanda uirtute ac industria afflicta Petrinia simulque nos omnes ab illa dira tempestate et metu, quem


4965. Zavorović, Dinko;... . Praefatio et epistulae in libris... [Paragraph | Section]

Dominici Zavorei De rebus Dalmaticis libri octo Admodum illustri ac reverendissimo domino domino Fausto Verantio, episcopo Chanadiensi, sacrae caesareae regiaeque maiestatis consiliario, cognato et domino meo obsservandissimo. Cum aliquot ab hinc annis mihi ab hac nostra Sicensi urbe, praeter meam opinionem abesse meoque ab ea non exiguo incommodo exulare contigisset, ut huic intestino dolori


4966. Zavorović, Dinko;... . Praefatio et epistulae in libris... [Paragraph | Section]

famae iacuerant, in unum a me colectas, legendas fovendasque susciperes meque, ut facis, amare pergeres. Vale. Admodum reverendo domino Thomę Surichievich, archipresbitero Sibenicensi, sacrae theologiae doctori, Dominicus Zavoreus salutem plurimam dicit Sępe evenit, ut ex malo bonum eliciamus et ex incommodo utilitatem reportemus, ut mihi quatuor iam fere anni sunt, acidet. Siquidem cum in hanc civitatem advenisset homo quidam


4967. Getaldić, Marin. Promotus Archimedes seu De variis... [page 4 | Paragraph | SubSect | Section]

quod alij in maxima tranquillitate, in summo otio vix ausint optare? Exitum tuorum laborum felicissimum vides: gloria multiplici frueris, neque illa precaria sed tua et quibusdam quasi gradibus ad amplissimos: honores euehendus, in ea constitueris dignitate; in qua pro sacrosancta Ecclesia nunquam non excubando, in peramplo tot illustrium vitorum Theatro non alienae gloriae spectator, sed actor tuae consistas. Tu vero, quod rarum est, laudem sapientiae, quae vix ullos habet at terminos, humanitatis tuae terminis circumscribis; et exponis


4968. Pridojević, Ivan. Ad Nobiles Viros Tragurienses de... [page 88v | Paragraph | Section]

nec indomitus Turcicus ipse furor.
63  Sint procul, alma, tibi dira et contagia sitque
64  Tabida uel pestis longe et amara lues.
65  Viuant in te omnes aeterno sacra canentes
66  Caelicolum Regi Nestoris usque dies.
67  Relligio crescat, laudetur Virginis almae


4969. Nardin, Petar. Elegia de laudibus Sibenici,... [Paragraph | Section]

tribuit, nectareasque dapes.
21   Cedite, Campanae vites, iam cedite, Graiae,
22   Dulcia Collenti nam deus arva colit.
23   Surgit in his campis sacrae spetiosa Minervae
24   Arbor et excelsas ornat ubique dapes.
25   Praeciso hic homines cerebro vixere per annos
26   Ducentes longa posteritate


4970. Divnić, Ivan... . In librum statutorum Sibenicensium... [Paragraph | Section]

In librum statutorum Sibenicensium. Ioannis Baptistae Diphnici archidiaconi et nobilis Sibenicensis Sacrę Theologię Doctoris. Epigramma.
Aspera te rupes, Siccum, te moenia seruant,
Turribus et gemina tutius arce micas.
Ast nihil haec prosunt interna ut pace fruatur


4971. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | Section]

PROCESSUS IUDICIARII IURIS CONSUETUDINARII, Inclyti Regni Hungariae Per M. IOANNEM KITONICH DE KOZTANICZA, ART. Liber. et Philosophiae Magistrum, Causarum Regalium Directorem, et Sacrae Regni Hungariae Coronae Fiscalem. EDITIO PRIMA. Tyrnaviae, Anno Domini, M. DC. XIX. EDITIO SECUNDA. Viennae Austriae, Anno Domini M. DC. XXXIV.


4972. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

ILLUSTRISSIMO ET REVERENDISSIMO DOMINO, DOMINO PETRO PAZMANY Miseratione Divina Almae Ecclesiae Metropolitanae Strigonensis Archi-Episcopo, Locique; eiusdem Comiti perpetuo, Primati Hungariae, Legato Nato, Sacratissimae Regiae Maiestatis Summo Secretario, Cancellario, et intimo Consilio. ITEM ILLUSTRISSIMO AC SPECTABILI Comiti, et Domino, Domino Sigismundo Forgach de Ghymes, Comiti


4973. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

et intimo Consilio. ITEM ILLUSTRISSIMO AC SPECTABILI Comiti, et Domino, Domino Sigismundo Forgach de Ghymes, Comiti Regni Hungariae Palatino, Iudici Cumanorum, Sacratissimae Regiae Maiestatis intimo Consiliario, et per Hungariam Locumtenenti: nec non Comitatuum Nograd, Saros, et de Zabolch Comiti. DOMINIS, DOM. PATRONIS ET MOECENATIBUS suis Colendissimis, Salutem, vitam, et


4974. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

eiusmodi cogitantem, et cum significatum tibi fuisset, eousque reluctantem, donec a Supremo totius Christiani orbis Pastore, Paulo huius nominis Quinto Pontifice maximo, cui et iam pridem sacrosancte devoveras, et debitam deserebas religiosam obedientiam, obsequi iubereris, in locum magni illius, et in animis atque laudibus hominum nunquam intermorituri Francisci Forgach Cardinalis in sedem


4975. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

96. Haec / Quam luci publicae et utilitati Damus. / EST ILLA / QUAE IN SACRAE CAESAREAE ET REGIAE MAIESTATIS Regia Tabula, ac coram Illustrissimo quondam Domino, Domino Comite Georgio Thurzo de Bethlen-falva Regni Hungariae Palatino et Locumtenente Regio, et cetera in Octavis tam Posoniensibus Anno M. DC. X.


4976. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

42. in qua, et caput, et bona (redemptibiliter tamen) amittuntur. Vel Emendae Capitis, ubi et caput, et bona redimuntur, 2. tit. 43. Vel Criminalis, ut homicidiorum, incendiorum, adulteriorum, furtorum, sacrilegiorum, incestus, et aliorum maleficiorum passim; in qua solum caput amittitur, 1. tit. 15. Vel Pure Birsagialis, ut violationis Sedis Iudiciariae, 2. tit. 69. indebitae actionis, obligaminis,


4977. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

aliter qualitercunque per Notam infidelitatis, a quocunque de iure regni, 1. tit. 14. Et 1. Matth. art. 1. Item, 2. Vlad. art. 4. et in margine eiusdem, ac aliis passim locis, ad Sacram Regni Coronam, et Iurisdictionem legitimi Regis devolvuntur, (licet in aliquibus casibus, etiam res mobiles Fisco cedant) Et non persona aliqua, nisi forte improprie iam


4978. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

res mobiles Fisco cedant) Et non persona aliqua, nisi forte improprie iam Curator dicti Fisci, eius nomine vocitari solitus sit. Vel etiam denominative ab eo, Fiscalis Sacrae Regni Coronae nuncupetur, aut cum pro persona quoque Principis Domini Nostri Clementissimi intelligitur: 2. tit. 39. Vel etiam pro Cameris capitur: ut cum dicitur, Iudices salaria sua, e Fisco, id est,


4979. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

homines dirigerentur. Atque haec quidem, omnes ex aequo ad observationem sui obligat: illa non item. Quia Christus Dominus Servator noster, liberavit nos a iugo illius, quoad scilicet praecepta mystica, quae sunt Sacramentalia, vel Caeremonialia: et non Moralia: Marantha, par. 3. de orig. Iudicii, num. 47. ut patet Actorum 5. et Gal. 4. 5. Et quia Nova haec Lex, super ratione naturali, sicuti et Leges Civiles ab


4980. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

ad annum 1309. quo Carolus Rex coronatus est, per annos 340. usa est. Ut apparet ex antiquo quodam libro, intitulato, Ritus explorandae Veritatis, in dirimendis Controversiis; in Sacrario summi Templi Varadinensis reperto, et recuso Colosvarini, anno 1550. Iam autem prae manibus Generosorum Dominorum Francisci Loranth de Inke, et alterius Francisci Nagy-Mihály de Petrócz, Sacrae Caesariae


4981. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

in Sacrario summi Templi Varadinensis reperto, et recuso Colosvarini, anno 1550. Iam autem prae manibus Generosorum Dominorum Francisci Loranth de Inke, et alterius Francisci Nagy-Mihály de Petrócz, Sacrae Caesariae et Regiae Maiestatis, inclytae Camerae Hungaricae Consiliariorum habito. Ex quo, qui volet, diversa barbara nomina Hungarorum, plus quam satis cognoscere poterit, certis Iudiciariis exemplis, ab anno


4982. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

vel ad notitiam nostram devenire potest. Alioqui per alienos, et nihil ad nos pertinentes, modo praemisso, etiamsi fuerint, consanguinei, facta; nihil valebit. Locus etiam ad id aptus esse debet: quia in Templo, vel alio sacro loco, orationi sacro, aut concioni vacando, fieri non admittitur. Veluti dum Eperiesini, in Ecclesia, quaedam Nobilis Foemina citata fuerat; postea facta exceptione,


4983. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

nostram devenire potest. Alioqui per alienos, et nihil ad nos pertinentes, modo praemisso, etiamsi fuerint, consanguinei, facta; nihil valebit. Locus etiam ad id aptus esse debet: quia in Templo, vel alio sacro loco, orationi sacro, aut concioni vacando, fieri non admittitur. Veluti dum Eperiesini, in Ecclesia, quaedam Nobilis Foemina citata fuerat; postea facta exceptione, Citatio condescensa est. Quia sacra


4984. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

orationi sacro, aut concioni vacando, fieri non admittitur. Veluti dum Eperiesini, in Ecclesia, quaedam Nobilis Foemina citata fuerat; postea facta exceptione, Citatio condescensa est. Quia sacra loca potius pro confugio, et asylo, propter sui religionem haberi solent: ut videre est in Decreti Sancti Ladislai, lib. 3. cap. 4. et 5. Item Colomanum, lib. 1. cap. 84.


4985. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

possessionariis Ecclesiasticis, quarumcunque Ecclesiarum, utpote ArchiEpiscopatuum, Episcopatuum, Prioratuum, Capitulorum, Conventuum, Praepositurarum, Abbatiarum, Monasteriorum, Claustrorum, aliorumque locorum et Beneficiorum sacrorum, per Dominos duntaxat Barones, Magnates, Proceres, et Nobiles, Praelatosque inter se se invicem (non autem per Fiscum Suae Maiestatis Regium) praescribitur:


4986. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

quorumlibet Malae fidei possessorum, durat, non obstante quavis praescriptione: 1. tit. 78. 23. ac 24. Quod idem est, Ius Fisci Regii, et Iurisdictio Sacrae Regni Coronae. Post decursum autem praescriptorum Centum annorum, quilibet talis Malae fidei possessor, in praenotatis huiusmodi Bonis, seu Iuribus possessionariis, mala fide, ut praemissum est, tamdiu possessis,


4987. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

Ubi (I) meliori modo, quam (A) probabit, extunc In causam-attractus iuxta vires, trium literarum Inquisitoriarum vigesimo quinto duarum duodecimo et unicarum sexto se sacramentum praestabit. IV. Si (A) in comprobatione sua, per omnia defecerit, vel forsan Communem ipsam neque celebraverit: tunc (I) simpliciter absolvetur. V. Si denique (I) aut Communem inquisitionem omiserit, aut quidem


4988. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | Section]

declarari consuevit. Styl. Quod alias Iuramentum conceptis verbis dici solet, hoc est, dictatis et praenotatis a deferente Iudice, vel adigente ad tale iuramentum. Est autem Iuramentum Affirmatio vel Negatio, sacrae rei, quod Iurisiurandi sacratione, sive religiosa affirmatione geritur. IV. Quod omissio huiusmodi iuramenti, de communi Iuris Regula, et loquendi consuetudine, est amissio causae.


4989. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | Section]

Quod alias Iuramentum conceptis verbis dici solet, hoc est, dictatis et praenotatis a deferente Iudice, vel adigente ad tale iuramentum. Est autem Iuramentum Affirmatio vel Negatio, sacrae rei, quod Iurisiurandi sacratione, sive religiosa affirmatione geritur. IV. Quod omissio huiusmodi iuramenti, de communi Iuris Regula, et loquendi consuetudine, est amissio causae.


4990. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

potest, ubi (I) in primo statim responsionis termino, sed iuramento Actoris ad caput suum iuxta consuetudinem Regni, deponendo submiserit; et (A) hoc acceptare noluerit: tunc (I) tertio se solum sacramentum praestare teneretur. Quem modum Ego aliquoties tentavi, sed nunquam istum effectum consecutus sum, sed semper, iuxta tertiam formulam iudicium recepi; qui tamen modus, seu formula utilis esset pauperibus (I) ut se


4991. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

imponere; sed mox et indilate sententia Capitalis, vel emendae Capitis, contra illum pronunciatur, executionique demandatur. Si tamen Actor, in probatione sua defecerit, etiam in hac, sicut in Communi inquisitione, ut Reo sacramentum praestandum imponatur, necesse erit. Ubi tamen Nota, istam paritatem, sive sicutitatem praestandi per (I) sacramenti nullam esse: nam in communi Inquisitione, ubi (A) per omnia defecerit, (I) simpliciter absque omni


4992. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

demandatur. Si tamen Actor, in probatione sua defecerit, etiam in hac, sicut in Communi inquisitione, ut Reo sacramentum praestandum imponatur, necesse erit. Ubi tamen Nota, istam paritatem, sive sicutitatem praestandi per (I) sacramenti nullam esse: nam in communi Inquisitione, ubi (A) per omnia defecerit, (I) simpliciter absque omni iuramento absolvi solet. Ut videre est supra quaest. 12. Modo Quarto. Nisi forte referatur ad modum


4993. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

semper. 2. tit. 84. Secundum, haec probatio Genealogiae per singulos gradus consanguinitatis, literis, vel humano testimonio, uti iam proxime dictum est, fieri debet; ut verbi gratia, si Genealogia Sacratissimae Caesareae et Regiae Maiestatis Modernae, ad Fridericum Tertium Imperatorem (alias quartum, iuxta deductionem Abbatis S. Cisterciensis Ordinis Clarae-Vallis lib. 1. Arboris Anicianae) deducenda foret,


4994. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

Philippi Regis Hispaniarum, unde et Infans Hispaniarum dictus est; et Philippus cuius filius? Maximiliani primi; et Maximilianus I. cuius filius? Tandem dicendum, Friderici III. Imperatoris, apud quem Sacra Regni Corona, fuit per annos viginti quatuor. Et Hi quinque intra annos 161. tantum, vixere. Adeo fugax vita hominum; ut nullis dignitatis titulis


4995. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

Hungariae, quam etiam ex partibus eidem subiectis, utpote Regnis Dalmatiae, Croatiae, et Sclavoniae, nec non olim Transylvaniae 3. tit. 3. quia solum Regnum Hungariae, propter sacram Coronam est principale, et caeteris praeeminens, reliqua eidem annexa et subiecta. II. Quod ex Curia quoque Regia, sive Tabula fieri solet Appellatio, in continenti, et sine ullis literis Transmissionalibus, solum


4996. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section]

contendunt, tertiam partem bonorum per eam amissorum Actori provenire debere; quod dicere non congruit: quia cum casus ibi specificati pendeant ex donatione Regia, iam dudum proprietas huiusmodi bonorum, in Sacram Regni Coronam, ac per consequens donationem Regiae Maiestatis, per expositionem donatarii devoluta esse dignoscitur. Ideoque non inter ipsum Actorem sive Donatarium, et Regiam Maiestatem, ac Fiscum suum Regium, res


4997. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | Section]

melius intelligenda observabantur, vel e memoriae loculis deprompsi, vel ex Venerandae antiquitatis lecythis, erui; atque omnibus deinceps notitiae causa, hisce scriptis comprehendi. Inspersi etiam nonnulla, occasione sic postulante, ex sacris Canonibus, et Iure Civili, vel ideo solum, ut si non in omnibus universe (neque enim id huc attinebat) saltem in aliquibus coincidentibus punctis, aut aliis quoque quae in Iure nostro desiderantur, huius etiam utriusque Iuris, vel


4998. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | Section]

Iuris
Insunt deliciae, divitiaeque tibi.
O foelix animi Kitonych, felixque laboris,
Qui instar Sulpitii, Iura verenda docet!
Magnum est, per vastas Iuris dare vela procellas,
Inque sacros, Themidi, spargere thura, focos.
Est maius, causas exculta dicere lingua,
Hosteque de victo, ferre trophaea suo.
Maxima res, Regni totius pondera Iuris,
In lucem, ex tenebris, explicuisse,


4999. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | Section]

quod dubium, tu solvis aperte.
Atque obscura nimis, lumine, clara facis.
Ergo cum tanto decoreris honore Minervae,
Esse quidem Iuris tu Cynosura potes. JOANNES KRUSSELY de Topuzka, S.R.M.C.R.D. et Sacrae Coronae Regni Hungariae Fiscalis perpetuae observantiae, et amoris ergo posuit. INSIGNIA DOMINI IOANNIS


5000. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | Section]

Effigie hac, Pylis saecula longa, senis. ALIUD G.D.M. Ioanni Kitonich, Domino, olim suo.
Quantum laudis habent, Authores, iura verenda
Imperii sacri, qui excoluere probe.
Tantum promeruit Kithonithius, inter eosdem,
In classes redigens, patria Iura, breves.
Hic etenim, a tanto decursu temporis unus,
Dispersas leges sedulitate colens,


5001. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | Section]

ergo
Vivet mortuus. I, nega beatum. EIDEM.

Hoc est decoris artibus imbui
Pectusque Iuris rite sacrario
Monstrare dives, patriaeque
Hoc vigili vigilare mente,

Legum Kithonich gloria et arbiter,


5002. Slavat, Vicko. Duo epigrammata, versio electronica [page 3v | Paragraph | Section]

EPIGRAMMA Vincentij Slauati Ragusini, Philosophiae, ac Iurisconsulti, Lopo de Vega Carpio, Hispanicae Camoenae facilé Principi, sacrum.
Seu modulos fera, Lope, tuos tigris ulla videret,
Protinus in modulos solveret ora tigris:
Sive tuos cantus audirent saxa, repente
Ad cantus fierent musica saxa tuos.
Lope quid hoc monstri est? sistunt cita flumina


5003. Slavat, Vicko. Duo epigrammata, versio electronica [page 3v | Paragraph | Section]

hoc opus est, homines mansuescere maius
Id tamen Hispani sit quoque Vatis onus.
Orphea te Tellus, te censet Ariona Nereus:
At si te audierint, sidera? Numen eris. Ad Licentiatum Ironiam de Conculcabis Pseudopoetam clarissimum
Zoyle quam vano vibras tua spicula nixu,
Cum Phoenix nulla morte perire queat.
Nata fuit Lopio Musarum sacra Poesis,
Illa perire potest, iste perire nequit.


5004. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

Reuerendissimo Domino in Christo plurimum honorando, Domino Benedicto Uinkouich, Episcopo Zagrabiensi, Abbati de Topuska & Sacrae Caesareae et Regiae Maiestatis Consiliario &c., Domino ac Patrono suo Colendissimo. Raphael Leuakouich Zagrabiam. 1639. Maii 5. exhibitae


5005. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

filius addictissimus frater Raphael Leuacouich, m.p. Reuerendissimo Domino in Christo, Patri Colendissimo Domino Benedicto Uinkouich, Episcopo Zagrabiensi, Abbati de Topuska et Sacrae Caesareae ac Regiae Maiestatis Consiliario. Zagrabiae. 1639. 14. Augusti. Reuerendissime Domine Praesul ac Pater semper obseruande!


5006. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

filius addictissimus frater Raphael Leuacouich, m. p. Reuerendissimo Domino, in Christo Patri, Domino Benedicto Uinkouich, Episcopo Zagrabiensi, Abbati de TopuƷka, Sacratissimae Caesareo-Regiae Maiestatis Consiliario, Domino et Patrono colendissimo. Zagrabiam. 1641. Reuerendissime Domine Praesul et Pater in Christo


5007. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

Addictissimus frater Raphael, m. p. Reuerendissimo Domino Praesuli et Patri in Christo colendissimo, Domino Benedicto Vinkouich, Episcopo Zagrabiensi, Abbati de TopuƷka et Sacratissimae Caesareae et Regiae Maiestatis Consiliario etc. 27. Martii anno 1642. Roma datae Zagrabiam. 1642. Litterae Raphaelis


5008. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

Martii, Dominationis Uestrae Reuerendissimae negotium Confirmationis fuisse ultimatum. Non quidem per uiam secretam, sed neque per ordinariam. Tandiu laboraui, donec sine Aliorum Ungariae Praesulum et sine Successorum praeiudicio, quod iuste postulauimus, obtinerem. Sacro Collegio centum Ungaricos aureos et non plures numeraui, licet ii mussitarent et omnino triginta plures postularent. Ego obstinato et pertinaci animo egi, neque ad maiorem summam deuenire uolui, affirmans plures neque Dominationem Uestram Reuerendissimam transmisisse, neque transmittere


5009. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

Festa haec Paschalia negotia omnia suspenderant, unde etiam ego uacare debui circa Bullarum sollicitationem, praesertim cum adhuc semel tentare intendam, si illas per uiam secretam habere ualuero; nam quando Proposita fuit Ecclesia, uti nuper scripsi, nihil superinde factum fuit a Sacro Collegio, quare etiam addideram in meis Propositionem ita factam fuisse, ut nulli praeiudicium aliquod inde potuisset prouenire. Dedi Sacro Collegio Aureos centum, pro Bullis impendam stoƷe bude naymanye moglo, a day Boshe dabÿe iƷsunya daly; atque ubi primum


5010. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

adhuc semel tentare intendam, si illas per uiam secretam habere ualuero; nam quando Proposita fuit Ecclesia, uti nuper scripsi, nihil superinde factum fuit a Sacro Collegio, quare etiam addideram in meis Propositionem ita factam fuisse, ut nulli praeiudicium aliquod inde potuisset prouenire. Dedi Sacro Collegio Aureos centum, pro Bullis impendam stoƷe bude naymanye moglo, a day Boshe dabÿe iƷsunya daly; atque ubi primum expeditas habuero, mittam per fideles manus, uel per Dominum Matkouich, si potuerimus interea facultatem


5011. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

studiosissimos Tuaeque Largitatis ac Munificentiae in remotissimis partibus constitutos praecones eloquentissimos. Conspicies Reuerendissimum Dominum Benedictum Uincouicz, in Philosophorum ac Theologorum studiis apprime eruditum, Iuris utriusque Doctorem, in Sacris Literis, Ecclesiasticis rebus, Religionis dogmatibus et Controuersiis, Catholicae Ueritatis fundamentis historicorumque monumentis uersatissimum, qui pectoris sui Bibliothecam, morum Probitatem, uitae Innocentiam atque Integritatem incorruptae Fidei in Deum et Homines conseruatione ita


5012. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

nomen exosum sit, uirtutes tamen etiam apud aduersarios admirantur. Reuerendissimo Domino, in Christo Patri, Domino Benedicto Uincouich, Episcopo Zagrabiensi, Abbati de TopuƷka, Sacrae Caesareae Regiae Maiestatis Consiliario &c., Domino et Patrono colendissimo. Zagrabiae. 1642., 24. Maii Reuerendissime Domine Pater in


5013. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

et penultimis sigificaui Ecclesiae et confirmationis expeditionem breui ultimandam. Et fortassis sequenti hebdomada Bullas habebo. Postquam Propositio facta fuit, uix octo dierum spatio praeterito mortuus est Dominus Cerri, cuius officii erat Decreta, Cedulas et Contracedularum signationes Sacri Collegii in similibus expeditionibus dare; eius Mors itaque protraxit Decreti Propositionis exemplar duabus hebdomadis, donec alius eius loco successit. Interea Dominus Matkouich obtenta, aegre admodum, facultate, discessit ad Dominationem Uestram Reuerendissimam


5014. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

Reuerendissimus Dominus Nuncius Apostolicus nullum unquam responsum dedit. Dominus Krisanich nescio quid meditetur. Nam in proxima Congregatione praesentis hebdomadae coram Sanctissimo habitae dispensationem siue facultatem petiit Grecorum ritu Sacra peragendi. Resolutio petitionis remissa fuit ad Congregationem sancti Officii siue Inquisitionis. Misi per Dominum Burich compendium Sanchez de Matrimonio. Hisce me Dominationi Uestrae Reuerendissimae commendo et eandem bene ualere precor.


5015. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

misi, innuebam, quatenus Dominatio Uestra Reuerendissima cum illo pro litterarum missione conueniret. Secus enim uideo esse interceptas, uel alicubi iacere. Negotium mihi est cum Domino Datario pro Bullarum expeditione, qui praetendit Taxae reductionem, et praeter Centum aureos, quos Sacro Collegio dedi, uellet singularem mercedem. Ego ne obulum quidem illi dabo; nam poterit me procrastinationibus uexare et defatigare, non tamen pecunia, prout intendit, denudare. Siquidem ego nullo modo accessissem ad hanc uiam expeditionis, nisi simul et Bullarum expeditionem tum Sacrum


5016. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

aureos, quos Sacro Collegio dedi, uellet singularem mercedem. Ego ne obulum quidem illi dabo; nam poterit me procrastinationibus uexare et defatigare, non tamen pecunia, prout intendit, denudare. Siquidem ego nullo modo accessissem ad hanc uiam expeditionis, nisi simul et Bullarum expeditionem tum Sacrum Collegium, tum Eminetissimus Dominus Cardinalis Barberinus Uicecancellarius in summam dictorum centum Aureorum inclusissent, atque haec est media uia, de qua scripsi. Ego enim totus in eo fui, ut per uiam secretam expediretur sicuti antea, caeterum Decretum factum de expeditione Ecclesiarum


5017. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

Uestram Reuerendissimam non posse alia uia expedire propter plurimas alias rationes, demumque propter defectum pecuniarum, cum non haberet, dicebam, nisi centum aureos, quos hinc inde collegerat et mutuo acceperat, utpote, cum a centum annis totidem semper Confirmatio habita fuit. Tandem sacrum Collegium assensit, ut, cum ea summa expediretur, quae per uiam secretam, sed ut dicti centum aurei distribuerentur inter omnes participantes, hoc est Collegium, Clericos, Protonotarios, Milites, Scriptores, Datariam, Cancellariam &c., cui illorum determinationi contradicere


5018. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

par est ratione enixe peto, quatenus Dominatio Uestra Reuerendissima id denegare Patribus nolit, quod mihi antea indulserat. Ut enim nouit Dominatio Uestra Reuerendissima, Ecclesia Parochialis est in Dubouacz, non Carlostadii, unde licet de praesenti Presbiteri saeculares in illa Ecclesia Sacramenta ministrauerint et alias functiones militibus illius Propugnaculi, id tamen minime conuincit iliam Ecclesiam ad illos pertinere. Uerum omnia prudenti iudicio Dominationis Uestrae Reuerendissimae committo, cui me ac mea simul quaeque humiliter commendo. Ubi primum Datarium uicero, curabo


5019. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

Uestrae Reuerendissimae Deuotissimus filius frater Raphael Croata. Reuerendissimo Domino in Christo Patri, Domino Benedicto Uinkouich, Episcopo Zagrabiensi, Abbati de TopuƷka, Sacrae Caesareae ac Regiae Maiestatis Consiliario &c., Domino ac Patrono Colendissimo. Zagrabiam. 1642. Iulii 5. in festo Annae


5020. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

ad Dominationem Uestram Reuerendissimam scripsi in iis, quas ad eandem (super morte Maximi respodens) dedi mense praeterito. Misi etiam postea ad Nuncium par eiusdem Instructionis et curaui eidem efficacissime commendari, eo ut laboraret modo apud Sacratissimam Maiestatem, ne uidelicet Ualachis Episcopus daretur; sed ubi ego suffraganeatum expediuero, mihi conuersionis illorum negotium committeretur, ablegato interea Grabrilo Callogero ad Montem Sanctum in Macedoniam, uel alio, praetextu studiorum. Uidebims quid efficiet, si tamen efficiet:


5021. Levaković, Rafael. Ad Benedictum Uinkouich episcopum... [Paragraph | Section]

celebrationem Synodi ad aliud tempus donec Bulla uenerit propter particulam qua solent poni in ipsis de celebratione Synodorum. Quod Romae moram traham, non est ut aliud dicam, praeter id quod uerum est. Obedientia facit. Religiosus ego illius ordinis, qui speciali modo pedibus Sacrosanctae Romanae Ecclesiae subiacet. Numquid ergo uocationis atque professionis meae immemor esse deberem, etiam si ad mortem usque Romae spatiari deberem? Dominatio Uestra Reuerendissima longe diuersi status, ex eo tamen quod Episcopus, immo


5022. Palmotić, Junije. Carmina Latina, versio electronica [page 16 | Paragraph | Section]


2.50  Fictique cornix garrula gentibus
2.51  Hos reddat externis honores
2.52  52 Arbitrio popularis aurae.
2.53  Juris sed alti filia Veritas
2.54  Sacro suarum numine virium
2.55  Invicta lucet, credulumque
2.56  56 Despicit imperiosa vulgus. De ingressu in urbem


5023. Palmotić, Junije. Carmina Latina, versio electronica [page 16 | Paragraph | Section]


3.6  Non fuit, hiberno qui regnavere sub axe,
3.7  Seu regere imperio Populos, seu Martis amicas
3.8  Cogere ad arma manus, et fortia vincere bella.
3.9  Utque sacros Romae tetigit Christina Penates
3.10  10 Christicolum socianda gregi, tum corniger omnis,
3.11  Corpora cui tenui glaucum velamen amictu
3.12  Circuit, et crines fluvialis obumbrat


5024. Palmotić, Junije. Carmina Latina, versio electronica [page 17 | Paragraph | Section]


3.37  Reddita sola potens fido se jungit ovili.
3.38  Aspice, ut aurato subiens tua moenia curru
3.39  Excipitur festo Populi clamore sequentis:
3.40  40 Ut primi e sacro, tua magna potentia, coetu
3.41  Purpurei Proceres mediam comitantur euntem:
3.42  Ut lectae occurrunt, multa stipante caterva,
3.43  Matres, atque hilari venientem voce salutant:


5025. Palmotić, Junije. Carmina Latina, versio electronica [page 17 | Paragraph | Section]


3.51  Imperia, et fidus Romanis Legibus Orbis,
3.52  Excelsam ingreditur supremi Praesulis aulam,
3.53  Lectorumque Patrum toto plaudente senatu.
3.54  Qui sacrum Regem media cinxere corona,
3.55  55 Illius ad solium Coeloque Ereboque verendum
3.56  (Qua nulla in toto major viget orbe potestas)
3.57  Regina armipotens, invicti Aquilonis


5026. Palmotić, Junije. Carmina Latina, versio electronica [page 18 | Paragraph | Section]


3.84  Sed spectare Deum (si fas dixisse) loquentem.
3.85  85 Fortunate nimis, summo dilecte Tonanti,
3.86  Maxime Alexander, forti qui digna gerendo
3.87  Nomine, Sacrorum quae sint exempla futuris
3.88  Regibus, auspiciis dum sic felicibus annum
3.89  Imperii primum decoras, tantumque reportas
3.90  90 Ex Aquilone bonum, video, victricia sparges


5027. Palmotić, Junije. Carmina Latina, versio electronica [page 19 | Paragraph | Section]


3.127  Aetas quaeque tulit, melius quo more subacti
3.128  Fraenantur populi: ceu (quae lectissima virtus
3.129  Reginas, magnosque decet super omnia Reges)
3.130  130 Sacrorum Patrum spatians per amoena vireta
3.131  Alternos flores vitae documenta beatae
3.132  Colligis, et dignos celso Te Principe fructus:
3.133  Callens praeterea quidquid Cyllenia


5028. Palmotić, Junije. Carmina Latina, versio electronica [page 22 | Paragraph | Section]

opes, Claris famamque extendere factis.
4.114  Hac ducente gradus inuictis passibus audax
4.115  115 Corripis accessos paucis, et Palladis arces
4.116  Scandis honoratas, quae te loca sacra petentem
4.117  Et fortunatis agitantem ingentia uotis
4.118  Excipit amplexu, teque immortalibus ornat
4.119  Diua bonis longumque auido largitur


5029. Palmotić, Junije. Carmina Latina, versio electronica [page 27 | Paragraph | Section]


4.326  Cuius ab antiquis tua tecta stetere ruinis,
4.327  Vno Romanam Gradio te ciue probares;
4.328  Tanta uiri uiguit generoso in pectore uirtus.
4.329  Hanc ubi Picena sacrae ditionis in Vrbe
4.330  330 Moribus exacuit doctis, animique decoras
4.331  Auxit opes, placidum Zephiro regnante per aequor
4.332  Vndosum conscendit iter, Patriaeque petenti


5030. Palmotić, Junije. Carmina Latina, versio electronica [page 33 | Paragraph | Section]


4.635  635 Munera, quae numerare labor, tu prouidus artem
4.636  Erigis, albentes Studium cui pectine lanas
4.637  Texere, uirgineo Thomae tua cura tueri
4.638  Templa habitata choro, sacrasque iuuare sorores,
4.639  Aegrotos seruare inopes, mollique locatos
4.640  640 Hospitio, amissae Patria pietate saluti
4.641  Reddere; rarus honor nostra numeratur in Vrbe,


5031. Palmotić, Džore. Epistula Francisco cardinali... [page n3 | Paragraph | Section]

EMINENTISSIMO AC REVERENDISSIMO PRINCIPI DOMINO FRANCISCO CARDINALI BARBERINO Sacri Collegii Decano, Reipublicae Ragusinae Protectori. GEORGIVS PALMOTTA FELICITATEM. VETVSTISSIMVM genus annalium, Princeps Eminentissime, ac


5032. Palmotić, Džore. Epistula Francisco cardinali... [page n6 | Paragraph | Section]

sed existens e musarum suauitate studium, et oblectatio pro melle quodammodo esset ad pocula, quibus sapientia hauritur, imbuenda; vtque ea ratione cupidi bonarum artium, non modo cum seriis intenti sunt, sed etiam in otio, ac remissione ad virtutem proficerent. Nam quid ego Vates commemorem sacrarum litterarum praeconio nobiles, qui tanti nominis dignitatem non minus carminum gloria, quam futuri praesagiis meruerunt? egregium Psalmorum scriptorem, caeterosque Diuinae mentis canoros interpretes, quorum numeros coelestis sapientiae plenos perenne instrumentum habemus gaudentis in Domino


5033. Palmotić, Džore. Epistula Francisco cardinali... [page n8 | Paragraph | Section]

et colitur, latissime patet, quodque illa populares suos adeo sibi addictos habet, ut praecipua quadam animi inductione exteras omnes aspernentur; ut inde vel maxime profectum existimem, quod his unis inter caeteras Europae gentes uti fas est proprio sermone cum in scribendis, legendisque sacris litteris, tum in sacrificiis, caeterisque Divinis officiis obeundis. Adde quod imprimis elegans est, et copiosa, priscisque, et a vulgo semotis vocibus frequens, itemque loquendi formulis ad grandem et magnificam orationem, qua Poetas uti necesse est, mirifice


5034. Palmotić, Džore. Epistula Francisco cardinali... [page n8 | Paragraph | Section]

patet, quodque illa populares suos adeo sibi addictos habet, ut praecipua quadam animi inductione exteras omnes aspernentur; ut inde vel maxime profectum existimem, quod his unis inter caeteras Europae gentes uti fas est proprio sermone cum in scribendis, legendisque sacris litteris, tum in sacrificiis, caeterisque Divinis officiis obeundis. Adde quod imprimis elegans est, et copiosa, priscisque, et a vulgo semotis vocibus frequens, itemque loquendi formulis ad grandem et magnificam orationem, qua Poetas uti necesse est, mirifice factis; et quod


5035. Palmotić, Džore. Epistula Francisco cardinali... [page n11 | Paragraph | Section]

te unum inter res in Urbe maxime visendas, cognoscendas non recenseat: qui a te nosci, tibique probari non avidissime cupiat, quique te adito, et salutato sese caepisse praecipuum suscepti sibi itineris fructum non arbitretur? ii praesertim, quos interiore amicitiae tuae sacrario dignos existimas, et depromptis ex amplissimae Bibliothecae tuae Thesauroxeniis, muneribusque donatos dimittis. Quibus mox illi ad exornandos praeclaros ingeniorum suorum foetus utuntur, in amplificandis Philosophiae fontibus, in


5036. Gradić, Stjepan. Ad Junium Palmottam, versio... [page 400 | Paragraph | Section]

te erudito in pulvere splendida
30  Juni laborum exercuit indole,
31  Vulgi recusantem profani
32  Gaudia, degeneresque curas.
33  Haec docta sacri pectora Numinis
34  Replevit haustu, non alii dato:
35  Quo fretus audacem Deorum
36  Coetibus insereres Camoenam:
37  Haec nomen atri funeris


5037. Gradić, Stjepan. Ad Venerem Titiani artificio... [page 387 | Paragraph | Section]


58  Facta olim Graiâ barbaricaque manu.
59  Bellorum pacisque vices, cladesque, necesque,
60  Magnorumque graves Principum amicitiae.
61  Virtutes, moresque hominum, ritusque sacrorum,
62  Terrarumque situs, fluminaque, et maria.
63  Quid tibi jam memorem, quanta haec facundia, quantus
64  Nestorei fundit spiritus eloquii?


5038. Belostenec, Ivan;... . Gazophylacii dedicatio et... [Paragraph | Section]

Damir Boras 2005-04-04T10:14:00 ADMODUM REVERENDI PATRIS JOANNIS BĖLLOSZTĖNËCZ, E SACRA D. PAULI PRIMI EREMITÆ RELIGIONE GAZOPHYLACIUM, SEU LATINO- ILLYRICORUM ONOMATUM AERARIUM, SELECTIORIBUS SYNONIMIS, PHRASEOLOGIIS VERBORUM CONSTRUCTIONIBUS METAPHORIS, ADAGIIS, ABUNDANTISSIME


5039. Belostenec, Ivan;... . Gazophylacii dedicatio et... [Paragraph | Section]

BANO EORUNDEMQUE PRO- REGI Supremo Regni Croatiae, Confiniorúmque ejusdem CAPITANEO, COMITATUS COMAROMIENSIS SUPREMO COMITI, Sacrae Caesareae, Regiaeque Catholicae Majestatis ACTUALI INTIMO CONSILIARIO, CAMERARIO GENERALI EQUITATUS, et Generalis Campi- Mareschalli LOCUMTENENTI,


5040. Belostenec, Ivan;... . Gazophylacii dedicatio et... [Paragraph | Section]

ESTORASIANA non attulisset. Nec Arena fortitudinis illius Regnum unum, sed Europa fuit; Asia etiam et Africa hanc ignorare nescivit, dum sub Andrea II. belli sacri Imperatore virtutem EMERICI ESTORADIS stupebat. Inde est, Pro-Rex Excellentissime, quôd Inclytae TUAE Prosapiae laudes TIBI sufficerent, nisi esses, quibus aeque proprium est exempla


5041. Belostenec, Ivan;... . Gazophylacii dedicatio et... [Paragraph | Section]

TIBI servatum est, qui Nobilem illam à TE in arce TUA Cseklisiensi erectam Bibliothecam in amplissimum mentis TUAE sinum transtulisti. Ibi vastissima, Juris utriusque Volumina, legûmque Chiliades, imò et miriades scriptas habes, illic Pontificum sacra decreta, ibi prudentes Caesarum Constitutiones, Regum Hungariae statuta, Principum placita, Magistratuum edicta, et responsa Prudentum legis. Sanè caeteris quicunque litteras profitemur, grave est, libros evolvere, invenire in ijs, quod quaerimus, aut deferre


5042. Belostenec, Ivan;... . Gazophylacii dedicatio et... [Paragraph | Section]

Die 5. Octobris. Anno millesimoseptingentesimo trigesimo septimo.

APPROBATIO ORDINARII.

CUm in hocce Dictionario nihil, quod Sacrae Fidei, et Religioni Catholicae, bonisque moribus contrariaretur, inveniatur, idem proelo publico mandandum admittitur. Datum Zagrabiae in Residentia Nostra Episcopali, 11. Octobris,


5043. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

Patribus primi Ordinis Sancti Francisci longe lateque in hac America Septentrionali promulgatae optimum progressum habuere. Illius terrae incolae 8 sponte se se iam bonis moribus ac educationi Christiana tradidere. Erecta iam ubique templa ampla ornamentis sacris sufficienter instructa, picturis, imaginibus reliquoque ornatu decora spectabantur. In quibus quotidie a iuvenibus aetateque provectis doctrina Christiana recitabatur, reliquaeque sacrae psalmodiae et sacra decantabantur. Iucundum erat videre, (ut mihi ipsi, qui inde expulsi sunt, narravere)


5044. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

sponte se se iam bonis moribus ac educationi Christiana tradidere. Erecta iam ubique templa ampla ornamentis sacris sufficienter instructa, picturis, imaginibus reliquoque ornatu decora spectabantur. In quibus quotidie a iuvenibus aetateque provectis doctrina Christiana recitabatur, reliquaeque sacrae psalmodiae et sacra decantabantur. Iucundum erat videre, (ut mihi ipsi, qui inde expulsi sunt, narravere) qualiter omnes fere Hispanicum sermonem bene scientes, ad omnia dociles, in omnibus economicis reliquisque bene versati, ad instar Hispanorum terram excolebant, equos instruebant, boves


5045. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

moribus ac educationi Christiana tradidere. Erecta iam ubique templa ampla ornamentis sacris sufficienter instructa, picturis, imaginibus reliquoque ornatu decora spectabantur. In quibus quotidie a iuvenibus aetateque provectis doctrina Christiana recitabatur, reliquaeque sacrae psalmodiae et sacra decantabantur. Iucundum erat videre, (ut mihi ipsi, qui inde expulsi sunt, narravere) qualiter omnes fere Hispanicum sermonem bene scientes, ad omnia dociles, in omnibus economicis reliquisque bene versati, ad instar Hispanorum terram excolebant, equos instruebant, boves et tauros domabant,


5046. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

eiusdem incolae attentarunt ac suppeditante daemone a catholica religione deficientes, suave iugum Christianae fidei rejicientes, quo liberius scelerum immanitas ibidem vigeret, se se pristinis erroribus tradiderunt ac stygiae servituti manciparunt. Expulsis catholicis, diruta templa, profanata sacra vasa, ornamenta benedicta in usum profanum adhibita, ebrietates denuo usurpatae sunt. Pristinus idolorum cultus admissus, odium in veram religionem invaluit: libertas vitae educationem bonam, perversa vita sanam doctrinam exulare iussit, et licet omnibus modis auxiliaribus armis ad perdita


5047. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

est valde sterilis et paucos, ut videre est, aut ad narium oblectationem gratos aut ad oculos oblectandos amoenos aut ad palati gustum gratos fructus, haec terra profert. Pauci hic ab Hispanis excoluntur, ut sunt melones, pepones, persica poma. Nec enim multi effluxerunt anni, a quo nostri sacro baptismatis fonte huius terrae incolas lustrare coeperunt. Nec hic videre est pruna, cerasa, †merasa†, fraga aut pira ficusve uvas aut poma cotonia, ex quibus dulcia conficiuntur electuaria. Saepius quis ingeminans dicere poterit illud Vergilii: “non ego vos posthac viridi proiectus in


5048. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

taceo orationes recitare. Si tres vel 4 excipias in toto populo, hi aliis praeorant, in sermonibus et conciunculis, quae illis habentur. Nullo motivo spirituali aut supernaturali 98 ducuntur, sed, quia vel pater iubet vel, quia pater gaudebit vel, quia illis est bonum. Ad suscipiendam sacratissimam Eucharistiam omnino incapaces, quia non sufficienter concipiunt ibi latentem sub hostia Deum, nec in ullis his missionibus Tarahumaribus administratur Eucharistiae sacramentum, etiam ad mortem infirmis. Confessionem cum illis peragere res valde ardua et scrupulis plena, quia plerique


5049. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

ducuntur, sed, quia vel pater iubet vel, quia pater gaudebit vel, quia illis est bonum. Ad suscipiendam sacratissimam Eucharistiam omnino incapaces, quia non sufficienter concipiunt ibi latentem sub hostia Deum, nec in ullis his missionibus Tarahumaribus administratur Eucharistiae sacramentum, etiam ad mortem infirmis. Confessionem cum illis peragere res valde ardua et scrupulis plena, quia plerique vel omnia negant vel multa mentiuntur, prout volunt, et, quod in universali affirmarunt, in particulari negant. Dum tamen quis inter illos aegrotatur, advocant suum patrem, qui


5050. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

Die Omnium Fidelium defunctorum, dum missa pro animabus, quae in purgatorii flammis cruciantur, dicitur, ad templum, ubi duo pallia tarahumara ponuntur, omnis generis res afferunt: fabas, cucurbitas, oves, gallinas, panem indicum et similia illa administratori patri cedunt. Dum quis moritur, ut sacrum pro eo dicat, patri vel vervecem vel equum vel gallinas pro missa offerunt. Festos dies paucos habent, primos dies: Paschatum 99 , Nativitatem, Purificationem, Annunciationem, Asumptionem Beatae Virginis, Circumcissionis, Epiphaniae, Ascensionis et Corporis Christi festos dies.


5051. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

tam horribili in eum concione debachata est, ut se inde quantocius proripere debuerit, ni graviora experiri mallet, prout nobis postmodum ipse 103 narravit. Alia vice alter arcum et sagittam in pectus eius vicinus direxerat, quod eum moneret, ut saepius ad templum diebus festis iret, sacrum auditum. Alterum patrem in alia missione vicinum quidam cultro perimere volebat, iamque intraverat portam cubiculi, desiderans hoc scelus perpetrare, Deus tamen avertit, ut maiora bona per patrem istum fierent. Ita in periculis continuo versamur. Praecipue, cum daemon illos adhuc


5052. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

ibi moratur multitudo et gentis huius metropolis censetur. Quo ad situm, rerum abundantiam, comerciorum frequentiam clarissima. Non tamen omnes adhuc Christi fidem susceperunt, nec suavi iugo se subjcere voluerunt, praecipue, ut in unum viverent, quatenus facilius diebus dominicis festisque ad sacrum venire possent. Administrat hanc missionem Pater Gallobelga Joannes Baptista Cophardt. Magis ad septentrionem est Matachic Sancti Raphaeli, quam magna cum laude administraverat Pater Angelopoli natus, qui primus has in terras intraverat. Magis versus septentrionem aliae quattuor novae sunt.


5053. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

mandatis dependent omnes, hic a patris. Ex officialibus bacciliferi vocantur, quia eorum quivis baccilos gestat in signum maioris alicuius authoritatis. Hi pueros et reliquos de populo, cum pater imperat (si quandoque obedire velint) delinquentes verberare, baptizatos conquirere, populum ad sacrum convocare, pueros ad doctrinam Christianam compellere debent ex officio. Pueri quotidie orationem dominicam cum salutatione Angelica symbolo Apostolico decantant, post decem praecepta Dei, quinque Ecclesiae, septem sacramenta, Salve Regina et confessionem generalem recitant. Sua lingua tum


5054. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

obedire velint) delinquentes verberare, baptizatos conquirere, populum ad sacrum convocare, pueros ad doctrinam Christianam compellere debent ex officio. Pueri quotidie orationem dominicam cum salutatione Angelica symbolo Apostolico decantant, post decem praecepta Dei, quinque Ecclesiae, septem sacramenta, Salve Regina et confessionem generalem recitant. Sua lingua tum Hispanico idiomate laudetur Sanctissimum Sacramentum et Beatissima Virgo sine macula concepta ac contritio decantatur. Sunt et alii pueri per modum ephebulorum in quavis missione, qui patri assistunt, in eadem domo cum


5055. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

compellere debent ex officio. Pueri quotidie orationem dominicam cum salutatione Angelica symbolo Apostolico decantant, post decem praecepta Dei, quinque Ecclesiae, septem sacramenta, Salve Regina et confessionem generalem recitant. Sua lingua tum Hispanico idiomate laudetur Sanctissimum Sacramentum et Beatissima Virgo sine macula concepta ac contritio decantatur. Sunt et alii pueri per modum ephebulorum in quavis missione, qui patri assistunt, in eadem domo cum patre vivunt, patrique serviunt in aliquibus octo, in aliis sex, in aliis 12118 ac hos pater vestit, nutrit, educat,


5056. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

modum ephebulorum in quavis missione, qui patri assistunt, in eadem domo cum patre vivunt, patrique serviunt in aliquibus octo, in aliis sex, in aliis 12118 ac hos pater vestit, nutrit, educat, illorumque curam gerit, ut paulatim Christianae pietatis officiis affici discant, orationes sciant, in sacramentis administrandis patrem iuvent. Hi postea magni iam magis exculti cum patre itinera peragunt, ephippiunt 119 , onerant mulas reliquaque officia praestant. Aedificia patrum in qualibet missione paulatim crescunt. In novis missionibus una domuncula


5057. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

Ex terra et stramine lateres conficiuntur et ex his domus perficiuntur, omnes unius condignacionis. Puerorum maiorum uxores (hic enim cito accipiunt uxores) in culina iuvant patrem, pinsunt panem, coquunt... Pueri, qui cum patre vivunt, antequam eant cubitum, contritionem et laudetur Sanctissimum Sacramentum recitant, ter Ave Maria de die pulsatur et semel ante caenam pro defunctis signum campana datur. Peracto prandio et caena iterum a pueris laudetur Sanctissimum Sacramentum et immaculata Beatae Virginis conceptio recitatur, postquam consuetas orationes in Ecclesia recitando finiunt,


5058. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

patrem, pinsunt panem, coquunt... Pueri, qui cum patre vivunt, antequam eant cubitum, contritionem et laudetur Sanctissimum Sacramentum recitant, ter Ave Maria de die pulsatur et semel ante caenam pro defunctis signum campana datur. Peracto prandio et caena iterum a pueris laudetur Sanctissimum Sacramentum et immaculata Beatae Virginis conceptio recitatur, postquam consuetas orationes in Ecclesia recitando finiunt, pater illos ex doctrina Christiana interrogat. Diebus dominicis et festis generaliter ab omnibus praeorante uno, oraciones recitantur. Sunt et alii ex populo, qui equorum,


5059. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

festis generaliter ab omnibus praeorante uno, oraciones recitantur. Sunt et alii ex populo, qui equorum, alii, qui vaccarum curam habent, alii, qui patri triticum metunt, constituuntur et mulieres, quae patri ligna adferant, sunt et officiales, qui patrem ad infirmos vocant, est et alius ex populo sacristanus, qui Ecclesiam verit. Bis in anno festo Nativitatis et Paschatis solet quivis pater suis mactare tres aut quattuor vaccas aut tauros. Adveniunt eo omnes ac peractis sacris in templo ignem magnum construunt, iuxta quem 20 ollas ponunt repletas taurina carne ac interea, dum haec coquitur,


5060. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

et mulieres, quae patri ligna adferant, sunt et officiales, qui patrem ad infirmos vocant, est et alius ex populo sacristanus, qui Ecclesiam verit. Bis in anno festo Nativitatis et Paschatis solet quivis pater suis mactare tres aut quattuor vaccas aut tauros. Adveniunt eo omnes ac peractis sacris in templo ignem magnum construunt, iuxta quem 20 ollas ponunt repletas taurina carne ac interea, dum haec coquitur, illi se in lusibus, saltibus, curribus, vociferationibus exercent, equos exagitant ad gallum ex alto pendentem arripiendum accurrunt. Parato demum epulo hilariter vorant. In


5061. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

In pervigilio festi ignes undecumque accendunt in signum laetitiae. Quaevis missio habet suas filiales missiones 3 vel quattuor, tribus vel quattuor milliaribus a principali distantes, ubi quidem non est tam frequens populus, non tamen caret suo templo et domuncula. Quolibet mense eo vadit pater, sacrum dicit eosque docet evangelicam doctrinam. Sunt et certi in qualibet missione cursores, delatores litterarum, quas celerrime ad destinata perferunt, una die etiam ad 40 milliaria distantem locum. Currendo ex populo unus defert ad alium pagum vicinum, ex hoc ad alium, sic citissime perveniunt


5062. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

Rectore. Ut autem particulariter fructus missionum huius provinciae Tarahumarae etiam referam, cuius notitia forte maxime desiderabitur, quod etiam plurimum ad Societatis honorem Deique maiorem gloriam videtur. Est sciendum in ista Tarahumara Provincia a 7 abhinc annis ultra 20000 animarum sacro baptismatis fonte a nostris esse lustrata, ex quibus multi parvuli recentes 125 hac sancta aqua abluti in caelum transmissi. Templa 25 cum filialibus ecclesiis aedificata. Eadem saltem principalium missionum sacro supellectile ex munificentia Serenissimi Regis sufficienter


5063. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

in ista Tarahumara Provincia a 7 abhinc annis ultra 20000 animarum sacro baptismatis fonte a nostris esse lustrata, ex quibus multi parvuli recentes 125 hac sancta aqua abluti in caelum transmissi. Templa 25 cum filialibus ecclesiis aedificata. Eadem saltem principalium missionum sacro supellectile ex munificentia Serenissimi Regis sufficienter instructa. Est et sua cuivis missioni campana, qua ad sacrum vocantur. Malae plurium uxorum consuetudines sublatae, idolorum superstitionumque usus prope extinctus, ebrietates propemodum et eliminatae, doctrinae christianae quotidie


5064. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

ex quibus multi parvuli recentes 125 hac sancta aqua abluti in caelum transmissi. Templa 25 cum filialibus ecclesiis aedificata. Eadem saltem principalium missionum sacro supellectile ex munificentia Serenissimi Regis sufficienter instructa. Est et sua cuivis missioni campana, qua ad sacrum vocantur. Malae plurium uxorum consuetudines sublatae, idolorum superstitionumque usus prope extinctus, ebrietates propemodum et eliminatae, doctrinae christianae quotidie bis recitandae ratio introducta, multa gravissima inter se odia habita profligata, politior vivendi in unum ratio


5065. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

recitandae ratio introducta, multa gravissima inter se odia habita profligata, politior vivendi in unum ratio persuasa 126 , cognitio Dei divinarumque rerum aestimatio efficaciter inculcata, poenae et praemia aeterna bene vel male morientium saepe eisdem iterata et ad visum repraesentata, Sacramentorum dignitas ususque necessarius aprime comendatus. Labor praeterea Societatis Jesu operariorum indefessus, magna in sufferendis eorum defectibus patientia non exiguam conferent apostolicae religioni comendationem, quae omnia ita vera sunt, ut omnes


5066. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

religiosi Societatis hic ideo in magna veneratione habeantur, eorum dicta ut oracula habeantur, iisdem benefacere gratissimum Deo opus putetur, eorum opera ubique desiderantur, et licet Hispani suos parochos habeant, tamen pro consolatione animae etiam longum iter suscipiant, ut peccata expiare sacramque communionem suscipere valeant. Advertitur etiam particularis tum baptizatorum tum gentilium affectus erga Societatis Reverendi Patres 127 , dum quandoque videre est, quam inenarrabili gaudio aliqui accurrant boni, alios ad nos deducant vel ad baptizandum vel ad confitendum.


5067. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

barbarosque, post superatam inter barbaros in missionibus apostolicisque laboribus longam vitam, de periculis inter falsos fratres. Evocabitur quandoque de nocte tempore pluvio inter fulgura et fulmina ad 12 vel 14 milliaria per avia et devia, per ardua et praerupta solo uno comite ad infirmum sacramentis muniendum, ipsumque ad aeternitatis iter disponendum et gaudebit tam bene peractos labores, tinget sacro fonte paulo ante mundo datas animulas, quas cum tenui ictu mors rapiet, in gloriam abscitos caeli cives suosque filios et advocatos esse laetabitur, sacras aedes hic et spirituales


5068. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

inter falsos fratres. Evocabitur quandoque de nocte tempore pluvio inter fulgura et fulmina ad 12 vel 14 milliaria per avia et devia, per ardua et praerupta solo uno comite ad infirmum sacramentis muniendum, ipsumque ad aeternitatis iter disponendum et gaudebit tam bene peractos labores, tinget sacro fonte paulo ante mundo datas animulas, quas cum tenui ictu mors rapiet, in gloriam abscitos caeli cives suosque filios et advocatos esse laetabitur, sacras aedes hic et spirituales et materiales ornabit ac aedificabit, hic hic poterit virtutum omnium exercitia habere, charitas subministrabit


5069. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

solo uno comite ad infirmum sacramentis muniendum, ipsumque ad aeternitatis iter disponendum et gaudebit tam bene peractos labores, tinget sacro fonte paulo ante mundo datas animulas, quas cum tenui ictu mors rapiet, in gloriam abscitos caeli cives suosque filios et advocatos esse laetabitur, sacras aedes hic et spirituales et materiales ornabit ac aedificabit, hic hic poterit virtutum omnium exercitia habere, charitas subministrabit ingenio, quibus modis proximos iuvare possit nunc visitando aegros, nunc pascendo essurientes, nunc ignorantes docendo, nunc cooperiendo nudos, nunc


5070. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph | Section]

avernalis accipitris praedae. Vestra sub protectione deum Justitiae solem contemplari sciant 132 et, quae ei placita sunt facere, semper vestro exemplo et verbo provocati Evangelicae doctrinae praesidio instructi facile viam salutis invenient. Sed et mei memores estote ac sanctissimis sacrificiis et orationibus vestris spiritum meum excitate, ut vocationi apostolicae satisfacere valeam, ut gratiis totque beneficiis a supremo datore acceptis correspondere studeam, ne sint in vacuum labores coepti, ne cum aliis praedicavero, ipse reprobus efficiar, ne cum aliis panem frango, ipse


5071. Sidić, Šimun Juda. Antonii Judae Sidić, canonici... [page 4 | Paragraph | Section]

Mariano, prouolutus ad terram, ipse Te Deum Laudamus clarissima uoce orauit. Peractis diuinis, apud Generalem Ciuitatis Illustrissimum D. Comitem a Storimberg prandium accepit; eodem accepto immediate ad castra sese recepit, ac inde amplius non rediit. Sacratissima Maiestas interim in Tullio mansit quatuor milliaribus abhinc. Eadem Sacratissima Maiestas decima quarta praesentis cum Duce Saxoniae ac Duce Bauariae Viennam aduenit, ac similiter omnibus batariis turcicis, fossatis item et tormentis ac dirutis


5072. Sidić, Šimun Juda. Antonii Judae Sidić, canonici... [page 4 | Paragraph | Section]

apud Generalem Ciuitatis Illustrissimum D. Comitem a Storimberg prandium accepit; eodem accepto immediate ad castra sese recepit, ac inde amplius non rediit. Sacratissima Maiestas interim in Tullio mansit quatuor milliaribus abhinc. Eadem Sacratissima Maiestas decima quarta praesentis cum Duce Saxoniae ac Duce Bauariae Viennam aduenit, ac similiter omnibus batariis turcicis, fossatis item et tormentis ac dirutis propugnaculis et periculis nostris prius lustratis, omnium primo intrauit ecclesiam S. Stephani, hora


5073. Sidić, Šimun Juda. Antonii Judae Sidić, canonici... [page 4 | Paragraph | Section]

praesentis cum Duce Saxoniae ac Duce Bauariae Viennam aduenit, ac similiter omnibus batariis turcicis, fossatis item et tormentis ac dirutis propugnaculis et periculis nostris prius lustratis, omnium primo intrauit ecclesiam S. Stephani, hora secunda pomeridiana. Ibidem habuit Sacrum et Te Deum Laudamus. (Dominus Kollonich, qui toto tempore obsidionis nobiscum Viennae mansit, pontificauit) comitante suam Sacratissimam Maiestatem Duce Bauariae et Duce Saxoniae, licet Lutherano. Decima uero quinta


5074. Sidić, Šimun Juda. Antonii Judae Sidić, canonici... [page 5 | Paragraph | Section]

omnium primo intrauit ecclesiam S. Stephani, hora secunda pomeridiana. Ibidem habuit Sacrum et Te Deum Laudamus. (Dominus Kollonich, qui toto tempore obsidionis nobiscum Viennae mansit, pontificauit) comitante suam Sacratissimam Maiestatem Duce Bauariae et Duce Saxoniae, licet Lutherano. Decima uero quinta currentis sua sacratissima Maiestas, cum Ducibus praetactis, summo mane ad castra processit, ibidemque per totam diem mansit, ac primo ad vesperum ad ciuitatem


5075. Sidić, Šimun Juda. Antonii Judae Sidić, canonici... [page 5 | Paragraph | Section]

(Dominus Kollonich, qui toto tempore obsidionis nobiscum Viennae mansit, pontificauit) comitante suam Sacratissimam Maiestatem Duce Bauariae et Duce Saxoniae, licet Lutherano. Decima uero quinta currentis sua sacratissima Maiestas, cum Ducibus praetactis, summo mane ad castra processit, ibidemque per totam diem mansit, ac primo ad vesperum ad ciuitatem rediit, heri deinde Lincium abiuit. Caeterum, Reuerendissimi ac admodum Reuerendi Domini, nisi succursum habuissemus, post


5076. Sidić, Šimun Juda. Antonii Judae Sidić, canonici... [page 8 | Paragraph | Section]

Nota a parte. Dicitur, quod 300 Turcarum tormenta nostri aquisiverint. Ego non uidi nisi septuaginta, maiora per hostem omnia destructa ne nostris seruiant. Viginti currus pleni miseris infantibus ad suae Maiestatis Sacratissimae hospitale ex castris Turcicis adduxerunt. Ibidem prouisionem habebunt. Comes Palatinus cum Balassa et Kohary fuit in conflictu. Comes Christophorus Erdeodi cum sua Maiestate aduenit.


5077. Matijašević... . Naupliâ... vindicatâ, oestrum,... [page f18 | Paragraph | Section]

latè per agros populatur aristas.
101   Iam diri parvos ritûs Pelopëides annos
102  Relligione negant, sed amant fovisse verendo
103  Patribus antiquis laudato in Numina cultu.
104  Quin et sacrilegi decus exitiale Machonis
105  Occidit, ast longùm numeroso festa vaporat
106  Thure dies Superis, et pasta decenter honoro
107  Cera micare tumet meritis altaribus igne.
108  Vlterius ne rapta dole


5078. Matijašević... . Naupliâ... vindicatâ, oestrum,... [page f19 | Paragraph | Section]

regis
153  Iam memorem momenta Pyli? quid bella Methones?
154  Et tua vicinas dirùm per damna Corone
155  Thespiadas turbasse dolens? dum dives equorum,
156  Et celebris magno sacra per quinquennia ludi
157  Elis amica Iovi latè sua fata remotas
158  Apparat Ismariis in apertas fascibus urbes
159  Commisisse feri velut aspera semina belli.
160  Has tandem Scythicis tribuere minacia


5079. Matijašević... . Naupliâ... vindicatâ, oestrum,... [page f19v | Paragraph | Section]

laetus funesti horrore veneni
198  Arcas, et insano saliisse furore vetustas.
199  Sint conficta procul, nec tantae debita famae
200  Sit procul et virtus, fractumque nec amnis Acarnan
201  Naïadum cornu sacris det, ut illud odori
202  Veris, et Autumni cumulent multiplice foetu.
203  Ecce recens veris tellus Pelopëia monstris
204  HADRIACI per tela DVCIS purgata benigno
205  Aëre perfruitur tanti secura


5080. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 14 | Paragraph | Section]


1.43  Quam te monstrivoma pestis prognata gehenna,
1.44  Lutherum puto, qui stygiis qualem hausit ab antris,
1.45  Exhalere luem, foedaeque rebellia sectae
1.46  Semina, sacrilega coepit diffundere dextra.
1.47  Hic sacri expulsi vita cum caelibe ritus,
1.48  Proscripti superum cultus, Petrique suprema
1.49  Conculcata, orbem non


5081. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 14 | Paragraph | Section]


1.44  Lutherum puto, qui stygiis qualem hausit ab antris,
1.45  Exhalere luem, foedaeque rebellia sectae
1.46  Semina, sacrilega coepit diffundere dextra.
1.47  Hic sacri expulsi vita cum caelibe ritus,
1.48  Proscripti superum cultus, Petrique suprema
1.49  Conculcata, orbem non desertura potestas.
1.50  Hic sacra innocui pulsa


5082. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 15 | Paragraph | Section]


1.47  Hic sacri expulsi vita cum caelibe ritus,
1.48  Proscripti superum cultus, Petrique suprema
1.49  Conculcata, orbem non desertura potestas.
1.50  Hic sacra innocui pulsa ex altaribus Agni
1.51  Victima, contempti mystae, derisa nefandis
1.52  Opprobriis pictas, Patrumque oppressa gemebat
1.53  Relligio: culpae, Ditis rhedarius, omni


5083. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 15 | Paragraph | Section]


1.64  Et tamen, o sortem miseram! quam vilibus armis
1.65  Expugnata Fides! hominum pars magna, venenum
1.66  Quale propinavit rabiosus apostata, suxit;
1.67  Desertis patriisque sacris, in falsa ruentes
1.68  Dogmata terrigenas, plaudente vel ipse cachinno
1.69  Obstupuit Pluto; et coecae deliria gentis,
1.70  Certique interitus Styx est mirata voluptam.


5084. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 16 | Paragraph | Section]


1.88  Nuncius e Coelo? sed quae Caelestia profers
1.89  Officii documenta tui? blasphemia, fraudes,
1.90  Ebrietas, odia, incestus, periuria, mores
1.91  Sacrilegi, rabies, verba impia, vita superba,
1.92  Sunt fidei portenta tuae: quo te Axe profectum,
1.93  Pellendis hominum, effudit quas Roma tenebris,
1.94  Suaderi Eoi radiis manifestius


5085. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 17 | Paragraph | Section]


1.138  Conclamata salus: tu cuius summa superbi
1.139  Et metuunt iura, et reverentur sceptra tyranni,
1.140  Affer opem Divae: tu vindice disiice dextra
1.141  Sacrilegos ausus: redeat lux prima, sciantque
1.142  Intacta Numen te Relligione vereri.
1.143   10 Ingemuit dictis Aether, auditaque movit


5086. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 18 | Paragraph | Section]

Supponat Divae; nec adest qui penè ruentem
1.153  Sustineat fidei generoso pectore molem.
1.154  Italia exurge, ingentes quae saepe dedisti
1.155  Casibus adversis Heroas, idonea sacrae
1.156  Nomina militiae; laeto quibus obvia vultu
1.157  Victrices ibat nectens Victoria lauros.
1.158  O quoties illi, dextra non deside causam


5087. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 18 | Paragraph | Section]


1.159  Sustinuere meam, cum nostrum lividus Orci
1.160  Imperium furor impeteret, populosque fideli
1.161  Devotas cultu, verum ridere docebat
1.162  Impietas Numen: sacri cum Legis avitae
1.163  Nutarent ritus, fortes dedit Itala tellus
1.164  Atlantes: qualis fuerat quem fertilis olim
1.165  Umbria progenuit, qui fortia terga ruenti


5088. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 19 | Paragraph | Section]


1.181  Num terris saevire sines sine lege furentem
1.182  Progenies animosa Stygem? patieris inultos
1.183  Iuratos Divum, et supremi Numinis hostes?
1.184  Nunc age, sacrilegis altaria diruta dextris
1.185  Erige, Divorum ritu vitiata prophano,
1.186  Reddere primaevo sit mens delubra nitori.
1.187  Ne timeas; quamvis vultu iracunda minaci,


5089. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 27 | Paragraph | Section]

non deerat, gemini cum luminis aequa
1.439  Crystallus lacrymis manans, prece currere caepta
1.440  Incipiens, plerumque horas stillaverit octo.
1.441  Quantus adornandis autem, queis liba sacrati
1.442  Mysta litat panis, fervor resplenduit aris,
1.443  Ignota Hesperiis non est ea gloria terris.
1.444   20 Postquam Palladiis aetas matura


5090. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 28 | Paragraph | Section]


1.475  Laturam id novit, si quod deferre probatis
1.476  Debuerat decus illa comis, maiore Thienis
1.477  Nominis augmento reddat non una Latini,
1.478  Caesarei sacrique simul, prudentia iuris
1.479  Mox celebrata petit Patavinae templa Minervae,
1.480  Templa peregrinae nunquam non culta iuventae:
1.481  Non magis hae Phrygio cantatae Antenore


5091. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 30 | Paragraph | Section]


1.520  Restat adhuc: satis humanis exculta palaestris
1.521  Pectora divinae fidei nutrita papilla,
1.522  Ambrosios adeant supremae Palladis amnes,
1.523  Ignotaque bibant sacros dulcedine rores.
1.524   23 Meta tibi Deus est, et Proximus: eia Thiene
1.525  His toto te Marte para; compone disertis
1.526  Theosophis solertem


5092. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 32 | Paragraph | Section]


1.599  Liba procul positis accedere mystica templis;
1.600  Crebrior incultos ut pasceret ara colonos,
1.601  Unde animae peterent animam, construxit herili
1.602  Argento, sacram vernis ruralibus aedem.
1.603  Neve inopem Christi dos falleret addita nuptam,
1.604  Dotales scripsit tabulas, quibus ille perenni,
1.605  Duratura coli voluit Mysteria censu.


5093. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 34 | Paragraph | Section]

tot votorum iaculis, vel tangere solum
1.657  Ambitio terrena petit: maiuscula rerum
1.658  Nomina, Pontificum mitrae, Tyriumque galeri,
1.659  Purpureaeque decus chlamidis: tum denique sacrae
1.660  Maiestatis apex, sedisque insignia, Claves.
1.661   27 Quae tamen Elysiis, augusta ubi fulget honoris
1.662  Regia, adoratis exponat semita


5094. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 38 | Paragraph | Section]


1.788  Expavit, laceri spectatrix languida mundi.
1.789  Hic tamen in publico rerum squalore refulsit
1.790  Multorum privata fides; zelumque Latini
1.791  Splendoris, sacros non dissimulasse Quirites,
1.792  Indicio tunc caetus erat, quem nomine divus
1.793  Ipse suo titulabat Amor: languebat in ostro;
1.794  Postea sed Latio


5095. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 40 | Paragraph | Section]

Romuleae Sydus; Latiaeque probaverat aulae,
2.3  Bisgemino solidam fervere cupidine mentem;
2.4  Nempe Dei, trahit unde suos quoque proximus ignes.
2.5  Ille manus etiam sacro signatus olivo,
2.6  (Praesbyterum quod chrisma creat) pro more perunctis
2.7  Adscriptus mystis, occisum ab origine mundi,
2.8  Aeterno Authori iam rite litaverat Agnum;


5096. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 42 | Paragraph | Section]


2.67  Optati recipit caetus; cui fluxit ab isto,
2.68  Divini cultus maior Tyrone cupido.
2.69  Coepit enim plebs illa novi stimulante sodalis
2.70  Doctrina, sacras iterare frequentius aras;
2.71  Panis ut aetherei, fuerat cui pene synaxis
2.72  Annua, vel summum triplex sancita supremis
2.73  Temporibus mensa; aspexit post saepius una


5097. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 47 | Paragraph | Section]


2.209  Vester id agnovit grandi pietate Senatus,
2.210  Decrevitque diem; totius solemnibus Urbis
2.211  Auspiciis, quo Bistoniae spolia ampla Dianae
2.212  Propitiam statuit sacrare Thienis ad aram, *
2.213  Augustum Martis signum, Caudasque minaces,
2.214  Caudas, Ismarii Labarum fatale Gradivi.
2.215  Vestra secundavit duplici qui bella Thiene


5098. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 48 | Paragraph | Section]

10 Roma tuis iterum sese nova montibus infert
2.260  Lampas, Apostolici faenus factura talenti:
2.261  Maior ut in modio lateat lux prodit ab undis
2.262  Adriacis, sacro Latium quae vestiat igne:
2.263  Excipe Roma istam, non quam sudaria celant,
2.264  Ad pia lucrosam reducem commercia gazam;
2.265  Sed qualem media fulgere


5099. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 49 | Paragraph | Section]

Excipe Roma istam, non quam sudaria celant,
2.264  Ad pia lucrosam reducem commercia gazam;
2.265  Sed qualem media fulgere videbis in urbe,
2.266  Unde sacrae fieri poterunt lucra grandia mensae,
2.267  Coeleste internis cumulantis amoribus aurum.
2.268  Hic subito veteris petit Oratoria templi
2.269  Quo divus fervebat amor: fugit antra


5100. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 50 | Paragraph | Section]


2.309  Cuius ab extemplo, proprios quia subdita mores
2.310  Ducit ovis, lupus evadit, cum praeside spectat
2.311  In pastore lupum: Clerum rediviva reformet
2.312  Si pietas, arisque sacris si certa priorem
2.313  Regula restituat cultum, non vana serenat
2.314  Spes animum, quod correctis pastoribus, aegrae
2.315  Et culpis lacerae stringent sua vulnera gentes.


5101. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 53 | Paragraph | Section]


2.399  Incumbunt studiis, veterum nova surgat ut ortu
2.400  Felici patrum soboles, caetuque recenti
2.401  Primaevum referat, vitaeque et munere Clerum.
2.402  Sed quia sacratis non est fas ponere mithram
2.403  Praesulibus, positoque pedo deflectere coetus
2.404  Ad iuga claustralis, veteri nisi rite soluto
2.405  Connubio, summae liceat sibi munere


5102. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 54 | Paragraph | Section]

socio facit hoc commune Caraffae,
2.417  Esse decus; queis vota aether, et Roma secundat,
2.418  Vinculaque immoto firmat solemnia nexu;
2.419  Procidui sacrae Matris cum Virginis arae,
2.420  Praesulibus Latiae subiere stupentibus aulae,
2.421  In Vaticano iuga relligiosa sacello.
2.422   14 Interea


5103. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 55 | Paragraph | Section]

qua cardine volvitur astrum
2.450  Preteriens, volvit stellatos visere campos:
2.451  Inde etiam tenuis punctum dum conspicit orbis,
2.452  Corruptas cernit sacris obsistere terras
2.453  Ritibus, inque feros sensim concedere mores.
2.454  Rarus honor fuerat superis, vix ara Tonantis
2.455  Puro thure calens: perversis moribus aequas


5104. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 56 | Paragraph | Section]

precatus
2.501  Laeta sui faciles placato Numine palmas.
2.502   16 In Caietanum mox ut sua lumina flexit
2.503  Terrigenum rector, cernit pia pectora sacris
2.504  Urgeri flammis: virtutis amore calentes
2.505  Miratur vultus, puri suspiria cordis
2.506  Auscultat: tum quas Erebo, quas ille trifauci


5105. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 57 | Paragraph | Section]


2.523  Restituet decus: hoc morum censore, superba
2.524  Cernet humus qualis summum reverentia Numen,
2.525  Templaque quis deceat nitor: hoc authore videbit,
2.526  Qua sacra tractari poscant mysteria flamma.
2.527  Sincerum Clero sese pietatis avitae
2.528  Proferet exemplar; quo directore priores
2.529  Incipiet mortale genus sarcire ruinas.


5106. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 58 | Paragraph | Section]


2.550  Astripetas perhibent Coelo exturbasse gigantes.
2.551  Det gladium Mavors: illum Bellona nitenti
2.552  Casside, praestantes ludunt cui vertice cristae,
2.553  Condecoret; sacrumque vorax ne peforet ignis,
2.554  Aere laborato pectus thorace recondat.
2.555  Illi Gorgoneo horrendam capite aegida donet
2.556  Pallas, terrifico quo olim munimine septa


5107. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 64 | Paragraph | Section]

pluga Norica servit:
2.728  Armentosa suas offert mihi Dacia ripas:
2.729  Me Batavus, me Saxo colit, nostraque Bohemus
2.730  Relligione calet, nostris Pomerania sacris
2.731  Ardet, et orantes mihi porrigit Austria palmas.
2.732  Cum Dano me Svecus amat, mihi Vandalus adflat,
2.733  Me Moravus, me Suevus habent pro Numine, fundit


5108. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 68 | Paragraph | Section]


2.858  Vis animi; sed quos factis illustribus aptos,
2.859  Non impar morum fecit praesumere candor.
2.860   27 Horum cura diem, noctemque insumere sacris 86
2.861  Cantibus, et culto mundum dediscere Coelo.
2.862  Hi, qualem divina petunt mysteria, pompam
2.863  Conciliant; puro hic Clerum splendere litantem


5109. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 68 | Paragraph | Section]


2.861  Cantibus, et culto mundum dediscere Coelo.
2.862  Hi, qualem divina petunt mysteria, pompam
2.863  Conciliant; puro hic Clerum splendere litantem
2.864  Syrmate conspicies: sacris nova reddita templis
2.865  Maiestas, rediisse novos canit aethere mystas.
2.866  Nec solum proprias ducunt hoc tramite mentes;
2.867  Obsequio populorum istis se legibus aptant


5110. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 68 | Paragraph | Section]

rediisse novos canit aethere mystas.
2.866  Nec solum proprias ducunt hoc tramite mentes;
2.867  Obsequio populorum istis se legibus aptant
2.868  Sublimes animae; quos et sacra rostra loquentes
2.869  Excipiunt, iustoque suos lacrymosa ministros
2.870  Praeponit Metanaea foro: qui crimine puris,
2.871  Coelica Virginei credunt solatia panis.


5111. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 71 | Paragraph | Section]


3.55  Herculeusque Leo Laurentes ureret auras.
3.56  Illa palam nivei cernens vestigia roris:
3.57  Scilicet augustam peregrino e marmore molem;
3.58  Et sacra devotos accedere templa Quirites;
3.59  Crebraque Virgineos celebret quod purpura postes;
3.60  His forte adiunctum turbis, quem quaero Thienem
3.61  Inveniam, dixit: quae dum permixta


5112. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 76 | Paragraph | Section]


3.223  Ista foret, vanaque suas dulcedine vecors
3.224  Efferret vires; cui laus, cui integra recti
3.225  Debetur bonitas operis; victricia Christo
3.226  Signa, triumphatae donum sacravit Erynnis.
3.227  Christe tuis, inquit, quas profligatus ab armis
3.228  Orcus, et anguicomae rabies inferna sororis,
3.229  Deposuit palmas; quas non mihi, debile robur,


5113. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 81 | Paragraph | Section]

est nota meis: Lauros si noscere nostras
3.357  Est animus, titulos numera; nostrosque triumphos,
3.358  Plura Palatinae describent pallia lanae.
3.359  Sacratis etiam committor honoribus audax
3.360  Ambitio: quamvis multorum adversa repellat
3.361  Me probitas; tamen invenio, quos lucis amicae
3.362  Allectos potiore gradu, deludo


5114. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 84 | Paragraph | Section]


3.454  Certavit gladiis, videat nunc bellica sanctum
3.455  Roma ducem, aeternas lauros, palmasque legentem
3.456  Et melius, belli hanc glebam, campumque Gradivi,
3.457  Sacrari aethereae laetetur gymnade pugnae.
3.458  Hic mihi supremis certandum est viribus, inquit
3.459  Ambitio: subiitque lares, ubi fortia caetus
3.460  Fundamenta novi, sociae fervore


5115. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 84 | Paragraph | Section]


3.470  Inter inassuetae concludes otia cellae?
3.471  Cernis adoratae veluti discrimine Romae,
3.472  Saxonicus late spargit sua toxica Buffo?
3.473  Sacrilegae sentis quas propudiosa Genevae
3.474  Pestis, adornata Romana in funera lingua,
3.475  Designat caedes? primae fastigia mitrae,
3.476  Qua levitate suos calcare Bohemicus Anser


5116. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 86 | Paragraph | Section]


3.536  Praeproperae consulta videt: suscepta Thiene
3.537  Otia si mutes, Latiae tua proderit aulae
3.538  Ingenii probitas: Capiti cum adstantia summo
3.539  Membra, tuae sacro mentis correxeris igne,
3.540  Et Fidei candore trahes, contagia gentis
3.541  Romuleae correcta puta: te authore videbis
3.542  Matutina velut mundo splendere mitratos


5117. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 88 | Paragraph | Section]


3.595  Qui numero excedunt, scelerum iustissimos ultor,
3.596  Immodicis totum replet terroribus Orbem.
3.597  Has ego promerui paenas, vis inde reportem
3.598  Et decus, et lucrum? sacrum temerarius optem
3.599  Praesulis officium? potius mihi crimina quisque
3.600  Suaserit abstergi lacrymis, medicoque dolore,
3.601  Terrificum ut cesset, noxa cessante flagellum.


5118. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 91 | Paragraph | Section]

O dona, o Coeli charites! quae gratia vincens
3.669  Angelicas dotes! sed Verbum dicere Verbo
3.670  Incipiam: Verbum Patris, qualem unica natum
3.671  Parturiit Virgo, divina Peurpera sacrum
3.672  Intacti pignus ventris, natalis in ipsis
3.673  Optatae noctis tenebris, manibusque tenendum,
3.674  Et labiis Caietano dedit amplexandum.


5119. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 92 | Paragraph | Section]

Evexit gemini Marianus coniugis ardor,
3.704  Verbiparae templum, tabulis ex asse supremis,
3.705  Sola bonis fuerat quae scripta iugalibus haeres.
3.706  Haec eadem eximiis auxit Sacraria donis
3.707  Pontificum et regum pietas: memorabile gaza
3.708  Sed magis est reliqua, Christus quo vagiit infans,
3.709  Bethlemii Praesepe specus; quod luce Quiritum,


5120. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 92 | Paragraph | Section]

cultu pretiosius Urbis,
3.711  Frigora adorati faciunt natalia Verbi.
3.712   20 Has etiam doctus, Mariano Dalmata templo,
3.713  Progenitus Stridone, sacras translatus adorat
3.714  Vicinas tumulo cunas, quas vivus in ora
3.715  Ephratite, piae coluit splendore Minervae.
3.716  Saepius hic consueta suae dum vota Thiene


5121. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 92 | Paragraph | Section]


3.715  Ephratite, piae coluit splendore Minervae.
3.716  Saepius hic consueta suae dum vota Thiene
3.717  Fundebat Dominae, totos cui pectoris ignes,
3.718  A tenero felix infans sacraverat aevo;
3.719  Sacra Palaestini fusus Doctoris ad ossa;
3.720  Propitiam poscebat opem; instabatque Parentis
3.721  Virginis obsequio, tanto Oratore, clientem


5122. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 92 | Paragraph | Section]


3.716  Saepius hic consueta suae dum vota Thiene
3.717  Fundebat Dominae, totos cui pectoris ignes,
3.718  A tenero felix infans sacraverat aevo;
3.719  Sacra Palaestini fusus Doctoris ad ossa;
3.720  Propitiam poscebat opem; instabatque Parentis
3.721  Virginis obsequio, tanto Oratore, clientem
3.722  Immeritum sisti; facundae ad pondera


5123. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 93 | Paragraph | Section]


3.729  Solstitium convertit equos, Phaebique quadrigas
3.730  Consuetus prohibet Tropicos excedere limes,
3.731  Inclyta Virgineum recolunt solemnia partum,
3.732  Festivamque trahunt sacra incunabula Romam;
3.733  Noctis erat medium, cum candida liba mitratus
3.734  Mysta litat, populumque suo spatiosa theatro
3.735  Vix caperet moles: (nesciri nolo, quod ille


5124. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 93 | Paragraph | Section]

faecunda cubilia nuptae.
3.741   21 Hic aderat nati plenus dulcedine Verbi,
3.742  Orgia cum populo recolens nocturna Thiene;
3.743  At non cum populo sacrae mysteria noctis
3.744  Explet mente pari; posito nam fine litantis
3.745  Officio Mystae, proprios festina penates
3.746  Turba petit, somnum repetit, thalamoque sequentem


5125. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 93 | Paragraph | Section]


3.746  Turba petit, somnum repetit, thalamoque sequentem
3.747  Expectat solem; totis sed pervigil umbris,
3.748  Virgineam fundit se Caietanus ad aram,
3.749  Eructans sacras per amica silentia flammas,
3.750  Bisgenito internos Verbo dicturus amores.
3.751  Ac veluti quando patrio Iovis armiger ales
3.752  Pendulus ungue, probae sobolis documenta


5126. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 97 | Paragraph | Section]

THIENEIDOS LIBER QUARTUS.
4.1   1 Extollat varia meriti quod laude Thienem,
4.2  Sacrilegum, Romae quia iniquum, dicere bellum
4.3  Incipiam. Dives spoliis, opulenta potentum
4.4  Regnorum exuviis, populorum, Orbisque subacti
4.5  Luxurians opibus, tot fractis gentibus


5127. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 98 | Paragraph | Section]

ut tantam, proprii vi frigoris, auri
4.19  Sisteret esuriem. Gothico mox nobilis ostro,
4.20  Praedo novus saevit Latiis Ataulphus arenis.
4.21  Quasque prior sacris tantum non impius aris,
4.22  Hostis liquit opes, huius latronis avari
4.23  Abstulit impietas: fuit haec rasura cadentis
4.24  Urbis; sed Victor tantum hic corraserat aurum,


5128. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 101 | Paragraph | Section]


4.132  Sed memorare piget rabiem; nec templa, nec aras
4.133  Tutata est pietas, non custodivit inunctos
4.134  Relligio Mystas, non primae summa tiarae
4.135  Maiestas, sacram in Petri ludibria Sedem
4.136  Continuit: dirus perverterat omnia Mavors.
4.137   5 Indigne pressa tunc Caietanus in Urbe
4.138  Adfuit; et si quo


5129. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 102 | Paragraph | Section]


4.164  Aethereae firmare docet munimine curae.
4.165  Mox veluti festae si relligiosa diei
4.166  Laetitia, angustas modici vestire moneret
4.167  Primitias templi, sacrum solennibus ornant
4.168  Aulaeis limen; posito quoque flore, decoram
4.169  Luminibus cumulant aram; quos poplite flexos;
4.170  Tendentesque una puras ad Sydera palmas,


5130. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 103 | Paragraph | Section]


4.188  Lusurum cupiat iuguli nisi sanguine ferrum.
4.189  Hic Caietanus, placido sermone secundat
4.190  Saevitiem, ditemque olim vexisse, paternae
4.191  Lucra domus, censumque Deo sacrasse, severa
4.192  Pauperie, affirmat; sibi nil superesse, quod optet
4.193  Auri armata fames: repetitis praestita verbis
4.194  Nulla fides: fortemque minis, torquere Thienem


5131. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 104 | Paragraph | Section]


4.219  Sed qui divina, sua vota regebat amussi,
4.220  Vincla inter Romana, Deum laudantia solvit
4.221  Guttura; coelestesque hymnos, nec iniquior ora
4.222  Dedocuit carcer: sacrum captiva canebat
4.223  Turba melos, placitisque litant coelestibus omnem,
4.224  Seu libertatem nacti, seu vincula, sortem.
4.225  Accidit ut pingui mensa excepisset, Iberum


5132. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 104 | Paragraph | Section]

melos, placitisque litant coelestibus omnem,
4.224  Seu libertatem nacti, seu vincula, sortem.
4.225  Accidit ut pingui mensa excepisset, Iberum
4.226  Convivam, socius miles; cum psallere sacras,
4.227  Adveniens hospes, devoto murmure laudes
4.228  Perciperet; primum stupuit, mox quaesiit, unde
4.229  Vocalis veniat pietas: doctusque reponit,


5133. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 105 | Paragraph | Section]


4.258  Tutus nemo, sui nemo securus, aperto
4.259  Praesumit nemo sese committere Coelo.
4.260  Nec domibus tranquilla quies: Divumque penates,
4.261  Sanctaque sacrilegus Delubra examinat ensis:
4.262  Hostis ubique furit, crudelis ubique satelles
4.263  Arma cruenta rotat: certam sed denique mortem
4.264  Effugias, isto rerum quod turbine,


5134. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 107 | Paragraph | Section]

Heroum mater, quorum felicibus ausis,
4.309  Barbara Bistoniae rubuerunt cornua lunae.
4.310  Nec Marti hic cedit pietas; augusta stuporem
4.311  Divorum delubra cient: extranea sacras
4.312  Marmora conficiunt aedes: quod nesciit, impar
4.313  Obstupuit natura decus; mirata quod inter
4.314  Adriacas Aegea undas translata Carystos,


5135. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 107 | Paragraph | Section]


4.314  Adriacas Aegea undas translata Carystos,
4.315  Aut Venetae Phariam trudant imitantia lymphae
4.316  Saxa Paron; vel fortasis glaciata sub Axe
4.317  Aequora brumali, sacras sustollat in aedes,
4.318  Atquae nova pius arte labor durare gelatas
4.319  Cogat aquas, solum Austrino sudore notantes
4.320  Matrem habuisse Thetim. Publicum privatus adaequat


5136. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 108 | Paragraph | Section]


4.343  Optavere bonum proni ad commune sodales;
4.344  Eximias virtutis opes Mavortius horror
4.345  Ne premeret, publicaque urbes gaudere quiete
4.346  Impatiens, iaceret sacris obstacula flammis.
4.347   13 Adversis nutrita malis, assuetaque duris
4.348  Officiis virtus, nunquam fugit aspera; quando
4.349  Numinis aut maior


5137. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 114 | Paragraph | Section]

Urbis vicino pacis solatia bello.
4.518   20 Altius instantis memorare pericula Martis,
4.519  Incipio. Thracis diadema immite tyranni,
4.520  Sacrilegis adeo late se protulit armis,
4.521  Totus ut Ismariis rigeat terroribus Orbis.
4.522  Lunato obsequitur quantus proh subditus hosti,
4.523  Regnorum numerus! quorum tumulata


5138. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 117 | Paragraph | Section]


4.630  Formidare Deum, scripsit: quae incautus adoras
4.631  Caesar, fulmineis prosternam Numina telis,
4.632  Et Romana meis cedent altaria Lunis.
4.633  Talia sacrilegum, fama est, dixisse tyrannum.
4.634  Sed Deus istius probri, vice, reddidit ingens
4.635  Hostibus opprobrium; quodque unicus arbiter ille,
4.636  Regnorum excelsas adimat,


5139. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 118 | Paragraph | Section]


4.652  Buda cadet: Mahometanae solvetur acerba
4.653  Perfidiae sedes: flebunt hanc maesta ruinam
4.654  Tartara, et immitis discet plorare reversos
4.655  Ad sacra Christiadum fraternos Attila muros.
4.656  Caesareae ultra ultra, constantibus ite triumphis
4.657  Victrices Aquilae, vesterque Odrysia terror
4.658  Agmina, cornutumque premat


5140. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 119 | Paragraph | Section]

est: Imperium Othomannum totum in destructionem ibit, et Christi fideles, quamprimum maximas victorias contra Turcas reportabunt, et S. Mater Ecclesia triumphabit. Quod statim sequens probavit eventus, cum Die 7. eiusdem Mensis S. Caietano sacra, in Peloponneso Corone Turcis erepta est, nec multo post in Hungaria Neocastrum, aliaeque urbes ad Caesarem rediere. Huius apparitionis, sicut et reliquarum series, describitur in Relatione M. S.


5141. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 120 | Paragraph | Section]


4.690  Regnorum, et nostri crevisse stupore veterni
4.691  Barbara Bistonii spectarent cornua signi?
4.692  Quod mox crediderint, dirum illatura propinquis
4.693  Urbibus excidium, sacris circumfluus aris
4.694  Ostendit pavor: afflictos ubi certa recepit
4.695  Spes animos, precibus pietas armata Thienem
4.696  Repperit authorem, Venetam bene providus urbem


5142. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 120 | Paragraph | Section]

exarmare tyrannum
4.708  Effusis Coelo precibus, vitaeque prioris
4.709  Supplicio, iustaque animi post crimina, poena.
4.710   26 Tunc hominum quaevis, sacras properabat ad aedes,
4.711  Conditio: rara illa quidem, cui more fluentis
4.712  Temporis, (haec animas afflat caligo) pudori
4.713  Est pietas: templorum aditu quos altera privat


5143. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 121 | Paragraph | Section]


4.719  Relligio Numen: quas opportuna Thienis
4.720  Sedulitas, templorum avidas cogebat in unum
4.721  Orantes turbas, publicis repetita plateis
4.722  Sistebat Sacris supplex concordia valvis.
4.723  Quod genus obsequii, necdum communia caetus
4.724  Orsus vota sui, sed Relligione solutus
4.725  Mysta, giganteae pietatis obibat amussi.


5144. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 121 | Paragraph | Section]

27 Istis quale tamen fuerit coeleste Thienis
4.741  Casibus ingenium, quo tempestiva timentis
4.742  Urbis relligio, summae bonitatis amicam
4.743  Acceleravit opem; sacro lustrata calore
4.744  Musa refer, scelerique metum, et solatia pande.
4.745  Praevidit claro aeternae qui lumine mentis
4.746  Terrigenum peccata Deus,


5145. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 124 | Paragraph | Section]


4.816  Igniculos, crescatque novo feliciter aestu;
4.817  Nec repetat veteres peiori funere casus;
4.818  Hic opus est, habeat panem, qui indemnia vivus
4.819  Pectora conservat, sacrique augmenta caloris
4.820  Multiplicat: quod non alius, quam caelicus ille
4.821  Panis agit, qui Virginei de sanguine ventris,
4.822  Et simul aeterni coctus sub Flaminis umbra,


5146. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 124 | Paragraph | Section]

Plenius ille quidem; tamen ausim dicere: fessis
4.833  Aestivo veluti sub Sole est gratior umbra,
4.834  Suavior est nobis, quibus ista refrigerat ignes
4.835  Esca cupidineos, et sacro robur amori
4.836  Restituit; quam divino queis lumine plenis
4.837  Coelica constantes stabilivit adorea palmas.
4.838  Pugnanti veluti Spartano gratior illi,


5147. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 125 | Paragraph | Section]


4.852  Vel quasi Thessalici vi carminis, ignea mentis
4.853  Humanae ratio, longam perpessa fuisset
4.854  Ecclipsim; rigido, stridebant omnia ferro.
4.855  Hoc etiam sacri fuit incantata Gradivo
4.856  Relligio panis: fatalibus ebria rixis
4.857  Tempora, discordes odiis civilibus urbes,
4.858  Faedifragi plures adverso Marte Dynastae,


5148. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 126 | Paragraph | Section]


4.874  Constituit rarum panis tunc illius esum,
4.875  Unde omnis proprio veluti de fonte scaturit
4.876  Aeterni dulcedo boni, suadere calenti
4.877  Eloquio, sacrae crebros accedere mensae
4.878  Convivas, panisque latens sub tegmine Numen,
4.879  Dantis adorata, cordi coniungere flamma.
4.880  Primaevis etenim fuit inde fidelibus unum


5149. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 126 | Paragraph | Section]


4.878  Convivas, panisque latens sub tegmine Numen,
4.879  Dantis adorata, cordi coniungere flamma.
4.880  Primaevis etenim fuit inde fidelibus unum
4.881  Cor, animusque unus, sacri quia fractio panis
4.882  Unio mentis erat; nam quaevis viderat isto
4.883  Vescentes quos pane dies, contendere vidit
4.884  Illos nulla dies: praesens discordia culpat


5150. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 127 | Paragraph | Section]


4.918  Et decus et pretium; pompae exterioribus auget
4.919  Illiciis cultum: refero explorata: Thiene
4.920  Primus in hac fuerat visus sudare palaestra.
4.921  Is populo, sacram postquam florere synaxim
4.922  Doctrinae fervore suae, fructuque laboris
4.923  Impensi vidit; constans, ut mentibus hausta,
4.924  Haereret pietas; publicis exponere


5151. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 130 | Paragraph | Section]


4.996  Cura fuit sociis, capta quidam inter alumnos
4.997  Mente Thieneos: frater lymphaticus iste
4.998  Illorum fuit ex numero, quem proximus Ordo
4.999  Praesbytero, sacrum fecit: tulit omnia nullo
4.1000  Pharmaca subsidio: quod mente tenaciter haesit
4.1001  Afflata vitium, medicae est immobile dextrae.
4.1002  Attamen ad morbi, crebro consulta


5152. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 133 | Paragraph | Section]

per haec quales praeludia scenas,
5.29   2 Divinus molitur amor: mox vidit adultae,
5.30  Pabula quae solo novit sua ducere Coelo,
5.31  Sacramenta spei: quo non obstante, trahendis
5.32  Censibus appositos offert ultronea fundos.
5.33  Mox illis etiam queis novit egere Thienem
5.34  Subsidiis, suadet Syren generosa


5153. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 135 | Paragraph | Section]

intuitus, nostri expendentis abyssum
5.101  Pulveris, et dubias certo pensare potentis
5.102  Subsidio, nullo victus discrimine curas.
5.103  Si necdum satis est quod dico; revolvite sacrae
5.104  Doctrinam legis: Christi signata cruore
5.105  Non minuit promissa fides: docet illa futuri
5.106  Primum Iustitiam regni, primoque beatas


5154. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 141 | Paragraph | Section]


5.272  Aethereus restaurat amor, flammasque reponit.
5.273  Hic sua lugubres inter, solatia, spondas,
5.274  Divini affluxu non deficiente favoris,
5.275  Accumulat, pascitque sacros ferventior ignes.
5.276  Impigra morbosis aegrorum exercita membris
5.277  Sedulitas, socia fratrum, praeeunte Thiene,
5.278  Multiplicata manu, pensique impensa molesti


5155. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 141 | Paragraph | Section]

socio coetus cum flore Thienem
5.293  Excipit, et viduo donat nova pignora tecto.
5.294   10 Admissum gratum munus: mox area templo
5.295  Designata, sacram Matris surrexit in aedem
5.296  Virginis, inque loco stabuli fundata, vocatur
5.297  A stabulo Virgo: non me latet unde Thieni
5.298  Haec stabuli pietas:


5156. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 142 | Paragraph | Section]


5.298  Haec stabuli pietas: veteris monumenta favoris
5.299  Virgineo voluisse reor formare Sacello;
5.300  Quo Nataliciae noctis mysteria, Romae
5.301  Culta olim, manibusque sacrum donante MARIA
5.302  Acceptum pignus, stabuli sub nomine, menti
5.303  Fervidus obiiceret cultor; iunctaque recenti,
5.304  Virginei partus coleret praesepia flamma.


5157. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 152 | Paragraph | Section]


5.623  Postponit lustris, vilisque ingrata coquinae
5.624  Fercula selectis dapibus: non nescius arctis
5.625  Aegrorum tabulis, inconditisque ciborum
5.626  Quisquiliis, sacrae quantum pinguedine flammae
5.627  Se divus dilatat amor, quove ardeat aestu.
5.628   21 Cum pronum Patriae affectum, cum tanta paternae


5158. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 155 | Paragraph | Section]

geminis spatium per inane Thienis
5.706  Cor ferri pennis: flammasque imitata volatus
5.707  Instrumenta, quibus nihil adversata patebant
5.708  Sydera: librabant alarum duplice sacrum
5.709  Remigio pectus: spectato haesere silentes
5.710  Prodigio stellae: post discussere, quis iste
5.711  E terra novus in Coelum se provehit ignis?


5159. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 161 | Paragraph | Section]

Ipse sed immites tolli cum cerneret undas,
6.63  Et sibi, naufragii certa rate, summa parari
6.64  Fata videt; tumidis commotum fluctibus aequor
6.65  Hoc telo aggreditur: mitem sacratior Agnum
6.66  Impressum quem cera gerit, spumantibus undis
6.67  Iniicit: ut Ditis furias, tot clara triumphis
6.68  Hostia Tartareis, signatae aenigmate cerae


5160. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 162 | Paragraph | Section]


6.88  Continuabat iter: veteres, ubi vesper amicam
6.89  Tellurem nigris obducere caeperat umbris,
6.90  Attigit Atellas: fulgebat proxima Christo
6.91  Ascendente dies, sacra celebranda Camaena.
6.92  Tantae lucis honor, festi illustrissima tanti
6.93  Gloria; quando novi, cunctis mirantibus, Author
6.94  Faederis illatus Coelo; stimulavit amantem


5161. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 163 | Paragraph | Section]


6.131  Pierides vati, prius ut quam summa Thienis
6.132  Deliquia exponam, extremis laudabile fatis
6.133  Vicinum quod legit iter, solerte Camaena
6.134  Discutiam. Sacros proceres quos murice vestit
6.135  Sidonio Romanus honor; communibus, orbis
6.136  Quamvis exornet, lacerat quoque purpura curis.
6.137  Horum unus fuerat (quem ne mea forte


5162. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 164 | Paragraph | Section]


6.143  Cum Romae Princeps, rerum libranda referret
6.144  Pondera; sic animum Latiae praegnantibus Aulae
6.145  Oppressum tenuit curis; ut saepius illum
6.146  Panis ab assiduo sacri libamine; rerum
6.147  Arduitas, mentisque ingens abstraxerit ardor.
6.148  Non illum hic pietas, nec sacri intensa reliquis
6.149  Religio panis: sed quod reverentia Christo


5163. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 164 | Paragraph | Section]


6.145  Oppressum tenuit curis; ut saepius illum
6.146  Panis ab assiduo sacri libamine; rerum
6.147  Arduitas, mentisque ingens abstraxerit ardor.
6.148  Non illum hic pietas, nec sacri intensa reliquis
6.149  Religio panis: sed quod reverentia Christo
6.150  Debita, propositae curarum cedere moli
6.151  Visa fuit; timuit cautus, nisi pectore prorsus


5164. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 164 | Paragraph | Section]


6.149  Religio panis: sed quod reverentia Christo
6.150  Debita, propositae curarum cedere moli
6.151  Visa fuit; timuit cautus, nisi pectore prorsus
6.152  A rebus vacuo, sacros attingere praesul
6.153  Angelicae calices arae, puramque synaxim.
6.154   8 Distanti a Latio fuerat comperta Thieni
6.155  Ut primum, quamvis forte


5165. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 164 | Paragraph | Section]

arae, puramque synaxim.
6.154   8 Distanti a Latio fuerat comperta Thieni
6.155  Ut primum, quamvis forte inculpata Caraffae
6.156  Religio; ingemuit sacrae mysteria mensae,
6.157  Olim dilectum non continuare sodalem:
6.158  Sat gnarus, qua luce frequens nos illius esus
6.159  Irradiat panis, recte quod rebus agendis


5166. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 165 | Paragraph | Section]

sodalibus Urbem.
6.187   10 Me tua, quae nostris est inconsulta palaestris
6.188  Pertraxit pietas: animae fraudare palatum
6.189  Sanctum reris opus, sacri quam saepe fatigas
6.190  Esurie panis? postquam te augusta sacravit
6.191  Purpura, praetereunt multi, qui coelitis Agni
6.192  Intermissa tibi dicunt altaria, soles:


5167. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 165 | Paragraph | Section]

Me tua, quae nostris est inconsulta palaestris
6.188  Pertraxit pietas: animae fraudare palatum
6.189  Sanctum reris opus, sacri quam saepe fatigas
6.190  Esurie panis? postquam te augusta sacravit
6.191  Purpura, praetereunt multi, qui coelitis Agni
6.192  Intermissa tibi dicunt altaria, soles:
6.193  Nunquam vera mihi visa est, placuitque dolosa


5168. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 167 | Paragraph | Section]


6.245  Ingratus Christo, medicae timor absonus arae?
6.246  Esto, gravent nimio Latiae te pondere curae;
6.247  Haec sit cura prior: reliquas haec una resolvet:
6.248  Omni sole sacrae pectus componere mensae.
6.249  Audiit haec praesul; sed cui pietatis ad ipsum,
6.250  Primus erat mentis stimulus pertingere culmen;
6.251  Hortantis monito cessit: statuitque


5169. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 168 | Paragraph | Section]

digno te illustravere Quirites
6.266  Divorum titulo; dubiaque in luce morantem
6.267  Nunc clarum Indigetem laeto Tybris extulit orbi.
6.268  Caietane sacro quae nunc tibi manat ab Agno
6.269  Gloria, cum nymphis iunctus caelestibus, illum
6.270  Sectaris quocunque ierit? scio splendidus iste
6.271  Aeternae Titan urbis, melioribus


5170. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 172 | Paragraph | Section]


6.390  In nova concordes coniungere faedera dextras.
6.391  Sed frustra herous, publica pro pace, Thienis
6.392  Desudavit amor: populi mollire protervam
6.393  Duritiem, sacrae nequiit facundia linguae.
6.394  Seditio velut Hydra furit, cui gutture surgit
6.395  Multiplici capitum numerus, qui faucibus anguem
6.396  Lernaeum superat: septeno hic sibilat


5171. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 172 | Paragraph | Section]


6.412  Flagitium, motaeque urbis cognoscere causas.
6.413  Impia tartareis emerserat haeresis umbris,
6.414  Germanamque scidit deluso Aquilone nefandus
6.415  Mysta fidem: sacrasque Petri, furiosus Averni,
6.416  Sacrilego Claves pede conculcabat Alastor.
6.417  Nec satis Arctoo tulit insanire superbus
6.418  Erro solo; tetigit, nimium furere ausa remotas


5172. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 172 | Paragraph | Section]


6.413  Impia tartareis emerserat haeresis umbris,
6.414  Germanamque scidit deluso Aquilone nefandus
6.415  Mysta fidem: sacrasque Petri, furiosus Averni,
6.416  Sacrilego Claves pede conculcabat Alastor.
6.417  Nec satis Arctoo tulit insanire superbus
6.418  Erro solo; tetigit, nimium furere ausa remotas
6.419  Hydra plagas, Stygiae rebiem proferre


5173. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 174 | Paragraph | Section]

Praesidio promota loquor: quas turpis adibat,
6.479  Extorris Latiis factus Fraterculus aris,
6.480  Obscaenas taceo noctes; cum sole micantes,
6.481  Formidare Crucis, poterant sacra impia palmas:
6.482  Ante Crucem, aeternique iubar spectabile solis,
6.483  Quando etiam quae Christi orti praecesserat ignes,
6.484  Nox fuit ipsa dies;


5174. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 175 | Paragraph | Section]


6.494  Instituit, lucique dedit Pecenia noctes, (a)
6.495  Pierio vetitas calamo: quae Consulis ardor
6.496  Postumii, pleno prius execrata senatu
6.497  Sacra, Palatino volvit proscripta pudori.
6.498  Solem larva fugit, ne dum speciosa putatur,
6.499  Deposita pateat facies Stygis horrida larva.
6.500  Hinc sua ne clarus retegat mendacia


5175. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 176 | Paragraph | Section]

pari: regesque vocant quos rustica duro
6.538  Naturae ruditas dedit insudare ligoni:
6.539  Dicentes: fuso Christus nam sanguine cunctos
6.540  Aequali redimens litro, velut esse sacratos
6.541  Vult omnes mystas; dominos sic omnibus ille
6.542  Esse dedit reges: libertatemque Redemptor
6.543  Quam meruit cunctis, obsistere regibus olim


5176. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 177 | Paragraph | Section]

nulla fides: hinc discite reges,
6.553  Quales expediat regnis adscribere cives.
6.554   26 Non ignota loquor: mihi tota Britannia testis:
6.555  Gallica sacrilegas ostendunt lilia fraudes;
6.556  Pannonici testis praesens est ira Gradivi:
6.557  Testis adhuc propria fumans Germania clade;
6.558  Et Morini testes, testis Mosa, Moldava


5177. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 178 | Paragraph | Section]

impia sceptri
6.574  Ambitio, haeretici sanie polluta veneni.
6.575   27 Quid dicam proprio infidos in principe cives
6.576  Sacrilegas foedasse manus? tibi Carole sola
6.577  Haeresis, indignum illa Maiestate tribunal
6.578  Constituit: quo te regni diademate cinctum
6.579  Dixit iniqua reum plebis sententia


5178. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 179 | Paragraph | Section]


6.624  Nec tamen est exhausta lues. Rupella momordit
6.625  Regia fraena quidem, iusti sed nescia fraeni
6.626  Haeresis, indomitum pergit iactare furorem,
6.627  Sacratumque uncti caput irritare Monarchae.
6.628  Tot rerum post fata, novo fuit iste relictus
6.629  Alcidi labor: invictis qui viribus Hydram
6.630  Insequitur, iussisque procul regalibus


5179. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 183 | Paragraph | Section]

generat: talis fuit iste Thienis
6.725  Maeror, ob offensum scelerum gravitate Tonantem.
6.726  Impiger est divinus amor: movet, incitat urit,
6.727  Fortiter impellit; lethoque simillima sacrae
6.728  Est virtus flammae: corpus premit, ipseque cedit
6.729  Haec urgente, animae nexum qui protegit ignis.
6.730  Caietane tui cum pectoris intima castus


5180. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 184 | Paragraph | Section]


6.755  Ignarum fato corpus corrumpit herili.
6.756   34 Aegrotat Caietanus: languentia febris
6.757  Membra petit: Seraphin! Superi! perpendite sacrae
6.758  Prodigium flammae: forsan fumante supremi
6.759  Numinis, in terras aliquis carbo excedit ara;
6.760  Atque Thieneo susceptus pectore, totas


5181. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 189 | Paragraph | Section]

Obsequium; pallensque oris dicenda vetavit
6.925  Plura rigor; tamen internus tunc maxima sumens
6.926  Incrementa calor, multo vehementior aestu
6.927  Pervasit luctantem animam, sacroque petentem
6.928  Igne mori: veluti Phaebeo a lumine lecta
6.929  Annosa occumbit volucris Gangetica flamma.
6.930  Sed prius edomitum lethi quam frigore corpus


5182. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 190 | Paragraph | Section]


6.954  Dissidiis corr. ex dissidis Syren, vulgato accita Thienis
6.955  Funere, communi fletu emollita cruentas
6.956  Extinxit flammas: sacras spectare beatae
6.957  Exuvias nequiit mentis, contrita rebelles
6.958  Quin cito damnaret populi discordia rixas.
6.959  Expositum populi lacrymis mortale Thienis


5183. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 191 | Paragraph | Section]


6.982  Hos etenim, memorata palam viventis imago
6.983  Angelica, et fluxae lucis contemptus; in unam
6.984  Coniunctos animam, dudum grassata coegit
6.985  Iurgia communi spolium sacrare quieti.
6.986  Hic proceres, civesque una, quos regia nuper
6.987  Fleverat armatos ardere in mutua Syren
6.988  Vulnera, coniuncti dextris nunc mutua libant


5184. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 192 | Paragraph | Section]


6.1010  Tunc quoque Parthenope signum tibi grande futurae
6.1011  Prosperitatis erat; spolium mortale Thienis
6.1012  Antiqua Pauli dum condebatur in aede,
6.1013  Quam sibi sacratam sub credulitate vetusta
6.1014  Progenies Therapnaea tulit; quo regia Syren
6.1015  Omine cognoscis, quod tempestate sub omni,
6.1016  Attribuit Ledae geminis quod fabula


5185. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [Paragraph | SubSect | Section]

P. Magistro Sac. Pal. Apost. Stephanus Ioseph Menattus Vicesg. Episc. Cyrenen. Imprimatur Fr. Thomas Maria Ferrari Sacri Palatij Apostolici Magister, Ordinis Praedic. PRAEFATIO AD LECTOREM. Ivstissima fuit Senecae Rhetoris de intemperanti nonnullorum iudicio querela, qui


5186. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [Paragraph | SubSect | Section]

artificium. Libeat Horatium [3] In Art. Poet. audire.
Fuit haec sapientia quondam,
Publica priuatis secernere, sacra profanis,
Concubitu prohibere vago, dare iura maritis,
Oppida moliri, leges incidere ligno.
Sic honor, et nomen diuinis vatibus, atque
Carminibus venit. Verissime


5187. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 2 | Paragraph | Section]

tu trepidi vestigia, quàque sacer fons.
1.48  4. Tum tibi, Pierij monumentum insigne laboris,
1.49  Rite memor, solido aeternam de marmore molem
1.50  Constituam, festosque dies, et dona sacrabo
1.51  Annua, Maeonius flauenti gurgite Tybris
1.52  Septem Orbis dominas quà praeterlabitur arces.
1.53  Ipsa tholi mediâ subter testudine, mirae
1.54  Artis opus, Libyco perfecta nitens


5188. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 3 | Paragraph | Section]

circùm: totidem laquearibus aureîs
1.63  Pendebunt, velut astra suo famulantia Soli,
1.64  Aeternum vigiles lychni. Quid thuris acenuos,
1.65  Quid Cilicum messes referam, totamque crepantem
1.66  Igne super sacro Arabiam, et pretiosa vomentem
1.67  Nubila? Votiuis iam nunc altaria donis
1.68  Instauare iuuat: pacali euinctus olivae
1.69  Tempora iam serto, vittàque albente decorus,
1.70  Solennes videor Superis


5189. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 3 | Paragraph | Section]

greges pecudum mactare sacerdos.
1.72  Non tamen vt Calabris ideo de saltibus agnas
1.73  Cura sit, aut niueos Clitumno accersere tauros.
1.74  Qua te plùs deceat, quae gratior hostia Diuis,
1.75  Sacrificam tingent vitiorum armenta securim,
1.76  Pectoris arcanae Eumenides, malesana Libido,
1.77  Insatiatus amor lucri, furialibus Irae
1.78  Praecipites stimulis, vano turgescere flatu
1.79  Degener


5190. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 7 | Paragraph | Section]


1.212  Laeta suo seruire Iovi. Sic improbe fata
1.213  Argueres: tali Briaereûs immanior ausu
1.214  Tentares Superos. Quid me, ceu vana canentem
1.215  Somnia, turbato perstringis lumine? Certos
1.216  Sacrorum monitus tripodum, atque oracula Diuûm
1.217  Vaticinor. Sortis quam praemia tanta, subacti
1.218  Tot nequeunt Orbis spolia exaturare, cupido,
1.219  Morbus, non sitis est. Angustis finijt author


5191. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 19 | Paragraph | Section]

pecorosaque mugiat Ide:
1.676  Plurimus Epiri nutritus gramine cultros
1.677  Inficiat, Nemeae referens aut pascua sanguis.
1.678  Ipse equidem tanto pro munere, turtigerarum
1.679  Vel Libyae pecudum immanes sacrare hecatombas
1.680  Nil dubitem. Vani sumptus. Iactamus arenis
1.681  Semina, fallaces messuri denique ventos,
1.682  Ieiunamque famem. Frustra tot vellera, frustra


5192. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 20 | Paragraph | Section]

ventos,
1.682  Ieiunamque famem. Frustra tot vellera, frustra
1.683  Corticis Eoi lacrymae Panchaeaque thura.
1.684  Fragrantes nebulas, irrisaque vota procaces
1.685  Diripunt Zephyri, nec inanivus hostia Sacris
1.686  Vlla litat. Non hinc (experti credite) non hinc
1.687  Dulcia quaesitos retulisse ad gaudia census,
1.688  Fasque hilarem plenis quemquam discedere votis.
1.689  26.


5193. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 78 | Paragraph | Section]

ficti sub imagine luctùs
3.227  Ipse lates, moresque tuos tibi fabula verax
3.228  Obtulit. Anticyram (quid cessas?) primus adito,
3.229  Quaeque Alijs caneres, tibimet solatia sumas:
3.230  Rite memor sacramenti, in quod luminis oras
3.231  Protinus intrantem Natura et Numen adegit,
3.232  Vt, sidulce foret nasci, mortalia ferres.
3.233  Et veluti, si quando procul natalibus aruis
3.234  Externum te ducit


5194. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 79 | Paragraph | Section]

morsus, cessantia fata
3.265  Increpat, et vixisse, miser, quàm viuere mallet.
3.266  Quid tibi iam species alias, et nomina dicam?
3.267  Ictericos, elephantiacos, intercute lympha,
3.268  Igne laborantes sacro, pleuritidis haustos
3.269  Ense latus, durâ anginae vi guttura pressos:
3.270  Horrida tot lethi simulacra, tot vndique tetras
3.271  Morborum facies: numerum quêis reddere si quis
3.272  Fòrs velit;


5195. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 82 | Paragraph | Section]

nefas, exutaque fraenos,
3.360  Ac sceleris mens tota sui. Communia nempe
3.361  Iura hominum violare, et pactum rumpere sceptris
3.362  Obsequium metuant, qui, Relligionis avitae
3.363  Foedera nil veriti, et sacros confundere ritus,
3.364  Ipsa etiam summi imperia excussere Tonantis?
3.365  Iuratur facinus, dirum, intestabile, vecors,
3.366  Horrendum facinus, quod toto non pater aluêo
3.367  Effusus Tamesis, non


5196. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 84 | Paragraph | Section]

explorant omnia curâ.
3.461  Nequicquam: vacuus labor omnis, et irrita cura.
3.462  Ergo iter ad Dominum relegunt, triademque beatam
3.463  Ilicet à foribus primoquque in limine iussi
3.464  Reddere, per sacros ignes aeternaque Mithrae
3.465  Numina, (relligio Persis quae maxima) nullos,
3.466  Humani cultùs regio quà conscia, iurant,
3.467  Non obitos, non excussos sibi rite Penates.


5197. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 86 | Paragraph | Section]

saginat
3.513  Muneribus, titulos, et honorum insignia circùm
3.514  Accumulans: quò nempe suas (is denique finis)
3.515  Rite coronato ducti mox vertice ad aras,
3.516  Splendidior saeuis procumbant hostia Sacris.
3.517  14. Consule Romulidûm fastos. Non littore talis
3.518  Victima Niliaco Magnus? Non curia tali
3.519  Victorem obstupuit Socerum procumbere pompâ?
3.520  Ille


5198. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 110 | Paragraph | Section]

integra feret mansurae gaudia pacis.
3.1376  Sola igitur praesens animi fidumque leuamen
3.1377  Rebus in aduersis Ratio: conuellere sola
3.1378  Indomitos imo poterit de pectore luctus.
3.1379  Numinis haec sacrum munus, panaceaque, nullam,
3.1380  Non facilis pepulisse luem: hac immania quaeque,
3.1381  Veriùs, Herculeae ficto quàm robore clauae,
3.1382  Monstra cadunt: Phrygij haec mirabilis illa tyranni


5199. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 111 | Paragraph | Section]

pestis Vulcania templum,
4.8  Per populos vulgasse, recens Asclepius, artem.
4.9  Corporeis curam quam praestitit ille, fugandis
4.10  Hanc mihi mens morbis animorum impendere. Vosque
4.11  Vos adeo, Sophiae sacraris, quae neque flammae
4.12  Bacchantis vis vlla, nec aeui iniuria soluat,
4.13  Auxilij celeres succos, diuinaque vati
4.14  Ad medicos vsus praebetis pharmaca. Quorum
4.15  Plurima cum facili iam carmine


5200. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 116 | Paragraph | Section]


4.172  Amissumve reare, simul Dea lubrica, standi
4.173  Impatiens, iam vasa legit: neu tristior aequo,
4.174  Perfidiae furtique leuem dum crimine damnas,
4.175  Quas neque sustulerat, potuit neque tangere, sacras
4.176  Compositae tibi mentis opes, verissimus Ipse
4.177  Fur, rapias. Dic, à seruo fugiente relictus
4.178  Quod Cynicus. Iactura leuis: cretatus agaso [a]


5201. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 135 | Paragraph | Section]


4.861  Limen erat Sophiae, Musarum regia, templum
4.862  Palladis, immensum decorum laudumque theatrum:
4.863  Clarior ipse vbi, quàm solio, tu Henrice, Britanno,
4.864  Enituit, sacrumque iubar, latèque micantes
4.865  Nobilis exempli radios, quà peruia Soli
4.866  Orbita, Memnonium, Hesperiumque refudit in axem.
4.867   46. Quid referam, quòd mens, Nostri pars optima, nullo


5202. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 135 | Paragraph | Section]

carcer tibi, magne Boethi,
4.883  Inclyta Cecropiae referebat limina Stoae.
4.884  Scilicet hìc, strepitu semotus diuitis aulae,
4.885  (Arctior illa bonae quantò est custodia mentis?)
4.886  Libera dilectis sacrabas otia musis.
4.887  Hìc per inaccessos calles, humilique negatum
4.888  Vulgo iter ingenij pennis sublimibus acto,
4.889  Syderaque, et Superos adeunti pectore, totam
4.890  Praebebat sese rerum Natura


5203. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 138 | Paragraph | Section]

sentit:
4.980  Quae neque mortali fas sit comprendere captu
4.981  Omnia; nec, si non plenè obtineantur, in vllo
4.982  Limite sollicitis requiem contingere votis.
4.983  Viderat id, mendax non semper, Fabula: sacri
4.984  Dum raptorem ignis, diuinaque munera terris
4.985  Importare ausum, et mortali iungere limo,
4.986  Caucaseae nudum cecinit praebere Volucri
4.987  Viscera, in assiduam sese reparantia poenam.


5204. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 142 | Paragraph | Section]

Renuunt tantos tibi membra labores?
4.1128  Non deêrunt, quas, affecto vel corpore, possis
4.1129  Impleuisse, vices: tibi res sit publica curae;
4.1130  Consilium, linguam, vim pectoris exere: ritus
4.1131  Sacrorum, officij leges, mysteria Diuûm
4.1132  Ignaris aperi: causas age, iura tuere,
4.1133  Prouida ciuilis teneas moderamina claui.
4.1134  Officijs nemo sic omnibus vtilis vnus,
4.1135  Nec quisquam nulla


5205. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 146 | Paragraph | Section]

miracula quondam,
4.1275  Atque erebi formido hilari quos barbara vultu,
4.1276  Pro Christi imperio, pro Relligionis honore,
4.1277  Supplicia excipere, insultare doloribus, irâque
4.1278  Hostili, et sacrae pasci dulcedine mortis
4.1279  Nequicquam indignantûm animis, vincique, frementûm
4.1280  Carnificum attonitus stupuit furor. O adamante
4.1281  Incidenda perenni! O ipsis digna notari
4.1282  Syderibus


5206. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 156 | Paragraph | Section]

mortes.
5.66  Vna sedet cordi, totam rapit vnica mentem
5.67  Vltio: cura Sui, ratio, ius, vtile, rectum,
5.68  Ingenium sensusque hominis, pietasque, fidesque
5.69  Fnditus exturbata. Sacri per quidquid olympo est,
5.70  Obtestare. Precum vanus labor: ocyùs ater
5.71  Audierit trepidae ratis infelicia Nereûs
5.72  Vota, vel eiectos surda Acroceraunia nautas.
5.73  Omnia terrorum prome


5207. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 171 | Paragraph | Section]


5.626  Talibus (I, lentam, i, Nemesim, gens impia, ride)
5.627  Supplicijs miserum exercent sua crimina pectus.
25  25. Has igitur Furias, erebique immania monstra
5.629  Excantare sacro Sophiae me carmine coepti
5.630  Lex operis iubet: auulsis, quae pectora turbant,
5.631  Funditus vt causis, sua cordibus otia, seque
5.632  Annuat, et iugi Pax temperet ora Sereno.
5.633  Qualiter,


5208. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 180 | Paragraph | Section]

et geminos superavit Mutius ignes.
5.956  Quis furor, heu, fusi toties in vincula Ditis
5.957  Laurigeras praebere manus? Huc grandia Coepta,
5.958  Huc igitur canae recident virtutis honores:
5.959  Vt, sacri post dona quater stipendia Martis,
5.960  Hostibus, heu, ludus ridendaque fabula, turpis
5.961  Nequitiae tyrocinium nunc denique, rugis
5.962  Sulcatus, ponas, senioque incuruus Amator?
5.963  Nil agimus:


5209. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 190 | Paragraph | Section]

videas, vt Pallade tincta
5.1329  Saepe leui, primo studiorum in limine, pubes
5.1330  Nil circumfusi cuneos atque ora theatri
5.1331  Formidet, recitans: dum, qui Permessida totam
5.1332  Immenso bibit ore, sacri vetus accola Pindi,
5.1333  Rostraque iamdudum emeritus qui triuit agendo
5.1334  Orator, populi se se auribus experiundum
5.1335  Dat quoties, in principijs pallescere fandi
5.1336  Cernitur, et vix voce


5210. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 197 | Paragraph | Section]

tot emensus vada caerula, condere fessam
6.2  Ilicet optato meditabar littore pinum,
6.3  Et longi comites cursùs dimittere musas.
6.4  En alij fluctus, aliud maris aequor arandum.
6.5  In medium reuocor. Sacris attollere visa
6.6  Ex adytis caput, ipsa nouos Sapientia vati,
6.7  Plenius vnde trahant, docui quae caetera, pondus,
6.8  Augusto monitus Dea suggerit ore: tuisque
6.9  Haec, ait, appendix veniat


5211. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 214 | Paragraph | Section]


6.620  Sumet; iamque, eadem hortari ceu visa, remittet.
6.621  Nulla cui pensum quippe est implere diurnum
6.622  Cura, sed ingenuo mentem excoluisse labore.
6.623  30. Proderit huc aliud, sacri quod carminis instar,
6.624  Graecia victuro Delphis signauerat auro, (a) (a) Plin. lib. 7. Histor. nat. cap. 32.


5212. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 220 | Paragraph | Section]


6.827  Perpetuo illi nexu, et amoris foedere iungi.
6.828  Venimus ad summum: procul hinc cureque, metusque:
6.829  Intima quaesitae dudum penetralia Pacis
6.830  En tandem patuere: en ipsa in limine sacros
6.831  Expedit amplexus, Thaumantide cincta perenni,
6.832  Caelicolûm et qualis mentes beat. Aspice, quantus
6.833  Frontis honos, placido quae vernat gratia vultu:
6.834  Vt nil syderibus concedunt


5213. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 224 | Paragraph | Section]

tam nobile pignus, honestum,
6.997  Eximiumque adeo, et generosum pectoris ignem
6.998  Defodis, ipse luto simul infodiendus eodem:
6.999  Illius audaci cum vetus in ardua nisu
6.1000  Aeternae penetrare queas sacraria lucis,
6.1001  Caelicolûmque auram spirare, et Numinis aeuum?
6.1002  46. Nec labor huc nimius consurgere. Sponte suâ mens,
6.1003  Ilicet vt sacri excepit primordia flatùs,


5214. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 224 | Paragraph | Section]


6.1000  Aeternae penetrare queas sacraria lucis,
6.1001  Caelicolûmque auram spirare, et Numinis aeuum?
6.1002  46. Nec labor huc nimius consurgere. Sponte suâ mens,
6.1003  Ilicet vt sacri excepit primordia flatùs,
6.1004  In Superos festinat, humum pertaesa, suoque,
6.1005  Vnde genus trahit, exultans se iungere fini.
6.1006  Quin etiam, vano quoties illusa decore
6.1007  Corporeis haeret


5215. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 254 | Paragraph | SubSect | Section]

LIBRI IV. Vbi propria, et singulis accomodata infortunijs praebentur solatia.
Qvemadmodum Hippocrates è fano Aesculapij peculiarium morborum medelas olim descripserit; sic è Rationis sacratio deprompta singulorum nos animi morborum remedia hoc in libro exhibere. Inuitantur Mortales, suas vt quisque aegritudines proferant, certam, et praesentissimam singulis recepturi medelam. Paupertatis solatia, primò, quia nulli


5216. Rogačić, Benedikt. Proseucticon de terraemotu [page 7 | Paragraph | Section]


126  Ante aras Superum ceciderunt victima Mystae:
127  In triviis vulgus; tumulavit Curia Patres.
128  Miscentur nullo subiti discrimine lethi
129  Cum pannis trabeae, cum sacris flammea vittis:
130  Patricium funus, plebeja cadavera, sexus 130
131  Imbellis, meliorque, infirma, et fortior aetas.
132  Nec fuga veloces juvit, prudentia


5217. Rogačić, Benedikt. Proseucticon de terraemotu [page 13 | Paragraph | Section]


281  Mortalem immiscet Superis: benefacta per orbem
282  Sublatis monstris, debellatisque tyrannis
283  Alcidem (unde tibi genus, et sublimis origo)
284  Sacrarunt caelo: quem frustra insanus honorem
285  Regnorum excidiis, et tanto sanguine mundi 285
286  Quaesivit Macedo. Nimirum perdere letho
287  Non magnae virtutis opus: leo, vipera,


5218. Ritter Vitezović,... . Croatia rediviva, versio... [Paragraph | Section]

/In praefatione Regiae Sanctitatis Illyricanae Nobilitatis ad Ferdinandum IV. Regem Apostolicum/ rite appellat; quae quamvis Germanicis moribus, sermonique iam populariter assueverit, nihilominus tamen, ut alia a Germania, tellus, praerogativa suffragiorum, in Sacri Romani Imperii Comitiis ferendorum, omnibus Germanicis Provinciis communi, abdicitur perpetuo, suaeque priscae iuncta manet Illyricae origini. Septentrionales vero sive Albi aut Magni Chrobati sunt Slavi Vandali et quos in Venedicos et Sarmaticos distinguit


5219. Ritter Vitezović,... . Croatia rediviva, versio... [Paragraph | Section]

pertinebant; cum et ultimas pene illius freti, Corcyram, Tortam, Stedram, Lesinam, Issam et Bratiam, per Ladislavum sive Vladislavum Hungariae et Neapolis Regem, Anno 1405. Hervojae Duci venditas, post huius obitum Barbara Sigismundi Imperatoris et Regis uxor, nomine sacrae Coronae, tenuit; come cosa (ut inquit /Annali di Ragusa libro 3./ Iacobus Luccarus) ch’ insieme con molte citta, e scogli di Dalmatia apparteneva ai Regno d’Ungaria et mox infra; come


5220. Ritter Vitezović,... . Croatia rediviva, versio... [Paragraph | Section]

Chrobatis esset, facto desidio, Principes, quos ex ipsis habebant, interemerunt, unde magnus contra eos exercitus movit e Francia, et post septem annorum bellum, aegre tandem superiores facti Chrobati, omnes Francos, eorumque Principem Cotzilin e medio sustulerunt, et exinde liberi ac sui iuris, sacrum baptisma a pontifice Romano petierunt misique Episcopi ipsos baptizarunt, Principatum tenente Porino, sive Borna. Quos tamen Liburniae Croatos Procopius proprie /De Bello Gothico/ haud Francorum sub potestate fuisse testis est. Primis quippe


5221. Ritter Vitezović,... . Croatia rediviva, versio... [Paragraph | Section]

manu, de scripturae nescitia, subscriptos esse fatentur /Idem, Memorie di Trau libro 3. capite 7. pagina 139./. Si haec in regione Croatiae maritima, ut magis culta, in Civitate Dalmatica et a Romanis Ioanni Lucio habitata, atque inter Clerum Scripturae sacrae dogmata docentem. quae non inter vasta montium iuga litterarum apud Slavos Romanarum ignorantia? Sic, ut in tempore ab exteris, de rebus Croatiae, non bene observato, ita etiam in nominibus apud Graecos et Latinos scriptores exoticis, error tanto facilius


5222. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Flamma rapit tantae famam componere nuptae
Et resides animare Nuru Iesseide chordas. 2.
Alma nurus materque sacrae non innuba prolis,
Virgo, mone, si dicendi mihi copia veri
Illimi de fonte fluit, si laurea dignâ
Fronte viret; Cirrhaeus eris cui maior apertus
Fama latex, praesente tuo si Numine rebus


5223. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Quae prohibet te scire Deus? Comprendere visu
Suspirabis opes, munit quas flammeus ense
Ales et augustas cingunt quas ignea sedes
Valla, reo sceleris speras attingere sensu?
Scire sat est, quae nosse sacri tibi Codicis author
Prodidit Hebraeus, vel quae ratione sagaci
Ingeniive potes conatu addiscere, tenta.
Quod vero Dominae Reginarumque supremae
Maiores Mariae posses educere laudes


5224. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

impositum sibi pars non maior honoris
Detrectabat onus; quorum prior ille superbus
Lucifer obniti Marianis fascibus audet. 21.
Parcite, Pierides sacrae, si dicere primo
Aligerûm hanc noxam mihi non invidit Apollo:
Saepe vibrat tacitum laurus Parnassia lumen,
Fatorum quod nube latet Phoebusque minori
Saepe sonare lyra rerum praeconia mandat,


5225. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

adorandum labaris intexere nomen,
Spirituum laeto Mariam inclamante sonore. 25.
Lucifer adverso mox laetus honore minaces
Contorquet vultus, nec sacrum audire protervus
Sustinuit nomen rabiemque in crimine monstrat
Effaturque amens: “Non est cui Lucifer altam
Curvet cervicem! Non inferiora Tonanti
Sceptra gero soliumque mihi est, ubi cardine lento


5226. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Principe formidanda pedum vestigia Nympha.
Hanc Solymaea Domus portâ signabat Eoa:
Porta tamen clausis semper non pervia valvis
Admissura Deum. Nullis mortalibus umquam
Delubri patuit limen: sacra ostia soli
Templum ingressuro fuerant servata Tonanti.
Virgineo Matris praeluserat ista pudori
Ianua, nullius quae permissura virilis
Affectûs aditum, aethereis accessibus imos


5227. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Affectûs aditum, aethereis accessibus imos
Pectoris innocui postes, intacta nitoris
Limina Materni, venturae ex aethere proli
Divinae aptavit: quo sic indemnia templi
Virginei aeternum caperent sacraria Mystam. 31.
Nec solum fatis repleta volumina Vatum
Isacidum signata manu cecinere puellae
Verbiparae illustres titulos: afflaverat


5228. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

Phoebi, vel culta, ut Apollinis arbor,
Afflatusque Orci daret haec responsa Sacerdos:
Ignarusque olim pariturae templa puellae
Mandaret Stygius Tripodum pietate minister.
Qua ratione vafer Ditis sibi sacra satelles
Qui fieri divina tulit voluitque severâ
Observare rudes populos sua fana latriâ,
Ponere supremae Delubra parentis honori
Debuit invitus: tantae qui regia Matris
Invidit


5229. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Nobile Thessalicas spolium dum ferret in oras,
Semideos, fama est, reduces a Phaside nautas,
Vocibus humanis monito potiore subactos,
Molitos aedem egregiam terrisque daturae
Ventre Deum ignarae thalami sacrasse parenti.
Aesoniusque heros praeclara in Cecropis arce
Delubrum Superis idem positurus Iason,
Delphica Phoebeae lauri explorata secutus
Imperia, extructi titulum splendescere templi


5230. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


At Genetrix electa, tuae permagnus, Adame,
Posteritatis Amor, spes et tutela, MARIA est.
Cum tua tu post fata istam cognoveris orbi
Illuxisse facem, Iessei stemmatis almam
Progeniem (sterilisque uterum sacraverit Annae),
Expecta solem; roseo fulgore micantem
Phosphoron ut sequitur Phoebus, sic vera serenae
Aurorae soboles, Mariae succedet IESUS.”
His respirantem Michaël affatus Adamum


5231. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Istius telluris honor; sed Thracia postquam
Saevities voluit Scythica confundere Luna
Humanae lumen mentis, Regina calescens
Sedis honore suae Virgo regione paterna
Extulit et volucres domui sacrae addidit alas.
Tecta volant: illis et quae meliora 775 meliora : meliore parabat
Obsequia, Adriacis Virgo vicina procellis
Tecta facit terrisque locat quibus impiger undis


5232. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Successit sed postquam operi reverentior aedis
Virgineae faber, imperium sine labe secutus
Romuleum, cessit paries legemque subivit
Quam sedes Romana tulit Petrique potestas.
Inde aditum sacram triplex concedit in aedem
Ianua: bina sibi opposito stans limine, nactis
Ingressum fuscae facit ora videre puellae.
Tertia post aram (post aram octava sacelli
Pars superest) humilem praebet spectare


5233. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

Idumae.
Et licet elato Virgo super aequora tecto
Deseruisse reos videatur forsitan istos
Desidis obsequii populos; quod supplicis imas
Mentis adhuc iaciant flammas, signata penatum
Sacra calet fixis quod semper et area labris,
Est procul ut credam, genetrix quod deside mota
Obsequio Virgo volucres mutaverit orâ
Picenâ sedes: nam quae vestigia sacrum
Impressit limen, forma non impare


5234. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

adhuc iaciant flammas, signata penatum
Sacra calet fixis quod semper et area labris,
Est procul ut credam, genetrix quod deside mota
Obsequio Virgo volucres mutaverit orâ
Picenâ sedes: nam quae vestigia sacrum
Impressit limen, forma non impare servant
Atque eadem coctis referunt sacraria muris.
Horum fixa tholis iunctumque gravantia templum,
Virgineas memorant inopum donaria curas.


5235. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Est procul ut credam, genetrix quod deside mota
Obsequio Virgo volucres mutaverit orâ
Picenâ sedes: nam quae vestigia sacrum
Impressit limen, forma non impare servant
Atque eadem coctis referunt sacraria muris.
Horum fixa tholis iunctumque gravantia templum,
Virgineas memorant inopum donaria curas.
Propitiam, patrio veluti si limine staret,
Affert Mater opem populosque favoribus implet.


5236. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

asperrima tegmen
Supplevit, fuit horridior quae tergore, pellis. 35.
At Iudae populus multo iam tempore magnum
Exul ad Euphratem, patriae sacrique gemebat
Damna reversuri numquam ad sua gaudia templi:
Totque malis presso, durum ac servile resolvi
Suspirante iugum, quod iam scivere futurum
Helciadis monito vatis. Redit aurea tandem


5237. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Suspirante iugum, quod iam scivere futurum
Helciadis monito vatis. Redit aurea tandem
Libertas: tempusque fuit cum vindice Cyro
Evomuit saturata suas Chaldaea rapinas.
Tunc ubi craterum pretiosa et sacra supellex
Excisis Solymis templo sublata, videret
Assyrias cum rege nurus nutante bibentes
Ore; suosque deos ausam Babylona timendo
Isacidum praeferre Deo, signante stupendis
Articulis


5238. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

Nec indocilem formare hoc dogmate mentem,
Forte paraturis sobolem suspenderat astris. 4.
Tergemina Hebraeae fuerant sollemnia legis
Festa, Deo sacra, Solymae quibus omnis in aede
Instaurare litaturus consueta quotannis
Vota iubebatur populus. Donaria sacris
Addebant aris, nec fas sine munere cuiquam
Tunc Salomoniaco votis incumbere templo.


5239. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

4.
Tergemina Hebraeae fuerant sollemnia legis
Festa, Deo sacra, Solymae quibus omnis in aede
Instaurare litaturus consueta quotannis
Vota iubebatur populus. Donaria sacris
Addebant aris, nec fas sine munere cuiquam
Tunc Salomoniaco votis incumbere templo.
Haec vero duplici fieri sollemnia causa
Constituit Numen: tum quo sibi debita cultus
Obsequia


5240. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Numinis hoc cultu Solymam conspexit Idume. 5.
Harum luce una cum se sollemnibus aris
Sisteret et coram populi maiore corona,
Dona Ioachimus sacro daret annua templo.
Hunc Mysta accipiens, cum prolis honore carentem
Agnovisset, ait: “Coniux, procul esto, profane!
His discede aris! Credis te munera grato
Ferre marite Deo, cum sic tua seminis


5241. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Ille Giganteo Lethaeos robore postes
Destruet et veterum complebit vota parentum.
Utque scias vera me tibi praedicere, perge,
Et Solymam festinus abi, dabit obvia coniux
Se tibi: templum ambo sacrosque intrate penates.”
Haec ut fatus erat, penna se praepete librat
Aliger et summis volitans se nubibus abdit. 9.
Audiit attonitus iuvenem


5242. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Occurrens coniux, post mutua lumina pandit
Adventusque sui causam, monitusque revelat
Aethereos. Cui illa pari se Praepete doctam
Asserit, improles thalamos ad vota vocari.
Una intrant urbem, sacrisque penatibus agnos
Bisgeminos, melior quos nutriit herba, litandos
Inducunt, medio quos de grege providus arae
Vir tulit; et coniux instructam panibus Anna
Librabat sportam- quae proximiore pararet


5243. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

reponit honorem. 18.
Accidit ut, festas cum lex indiceret aras
Et Salomoniacum peteret cum coniuge templum
Anna, sacerdotum summus, cui aurea sacri
Limina depositi (Legis fuit Arca) patebant,
Ingrediens penetrale imum spectaret in Arca
Bisgeminum exultare Cherub, passisque moveri
Laetitiae pleno vultu prope cerneret alis.
Non


5244. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Effudit natura suas et caelica plenis
Coeperunt mundo manare charismata rivis
In caeli terraeque decus: Mariamque repostis
Astra laborarunt Charitum perfundere nimbis.
Septima terrigenûm sacrae donata quieti
Lux utero egressam vidit festiva puellam,
Nascentisque diem iucundum deses agebat
Iuda; sed una suo sollers intenta labori
Hunc operabatur natura et gratia partum.
Et


5245. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Haec fatus vultuque sequens oculisque puellam
Suave arridentem maternis reddidit ulnis.
Saepe tamen genitor sobolem dum visit, amabat
Dulcibus alloquiis suaves producere natae
Amplexus, animaeque sacrum libare calorem:
Quasque hominum fetu Virgo formosior omni,
Donorum pandebat opes, Charitumque fluentes
Pectoribus gazas, teneris quos fusa labellis
Gratia thesauros pleni dabat impete cordis,


5246. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Gratia, respiciunt proprios ut flumina fontes.
Cui aetas infantis erat, sed nubila mentis
Non erat infantis ratio: prius ista refulsit
In gnata quam nata foret, cui semper in actu
Mens proprio sacros ructabat Numinis ignes.
Ipsa etiam visa divini cominus oris
Maiestate, beatificum ceu praepete nectar
De torrente bibit: superis par mentibus illi
Concessa est felix animum satiare voluptas.


5247. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

38.
Lex erat Hebraeis iussu sancita Tonantis:
Materno egrediens utero si filia lucem
Aspiciat, bis dena super sex dena dierum
Intervalla sacro non pura puerpera templo
Abstineat, donec partum comitante fluoris
Sanguinei labe, exacto lustrata duarum
Lunarum spatio, ad primum matrona nitorem,
Connubii fructum templo illatura rediret.


5248. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

leges
Implere, augusta totidem Salomonis in aede
Solibus esse nefas dixit non pura videri
Legis et exempli rea, dum mirabile natae,
Processisse utero vidisset septima germen
Hebdomas, et sacri placitum legale probaret
Accessum templi; cum iam purgata fluenti
Sanguine languorem partus natura tulisset.
Expletis igitur pro more, puerpera, binis
Mensibus, anniculum sacris altaribus agnum


5249. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Hebdomas, et sacri placitum legale probaret
Accessum templi; cum iam purgata fluenti
Sanguine languorem partus natura tulisset.
Expletis igitur pro more, puerpera, binis
Mensibus, anniculum sacris altaribus agnum
Oblatura parat; qualem sibi opima mariti
Pascua de tenero grege transmisere bidentem,
Candida cui pellis sed numquam tonsa; nitenti
Vellere et ignarum maculae pecus ibat ad aras,


5250. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Altera missuros templi in penetralia mystas
Expectare nurus lymphis lustranda solebat. 39.
Fons erat antiquo quem mysta Aronius usu
Sacratum exhibuit nuptis, verbisque piatum
Et cinere (in tenues hunc lege redacta favillas
Russa iuvenca dabat). Purae, quëis contigit isto
Lustrari, securae ibant ad munda maritae
Atria, iucundis quibus inde


5251. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Templo offerre nurus. Cupit inde rapacibus agnum
Cernere consumi flammis: fuit hostia caesae
Consumptaeque igni pecudis legale statutum
Munditiae pretium, sobolisque vicaria merces.
Anna sed oblatam sacris dum cedere flammis
Spectat ovem, prius igne suo quam staret ad aram
Levites, ferretque faces, conspexit ab alto
Aethere, splendidius soleat quam ferre sacerdos,
Purum delabi lumen, radiisque paratum


5252. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Interea pius Antistes, cum terna quotannis
Iudaeae populos festiva frequentia templo
Sisteret, ut sanctos Mariae advenisse parentes
Novit, avitorum tunc tecta subire penatum
Urbe sacra solitos, accedere gratus eosdem
Gaudebat, placido semper sermone requirens
Multa super Nata, Natae super indole multa.
Divinumque aperit, memoratque parentibus ille
Virginis istius partum, quem caelite


5253. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

praeter solum spectata Tonantem,
Fastidire loqui: reliquis iam ora negasset
Informare sonis, nisi cognovisset id ipsum
Velle Deum, se scire aliis quoque vocibus uti.
Attamen huic semper, cuius sibi mystica sacri
Nota fuit virtus et significantia verbi,
Pectoris ingenti prolata aenigmata flamma
Virgineos rapuere animos: auditus “Adonai”,
Magno etiam auditum cordis Tetragramaton aestu:


5254. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | Section]

memor voti, quo vir, quo obstricta Tonanti
Ipsa fuit, sterilem quando lugebat uterque
Improlemque uterum peterentque extinguere ventris
Opprobrium: dum modo propitio si Numine prolem
Susciperent, mystis illam sacrisque dicandam
Obsequio templi se per promissa ligarant.
Tunc, cui iam quartam gravidus detraxerat uvam
Vitibus autumnus, Virgo matura monebat
Tempus adesse quidem maternis utile votis;


5255. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | Section]


Plura nec imprudens memoro: iam debita templo
Est Natae persona meae. Clarissima lampas
Divinis 35 divinis: dvinis resplende aris, praeitura micantes
Quos fulgere sacris cernes penetralibus ignes.
Iam promissa Deo est soboles; affectibus illa
Est numquam cessura meis, matremque Tonanti
Non praeferre placet, privataque gaudia Natae
Et Natam, voti rea non infida,


5256. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Num posset quoque matris amor, ne Numinis almi
Addicta obsequio templi paterere verendis
Te famulam praestare adytis, fanoque dicatis
Virginibus sociata rudes aetate placeret,
Crescentesque sacris numerare penatibus annos?”
“O Domina, o genetrix,” sic illa reponere sueta,
“Quid votis optare meis felicius unquam,
Quid animis versare queam, quid laetius ista
Sorte petam, quam nil adversa


5257. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Gaza, colonorum terrae et sudante popelli
Fronte laboratus sanguis? Cruor iste cruorem
Fundit, ubi potos inopum sudoribus enses
Stringitis innocuo plerumque in pectore, saevi
Victores, caelique sacras pessumdatis aras.
Praestitus in censu, fuso sic sanguine sanguis
Bullit, ut hoc regum perfundat pallia nimbo.
Iessides immane sacris altaribus aurum
Cogit et augusto ne religiosa supellex


5258. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Stringitis innocuo plerumque in pectore, saevi
Victores, caelique sacras pessumdatis aras.
Praestitus in censu, fuso sic sanguine sanguis
Bullit, ut hoc regum perfundat pallia nimbo.
Iessides immane sacris altaribus aurum
Cogit et augusto ne religiosa supellex
Deficeret templo, toto quas comparat orbe,
Divina insumit decoranda ad limina gazas.


5259. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

lapillo
Reddebant rerum formas; contra Euron et imbres
Erectis circa xystis, Libanitide cedro
Desuper in gyro stantes onerante columnas.
Hoc vulgi commune forum; sese obvia templi
Hinc sacra porta dabat, quae non subeunda profanis
Gentibus, Hebraeos ducebat in atria mystas,
Moseique libri populos; fueratque secundum
Vestibulum, gradibus ter quinque, aliunde profectis
Saxicolis licito sublimius


5260. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Unda, per occultos urbis transmissa canales,
Cedronis bibulis absorbebatur arenis.
Aequoris illius laevum paris aeris habebat
Concha latus; fonsque iste fuit, quo vota Tonanti
Non nisi lota pecus sacros transibat ad ignes.
Proxima pandebat templi sancta atria porta
Aurea, quae nulli non mystae adeunda patebat.
Grande pavimenti planum procera tegebat
Nodi ignara abies, sed quam non cernere fecit


5261. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

lampas
Lumine, quae totidem circumprotensa lucernis,
Assidua noctes flamma lucere diesque
Scintillare dabat, victor qua postea Romae
Dicitur Assyrio Titus exultasse triumpho.
Hic sacra compositis fumans suffitibus ara,
Tota aurum, gratis replebat odoribus auras,
Quos sibi componi Numen de thure Sabaeo
Iusserat; egregii cui miscebantur odoris
Galbana, cum myrrhae lacrymis onychaeque


5262. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Tota aurum, gratis replebat odoribus auras,
Quos sibi componi Numen de thure Sabaeo
Iusserat; egregii cui miscebantur odoris
Galbana, cum myrrhae lacrymis onychaeque fragrantis
Addita fumabat sacro pars purior igni.
Hic etiam laticem numquam prohibente scatebat
Dextrum fonte latus, cui aequoris aenea lymphas
Debebant et labra suas, et habere perennes
Inde sibi elegit luteris concha liquores.


5263. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Hâc occulta stetit pars illa sacerrima templi
Interiusque adytum, nemo quo fingere gressum
Tentasset, nec mysta quidem: fuit annuus uni
Pontifici summo ingressus, quae solus adibat
Intima praemisso thuris sacraria fumo.
Augustale sacrum, celsus cui marmore secto
Surgebat paries et marmor odora tegebat
Cedrus et affixum cedros absconderat aurum.
Lucebat penetrale auro, caeleste viretum


5264. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Interiusque adytum, nemo quo fingere gressum
Tentasset, nec mysta quidem: fuit annuus uni
Pontifici summo ingressus, quae solus adibat
Intima praemisso thuris sacraria fumo.
Augustale sacrum, celsus cui marmore secto
Surgebat paries et marmor odora tegebat
Cedrus et affixum cedros absconderat aurum.
Lucebat penetrale auro, caeleste viretum
Caelatura dabat. Surgebant aurea passim


5265. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

multas
Myriades, quorum immanem cognoscere molem
Optanti refero: quantum modo totius orbis
Optima pars auri cumulum proferre valeret –
Hac illo minus est: tantae vix credita gazae
Fama sacro debet, quod non sit ludicra, vero.
Hanc patrio Euphrati miseram populata Sionem
Fortunam Chaldaea tulit cessitque superbo
In spolium regi, cui formidanda tumoris
Poena fuit, bruto similem mugire


5266. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

quod fama ferebat
Aeternum, bene lege novâ Romana precari
Visa est maiestas: aeterna in pace quiescat. 13.
Sed Mariam iam Musa cane intrantemque sacratum
Delubri limen, ter quinûm conspice laetam
Ascensu graduum seque imo corde litantem
Immensam Authori trimam perpende puellam.
Est locus in templo, genti interdicta profanae
Area,


5267. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Delubri limen, ter quinûm conspice laetam
Ascensu graduum seque imo corde litantem
Immensam Authori trimam perpende puellam.
Est locus in templo, genti interdicta profanae
Area, praeclarum sacris confine tiaris
Vestibulum, quo secta suis domicilia muris,
Quinque super denis graduum sublimia saxis
Obvia lustrati scandebant tecta tribules.
Foedus adorabat nequaquam hic Numen Apella,


5268. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Grandaevo cum fusa utero rorantia coepit
Sugere maternis collecta alimenta papillis.
“Iam satis,” Anna inquit, “terrenae, caelica proles,
Matris habes, meliora tuo inventura calori
Pabula. Sacratas templi pete, filia, sedes:
Hic divina tuae Numen caeleste parabit
Nutrimenta fami: Charitum plenissima suges
Ubera, nectareis animam saturantia succis.”
His ita perpensis sic est affata maritum


5269. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Dic thalami et Natam sancta pete sede dicari.
Conveniant iustis ut singula ritibus, istud
Posce, Ioachime, ut princeps pro more sacerdos
Postibus inducat sanctis prolemque benignus
Suscipiat sociamque sacris velit esse puellis.” 15.
Summus erat, templo quo tempore trimula Virgo
Praesentanda fuit, Davidis ab urbe sacerdos
Buzides Simon, quem


5270. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Sed rara impuris numquam fuit ista tyrannis
Improbitas, calcata quibus legalis honestas
Et iuris neglectus honos, ubi ventilat atras
Cypris, amorque faces; quëis fortia semper iniquus
Sacrorum ad lusum parat argumenta Cupido.
Taliter Herodes contra fas legis et aequi,
Fascibus exornat sacris mitraeque coronat
Simonem socerum, formosae ut iusserat ardor
Virginis et regni titulus, quem fortius


5271. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Et iuris neglectus honos, ubi ventilat atras
Cypris, amorque faces; quëis fortia semper iniquus
Sacrorum ad lusum parat argumenta Cupido.
Taliter Herodes contra fas legis et aequi,
Fascibus exornat sacris mitraeque coronat
Simonem socerum, formosae ut iusserat ardor
Virginis et regni titulus, quem fortius omni
Ducenda in thalamos urebat femina recto.


5272. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Hunc Simonem igitur, fuerat cui tempore multo
Nota Ioachimi virtus probitasque, requirit
Ipse Ioachimus. Quem mox cognovit eundem
Esse virum Simon, qualem ille minoribus olim
Adiunctus mystis sacris opulenta ferentem
Vidit dona aris: nam quos ducebat avitis
Proventus fructusque agris Solymaea petentis
Fana peregrini voluit templique piorum
Esse ministrorum; largus quos ille quotannis,


5273. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

voti.
Iamque ter assuetum Phaëton bissena per astra
Consumavit iter, quartumque reversa priores
Aetheris ad flammas Phoebi rota denotat aptam
Aetatem soboli augusta Salomonis in aede
Cui sacra maternis succedat cura papillis.
Auspice te, Simon, fieri precor ista: puellam
Praesul in augustos infer, sacrate, penates.”
Huic contra Antistes: “Thalami te laetor, amice,
Evasisse probrum: steriles


5274. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Aetheris ad flammas Phoebi rota denotat aptam
Aetatem soboli augusta Salomonis in aede
Cui sacra maternis succedat cura papillis.
Auspice te, Simon, fieri precor ista: puellam
Praesul in augustos infer, sacrate, penates.”
Huic contra Antistes: “Thalami te laetor, amice,
Evasisse probrum: steriles pensavit Olympus
Optata si prole annos, maiore seniles
Laetitia afflavit rugas: quod filia voto


5275. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

lacrymas, constans postponere templi
Obsequio votoque pium genitricis amorem.
“Tempus adest iam, nata,” inquit, “quod subtrahet orbae,
Divinoque locet tecto te, dulce parentis
Pignus: abi tamen et sacri pete limina fani
Pars animae non una meae, sed tota parentis
Vita calorque tuae. Numquam, lectissima proles,
Te querar absentem, numquam divisa relinqui
A te posse gemam: quo te mea degere tecto


5276. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Ceu radiis Aurora novis cum luce quieta
Memnoniis abluta comas emergit ab undis,
Fulgebat Maria et roseo vernante labellis,
Caelestes animi flammas prodebat in ostro.
Hoc igitur cultu sacrati limina templi
Virgo petit; matrisque latus sanctumque severa
Observare patrem Solymis ex aede paterna
Egreditur gaudens, communis victima voti.


5277. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Natura pareret contradicente Prophetam.
Illa virum iucunda sequi trimamque videre
Anxia cognatam, montes post terga relinquens
Sublimis Iudaea tuos, accessit ad urbem
Et regum solio claram, sacraeque beatam
Maiestate Domus: qua convenientibus una
Cognatis, trimâ solvuntur vota puellâ.
Sanctorum quinque adfuerant pia cognatorum
Pectora: quam rarum decus! uniusque propagis


5278. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

pervenit ad illud
Vestibulum, quod ter gradibus sublimia quinque
Culta Palaestinis aperit conclavia nymphis. 22.
Supremo graduum, vestitus epomide sacra,
Pontificum summus, cidari byssoque tiarae
Insignis, stabat Simon, augusta paratus
Sub tecta illustrem proavis inducere Natam.
Hic iurata Deo stetit inferiore triennis
Virgo gradu;


5279. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Perplexa ostenti variat praesagia mente.
Aethra novos Phoebi cum mane recolligit ignes,
Supremumque vocant templi stata munia Mystam,
Impiger augustam Simon procedit ad aedem,
Ut repleat sacras solitis suffitibus aras.
Inde per auratos visit domicilia postes,
Debilior quae sexus habet, monitusque docetur:
Sancta Ioachimi quam ducat in atria Natam,
Expectare suum, iuncto cum sanguine,


5280. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

haec Iudam, maestos torquebat Apellas –
Incertae vis saeva morae. Quem vero silenti
Lapsurum gutta rorem dixere Prophetae,
Isto tellurem Auroramque madescere rore
Clamabant vincti; verno hunc quod germine sacrae
Signarent voces, illud prodire benigna
Optabant tellure rei, quod nube soluta,
In pluviam veluti, caelo descenderet iste
Divinus Bellator. Aquae sitibundus hiabat
Istius ad pluviam


5281. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Coniugis extincti manes non lenta piorum
Suscipit officiis operum; gremioque receptam
Abrami mentem (probitas cui nota mariti
Hanc poterat fecisse fidem) decernit ad aras
Libatis dapibus, sacro templi igne piare. 3.
Postquam animus multis opibus, prout contigit Annae
Accedit virtutis amans, pia munera grandi
Pectore metitur: largis


5282. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

3.
Postquam animus multis opibus, prout contigit Annae
Accedit virtutis amans, pia munera grandi
Pectore metitur: largis hinc illa litantes
Muneribus mystas, inopes stipe, sacra replebat
Atria mactandis templo legalè iuvencis.
Hac pietate viri tumulum donisque sepultos
Talibus ornabat cineres, pietasque pudicae
Ista dabat vivae fidei suffragia nuptae.


5283. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Librari meritum vitae, quod palma vel atrox
Excipiat Nemesis: pariterque haerere minores
Mentibus exclusis maculas, quas rite repensis
Vivorum auferri meritis votisque sciebat.
Et quamvis nitidas sacris lustralibus atrae
Servarent animas umbrae, nec aperta pateret
Tunc vetita Isacidum puris quoque mentibus aura,
Quod necdum aetherea venisset ab arce Redemptor
Terrigenûm, clausi felix reserator


5284. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

5.
Non solum hoc quod dicit, agit; maiora pudicam
Commendant exempla Annam: proscribere molles
Alterius thalami nexus, casumque secundi
Declinare thori, sacra securius aede
Proposuit claudenda nurus: prius illa tenello
Concessis opibus nato, dulcemque paternae
Committens tribui prolem, per compita templi
Maesta thori rapto gemuit consorte columba.


5285. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

vultuque trienni
Blanditur natae Mariaeque in imagine tota est. 6.
Anna super reliquas templi, virtutis et aequi
Canitie laudata nurus, abscondita sacris
Virginibus veterum reserare oracula Vatum,
Non impar nec deses anus, memorare vetustas
Crebra prophetarum Christi de matre figuras,
Arcanumque decus, cuius sub cortice vocum


5286. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Et Dominam et matrem cupiitque ancilla vocari,
Ingratosque sibi titulos condemnat heriles. 7.
Illa magisterio quamvis imbuta Tonantis,
Mystica sacrorum nosset praeconia vatum,
Doctrinam tamen ore premit supplexque doceri
Postulat, auditae patiens humilisque magistrae.
Illud Amosidis persaepe reponere docta
Effatum: “pariet Virgo”, sibi proprius


5287. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

levitas, puris nil labis inesset
Moribus, aeternum natura imitante nitorem. 9.
Quae vero vitae ratio Mariamque teneret
Quae pietas, quae religio, sacrique caloris
Arderet quo flamma gradu, si nescia tantae
Virtutis portenta loqui me deseret oris
Gratia, nil moror: audebo licet impare lingua
Prodere: plus esset vitii de Virgine tanta


5288. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Prima fuit, sed summa fuit qua Virgo calebat
Fax, in sidereas mentis pernicibus alis
Eniti sedes celsique in nube Tonantis
Vestigare iubar, non deficiente volatu
Mentibus aethereis misceri et vincere sacras
Aligerûm, quibus est prior excellentia, flammas. 11.
Dicite, caelestes animae, quas alta polorum
Evehit astrorum radiis animata


5289. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Exemptumque animae timidus sopire vigorem.
Debuit hoc etiam Mariam secernere damno
Reginae supremus honor, ne segnior esset
Mentibus aethereis, quëis nullo tempore fervens
Vis animi sacri studium intermittit amoris.
Talis erat, sed maior erat, cui gratia maior,
Fax Mariae, quae tantae animae concessa sub ipso
Corporis accessu, merito quoque iure stupendos
Ipsis Caelitibus semper crescebat


5290. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

quod Eoa tulit, populata superbas
Auri gemmarumque plagas: illustrius omni
Virgineis facibus Solyme resplenduit astro. 13.
Nec locus aut tempus sacris ardoribus aptum
Defuit: arcanae quantumvis conscia flammae
Aedes tota foret, solitò maioribus ignes
Sed quae Virgineos vidit fervescere votis,
Delubri pars una fuit, sacratius illud


5291. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Nec locus aut tempus sacris ardoribus aptum
Defuit: arcanae quantumvis conscia flammae
Aedes tota foret, solitò maioribus ignes
Sed quae Virgineos vidit fervescere votis,
Delubri pars una fuit, sacratius illud
Divinae penetrale Domus summaque verendum
Religione adytum, quo se tangentibus alis
Bisgeminos voluit mediam stipare Cherubos,
Templi author monitis doctus caelestibus Arcam.


5292. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Aequa Domus votis; sed qua ratione puellae
Fas erat augusti (quo bis totius in anni
Curriculo primae vetitum fuit ire tiarae)
Ingressum tentare loci? Qua lege potestas
Ulla, precatura tenera pro Virgine sacras
Reclusit valvas, quas ipsa Aronica tantum
Obiecto poterat velo spectare senectus?
Ista cui adversa licuit penetralia lege
Pandere et horroris plenos attingere postes?
Sed Dominum


5293. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Quin etiam demissa animi se crederet ista
Parte Domus ibidemque Arcae fulgore repostae
Longius arceri; tamen explorata iubentis
Numinis et semper Mariae observata voluntas,
Haec implenda suis statuit sacraria votis.
Hoc mandante Deo Virgo penetrale subibat
Aligero monstrante viam vetitasque sacrati
Recludente fores adyti; qui semper eodem,
Cum medium nox alta silet, perfunctus honoris


5294. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Longius arceri; tamen explorata iubentis
Numinis et semper Mariae observata voluntas,
Haec implenda suis statuit sacraria votis.
Hoc mandante Deo Virgo penetrale subibat
Aligero monstrante viam vetitasque sacrati
Recludente fores adyti; qui semper eodem,
Cum medium nox alta silet, perfunctus honoris
Officio, patefacta piae dabat atria Nymphae.
Si vati patuit, quoties opus esset, ad Arcam


5295. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Formabant Solymae lucis confinia noctem,
Adveniens caelo iucundus adesse solebat
Aliger, ut Mariam suetis pro more praeiret
Obsequiis, subiturae imum penetrale puellae
Et comes et lumen; fortisque recludere sacras
Arcani valvas adyti, quas simplice primus
Cuiusvis anni introitu reserabat et idem
Tergemino egrediens firmaverat aere sacerdos.
Hae subito impulsu tacito patuere reclusae
Aligero


5296. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Flamma venit carpitque alias vis ignea plantas;
Tunc unus fit silva rogus, restinguere molles
Quem nequeant nimbi, vix si comitantibus Haedis,
Imbriferae pronis occurrant Pleiades urnis –
Talis Virgo sacro fibras accensa Tonantis
Lumine, divinorum operum consueta moveri
Flammarique magis forma, numero, ordine, mole,
Cuncta sui ceu flabra forent animata caloris,
Tota rogo similis, flammis caelestibus ardet.


5297. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Gaudia divinum pectus pietasque vocabat. 22.
Votorum expleta serie quae regia Virgo
Nocte dabat, cum pennigero comitante ministro
Sacra adyta atque uni concessum limen adiret.
Nocturnae astrorum flammae, labentia caelo
Sidera festinare levi apparente rotarum
Lumine, purpureo pexam iam crine monebant
Auroram. Precibus posito tunc fine


5298. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Ad solitum sexus Mariam conclave reducit.
Hic etiam internas ceu impos omittere mentis
Delicias pia vota novat noctisque diurno
Flammea connectit Virgo praecordia penso.
Lucifero surgente sacrum iucunda puellae
Cura Volumen erat signataque codice Vatum
Noscere compositâ divina oracula mente;
Inde suum puris manibus dare sueta laborem,
Aut telas pingebat acu tinctisque lebete


5299. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

Virgo, quo cetera fingat
Mala, nec antiquae terretur imagine culpae,
Dum prope securam cernit pendere salutem. 25.
Ut labor expletus telae, sacra aede morantes
Spectandam venere nurus: placet omnibus hortus,
Plantarum florumque placent divortia, pictae
Nec laus defuerat pecudi. Bis duplice scindi
Flumine surgentem media inter gramina fontem


5300. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Summa Dei praesto voluit quos esse potestas
Non solitis quëis digna nurus Solymeia curis?
Haud etenim Eliae Phariamve colentis eremum
Tantus erat patris, pectus qui accenderat, ardor
Numinis, ut Mariae sacras ructantia flammas
Aequaret corda, Aligerum transgressa calorem.
His igitur ne cura cibi potiore Tonantis
Abstraheret cultu, certa si prospicit aether
Annonâ; ratione venit maiore putandum,


5301. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Tale fuit primum Mariae quod iussit honori
Stare Deus vota pro Virginitate trophaeum. 33.
Apta maritali thalamo iam venerat aetas
Tangebatque sacros Hymenaei cura ministros;
Connubioque parem patrum iam vota calebant
Quaesitura virum, et pavidi ne accederet impar
Augusti vultus tantique decoris amator,
Ingenio sollerte cavent. Studiumque


5302. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

voti
Prodere? Suspensae menti dum affulgeat aequa
Responsi ratio, responsum examinat omne.
Illa sed afflatâ caelo data lumina mente
Excipiens, inter prospecta pericula Numen
Consultura sacro statuit depromere templo.
Ancipites animos voti monitura Tonantem
Aligeris aperit primum demissa ministris
Pectus et arcanum quali ratione, requirit,
Adversis thalamis possit contendere votum.


5303. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Adversis thalamis possit contendere votum.
Aliger huic contra: “Nihil est quod corde vacilles
Grata Deo Virgo! Taedas votumque tuentem
Astra viam invenient: tu tantum supplice templum
Ore pete et sacra signante doceberis Arcâ
Quid facias.” Paret Virgo, stellataque caelo
Cum medium nox torquet iter, sacraria cunctis
Interdicta subit, solito caelestis ephebi
Obsequio, taedam manibus lucemque


5304. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

Deo Virgo! Taedas votumque tuentem
Astra viam invenient: tu tantum supplice templum
Ore pete et sacra signante doceberis Arcâ
Quid facias.” Paret Virgo, stellataque caelo
Cum medium nox torquet iter, sacraria cunctis
Interdicta subit, solito caelestis ephebi
Obsequio, taedam manibus lucemque ferentis. 35.
Vultibus oppositis geminos tulit arca


5305. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Patribus illudent: tum quae mihi pectora versat
Vana superstitio, quae non audita fatigat
Religio, mystaeque graves scribaeque requirent
Imbellemque sibi sexum contraire querentur.
Cogar et hinc sacro quod me pudor abripit aestu,
Non bene morigerae probrum tolerare puellae.
Te, cui cunctorum, o Numen, subiecta voluntas
Servit, egens animi supplex ancilla precatur:
Consilii me luce tui, pater optime,


5306. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

puellae.
Te, cui cunctorum, o Numen, subiecta voluntas
Servit, egens animi supplex ancilla precatur:
Consilii me luce tui, pater optime, serva
Connubii expertem defendendoque pudori
Sacratas templi votis appone tiaras.” 36.
Dixerat haec, rutilaque involvi nube Cherubos,
Et medio densae condi caliginis Arcam
Spectat et ignitos


5307. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Erudias, quo tuta loco vestigia figam,
Ostendasque simul flammae pro mole paternae
Quanta meus tibi cura pudor. Parebo, nec uno
Deprensi veri discedam a tramite puncto.
Connubium iubeant mystae; dabo prompta sacratis
Vocibus assensum, mansuro flore marita.” 38.
Interea templi proceres, quos Virginis acre
Urgebat probitas naturaeque addita virtus


5308. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | Section]

repulso
Quem socero saevus primae splendore tiarae
Extulit Herodes. Simonis filia, coniux
Regia, tentatae caedis suspecta, marito
Reiicitur thalamo. Sternit crudelis eodem
Et socerum telo, sacram cui vertice lunam
Excutit; immitis celsas ita flebile mentes
Fulminat Herodes vanasque ulciscitur umbras
Veris funeribus, praeceps ad acerba tyrannus.


5309. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Palmarumque elates thyrsumque insigne virentem,
Ornatum pomo, cui dat sua nomina pinguis
Media vel Persis. Laeto festa annua coetu
Isacidae repetunt, mugit cum plurima templo
Victima odorataeque replent sacra atria nubes.
Bis quater exortum numerant ea gaudia solem. 4.
Horum uno, Mariae causa, delubra supremus
Ingressus praesul, nudos ablutus in


5310. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Horum uno, Mariae causa, delubra supremus
Ingressus praesul, nudos ablutus in illo
Fonte pedes, cui portando bissena iuvenci
Colla dabant, Cyprio Temescia colla metallo.
Lotus abit sumitque sacras pro tegmine bissos,
Legales tunicas: feminum velamina primùm
Induitur, plenos Veneris celantia lumbos.
His super adiicitur duplicis toga stamine lini
Texta, petens humiles demissa sindone talos,


5311. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Parte pedem, extremum tunicae compleverat orbem.
Additur huic humero thorax, insigne supremae
Maiestatis ephod: hyacinthus, purpura, coccus
Et mixtum filis stamen variantibus aurum,
Pro sacrae istius venit sub tegmine telae.
Stamen erat byssus digitis glomerata secundis
Posterior, cordisque prior connexa duabus
Pars fuerat gemmis colli in radice, viriles
Qua surgunt humeri. Fuit illis fibula,


5312. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

5.
Hunc autem thorax gemmis decoratus ad usum
Pontificalis erat. Dubias cum discere rerum
Urgeret fortuna vices peterentque precantes
Re super ancipiti divina oracula mystae,
Sacro indutus ephod capiebat verba minister
Vel monitu interno, vel voce loquentis ad aures
Numinis, eventus non infitiante futuros.
Tale super Maria, quid responsura docerent
Pallia, proni orant mystae,


5313. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

stipite taedas
Miraretur Hymen. Omnes it iussus in urbes
Rumor Idumaeas, Iudae qui illustre vocaret
Stemma, thori cupidam pubem: manibusque revulsas
A radice diu virgas afferre monebat
Sacra Palaestinae patrum templique potestas. 8.
Iam signata dies iunctos cogebat adesse
Et Solymaea procos accedere templa tribules.
Parent laeti


5314. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Iosippus: “Si nos mentis ratione velimus,
Non vulgi rumore loqui, probiore movetur
Consilio, cui vita thori socialis honestas
Recta quidem, fundens sobolem, quae Numinis aequa
Religione calens sacros prolatet honores.
Pace tua tamen, o genitor, cumulantia prolem
Connubia innupto fraus est praeferre pudori.
Religio si grata Deo, gratamque fatebor,
Suscepta quae prole venit meritumque parentes


5315. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

est patribus divisa iugali
Foedere, per sobolem dare servitura Tonanti
Viscera; forsan erit distracto in pignora patre
Vilior integritas? Divisi in semina floris
Nec pretium est, nec suavis odor: pecus integra sacras
Ducitur ingratum numquam libamen ad aras.
Nec sterilis thalamus, casti neque nescia lecti
Virginitas probro esse potest: quod maxima vulgi
Pars sequitur, rationis inops plerumque tuetur


5316. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Virtutis verae simulacrum: tanta stupentes
Prodigia, eximios templi deposcere mystas
De thalami eventu caeli responsa coëgit.
Auditum: dandam esse viro, cui sanguine Iudae
Sit genitor sacroque simul cui limine stanti,
Allatus manibus siccus – mirabile! – stipes
Exeat in florem et fronti Babylonius ales
Insideat. Iosippe, puto dabis; ista iubentis
Connubium signa esse Dei!” “Nihil


5317. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Hic Iosippus ait: “Credo, pater, ista, nec ullus
Adversae fidei locus est: seu Virginis iste
Ex hominum placito, sive aethere profluat Hymen,
Nostra nil refert.” “Tamen, o Iosippe, parentis
Vox est: te sacro durum non exime templo,
Ut mihi virginei thalami, post visa reversus
Signa (viae lentum nam ne vetat ire senectus)
Eventum referas, almum quo Numen adorem.
Te neque nate decet cognatae prolis abesse


5318. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

15.
Cum reliquis igitur decimae prope tenvia lunae
Cornua, quae soli fas est calcare tribuli
Atria, Iosephus populis gentile profanis
Interdicta subit, sacrae penetralibus Arcae
Oppositus vultum, extrema qua parte remotus
Religioso oculos poterat componere velo.
Iamque aderant alii, quorum convenit eodem
Vestibulo iuvenum numerus, qui stipite sicco


5319. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Aptat ephod humeris cidarimque in vertice figit.
Apposita femori bisso tunicaeque per oras
Extremas vocali auro pendente sonorus
Progreditur templique arae pro margine pronus
Supplicat et iugulato explet sua sacra iuvenco. 16.
Ritibus exactis templi, regione propinqua
Alterius portae quae presserat atria lectum
Stemma, sacerdotum pendens a legibus


5320. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

regio tibi, quod nomen?” “Pater,” inquit, “Iacob
Est mihi, Davidis soboles, mihi nomen Ioseph
Urbe Sepphorea genito.” Cui mysta reponit:
“Te, bone vir, notis Deus ad connubia signis
Praeparat et sacra quae venit in aede, puellae
Esse iubet sponsum; nec te qui flore virescit
Ancipitem stipes, nec avis librata relinquit.
Nec dubitare potes, vera haec a Numine missa
Prodigia: infernae valet hic quae


5321. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

robur.
Nec nostrum nos fallit ephod, quo scimus iisdem
Fata maritales taedas decernere signis.
Quare age, Iosippe, et postquam te crastina Phoebi
Exolvet strato lampas, comitatus amicis
In sacra templa redi, nexisque in foedera dextris
Connubio iungam stabili precibusque piabo.”
Haec effatus abit mystes, templumque relinquit. 21.


5322. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Obsequium: cum causa volet, tibi copia semper
Fratris erit rebusque tuis, mihi si qua facultas,
Opportunus ero. Tantum te Virgine dignum
Ne prohibe, ventura Deo germane relinque.
Et quoniam sacro, prout te supremus ibidem
Praemonuit mystes, hodie te stare decebit
Vestibulo dextrâque fidem gemmaque pacisci;
Aureus in nullos qui transiit hactenus orbis
Articulos emptoque rubens amethystus in


5323. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Divinis, hac mente frequens, parere vovebat
Imperiis, haesura viro, quicumque pudoris
Virginei custos, signum sortitus adesset.
Ut primum monita accepit, pro foedere dictam
Advenisse diem mystasque indicere sacri
Accessum templi, non segnis paruit, altâ
Pectoris orsa humiles taedas accendere flammâ.
Illa ut semper erat contecta decentibus artus
Induviis, quas externi studiosa decoris
Non


5324. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

30.
Huic animi virtus chlamidi par: illa pudico
Non festina ibat, sed vera modestia passu
Quo graderetur, adit templi sponso ante petitum
Vestibulum, comitata sacris, quas illius ingens
Gratia pellexit, decoranda ad foedera nymphis.
Florentes inter iucundior Anna puellas
Ibat anus, cuius meritis viduoque pudori
Scire datum (rapto thalami consorte, bis octo


5325. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Pondus, adorandae nacti connubia nymphae.
Tum Mariae perpendit opes, cui caelica dotis
Contigit ubertas, divinae lucis in unam
Collatis gemmis; quas promicuisse serenis
Virtutum radiis Solymae sacraria narrant.
Haesit ut in vultu iuvenum, penetrare futurum
Connubii eventum tentat fructumque daturos
Communem thalamos ignaro in pectore versat.
Tandem ait: “O Sponsi, vobis immota voluntas


5326. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Virgo alias desponsa lares subitura fuisset;
Nec foret eiusdem sponso data copia tecti,
Limine festivus donec sollemne puellam
Exciperet proprio sponsus. Sed utroque parente
Orba petit Virgo, sacris penetralibus istum
Expectare diem, donec sollemnior aequo
Tempore componat solitos Hymenaeus honores,
Utque foris liceat sponso custode morari.
His precibus mystas, istis quoque Virgo fatigat


5327. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

honores,
Utque foris liceat sponso custode morari.
His precibus mystas, istis quoque Virgo fatigat
Et sponsum votis, talem sed utrisque paratis
Indulgere moram, non se prius intulit aedis
Sacrae adytis, Iosippum ista quam voce teneret:
“Te Dominum, Iosippe, meum rerumque mearum
Quem statuit Deus, ingratum nequit esse tuenti
Divini iustum placiti 1004 placiti: aplciti ,


5328. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Efficit esse ratum: nobis generosa petetur
Nazareth et patrii dabitur tibi copia tecti.
Calcatos repetes utroque parente penates,
Amborum pressura piae vestigia flammae.
Horum audita sacros probitas compellet ad aestus
Iosippum quoque: quantumvis ubicumque morari
Sors tecum mihi laeta dabit, scio, nulla sequendae
Aequior occurret, quam tu probitatis imago.”
Hac voce erubuit Virgo dictâque


5329. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Interea solito, quem res ea postulat, aestu
Fervet Iosephus, dum quod foret utile grato,
Ducendae Solymâ Sponsae perpendit honori.
At varias inter moderatur singula curas,
Delubro et sacra revocandae ex urbe puellae
Simplicitas placitura: levi non pascitur aura
Plaudentis populi, vacuas neque ponderat umbras,
Qualis erat Mariae veri sata semine virtus.


5330. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Filius et soboles materni nominis una;
Mater erat Glaphyre, partus extincta labore. 5.
Collecti templo cognati sanguinis omnes
Iessigena sacros pacta pro Virgine mystas
Laeti adeunt. Fidi nil connubiale morati
Reddere depositum mystae, sublimius ipso
Templo opus, educunt Mariam traduntque stupendam
Sponso inopi, gazae stellas superantis


5331. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Taliter ad sponsum servantem limen iturae
Occurrunt comites nymphae seseque relinqui
A tanta virtute dolent laetasque precantes
Vltima delubri contingunt atria taedas.
Virginibus comitata sacris et matribus orbis
Coniugii, obsequio templi quae sponte secundos
Mutavere thronos, cunctis dicentibus una:
“Vade, soror felix, in milia crescere mille
Te cupimus semenque tuum sobolesque futura


5332. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

festivis vocibus Hymen. 7.
Anna fuit, non Anna parens, post funera rapti
Anna sed illa viris lustris inclusa bis octo
Templi adytis, numquam sacros egressa penates,
Sed prece, ieiunis Numen fano abdita labris
Implorare pia, ut votorum conscia quaevis
Noxque diesque foret testisque diserta suorum.
Haec castigato poenis, domitoque tot annis


5333. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Insita venturum laurus quo limen obumbret.
Inde venit, tali quod crescat origine nata
Laurus adhuc; licet amissos mons ille beatos
Deploret postes, alios compage penates
Fert similes, eadem sacri quibus area tecti,
Quos semper viridis caelo data laurus opacat. 12.
Inde procelloso spumans Aquilone per aequor,
Ipso Aquilone magis


5334. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Hic Bromio dites Cererisque novalia colles,
Arvaque Palladio versant praepinguia succo;
Aetheris hos adiit genius laurique feracem
Fecit humum: foliisque solo per gramina sparsis,
Invaluit Picena sacrâ Peneide tellus.
Pluribus haec arvis foliorum credita virtus,
Utpote debuerat quae sistere pluribus arvis
Huc olim ventura domus. Sed maior in uno
Colle fuit, quod mox Lauretum copia lauri


5335. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Abscedunt dictis hilares, tacitique maritae
Virginis ora animo versant altasque pudoris
Contemplantur opes morumque encomia formant.
Tum bona Iosippi sors, tum caelo auspice pactum
Connubium spiransque sacros Hymenaeus amores
Materies sermonis erat divinaque mirae
Flamma pudicitiae, par immortalibus ardor
Aligeris et taeda pios populata iugales
Non aliâ, quam celso ardet quae Numine flammâ.


5336. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Numinis ista fuit Charitum quam pinxerat una
Cycladis effigies oculis mortalibus impar
Spectari: nisi quod Sporadum pulcherrima Patmos
Hausta animo fertur divinae symbola telae
Significasse, sacro Neptuni filia spirans
Exule, nullo unquam felicior hospite Patmos. 25.
Hac igitur rerum specie vultuque serenus
Omnipotens genitor nova


5337. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

puncto sphaeras emensus Numinis Ales,
Cum paribus noctem tenebris iudaea secabat,
Virgineae subiit Gabriel conclave maritae. 29.
Illa ut erat sacrae degens penetralibus aedis
Sueta prius laxare brevi retinacula somno
Et medio umbrarum cursu, pro more coërcens,
Virgineâ corpus non segne reposcere spondâ,
Ut precibus votisque aptet vatumque


5338. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Hoc motu attonitam divus subit ardor Elisam
Implevitque animum, quo mox agnovit eandem
Esse nurum, quam visuram sua tecta minister
Numinis asseruit Gabriel. Hinc talibus illa
Certa notis sacrique magis secura recenti
Flaminis afflatu, promisso hanc Principe plenam
Miratur Matrem cognataque viscera purae
Optatum domitorem Erebi gestare puellae.
Moxque peregrinae caeli sic illa profatur


5339. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Spes fidei extremae, cuius finale serenum,
Vespertina velut reliquo lux sole vagantes
Erroris nimios ad ovile reducet Apellas.
Praeveniant has fata moras! Neque barbarus ultra
Divini ad tumuli vigilet sacraria custos!
Patria Virgo tibi regio, tuaque hospita palmas
Tendit Hebron, praesens succurre, habitura deinceps
Maiores ultro, referes ubi Numen amores.


5340. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Venturum orabat, cognatis cedere tectis
Parceret atque duos praesens daret hospita soles.
Accessit votis Virgo donatque petitam
Cognatae prolique moram, nato utile vati
Momentum, uberius sacros hauriret ut ignes
Virgineo ventri facientis pondus amici. 7.
Interea monito Elisabeth dat verba marito,
Apta viae quae dona forent escasque


5341. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Illa fovendo omnes vultu verbisque benigna
Tecto discedit, discedentemque videre
Dum poterant, oculis, lacrymis votisque sequuntur.
Haec primis Phoebi radiis Hebrone recedens,
Postremis Solymam aspexit sacrosque penates
Sole recens orto, subiitque calentia flammis
Templa suis; niveoque tulit quod ventre, caducas
Obtulit aeternum patri libamen ad aras.


5342. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

Hebraeae de ventre puellae
Emanaturum Numen festiva parabat. 33.
Mos erat antiquo in Latio populisque probatus
Albanis ritus sibi postea maxima sacrum
Quem Roma asseruit, clausas servare verenda
Religione fores, Martis dum libera ferro
Urbs erat et mitis tranquilla per oppida miles,
Tradita bisgemino quarum custodia Iano.
Has


5343. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | Section]


Religio. Petit immodicam congressibus urbem
Et templum portante Deum cum coniuge sponsus.
Summa fuit templi ratio, quo cordis utrumque
Urgebat calor: exiguis promentibus ingens
Obsequium donis sacraeque morantibus aedis
Parte humili, attonitis templi nova reddita mystis
Vox fuit, arcana prorsus de sede, supremo
Ex adyto: “Bethlem gaude, primoribus una
Ex populis tellus: ex te prodire videbis,


5344. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Sintque mihi centenae animae, vel vertice laeto
Nectat adoratas et Smyrna, et Mantua lauros,
Non mihi si Phoebus cytharam, describere viso
Quae fuerint, Virgo, tibi corda calentia nato,
Sufficiam: sacro mater mirabilis aestu! 11.
Hic ubi se nimio cordis correpta calore
In sobolem effudit genetrix, quae Virgo priore
Attulit ad partum curâ,


5345. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

faces, quas nec socors, nec languida tentet
Musa sequi: superos ea cura fatigat olores. 13.
Virgineae vero monitus cum voce maritae,
Vagituque sacri infantis didicisset Ioseph
Grande puerperium, tenui quo lassa remotus
Membra dabat somno, velox assurgere strato
Accurrit pronusque legens humana Tonantis
Ora, pios animi tacitus non sustinet ignes.


5346. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

ovium fetu, votis et carmine dicent.
At tu, parve infans (ad quem sua lumina torquens
Rettulit haec Aegon) terris mutare superbas
Astrorum dignate faces, ne despice vilem
Obsequii cultum, cum quo tibi nostra sacramus
Aeternum corda; et magnum te dicere Pana
Propitium pecori volumus, pecorumque magistris.
Tu vero (Iosippo humilis fari incipit Aegon)
Et pueri et matris fortunatissime custos,
Cui


5347. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Ire parens, plani spatium. Purissima gressum
Fixerat, immundas inter non ferre superba
Stare nurus Virgo. Volucer datus atria tandem
Munda dedit pretioque siclorum quinque redemptus
Unigena: extremum sacris altaribus alter
Arsit et implevit partus libamina turtur. 35.
Iam templum ingressae dicam quae fama puellae
Accessit sobolisque suae pro


5348. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Moribus insignis, votis deducere caelo.
Assiduus, meruit pridem succedere grandi
Promisso, quo non fallax, sua sciverat isto
Numinis aspectu praeiturus funera, vates.
Ipse idem Mariam sacra ad nymphaea ferentes
Cum templi superare gradus trimaeque puellae
Cerneret augustam effigiem, prospexit eodem
Lumine, divinae formam vultusque parentis.
Unde Ioachimum patrem sortitus amicum


5349. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Haec fuit Anna decem sex supra a funere rapti
Coniugis in templo lustris superaddere sueta
Ieiunae pia vota gulae precibusque vocare
Aeternum pacis caeli de sede satorem.
Haec erat, ad funus sacros ingressa penates,
Virginibus venerata nurus, cui longior aetas,
Et pietas, vivendi aliis exemplar ut esset,
Observata dabat: praestans sublimibus Anna
Moratae vitae exemplis et prima fuisset


5350. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Observabat anus dantem documenta puellam.
Hanc etiam (supero patuit quod lumine) regis
Esse puerperio, maestam expectatus Idumen
Qui torquet, matrem electam, cum trima subisset
Delubrum: unde sacrae maior reverentia nymphae
Et studium obsequii vehemens accesserat Annae.
Momento, divina sui cum pignore ventris
Quo templum subiit genetrix, advenit et Anna
Vota animi factura Deo – mirabile! –


5351. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

rapido nil servitura tyranno, 43.
His ita compertis immitia iussa satelles
Accipit et ferro volat incursare quietas
Nazaridas. Doctusque sacro de limine, portas
Invadit miransque datis occurrere nullum
Vocibus, explorat cunctos violenta recessus
Saevities, si posset heros reperire latentes
Cum puero regisque metum mucrone levare.


5352. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Prudenti rectoque animi mentisque perito
Doctori Aegypto Teuti titulisque colendo
Pluribus Hermeti voluit committere Numen
Adventum effari sobolis: mortalibus olim
Ipse etenim quae fatus erat mysteria, sacrae
Non vacuum lucis poterant ostendere pectus.
Nec Patrem Verbumque Patris, commune duorum
Nec tacuit Flamen; nostra non ille videndum
Membrorum compage Deum, non ille reorum
Ignes


5353. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

– gravium capiebant thura Quiritum. 24.
Hunc reliquis postquam stratis Aegyptus Anubim
Audit stare deum, pleno petit agmine supplex
Niligena et sacra redimitus fronde sacerdos
Thura cremans responsa rogat causamque ruinae
Et deiectorum scitatur damna deorum.
Ter prius exoluit rictum, ter more canino
Exeruit linguam, movit ter colla, ter amplam


5354. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

dape conferat artes.
Ipsa loci facies, semper sine nube sereni
Temperies caeli; ripas non ferre volentis,
Sed grata terram certoque tumore rigantis
Ascensus Nili; tenui contenta labore
Sacra voluptati tellus, ignota madere
A caelo regio, semper vernantibus arcis
Et numquam fugiente rosa; brumaeque nivisque
Nimborumque expers, potis est suadere Canopum
Esse infelicis lacerum Paradison Adami.


5355. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

merces.
Nam constructa illic regumque labore superba,
Sculpta avium formis in acumen euntia saxa,
Quatuor obiectu laterum, ferientia quatuor
Adversas ventorum acies, sibi sede Latina
Sacrata accepit pueri matrisque potestas,
Phoebea virtute prior, cui regia primùm
Thebaeum pietas posuit pro munere marmor.
Harum unam ex imo nunc Vaticana levatam
Suspiciunt propylaea petram, quae subdidit


5356. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Utraque post epulas animosa iuventa choreis:
His patrios laudare deos undaeque potentem
Frugiferumque Pharo mos est extollere Nilum.
Religio tunc caeca suas laxabat habenas:
Thura crematuris aperit sacraria mystis
Vana superstitio, damnatis ritibus aras
Incursare docet donisque implere deorum
Atria et effictis in Numina fidere signis.
Tunc nulla Isiacae friget sine thure iuvencae


5357. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Aptabatque loco, de quo poscente camino
Ad parca exceptus rutilaret edulia stipes
Hibernisque daret tenuem pro noctibus ignem.
Nec tamen haec Solymis interpellante vetusta
Religione, sacris accedere templa diebus
Abstinuit divina Domus, legalibus acta
Imperiis; solitusque puer matrisque virique,
Dulcis utrique, tener, latus observare viator.


5358. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Imperiis; solitusque puer matrisque virique,
Dulcis utrique, tener, latus observare viator. 4.
Ex quo Niliacum post terga reliquit Anubim
Sacra Domus propriosque adiit revocata tribules
Occurrit primus Solymaeis ritibus ingens
Festorum paschalis apex; ubi menstrua lampas
Quatuor atque decem lumen solare diebus
Integra collegit tangens superansque


5359. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

tribules
Innotuit proprios templo mutare penates,
Id quoque tergemino Phoebo lassata (dierum
A Solymis totidem nam pulvere Nazara distat)
Delubrum subiit cum prole et coniuge Virgo.
Ut sacros tetigit postes, lethale profanis
In cute vestibulum, tribuum completa frequenti
Atria concursu, poterant ubi cernere parvo
Pariete divisos, aris dare munera mystas,
Caelica confestim veniens vox omnibus


5360. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

lapsae
Prodigium vocis Pharii voluisset Anubis,
Excussum memorare iugum, veterisque laboris
Servitium versare animo non deside plebem
Admonuit, Iudamque Deo paschalibus aequum
Stare sacramentis, quem summa potentia Nilo
Subtractum voluit, signo praesente reposci.
Virgo tamen verbis quae vox audita ferebat
Non male perspectis, alio quam caetera carmen
Turba revolvebat sensu. Signare


5361. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Ad solita oppressam cum festa vocaret Idumen.
Divinus 220 divinus: divinis cum matre puer communia Iudae
Gaudia completurus adit socioque parentis
Nomen habente viro sacros consumat honores.
Ut tenor expletus legis, Galilaea reversi
Rura petunt, lux iamque prior confecta parabat
Colligere hospitio lassos; queis tecta subire
Caelestis soboles, longum expectata vetabat.


5362. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Cura minus, toto sibi dulce requirere pignus
Proposuit vitae spatio, non simplice donec
Victa dolore cadat; moriensque beatior isto
Funere, divinae sobolis consumet amorem.
Nec iam vana suis Aegyptia sacra triumphent
Commentis, ubi quaesitum non cessat Osirim
Flere Isis; veram siquidem Iudaea dedisset
Historiam amissum Mariae quaerentis Iesum;
Inquiri tanto si suave fuisset eidem


5363. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Cunctabunda premunt; quos occurrente diei
Simplicis occasu, Solymae domus hospita texit.
Tertia surgentis numerabat lumina Phoebi
Matre procul soboles, cum vota calentia Virgo
Depositura petit Solymi sacraria templi,
Ora vel amissus si fors daret obvia natus.
Viderat hic illam, commune prophetidis Annae
Sortitae fatum neptis Debbora, virili
Prole Phanuelis veniens, amitae secuta


5364. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Viderat hic illam, commune prophetidis Annae
Sortitae fatum neptis Debbora, virili
Prole Phanuelis veniens, amitae secuta
Exemplum, dum cruda viri post funera, spreto
Connubio bigamos templo sacrarat amores.
Illa, ut erat purae pridem devincta parenti
Religiosa nurus, Mariam sermone salutat.
Virgo sui referens amissi impervia gnati
Lumina, Debboram visa de prole docentem
Audit


5365. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Interea genetrix Virgo, mortale mariti
Quod fuerat, tumulo claudit signisque pudoris
Virginei, lauri foliis et floribus ornat.
Huic ego tale suo scripsissem in marmore carmen:
“Ne sacros turbes cineres, adverte viator!
Virginis hic matris sponsus iacet. Omnia dixi.” 19.
Sublato fatis purae consorte maritae
Et tria caelesti


5366. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Igne, alium sensit Cereris, pro fruge saporem.
Utque fuit supremi epuli graviore sedere
Digna loco natique latus stipare, vel ipsis
Discipulis mensae accubitum sortita priorem,
Prima fuit, sacra pavit quam filius esca.
“Accipe, mater, idem”, inquit natus, “quale dedisti
Tu prius assumpsique tuo de sanguine corpus.
Quique tui fueram ventris, modo pectoris hospes
Esse peto aeternique novum do


5367. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

torrens; alter maerore labantem
Et dulcem non uno animi mucrone petitam
Respexit matrem: stat flori impressus uterque. 28.
Mole velut Cyprias, ita sacro sanguine cretus
Flos praeit iste rosas, suavi fragrantior aura.
Hunc simplex folium vestit, nisi pura videri
Quod faciunt sinuosa suae curvamina sphaerae.
Succedit folio teretis pars nacta cylindri


5368. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Vestri odio, Solymae saevus discerperet ardor.”
Haec effatus abit superansque immanè remotam
Maiorem a Solyma zonam, pervenit ad Indos,
Dives ubi occiduis Phoebi laetatur arenis
Marsinga et sacrum Didymi Calamina cruorem
Hausit, ubi fixos voluit vernare minister
Aliger Hebraeos, horti miracula, flores.
Haec ita divino venit de sanguine nata
Floris in occiduos Indorum gratia fines.


5369. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Iudaeae furor. Adveniens hinc ille doloris
Dictu impos matris fibras torquebat amaror.
Illa crucis merito siquidem 1011 siquidem: siquidam magis omnibus una
Emicuit tantasque sacri sortita cruoris
Divitias, ut nec superos, nec labe solutos
Terrigenas Ioseph dederit tot fructibus arbor
Impleri, quantum nulli numeranda, nec ipsis
Caelitibus matri divinae copia plantae


5370. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

mendax
Facta parens Niobe natorum funere marmor.
Vera tamen fuerit Niobe, sed marmore verti
Non amor hanc sobolis, sed mentis caeca subegit
Ambitio insanusque tumor, Latoia postquam
Sacra sibi fieri poscens agnovit amara,
Auxilio prolis sese Titanide victam.
Purus amor sobolis quam sic lugere dedisset,
Poenarum ut nati vehemens extinguere maeror
Hanc posset, virtus animi nisi firma


5371. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Culminaque assumpta repetit poenalia merce.
Ut citus advenit (neque enim mora torsit euntem,
Lumine iam prono) stantem sub stipite matrem
Reclinemque trabi caput amplexumque morantem
Repperit et sacro tristem dantem oscula ligno
Quae nequiit nato; et lacrymis maesta ora rigantem
Aspersa tellure videt corpusque tuendo
Exanime, augustum quid nescio contemplantem.
Hanc Arimathaeus grato cum praesidis


5372. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

quaesita fides, urgente sed antri
Religione, solum nati funebre requirit.
Nacta loci faciem, laetùm lacrymantibus orbam
Prole subit speluncam oculis et protinus illo
Fixa genu spatio, quod non animata sacravit
Progenies, flexos inclinat ad oscula vultus,
Et saxum labiis premit avellique recusat,
Aspera prolixo perfundens marmora fletu.
Atque ait: “O par sideribus Solymeia rupes,
Saxa


5373. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


O genetrix, quantum nati tibi debet amica
Posteritas! Ipsumque etiam tua provida quantum
Obstringit natum cura, immortalis ut esset
Illa sua, in lino quam mors obsolvit imago.
Sitque meus labor hic sacrae subtexere telae:
“Hoc amor invenit, mors fecit, Virgo reliquit.” 13.
Funeris interea domitor mandavit amatis 472


5374. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

signis.
Saepe etenim poenale iugum, fatale cruento
Numinis excessu subiit visura theatrum.
Quam dulces fudit lacrymas, quam dulcia fixit
Oscula, divinum saxis memorantibus aestum!
Inde sacras tumuli rupes montisque cavata
Marmora, comprendi nimis impote mater adibat
Affectu, Natique locum, rorantibus ultro
Luminibus, genibus positis labrisque premebat.
Fecundos oleae coles, nemora alta


5375. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

natum
Hoc solem iacuisse specu tropicumque, parentis
Virgineos habuere sinus, ubi fixit eundem
Frigidus Aegoceros, astri cognomen inertis.
Saepe etiam patrios voluit lustrare penates
Et sacrae conclave domus, ubi Numinis Ales
Nuntius assumpta iuvenilis imagine frontis
Almum dixit Ave Verbique aeterna potestas,
Humanae suscepit onus servile figurae.
Hic memor illius, quo se sublime levavit


5376. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

fecundus ager fideique receptae
Virtutisque ferax, mea quem materna fovendum
Suscipiet pietas aderitque ad vota potestas.
Quare age, in hoc ipso, quo me tua lumina cernunt
Stare loco, victura meis altaria sacris
Attolle et mollire domum qua cinge faventes,
Propitiasque meum nomen celebrantibus aras.”
Dixit et ascensu nubis non visa recessit.
Hinc vehemens hac matre calet telluris Iberae


5377. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

Tempus erat, non quod nigris Aquilonibus undas
Asperat Aeolisque tumentia flatibus ora
Solvit hiems. Ver illud erat, sollemnia mortis
Festa triumphatae, cum sub iuga missus Averni
Maereret princeps perque annua sacra teneret
Victoris memores Messiae gloria gentes.
His Ephebi sacris mater sollemne peractis,
Aequoris Ionios meditans rate vincere fluctus,
Legit Ioannem socium pluresque relinqui


5378. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Solvit hiems. Ver illud erat, sollemnia mortis
Festa triumphatae, cum sub iuga missus Averni
Maereret princeps perque annua sacra teneret
Victoris memores Messiae gloria gentes.
His Ephebi sacris mater sollemne peractis,
Aequoris Ionios meditans rate vincere fluctus,
Legit Ioannem socium pluresque relinqui
Nolentes, materna omnes quos traxerat oris
Gratia, Discipulum patrem MARIAMque


5379. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

vocatas
Ne caeli Regina faces coetusque suorum
(Quisque fuit, pietas haesit cui vera) clientum
Sollicitam pro matre gerens aeterna Tonantis
Immensi soboles fidaque propagine curam,
Sacrilega tellure monet migrare propinquo
Immeritos plecti excidio bellique ruinis,
Felici statuit matrem subducere letho. 36.
Quae fuit haec


5380. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Atria dicebat: flamma maiore liquescens
Amplexum Nati voto crescente petebat.
Iam quoque sidereus postremi praevia teli
Spicula vibrabat MARIAE ferientia pectus
Arcitenens; membrisque sacro languore solutis
Virgineos spondae lethali affixerat artus.
Nixa thoro genetrix, omnis vi libera morbi,
Uno animi languore labat flammisque liquescit
Numinis: his facibus, vitae fugientis agonem


5381. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Annuit illa patrum votis spondetque futuram
Interpellato memorem ad suffragia nato.
Illi plura loqui matrique audire calenti
Quisque suas, almae quas prolis in horrea messes
Intulit, effari: sacro quae regina lavacro
Abluit, ut gemino, quo sol oriturque caditque
Litore, utroque velut, superum qui sustinet orbem,
Cardine, divini pateant praeconia veri,
Exurgatque datum caeli cum faenore semen.


5382. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

nos suspiciunt animum subdique volentem.
Et quamvis rabidus pia crescere semina Pluto
Immisso terrore vetat prohibetque calentes
Igne suo everti peregrinis legibus aras,
Nequicquam tamen ille furit desertaque sacra
Impia fert casso Stygius livore satelles.
Iam Christum vox multa sonat: veneratur IESUM
Indus, Iber, Samothrax, Auson, Scytha, Parthus, Achaeus,
Medus, Achaemenius, Maurus, mutator Eoae


5383. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

eadem successit gentibus unda.” 40.
Laeta fide properâ populorum laetaque patrum
Fecundo sudore parens, tulit ore sereno,
Ut potuit languorque sacri permisit amoris
Aethereo lectas veri de semine fruges.
Paupere compositam strato, dum quisque relatis
Solatur fidei palmis memorantque salutis
Felix auspicium positumque volentibus ultro


5384. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]


Solliciti, summa funus pietate procurant.
Tangere quisque manu, aut casto minus ore tueri
Depositum caeleste timet; diffusa per artus
Tanta erat exanimes maiestas, tanta decoris
Gratia Virgineique sacros spirantis amores
Corporis exundans fulgor mirandaque vultus
Nativa Charitum residens in sede venustas. 44.
Palladiae frondis gaudet qui


5385. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph | SubSect | Section]

erat, dum colla humili praebere calebat
Numinis ancillae, divini purpura caetus? 45.
Finierat castos ritus complexa sepulchri
Religio; revoluta sacros iam texerat artus
Petra; sui meliore parens cum parte, profundo
Telluris gremio, aeternum Plutonis averni
Imperium, Nato sceptrum praebente teneret.
“En tibi, mater” ait Natus, “iam subdita


5386. Đurđević, Ignjat. B. Stanislai Kostkae obitus.... [Paragraph | Section]

collem scripsere pruinae.
86  Digna Deae sedes, illi non largius usquam
87  Sub Policletaea decreverat arte Charistus
88  Aut vixit lacerata Paros, tantoque sacrata
89  Numine vix alibi maiore undavit acerra
90  Assirius per templa vapor: sibi tanta petebat
91  Grande loci meritum digitoque exculta beato


5387. Đurđević, Ignjat. B. Stanislai Kostkae obitus.... [Paragraph | Section]

vix alibi maiore undavit acerra
90  Assirius per templa vapor: sibi tanta petebat
91  Grande loci meritum digitoque exculta beato
92  Virginis effigies et sacri sudor Apellis.
93  His aditis puer affusus: »Matrum inclita«, dixit,
94  »Cui laudum mensura Deus, quis casta petendo
95  Tecum, Diva, preces potuit tentare


5388. Đurđević, Ignjat. B. Stanislai Kostkae obitus.... [Paragraph | Section]


96  Nemo iterat tecum, nisi qui, ne vota novaret,
97  Formidans meruit merito timuisse timendo.
98  O rogo, dum superas sacra tibi luce per aras
99  Festa coronatas ducunt solemnia pompas,
100  Te reddas misero, tantos qui morte vel ipsa
101  Conspectus emisse cupit. Sunt funera


5389. Đurđević, Ignjat. B. Stanislai Kostkae obitus.... [Paragraph | Section]


134  Te vitrei fontes, te florea prata loquuntur.
135  Sum tuus, inclusum plenae genitricis in alvo
136  Me tibi stigma rubens et sacrum nomen inussit.
137  Quin famulum repetis, quid lux me possidet ultra,
138  Si lucem tuus ante fui?« Pergebat, at orti
139  Singultus fregere sonos, iam


5390. Đurđević, Ignjat. B. Stanislai Kostkae obitus.... [Paragraph | Section]


142  Cum locus intremuit subito dubiique natarunt
143  Discussa compage tholi: cortina recedit
144  Numinis et nubilum fulgor sinuatus in anguem
145  Ter sacros volucri tripodas circumvolat auro
146  Et, dum per lacrymas haec conspicit ille sibique
147  Optata nil morte timet, nova lampas ab ore
148  Virginis


5391. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


25  Unaque sic coepit certi gravitate doloris
26  Credita funesti duxque caputque chori:
27  »Nursia, sum; genui, Latio qui littore primus
28  Sacrum seposuit Coenobiarca gregem,
29  Quique duces rexit Sertorius exul Iberos,
30  E gremio vires protulit ille meo.
31  Par summis ducibus, nam vindice victus ab illo


5392. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

sociosque deumque
10  Percussit rerum facies nova: turbidus horror
11  Undique et horror erat, circum vineta iacebant
12  Sacrilega vastata manu, vis improba botros
13  Sparserat et vites ima ab radice revulsas,
14  Ceu solet aestiva metuendus grandine turbo
15  Spargere vota pii nondum matura


5393. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

quid miros bustum vocale canores
18  Evomit, hasne inflat Iudicis ira tubas?
19  Ah, isti veterem referant Amphiona cantus,
20  Diruta qui sacra tecta novabat ope.
21  Sed quae flamma meas, sed quae, nam sentio, fibras
22  Permeat aetherei flaminis aura potens?
23  Placatum


5394. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

Dominae venerandum luce tiarae
37  Aspicio Stephanum et tota Sidone rubentem,
38  Si tamen aspicio, nam qui nitor exit ab ore
39  Attonitos sacro castigat lumine visus.
40  Hic legum Pater, Urbis honos, non unius hic est
41  Principis unus amor, quo sospite saepe feruntur


5395. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

Romaeque ardentis amores,
50  Ast mundi tergit lacrymas damnumque superstes
51  Fabricius pensat, quique alto pectore frater
52  Alobrogum sacram gaudet crispare decussim.
53  Hic est Fabricius, quem tu mirare, secundo
54  Alite Partheniam positus moderator in urbem,
55  Inclita


5396. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

tanto
66  Ornari regimen; semper virtutis in illo
67  Et fidei meritum, meriti quoque praemia crescent
68  Infulaque et magnos aequans sacra purpura reges,
69  Donec summus erit triplicique insignis ab auro
70  Ad sua porrectas cernat vestigia gentes.
71  Non temere est, quod


5397. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


11  Integra perque animos perque obsita pectora nigri
12  Caeca nube mali subitos inopina volatus
13  Exerces sacroque diem fulgore coruscas.
14  Non secus ac primo si quando illuxit Eoi
15  Astrorum dux Phoebus anhelosque igne iugales
16  Grande iubar terras difundere


5398. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

foetus.
22  Nunc age dum triplici circum tibi fumat acerra
23  Largus honos lateque pio fremit ara tumultu,
24  Perque fora et tanto sacratas numine sedes
25  Festa coronatas ducunt solemnia pompas,
26  O ades, alma quies, et motis leniter alis
27  Nostraque nectareo


5399. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

altae
152  Cladis acervo.
153  Ecce flagrantem rotat ecce pinum
154  Eumenis tristi veniens ab Hemo
155  Et nova sacros violare gestit
156  Clade Philippos.
157  Quisquis a longis dapibus refractam
158  Indolem et census minuit paternos


5400. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

emicat
3  Vultusque primum vagientes
4  E thalamo Thetidis revolvit.
5  Sic et verendi pectoris indoles
6  Educta sacris sub penetralibus
7  Dat magna vel primis in annis,
8  Quaeque atavum cita laude virtus
9  Sublime spirat. Sic quoque centiceps


5401. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


12  Erigeres, tremebunda vidit,
13  Gonzaga caelo debite, sordidis
14  Indigne terris inque micantibus
15  Divum choraeis ore sacrum
16  Purpureo bibiture nectar,
17  Frustraque ab omni parte inamabiles
18  Pestes coegit, quas Stygis edidit


5402. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

tibi celsas motant nemora ardua fagos.
16  Concine Bethlemiis mecum de cautibus Echo!
17  At quid, terra parens, nascenti sternere cessas
18  Gratas veris opes et sacrum lambere corpus
19  Pallenti viola et luteolo amarantho?
20  Iamque, rabens Hyacinthe, rosae, capita ignea tandem
21  Tollite, et a molli pingatur caltha


5403. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


12  Quae meruit, potuit pendere sola manus. XXII. EMMANUEL CARD. BULLONIUS RESERAT SACRAS FORES D. PETRI IN VATICANO INEUNTE ANNO SECULARI 1700 EODEM FERE DIE, QUO ANTE SEXCENTOS ANNOS GODEFRIDUS BULLONIUS, GENTILIS SUUS, PORTAS HIEROSOLIMAE CAPTAE VICTOR APERUIT. EPIGRAMMA


5404. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


7  Tu fana Ismariis potuisti oppressa tyrannis
8  Pandere et amota limina capta sera,
9  At rerum dominos sacro scidit impete postes
10  Emmanuel, vestrae gloria parsque domus.
11  Hic sacra pacato solvit penetralia ferro,
12  Tu Solymam gladio vindice, Martis ope.


5405. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

capta sera,
9  At rerum dominos sacro scidit impete postes
10  Emmanuel, vestrae gloria parsque domus.
11  Hic sacra pacato solvit penetralia ferro,
12  Tu Solymam gladio vindice, Martis ope.
13  Rex nondum extiteras, verum tibi sanguis et alti
14  Ardua vis animi dignaque


5406. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


26  Mox ait: »O nostrae gentis pudor! Occidit omnis
27  Gloria Taenaridum, praesepibus abditus infans
28  O quantos laxat per Tartara nostra timores!
29  At sacrae vada caeca Stygis, stagna horrida iuro
30  Arcanumque Chaos atque hospita regna dolori,
31  Non impune feret, veteris placet alea belli,
32  Arma placent,


5407. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

XXVII. CHRISTI DOMINI PATIENTIS IMAGO EX ELECTRO EPIGRAMMA 10.
1  En sacra divini servat monumenta doloris
2  Arte laborato succina gutta gelu,
3  En lacrvmas tanto dant ipsi in funere trunci
4  Et tam clara nitens vulnera gemma gemit.


5408. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


4  Et Tagus et totis cernuus Ister aquis;
5  Credo equidem, tali si se spectaret in unda,
6  Damnaret vultus ambitus ipse suos.
7  Puri animi testes vos sacra e fronte volutae
8  Inclita fulgenti lambitis ora fuga,
9  Parvi orbes, in quos sese tenuasse putanda est,
10  Ut tangat vultum principis, ethra micans,


5409. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


8  Inclita fulgenti lambitis ora fuga,
9  Parvi orbes, in quos sese tenuasse putanda est,
10  Ut tangat vultum principis, ethra micans,
11  Sacra per ora vagae decoris monumentaque laudum
12  Pingitis atque animi scribitis acta pii.
13  Scribitis, ut tantae regina modestia mentis
14  Proscribat vestris


5410. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

ut tantae regina modestia mentis
14  Proscribat vestris vota superba notis;
15  Neve homines tanto perstringat Numen ab ore,
16  Velatis molli lumina sacra gelu.
17  Sydera vos dicam, quamvis non alta tenetis,
18  Ad sola sed liquido pergitis ima gradu.
19  Terra refert superos tanto sub principe, in illam


5411. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


5  Et terrae vicere Deos. Libavimus almo
6  Oscula prona solo, quo labra attacta repente
7  Traxere insolitum Phoebo mirante vigorem,
8  Et mea lingua, avide sacra dum penetralia lambit,
9  Dedidicit mortale loqui iamque altior ardet
10  Bethlemii aeternum populis genus edere Nati.
11  Cum nondum e medio crassum


5412. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

EXARMAT. EPINICIUM. STYLO CLAUDIANI ANNO 1703.
1  O ades et tandem famulas illapsa per auras
2  Scinde Notos maiore gradu, meliore sereno
3  Pinge diem, sacrumque tibi latus ambiat ether
4  Purior et fracti lambant vestigia Cauri,
5  O pietas, regina Deum, tibi plectra parantur
6  Nostraque devoto sudant tibi


5413. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

et plenam moveat vix Eacus urnam,
81  In me verte manum, nusquam tibi gloria maior,
82  Nusquam despecto maior cadet hostia caelo.«
83  Dixerat, at subitae sacro sub murmure vocis
84  Horruit icta soror, quae solo a sonte timetur
85  Insontesque timet: saevus rigor ore cruento,
86  Pectore flamma fugit, gladium iam


5414. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

gracili sub arundine nympha.
92  At superi, ut Glicerae mores et dulce referrent
93  Pectoris ingenium, pro sanguine mella dedere
94  Et sacro teretes implerunt nectare venas.
95   7 Haec est, quam Brasilae foetam candore pruinae
96  Regales epulas animantem atque integra passim


5415. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


12  Stultitiae vivant ut monumenta tuae. L. CORPORIS CHRISTI DOMINI SACRO DIE ET OCTAVO POST ILLUM VENTUS INGENS COHORTUS FUIT LAURETI ANNO 1703. EPIGRAMMA 26.
1  Lux aderat, quando nivea sub fruge quotannis
2  Deducit mitem


5416. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

LIII. CHRISTI DOMINI AMISSAM EFFIGIEM XAVERIUS A CANCRO RECIPIT. EPIGRAMMA 27.
1  Tristibus hausta vadis ut sacra abscessit imago,
2  Xaverius querula talia voce dedit:
3  »Cui viduus linquor? Tecum mihi mergitur, eheu,
4  Vita, medela, comes, dux, pater, auctor, amor.


5417. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

terram superis non decet esse parem. LVI. B. ALOISIUS GONZAGA A PROFANA AD SACRAM MILITIAM TRANSCRIPTUS EPINICIUM
1  Gonzagam canimus, teneris quem firmus in annis
2  Deduxit per tela vigor, cui pectore sedit


5418. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

Iovem venerataque Roma est
109  Caesarea de gente Deos, queis certa quotannis
110  Munera ferre dedit, qaeis multa undavit acerra
111  Assirius per templa vapor sacroque tumultu
112  Imbuit immensus redimita altaria sanguis.
113  Tu quoque, magne puer, si nostri ingentia Martis


5419. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

summum est, quodcumque paratur.
150  Lassabunt tua dona Deos, praestabit Olympus
151  Quo maius praestare nequit: Te cernuus olim
152  Phoebus uterque colet, sacro spoliabitur auro
153  In tua templa Tagus, tumulum saturabit Hydaspes
154  Centenisque tuae fumabunt ignibus arae.


5420. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

et galeae mersaeque in sanguine lauri,
263  Exuviae sortis bellique horrenda supellex
264  Sub pedibus congesta iacent. Circum agmina pubis
265  Aligerae crispant sacri monumenta doloris:
266  Calcar sanguineum permistaque flagra catenis
267  Atque triumphato metuenda insignia Diti.
268  Ille oculos caelo tendit lateque


5421. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

ager.
5  Sub Cancro sudasse iuvat, tremuisse sub Arcto
6  Et signasse meum fonte cruoris iter.
7  Sed teneor, sacros generosi pectoris ignes
8  Fatidico moderans temperat ore pater.
9  »Siste gradus!«, inquit, »tua vota ipsamque repulsam
10  Pensabit duplici munere numen


5422. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

QUAE REGES AB ORIENTE EVOCAVIT. EPIGRAMMA 33.
1  Mirum, signiferos quod ludant astra per axes,
2  Dum nitet exorto sole renata dies!
3  Causa est: tam sacros nubes premit alta nitores,
4  Terrigenamque Deum corporis umbra tegit.
5  Quin etiam, lucem non ut subduceret ulli,
6  Sed daret, e supera Sol Deus arce


5423. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


14  Mutato momenta situ, iamque ausus in illos
15  Livor ab Elisiis properare inconditus umbris
16  Stringere tela manu, leges aeternaque rerum
17  Foedera sacrilega suadebat frangere rixa:
18  »Cur senior divum, summi gravis arbiter orbis,
19  Fallit inexhaustos gressu leviore labores?
20  Cur suus auricomo Soli


5424. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

pater et sceptrum vitreique insignia regni
41  Et caelos sub lege dedit divosque docere,
42  Quas teneant fugiantque vias. Ut constitit illa
43  In medio et sacram dominae venerata senectam
44  Arma truci fluxere manu: »Quo tenditis?«, inquit,
45  »Quid poscunt haec arma, duces? Proh, quanta superno
46  Exemplo


5425. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

sic ipsa profecto,
137  Sic toto Iove fata probant.« Haec fatur, et ultro
138  Assensere Dei, fatum stetit. Illicet omnes
139  Ara micans stellis superos ad sacra vocavit
140  Pacifero facicnda Iovi, faustumque trisulca
141  Intonuit de nube Pater; Titania lucem
142  Afflavit meliore gena, tunc pura


5426. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


2  In nostrum nil crede decus: mea Musa perennis
3  Elisio quidquam refugit debere tyranno.
4  Carmina Romuleo vivent illesa theatro,
5  Quae quondam e Danao ceu sacram littore mercem
6  Deduxi in Latium, resono quae gurgite praeceps
7  Aufidus Adriaco properat narrare parenti.
8  Quamquam ego, quem Graio novus alite provehit ardor,


5427. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

natis pugnasse reor! Qui sanguine terram
41  Pro patria tinxere duces! Quam plurimus ultor
42  Coniugis! Haud solum Mavortius Hector amavit
43  Astianacta suum, patriaeque sacrata saluti
44  Vulnera Deiphobi Phrygiae luxere maritae.
45  Ante et Priamidas fortemque Agamemnona multi
46  Armorum immodici, durae quoque fulmine dextrae


5428. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


72  O quoties mota plausit tibi cernuus urna
73  Pompilius Curiusque senex, dum cernit uterque
74  Te formidato removentem munera vultu
75  Vallantemque sacrum stabili terrore tribunal.
76  Iure beatus erit, cui non manus impia largas
77  Per thalamos congessit opes. Felicior ille est
78  Censendus, quisquis multo spectabilis


5429. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


25  Exilit et quanto pede subdita colla fatigat 25
26  Luxuries immensa palati!
27  Per fora perque vias magnorumque atria divum
28  Sacrilega fumantia pompa
29  Spirant daedaleos Saliari in lance sapores
30  Oris scitamenta superbi.
31  Iam nisi centenis obsonia structa ministris


5430. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


4  Ante tubam subito victa timore cadit.
5  Sed maior tamen orbe nec expugnabilis armis
6  Omnibus hanc trepidae detulit unus opem:
7  Constitit ad portas et sacri fulgure vultus
8  Hostem incomposita iussit abire fuga.
9  Dum solus venis et vincis, Francisce, videndo,
10  Cur non Ausonio Caesare maior eris?


5431. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

bona sors alios fertur amasse duces.
5  Dum palmas numerat, quo condat littore tantae
6  Exuvias animae, non bene certa fuit.
7  Prodigium in fluviis Nilus sacra membra trahendo
8  Abluit et totis par fuit unus aquis.
9  Cum busta estincto funebria lusit Erynnis,
10  Ipsa Pharos struxit Martis in igne rogum.


5432. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


6  Aurorae subito ne rapiatur equo.
7  Mors temeti est et parcus aquae, nam novit, in undis
8  Teodamantaeus quod periisset Hylas.
9  Hunc sacra Pierii terrent penetralia Phoebi,
10  Qui fuit in causa, cur Hyacinthus obit.
11  Non micam praefert cerebri, quod ab impete tutus
12  Narcissus propria


5433. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


29  Mors, quae in supplicium primo de crimine fluxit,
30  Non est poena mei, sed medicina mali.
31  Nec pueris pax est, puerorum corpora miscet
32  Sacrilega Lachesis sanguinolenta manu.
33  Stant cunae in feretris, lucem aspexisse timendum,
34  Causa est, cur subeas funera, posse mori.
35  Tu tamen, o nostris


5434. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

vena
3  Vitam collacrymatur occidentem,
4  Adstantum pietas utrinque laxo
5  Ferales gremio receptat imbres.
6  O sacrum, pietas, relinque rorem,
7  Qui de Iaponia cadit corona,
8  Nam si contigerit solum, repente
9  Ardentes cruor ibit in pyropos.


5435. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

rorem,
7  Qui de Iaponia cadit corona,
8  Nam si contigerit solum, repente
9  Ardentes cruor ibit in pyropos.
10  O sacros, pietas, relinque rores!
11  Sed sane pretiosior videtur,
12  Si sanguis maneat suusque perstet
13  Nec in multiplices eat pyropos.


5436. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


11  Sed sane pretiosior videtur,
12  Si sanguis maneat suusque perstet
13  Nec in multiplices eat pyropos.
14  O sacrum, pietas, reconde rorem! XCIV. LANCEIS SESE INTRA VISCERA DECUSSANTIBUS IAPONII MARTYRES


5437. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


24  Qua molles agitabile gramen
25  Exercet Zephyros, ludentique attremit aurae
26  Faticano silva atra recessu.
27  Ter quatit, en video, sacras vis enthea lauros,
28  Ter rutilum sinuatus in anguem
29  Fulgor obit colles, ter acuto scissa fragore
30  Iam Phoebi cortina recedit.


5438. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

ab ore
58  Attonitos premit obvia visus.
59  Carole, te merito coluit glacialis Hierne,
60  Eroo qui pectore magnus
61  Sacratam Solimae gaudes praeferre decussim.
62  Parrhasium te vidit ad Istrum
63  Fulgentem titulis Mavors, Iosephe, tuamque


5439. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


90  Quid genium, quid pectoris ignem
91  Spernentem vanos fastus seseque minorem
92  Fortunam, quid ferre laborem
93  Vallatum sacro Themidis terrore tribunal?
94  Fata loquor, sic numina cogunt.«
95  Tu semper cresces titulis, dein murice cinctus,
96  Mox triplici spectandus in auro


5440. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

chaos; sic proelia et ipsae
14  Insidiae poterunt ictusque hostilis amari.
15  Attamen, ut merito tam magna extollere Pindo
16  Bella queam sacrosque modis aequare triunphos,
17  O ades et, Stygium poteras quo vincere regem,
18  Flamine sub nostros velox illabere sensus.
19  Lucifer, ethereas inter


5441. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


16  Cur non et mihi nunc »Io triunphe«,
17  Nunc conclamet »Io triunphe« Roma?
18  Aris pro Latiis steti caputque
19  Cognatum superis sacrasque leges
20  Et normam venerabilis Palati
21  Robusta pietate vindicavi.
22  Nunc conclamet »Io triunphe« Roma.


5442. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

LAC PRODIT. EPIGRAMMA 59.
1  Dum strident enses, et durior ense tyrannus
2  Gestit virginea tingere caede manum,
3  Aurea saecla refert Virgo, nam vulnere sacro
4  Ambrosii fontes, flumina lactis eunt.
5  Nam dum foemineo feritas se pectore vinci
6  Conspicit et vanas luget inulta minas,


5443. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

tuum
9  Operatus aris mysta et ingentem sonat
10  Necem Ioannis, protinus
11  Nemesis rubentem vindici Lemno manum
12  Sacris verendis admovet,
13  Ut inquieto fervet in vitro cruor.
14  Vidi ipse, vidi, credite,
15  In ima tractus mille per decempedas,


5444. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

duce,
21  O Mondegai, quem meo raptum Adriae
22  Syrenis in superbiam
23  Quassans Idumen fronte sincerus sacra
24  Maroque iunxit tertium.
25  Amere semper, opto, semper augeas
26  Annos decusque meque ames.


5445. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

cupis.
25  Dicam: Plaudo mihi rigidamque irrideo sortem,
26  Compatior patriae temporibusque suis.
27  Quod sacro superest, do Musis, caetera somno,
28  Laute coeno, nimis ludo, laboro parum.
29  Saepe iter ingressus miror venerorque vetustae
30  Italiae in vasta grande


5446. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


3  Proscindis rapidae campos horrore procellae,
4  O precor, hirsuti tandem deponite vultus
5  Triste supercilium veteresque a fronte tenebras.
6  Exsudent arbusta sacris, et odore Sabaeo
7  Luxuriet nebulosa palus, Zephyroque ministro
8  Veris inoccidua iuvenescant confraga pompa,
9  Otia dum sacrae rupis magnique retracto


5447. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


6  Exsudent arbusta sacris, et odore Sabaeo
7  Luxuriet nebulosa palus, Zephyroque ministro
8  Veris inoccidua iuvenescant confraga pompa,
9  Otia dum sacrae rupis magnique retracto
10  Euprepidis latebras Dominique exordia coetus
11  Et breve felici suspendo carmen in antro.
12  Caelorum in medio sedem, in statione serena


5448. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


28  Pacem dilacerat spargitque informe venenum
29  Inter fumantes gladios rabidoque Getarum
30  Inflatas Mavorte tubas. Iam foeda per aras
31  Sacra reponuntur, iam grandi obnubit acerra
32  Assyrius delubra vapor, resonoque tumultu
33  Sacrilegus cumulat redimita altaria sanguis.
34  Roma gemit, maeret Pietas,


5449. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


30  Inflatas Mavorte tubas. Iam foeda per aras
31  Sacra reponuntur, iam grandi obnubit acerra
32  Assyrius delubra vapor, resonoque tumultu
33  Sacrilegus cumulat redimita altaria sanguis.
34  Roma gemit, maeret Pietas, Stygioque tyranno
35  Haud alias plus posse datum. Quid deside dextra
36  Torpes, Diva soror? Da


5450. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


62  Aestivosque gelu frangat liquefacta calores.«
63  Dixit et explicuit gremium, quo fata futurae
64  Condita frontis erant sacrique exordia coetus,
65  Qui duce magnanimus Benedicto implebit Eoas
66  Occiduasque domos, quem non circumflua Thule,
67  Quem non Indus atrox, non sydere fervidus


5451. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


4  Relligio dominum, cui frontem rite verendam
5  Irradiat surgens triplici terrore potestas.
6  Iamque reluctanti sed vincla momorderat ore
7  Hostis atrox sacrisque palam conterritus armis
8  Miserat egregios Canusina ad moenia patres
9  Cum patre semideo pacem veniamque pacisci.
10  Ut sacrum proceres limen tenuere


5452. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


7  Hostis atrox sacrisque palam conterritus armis
8  Miserat egregios Canusina ad moenia patres
9  Cum patre semideo pacem veniamque pacisci.
10  Ut sacrum proceres limen tenuere piisque
11  Pectoribus pressere solum, prior omnibus unus,
12  Cui lingua placidae torrentia flumina Suadae
13  Cecropia gravitate


5453. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]


17  Testari parcendo velis. Non ista fatemur
18  Henricum meruisse; tuae bella impia Romae
19  Intulit, et toto coetus Aquilone coactos
20  Sacrilegumque senem furiali armasse tiara
21  Novimus in superos, in magni iura Tonantis,
22  In tua sceptra, Pater, triplicem terrentia mundum.


5454. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | Section]

Gregorio meritas dant vulnera palmas
41  Protinus atque ipsae gaudent prodesse ruinae.
42  Ergo triunphales Henrico supplice lauros
43  Auge pace pia: sacra ad vestigia porro
44  Lapsantem et patrio lacrymantem amplectere vultu.
45  Namque dedit poenas. Lotari Mavortis in illum
46  Infremuit furor et gladii fortuna


5455. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


8  Barbara Memphis eat tumulique et nomina regum
9  In tenebras penitus Latio depressa nitore,
10  Atque Palatinae miracula barbara moli
11  Aeterni reddant sacrum vectigal honoris.
12  Ille oculus caeli, magni scrutator Olympi,
13  Littore qui rubro natus, sub Atlantide lympha
14  Occiduos demergit equos, nil clarius


5456. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Aeneas, ductaeque simul per caerula puppes
4  Laeta pandebant lintea fatis.
5  Unda nitens victique Noti Nymphaeque faventes
6  Obsequio undarum gaudebant lambere sacras
7  Et placido genitore rates, gaudebat et aura
8  Antemnas tenui motare per oscula pulsu.
9  Italiam clamat celsa de puppe iuventus,


5457. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

concussor hiantum
6  Eumenidum vindexque Dei, per secula cuius
7  In ripa fixae vivent Phlegetontide lauri,
8  Dextrae plaude tuae, sociis quoque plaude sacroque
9  Numinis auspicio, quod celso abiectus Olympo
10  Quodque suis laesus, quae vobis intulit, armis
11  Rex Erebi Stygia sua vulnera cernat in unda


5458. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


14  Insidiae possunt ictusque hostilis amari.
15  Attamen, ut merito tam magna extollere Pindo
16  Bella queam sacrosque modis aequare triumphos,
17  O ades et, Stygium poteras quo vincere regem,
18  Flamine sub nostros velox illabere sensus.
19  Lucifer, aetherias inter nitidissima


5459. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


20  Tollite magnanimos ausus, quos vovimus olim
21  Ante Deos aditisque etiam iuravimus omnes
22  Teutatae magni patriique altaribus Heti.
23  Vos humana sacris stans hostia et ille morantes
24  Commoveat potus sanguis sacer: eia age nostras
25  In laudes Druidae toto clamore ferantur,
26  Et nova fatidici nobis dent carmina


5460. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

VII. HORATII: »NUNC EST BIBENDUM ETC.«
1  Nunc densi calices, nunc grati dona Liaei
2  Sunt Romae potanda tuae, fortissime Caesar;
3  Nunc dapibus sacra mensa gemat, perque atria divum
4  Imbuat immensus redimita altaria sanguis.
5  Cingantur lauro postes et fumet acerra
6  Multiplici Panchaeus odor: pulsate, sodales,


5461. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


38  Venator nivei nudis in vallibus Hemi
39  Insequitur celerem pennato vulnere damam.
40  Scilicet hoc Caesar proprio apposuisse triumpho,
41  Hoc voluit palmis, per sacrae ut compita Romae
42  Perque catenatum testantia saxa Iugurtham
43  Expleret Latios captiva Cleopatra visus.
44  Illa tamen meliore suos abrumpere fato


5462. Đurđević, Ignjat. Poetici lusus varii, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


11  Te lento temone tenent, teque Arctos anhela
12  Teque Aquilo gremio nivibusque coercet acutis?
13  Quid lento nimis igne venis, quid nostra moraris
14  Gaudia, quid sacris fumantes ignibus aras?
15  Quid Lacedemonium cessas fraenare iugalem,
16  Nam Castor tibi cedet equo, dum causa superbit
17  Tam festinati caeli per caerula cursus?


5463. Ritter Vitezović,... . Ad comitem Marsilium, caesareum... [page 140 | Paragraph | Section]


7  Ante nec a victa me extorserat oscula Turcus:
8  Oscula nec victi fida fuere mihi.
9  Oscula dilectis mea servabantur amicis:
10  Nam, scelus est, hosti prostituisse sacrum.
11  Cedere non didici patrias sine sanguine terras:
12  Maxima conditio semper in ense fuit.
13  Sed quia sic voluit Deus, et Rex mandat: utrique


5464. Ritter Vitezović,... . Ad comitem Marsilium, caesareum... [page 140 | Paragraph | Section]


33  Dubiciam cedis, famosi nominis arcem:
34  Et Jesenovacii lignea castra loci.
35  Haec mihi cor aliquo tangunt, Ferdinande, dolore
36  Hic mea sunt summo sacra peracta Deo.
37  Nec me tanta movet concessae cura Gradiscae:
38  Apparent veteris vix ibi signa loci.
39  Pinguia Sirmiaci didicerunt oppida ruris


5465. Dumanić, Marko;... . Synopsis virorum illustrium... [Paragraph | Section]

gente atque e stirpe et genere ejusdem Diocletiani, cujus patrueles et consobrini erant, ut patet ex Martyrologio Romano, ex Unica gentis Aureliae Valeriae Salonitanae Dalmaticae nobilitate Joannis Tomci Marnavitii et ex tomo secundo Illyrici sacri patris Danielis Farlati. Christophorus de Balistis, civis Spalatensis non postremae conditionis, olim canonicus ejusdem civitatis, mox Traguriensis episcopus per cessionem Thomae


5466. Dumanić, Marko;... . Synopsis virorum illustrium... [Paragraph | Section]

extant apud me carmina non pauca, quae ad excellentiam poetarum sui temporis accedere videntur. Marci Maruli:
Nascenti, Francisce, tibi risere Camoenae
Porrexitque suam laetus Apollo lyram,
Et tua ter sacra lustrans Ex lustratus. cunabula lauro
Ter quoque Castaliis illa rigauit aquis.
Hinc nondum puber, sed adhuc puerilibus annis, 5
Edis jam


5467. Dumanić, Marko;... . Synopsis virorum illustrium... [Paragraph | Section]

jejuniis, cilicio, orationibus et flagellationibus non sine asperrima paenitentia die noctuque insudavit. Divina officia numquam Ex nunquam. praetermisit, carnibus non vescebatur; quidquid temporis a sacrarum vacatione rerum supererat, id totum studio et literarum otio impertiebat. Quietioris vitae gratia jam sexagenarius ad insulam Soltam duodecim millia passuum distantem a patria secesserat ibique in monasterio quodam divi Petri Vallis surdae sic appellatae per biennium moratus, deinde ob


5468. Dumanić, Marko;... . Synopsis virorum illustrium... [Paragraph | Section]

omnibus elatus fuerit. Inter quos duo sunt, alter Raphael Levacovich, qui in suis lucubrationibus Marcum Marulum vocat post divum Hieronymum Dalmatiae secundam gloriam, alter vero Gulielmus Eysengrein in catalogo doctorum orthodoxae matris ecclesiae Marulum appellat virum doctum, sacrarum literarum imprimis Ex in primis. eruditum, ingenio clarum, disertum eloquio, fidei propugnatorem acerrimum, principem suae aetatis philosophum, poetam gravem et ingeniosum, sacrarum literarum scientia


5469. Dumanić, Marko;... . Synopsis virorum illustrium... [Paragraph | Section]

appellat virum doctum, sacrarum literarum imprimis Ex in primis. eruditum, ingenio clarum, disertum eloquio, fidei propugnatorem acerrimum, principem suae aetatis philosophum, poetam gravem et ingeniosum, sacrarum literarum scientia nemini secundum. In ecclesia sancti Francisci extra muros sepultus fuit. Quia vero locus ubi situs erat non agnoscebatur ex inscriptione, ideo multis annis post ejus obitum instauratus fuit tumulus et ad decus familiae apposita sequens inscriptio:


5470. Dumanić, Marko;... . Synopsis virorum illustrium... [Paragraph | Section]

Martiniaci:
Vidit Erythraeo quondam responsa sub antro,
Quae dedit exculto docta Sibylla sono,
Et stupuit certo mutatos ordine cantus
Vixque suum vates esse putaret opus.
Mox tulit ad sacras Virgo sua scripta Sibyllas 5
Atque his: "Simonidos ore loquamur", ait.
Assensere omnes, inde una voce sonabant:
"Hic solus nostri carminis auctor eat."
Sis igitur felix, vatum pia curva catervae


5471. Dumanić, Marko;... . Synopsis virorum illustrium... [Paragraph | Section]

est; quo ac Pro simul ac ? pervenit, mortem illius in Domino pretiosam sanctus patriarcha Dominicus palam fratribus praenuntians, tertia die post omnibus Ecclesiae sacramentis munitus omnium etiam primus in ordine obdormivit in pace, tumulatus in monasterio sancti Sixti anno 1218, quem passim nostrates beatum communi voce appellant. Leander lib. I, pag. 15; Malv. an. 1218, pag. 193; Ferr. 2. 1, l. I, fol. 67; Plod. P. I, l. I, fol. 274.


5472. Dumanić, Marko;... . Synopsis virorum illustrium... [Paragraph | Section]

carmina Dominicae incarnationis, passionis et mortis mysteriis cum vita beatae Osannae de Catharo itidem carminibus exarata in vernacula lingua sanctimonialibus monasterii sancti Pauli donavit pater frater Vincentius Dudan de Spalato ordinis praedicatorum, Dalmatiae provinciae moderator, sacrae theologiae magister. Vir utique fuit magno ingenio pollens, theologus non ignotus, concionator non vulgaris, poeta nomine clarus. Immatura et satis praepropera morte decessit Venetiis, pro secunda vice exprovincialis, anno 1703, sepultus in ecclesia sancti Joannis et Pauli. Ex


5473. Dumanić, Marko;... . Synopsis virorum illustrium... [Paragraph | Section]

sancti Joannis et Pauli. Ex relatione. Frater Jacobus de Spalato. Ex Spaleto. Anno Domini 1445. actu Romae legebat sententias pro gradu et forma doctissimus pater sacrae theologiae magister frater Jacobus de Spalato, Ex Spaleto. Dalmaticae provinciae alumnus, ex ordine praedicatorum, electus in capitulo generali celebrato Avenione anno 1444; de quo viro optime merito


5474. Dumanić, Marko;... . Synopsis virorum illustrium... [Paragraph | Section]

Marcus Dumaneus, patruus Hieronymi supradicti, juris utriusque doctor, canonicus et primicerius ecclesiae Spalatensis ac vicarius generalis archipraesulis Bonifacii Albani, qui praefuit ab anno 1668. usque ad annum 1678, erat vir apprime doctus et omnigena eruditione sacra et profana praeditus, qui permulta Spalati, patriae suae, et totius Dalmatiae monumenta vetera collegit et manu sua conscripsit. Non paucas inscriptiones marmoreas Salonae et alibi repertas mira eruditione commentatus est. Scripsit Chronicon pontificale Spalatense, quod ego patri


5475. Dumanić, Marko;... . Synopsis virorum illustrium... [Paragraph | Section]

virorum illustrium Dalmatarum publicae lucis usuram acquirat, si alicubi Mmss. derelicta vel neglecta jacet. Sed hic vir praeclarus vitam integerrime ductam finivit die 3. Octobris anni 1701, aetatis 73. nondum expleto, lapsus in terram in aede sacra divi Philippi Nerii dum sacrum inibi facere vellet, pressus pondere senilis aetatis, postquam Synopsi primae summam manum imposuisset absolvens vitam Marci Maruli, cujus memoriam tamquam viri omni laude digni in urbe Spalati suscitare conatus est. Etsi morte improvisa peremptus sit, tamen


5476. Dumanić, Marko;... . Synopsis virorum illustrium... [Paragraph | Section]

publicae lucis usuram acquirat, si alicubi Mmss. derelicta vel neglecta jacet. Sed hic vir praeclarus vitam integerrime ductam finivit die 3. Octobris anni 1701, aetatis 73. nondum expleto, lapsus in terram in aede sacra divi Philippi Nerii dum sacrum inibi facere vellet, pressus pondere senilis aetatis, postquam Synopsi primae summam manum imposuisset absolvens vitam Marci Maruli, cujus memoriam tamquam viri omni laude digni in urbe Spalati suscitare conatus est. Etsi morte improvisa peremptus sit, tamen suum Marulum pie credimus


5477. Dumanić, Marko;... . Synopsis virorum illustrium... [Paragraph | Section]

doctus ecclesiasticus vir, Nicolaus nomine, quem Clemens XI. anno 1716. ecclesiae Nonensi episcopum dedit et anno 1720. ad Absorensem transtulit, quam ille doctrina, vigilantia, optimis institutis et morum claritate rexit usque ad annum 1737, quo vivere desiit. Ex tom. 4. et 5. Illyrici sacri. Georgius Spalatinus scripsit historiam seu cronicon de Saxoniae ducibus. Hic eximius theologus illustrissimae Saxoniae ducis a sacramentis fuit. Paulus Bolduanus Bib. his., Bas. 1544; Roterodamus epist. 2. m.


5478. Dumanić, Marko;... . Synopsis virorum illustrium... [Paragraph | Section]

rexit usque ad annum 1737, quo vivere desiit. Ex tom. 4. et 5. Illyrici sacri. Georgius Spalatinus scripsit historiam seu cronicon de Saxoniae ducibus. Hic eximius theologus illustrissimae Saxoniae ducis a sacramentis fuit. Paulus Bolduanus Bib. his., Bas. 1544; Roterodamus epist. 2. m. 125. Hieronymus Patricius fuit sacerdos Spalatensis, vir admodum doctus ac eruditus atque in patriae ac nationis suae rebus admodum versatus optimeque de ea


5479. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page naslovna | Paragraph | Section]

Proprietas Nationum in Collegio Ungaro-German. P. Ivanuceij in 12° Romae PLORANTIS CROATIAE SAECULA DUO, CarMIne DesCrIpta ab EQUITE PAVLO RITTER, Sacrae Caesareae Regiaeque Majestatis Consiliario Ex libris Adamj Baricsevjch Velimir Gaj 1703. Graecomonti 1703.


5480. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page i | Paragraph | SubSect | Section]

Velimir Gaj 1703. Graecomonti 1703. ILLUSTRISSIMO EXCELLENTISSIMOQUE DOMINO, DOMINO IOANNI FERDINANDO JOSEPHO SACri ROMani IMPerii COMITI AB HERBERSTEIN, SACri ORDinis MELITENsis EQVITI ET COMMENDATORI, SACrae CAESareae REGiaeque MAJESTATIS CONSILIARIO INTIMO ET VICE-PRAESIDI CONSILII BELLICI INTERIORIS AUSTRIAE; etc. EQues PAVlus RITTER


5481. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page i | Paragraph | SubSect | Section]

1703. ILLUSTRISSIMO EXCELLENTISSIMOQUE DOMINO, DOMINO IOANNI FERDINANDO JOSEPHO SACri ROMani IMPerii COMITI AB HERBERSTEIN, SACri ORDinis MELITENsis EQVITI ET COMMENDATORI, SACrae CAESareae REGiaeque MAJESTATIS CONSILIARIO INTIMO ET VICE-PRAESIDI CONSILII BELLICI INTERIORIS AUSTRIAE; etc. EQues PAVlus RITTER Salutem Plurimam Dicit


5482. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page i | Paragraph | SubSect | Section]

ILLUSTRISSIMO EXCELLENTISSIMOQUE DOMINO, DOMINO IOANNI FERDINANDO JOSEPHO SACri ROMani IMPerii COMITI AB HERBERSTEIN, SACri ORDinis MELITENsis EQVITI ET COMMENDATORI, SACrae CAESareae REGiaeque MAJESTATIS CONSILIARIO INTIMO ET VICE-PRAESIDI CONSILII BELLICI INTERIORIS AUSTRIAE; etc. EQues PAVlus RITTER Salutem Plurimam Dicit

Mirabere, procul


5483. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page iv | Paragraph | SubSect | Section]

Pannoniae totius et Croaciae Megistanibus in generali Statuum et Ordinum Conventu publico Decreto annumerati, indelebilem apud rerum patriarum scriptores eudoxiam reliquerunt. Jofephus nempè (ut cunctos anteriores venerando silentio praeteream) Patruus Tuus, ejusdem sacri Equestris Ordinis Commendator et Magnus per Ungariam Illyricumque Magister, Superioris Croatiae finibus Praefectus Generalis, post egregia terra marique uspiam edita facinora, Likam universam, et Corbaviam (ab hac ipsa vetus Corybantiae, recensque Croatiae sive


5484. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 9 | Paragraph | Section]

posset, tenuive manus describere penna.
1.267  Dux hujus belli, tam rarae cladis et autor,
1.268  Infelix Tomoreus erat, cuj mitra Colossum
1.269  Casside visa minor: Sacra aspernando Deorum,
1.270  Arrogat imperium fera mens super arma Gradivi,
1.271  Et Regi dare jura suo vesana voluptas,
1.272  Postponendo Duces Bellorum sorte peritos,


5485. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 10 | Paragraph | Section]

voluptas,
1.272  Postponendo Duces Bellorum sorte peritos,
1.273  Quos ego ab hinc, illinc quos Transylvania misit.
1.274  Sic malè bella gerit, cuj rerum cura sacrarum
1.275  Et vitae innocuae tenor est servandus: iniquè,
1.276  Hosti etiam desponsa, fides violatur: et hostem
1.277  Non spernat causae propriae fiducia. finem


5486. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 17 | Paragraph | Section]

astronomi fuit hic: Peucamque decoram,
1.488  Pecuj ipsa voco, cuj quina ecclesia nomen
1.489  Fecit apud Latios notum, Thrax diripit urbem:
1.490  Templa, sacras statuas, arasque prophanat, et omne
1.491  Exercet scelus in veteres novus incola Cives:
1.492  Ut rarò pius est, qui vitam ducit in armis.
1.493   Haec meus attonitis


5487. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 17 | Paragraph | Section]


1.493   Haec meus attonitis gemeret cum Dravus in undis,
1.494  Illic Danubius lacrymis deflebat amaris
1.495  Metropolim Regni totius Strigonium altum,
1.496  Sacratamque diu tumulis regalibus Albam:
1.497  Totque arces, pagos totque inter utramque jacentes,
1.498  Et tot Claustra capi! Quanto jam tramite labat
1.499  Pannonia, à proprio quae


5488. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 21 | Paragraph | Section]

et has reparat tectis, ac gente Otomanna
1.639  Munit: quas hostes mea Seña deinde videbit.
1.640   Vix uno à praedis sese Thrax continet anno,
1.641  Contemnens Paci data sacramenta colendae
1.642  Ad nova Christicolis impendit damna; valenti 1555.
1.643  Pannona rura manu petit; hic nova Castra, Bobovac,
1.644  Jacobi


5489. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 48 | Paragraph | Section]

Kĺissano paucos vis barbara campo
1.1477  Oppressit Cives, campoque potitur et arce.
1.1478  Hìc pius oppetiit cum Cive et Nobile Judex,
1.1479  Oppetiitque sacro totus cum Praesule Clerus:
1.1480  Altera Klissano quaesi Seña maneret in agro.
1.1481   Hìc animi non parva mei pars concidit. Arcem
1.1482  Insignem,


5490. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 56 | Paragraph | Section]

1613.
2.131  Aere merens Veneto gens Epirota triremi
2.132  Vecta meam ceu fur nocturno tempore ad oram
2.133  Appulit, insidiata viris, qui visere sacram
2.134  Tyrsactensis eò veherentur Virginis aedem,
2.135  Volari angustum circundat ab aequore portum,
2.136  Quo lembum incautum gens impulit impia, cunctos


5491. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 57 | Paragraph | Section]

crimen superi patientur inultum.
2.142   Quàm gravis evasit, totoque timendus in Orbe
2.143  Turcus, ad interitum cunctorum tendere natus,
2.144  Praecipuè quicunque colunt sacra dogmata Christi,
2.145  Quosque vel ipse timet magìs, omnibus insidiatur:
2.146  Ut se Christicolae per mutua tela, faventes
2.147  Hosti, conficiant, Señae accelerentve


5492. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 74 | Paragraph | Section]

malignis. 1671.
2.670  Pro quo punitus gladio, documenta reliquit,
2.671  Discere justitiam monitos, nec temnere divos,
2.672  Distribuique sacras coelesti sorte Coronas.
2.673   Fine pari (par crimen erat) Tyrziçki perivit
2.674  Christophorus, Stirpis de Fracto pane potentis
2.675  Ultimus infelix haeres; quem grata bearat


5493. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 74 | Paragraph | Section]

Consilioque virum devincit foemina pravo.
2.685   Hunc quoquè consultrix flevit vicinia casum,
2.686  Et poęna graviore quidèm, ceu criminis auctor.
2.687  Majestas Regum tam sacrosancta profectò est,
2.688  Quòd nec in saevo labe sit factanda Tyranno. 1672.
2.689   Corrupta insectis variis et vermibus aura,


5494. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 76 | Paragraph | Section]

1681.
2.734   Sopronii (priùs urbs fuit haec Scarabantia dicta)
2.735  Conventus Regni summus celebratur. in illo
2.736  Eleonorę humeris Augustae sacra Corona
2.737  Imponitur, toto ter fausta precante Senatu.
2.738  Toekelius contrà Regni movet arma paraecus,
2.739  Ungaricae plebis Dux, Turco milite fultus


5495. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 77 | Paragraph | Section]

Caesar in argro
2.757  Vindicat insigni Turcorum caede solutam.
2.758   Undique Caesareos auget Fortuna triumphos,
2.759  Quos inter Joseph sacrum diadema tenello
2.760  Imposuit capiti. maturè ferre paterni
2.761  Discat honoris onus: regali munere felix
2.762  Subjectos Populos, ut amore, timore gubernet.


5496. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 81 | Paragraph | Section]

Alexandri deplorans funera magni
2.884  Praesulis, Ecclesiam qui rexit Zagrabiensem
2.885  Insignis, prudens, felix Antistes, amansque
2.886  Ipse Pater Patriae, dignus quem purpura sacra
2.887  Vestisset, pietate gravem cùm stemmate clarum.
2.888  Viribus atque annis florentem Parca peremit:
2.889  Ne quod solamen, vel spem fortasse relinquat


5497. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 87 | Paragraph | Section]

pubem: quae vitam prompta fuisset
2.1072  Antè dedisse hosti, et totum fudisse cruorem!
2.1073  Ast utinam memor ille mali, cladumque priorum,
2.1074  Exorata sacrae non spernat commoda Pacis
2.1075  Antè diem, genio solitus peccare superbo;
2.1076  Ocyùs haud qvisquam toto mortalium in Orbe
2.1077  Erigit afflictam mentem, graviumque malorum


5498. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 88 | Paragraph | Section]

Insultat senibus; magnum scelus antè putabant,
2.1123  Si cano juvenis non assurexerit. Alget
2.1124  Nunc pietas, et justus amor. rarissima verè
2.1125  Communis sacra cura boni. grassatur ubique
2.1126  Lis exosa Diis: et, habendi, sęva cupido,
2.1127  Per fas atque nefas. fratri vix frater amatur:
2.1128  Vixque, cui tutò fidas,


5499. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 92 | Paragraph | Section]

didici patrias sine sanguine terras:
10   Maxima conditio semper in ense fuit.
11  Oscula dilectis mea servabantur amicis:
12   Credebam, scelus est, prostituisse sacrum.
13  Sed quia sic voluit Deus, et Rex mandat: utrique
14   Paret, Amice vides, obsequiosa fides.
15  Scilicet in Coelis cùm regnet Jupiter altus:


5500. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 92 | Paragraph | Section]


33  Dubiciam cedis, famosi nominis arcem:
34   Et Jesenovacii lignea castra loci.
35  Haec mihi cor aliquo tangunt, Ferdnande, dolore:
36   Hìc mea sunt summo sacra peracta Deo.
37  Nec me tanta movet concessae cura Gradiscae:
38   Apparent veteris vix ibi signa loci.
39  Pinguia Sirmiaci didicerunt oppida ruris,


5501. Matijašević... . Carmen ad v. c. Iacobum Candidum,... [Paragraph | Section]

vultus.

Iamque dies aderant, cum personata iuventus
Largius usa cibis et pergraecata frequenter
130  Huc, illuc solet ire procax plateasque tumultu
In speciem bacchantis obit possetque videri,
Ceu thyrso percussa foret, per strata viarum
Sacra corimbiferi celebrare triennia Bacchi.
Tunc primis aliquid meditans superaddere ludis,
135  Ut pertentarent populi nova gaudia pectus,
Grandia ligna duo tereti surgentia forma,
Ceu foret aeratae duplex antenna triremis,
In medii quasi parte fori,


5502. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 10 | Paragraph | Section]


116   „Innumero triuere genu, molimine saeuo
117   „Taurica disrumpat, uel Commagena securis?
118   „Suppositisne sacris Diuos cremet? Impiet aras
119   „Barbara luxuries? Superis Bisaltica pellex
120  120 „Fulgeat exuuijs? Magni augustale Tonantis


5503. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 12 | Paragraph | Section]

diuini tuque arbitra iuris, et aequi,
202   „Mater certa mihi, sed sero cognita Mater;
203   „ Si pietas cordi, ferro altera, et altera sacris
204   „Dimicet auspicijs, coniuret terra, polusque
205  205 „Contra hostile caput, quaeque ipse horrenda reliquit,
206  


5504. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 14 | Paragraph | Section]


269   „Ambigitis quae poena foret. Cessate, morâque
270  270 „Augete exitium, subito nec frangite sontem
271   „Fulmine, sacrilegus se perdi sentiat hostis.
272   „Anne ego Palladias quae iam uenerabilis artes
273   „In primum, mediumque diem, serumque ferebam,


5505. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 14 | Paragraph | Section]


276   „Explebit rabidos Byzantia bellua rictus?
277   „In mercem pariam natos? Delubraque pandam
278   „Armenti in stabulum, similisque in sacra Mahumae?
279   „Noui quae fuerim, quae sim nunc cerno: pigetque
280  280 „Me talem, quod tanta fui. Felicia clamo


5506. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 17 | Paragraph | Section]


359   „Cum fines Arabum, et saeuae cunabula gentis
360  360 „Delendamque canunt antiqua oracula Meccham:
361   „Cum sacras iterum crispantia signa decusses
362   „Amissas repetent lunis cedentibus oras.
363   „En gaudet Solyme, nobis en seruat Idume


5507. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 18 | Paragraph | Section]


400  400 Signa uides, ubi Caesarei in praeludia Regni
401   Austriadum genitor demissa fronte Rodulfus
402   Donat equum Mystae caelestia sacra ferenti:
403   Ipse pedes sequitur clausum sub fruge Tonantem
404   Per saxa, et pluuiâ corruptas Pleiade calles.


5508. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 20 | Paragraph | SubSect | Section]

Austriadum sceptro concredita regna tuentur:
28   Partem quisque suam. Tibi maximus, Austrias ora,
29   Archiducum Leopoldus 8 adest, cui Templa sacrauit
30   30 Religiosus honos, pietas cui rite uaporat
31   Centum uotiuas nebulis redolentibus aras.
32  


5509. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 22 | Paragraph | SubSect | Section]

„Austria sit sterilis; sed et unicus occidat haeres?
91   „Sic sum grata Deis? Sed, Numina celsa, uidete,
92   „Quam bene consul tum terris, si sacra senescat
93   „Austriadum sine prole Domus". Tum reddidit ille:
94   „Inuidiam fatis ne subijce: maxima merces


5510. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 23 | Paragraph | SubSect | Section]


126   „Teque Hadriane patrem cognomine fassa secundum,
127   „Constantiniacae tandem fastigia sedis,
128   „Eoumque sacro repleas sessore tribunal.
129   „Hinc haud per partes, perque oppida singula pergit
130  130 „Cunctatrice manu, longaque ambage laborum


5511. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 25 | Paragraph | SubSect | Section]

armatos Caelo donante labores, 151. Boristenidum. — 154. Libia JA. — 155. Theutonićum. — 168. Arctophilax A.
183   Expulit Ausoniâ Graios 30 , Patremque sacrorum
184   Restituit Romae. Vastum conclaue coronant
185  185 Tercentum Heroi cultus, et cognita famae
186  


5512. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 25 | Paragraph | SubSect | Section]

pretium, tumidosque extingueret ignes.
210  210 Hastam cernere erat Magni gestamen Othonis 35 ,
211   Frangere qua potuit, Latijsque addicere sacris
212   Danorum populos, exultantisque perempto
213   Fratre Boleslai, et gentis sine Rege Boemae
214  


5513. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 25 | Paragraph | SubSect | Section]


212   Danorum populos, exultantisque perempto
213   Fratre Boleslai, et gentis sine Rege Boemae
214   Flectere sanguineam sacra ad lustralia frontem.
215  215 In clamyde Arnulfi uiuit Tiberinus 36 , et altis
216   Vorticibus truncos glomerat per


5514. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 26 | Paragraph | SubSect | Section]

Fax ardebat adhuc, qua iam Segimundus 39 auitâ
239   Degeneres animas a religione perussit:
240  240 Hinc Lotari 40 contecta sacro uelamine cassis:
241   Inde rubens Calui 41 transfosso lancea Mauro,
242   Aucupis 42 , et Phalerae cum debellauit equestrem


5515. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 27 | Paragraph | SubSect | Section]


263   „Damna uicem, partem que aliquam carpente Quirino:
264   „Raro Germani, victa est Germania nunquam.
265  265 „Ast ubi sacrifica fontem circumtulit undâ
266   „In Superûm iurata fidem, Romamque repente
267   „Est uenerata piam, quam spreuerat ante minacem;


5516. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 31 | Paragraph | SubSect | Section]


439   „Impleor! O quantum cognata, sentio ab aurâ
440  440 „Virtutum ingenitos augeri in corde calores!
441   „Ten' ego percipio sacros, Fernande 66 , medullis
442   „Inspirantem aestus, et flamine corda cientem;
443   „O summum patriae columen, quo uindice primum


5517. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [Paragraph | SubSect | Section]

uigesimus Augusti colitur. SS. eius quoque filij Emericus, et Elisabetha, sollemni ritu a Christianorum coetibus celebrantur, alter quarto Nouembr. die, altera decimo nono. 11 Sanctus Henricus Primus huius nominis Imperator sacram habet diem decimam quartam Iulij. 12 Itemque eius Coniux, et Virgo Beatissima Cunegundis, tertia Martij die annuis sollemnijs decoratur. 13 Gades, nunc Gribiltera, oppidum ad columnas Herculis contra


5518. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [Paragraph | SubSect | Section]

13 Gades, nunc Gribiltera, oppidum ad columnas Herculis contra Africam. 14 Varia portenta, quae id bellum diuinitus praecesserunt, recensentur in 3° libro. 15 Litui, seu tubae retortae tum in bellis olim, tum in sacrifices adhibebantur. 16 Vigesima circiter die post captum Themesuarium id est quarta Nouembr. 1716. moritur in cunis Leopoldus Austriae Archidux, Caroli VI., et Elisabethae illius. 17


5519. Đurđević, Ignjat. Eugenii a Sabaudia... epinicium,... [page 38 | Paragraph | SubSect | Section]

Iudae Machabaeo pro patrijs legibus Contra Antiochum Syriae Regem pugnanti missus est aureus e Caelo gladius, ut 2°. Machab. cap. XV. 50 Orontes Syriae fluuius. 51 Sanctus Henricus usus est in bellis sacro gladio D. Adriani militis, et martyris, ut narrat Cuspinianus. 52 In Septentrionalibus plagis, et Australibus. Nam in Tropicis Cancri, et Capricorni fiunt


5520. Đurđević, Ignjat. Magdalidos liber primus, versio... [Paragraph | Section]


35  Detur inocciduam per tempora serpere laurum.
36  Nunc o, nectareae largo qui flumine Suadae
37  Corda, animosque rapis, Sophiaeque, JACOBE, repostae
38  Sacra Antenoreo reseras plaudente theatro:
39  Accipe (siquis honos Musis) quae pauca repono,
40  Dulcis Amice, tuae geminata ad dona Minervae.
41  Heic inter positas Latio discrimine


5521. Đurđević, Ignjat. Magdalidos liber primus, versio... [Paragraph | Section]


341  Et quantum pro te nequeo patrare, scioque,
342  Quam magnis teneor, quae magna a dante recepi.
343  Quin et dum reputo, quales Deus egeris olim
344  Sudoresque sacros, castique fluenta cruoris,
345  Exclamare libet: Heu tanto e Vindice sanguis
346  Pharmacon est nostri, verùm et mensura pericli.
347  Hinc metus, inde dolor. Quid agendum denique


5522. Bošković, Ruđer. Elegiae II et carmen, versio... [Paragraph | Section]


2.76   Illa lares telis icta Cupidineis?
2.77  Est mihi quae vires Erebi, quae comprimat arma,
2.78   Quae gerat impavidas in pia bella manus,
2.79  Loiolidum sacrata cohors, assueta triumphis,
2.80   Auspiciis cuius tu quoque bella geris. 80
2.81  Saepe mihi haec alias infernos reppulit hostes,
2.82   Iussit et ad Stygios saepe redire lacus.


5523. Krčelić, Baltazar... . Epistolae ad amicum Matthiam... [page 53 | Paragraph | Section]

Ut ameris, ama. Augustinus: Securitas securitate fovetur, ita amore conciliatur amor. Nazianzenus: Dogma naturae est, ut amatus ames. Quare tibi me ad sacras preces commendo. 29. maii 1736. Bononiae. Tuus totus, sicut et tu totus meus. Balthasar. Manu propria. P.S. Dragi moj brate i drago srce


5524. Krčelić, Baltazar... . Epistolae ad amicum Matthiam... [page 59 | Paragraph | Section]

pepelnatum farbum, ar pokihdob ne mogu se ovakve rukavice prati, videlo mi se je da bude ova farba najbolja, ar nje se tak hitro černoča ne prime, ali pako prijeta ne pozna se. Secundario etiam ex hoc motivo, ut quia scio tuam magnam pietatem et animum ad res sacras et spirituales et iis vacare non potes, ut saltem a colore chirotecarum quosdam sanctos affectus exprimas, utrumque nostrum prah i pepel futuros. Druge rukavice jesu bele iz prave


5525. Đurđević, Ignjat. Sanctae Margaritae Cortonensis...... [Paragraph | Section]

obversa tenens vestigia plantis
269  Has liquida ex oculis profusae aspergine lymphae
270  Abluit, extergens crinali verticis auro, 270
271  Insuper Assyrium sacris effudit amomum,
272  Osculaque impressit pedibus, voluitque nocentis
273  Luxuriae fomenta pio servire dolori.
274  Nec prius egregiis, quae pectoris ardor obibat,


5526. Đurđević, Ignjat. Sanctae Margaritae Cortonensis...... [Paragraph | Section]


283  Seque Palaestinam tendentibus aequore Nautis
284  Addidit oblato persolvens corpore naulum.
285  At postquam Solimae sacram pervenit ad Urbem 285
286  Excita prodigiis, subitoque exterrita casu
287  Traxit ab attonitae mentis terrore salutem.
288  Nam qua Caesareo Crux exaltata triumpho


5527. Đurđević, Ignjat. Sanctae Margaritae Cortonensis...... [Paragraph | Section]


288  Nam qua Caesareo Crux exaltata triumpho
289  Luce colebatur, se Numinis aede repulsam
290  Impete ab occulto sensit, vetitamque verendi 290
291  Gressibus impuris temerare sacraria Templi;
292  Tunc se telluris velut execrabile monstrum
293  Detestata, gravi simul icta dolore, minacem
294  Vindicis ut Caeli plorando averteret iram,


5528. Đurđević, Ignjat. Sanctae Margaritae Cortonensis...... [Paragraph | Section]


308  Ingeniosa piae solertia mentis?) honestos
309  Impiger ad cultus ex pristina septa reduxit.
310  Scilicet ut raptam sibi vulturis ungue columbam 310
311  Deseruisse sacri cognovit claustra recessus,
312  Continuo setosum humeris rejecit amictum,
313  Splendentique rudem mutavit veste lacernam,
314  Et flavos capitis crines, rutilumque galerum


5529. Đurđević, Ignjat. Sanctae Margaritae Cortonensis...... [Paragraph | Section]

laqueus fuit, exitiumque juventae;
349  Divini tamen eloquio Praeconis, et ictu
350  Fulmineae vocis perculsa salubriter omnem 350
351  Protinus abjecit luxum, sacrataque gressu
352  Numinis in Caelum reducis, viridantis Olivae
353  Ad juga perrexit, rigidique ibi clausa sub alvo
354  Pumicis in sua membra truces exercuit iras.


5530. Đurđević, Ignjat. Sanctae Margaritae Cortonensis...... [Paragraph | Section]

corda novae dulcedinis irrigat imber.
379  Et dubitamus adhuc grato indulgere dolori,
380  Aut timor est pretiosam oculis effundere lympham?" 380
381  Haec effata flagrum, et sacri gestamina ligni,
382  Balteaque exertis mucronibus aspera tradit
383   Margaridi, munitque inopem caelestibus armis.
384  Utque novae nutantem animum


5531. Crijević, Serafin... . Bibliotheca Ragusina, loci... [Paragraph | SubSect | Section]

ad virtutem animos alliciendi ratio. Porro Ragusinam urbem et graecis et latinis litteris ac si aliam christiani orbis civitatem excultam olim fuisse, nemo est, qui ex veteribus eius monumentis non novit, vel a narrantibus saltem patribus non acceperit civesque eius omni liberali disciplina cum sacra, tum profana praeditos edendis in omni bonarum artium genere lucubrationibus operam dedisse. II. Etenim praeterquam quod egregio a natura instructi ingenio Ragusini cives, ut non facile sit sine ullo prorsus acumine reperire hominem, qui sub mitissimo hoc caelo in lucem prodiit, ad


5532. Crijević, Serafin... . Bibliotheca Ragusina, loci... [Paragraph | SubSect | Section]

huiusmodi negligentia, unde poeta merito conquestus est:
Vixere fortes ante Agamemnona
Multi, sed omnes illachrymabiles
Urgentur ignotique longa
Nocte, carent quia vate sacro.
Paulum sepultae distat inertiae
Celata virtus. (Horatius, liber 4, ode 9)
Quod si eos consulas scriptores, qui res Ragusinas litteris mandarunt, vix paucorum nomen reperies


5533. Crijević, Serafin... . Bibliotheca Ragusina, loci... [Paragraph | SubSect | Section]

celebrare nomenque monumentis aeternum duraturis mandare velint idque tandem praestent, quod nos praestare optavimus. VII. Verum nonnulli, quorum, si uspiam alibi, ingens numerus est Ragusii, qui censoria virga in aliorum scripta temere inquirere et iure suo ac arbitrio, quasi ex sacra tripode pronunciare solent, cum ipsi nec laudanda, nec vituperanda scripserint, nec Aristarchi alicuius censuram vereantur, supervacaneum huiusmodi laborem nostrum censebunt et commentarii huiusce argumentum leve nimis frigidumque. Equidem qui sunt viri isti , submurmurare mihi


5534. Crijević, Serafin... . Bibliotheca Ragusina, loci... [page 11 | Paragraph | SubSect | Section]

retuli. Quoad caeteros religiosos viros, ex suis seorsum caenobiis quacunque doctorum caenobitarum monumenta deprehendere licuit, diligenter collegi et hic sincere descripsi, longe plura scripturus, si sartae tectae res eorum servarentur et non uti caeterorum civium in privatis domibus, ita sacratorum hominum in caenobiis cum scripta, tum scriptorum nomina et plura fortasse, quam quae supersunt, in maximo nostrae urbis terraemotu periissent. XIII. Postremo, si mihi historiae leges in hac describenda Bibliotheca a me neglectas obiiciat quis, recte quidem faciet, nam eius


5535. Crijević, Serafin... . Bibliotheca Ragusina, loci... [page 15 | Paragraph | Section]

summopere mirabantur, Romam studiorum causa missus est et forte annum aetatis tertium et decimum agens Sixto IV, summo pontifice, a Stephano Zamagnio, Marini filio, materno ei genere arcte coniuncto, Ragusinae reipublicae ad pontificem oratore ductus anno aerae Christianae MCCCLXXVI. Romae in sacrato nempe illo Musarum domicilio egregiis in omni litteraria facultate praeceptoribus instituendum et amaenioribus, ut per aetatem licebat, disciplinis imbuendum se tradidit. Porro in optimarum elegantissimarumque artium studia totis ingenii viribus incubuit, modum ea in


5536. Crijević, Serafin... . Bibliotheca Ragusina, loci... [page 18 | Paragraph | Section]

plausu et iucunditate percelebris... Ipse etiam Cervinus, utpote qui magni aestimabat se ad eum dignitatis gradum promotum, apud regem Ladislaum ita ea de re gloriatur:
Quod mea deductum Tiberino a flumine munus
Vecta coronatis Musa propagat equis,
Hoc tibi sacramus fidi, rex magne, clientes,
Tam procul audita perfruiture lyra. IX. Ea honoris atque dignitatis nota auctus Ragusium reversus est Sixto IV, Romano pontifice, in vivis adhuc agente; constat enim ex


5537. Crijević, Serafin... . Bibliotheca Ragusina, loci... [page 22 | Paragraph | Section]

Ego Aelius Lampridii de Cerva, Canonicus ecclesiae cathedralis Sanctae Mariae et poeta, memoriae tenens... Carmina autem illa de viro ecclesiasticae militiae adscripto commode accipi possunt probantque, nisi falsus sim interpres, eius aetate canonicos aliosque choro addictos sacerdotes sacras excubias celebrasse, noctu nempe ad decantandas Deo laudes surgere et ad sacram aedem adire consuevisse. Mortem obiit Ragusii XVII Kalendas Octobris, septimo et quinquagesimo aetatis, humanae vero Salutis anno MDXX, cum paulo ante epigramma illud scripsit, quod in marmore


5538. Crijević, Serafin... . Bibliotheca Ragusina, loci... [page 22 | Paragraph | Section]

et poeta, memoriae tenens... Carmina autem illa de viro ecclesiasticae militiae adscripto commode accipi possunt probantque, nisi falsus sim interpres, eius aetate canonicos aliosque choro addictos sacerdotes sacras excubias celebrasse, noctu nempe ad decantandas Deo laudes surgere et ad sacram aedem adire consuevisse. Mortem obiit Ragusii XVII Kalendas Octobris, septimo et quinquagesimo aetatis, humanae vero Salutis anno MDXX, cum paulo ante epigramma illud scripsit, quod in marmore incisum in aede vectigali nunc etiam legitur in haec verba:
NVMEN


5539. Crijević, Serafin... . Bibliotheca Ragusina, loci... [page 24 | Paragraph | Section]

maximo Paulus tertius dictus est. Hunc nempe virum multis editis operibus celeberrimum in primis coluit Cervinus, ad quem ita in epistola:
Ergo quis in vitium tam longa silentia vertat,
Quis, rogo, desidiam dogmata sacra vocet?...
Quae regio nescit tanti nova dicta poetae,
Quae magis in toto claruit orbe manus?...
Ergo quod abstineas scriptis, nec inertia suadet,
Culpa nec ingenium vindicat ulla tuum... 30 Eundem laudat, quod


5540. Crijević, Serafin... . Bibliotheca Ragusina, loci... [page 70 | Paragraph | SubSect | Section]

casu evasisse. Cum enim nulli, ei praesertim quam deperibat intimos cordis sui sensus patefacere auderet, veritus maximam in caput suum pestem, si palam fieret ignis, qui in suo pectore ardebat, accersere, id saltem sibi licere ratus, quotiescunque illa e domo egrederetur, vel ad sacram aliquam aedem vel alio concessura, quod ille diligenter quotidie explorabat, eminus eam, formae eius contemplandae causa, sequebatur, neque enim propius accedere satis sibi tutum, conscientia mordente, credebat. At vero semel accidit, ut matrona illum cominus accedentem intuita et submissa


5541. Crijević, Serafin... . Bibliotheca Ragusina, loci... [page 2_560 | Paragraph | SubSect | Section]

DLXXXVII supra M frater Seraphinus Ractius ab Ordinis Praedicatorum magistro missus, qui vicarii generalis nomine fratrum Congregationem simulque sororum caenobium, quod per idem tempus in Ordinis potestate erat, moderaretur. At Ractius saepe pro officii ratione sacras illas virgines alloqui debuit et cohortari, multa insuper ad earum regimen pertinentia in mandatis dare, de variis negotiis cum Antonia Benessa, Matthaei, a nobis supra laudati, sorore, caenobii praeposita, tractare, verum nec ipse Illyrice, nec ulla ex


5542. Crijević, Serafin... . Bibliotheca Ragusina, loci... [page 2_560 | Paragraph | SubSect | Section]

sacras illas virgines alloqui debuit et cohortari, multa insuper ad earum regimen pertinentia in mandatis dare, de variis negotiis cum Antonia Benessa, Matthaei, a nobis supra laudati, sorore, caenobii praeposita, tractare, verum nec ipse Illyrice, nec ulla ex sacris virginibus Italice loqui noverat. Omnia quae oportebat Latine et dicebat et scribebat Ractius, quae Restia Illyrice statim interpretabatur et verbis aut scripta, quae opus essent, responsa Latino sermone dabat. Porro Nicolea


5543. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

IMPRIMATUR Si videbitur Rmo P. Mag. Sac. Pal. Apost. F. M. de Rubeis Arch. Tarsen. IMPRIMATUR Fr. Nic. Ridolfi Sacri Palatii Apostolici Magister Ordinis Praedicatorum. LIBRI PRIMI ARGUMENTUM Ad Naturam rerum explicandam


5544. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | Section]

varios caeca quis nocte colores
972  Colludensve super puerilis dextera telam
973  Possit Apelleas casu simulare figuras,
974  Reddereque humanos vultus aut Numina Divûm
975  Sacras inter ebur gazasque locanda per aedes?
976  Possit item vocum, constat quibus Ilias omnis,
977  Fortuitis elementa modis congesta capaci
978  Projicere ex


5545. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]

caput. Hoc Athamantis Filia ponto
813  Non bene vecta dedit nomen, queis concidit, undis.
814  Fecerat ipse suo celebrem tum Colchidis oram
815  Vellere, quod sacris Divûm pendebat ab aris;
816  Ut tali excierit pretio tot robora pubis
817  Argoae, quot prima per aequor vexerat Argo:
818  Scilicet ut veteres Grajûm cecinere Poëtae.


5546. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]


933  Relligionem animis nova res gelidumque timorem
934  Incussit; compressa fuga est; clademque piandam,
935  Ista sibi quam ferre Duces portenta putabant,
936  In Triquetra exclamant terra: sacrisque vacarunt,
937  Donec posse datum sese subducere caedi, et
938  Arma referre domum: nam demum barbarus hostis
939  Ingruit, et forti cinctos indagine vicit,
940  Aeternumque solo


5547. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]

prae rerum majestate atque repertis
24  Ejus, qui nobis rationem invenit eam, qua,
25  In caelo quidquid peragi terraque videtur,
26  Verius ex adyto divini pectoris edit,
27  Sacri quam Tripodes Laurus Cortinaque Phoebi?
28  Gallus et hic; magno se Gallia tollit Alumno.

29   Felix, qui clarum potuisti extollere primus
30  Lumen, et immensum te


5548. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]


1587  Et quacumque dies Doctrinae splendidus ortus,
1588  Nomina vestra sua decorum cum luce feruntur,
1589  Aeternisque vigent monumentis insita Famae,
1590  Atque suo inscribens sacravit Gloria templo.
1591  Jam quoniam per vos licet esse, ut dicar Amicus
1592  Vester ego optârim pariter; decus inde sequetur
1593  Ingens et nostris non deerit gloria Musis.


5549. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]

tum quaedam ignavia menti,
35  Frigidus et torpor quoque et harum taedia rerum
36  Exoriuntur; uti Musaei arescere fontis
37  Ex Helicone fluens videatur vena, priusquam
38  Respergi sacro mea possint corda liquore.
39  At tua me Virtus, animo quae saepe recursat,
40  Docta Cohors, subito pertaesum exsuscitat, et mî
41  Excitat ardorem, jam sponte ut otia damnem


5550. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]

petit Divûm delubra, suisque
1528  Discutit exurens praeclarans ictibus aedes:
1529  Quandoquidem tetra nimborum nocte coorta,
1530  Cum commoliri tempestas Fulmina coeptat,
1531  Sacra diu templis pulsantur in omnibus aera;
1532  Auras quae circum fremitu resonante repulsas
1533  Discutiunt, agitantque, impendentemque superne
1534  Attenuant nubem, perscinduntque: ilicet illa


5551. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]


1796  Praecipites Dominos tota cum gente penates
1797  Contexere, suos eversaque Curia Patres
1798  Incubuit super, et Gentem quoque templa Virorum
1799  Sacrificam subita tumulârunt versa ruina;
1800  Obtritumque viis circum omnibus undique vulgus
1801  Emoriebatur; nullo discrimine lethi
1802  Corporaque aegra Senum Juvenumque valentia sexus


5552. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]

res vertimus inque creatas,
712  Vertimus a summo nimirum Auctore bonorum.
713  Haud aliam, credo, ob causam jam stulta Vetustas
714  Numina thuricremis olim sacraverat aris
715  Ingenti numero: siquidem, quodcumque videbant
716  Esse voluptati sibi, protinus illud amabant,
717  Nec non divino quoque dignabantur honore.
718  Principio Solem ac


5553. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]


1410  Testaris cultu Dominum rerumque Potentem,
1411  Auctorique tuo totum quoque reddis amorem,
1412  Relligio est: hinc sunt arae delubra precesque
1413  Votaque, sunt multo quoque sacra halantia thure.
1414  Illa erit et Pietas, Patriae cum debita carae
1415  Solvimus officia; ut cum armis defendimus ipsam,
1416  Olli et praesidium virtute decusque paramus.


5554. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph | SubSect | Section]


1458  Praeceptis Puerum, cultis et moribus illi
1459  Certabant tenerae formare exordia vitae;
1460  Ipse bonas voluit Genitor ductare per artes;
1461  Et sacros mecum latices Permessidos undae,
1462  Naturae sibi nota et mecum limina adibat.
1463  Nunc vero de me quid poscit uterque? nisi una
1464  Ut pro tam magnis referatur gratia rebus;


5555. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 552 | Paragraph | SubSect | Section]

patrochus in Martinszka vesz, arithmeticam croaticam edidit. Item libellum de cantu chorali. Dominus Balthasar Kercselich canonicus Zagrabiensis sub anonymo Croatica lingva vitam sancti Augustini episcopi Zagrabiensis 1747. Item ejusdem opus typis datum 1760. de missae sacrificio croaticum. Item Historiarum ecclesiae Zagrabiensis pars prima, opus conferens ad magnam eruditionem. -Item additamentum Chronicae Croaticae de rebus patriae fecit et est editum 1762., ab anno 1748. ad praedictum, reliqua sunt patris Nicolai Laurenchich Jesuitae.


5556. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 558 | Paragraph | SubSect | Section]

Nema paginacije. reverendissimi, excellentissimi et illustrissimi domini Georgii Braniugh episcopi Zagrabiensis, abbatis beatae virginis Mariae de Topuszka, comitatus Berzenze supremi ac perpetui comitis, sacratissimae caesareae regiaeque Majestatis actualis intimi consiliarii, et banalis officii locumtenentis, et tabulae ejusdem praesidis. Cum episcopi non solum sibi ipsis vivere debeant sed et aliis, tanquam sal saliens et lucerna ardens et lucens, rectum est: ut qui in vivis exemplum


5557. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 559 | Paragraph | SubSect | Section]

fecit profectus et omnium primus exstitit, ut doctissimus magister ejusdem constanter recordaretur imitandumque proponeret. Sub quo theologiam quoque defendit. Reducem 1702. Bononia episcopus Zagrabiensis Stephanus Selischevich ut filium habuit, in residentia sua detinuit, collatisque eidem sacris ordinibus, post oblatum Deo 1702. die 2. Julii primum missae sacrificium, parochiae beatae virginis Mariae in Zlatar, archidiaconatu Zagoriano, parochum et pastorem dedit. Quam parochiam ad diligentis pastoris leges cum pluribus annis rexisset, relicto ibi sui perenni desiderio, a Martino


5558. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 559 | Paragraph | SubSect | Section]

ejusdem constanter recordaretur imitandumque proponeret. Sub quo theologiam quoque defendit. Reducem 1702. Bononia episcopus Zagrabiensis Stephanus Selischevich ut filium habuit, in residentia sua detinuit, collatisque eidem sacris ordinibus, post oblatum Deo 1702. die 2. Julii primum missae sacrificium, parochiae beatae virginis Mariae in Zlatar, archidiaconatu Zagoriano, parochum et pastorem dedit. Quam parochiam ad diligentis pastoris leges cum pluribus annis rexisset, relicto ibi sui perenni desiderio, a Martino Braikovich, anno 1708. in Martio Georgio Funtek canonico Zagrabiensi


5559. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 560 | Paragraph | SubSect | Section]

comes Nadasd plurimorum patrociniis fulciretur, ut jam pro resoluto habitus fuerit, exsistente Pragac Carolo VI., Eszterhazius Viennae decumbens, Pragam ad eum medio canonici Petri Matachich tunc Viennae collegii Croatici rectoris eas dedit de Nadasdi et Marotti litteras, quas secretas per sacramentum praevie a scribente canonico depositum voluit, quibus effecit, ut Pragae die 20. Augusti anno domini 1723. Georgius Braniug ex archidiacono Kemlek at canonico Zagrabiensi in episcopum Zagrabiensem resolveretur. Capitulum non solum, quod proponere Braniughium pro episcopatu


5560. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 561 | Paragraph | SubSect | Section]

et secretarium juvare debebant, quin et juri dare operam, ut ex schola illa egregii plures prodierint et hodie in primis regni sint officiis. Confessarium ex clero semper habuit et plerumque illum, quem et capellanum. Anno 1730. Posegam et totam visitavit Sclavoniam, templa consecrans, sacramentum confirmationis administrans, quod ibidem amplius quam 90000 (?) animarum praestitit, jus suum hac ratione confirmare studens, populum devinciens et ad decimarum praestationem animans officialesque ibidem ad partes suas attrahens tam mansvetudine sua quam prudentia ac familiaritate, qua


5561. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 561 | Paragraph | SubSect | Section]

animarum praestitit, jus suum hac ratione confirmare studens, populum devinciens et ad decimarum praestationem animans officialesque ibidem ad partes suas attrahens tam mansvetudine sua quam prudentia ac familiaritate, qua usus est, conjuncta charitati. Nam ubique liberalis exstitit, in templa, sacris illa ornando paramentis, in pauperes, in viros praeterea pro eorum dignitate. Quae episcopalis dignitatis officia, hic etiam per regni partes exercuit. Et resignante vicariatum anno hoc eodem Nicolao Bedekovich, generalem in spiritualibus vicarium constituit dominum baronem Sigismundum a


5562. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 562 | Paragraph | SubSect | Section]

praepositum alias capituli majorem, quem tota vita servavit. Singulares in viro hoc fuere virtutes omnes. Primo, pietate in Deum erat heroica. Neque enim solum privatis orationibus fuit deditissimus, sed quotidie suam peregit meditationem, suas absolvit preces, missae obtulit sacrificium, nisi infirmitate prohiberetur. Presbytherum unum constanter tenuit, qui quotidie ad intentionem suam in ara crucis missam diceret, eique eleemosyna solita pro missis dabatur, praeter plures alias, quas curabat legi, ac praeter missam, quam capellanus quotidie in suo oratorio dicebat.


5563. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 564 | Paragraph | SubSect | Section]

Commendanti enim mihi presbytherum Joannem Jozipovich pro parochia in Miholcz, primo sciscitabatur, num zelozus foret, tum addidit: Audio, ecclesiam illam in misero statu esse, et heu demortuus parochus nunquam me admonuit, hoc mihi summo dolori est . Ad Sclavoniam quot apparatus sacros, uti: casulas, albas, calices, missalia miserit, uni credo Deo notum; profecto annis singulis duo et amplius milia pro solo hoc Sclavonico apparatu insumebat. Sed non solum in templis munificus fuit, verum et in rebus aliis. Zrinii namque in praesidio pro publico bono fontem erexit


5564. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 566 | Paragraph | SubSect | Section]

ubi capitulum nec agnoscere nec eum investire voluit, non quidem quod citra candidationem promotus et nominatus fuisset, sed quod indignus. Arguebant enim ipsum, ob delicta olim ex seminario qua clericum pulsum, rursus ex Paulinorum, quod postea fuerat amplexatus, instituto; tandem, cum nescio ubi sacros suscepisset ordines, ex dioecesi Quinque-Ecclesiensi exilio mulctatum; post haec in ipsa parochia scandalose vixisse et concubinas aluisse. Immo per simoniam promotum arguebant, quia domino cantori Reess 100 aureos promisisset, si efficeret, ut candidaretur. Res ad processum deducta est,


5565. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 569 | Paragraph | SubSect | Section]

voluit, et non nisi 1000 frumenti modios aulae offerebat, sed semper ut privilegium ad successores etiam transferetur. Quod obtinere non valens interea febri corripitur, conditoque testamento sensim deficit, ac post octo hebdomadarum infirmitatem, magna patientia toleratam, post suscepta saepius sacramenta, viatico publice delate et extrema unctione, plenus fide, spe, charitate in manus Dei resignatione, justorum preciosa morte die 28. Aprilis hora media secunda post medium noctis anno 1748. pie ad promeritam coronam justitiae ad regna coelestia e vivis translatus est, et ut dicimus


5566. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 576 | Paragraph | SubSect | Section]

Cassoviae absolvit; suscepto philosophiae magisterio. Romam inde ad collegium sancti Apollinaris, Germanico-Hungaricum dictum, missus; ibidem suscepto theologiae doctoratu, per quadriennium eandem suscepit, profectu, uti dicebat, mediocri. Habitoque ibidem cum dispensatione duorum annorum primo sacrificio, et consequenter susceptis sacris ordinibus, ad patriam redux, sese archiepiscopatui Strigoniensi subjecit, et a primate Emerico Eszterhazy susceptus, ac ab eodem adamatus, primum anno eodem 1730. parochiae cuidam ad Posonium pastor datus, inde motu primatis proprio ad collegiatum


5567. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 576 | Paragraph | SubSect | Section]

magisterio. Romam inde ad collegium sancti Apollinaris, Germanico-Hungaricum dictum, missus; ibidem suscepto theologiae doctoratu, per quadriennium eandem suscepit, profectu, uti dicebat, mediocri. Habitoque ibidem cum dispensatione duorum annorum primo sacrificio, et consequenter susceptis sacris ordinibus, ad patriam redux, sese archiepiscopatui Strigoniensi subjecit, et a primate Emerico Eszterhazy susceptus, ac ab eodem adamatus, primum anno eodem 1730. parochiae cuidam ad Posonium pastor datus, inde motu primatis proprio ad collegiatum Scepulsiensis ecclesac capitulum translatus


5568. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 577 | Paragraph | SubSect | Section]

abeundi ad 1749. obtinuit. Qua obtenta, Viennam venit, habitaque Romana confirmatione, depositis Romae 4137 fl., coram eminentissimo Cardinale Leopoldo Kollonich juramentum pro Zagrabiensi episcopatu deposuit. Tandem Zagrabiam venit et regendum per se episcopatum assumpsit. Ac Primo sacrum dioecesanum instituit officium, creato vicario domino Wolffgango Kukuljevich et adjunctis eidem assessoribus Adamo Ztepanich, Josepho Pogledich, Nicolao Magdich, Georgio Rees, Josepho Galliuff, Balthasare Kercselich, canonicis Zagrabiensibus; notario Paulo Sikuten et fiscali Georgio


5569. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 577 | Paragraph | SubSect | Section]

omnino, modo scriptis et constitutionibus. 2do. Dominum Balthasarem Magdalenich vicarium temporaneum, dominum Joannem Busan comitem curialem fecit. 3tio. Praedia, uti parte alia, contulit. 4to. Sacramentum confirmationis per dioecesim administravit. 5to. Jubilaeum 1751. debite celebrari fecit. Aliaque contenta in serie annorum, verso hoc libro. Plura etiam fecisset, nisi archiepiscopatus Strigoniensis, quem anhelabat, obstitisset. Viennam excurrebat


5570. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 580 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ad eum annum est relatum. In Bosnensi illa sede oeconomiae totum se dedit. Braxatoria erexit, Judaeos accepit in amicitiam et lebetes emit pro pulveribus praeparandis. Anno 1751. occasione diaetae Posoniensis Kollerii fuit mancipium. Capellanus suus Kollerianam quotidie cum missae sacrificio debuit praestolari. Et quia ejusdem diaetae tempore de promovendis ageretur, Klobusiczkius credebatur primas futurus, vel si non esset, certissimo transferendus, prouti et accidit ob habitas cum protonotario Adamo Naisich discordias. Itaque cum ageretur satis, quis ad Zagrabiensem sedem


5571. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 581 | Paragraph | SubSect | Section]

instructionis, evasurorum aliquando virorum ad servitium utilitatemque publicam,- libros meos meliores, manuscripta etiam mea, ac per me collecta varia monumenta litteraria ad usum publicum, adeoque in actualibus librorum circumstantiis ad bibliothecam fatae Zagrabiensis academiae in custodiam sacrare constitui sub conditionibus sequentibus: 1mo Ut vita comite tam librorum quam et manuscriptorum monumentorumque omnium proprietas penes me sit et remaneat; post mortem vero meam penes publicum. Donec autem vixero, ut academiae bibliothecarius, quoties libro


5572. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 581 | Paragraph | SubSect | Section]

libri mei et manuscripta ab usu publico et proprietate non abstrahantur; quem in finem ubi elenchus absolutus terminatusque fuerit, talem excelso consilio exhibere non omittam, ut constare valeat de libris manuscriptisque meis. 3io Quia praefata mea ad usum publicum sub custodia accademiae sacrarem, usus iste ut cognatis agnatisque meis sexus utriusque, si ad litteras illorum aliquis propenderet, perpetuo pateat, volo et orare non cesso. Pro aliis vero professoribus academicis, viris litteratis cujuscumque status et conditionis sive ecclesiasticis, religiosis saecularibus dignetur


5573. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 583 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

de ecclesia s. Petri de Posega. 3io Dissertatio de episcopatu Bosnensi cum catalogo imperfecto episcoporum. 4to Cathedralis ecclesiae Zagrabiensis dignitates, archidiaconatus et parochiae ex Albo ejusdem ecclesiae capituli, in interiore sacrario duabus catenis acclavato, quod in fine mancum est. 5to Benedicti Vincovich episcopi Zagrabiensis De curia et monasterio Ivanichensi.... folio. 7. Ejusdem: Diversa fragmenta excerpta ad historiam patriam pertinentia.... folio.


5574. Krčelić, Baltazar... . Additamenta ad Annuas, versio... [page 584 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

usque ad annum 1500. reductus.... folio. III. Francisci Ladany. 15. De gestis banorum regni Slavoniae.... quarto. IV. Danielis Farlati. 16. Fragmentum historiae Zagrabiensis ecclesiae in phileris 6.; sed illud ejusdem Illyrici sacri tomo 5. iam insertum est.... folio. V. Anonymi. 17. Informatio de Valachorum in confiniis regni Slavoniae degentium, episcopatus origine, progressu et effectibus.... folio. 18. Copia privilegiorum nationi Valachicae concessorum.... folio. VI. Fr.


5575. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 2 | Paragraph | SubSect | Section]

non intermisit. Et die 2. Maii, hora nona matutina nuncio Viennam adveniente excellentissimus dominus comes cancellarius Hungaricus Leopoldus Nadasdy ecclesiae et regno prospecturus effecit, ut die 4. Maii 1748. constaret pluribus, ad vacantem Zagrabiensem basilicam a Sua Majestate sacratissima regina Maria Theresia excellentissimum dominum Franciscum liberum baronem Klobusiczky e sede Transilvaniensi transferri, ipsique eatenus cursore celeri perscriptum Cibinium fuerat. Ad 13. tamen Maii, diem videlicet natalem Suae Majestatis sacratissimae, promulgatio novi episcopi


5576. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 2 | Paragraph | SubSect | Section]

basilicam a Sua Majestate sacratissima regina Maria Theresia excellentissimum dominum Franciscum liberum baronem Klobusiczky e sede Transilvaniensi transferri, ipsique eatenus cursore celeri perscriptum Cibinium fuerat. Ad 13. tamen Maii, diem videlicet natalem Suae Majestatis sacratissimae, promulgatio novi episcopi suspensa fuerat. Viennam capituli ablegatos die 10. Maii circa vesperum appulisse superius retuli, altero mox die advenientibus etiam illustrissimo domino barone Patachich Adamo, archidiacono Vasca, et domino Francisco Thauszy, archidiacono Goricensi,


5577. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 2 | Paragraph | SubSect | Section]

episcopi et aliorum.) Die 13. Maii in Senprun, occasione publicae gratulationis natalis diei et concursus maximi, me harum scriptore praesente, prouti et suprascriptis canonicis Zagrabiensibus, aliisque numero frequentissimis, post peracta in sacello aulico divina, nomine Suae Majestatis sacratissimae suprascriptus dominus comes cancellarius gratias distributas in Hungariae regno promulgavit sequentes. 1. Ad episcopatum Zagrabiensem transferri dominum episcopum Transilvaniensem Franciscum Xaverium baronem Klobusiczky. 2. Officium et baronatum regni judicis curiae (vacantis per


5578. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 5 | Paragraph | SubSect | Section]

reginae filii, fuerat resolutus, adhucdum in Belgio et Hollandia existens. (Ablegatio statuum Viennam ad Suam Majestatem.) Qua promotione domini comitis bani intellecta, indicta Zagrabiae congregatione, ex eadem nomine statuum Viennam ad Suam sacratissimam Majestatem ablegati fuere, illustrissimus et reverendissimus dominus canonicus Adamus Patacich, ex parte ut status equestris contendebat pure magnatum, dominus Joannes Rauch regni vicebanus, et dominus Joannes Busan tabulae banalis assessor, non alia ratione, quam ut nomine statuum


5579. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 5 | Paragraph | SubSect | Section]

Busan ab officio comitis curialis abbatiae amovit, constituendo dominum Adamum Krisanich, prius ejusdem abbatiae vicecomitem. Quo ab officio amoto, et secutis novi comitis curialis judiciis, ex subditis abbatialibus, de irrogatis sibi injuriis, plures plane Viennam, ad thronum Suae Majestatis sacratissimae conquesti sunt. Ut mandato mediante domino vicebano commissum fuerit propter episcopi absentiam causas eorum judicandi. Quod tamen dominus plenipotentiarius non admisit, ne episcopi praejudicaretur juribus. Et cancellaria ipsa ad adventum domini episcopi universa distulit. Haec autem


5580. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 9 | Paragraph | SubSect | Section]

Blasi canonico Albae Carolinae et prius a latere, qui et publicum instrumentum, Romam postea submissum, subscripsimus, aliisque pluribus praesentibus solitum juramentum et fidei professionem in manibus ejusdem cardinalis praestitit. Die 21. Aprilis Balthasar Kercselich, a latere canonicus, a Sua sacratissima Majestate, ad commendationem suae excellentiae episcopalis, abbatiam sanctissimae Crucis de Valle Segniensi collatam accepit. Quae abbatia, cum per civitatem Segniensem capituli ejusdem canonico Joanni Homolich collata prius fuisset, ad productionem et edoctionem juris conferendae


5581. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 10 | Paragraph | SubSect | Section]

quinta intrante ad ecclesiam clero et absolutis una cum concione ad horam septimam divinis, hora octava duo ex capitulo nomine ejusdem pro sua comparuerunt excellentia, et salutato episcopo, eundem ad functionem hanc invitarunt (praevie in consistorio bullis pontificis, et quidem pridie, in sacrario interiori | praelectis) qui vestitus eosdem excepit, statimque ex domo episcopi secuta processio, praecedente videlicet bene et noviter vestita suae excellentiae familia, et officialibus, una cum vicario temporaneo, canonico a latere, capellano. Procedente


5582. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 10 | Paragraph | SubSect | Section]

Cui ut legantur diplomata regia reposuit episcopus, dominus lector Zagrabiensis dein illa ad cornu evangelii clare legit ad litteram. Quibus perlectis fieri solitum dominus episcopus deposuit juramentum, et ad chorum suumque faldistorium ductus est. Dictisque ex caeremoniali orationibus, solenne sacrum per praepositum Chasmensem, qua abbatem sub infula decantatum, choro ut ajunt duplici, episcopo ad aram beatae virginis Mariae in capella cum solita adstantia sub cantato celebrante et in fine cantati sacri benedictionem solennem dante. Atque expost, exposito per pontificantem venerabili,


5583. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 10 | Paragraph | SubSect | Section]

ad chorum suumque faldistorium ductus est. Dictisque ex caeremoniali orationibus, solenne sacrum per praepositum Chasmensem, qua abbatem sub infula decantatum, choro ut ajunt duplici, episcopo ad aram beatae virginis Mariae in capella cum solita adstantia sub cantato celebrante et in fine cantati sacri benedictionem solennem dante. Atque expost, exposito per pontificantem venerabili, episcopo hymnum Te Deum laudamus intonante, sacrum conventuale ad aram sancti Lucae lectum est. Sacrum autem solenne de spiritu sancto, cum gloria, credo et prosa. Terminata missa, per privates


5584. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 11 | Paragraph | SubSect | Section]

decantatum, choro ut ajunt duplici, episcopo ad aram beatae virginis Mariae in capella cum solita adstantia sub cantato celebrante et in fine cantati sacri benedictionem solennem dante. Atque expost, exposito per pontificantem venerabili, episcopo hymnum Te Deum laudamus intonante, sacrum conventuale ad aram sancti Lucae lectum est. Sacrum autem solenne de spiritu sancto, cum gloria, credo et prosa. Terminata missa, per privates gradus chori sua episcopalis excellentia rediit et ascendit. Tormentorum explosiones repetitae sacpius in


5585. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 11 | Paragraph | SubSect | Section]

beatae virginis Mariae in capella cum solita adstantia sub cantato celebrante et in fine cantati sacri benedictionem solennem dante. Atque expost, exposito per pontificantem venerabili, episcopo hymnum Te Deum laudamus intonante, sacrum conventuale ad aram sancti Lucae lectum est. Sacrum autem solenne de spiritu sancto, cum gloria, credo et prosa. Terminata missa, per privates gradus chori sua episcopalis excellentia rediit et ascendit. Tormentorum explosiones repetitae sacpius in ingressu ad ecclesiam, sub sacro ad Gloria, Credo,


5586. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 11 | Paragraph | SubSect | Section]

sancti Lucae lectum est. Sacrum autem solenne de spiritu sancto, cum gloria, credo et prosa. Terminata missa, per privates gradus chori sua episcopalis excellentia rediit et ascendit. Tormentorum explosiones repetitae sacpius in ingressu ad ecclesiam, sub sacro ad Gloria, Credo, Elevationem, Te Deum ac postea sub prandio. Eodem installationis die et sub ipsa quasi installatione quatuor acciderunt. (Difficultas circa praepositum Chasmensem superata.) Primo. Orta difficultas,


5587. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 11 | Paragraph | SubSect | Section]

installationis die et sub ipsa quasi installatione quatuor acciderunt. (Difficultas circa praepositum Chasmensem superata.) Primo. Orta difficultas, an praepositus Chasmensis sub mitra episcopum advenientem excipere possit, et sacrum sub eadem dicere. Ratio dubitandi fuit: quod nemo, id hactenus practicatum fuisse recordaretur. 2do. Quod sacra episcopalia sub infula peragerentur. 3tio. Quod in infula celebranti benedictio solennis competeret. Non defuerunt, qui


5588. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 11 | Paragraph | SubSect | Section]

circa praepositum Chasmensem superata.) Primo. Orta difficultas, an praepositus Chasmensis sub mitra episcopum advenientem excipere possit, et sacrum sub eadem dicere. Ratio dubitandi fuit: quod nemo, id hactenus practicatum fuisse recordaretur. 2do. Quod sacra episcopalia sub infula peragerentur. 3tio. Quod in infula celebranti benedictio solennis competeret. Non defuerunt, qui mordicitus hoc defenderent. Contrariantibus tamen aliis, ad episcopi decisionem deventum est. Qui statuit affirmative, posse sine praejudicio et


5589. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 12 | Paragraph | SubSect | Section]

viri praecipui. Canonici cathedralis ecclesiae omnes, qui Zagrabiae adfuerunt. (Vicarius temporaneus declaratus.) Altero ab introductione sua die spectabilis dominus Balthasar Magdalenich, Suae sacratissimae Majestatis consiliarius et tabulae judiciariae praeses, pro vicario temporaneo in bonis episcopalibus confirmatus est. (Comes curialis resolutus uti et vicecomes.) Spectabilis autem dominus Joannes Busan banalis tabulae assessor,


5590. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 13 | Paragraph | SubSect | Section]

Raffay. Franciscus Mihanovich. Praebendarii ecclesiae cathedralis fuerunt. Georgius Kovachevich lector et canonicus Chasmensis. Georgius Berkovich custos et canonicus Chasmensis. Paulus Tychkorich. Georgius Jambrekovich canonicus Chasmensis et sacrista. Franciscus Mihanovich canonicus Chasmensis. Joannes Persich. Joannes Koosz. Stephanus Raffay canonicus Chasmensis. Stephanus Gerkavecz. Mathias Antolovich. Paulus Szudinich et Paulus Prigorecz.


5591. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 19 | Paragraph | SubSect | Section]

ab iis quos vicarius quaesitos, rogatos poterat obtinere, consistorium episcopale constituit. Et saepius resignante et resignationis acceptationem urgente illustrissimo domino majori praeposito per annos 19 prius generali vicario, die 19. Augusti, litteris ad capitulum datis significavit. Sacrum a se erigi consistorium et ad illud promoveri et applicari sequentes: Dominum Wolffgangum Kukuljevich qua vicarium generalem et causarum generalem auditorem. Dominos Adamum Ztepanich, Josephum Pogledich, Nicolaum Magdich, Georgium Reess, Josephum Gallyuff, Balthasarem Kercselich, qua


5592. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 21 | Paragraph | SubSect | Section]

dominum camerae | praesidem remansit, quocum dein Gradiszkam, Czernekium, Pacraczinum visitavit. Ubi terminata commissione die quinta mensis Septembris, excellentissimus dominus comes Antonius Grassalkovich de Gyarak, Suae Majestatis actualis intimus consiliarius, sacrae regni coronae custos, comitatus Arvensis supremus comes, et camerae aulico Hungaricae praeses, cum domino excellentissimo Sclavoniae supremo generali et Temesvariensi commendante domino barone Engelshoffen, podagra licet laborante, domino barone Ladislao Vayay, domino Joanne Deshan


5593. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 22 | Paragraph | SubSect | Section]

cum aliis, tam nomine episcopi per canonicum Kercselich, quam et capituli per dominum lectorem (commendante praesidii Ivanich domino Lalersperg sese absentante, neque ex parte praesidii quidquam faciente) in adventu suo die 1. Septembris circa horam nonam. Audito apud patres Franciscanos sacro, sumptoque Ivanichii in curia episcopali prandio, Zagrabiam eodem die progressi sumus. Ubi penes Kopchevecz, metalibus capituli, 100 rursus equites suam exceperunt excellentiam, qui venerabilis capituli fuerunt. Supra ipsos alii 50 episcopales. In campo lato capitaneus cum civibus superioris


5594. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 27 | Paragraph | SubSect | Section]

ad finem congregationis non permanserunt, sed sub eadem, quivis ad sedem propriam rediverunt. Canonicus Kercselich die 16. Septembris in negotiis Sclavonicis Viennam exmissus, pro constituto die 20. Septembris ut Viennae sit. Sub congregationis decursu ex Suae Majestatis sacratissimae commissione et mandato domini baronis de Androca per excellentissimos dominos | comitem locumtenentem et episcopum praetensio a regni statibus ratione fodinarum Samoboriensium, ab anno adhuc 1714. haerens, revisa, cum data ad Suam Majestatem opinione,


5595. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 47 | Paragraph | SubSect | Section]

titulo vicecolonelli ornatus est. Dominus autem Busan cum camera ita transegit, ut per triennium annis singulis novem millia tricesimatores (qui a camera dependebant) regno deponere forent obligati. | Sua quoque episcopalis excellentia Vienna ad consecrandos sacros liquores rediit. Et cum dominus episcopus Bosnensis pro consecratione Zagrabiam advenisset, eundem dominum episcopum Franciscum Thauszy die 12. Aprilis occurente in dominicam secundam post Pascha consecravit. Et quidem, cum episcopus Antemuranus dominus Nicolaus Givovich,


5596. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 48 | Paragraph | SubSect | Section]

Bosnensis consecratur.) Ipsam autem Bosnensis consecrationem cum sua episcopalis excellentia in cathedrali ecclesia tam pro decore quam pro popali curiositate peragere voluisset, nescio quae difficultates superstitiosis quidam (sic) visae sunt, potissimum ne sacra anticipari debeant, ideo episcopus non in ecclesia, verum in privato oratorio episcopi consecratus est Praesentibus et adstantibus plurimis viris, qui ad videndum concurrerant. Prandium datum personis 80 in arce a consecrante episcopo. Mensa instar litterae M formata. Explosio facta


5597. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 48 | Paragraph | SubSect | Section]

ad sanctum Leonardum rediit, qua occasione accepta in scriptis facilitate ecclesiam patrum Franciscanorum ad sanctum Leonardum consecravit. Segniensis Jaskam directe profectus est, ubi aeque patrum Franciscanorum ecclesiam consecravit, et ex data facultate tam Jascae quam et Carolostadii sacramentum confirmationis administravit et pontificalibus usus est. Bosnensis autem episcopus habita aeque facultate in cathedrali ecclesia portatilia consecravit, fuitque primus quem fecit actus suae potestatis et ordinis episcopalis, hocque mense Aprili.


5598. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 49 | Paragraph | SubSect | Section]

Posegam profectus est, cum domino protonotario Naisich et domino Busan, ubi in supremum comitem installatus est. (Episcopus Varasdini et Chaktorniae. Fundatio Baloghiana.) Episcopus autem Varasdinum concessit, ibique diutius commoratus, primo sacramentum confirmationis in ecclesia patrum societatis Jesu saepius administravit, confirmatis amplius sex mille hominibus. Inde Chaktornjam profectus, ibi ecclesiam patrum Franciscanorum sub titulo sancti Nicolai cum tribus aris consecravit, dominica 4. post Pentecosten occurrente, in 14. Junii,


5599. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 49 | Paragraph | SubSect | Section]

confirmationis in ecclesia patrum societatis Jesu saepius administravit, confirmatis amplius sex mille hominibus. Inde Chaktornjam profectus, ibi ecclesiam patrum Franciscanorum sub titulo sancti Nicolai cum tribus aris consecravit, dominica 4. post Pentecosten occurrente, in 14. Junii, et sacramentum confirmationis pluribus animarum milibus administravit. Quasdam etiam parochum inter et civitatem ac religiosos controversias decidit, dato parocho ejusque successoribus decreto. Fundationem quoque Baloghianam pro duobus in seminario alendis juvenibus seminario ibidem Varasdinensi ita


5600. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 58 | Paragraph | SubSect | Section]

Jesuitarum generalis pater Franciscus Retcz Bohoemus obiit Romae in Domino. (Resolutio Romana.) Cum sequenti anno 1751. per vigiliam sancti Mathiae apostoli occureret in feria III. dominicae quinquagesimae, sacra rituum congregatio fuit consulta, scribente domino canonico Kercselich, an vigilia anticipari non posset, aut in alia opera commutari, et responsum quoad utrumque negative. (Zagrabiae pure ex militaribus conferentia.) Redeuntibus Vienna


5601. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 58 | Paragraph | SubSect | Section]

obsequia. Res tamen ad congregationem regni dilata. Terras autem ipsorum sine interventu officialium episcopalium conscripserunt per laitinantium Zebich. (Joannes Ranch vicebanus torque donatus a Majestate.) Sua sacratissima Majestas medio comitis colonelli Adami Batthyany aureum numisma cum catena aurea, ornata Suae Majestatis icone in numismate expressa diamantibus, domino vicebano Joanni Rauch dono misit. Quod ex donantis gratia omnino preciosum, ex intrinseco autem sui valore vix 2000 superans. Hoc


5602. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 61 | Paragraph | SubSect | Section]

aucupandam bani gratiam. At protonotarius Adamus Naisich, dominus Joannes Busan, Josephus Magdich fortissime restiterunt, quin idem dominus Busan scripto suas reflexiones apposuit. Atque inter caetera has hi postremi habuerunt reflexiones. 1mo. Suam sacratissimam Majestatem per datum anno superiori statibus diploma expressive praecepisse, indulsisse, ut a regno solverentur. Regni autem exactor regni cassae curam haberet et suo modo regnum repraesentaret. 2do. Quia separatione cassae admissa separatio


5603. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 65 | Paragraph | SubSect | Section]

pro accipiendo loco inter reliquos abbates et praepositus fuit relegatus, quod et ipse pro humilitate praestitit ad sui commendationem et aliorum admirationem. Interim cum diaetae scopus fuisset augendi quanti contributionalis, status autem passim impotentiam summam allegassent, Sua e contra sacratissima Majestate summam necessitatem edocente, dura et trimestri agitata fuit quaestio: an summa impotentia summae necessitati, vel e contra praevaleat. Cumque res haec agitaretur acrius, tuentibus impotentiam domino vicecomite comitatus Zempliniensis |


5604. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 66 | Paragraph | SubSect | Section]

modis adurgente, tandem primo quingenta milia obtulerunt, postea addita ducenta. atque ideo septingenta de nova contributione promissa, repartitioque facta per deputationem ad singulos comitatus. Aula autem sub initium in suo ad status scripto alterum tantum postulabat. Urgebatur quoque Majestas sacratissima, ut ante quanti resolutionem universa subditorum postulata susciperet resolveretque, sed resolutio haberi non potuit, et quae postea secuta est, ex articulis diaetalibus anni hujus clarescunt. (Palatinus novus comes Ludovicus de Batthyan.


5605. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 71 | Paragraph | SubSect | Section]

comites alii: Comitatus Zempliniensis baro Antonius Klobusiczky, Arvensis comes Antonius Erdoedy, Zoliensis comes Nicolaus Erdoedy, Neogradiensis comes Antonius Grassalkovich, camerae praeses, Varadiensis dominus Georgius Fekete personalis etc. Post quae Sua sacratissima Majestas comitantibus plurimis Pestinum Budamque concessit, militemque in campagmento, ut ajunt, ibidem existentem lustravit, arcem vidit Budensem ipsiusque reparationem, ac ad dominium Gedelo domini comitis Antonii Grassalkovich divertit, solenni ut referebatur solennitate ibidem a


5606. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 74 | Paragraph | SubSect | Section]

et unica duntaxat vice comparuisse vidisset, et insalutato abivisse observasset, facile suspicari cepit, me quoque eidem adversari, quin Klobusiczkianae malae in se voluntatis autorem esse, quod tamen nuspiam. Heu, quae non facit suspitio. Sciendum 7. Factis, ut superius dictum, a Sua Majestate sacratissima promotionibus cum suprafatus Bosnensis episcopus dominus Franciscus Thauszy in Zagrabiensem promoveretur, omnium studium eo conversum est, ut ejusdem forent directores suasque gratias consequerentur, illorum etiam, qui illum ut canonicum | nec pati nec


5607. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 79 | Paragraph | SubSect | Section]

suspensio latae: sententiae esset. Quare si Romae casus innotesceret, nescio quid Roma dictura? Caeterum quia mihi ut canonico cura honoris ecclesiae et capituli incumberet vi juramenti praestiti, Cabassutius autem, Pontas, Gibert, Reifenstuell passimque canonistae docerent, in iis, quae fidem sacrosque complecterentur canones, vel unico canonico contradicente nec actum capitularem esse, neque poenas canonicas, sive ferendae sententiae, etiam alias de capitulo incurrere, hinc pro servando totius capituli singulorumque canonicorum honore contradicere debui, supplicans, ut ante


5608. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 79 | Paragraph | SubSect | Section]

fuisset, nec verbum diceret. Quod dum ego objecissem coram episcopo adulantibus, mirabantur, quomodo haec mihi innotuerint. Metuentes, ne Viennam vel Romam recurram, hinc per omnia petiit Gaszparich, ut suum tacerem nomen, ipseque a Paxio fuit eatenus repraehensus. Quare et ex me solicite in sacristia expiscabatur, an Romam scripserim? Reposui: Non. Sed et licet scriberem, quid tum? reposuit idem, quod scirem ipse ex legibus Hungaricis. Egoque subjeci; Scio aliud esse Romam scribere per modum- consilii et quaestionis, aliud per viam primae instantiae et aliud per viam


5609. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 80 | Paragraph | SubSect | Section]

viam primae instantiae et aliud per viam appellationis. Caeterum cum sciverint, me Viennam submisisse staffetam, uti et superius fassus sum, episcopus quoque Viennam scripsit. De quo inferius. (Mea autem ad Suam Majestatem haec fuit expositio.) Sacratissima etc. Praeteriti mensis die 28. mortuo archidiacono Bexin Wolffgango Kukuljevich, contra praxim usumque hactenus saltem in ecclesia Zagrabiensi observatum, mota est inter nominatum archiepiscopum Colocensem, tanquam verum indubitatumque hujus ecclesiae dioecesanum, quousque


5610. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 80 | Paragraph | SubSect | Section]

Kukuljevich, contra praxim usumque hactenus saltem in ecclesia Zagrabiensi observatum, mota est inter nominatum archiepiscopum Colocensem, tanquam verum indubitatumque hujus ecclesiae dioecesanum, quousque apostolica Romana authoritate a vinculo Zagrabiensis ecclesiae non absolvatur, et a Vestra sacratissima Majestate electum Zagrabiensem, ante apostolicam confirmationem secundum canonicas leges universarum in orbe orthodoxo praxim ecclesiarum nulla prorsus jurisdictione pollentem, minus ea sine regaliae nota fungi valentem, de jure patronatus vacantium beneficiorum ecclesiasticorum


5611. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 80 | Paragraph | SubSect | Section]

beneficiorum ecclesiasticorum quaestio. Cumque lege nulla desuper definitum quidquam comperiretur, quin ad legum patriarum tenorem soli Majestati Vestrae jus patronatus etiam beneficiorum minorum, haud refragante articulo 16. 1741. consequenter Majestatis Vestrae sacratissimae competeret. Hocve idem etiam fere ad annum 1668. saltem in Zagrabiensi ecclesia religiosissime observabatur, in qua beneficiorum ecclesiasticorum vel ipse rex collator fuerat vel is, cui a rege per distinctam regiae gratiae medio cancellariae super jure patronatus expeditionem


5612. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 80 | Paragraph | SubSect | Section]

Joannes Vitezius, qua episcopus Varadiensis, jure patronatus vacantium in ecclesia Zagrabiensi beneficiorum de gratia et collatione juris principis gaudebat, prouti haec non solum ex ecclesiae hujus monumentis forent certissima, sed indubie etiam in protocollis aulico Hungaricae Majestatis Vestrae sacratissimae cancellariae invenientur. Egoque in dubium vocanti comprobare semper paratus sum. A Francisco Erghelio, qui fors ultimus super jure patronatus hujus ecclesiae donationes regias distinctas acceperat, passim Zagrabienses episcopi beneficia universa, etiam praeposituras et abbatias


5613. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 80 | Paragraph | SubSect | Section]

ecclesiae Zagrabiensis) distribuit, suscepta Viennae die 7. Martii 1728. consecratione. Quorum exemplo | dominus quoque archiepiscopus electus Colocensis Franciscus liber baro Klobusiczky tanquam ordinarius archidiaconatum Bexin consiliario Majestatis Vestrae sacratissimae baroni Adamo Patachih contulit, me ipsius loco archidiaconum Goricensem nominando. Et licet capitulum ipsum Zagrabiense per postulationem canonici die 12. Decembris factam hanc in electo archiepiscopo Colocensi potestatem agnovisset, attamen dum vigore expeditionis


5614. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 81 | Paragraph | SubSect | Section]

quin probabilius ex praxi Romanae curiae feriasque ejusdem nec hodiedum fieri potuisset, vicariumque generalem non electus at capitulum tanquam vacante sede constituisset, adeoque dioecesis sede vacante esset, consequenter secundum praxim usumque omnino indisputabilem, quoniam a Vestra Majestate sacratissima 1748. luculenter in capitulo Strigoniensi testatum, jus patronatus ad Vestram Majestatem sacratissimam devolutum legitime haberetur; exemplo anni 1628., ubi in hac Zagrabiensi ecclesia, ejusdem monumentis sine dubio attestantibus, dura demortuo canonico Zagrabiensi Franciscus Ergelius,


5615. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 81 | Paragraph | SubSect | Section]

generalem non electus at capitulum tanquam vacante sede constituisset, adeoque dioecesis sede vacante esset, consequenter secundum praxim usumque omnino indisputabilem, quoniam a Vestra Majestate sacratissima 1748. luculenter in capitulo Strigoniensi testatum, jus patronatus ad Vestram Majestatem sacratissimam devolutum legitime haberetur; exemplo anni 1628., ubi in hac Zagrabiensi ecclesia, ejusdem monumentis sine dubio attestantibus, dura demortuo canonico Zagrabiensi Franciscus Ergelius, electus Zagrabiensis et super beneficiorum ecclesiae hujus distincto pollens privilegio regio,


5616. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 81 | Paragraph | SubSect | Section]

sensumque canonicarum legum esset, vigore quarum antea Romae confirmari, quam jurisdictione uti electum oporteret, hinc et Ferdinandus quendam Joannem Mixa Zagrabiensem resolvit canonicum, testantibus non solum ecclesiae hujus protocollis, sed et cancellariae aulico Hungaricae Majestatis Vestrae sacratissimae. Et merito quidem, quoniam jurisdictio clavium per bullas Romani pontificis ab episcopis obtineretur, institutio autem praecipue in archidiaconis, tanquam de canonica lege perpetuis episcopi vicariis, jurisdictionem supponeret actusque spiritualis esset, ut sine simoniae vitio vendi


5617. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 81 | Paragraph | SubSect | Section]

simoniae vitio vendi nullatenus valeret. Hinc cum electus meus Zagrabiensis jurisdictione omni careret ad mentem canonicarum legum, quin orthodoxae fidei canones attributae eidem instituendi potestati (quidquid sit de patronatus jure) fine potissimum eo, ne regaliae consensisse videar, prouti et sacratissimae Majestatis Vestrae juribus derogasse, die 14. Decembris capitulari actui solenniter contradixi et protestatus sum, uti ex hic annexa sub A contradictionis et protestationis formula genuine patebit, intendens (Deum testem vocare audeo) illud etiam, ut honori


5618. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 82 | Paragraph | SubSect | Section]

ita canonicis exposcentibus legibus, vel unico autem ex capitulo contradicente, canonistis suffragantibus ac docentibus, salvari capitulum singulaque ejusdem membra. Quia attamen non obstante mea ut Romano catholici obligatione, qua regaliae assensisse non debebam, neque in vasalistica devotione sacratissimae Majestatis Vestrae subditali munere, vi cujus voto meo praejudicare juribus sacratissimae Vestrae Majestatis me non decebat, minus ut commembro capituli cujus honori prospicere obligabar, factum meum ut error gravissimus crimenque inobedientiae ac in electum episcopum despectus etiam


5619. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 82 | Paragraph | SubSect | Section]

suffragantibus ac docentibus, salvari capitulum singulaque ejusdem membra. Quia attamen non obstante mea ut Romano catholici obligatione, qua regaliae assensisse non debebam, neque in vasalistica devotione sacratissimae Majestatis Vestrae subditali munere, vi cujus voto meo praejudicare juribus sacratissimae Vestrae Majestatis me non decebat, minus ut commembro capituli cujus honori prospicere obligabar, factum meum ut error gravissimus crimenque inobedientiae ac in electum episcopum despectus etiam contra tenorem donationalium Majestatis Vestrae sacratissimae electo episcopo datarum


5620. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 82 | Paragraph | SubSect | Section]

vi cujus voto meo praejudicare juribus sacratissimae Vestrae Majestatis me non decebat, minus ut commembro capituli cujus honori prospicere obligabar, factum meum ut error gravissimus crimenque inobedientiae ac in electum episcopum despectus etiam contra tenorem donationalium Majestatis Vestrae sacratissimae electo episcopo datarum reputaretur, ac palam publiceque cum nescio quibus minis depraedicaretur, ideo sacratissimae Majestati Vestrae universum factum meum debita sinceritate ac veritate exponere et repraesentare volui, de genu humillime supplicando, ut illud examinare dignetur. Et


5621. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 82 | Paragraph | SubSect | Section]

cujus honori prospicere obligabar, factum meum ut error gravissimus crimenque inobedientiae ac in electum episcopum despectus etiam contra tenorem donationalium Majestatis Vestrae sacratissimae electo episcopo datarum reputaretur, ac palam publiceque cum nescio quibus minis depraedicaretur, ideo sacratissimae Majestati Vestrae universum factum meum debita sinceritate ac veritate exponere et repraesentare volui, de genu humillime supplicando, ut illud examinare dignetur. Et si sacratissimae Majestatis Vestrae oraculo excessisse vel deliquisse adinventus fuero, exorata venia, omni poenae a


5622. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 82 | Paragraph | SubSect | Section]

electo episcopo datarum reputaretur, ac palam publiceque cum nescio quibus minis depraedicaretur, ideo sacratissimae Majestati Vestrae universum factum meum debita sinceritate ac veritate exponere et repraesentare volui, de genu humillime supplicando, ut illud examinare dignetur. Et si sacratissimae Majestatis Vestrae oraculo excessisse vel deliquisse adinventus fuero, exorata venia, omni poenae a Majestate Vestra sacratissima imponendae me subjicio, sin a crimine immunis fuero judicatus, potentissimam Majestatis Vestrae protectionem exorando ac sententiam decisionemque


5623. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 82 | Paragraph | SubSect | Section]

Vestrae universum factum meum debita sinceritate ac veritate exponere et repraesentare volui, de genu humillime supplicando, ut illud examinare dignetur. Et si sacratissimae Majestatis Vestrae oraculo excessisse vel deliquisse adinventus fuero, exorata venia, omni poenae a Majestate Vestra sacratissima imponendae me subjicio, sin a crimine immunis fuero judicatus, potentissimam Majestatis Vestrae protectionem exorando ac sententiam decisionemque praestolando in vasalistica subjectione emorior. Zagrabiae 14. Decembris 1751. obedientissimus subditus et capellanus Balthasar Kercselich,


5624. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 82 | Paragraph | SubSect | Section]

a crimine immunis fuero judicatus, potentissimam Majestatis Vestrae protectionem exorando ac sententiam decisionemque praestolando in vasalistica subjectione emorior. Zagrabiae 14. Decembris 1751. obedientissimus subditus et capellanus Balthasar Kercselich, de gratia et naturali Majestatis Vestrae sacratissimae clementia abbas sanctorum Petri et Pauli de Kacs, alias canonicus Zagrabiensis m. p. Haec talisque fuit a me ad Suam sacratissimam Majestatem expedita supplicatio, datis quoque litteris ad comitem cancelarium Leopoldum de Nadasd, in quibus ea, quae canonici juris


5625. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 82 | Paragraph | SubSect | Section]

emorior. Zagrabiae 14. Decembris 1751. obedientissimus subditus et capellanus Balthasar Kercselich, de gratia et naturali Majestatis Vestrae sacratissimae clementia abbas sanctorum Petri et Pauli de Kacs, alias canonicus Zagrabiensis m. p. Haec talisque fuit a me ad Suam sacratissimam Majestatem expedita supplicatio, datis quoque litteris ad comitem cancelarium Leopoldum de Nadasd, in quibus ea, quae canonici juris essent, quidve regalia, fusius deduxi, ac ipsam ad Suam Majestatem instantiam cum protestatione superius posita inclusi. Baronem item consiliarium


5626. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 82 | Paragraph | SubSect | Section]

| Examinata serio Viennae omnia universorumque facta Suae Majestati relatio. Cumque theologi quoque ac canonistae suam pro me opinionem dedissent Viennae, meamque reclamationem et factum votis suis probassent, mihi medio cancellariae ita responsum est. Sacrae caesareae regiaeque Majestatis dominae dominae clementissimae nomine domino Balthasari Kercselich abbati infulato sancti Petri de Kacs et cathedralis ecclesiae Zagrabiensis canonico benigne significandum, alte fatam Suam caesareo regiam Majestatem conscientia benefactorum suorum laetari


5627. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 86 | Paragraph | SubSect | Section]

et divina lege ad procurandam intra fratres concordiam obligarer et ut canonicus cathedralis hujus ecclesiae Zagrabiensis eandem vehementissime expeterem, non minus quod ex protestatione mea de non peragenda archidiaconorum ab electo episcopo nominatorum institutione, tanquam sacrorum canonum sensui usuique universarum per Hungariae regnum cathedralium et nominatim ecclesiae hujus Zagrabiensis contrariante, non aliud quam verum orthodoxae religionis sensum, subditalis in principem devotionis debitum, evitanda item capituli ne fors inde provenire potentia incommoda


5628. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 86 | Paragraph | SubSect | Section]

ideo ego infrascriptus ex praemissis aliisque rationibus archidiaconatum Goricensem, mihi interea etiam a Sua Majestate, uti rege meo apostolico, vigore mandati sui regii benignissime collatum, (dummodo juribus apostolici regis mei nullatenus haec resignatio praejudicet, Majestasque Sua sacratissima eandem suscipere vel admittere dignata fuerit) quantum ex parte mea est, resigno et cedo. Zagrabiae in aedibus meis canonicalibus die 31. Decembris 1751. Balthasar Adamus Kercselich. (Litterarum ad dominum comitem cancellarium tenor


5629. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 86 | Paragraph | SubSect | Section]

honoris etiam illustrissimi domini electi percupidus et zelosus, qui in ipso ut episcopo consequenter super lucernam posito potior esset, mallens carere dignitate archidiaconali in perpetuum, quam eam cum aliorum incommodis obtinere, in quantum sine Suae Majestatis sacratissimae, cujus subditus essem, praejudicio et ad conformitatem canonicarum legum valui, eandem uti sub A resignavi. Hinc nutui et mandatis excellentiae vestrae me mancipans, suis altissimis gratiis et favoribus commendatus, quam vehementissime sum et emorior.


5630. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 86 | Paragraph | SubSect | Section]

veniam, offendendosque tali facto placare studeat et adlaboret. Episcopus ad consiliarium cancellariae Hungaricae, Koller Franciscum, supplicando recurrit, tum ad dominum comitem banum, patrem societatis Jesu Thauss, concionatorem aulicum, et per eum ad patrem Ignatium Kampmiller, Suae Majestatis sacratissimae confessarium, per omnia implorando auxilium et protectionem (uti mihi per amicos Vienna significata haec omnia). Sed Koller, cujus molimine episcopatum consecutus fuit episcopus, mediante comite bano effecit plurimum. Equidem dicebat primo. Si episcopo electo jus patronatus non


5631. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 87 | Paragraph | SubSect | Section]

gabinetti domino baroni Ignatio Kooh propositis causae episcopi omnino patrocinatus admirande est. Cancellaria autem regia aulica Hungarica, quamvis factam resignationem non reprobasset, tamen et ex stylo ejusdem violentam fuisse observavit, et haud suscipiendam rata, Suae Majestati sacratissimae referendam, ut ajunt, fecit pro favore resignantis, | nullatenusque Suam Majestatem resignationem suscipere debere, remonstravit. Sua autem Majestas bani ut creditur informatione resolutionem suspendit et factam cancellariae referadam apud se detinuit.


5632. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 89 | Paragraph | SubSect | Section]

banum, Koller, commendatitiis, | quas eum et a locumtenente, vicebano habere fecit, ac his fultum Viennam submisit propriis, ut dicebatur, sumptibus. Ego cursore ordinario (quamvis finxissent me staffetam misisse) meam tenoris sequentis misi instantiam: Sacratissima etc. Hactenus private studens vivensque, ut publico quoque famularique possem, vota sunt. Mors abbatis Wolffgangi Kukuljevich, alias quoque tabulae regnorum Croatiae et Sclavoniae judiciariae assessoris, occasionem nanciscendi desiderii mei aperuit, dummodo sacratissimae


5633. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 89 | Paragraph | SubSect | Section]

instantiam: Sacratissima etc. Hactenus private studens vivensque, ut publico quoque famularique possem, vota sunt. Mors abbatis Wolffgangi Kukuljevich, alias quoque tabulae regnorum Croatiae et Sclavoniae judiciariae assessoris, occasionem nanciscendi desiderii mei aperuit, dummodo sacratissimae Majestatis Vestrae suffragetur dementia, pro qua dum flexo exoro poplite. Emorior . Quam instantiam meam comiti cancellario, bano et consiliario Patachich commendavi, hancve post canonici Galliuff abitum promovi. Praevenit tamen Galliuffium. Koller favit pro viribus advenienti,


5634. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 89 | Paragraph | SubSect | Section]

quoque Hungarica medio referadae suae mihi patrocinata est, meque petiit resolvendum. Galliuff egit fortissime, sed exiguos comitis cancellarii favores expertus, episcopi svasu audientiam apud Suam Majestatem procurabat, sed dum eam habere non posset ulla arte ac industria, uti ipse redux in sacristia palam retulit non semel at saepius, hoc responsi a Sua Majestate per dominum comitem banum recepit: Scire Majestatem Suam, ipsum juvenem comptulum 24 annorum esse, nec Suam delectari Majestatem visu juvenum, quae jam tantarum mater prolium 35. aetatis annum superasset . A comite


5635. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 92 | Paragraph | SubSect | Section]

ominatura augurabatur, et effective accidit, nam a capitularibus fuerat interceptus tanquam spihorum quispiam et vicario traditus, ab eodem in domo deficientium inclusus, examinatus fassus est, se Styrum esse, neque fine alio appulisse Zagrabiam, quam causa consequendi jubilaei. Hic tamen sacrificare eidem fuit vetitum, quod fidem ut ajunt sacerdotii non habuisset. Per decem ut dixi dies patri Pertold confitebatur, qui confessarius causa circumstantiarum non solum suorum in collegio opiniones exquirebat, sed sub...... casum describens opinionem Reess et vicarii generalis Wolffgangi


5636. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 93 | Paragraph | SubSect | Section]

cum...... nec ipse metu mortis sibi a.... tiniano infligenda | serio se dolere posse aperuisset, aut acta sua retractare formaliter, minus ea, quae liberorum murariorum sunt revelare metu etiam ne plures inficiantur. Orta fuit quaestio, an sacramentali arcano confessarius teneatur, cum in fine prodierit, sacramentum nullum fuisse. 2. An poenitens cum periculo plane amittendae temporalis vitae teneretur ad rem hanc publice revelandam. Decisumque fuit, hoc secundum ei imponendum fore, prouti et a confessario fuit impositum, sed ipse


5637. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 93 | Paragraph | SubSect | Section]

| serio se dolere posse aperuisset, aut acta sua retractare formaliter, minus ea, quae liberorum murariorum sunt revelare metu etiam ne plures inficiantur. Orta fuit quaestio, an sacramentali arcano confessarius teneatur, cum in fine prodierit, sacramentum nullum fuisse. 2. An poenitens cum periculo plane amittendae temporalis vitae teneretur ad rem hanc publice revelandam. Decisumque fuit, hoc secundum ei imponendum fore, prouti et a confessario fuit impositum, sed ipse nullatenus consensit. Ad primum cum satis disputatum fuisset, arcano


5638. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 99 | Paragraph | SubSect | Section]

(De moderandis stollis.) Circa 12. articulum de moderandis parochorum stollis noveris lector, occasionem quaestionis praebuisse dominos Croatiae ablegatus. In dioecesi Zagrabiensi antiquissimus mos est fuitque, ut parochi nobilibus gratis universa sacramenta administrarent, eorumque familiis in curia eorum habitantibus aeque. A morte hospitis parochorum is, qui mortuum sepelivit, vel in cujus parochia mortuus fuit nobilis, equum mortui habebat vel pro eo fl. Rh. juxta bani Eszterhazy Josephi constitutionem fl. 15.


5639. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 99 | Paragraph | SubSect | Section]

parochorum is, qui mortuum sepelivit, vel in cujus parochia mortuus fuit nobilis, equum mortui habebat vel pro eo fl. Rh. juxta bani Eszterhazy Josephi constitutionem fl. 15. Hoc igitur quia grave videbatur, volebant primo, parochos nobilibus gratis administrare debere sacramenta universaque servitia. Quod cum vidissent desperari, ab exemplo nationum omnium suis pastoribus providentium, descenderunt ad id, ut saltem moderaretur stolla. Qua re cum Zagrabiensi episcopo Klobusiczki communicata existente, ego sic replicui. Quamvis administratio Hungaricae ecclesiae


5640. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 105 | Paragraph | SubSect | Section]

nec creditoribus satisfacturus, sed moriens mihi, qui haec scribo, (quamvis mihi nulla fuerit cum illo notitia, minus conjunctio), condito coram exmissis capituli Chasmensis testamento, sua concredidit, distractisque suis rebus non solum creditoribus satisfactum est, sed pro anima ejusdem ad 4000 sacrorum lecta, sorori suae dati fl. 500 et pro altaria in Pribich dati fl. 400 pro illius illiusque consangvineorum refrigerio. Mortuus est pie et religiose, ac, quod mirum, moriens pulcherrimus visus est, ut divinum quid praeseferre videretur, fueritque ad videndum


5641. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 108 | Paragraph | SubSect | Section]

perlegit ex charta, qua in sui laudes totus erupit. Tum factum se ecclesiae hujus dominum (quod olim sancti patres deflebant et a Pauli sententia alienum est) identidem repetebat, dominaturum se in clero, non recturum significans. Dein per cantorem lecta privilegia, praestitum juramentum, sacrum per praepositum Chasmensem absolutum, tum datum ab illo in arce prandium. | (Moritur Varovich canonicus.) Neque postea quidquam notabilis accidit, nisi quod die 22. Novembris Stephanus Varovich, canonicus


5642. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 111 | Paragraph | Section]

(Mors locumtenentis Ludovici Erdoedy.) Anno hoc 1753. more suo post dominicam primam Epiphaniae initium habuit octavalis judiciaria sedes sive banalis tabula exiguo sui profectu, quod comes locumtenens a potiori infirmaretur. Qui etiam condito testamento et sacramentis devote susceptis, ut devote vixit, ex ptysi die 14. Februarii circa horam a prandiis mediam tertiam mortuus est. Videlicet comes Ludovicus Erdoedy de Monyorokerek, montis Claudii et comitatus Varasdinensis perpetuus, Posegani autem supremus comes, generalis supremus vigiliarum


5643. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 111 | Paragraph | Section]

vigiliarum praefectus, Suae Majestatis camerarius et actualis intimus consiliarius, ac banalis horum regnorum locumtenens. Vir pius, prudens, proles parvulas commendavit cum tutella omnium domino comiti Adamo Batthyan. Postquam hic in domibus suis biduo fuisset expositus, continuoque lecta sacra, sepulturae mandandum corpus ad patres Franciscanos, provinciae sanctae Crucis ad sanctum Leonardum in Sylvis dictos, juxta ejus dispositionem ductum est, ibidemque sepultus. (Comes Orsich colonellus Batthyan Adamus locumtenens a Kleffeldio


5644. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 111 | Paragraph | SubSect | Section]

et eidem in colonelli Glinani regimine comes Christophorus Orsich qua colonellus successisset, baro autem Bernakovich factus vicecolonellus fuisset, idem comes Adamus Batthyani supplicantibus a potiori regnicolis statim in banalem locumtenentem fuit resolutus cum a bano tum et Sua Majestate sacratissima. Hac promotione colonellus Costanicensis Venceslaus Kleffeld admodum disgustatus est, non quod ipse locumtenentis dignitatem affectasset, sed quod Batthyanius eidem non amicaretur, erat enim inter eos occulta quaedam dissensio, quae tamen publica fuerat. Atque istud ab


5645. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 116 | Paragraph | SubSect | Section]

Georgius Ligutich. Sub finem hujus anni colonellus Kleffeld Viennam progressus est, ibidemqne mansit diutius, ut anno sequenti fusius. (Scholarum reformatio ad speciem.) Hoc anno sub scholarum exordio adeoque mense Novembri Suae Majestatis sacratissimae decretum Zagrabiam quoque venit de reformandis studiis, praecipue majoribus uti philosophia et theologia esset, immortali reginae laude utpote quae sophisticam e scholis eliminabit aliquando. Philosophia ut ad utilia instituatur mandatum, neque scribatur sed


5646. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 116 | Paragraph | SubSect | Section]

laude utpote quae sophisticam e scholis eliminabit aliquando. Philosophia ut ad utilia instituatur mandatum, neque scribatur sed praelegetur ex quopiam authore. Sitque liberum magistro ducem sequi quem placet. In theologia quoque ut praelegantur dogmatica et scripturae sacrae cum ecclesiastica historia. Hanc rem imbuti praejudiciis damnabant, detestabantur. Viri integri ad deitatem reginae referebant. Ex scholis enim exeuntes nil sciebant praeter loqui latinum. Hoc unum si fecisset, ut primi magistri ex Italia, Gallia sint, res summa fuisset, sed magistris haec


5647. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 121 | Paragraph | Section]

sive aperto in aere eum concionari oportuerit. Hyeme ad quodpiam religiosorum suorum domicilium se recepit, ubi conciones, catecheses festis dominicisque habuit, ad infirmos exibat et ad se recurrentibus consilio fuit. In confessionalibus continuus, et insuper sacra dabat exercitia, item libellos diversos scribebat et typo dabat, prouti tot tantosque edidit, tum piarum sacrarumpue cancionum, quas, edocto populo, gentilibus | et profanis substituit. Populus enim Illyricanus his cantandis asvetus fuerat. Mulih ergo sacras


5648. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 121 | Paragraph | Section]

conciones, catecheses festis dominicisque habuit, ad infirmos exibat et ad se recurrentibus consilio fuit. In confessionalibus continuus, et insuper sacra dabat exercitia, item libellos diversos scribebat et typo dabat, prouti tot tantosque edidit, tum piarum sacrarumpue cancionum, quas, edocto populo, gentilibus | et profanis substituit. Populus enim Illyricanus his cantandis asvetus fuerat. Mulih ergo sacras composuit, docuit pro illis gentilium, quas alter ab altero condiscebat. Libellos precatorios diversos composuit


5649. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 121 | Paragraph | Section]

insuper sacra dabat exercitia, item libellos diversos scribebat et typo dabat, prouti tot tantosque edidit, tum piarum sacrarumpue cancionum, quas, edocto populo, gentilibus | et profanis substituit. Populus enim Illyricanus his cantandis asvetus fuerat. Mulih ergo sacras composuit, docuit pro illis gentilium, quas alter ab altero condiscebat. Libellos precatorios diversos composuit lingva vulgari et edidit, tum vel maxime catechismos minores majoresque, uti liber Poszel aposztolszki, duobus tomis, et hoc pro Illyricano populo, ac secundum


5650. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 121 | Paragraph | Section]

die illa anni ultima gratiarum videlicet actionis pro Dei per annum susceptis beneficiis) hymnumque Te Deum laudamus cum populo decantasset, ad suum se recepit cubiculum et spasmo stomachi correptus, vitae suae finem intelligens, patres suos vocavit, susceptisque quam devotissime sacramentis et valedicens omnibus, sine doloribus ac infirmitate obiit vel obdormivit in suorum praesentia Zagrabiae- | hora a prandiis media decima. Die altero, prima nempe Januarii, morte ejus divinitus potius patefacta, ineredibilis hominum undique etiam


5651. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 127 | Paragraph | SubSect | Section]

Ad repraesentationem talem Viennam submissam | nil est repositum, sed, via facti, pedagium exigitur et extorquetur art. 27. 5. (Praeparatoria pro adventu Majestatis articulo regni 22.) Quia Sua Majestas sacratissima significasset medio comitis bani, se indubie anno 1755. in Croatiam venturam, eamque visitaturam, et quidem Flumine Carolostadium, inde per Jascam Zagrabiam venturam, ideo mandabatur, ut caeremoniale et alia necessaria praeparentur. Isto ergo in merito deputatio ordinata, quae haec


5652. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 133 | Paragraph | SubSect | Section]

salutarunt, praediales quoque capitulares ex decanatu. Tum duo ex capitulo canonicorum submissi,qui eidem nomine omnium gratulati; eum ad ecclesiam invitarunt pro missa decantanda, et cum | eodem, praecedentibus civibus, ad ecclesiam progressi sunt, canonicis in sacristia exteriori seni occurrentibus cum mucetis, applaudentibus, et ad interiorem sacristiam comitantibus. Ubi is pontificalibus indutus, assistentibus eidem sponte sua, et qui ab eodem invitati fuere, canonicis, modo plane eo, qui observari solet, episcopo solenniter celebranti.


5653. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 134 | Paragraph | SubSect | Section]

eidem nomine omnium gratulati; eum ad ecclesiam invitarunt pro missa decantanda, et cum | eodem, praecedentibus civibus, ad ecclesiam progressi sunt, canonicis in sacristia exteriori seni occurrentibus cum mucetis, applaudentibus, et ad interiorem sacristiam comitantibus. Ubi is pontificalibus indutus, assistentibus eidem sponte sua, et qui ab eodem invitati fuere, canonicis, modo plane eo, qui observari solet, episcopo solenniter celebranti. Sacrum uti episcopale cura duplici, ut vocamus, choro decantatum, eum tormentorum explosione sub


5654. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 134 | Paragraph | SubSect | Section]

sacristia exteriori seni occurrentibus cum mucetis, applaudentibus, et ad interiorem sacristiam comitantibus. Ubi is pontificalibus indutus, assistentibus eidem sponte sua, et qui ab eodem invitati fuere, canonicis, modo plane eo, qui observari solet, episcopo solenniter celebranti. Sacrum uti episcopale cura duplici, ut vocamus, choro decantatum, eum tormentorum explosione sub sacri initium, ad Veni sancte spiritus, ad Gloria, ad Credo, ad Sanctus, ad Elevationem, et in fine Te Deum laudamus cura eadem explosione. Finita missa, in sacristia pro more primitiantum dedit


5655. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 134 | Paragraph | SubSect | Section]

sacristiam comitantibus. Ubi is pontificalibus indutus, assistentibus eidem sponte sua, et qui ab eodem invitati fuere, canonicis, modo plane eo, qui observari solet, episcopo solenniter celebranti. Sacrum uti episcopale cura duplici, ut vocamus, choro decantatum, eum tormentorum explosione sub sacri initium, ad Veni sancte spiritus, ad Gloria, ad Credo, ad Sanctus, ad Elevationem, et in fine Te Deum laudamus cura eadem explosione. Finita missa, in sacristia pro more primitiantum dedit cuilibet canonicorum benedictionem, accipiens ea occasione manus osculum, sed et ipse reddens. Post haec


5656. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 134 | Paragraph | SubSect | Section]

solet, episcopo solenniter celebranti. Sacrum uti episcopale cura duplici, ut vocamus, choro decantatum, eum tormentorum explosione sub sacri initium, ad Veni sancte spiritus, ad Gloria, ad Credo, ad Sanctus, ad Elevationem, et in fine Te Deum laudamus cura eadem explosione. Finita missa, in sacristia pro more primitiantum dedit cuilibet canonicorum benedictionem, accipiens ea occasione manus osculum, sed et ipse reddens. Post haec ad domum suam comitabatur a canonicis promiscue, iterum praecedentibus civibus. Prandio excepti multi, canonici praesentes omnes, aliique, qui confluxerant,


5657. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 134 | Paragraph | SubSect | Section]

ita, uti enarratum est, res fuit absoluta. Quin quoad canonicorum adstantiam contradictio expressa interposita, tum propter consequentiam cum et episcopales suffraganeos. Ad quam protestationem magis roborandam nemo canonicorum ad adstantiam vel quamcunque officiaturam more alias in episcopalibus sacris solito adscriptus est, sed pure admissum, ut, si qui volunt et invitati fuerint, possint eidem praeposito adstare. Adstiteruntque, ad latus dominus lector Stephanus Putz et cathedralis Reess, ad evangelium Gaszparich et Gaal, ad epistolam Szkerba et Gradinszky, in choro Schitaroczi cum


5658. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 147 | Paragraph | SubSect | Section]

ductori adscribendos evitare voluerit. | Quare domino Petkovich venire nequeunte, dominus Busan eosdem duxit, ac nescio qua politica uti volens, iisdem incongrue prospectum voluit et providit fundamento eo, ut hac ratione persvaderent, ne Majestas Sua sacratissima veniat. Hinc et Crisium eos adducendo reliquit solos, quod iidem gravius tulerunt et questi sunt tam Viennae quam Ludbregini apud locumtenentem, qui eosdem medio secretarii sui Mathiae Plovanich ad regalem viam miserat. Sed nescio cujus factum consilio, ut per saxa et vias devias


5659. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 158 | Paragraph | SubSect | Section]

veram tumultus causam hanc fuisse eruimus.- Post translatum Carolostadium generalem Petazzi cum Gvicciardius, eidem inimicus, successisset, antecessoris sui acta factaque damnans, novam aliamque monduram imposuit, populusque eandem in antecessum persolvere debuit et persolvit. Quia vero sacratissima Majestas Sua anno superiore 1754. Edixisset, semet Croatiam anno hoc atque Aprili mense visitaturam, et Varasdinensi generalatui fuisset impositum, ut ad Varasdinum excipere Suas Majestates debeat, postquam Gvicciardius intellexisset, Zagrabiensem episcopum splendida quaequae parare,


5660. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 166 | Paragraph | SubSect | Section]

intermediis. Lovrechina et Verbovecz. 3. In servatis plane domini Raffay rusticis, qui primi motores tumultus fuere. 4. In privatis erga personam rectoris tam vicebani Rauch quam et Raffaji odiis et demonstratis antea nocendi Jesuitis voluntatibus. Tum gravissimam contra eosdem ad Majestatem Suam sacratissimam jam factam et a consultoribus probatam exhibet instantiam, medio provincialis et aulicorum patrum promovendam. Obstupui, fateor, ad gravissimarum rerum instantiam. Svasi expedire collegio, si antea coram locumtenente tanquam prima instantia lamententur. Damna conscribi procurent. Sic


5661. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 169 | Paragraph | SubSect | Section]

in aula quaerens, satis suis viis conqueri non potuit tam de vicebani laudibus, pro eodem conferentialiter scriptis, quam et praesumptione ejusdem, quod praetenderit, se qua generalem dependere a se debere, suas operas in crisim vocare, cum nihilominus ipse, pro Suae Majestatis sacratissimae ulteriori servitio et contributionis solvendae a misera plebe reflexione, victoriam in praedis non posuerit, sed in sedando tumultu; vicebanum nec vidisse tumultuantes, immo ex vaccae casu in Biszag tumultum causasse, nihilominus liberatoris patriae nomen aquisivisse Busanii, Raffaji


5662. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 172 | Paragraph | SubSect | Section]

ad detegenda sua vulnera, et secum quae geruntur a praemissis tribus tyrannides. Videre se spem nullam effectus boni | sperare posse, dum unus Naisich commissioni adesset, qui jurare perjurareque, ex propria diceret experientia, moris haberet et fraude Deo fieri sacrificium existimaret. Oneratus talibus ad Jursichium petiit actuarius. Quo is animadverso in aliam se recepit domum et clam ad Jesuitas abiit, ut actuarius uxorem illius audire posset. Haec igitur iterum implevit oneravitque actuarii aures pluribus et rebus minimis, uti mihi sola maritusque suus


5663. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 174 | Paragraph | SubSect | Section]

eum prodere volebat comes ab Altham neque ex privatis his convincendum censebat, et praeterea contra Rauch et reliquos plurima proditura sperabat in circumstantia potissimum ea, qua ex illis, quae Mihaljevich vicecolonellus (ad quem accedebant rustici) Kanisiensi commissioni et haec Suae Majestati sacratissimae de causa, sive dominorum terrestrium saevitia, tumultus rusticani relata erant, ut hanc confirmare niteretur Althamius, generalem rusticis contra dominos suos lamentandi facultatem aulae praeposuit impetravitque. Credebat persvasusque erat Althamius. expediendum quempiam per pagos


5664. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 178 | Paragraph | SubSect | Section]

(Difficultates contra gubernii formam.) Duae graviores difficultates contra gubernium occurrunt. Prima, cuinam dicasterio subordinari hoc gubernium deberet. Si enim cancellariae Hungaricae subjectum non fuerit, dicent ipsi Hungari facile, partes has a sacra corona avelli. Si autem eidem subjiciatur, consilio bellico res minus grata evadet. 2da. Quae et unde gubernialibus salaria? Utraque difficultas cum unice a Majestatis Suae oraculo pendeat, ideo clementissimae resolutioni substernitur regiae.


5665. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 181 | Paragraph | SubSect | Section]

Joannes Paxi aliique sustinuere, capitulum esse liberum ea, qua vellet, ratione summas elocare, neque aliquem factum uni favorem sibi praetendere posse. Replicabam, summas parochorum, collegiorum esse aliarumque piarum fundationum, quomodo ergo liberum est capitulum damnificare parochos, qui sacra etiam ad quantitatem diminuendae summae diminuent. Juventutem quoque in collegiis diminui oportebit. Si enim 60 fl. milia sex a cento elocentur, annui interesse erunt fl. 3600, si autem quinque a cento, obvenient solum 3000, adeoque sicuti


5666. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 187 | Paragraph | SubSect | Section]

intelligeret. Subjunxi ego, de aulae intentionibus constare posse Zagrabiae nemini, quia nec Viennae multis constarent, consequenter neminem vel divinare posse, quae sit Augustorum intentio. Tum ille, oportunitatem nunc convertendorum Rascianorum esse, quia illi potius Romana amplectentur sacra, quam ut reducerentur; credere vero se, crimen enorme illorum ob respectum hunc religionis conversionisque ipsorum indulgeri ipsis ab apostolica posse principe, seque eo fine fuisse in Szeverin, et promisisse Liubojevichium, convertendos iri omnes, si princeps iisdem indulgeat. Intelligens


5667. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 201 | Paragraph | SubSect | Section]

praepositura nullam unquam fecissem mentionem. Tum de litteris illis sibi capituli nomine scriptis me sciscitari incepit, num aliquando lecta sit epistola illa in capitulo, et qua ratione capituli sigillo signata. Lectam fuisse negavi, et, quae 16. Julii acciderant, retuli. Sigillum autem minus in sacristia non conservari, sed apud canonicorum aliquem, exposui, qui tali missiles epistolas, quietantias item summarum obsignat ad simplicem lectoris vel canonici cujuspiam ad se talium obsignandorum exmissionem. Obstupuit ad ista, et semet consiliarius Koller insinuavit, egove


5668. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 215 | Paragraph | SubSect | Section]

in phatasmate, referente, reposuit, festum beatae virginis Mariae scapularis celebrari. Ipse vero Deo vota dedit et sancti Francisci Xaverii reliquiam attulit. Tum ego in extremam phrenesim abripior, ex qua liberatus non sum. 4ta matutina pater abiit, atque cum tota schola ad aram sancti Xaverii sacrificium Deo obtulit pro felici exitu. Quo ad aras operante, homo ille supradescriptus adfuit et me sanavit, ut altero statim die patrem Debiel in collegio visitaverim. Haec occurrebant mihi et in tantis persecutionibus prae oculis erant, prouti etiam divi Thomae Aquinatis doctrina, figulum ex


5669. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 215 | Paragraph | SubSect | Section]

illum coecum, cujus nec parentes peccaverant neque ipse, coecum ideo esse voluit, ut manifestentur in eo opera Dei, Joseph item Aegyptium esto innocentem durissimos perpeti carceres, pluresque alios, quibuscum peccator ego nulla ratione sum comparandus. Augustinum quoque imitatus, cum ex sacris paginis solatia quaererem, in eam psalmi identidem offendi sententiam: Intellectum tibi dabo et instruam te in via hac, qua gradieris, firmabo super te oculos meos , atque ad eam: Nolite fieri sicut equus et mulus, quibus non est intellectus . Hinc Deo memet resignans, ut


5670. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 215 | Paragraph | SubSect | Section]

eam psalmi identidem offendi sententiam: Intellectum tibi dabo et instruam te in via hac, qua gradieris, firmabo super te oculos meos , atque ad eam: Nolite fieri sicut equus et mulus, quibus non est intellectus . Hinc Deo memet resignans, ut adimpleretur in me voluntas sua rogans, et sacrificium Deo acceptum. His vixi confortatusque sum, esseque mendaces filios hominum adinveni. Zagrabiam ergo die 12. Novembris circa horam undecimam diei adveni, neque enim antea ob lutum aliasque incommoditates pertingere valui. A prandiis comparui non sine


5671. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 234 | Paragraph | SubSect | Section]

Quam hic nos in tantum notamus, in quantum de illa a diversis personis religiosis et aliis audivimus, consequenter aliud notare non possumus, quam quae referri nobis audivimus. Ut autem cognosci valeat fundatius, rem altius accipere oportuit. Proinde teste Ughello: Italiae sacrae tom. 5. pg. 12. et 1079. apud Pichler Joseph. Alboino duce circa annum Christi 568. irrumpentibus in Italiam Longobardis, Paulinus, Aquilejae et consequenter totius Forojulii, Carniae et Carinthiae patriarcha, cum omni thesauro in vicinam Gradi insulam se recepit. Ubi ipse


5672. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 234 | Paragraph | SubSect | Section]

claret duces, qui populo exosi forent, uti hoc eventu rerum manifestum foret. Sed his praetermissis. Quemadmodum constaret ex historia, Carolum Magnum, domitis Panoniis 811. et his duci Forojulii adjectis, triumphavisse, sic eodem anno per eundem Carolum, uti scriberet Ughelli tomo 5. Italiae sacrae producens Caroli diploma, diremisse litem inter Ursum patriarcham Aquilejensem et Arnonem archiepiscopum Salisburgensem, de provincia Carantana sive Carinthiae, cujus videlicet jurisdictionis foret, et constituisse, audita et discussa eorum contentione, ut Dravus fluvius, qui per mediam


5673. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 250 | Paragraph | SubSect | Section]

vero Adamus Naisich quo inclinabat, dubium est ob ejus indolem. (Bano exhibita epistola Lukauszkiana ad Altham scripta.) Interim supra insinuatae litterae Lukauszkianae, ad comitem ab Altham scriptae, ac per eundem Suae Majestati sacratissimae exhibitae, magnum Viennae et in dicasteriis impresserunt de quorundam praepotentia praejudicium, ut regina, mareschallum et banum dominum comitem Carolum Batthyan repraehendisse, perhiberetur, quod ipse homines, suo regio servitio inimicantes, immo zelatorum hujus persecutores


5674. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 263 | Paragraph | SubSect | Section]

Per annuam praestationem an intelligantur hebdomadariae robotae excludi, interpretandum censeretur. Quoad datias quoque, quid earum veniat nomine, an nona et decima juxta legem, an pecunia tantum. 5tum. In defectu dispositionis legum quid legale urbarium constituat, aut Majestas Sua sacratissima pro regia sua autoritate praescribere dignetur regulas, secundum quas producenda urbaria examinari oportebit, aut diaetalis eatenus exspectanda opinio, cum in bona etiam Sclavonica fiscus regius et camera Posoniensis succederent. Privatus enim usu firmata urbaria qua ratione illegalia


5675. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 264 | Paragraph | SubSect | Section]

Vidi korespondenciju Skrlčevu u Starinama knj. VIII., gdje kancelara Nadasdya nikad ne imenuje inače nego haerus meus . sui, quam et bani adferens, quibus commendabatur statibus pro officio protonotarii. Locumtenenti autem intimatum fuerat, eam esse Suae Majestatis sacratissimae mentem, ut idem Petrus Skerlecz protonotariatum obtineat. Proinde in sessione regnicolari per bani litteras in vicebanum creatus promulgatur Adamus Naisich, quo locum suum accipiente leguntur commendatitiae Petri Skerlecz, tum candidati a bano superius expositi, statimque conclamatum


5676. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 274 | Paragraph | SubSect | Section]

servandamque dedit. Canonicus Joannes Baptista Paxi egit encomiasten tam martyris quam et donantis festo ipso sancti Joannis. Atque ab hoc anno in cathedrali introductum, ut, absolutis praevie iis, quae juxta rubricam sunt ecclesiae cathedralis, divinis officiis, tum sancti Joannis Nepomuceni cum sacro cantato solenni et panegyri agatur memoria. Instituta est etiam confraternitas, sic dicta sancti Joannis, quae sequenti anno 1757. fuit promulgata, post obtentas nempe quasdam indulgentias et sedis Romanae confirmationem. Passim creditum habitumque est, reliquiam hanc a bano ideo submissam


5677. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 275 | Paragraph | SubSect | Section]

Krajachich Vienna epistolam, qua innuit, aut comitem ab Altham, aut senem generalem Karoly brevi in banum resolvendum. Exhilarabatur his Jursichius. Mihi autem illa occurrit reflexio, si Althamius resolvatur, Bohemo regnum gubernandum more ac facile directorio Viennensi subdendum cum praejudicio sacrae coronae. Hinc recordor, me etiam domino Nicolao Skerlecz haec dixisse, quae a Krajachich scribebantur, fine eo, ut videat, si quo modo periculo mederi possit. At sequenti statim tabellario idem Krajachich affini suo assessori Lukauszkio tertiam pro describendo submittit contra Raffay


5678. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 277 | Paragraph | SubSect | Section]

commissario. In militari exercitio compagniae tam pedestris quam et equestris instruebantur, lustrabantur, ut omnino in exercitio hoc compagniae profecisse apparerent, vestitu provisae, nam, si cujus mondurae quid defuit, jussu commissarii statim erat vel corrigendum vel comparandum. Sacrificio missae circa horam 11mam absoluto tria dietim in arce explodebantur mortaria et tympanitriba circumivit cum tympano arcem, commissario interea subsedente, atque homines Montis Claudii ad comparendum citante. Ipsi vero in monticulo capellae sancti Georgii quasi in castris ad ignes


5679. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 293 | Paragraph | SubSect | Section]

Schytaroczi, in canonicum autem Michaelem Margetich, parochum sancti Georgii in Plessivicza et administratorem in Kaptol prope Posegam. (Comes Sermage qualiter vicecolonellus.) Domino comite Petro Troyllo a Sermage, camerario Suae Majestatis sacratissimae, prouti et vicecolonello in banalibus confiniis, ut vocant, agregato, sic effecto, quod ille priori vicecolonello reali, domino Wolffgango Jellachich, octo fl. milia enumerasset, Fridericus Nicolaus autem Gerlechich, antea et a decennio jam supremus vigiliarum praefectus,


5680. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 294 | Paragraph | SubSect | Section]

medio persvadendum Paraquariae populum, ut ad excolenda deserta illa concedat. Sed flecti gens non potuit. Ideo Jesuita quidam Hispanus Madrito in Americam missus est sub titulo plenipotentiarii regis Hispaniae. Qui Perù adveniens mandatis primum, deinde minis, tandem ecclesiasticis censuris et sacramentorum denegatione populum illum ad deserta illa incolenda impellebat, effectu communis plebei tumultus et insurrectionis. Quo viso, Jesuita aufugit, vel a suis a furore plebis salvatus est, informans Hispanicam aulam, submissione exiguorum militum rem accommodandam iri et rudem


5681. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 295 | Paragraph | SubSect | Section]

illas Americae Indiarumque oras promotum, Hispanicam ut plurimum ibi dilatavit monarchiam eamque reddidit locupletem et ob Hispaniae aurum per orbem circumvolans Europae venerandam. Missionarii Jesuitae Hispani cum fidei dogmatibus Hispaniae etiam rudi populo instillabant amorem. Et quia auri sacra foret fames, observantes Europae principes, missionariorum horum opera Hispaniae plurimum accedere, eosdem fovere et e suis ditionibus exules et proscriptos in gratiam suscipere cogebantur, tam ex necessitate auri quam et utilitate. Nam Jesuitae omnes singulasque vexas redimere auro facile


5682. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 302 | Paragraph | SubSect | Section]

duobus principibus Xaverio et Carolo, aulae item ministro Brühlio in Poloniam liberi ac debita cum provisione transeant etc. Quibus sic constitutis et pactatis die 17. Octobris Saxonicae copiae, fame victae, regis Borussi arbitrio se permiserunt, et a Borussiae rege gregarius miles a sacramento debitae Saxonicae Majestati fidelitatis absolutus est. Die autem 22. ejusdem Octobris, insalutata Dresda, rex Poloniarum cum praeattactis in Poloniam abiit. Borussus Saxonibus leges dat. Quibus ita factis, rex Borussiae legem


5683. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 317 | Paragraph | SubSect | Section]

Josepho Galliuff ac duobus e nobilitate aliis ablegati, qui in limitibus regni banum salutarent et exciperent, invitarentque ac ducerent ad commune tentorium, in quo a reliquis exspectabatur. Lecti item ad simile munus, qui episcopum tanquam commissarium regium introducerent. Vexilli banalis sub sacro tenendi data potestas Nicolao Bedekovich, vicecomiti comitatus Varasdinensis (quamvis vicebani hoc esset fuissetque), sceptri vero Joannni Busan, tabulae banalis assessori. Factae item dispositiones quoad tormentorum jaculationes, banderialistarum ordinem


5684. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 318 | Paragraph | SubSect | Section]

nuncio domino episcopo Zagrabiensi, et expost facta eidem visita atque recepta, die altero convenientibus ad praetoream domum statibus ductoque tam introductore episcopo quam et bano novo, episcopus insignem orationem, a canonico Paxi compositam, praelegit eumque banum dixit. Quo facto ad aedem sacram patrum Franciscanorum Varasdini ductus est et sacro abbatiali interfuit, adstantibus bano Joanne Busan cum sceptro et Nicolao Bedekovich cum vexillo, post quod deposito juramento "vivat" acclamatum, ipseque ad suum reductus hospitium, in quo splendidum opiparumque dedit banus prandium.


5685. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 318 | Paragraph | SubSect | Section]

eidem visita atque recepta, die altero convenientibus ad praetoream domum statibus ductoque tam introductore episcopo quam et bano novo, episcopus insignem orationem, a canonico Paxi compositam, praelegit eumque banum dixit. Quo facto ad aedem sacram patrum Franciscanorum Varasdini ductus est et sacro abbatiali interfuit, adstantibus bano Joanne Busan cum sceptro et Nicolao Bedekovich cum vexillo, post quod deposito juramento "vivat" acclamatum, ipseque ad suum reductus hospitium, in quo splendidum opiparumque dedit banus prandium. Vinum, panis bosque assus distributa pro more militibus.


5686. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 321 | Paragraph | SubSect | Section]

novi bani. Bani Francisci comitis de Nadasd, dum banatum assumpsit, hi fuere characteres et honorum titulus: Excellentissimus ac illustrissimus dominus comes Franciscus de Nadasd haereditarius in Folsö Lendva, comitatuum Comaromiensis perpetuus, Albensis autem supremus comes, sacratissimarum caesarearum regiarumque Majestatum camerarius, actualis intimus, prouti et excelsi consilii bellici consiliarius, generalis equitatus, ac legionis unius equestris Hungaricae proprietarius colonellus, necnon arcis praesidiique Budensis commendans. Accessit nunc: Regnorum Dalmatiae,


5687. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 322 | Paragraph | SubSect | Section]

tormentorum adactus crimina talia confessus fuisset, ut ex propria confessione judex eum morti dederit, quoadusque factam a se confessionem non revocet, cum ob eam sui ipsius occisor evadat, qua ratione spontanea meimet ipsius condemnatio praetendi potest cum animae meae periculo incapacitateque sacramentalis absolutionis? At ille, manifeste acatholicam sequendo doctrinam, et de tali confessione dolere me posse asserebat, neque talismodi habere debere reflexiones, ubi de honore salvando capituli atque episcopi agitur. Suis postquam nil effecisset Ressius adulationibus, minis me aggressus


5688. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 327 | Paragraph | SubSect | Section]

non curavit, et in illo erat apud omnes conceptu, quod neque passivis suis debitis expungendis futurus sit sufficiens. Iste ergo, nescio qua ex consideratione, me ad se accersiri curat. Quem dum extreme decumbere et ipse observassem et ex medico didicissem, animae primum ejus accepi rationem et sacramentis ejus muniri procuravi. Tum, quam cuperet dispositionem, proposui. De hac nec audire voluit, praecipue si coram capitularibus esse deberet, qui ad iracundiam facile eum provocarent suis illusionibus, quod nullas congregasset et relinqueret facultates, aliunde exiguo erga se affectu.


5689. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 356 | Paragraph | SubSect | Section]

integro ferme anno intra hos monachos, ut illi vocant, commissarius. Ad extremum seniores restitere monachi, aula ipsa fuit ab exordio aliena, neque episcoporum favebant divisioni suffragia, Colocensis archiepiscopus Klobusiczki contrariam, scio, dedit opinionem, divisionemque praejudicare coronae sacrae deducebat, ut victoriam cantasse ante triumphum viderentur patres. At Penich de omnibus informatus, opera antelatae dominae principissae Odeschalchi submissa regiae Majestati informatione, quod videlicet plus sacrae coronae periculi subversetur unione quam divisione provinciae, utpote primo:


5690. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 356 | Paragraph | SubSect | Section]

Klobusiczki contrariam, scio, dedit opinionem, divisionemque praejudicare coronae sacrae deducebat, ut victoriam cantasse ante triumphum viderentur patres. At Penich de omnibus informatus, opera antelatae dominae principissae Odeschalchi submissa regiae Majestati informatione, quod videlicet plus sacrae coronae periculi subversetur unione quam divisione provinciae, utpote primo: quod cum Bosnia Turcico imperio nunc obediat et nomenclatura Bosnensis provinciae, si perseveret in Sclavonia et Hungaria, has ipsas partes, tanquam Bosnenses, Turcae praetendendi detur occasio, potiusque firmari


5691. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 358 | Paragraph | SubSect | Section]

singularem disponebat successum. Proinde rea conscientia vestra culpas vestras vobis exaggerans, impulit vos ad illius potentiae protectionem auffugere, quacum in aperto et publico bello essemus. Agnoscimus quidem, consilia vestra, frivolis praetextibus colorata, cum debitae nobis fidelitatis sacramento vos nobis significasse. Sed dum in fidelitatis essentiam peccare non exhorruistis, calliditatis | vestrae epistola intollerabilis praesumptio est. Itaque post actiones fidelitati contrarias a proditoris nota vos absolvere nequimus, praecipue quia fuga


5692. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 361 | Paragraph | SubSect | Section]

amissum. Die 4. Aprilis obsessum a Borussis fuisse Svaidniczium accepimus, et die 16 in potestatem obsidentium cessit. Mors assessoris Georgii Jellachich. Zagrabiae die 24 Aprilis ab intestato et sine sacramentorum provisione obiit dominus Georgius Jellachich, tabulae districtualis judiciariae assessor. Olim episcopi Zagrabiensis Braniug ephebus, per connubium Radichevichianae episcopalis provisoris filiae facultatibus crescens, tum ob respectum Braniugii vicecomes, demum assessor. Homo suarum


5693. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 362 | Paragraph | SubSect | Section]

petitum ipse delusit, ad fata utriusque, prouti praemissa omnia successive per processum sunt agnita et probata, convictusque in tavernicali sede successor prioris vicecolonellus Wolffgangus Jellachich. Haec tria creditum passim causavisse Georgio Jellachich mortem, nec disponi potuit ad sacramentorum receptionem. Instantes pro assessoratu. Pro vocante assessoratu tabulae quam plurimi institere, ut Nicolaus Bedekovich vicecomes Varasdinensis, Georgius Ligutich, Stephanus Markovchich etc. etc. Et cum ad


5694. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 364 | Paragraph | SubSect | Section]

omnes clamabant contra Muratorii libros, praesertim: De vera devotione, De novis in religionem occurentibus, De religione ipsa scriptis et Contra cardinalem Querinium. Ipse Benedictus, si per cardinales illi licuisset, multa reformavisset, ut breviarium, aliaque tanta. Fecit academias Romae, Sacrorum rituum, aliasque multas. | Mors immortalis viri ab eruditis omnibus et praecipue exteris aegrius lata, desideriumque sui reliquit immortale, erat enim a praejudiciis liber. Romani zelum ejus a morte damnabant ob cessas Hispaniae beneficiorum


5695. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 364 | Paragraph | SubSect | Section]

clarissima voce Benedictum clamasse, papam se esse universorum, habereque negotia alia, Galliae videlicet nunc tractanda, consequenter expectaret rex fidelissimus, donec absolutis aliis se suasque preces audire, examinare valeat; cum nihilominus eadem hac occasione breve contra Jesuitas, inscia sacra congregatione et cardinalium consistorio, subscripsisset, prouti evenit ex effectu. Nam generali Jesuitarum nil sciente, adeoque providere nequeunte suis, quin ex relatione suprascriptorum patris Rudolphi Portugalliae provinciali patri Henriquez, cum furia repulsum fuisse a papa legatum,


5696. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 367 | Paragraph | SubSect | Section]

3 redka i pol prekrižana aras quasdam construxit, ut Toplicae, sub Okich, in cathedrali operis plastici s. Nicolai. Reliquit copiosas pecunias et suppelectilem, sed pro more dissipatam. Morte hujus parochiales, sacella, sacris in infula carebunt, quia huic nescio quid vanitatis infulatum sese monstrare, fuitque sibi gratiae, si pro sacro in infula decantando invitaretur. Mortem sibi causavit ipse: calculi pressus doloribus, nescio quo instrumento removere volens calculum, ut credebat, semet laesit, ex quo secuta


5697. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 367 | Paragraph | SubSect | Section]

ut Toplicae, sub Okich, in cathedrali operis plastici s. Nicolai. Reliquit copiosas pecunias et suppelectilem, sed pro more dissipatam. Morte hujus parochiales, sacella, sacris in infula carebunt, quia huic nescio quid vanitatis infulatum sese monstrare, fuitque sibi gratiae, si pro sacro in infula decantando invitaretur. Mortem sibi causavit ipse: calculi pressus doloribus, nescio quo instrumento removere volens calculum, ut credebat, semet laesit, ex quo secuta inflammatio, tum mors. Mors Adami Ztepanich.


5698. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 368 | Paragraph | SubSect | Section]

causavit ipse: calculi pressus doloribus, nescio quo instrumento removere volens calculum, ut credebat, semet laesit, ex quo secuta inflammatio, tum mors. Mors Adami Ztepanich. 15. Julii sabbatino die, post dictum in ecclesia sacrum ex canonicali reversus consistorio, solita ecclesiae hujus cantoribus morte, hora secunda obiit reverendissimus dominus Adamus Ztepanich, abbas sanctae Trinitatis de Petrivaradino, cantor et canonicus Zagrabiensis. Dum, exspectantibus eum cibis et convivis, ad prandium iret, apoplexia


5699. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 369 | Paragraph | SubSect | Section]

bonorum tutoreo titulo avulsione, dein in privatos usus et altarias conversione, quas nunc partim Jesuitae partim capitulum possiderent; volens igitur, cupiensque ex aequitate, aut rectius pietate illis mederi defectibus, inquiebat: ego in testamento meo cum exiguis disposui et, quae pro rebus sacris cuperem, scripsi ; residua omnia meae quod dispositioni ob antedictas injurias submiserit, de his in testamento nil exprimens causa praesentis saeculi et tantorum despectus vitandi, cuperet igitur, ut, de sensu testamenti edoctus, habita juristarum theologorumque opinione, voluntati suae


5700. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 376 | Paragraph | SubSect | Section]

amans, ideo recusasse dicebatur, ne septemviralis tabula ex meris Batthyan constare videatur. Agazonum regalium magister factus comes Antonius Grassalkovich, praeses camerae Posoniensis; pincernarum regalium magister comes Paulus Balassa; dapiferorum comes Emericus de Batthyan, frater tavernici; sacrae coronae custos comes Leopoldus Palffy, frater cancelarii Hungariae; Barsiensis supremus comes factus Franciscus liber baro Koller, ad cancellariam Viennensem Hungaricam consiliarius, prouti et ad supremum commerciorum directorium referendarius; hujus loco Zoliensis comes Nicolaus Erdoedy; ad


5701. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 377 | Paragraph | SubSect | Section]

praecipue Minoritis, ratione petendaram colligendarumque (quem vidi, legi) eleemosynarum, ubi Benedicti XIV. breve rejecit fundamento eo, quod ipsi subjecta non foret Transylvania, designatio autem locorum, in quibus Minoritae, in quibus Franciscani eleemosynas petere et colligere valeant, ad res sacras non pertineret, sed provisionis foret regulatae reipublicae, adeoque mere temporalis, nec dispositioni Romani papae subjecta. Aliud item in causa matrimoniali cujusdam divitis foeminae Protestantis, quae pactata ea lege et coram fidei dignitate conscripta sic cum marito contraxerat, ut, si


5702. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 387 | Paragraph | SubSect | Section]

quoad demortuos, et secuturam tum revelationem. Quo eidem non negato, et sequenti termino comparente, exhibuit revelationem notabilem in argento, pecuniis, clenodiis aliisque rebus. Pecunias ad implementum testamenti assumpsit, taliterque Paulinorum ex testamento praetensio intuitu exequiarum, sacrorum, legatorum, item ex Vayneczianae testamento, quae per ingessionem vicariorum ex conventibus fuit in processu, tota desiit; remanente attamen ea macula, quod soluti denuo se solvendos voluerint, atque ita bis accipere, nisi praedictum juramentum intervenisset, revocaruntque vicariorum


5703. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 393 | Paragraph | SubSect | Section]

non potuit. Produxerunt comites Leopoldinum plane eatenus consensum et privilegium usu continuo firmatum. Sed quia 56. articulo anni 1723. hoc negotium ad viam juris ordinariam fuisset relegatum, adeoque dictum privilegium satis vulneratum, familia cecidit estque adinstar aliorum per totam sacram Hungariae coronam comitatuum, etiam certis familiis haereditarie collatorum, norma per sententiam relegata, quae appellasset etiam. Regni congregatio. Fuit regni congregatio causa potissimum contributionis et erigendae praetorianae ex


5704. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 399 | Paragraph | SubSect | Section]

palatino Ludovico de Batthyan, ob respectum patrui sui mareschalli Caroli, aulae serenissimi coronae principis praefecti, ejusdem serenissimae sponsae ginecei praefecta est declarata. Septimo. Crevêre ubivis contributiones auctaque tributa, inhypothecata bancalitatis bona, quin in Hungaria ipsius sacrae coronae, sed postremo hoc perpaucis noto ac aliquando prodituro. Octavo. Klobusiczki Colocensis archiepiscopi mors. Novus archiepiscopus et episcopus Transylvaniensis. Pestini in horto suo inter tot adstantium religiosorum preces, die quinta mensis


5705. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 402 | Paragraph | SubSect | Section]

utriusque emanatis, ad sumptus inanes ob perpetuas hac ratione lites ad incitas redactus; Zagrabiensis comitatus ab ipsis remotus esset, hinc, si eo inviarentur, et itineribus et sumptibus conterrerentur. Rem hanc profundius scrutatus observavi, aliud non esse, quam comitatus praetextu semet a sacra regni corona avellere novamque inducere jurisdictionem, praecipue cum de appellatione interroganti repositum fuerit, hanc nequaquam ad banalem tabulam, sed bancalitatem ipsam admitti posse. Itaque hanc dedi opinionem: Quamvis diplomate Belae IV. Hungariae regis |


5706. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 402 | Paragraph | SubSect | Section]

quamvis nullibi unquam comitatus Vinodoliensis lecta repertaque sit memoria, attamen ex publici ratione istud fieri posse, dubio locus vix esse videretur; quia nihilominus tam regni actis publicis ac resolutionibus Leopoldinis fidem facientibus partes illae de regni Croatiae corpore adeoque sacrae coronae regni Hungariae essent, confirmantibus ista repetitis hactenus intra regnum et cameram Graecensem contractibus, ne jura regnorum in confusionem abeant, sine diaetali publico assensu stabiliter ac quiete a legali appellabilitatis via erigendus Vinodoliensis comitatus vix eximi


5707. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 409 | Paragraph | SubSect | Section]

carnes a filio suo emptas esse. Ex qua etiam consideratione pro nepote suo Petro apud Sigismundum Vojkovich 10 milia fl. deposuit elocanda. Haec sincere ac veridice notare visum est ob secuturam aetatem, memoriamque nunc viventium, quae nobis exstinctis etiam extingvetur. Juliana sacramentis munita ex podagra, qua multis annis premebatur et deferri debebat jam ab anno 1748., obiit: foemina, cui similem tarde habitura Croatia, prudenter ac sagaciter privilegiis foemineis usa, saepeque triumphans, quia foemina esset, promerita, cujus vita, dicta actaque conscriberentur, quod


5708. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 412 | Paragraph | SubSect | Section]

vinculo, ad quod demum sese resolvendo triduo integro cum examine singularum circumstantiarum confecimus testamentum, ut huic sit immortua, dicens (revocatis antea factis tot tantisque testamentis) plene, suam hoc testamento quietatam conscientiam. Legavit 3000 fl. in eleemosynam, pro sacrificiis in fl. 1000 perpetuam altariam fundavit, 3000 fl. pro alendis tempore famis subditis in Grane, Gottalovecz, Szent Ersebeth, et plura alia. Divisit bona intra filias. Marito Habianecz 5000 et bona Grane ad dies vitae legavit, aequalemque divisionem in


5709. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 413 | Paragraph | SubSect | Section]

regina pro suppeditaudis sibi pecuniis gratuito atque erga censum, dans facultatem episcopis bona episcopalia suarumque ecclesiarum etiam inhypotecandi, Zagrabiensis episcopus ad diem 15. Januarii anni hujus cogit Zagrabiae cleri saecularis regularisque congressum, quem ille sibique adulantes sacram synodum appellarunt. Praevie autem datis per singulos archidiaconatus litteris jussit, ut parochi una congregarentur, ad sacrosanctam synodum duos e sui gremio mitterent incluso vicearchidiacono, conferrent pecunias tam gratuitas quam et ecclesiarum parochialium et filialium, quas plurimas


5710. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 413 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam inhypotecandi, Zagrabiensis episcopus ad diem 15. Januarii anni hujus cogit Zagrabiae cleri saecularis regularisque congressum, quem ille sibique adulantes sacram synodum appellarunt. Praevie autem datis per singulos archidiaconatus litteris jussit, ut parochi una congregarentur, ad sacrosanctam synodum duos e sui gremio mitterent incluso vicearchidiacono, conferrent pecunias tam gratuitas quam et ecclesiarum parochialium et filialium, quas plurimas possent. Die ergo statuto et convenientibus omnibus in episcopali palatio, missae sacrificium fuit dictum de sancto spiritu, tum


5711. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 413 | Paragraph | SubSect | Section]

jussit, ut parochi una congregarentur, ad sacrosanctam synodum duos e sui gremio mitterent incluso vicearchidiacono, conferrent pecunias tam gratuitas quam et ecclesiarum parochialium et filialium, quas plurimas possent. Die ergo statuto et convenientibus omnibus in episcopali palatio, missae sacrificium fuit dictum de sancto spiritu, tum a canonico Turchich dicta latina oratio de dandis pecuniis ex motivo precum regiarum et meriti ab offerentibus consequendi apud reginam. Consedentibus ita singulis, episcopus decem fl. milia gratuita promittit, adnotante Malenichio,


5712. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 414 | Paragraph | SubSect | Section]

Goricensatu aeque. Dum ad Kemlekatum ventura est et non nisi 1128 fl. perlegerentur, in furias actus episcopus, hoc mendacium esse dicebat. Parocho Verbovcensi Lisz loqui incoante, episcupns adeo in eum invectus est, ut cohibitus vix sit a circumstantibus, quod pro more suo manus sacratas in eum non injecerit. Jussit attamen eum duci ad carceres domus sacerdotum deficientium; pessimeque octiduo tractatus, ad preces comitis Ludovici Patachich et ab incarcerato lactam 200 fl. exsolutionem, dimissus est, addereque debuerunt ex archidiaconatu illo ultra 2000


5713. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 416 | Paragraph | SubSect | Section]

admissus non fuit, translatamque in croaticum ex Bolando vitam Feliciani episcopi recipere debuit. Post dies aliquot infirmatus parochus Juraich die 18. Maji obiit. Vir erat severus zelosusque, concionandi cupidus, multa introduxit in parochiali ecclesia, ut quotidianam Rosarii publicam orationem, sacramenti expositionem et processionem cum eodem venerabili quotidianam, aliaque quam plurima. Electione magistratus successit eidem in parochia reverendus dominus Matheus Ztepanich ex praebendario civitatis. (Novus administrator comitatus Crisiensis et


5714. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 422 | Paragraph | SubSect | Section]

Mikinovich, pro hoc Chasmensis dominus Franciscus Antonius Popovich, canonicus autem Joannes Protulepecz, parochus Vidussevicensis et administrator Poseganus, factus est. Item 9. Decembris Michael Szkerba, archidiaconus Varasdinensis, annorum 71 misere ex phtysi et sine sacramentorum provisione decessit; homo rudis, clamator, indoctus, rapax etc. Archidiaconatum accepit dominus Antonius Zdenchay, canonicatum obtinuit dominus Josephus Radichevich sublector, antea parochus ad ss. Trinitatem sub Keresztinecz.


5715. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 443 | Paragraph | SubSect | Section]

civitatis Matheo Ztepanich, ne apud cives et vulgum zelo minor esse antecessore suo putetur, s. Franciscus Xaverius pro urbis patrono est acceptus voto magistratus, episcopo Zagrabiensi approbante, suscepta in perpetuum obligatione jejunii die secunda Decembris, item festi die sacra divo Xaverio; praeterea ducendae supplicationis ex parochiali templo ad jesuiticum, ibidemque renovando annis singulis sub missarum solenniis per judicem caeterosque senatores voto, dandisque caeris anatematibus. Anno hoc die tertia Decembris posita praedicto voto sunt initia et praedictae


5716. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 445 | Paragraph | SubSect | Section]

probata ab omnibus ac typis data, quam etiam pro ejus commendatione ab initio libri inveniens, quam ego non correxi demptis fors verbis duobus, U našem je rukopisu nema. materiam unice sacram lineis aliquot suppeditans discipulo. Atque ut amabat has litteras, cum Faciollatio alisque clarissimis viris communicando easdem, neque postea posuit sive qua Agriae municipalis juris auditor, sive Pesthini adlatus personalis domini Georgii Fekette, viri clarissimi cultissimique existens,


5717. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 446 | Paragraph | SubSect | Section]

gravitati repugnant, neque fuere defuncti genio convenientia. Hinc ex innanibus suspicionibus vel adulatorum mendaciis bani fuit ab eo aversio. Ex uxore sua Barbara Gerlechich, 1758. copulata, reliquit filiam atque filium Adamum, superiore anno mense Decembri die 12. natum. Provisus munitusque sacramentis, die secunda Aprilis in sepulchro majorum suorum Odrae in parochiali habito est depositus. Ad litteras ut natus fuerat, sic eas coluit, scripsitque plura erudite ac docte, ut dissertationes varias de rebus politico legalibus. Incoaverat commentarios [ in


5718. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 451 | Paragraph | SubSect | Section]

fiscali | capituli Benedicto Krajachich, repraesentationis formandae conceptu, dissoluta est deputatio; idemque conceptus, me absente, per aliquos relectus et cancelistae Alexandro Sechen ad describendum datus, cum per eum descriptus fuisset allatusque ad sacristiam, me de lamentis contra auctionem factis idem clam admonet, expostulo statim cum Ressio, qui a se lectum non fuisse conceptum illum Petrovichio Krajachichianum dicebat, describendumque a cancelista ibi vocato, is aliique dixerant, quid attamen factum sit, nescio. Porro in veritate


5719. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 455 | Paragraph | SubSect | Section]

Malatinczi familia conjungere possunt, viderent. Malatinczi de Balatincz vetus fuit in Sclavonia familia et illustris honoribus, erant enim vicebani ex eadem, et cum erumpente Lutheri dogmate cum Zrinio Malatinczi, actis et instrumentis testantibus, nova haec fuissent amplexati. Zrinio redeunte ad sacra romana, Malatinczi amore novi dogmatis abierunt ad loca, ubi suum profiteri possent Lutheranismum; viderent ego, an non ejus sint descendentes, quamvis mutata dialecto dicti Malatinszki....


5720. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 459 | Paragraph | SubSect | Section]

jussi fuerint, alio haud effectu, quam firmatae opinionis, allatorum librorum praedicataque per eos postea talium librorum puritate, quam recepti non fuissent ab eis. Eheu, quas doctrinas plures ipsorum attulerunt taliumque faeti sunt apostoli apud rudes foeminasque, uti mortalem esse animam, res sacras omnes ac religionem ipsam commenta pura esse, aliaque nefanda. Quin plurimi se atheos jactabant, liberos murarios alii, paucissimi christianos; novumque chaos religionis tanto facilius vulgabant, quod episcopus parum de religione se tenere exemplo vitae monstraret, doctrinam ejus ipse


5721. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 459 | Paragraph | SubSect | Section]

mores attinet, qui qualesve ab anno 1751. in episcopatu hoc vigere inceperint, referre pudet, suntque firmati adeo, ut eradicandi non sperentur. In clero cum abjectissimi sint, qui litteras colerent, nedum hae negligi inceptae, sed motivo eo, ut caeca servetur obedientia; promoti rudes, inepti ad sacros ordines animarumque curam, quin delictis infames, si post philosophiae annum tribus mensibus lectus fuit Senney, ad ordines et ecclesiasticum statum sufficientis doctrinae judicabatur, cum officia cleri usu condiscere poterit....


5722. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 459 | Paragraph | SubSect | Section]

1 redak prekrižan. Qua re quantus in plebe defectus et firmamentum ignorantiae stabilitum, quivis videt. De divitiis congregandis solliciti anteferebantur studiosis salutis animarum. Hinc administrationis sacramentorum tantus inolevit neglectus, ut pastores animarum testarentur opere, sacramenta nil esse, vel si sunt, sunt media habendae pecuniae. Referre pudet, singularia exempta, tot specificorum casuum....


5723. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 459 | Paragraph | SubSect | Section]

redak prekrižan. Qua re quantus in plebe defectus et firmamentum ignorantiae stabilitum, quivis videt. De divitiis congregandis solliciti anteferebantur studiosis salutis animarum. Hinc administrationis sacramentorum tantus inolevit neglectus, ut pastores animarum testarentur opere, sacramenta nil esse, vel si sunt, sunt media habendae pecuniae. Referre pudet, singularia exempta, tot specificorum casuum.... ½ redka prekrižano. Hinc atque ex praemissis fontibus


5724. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 459 | Paragraph | SubSect | Section]

anno 1751., an non vera scribam, posteritas judicet. Luxus, falacia, fraus, ignorantia, deitates atque idola moderna sunt 2 redka prekrižano. 1760. brevem veramque doctrinam de sacrificio summatim conscriptam vulgari lingva domina Catharina Petkovich, nata Lukanszki edidit; ubi cum vigore Tridentini docuissem: Deo uni, non autem Petro, Paulo, Barbarae, Annae etc. oferri debere sacrificium; item missas illas perpetuas,


5725. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 460 | Paragraph | SubSect | Section]

1760. brevem veramque doctrinam de sacrificio summatim conscriptam vulgari lingva domina Catharina Petkovich, nata Lukanszki edidit; ubi cum vigore Tridentini docuissem: Deo uni, non autem Petro, Paulo, Barbarae, Annae etc. oferri debere sacrificium; item missas illas perpetuas, vulgo altarias vocatas, nec recte offerri pro redemptione animae vel animarum, ut passim in testamentis exprimere solerent; minus autem recte eas restringi ad certos gradus vel personas, ita ut talia sacrificia nullius sint valoris, si prodesse iis


5726. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 460 | Paragraph | SubSect | Section]

Paulo, Barbarae, Annae etc. oferri debere sacrificium; item missas illas perpetuas, vulgo altarias vocatas, nec recte offerri pro redemptione animae vel animarum, ut passim in testamentis exprimere solerent; minus autem recte eas restringi ad certos gradus vel personas, ita ut talia sacrificia nullius sint valoris, si prodesse iis nequeunt, ad quos restricta sunt, quod in quorundam canonicorum testamentis legi; damnavissem porro omnes, qui tales altarias conderent ex vana gloria fineque illicito, ut habendae per campanas memoriae christianitatis laude praedicationis post fata


5727. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 460 | Paragraph | SubSect | Section]

fundatores, esse gradus perfectionis summae et amoris Dei itensissimi, quem pandere non oportebat; fuit autem sequens: tu scis domine, me fundatione hac nolle aliud, quam unam solamque laudem tuam per merita Jesu Christi, ut si ego damnandus te laudare nequirem, tu in aeternum per incruentum hoc sacrificium laudari valeas propter bonitatem tuam, si vero per gratiam tuam salvatus fuero, aeque in terris laudem a viventibus habeas per tale sacrificium. Adjungens, alienarum rerum restitutionem prius esse perficiendam quavis altaria, quia altaria ut res meri consilii restitutioni praeceptae


5728. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 460 | Paragraph | SubSect | Section]

hac nolle aliud, quam unam solamque laudem tuam per merita Jesu Christi, ut si ego damnandus te laudare nequirem, tu in aeternum per incruentum hoc sacrificium laudari valeas propter bonitatem tuam, si vero per gratiam tuam salvatus fuero, aeque in terris laudem a viventibus habeas per tale sacrificium. Adjungens, alienarum rerum restitutionem prius esse perficiendam quavis altaria, quia altaria ut res meri consilii restitutioni praeceptae praeferi non posset, ex rebus autem alienis facta fundanti non prodesset. Decimo quarto.


5729. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 461 | Paragraph | SubSect | Section]

Suvichiorum familiae.) In Glogovecz die octava Septembris hora mane nona obiit in capillis constituta Catharina Suvich, elegantis formae corporisque puella; ac illa ipsa, de qua superius fol. 571 dictum est, obiit ex malignis febribus, die infirmitatis 17., aetatis suae 22., munita prius sacramentis, ac in Klanecz Franciscanorum templo sepulta est. Genita ipsa est ex Francisco Suvich et Anna Novakovich. Suvich ex Bribir, partibus maritimis Zagrabiam veniens, apud Erdoedio provisorem primum egit, relictoque illo servitio non sine pecuniis, cum per contractum onus reddendarum


5730. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 462 | Paragraph | SubSect | Section]

per cancellariam aulicam, adeoque pro Carniolia, ut saepe baronis titulo legatur legeturqe. Quia attamen per cancellariam Hungaricam expeditionem non accepisset causa tam litis cum Ignatio Czinderi, quam et filiarum tot numero, quas praevidit, baronibus se non locaturum, ideo sub sacra Hungariae corona pro barone nec est habitus nec haberetur. Decimo septimo. (Casus Boszileviensis cum circumstantiis.) Pro exemplo aliorum futuraque memoria notare visum est. Ante annos aliquot comes ab Aversperg dominium suum


5731. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 463 | Paragraph | SubSect | Section]

Decimo octavo. (Baro Balthasar Magdalenich praeses tabulae mortuus; de ejusdem fatis memoria.) Zagrabiae die 13. Octobris in domo a se extructa baro Balthasar Magdalenich post mediam 12 horam noctis, munitus antea sacramentis, longissima tollerata ex resipilla infirmitate, obiit. Fuit is Balthasaris aeque filius ex Susana Hersich, quae mortuo Braniugh anteriori marito suo, (ex quo Joannem postea protonotarium et Georgium Braniugh episcopum Zagrabiensem genuerat) Magdalenichio nubens, ex hoc praedictum


5732. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 469 | Paragraph | SubSect | Section]

succedent. 1764. Notanda veniunt infrascripta. Primo. (Carolus Batthyan princeps et maritus suae fratruelis.) Viennae die sexta Januarii in sacri Romani imperii principem nominatus promulgatusque est comes Carolus de Batthyan, palatini Hungariae frater, serenissimi coronae principis Josephi aulae praefectus olim, et ad annum 1756. banus Croatiae. Post Eszterhazium hic alter in Hungaria principis honores est consecutus, ut publicatum


5733. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 477 | Paragraph | SubSect | Section]

me majoribils ac insana credere adorareque constitutorum in officiis phantasmata. Postquam, inquam, his me tradidissem studiis, erui etiam privilegia illa regni et diplomata, a quibus claves servarentur per banum una, vicebanum altera, protonotarium tertia, quin sciretur, ubi essent, supra sacristiam cathedralis ecclesiae esse abjecta quasi cum inscriptione sequenti: cista privilegiorum regni. Miserebat me patriae, totque articulorum, quae in juris corpore legi, latorum per incuriam eorum, quos regni deos a senioribus percipiebam, eorundemque desiderium superesse observabam, licet


5734. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 478 | Paragraph | SubSect | Section]

19.; desunt sex frustra, (Gravamina comitatuum.) In singulorum comitatuum congregationibus elaborata fuere gravamina ex parte illius comitatus, quorum singulariora: Varasdinensis reliqua inter contra clerum et parochos ob negligentiam in sacramentorum administratione, ob nimias exactiones stollares, ob impositiones pro lubitu parochianis suis ad campanas, aras, exstruendas ecclesias, curias hisque similia; in Zagrabiensi contra civitatem Zagrabiensem militares; in | Crisiensi contra,


5735. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 483 | Paragraph | SubSect | Section]

regulationis. Eodem quasi momento Viennae impressus libellus Adami Francisci Kollarii, Pannonii Neosoliensis, Mariae Theresiae Augustae a consiliis et Vindobonensis bibliothecae palatinae custodis primarii: De originibus et usu perpetuo potestatis legislatoriae circa sacra apostolicorum regum Hungariae libellus singularis. Typis Joannis Thomae de Trattner caesareo regiae Majestatis aulae typographi et bibliopolae. Liber iste omnino singularis et eruditionis majoris, ac moderna ferunt studia; praecipue ob cap. 13., quo regias diaetales


5736. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 483 | Paragraph | SubSect | Section]

hanc respondit deditque apologiam Kollarius. Majestas regia die 19. mensis Augusti 1764. mandate suo per comitatus dato libellum hunc prohibuit, colligendumque praecepit ex possessorum manibus. Gallia, Belgium, Germania approbavere opus, Italia et cumprimis Roma istud non solum damnavere, at igni sacravere. | Caeterum creditum a singulis, aulae jussu scripsisse Kollarium id, quod svadebant propositiones regiae, quas eum nosse oportuit praevie. Hinc crysi non caruit aula, dum opus nutu suo exaratum tueri noluit. Adversus libellum sub anonymo


5737. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 486 | Paragraph | SubSect | Section]

ille, sua loquacitate se meriturum favores aulae et Stephanei ordinis parvam crucem, pro qua supplex erat, et dein episcopatum; sed videns, quam in aquam anser garrulus cum anseribus et anatris sit submersus vel praecipitatus, ex apraehensione die 25. Decembris ibidem Posonii sacrum incoans, apoplexia tactus est, cujus sibi cura fait diuturnior. Denique et lues pecorum fuit in partibus multis et authumnus a 14 fere Septembris continuo scatens pluviis, aquarum exundationibus, ut authumnalia congregari nequiverint, et quae fuere composita, ob contractum humorem


5738. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 487 | Paragraph | SubSect | Section]

anni Posonio rediverat et cum aureis praemissis fuit Viennam ab episcopo missus, ut labem, quam ex publicis in diaeta adversus suam negligentiam accusationibus contraxerat, abstergeret. Accusabatur autem in diaeta, quod curam nullam spiritualium haberet, ut populus non nisi tria sacramenta agnosceret nempe: baptismum, poenitentiam, matrimonium. Secundo, ea quae subsidii sunt regii, miserioribus parochis eundem rapere, neque ulli parochorum dare, spoliare illum ecclesias atque plurima alia, et haec a comitatibus Szaladiensi, Simeghiensi, Verocensi. Intuitu usurpati subsidii


5739. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 491 | Paragraph | SubSect | Section]

autem in officio personalis praesentiae successit dominus Jacobus Szvetich, referendarius et consiliarius cancellariae aulicae hungaricae Viennae. Zagrabiae hoc eodem anno ab episcopo theophoriae dicta proeessio est immutata. Ab olim et juxta rituale Zagrabiense mane hora 5. matutinum fuit sacrum, post quod processio. Episcopus esto in hac theophoriae processione visus nunquam sit, sublato matutino sacro et concione, processionem incoandam media sexta voluit, ad quod tempus nec vicini parochi, nec populus comparere potest, tum absoluta processione solenne sacrum incoari, quod anno


5740. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 491 | Paragraph | SubSect | Section]

aulicae hungaricae Viennae. Zagrabiae hoc eodem anno ab episcopo theophoriae dicta proeessio est immutata. Ab olim et juxta rituale Zagrabiense mane hora 5. matutinum fuit sacrum, post quod processio. Episcopus esto in hac theophoriae processione visus nunquam sit, sublato matutino sacro et concione, processionem incoandam media sexta voluit, ad quod tempus nec vicini parochi, nec populus comparere potest, tum absoluta processione solenne sacrum incoari, quod anno isto aeque incoatum. (Primatis mors.) Die 18. Junii Posonii


5741. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 491 | Paragraph | SubSect | Section]

mane hora 5. matutinum fuit sacrum, post quod processio. Episcopus esto in hac theophoriae processione visus nunquam sit, sublato matutino sacro et concione, processionem incoandam media sexta voluit, ad quod tempus nec vicini parochi, nec populus comparere potest, tum absoluta processione solenne sacrum incoari, quod anno isto aeque incoatum. (Primatis mors.) Die 18. Junii Posonii obiit comes Franciscus Barkoczi de Szala s. r. i. princeps, regni Hungariae primas, strigoniensis archiepiscopus, ordinis Stephanei primae crucis


5742. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 493 | Paragraph | SubSect | Section]

"Vexatio dat intellectum" per se vulgatum, ob quod cum videret gratia se regia cecidisse, negatamque sibi audientiam, ex rei hujus apprehensione infirmatus et Viennae diutius curatus, Posonium rediit, nec valens restitui, testata palam resignatione in divinam voluntatem susceptisque sacramentis, die 18. Junii Posonii obiit, anno aetatis suae 55 necdum expleto; III. Idas Augusti triduanae funeris exequiae Posonii in templo s. Martini actae. Orationem funebrem dixit p. Josephus Pinter Jesuita, cancellarius Cassoviensis, typis editam


5743. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 493 | Paragraph | SubSect | Section]

Martini actae. Orationem funebrem dixit p. Josephus Pinter Jesuita, cancellarius Cassoviensis, typis editam Tyrnaviae. Qua orator ob aedificari incoatum Strigonii templum partitus est vitam ejus in templa tria, quorum primum magnificentiae in cultu Dei, aliud sapientiae in imperio sacro, tertium sanctitatis in suscepto vitae instituto. Pro more mundi vix vivere desiit, sua omnia sunt reprobata. Praedicabatur subditorum tyrannus et milia multa restituta sunt injuriatis. Incoatum Strigonii opus, ut demoliatur, imperabatur, denuo mutata mandata sunt. Collegium


5744. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 493 | Paragraph | SubSect | Section]

mater maestitia plena, quae filium et imperatorem Josephum corregentem dixit, significavitque provinciis suis haereditariis. Parentatum defuncto imperatori Bononiae in templo parochiali s. Magdalenae, cardinale et | archiepiscopo loci Vincentio Malvezzi sacra absolvente, dominicano ab Elena funebrem perorante, rectore collegii illius illyrici Joanne Skergatich canonico Zagrabiensi existente. (Restauratio comitatus Zagrabiensis.) Interim die octava Julii Zagrabiae comitatus Zagrabiensis


5745. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 500 | Paragraph | SubSect | Section]

, ut aegro ferream apponat coronam, qua rupto capite vermes illi evolarent. Consensit cantor, hocve tormento passus est fratrem torqueri in domo sua seque praesente. At cum post torturam istam debilior evasisset, neque evolassent vermes, provisus est sacramentis, neque scio, per quem conscriptum testamentum, medio duorum canonicorum Chasmensium Georgii nempe Jambrekovich et Antonii Churlekovich, tormentato huic stulto, non obstante capitulari authentia, stulto huic pro subscriptione est exhibitum, qui subseripsit


5746. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 501 | Paragraph | SubSect | Section]

Josephus Draskovich mortuus.) Die 9na Octobris in Klenovnik obiit comes Josephus Casimirus Draskovich, generalis peditatus, camerarius, minoris crucis Theresiani ordinis eques et supremus comes comitatus Crisiensis, et hoc ex cordis palpitatione, susceptis etiam sacramentis. Publicam fecit confessionem, praesente etiam comitissa, malae transactae vitae et tantorum passivorum debitorum contractorum


5747. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 507 | Paragraph | SubSect | Section]

Constantia, cui illa: ne timeret, dicendo, sed diceret patri, ut a se facta vota, visitationis templorum b. virginis Cellensis et alterius ad Lonsztros persolvi curaret, evanuit. Haec cum socia, allato lumine residuum noctis vigilando transigit et illucescente die ad Capucinos pergit, sacramentis se munit, confessarioque suo Capucino factum narrat, qui sesse scripturum domino Jellachich recipit. Rediens domum vestemque ob labores commutans, a puero quodam rudimentorum latinitatis discipulo admonetur de signo adustionis indusii gesti in manu. Examinat ipsa, mutando indusium,


5748. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 507 | Paragraph | SubSect | Section]

illa exsolvenda ipsam hanc foeminam Christinam cum agnato suo Matachich misit. Et primo profecti sunt ad Lansztross, ubi Cisterciensis monachus audito antea casu acceptaque eleemosyna, cum reverterentur peregrini, scriptum iis dedit testimonium, se sub oblato | sacrificio vidisse, Constantiae animam ad coelos evolavisse. Tum ivêre ad Mariam Cellensem, ubi aeque idem obtinuêre testimonium, quae diversitas fecit dubium et erogatum aes a Christina repetere voluit Jellachich; sed cum foeminae nil dedisset, neque ipsa ideo vel obolum accepisset, impetere


5749. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 508 | Paragraph | SubSect | Section]

haec cum capellano concumbebat nocte singula. Posteaquam priora cum aliis multis circumstantiis prodidisset foemina et parocho etiam innotuissent, capellanus inde amotus est et daemon disparuit. Concubinae inventus maritus, officiales tandem prohibiti, ne ob cleri invidiam et suscipiendorum sacramentorum a plebe incuriam loquerentur. Casus reliquit unice memoriam diaboli Gorensis, ut serviat proverbio: est diabolus Gorensis ; ad cujus intelligentiam praemissa notavi, alias omittere poteram. (Res ludicra Varasdini.) Varasdini


5750. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 509 | Paragraph | SubSect | Section]

terrore plenus exponit, diabolum prae foribus rogare quarterium; narrans, habere illum cornua, esse nigerrimum, rotare semet et sonos edere varios. Franciscani territi, cum sonum edi turbatum audirent et bojatum, concludunt, ingratum hospitem repellendum esse cum sacramento; itaque imposita devotione et precibus quibusdam alii ad sacristiam pergunt pro venerabili. Interea saecularis vietor potus pridie e somno excitatus, credens obdormisse janitorem, ad frequentissimum sonitum accedit ad portam; claves ibi comperit, aperitque et ad hircum impingens


5751. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 509 | Paragraph | SubSect | Section]

narrans, habere illum cornua, esse nigerrimum, rotare semet et sonos edere varios. Franciscani territi, cum sonum edi turbatum audirent et bojatum, concludunt, ingratum hospitem repellendum esse cum sacramento; itaque imposita devotione et precibus quibusdam alii ad sacristiam pergunt pro venerabili. Interea saecularis vietor potus pridie e somno excitatus, credens obdormisse janitorem, ad frequentissimum sonitum accedit ad portam; claves ibi comperit, aperitque et ad hircum impingens credidit, quod casu sese involvisset funi; dum hunc eliberat, adsunt cum


5752. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 509 | Paragraph | SubSect | Section]

loco, ubi olim egi parochum, a Mathia Szantek nunc loci parocho templum elegans e ruderibus veteris Sisciae fuit extructum. Anno hoc episcopus Belgradiensis et praepositus Zagrabiensis qua loci, quia Gorensis archidiaconus novam consecrabat ecclesiam; consecratione facta, cum solenne perageret sacrum episcopus et concionator ambonem conscenderet, fit in templo repentinus tumultus clamorque, ut fugiant, quod mox turris cum templo corruerent viderique e turri scintillas quasdam. Itaque concionator primus evolat, adstantes pontifici per fenestras prosiliunt, populus ingenti tumultu et


5753. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 509 | Paragraph | SubSect | Section]

ab aliis, plures laesi, duo plane conculcati et mortui, unus solusque episcopus et pontifex remansit; parochus loci primus fugam incoasse dicebatur. Tumultu hoc cessante et dilapso populo, cum turris templumque illaesa et integra mansissent, oportuit pontificem ad terminandum absolvendumque sacrum vocasse ministrum, quo obtento et redeunte, divina privati m absolvit. Super casu variae fuere conjecturae, variae explicationes; illa videtur verosimilior, quod parochus e turri voluerit jaculationes et campanator stuppam, quae flammam dedit observatam a deforis stantibus casu succendisset,


5754. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 509 | Paragraph | SubSect | Section]

consecrationis retulit, pulsosque fuisse daemones, qui ibi Christo confusionem facere volebant, terrore illato, vicisse nihilominus Christum, dum ecclesiae nullum illatum est damnum. Invidebant autem daemones, quia templum illud ex lapidibus olim a gentilibus positis et facile diis seu daemonibus sacratis olim haberetur constructum. Quibus rebus populum successive ad novum templum revocavit. Hos ejus sermones ex fideli relatione eorum, qui audiverunt ut sermonum auditores, refero, parochum ideo a zelo, eruditione laudantes, ut his ineptiis candidari pro canonicatu meruerit.


5755. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 518 | Paragraph | SubSect | Section]

ad Decembris finem constanter manserat, ne Novoszel eligeretur, at is quem nollet protonotarius. Sub hoc tempus Petrus Spissich e Sclavonia rediit, qui ut anno priore resolutus, sessionem in tabula cepit una cum neo electo Georgio Petkovich. Uterque horum assessorum post banalem tabulam etiam in sacratissimae et apostolicae Majestatis consiliarios titulo fuêre promoti et successive, ut fieri solet, in regni congregatione promulgati. (Conscriptio.) Monebatur ex consilio regio locumtenentiali tertio episcopus de submittendis parochiarum


5756. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 519 | Paragraph | SubSect | Section]

7 i ½ redaka prekrižano. (Collegium Pazmanianum.) Mense Februario monebatur episcopus et capitulum per cancellariam regiam aulicam Hungaricam, Majestatem suam sacratissimam ad instantiam capituli Strigoniensis collegium olim Viennae Pazmanianum denuo reponere et restituere velle, jamque repositionem decrevisse, consequenter ut ad kalendas Martii eas facerent dispositiones, medio cujus aes primati olim Barkoczio in anno 1762. pro aedibus collegioque datum


5757. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 520 | Paragraph | SubSect | Section]

convenientia sunt secuta, dissimulata nihilominus ob hominis infirmitatem. Subintellectum, die altero concionatorem futurum, quod is etiam divulgaverat, ideo ne quid eveniat memorandi, canonicus Petkovich semet concionaturum declarat; Bisztriczei tacuit, verum die altero mature intrans ecclesiam sacrum absolvit, et absoluto, vestitus pro more concionatorum sese ad initium sacri cantati ad cathedram collocat, orat praestolaturque tempus dictionis. Petkovich debito adveniens tempore, ne scandalum erumpat, non ascendit. Convenerat frequentissimus populus ex curiositate, canonici plurimi,


5758. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 520 | Paragraph | SubSect | Section]

die altero concionatorem futurum, quod is etiam divulgaverat, ideo ne quid eveniat memorandi, canonicus Petkovich semet concionaturum declarat; Bisztriczei tacuit, verum die altero mature intrans ecclesiam sacrum absolvit, et absoluto, vestitus pro more concionatorum sese ad initium sacri cantati ad cathedram collocat, orat praestolaturque tempus dictionis. Petkovich debito adveniens tempore, ne scandalum erumpat, non ascendit. Convenerat frequentissimus populus ex curiositate, canonici plurimi, monachi aeque, Bisztriczei, appenso ad crucifixum horologio, narrat primum, cur


5759. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 520 | Paragraph | SubSect | Section]

jejuniorum vorare carnes, functionem episcopalem nullam obivisse, ut, si praepositus major non esset consecratus, vix sacerdotes numerarentur; deum ejus ventrem esse, diebus singulis ter quotidie potum esse et perpotationes edormire, jura ecclesiae negligere, quin optare, si ad diabolum pereant, sacramentum confirmationis non posse administrare, sua autem manu caedere et agere percussorem eum posse. Quae omnia exemplis seu episcopi factis specificis edixit, doctos et litteratos eum persequi et similia multa sane, quae omnia boni pastoris non esse; probabat ex patribus et evangelio.


5760. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 520 | Paragraph | SubSect | Section]

eum persequi et similia multa sane, quae omnia boni pastoris non esse; probabat ex patribus et evangelio. Descendit ad peccata omissionis, ut sub eo omnem introductam esse licentiam, vix aliquem vivere honeste et christiane, introductas haereses et in cathedrali idololatriam plane. Cum enim nuper sacrum perageret solenne concionator, debuissetque fuisse venerabilis sacramenti expositio, in monstrantia tabernaculi abfuit Christus, et sacerdotes genuflexiones faciebant non Christo, quia hostia carebat, sed argento illi; hinc idololatriam deducebat. Tandem cum is illudere


5761. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 520 | Paragraph | SubSect | Section]

probabat ex patribus et evangelio. Descendit ad peccata omissionis, ut sub eo omnem introductam esse licentiam, vix aliquem vivere honeste et christiane, introductas haereses et in cathedrali idololatriam plane. Cum enim nuper sacrum perageret solenne concionator, debuissetque fuisse venerabilis sacramenti expositio, in monstrantia tabernaculi abfuit Christus, et sacerdotes genuflexiones faciebant non Christo, quia hostia carebat, sed argento illi; hinc idololatriam deducebat. Tandem cum is illudere nolluisset, a sacrista illatam fuisse hostiam non consecratam, ut eadem


5762. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 521 | Paragraph | SubSect | Section]

solenne concionator, debuissetque fuisse venerabilis sacramenti expositio, in monstrantia tabernaculi abfuit Christus, et sacerdotes genuflexiones faciebant non Christo, quia hostia carebat, sed argento illi; hinc idololatriam deducebat. Tandem cum is illudere nolluisset, a sacrista illatam fuisse hostiam non consecratam, ut eadem monstrantiae inclusa exponeretur, se talem abjecisse. In fidem horum provocavit ad sacristam esto presbytherum, ad sibi adstantes praebendarios Vagyon et Chegetek, ut si mentiretur, qua concioni praesentes libere eum mendacii arguant.


5763. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 521 | Paragraph | SubSect | Section]

genuflexiones faciebant non Christo, quia hostia carebat, sed argento illi; hinc idololatriam deducebat. Tandem cum is illudere nolluisset, a sacrista illatam fuisse hostiam non consecratam, ut eadem monstrantiae inclusa exponeretur, se talem abjecisse. In fidem horum provocavit ad sacristam esto presbytherum, ad sibi adstantes praebendarios Vagyon et Chegetek, ut si mentiretur, qua concioni praesentes libere eum mendacii arguant. Descendit tum ad capitulum, quod aeque horride habuit ab odio, interessentia, avaritia, ut demptis quatuor canonicis, nempe praeposito majore et


5764. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 521 | Paragraph | SubSect | Section]

a recto speret se nunquam deviaturum, et sermonem illum pepetuo sibi in mente esse et cordi sic impressum, ut existimet, se in morte recordaturum. (Bisztriczei incarceratur.) Dicto sermone, consultatur illico in sacristia a canonicis, quid faciendum. Vicarius Popovich cum Petkovichio abeunt Vugram ad episcopum, qui rem dissimulâsse videbatur. Populus, totius veritatem tandem aliquando in cathedrali esse auditam, dicebat, et a nemine aliud sermocinabatur quam de celebri adeo concione. Die 14. Aprilis venit


5765. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 521 | Paragraph | SubSect | Section]

in cathedrali esse auditam, dicebat, et a nemine aliud sermocinabatur quam de celebri adeo concione. Die 14. Aprilis venit Zagrabiam episcopus, stimulabatur a canonicis adversus Bisztriczajum. Accidit, ut die 16. Aprilis cum cantore Zdenchay ob officium neglectum altercarentur in exteriori sacristia, qua occasione cum cantor clamavisset, hunc stultum esse occludendum, sese procuraturum ut praecludatur, reposuit Bisztriczei: habeo oris gladium et pistolettas calami, me defendam. Hoc dicto, subintrarunt uterque ad interiorem sacristiam. Bisztriczei valedicebat capitulo, quod die altero


5766. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 521 | Paragraph | SubSect | Section]

Zdenchay ob officium neglectum altercarentur in exteriori sacristia, qua occasione cum cantor clamavisset, hunc stultum esse occludendum, sese procuraturum ut praecludatur, reposuit Bisztriczei: habeo oris gladium et pistolettas calami, me defendam. Hoc dicto, subintrarunt uterque ad interiorem sacristiam. Bisztriczei valedicebat capitulo, quod die altero meditaretur Viennam atque inde Pragam ad votum exsolvendum s. Joanni Nepomuceno, commendans charitatem, pacem et vitam sacerdotalem canonicis, quam si non sequerentur, se potius resignaturum quam remansurum, juxta Christi


5767. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 522 | Paragraph | SubSect | Section]

votum exsolvendum s. Joanni Nepomuceno, commendans charitatem, pacem et vitam sacerdotalem canonicis, quam si non sequerentur, se potius resignaturum quam remansurum, juxta Christi effatum: cum vos persecuti fuerint ; a nemine repositum ipsi est quidpiam. Interea sacrista presbyther cognomine Klarich ex dioecesi Polensi, adulatione meritus, et ad diocesim suscipi et ad sacristiam assumi, accedit episcopum narrando: palam dixisse in sacristia Bisztriczajum, esse sibi gladium et pistolettas, seseque occisurum episcopum. Dissolutis ad domus canonicis,


5768. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 522 | Paragraph | SubSect | Section]

quam si non sequerentur, se potius resignaturum quam remansurum, juxta Christi effatum: cum vos persecuti fuerint ; a nemine repositum ipsi est quidpiam. Interea sacrista presbyther cognomine Klarich ex dioecesi Polensi, adulatione meritus, et ad diocesim suscipi et ad sacristiam assumi, accedit episcopum narrando: palam dixisse in sacristia Bisztriczajum, esse sibi gladium et pistolettas, seseque occisurum episcopum. Dissolutis ad domus canonicis, Bisztriczei quoque domum appulit, cantor vero ad episcopum properavit petens, ut quemadmodum cantoratum sibi


5769. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 522 | Paragraph | SubSect | Section]

juxta Christi effatum: cum vos persecuti fuerint ; a nemine repositum ipsi est quidpiam. Interea sacrista presbyther cognomine Klarich ex dioecesi Polensi, adulatione meritus, et ad diocesim suscipi et ad sacristiam assumi, accedit episcopum narrando: palam dixisse in sacristia Bisztriczajum, esse sibi gladium et pistolettas, seseque occisurum episcopum. Dissolutis ad domus canonicis, Bisztriczei quoque domum appulit, cantor vero ad episcopum properavit petens, ut quemadmodum cantoratum sibi contulisset, sic in eodem sese protegeret, quia a Bisztriczajo


5770. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 522 | Paragraph | SubSect | Section]

censuris omnibus eum innodavit, sumptoque prandio Vugram rediit, mandans castellano strictissime, ne cibum ullum carcerato admitteret, sed crepare bestiam sineret. Quinque diebus integris absque cibo potuque macerabatur, tum ad magnas indultum preces, ut e domo sua habere valeat jusculum. Petiit sacramentorum administrationem carceratus, episcopus Vugra vetuit, eo quod omnibus censuris eum innodasset et quod omni carere debeat solatio. Qui hinc rumores, quae crudelitatis episcopi per totum regnum detestatio, describere imposibile est. Die tertio quidam capitularium apud canonicum Petrovich


5771. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 525 | Paragraph | SubSect | Section]

dominiumChabar intra Grobnik et Brod Batthyaniana collocatum, sed ad cameram Viennensem spectans ob ferri fodinas, quae isthic collerentur, exortae sunt differentiae et violentiae graviores, praecipue de pago Wintll vocato, cujus foret territorii, an videlicet regni Croatiae et sic sacrae coronae, aut provinciae Carniolicae; et dum partes sese ea tutarentur regula, quod vim vi repellere liceat, aula demandavit, ut tam regnum Croatiae quam et Carnioliae provincia ad faciem loci commissarios exmitterent, qui, si accomodare nequirent controversiam, genuinam darent informationem.


5772. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 525 | Paragraph | SubSect | Section]

quibusdam correcturis, ut omnino adverterint et recognoverint Carnioli ipsi, rem esse dubiam et de violentia homines castigari non posse. Hinc accomodando studebant negotio, offerentes domus ex pago Wintll novem, at vicecomes sese destitui ea plenipotentia dixit, nec posse aliud, quam ut regnum et sacrae coronae jurisdictio reponatur in integrum. Dicebant illi, ob catastrum Carnioliae se ad haec ire non posse; referebatur vicecomiti, in catastro loca illa non esse, quod is, quia facti (sic!) subsumere non potuit, inhaesit unice, si novem domus Croatiae et dominio Chabar


5773. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 526 | Paragraph | SubSect | Section]

me videlicet intelligendo et disgustum demonstrando erga me suppeditantem et illum fruentem bene. Secundo repraehendit eum gravius, quod oblatas illas novem domus non acceptaverit, defendente semet vicecomite tum defectu plenipotentiae in materia adeo gravi, limitum nempe regni et sacrae coronae cura vicinis provinciis praecipue ob articulum diaetae etiam postremae. Quod autem attinet petitas obtentasque suppetias, id sibi vitio dari non debere, praecipue in defectu cujusvis instructionis esto petitae; sed nec mandati, nec ab ullo informatur, alias potuisse cedi rem


5774. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 527 | Paragraph | SubSect | Section]

vetuisse, ne banus ulli intentionem aulae aperiret. (Mors comitis Ludovici Patachich.) Interea die 20. Augusti hora ante prandium media nona comes Ludovicus Patachich de Zajezda, devote munitus sacramentis, in Rakovecz decessit, anno aetatis suae 67 completo. Erat ipse filius Balthasaris cancellariae Hungaricae Viennae olim consiliarii et Zagrabiae 1719. mortui. Fratres habuit Alexandrum omnium seniorem, Viennae 1747. ut aeque consiliarium in cancellaria mortuum; Gabrielem archiepiscopum


5775. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 535 | Paragraph | SubSect | Section]

dicebat episcopus, quod vicarius esset apostolicus, in veritate autem quia acceperat rescriptum, ut pactatum annum subsidium in 4. mille fl. huic episcopo et parochis ejus exsolveret; qua re offensus Zagrabiensis non solum scripsit adversus episcopum, sed Sillersburg negavit esse sub sacrae coronae jurisdictione, testimonio capituli corroborans. Contra praefatum Bosichkovich scripsit cum capitulari etiam voto et sigillo et vel maxime adversari videbatur omnibus. Hoc tamen non obstante 4000 fl. rh. pro seminarii reparatione resoluta accepit episcopus unitorum, pro


5776. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section]

quae intentioni non respondeat proferrem ni necessitas sic secum ferret, nempe perdita mortalium pravitas tegere saepe consilia iubet atque aliquid etiam quod non sentias quandoque proferre. Melior quidem semper mihi visa est veteris ecclesiae condicio, quam eiusmodi fuisse ex sacris litteris accepimus ut universa vox populi foret "est est, non non," Vulg. Iac. 5:12. quam hae dilationum morae, hae pollicitationum ambages: quas tamen in tanta saeculi pravitate vel invitus


5777. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section]

enim illi est), istud, inquam, politica non effecit; alienum crimen est, politicam infamia manet. Vidisti (neque enim fugere id te existimo) in primis nascentis reipublicae Romanae temporibus multa bella politica confecta, negotia haud pauca illa administrata fuisse. Ipsae sacrae litterae, quae tantam populi sinceritatem extollunt, facta quadam eiusdem temporis politica referunt. Non igitur politica rei tam improbae causam dedit; ipsa mortalium pravitas, quae proximis saeculis erupit, pestem hanc secum tulit;


5778. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section]

seu immediatis, seu mediatis instrumentis periculum imminebit. Nos ipsos quod attinet, cum vera libertas inter arbitrarium imperium et anarchiam media sit, sicut illud impedire, ita hanc omni ratione vitare debemus. Id ut assequamur, plura certe causae publicae sacrificia nos facere oportebit. In arbitrario enim imperio una civium classis ad honores, alia ad lucrosa officia, ad exemptionem a communibus oneribus alia obrepere solet: vera libertas exigit ut tam beneficia quam onera reipublicae communia sint. In arbitrario imperio


5779. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section]

posteritatis encomio comprobandum. Et jam ad omnigenam operis perfectionem nil aliud superfuit quam ut Augusta ad supremam studia Suam inspectionem revocaret. Id quoniam haud alia firmiter constitui potuit ratione quam si gradualis inter ipsos docentes et Suam Maiestatem Sacratissimam nexus procuretur, placuit Eidem hanc directionis studiorum catenam ita nectcre, ut me quidem universae in his Regnis rei litterariae generatim, reverendissimum vero ac clarissimum virum Josephum Taisperger huic Academiae


5780. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section]

majores nostri litarunt. Nobis non sufficiat scientias ad naturam rerum revocasse, nisi ex his etiam ipsis ea secernere sciamus, quae alicui vitae usui pro conditione cujusque studii inserviunt. Nec eo solum fine studia constituta sunt, nec ea est Suae Majestatis Sacratissimae mens et voluntas, ut, qui illis operam navant, eruditionis doctrinaeque gloriam debeant reportare. Ea est praecipua studiorum scientiarumque utilitas, ut per illas probi utilesque, pro modulo suo, patriae cives efficiantur. Hoc est, quod Sua Majestas praesertim


5781. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section]

praesertim anhelat. Huc vos etiam, clarissimi viri, in sua quisque scientia, studium operamque vestram conferre debetis. Tradite discipulis vestris genuina, amputatis quibusvis formalitatibus, scientiarum fundamenta, et hoc sufficiet iis, qui ad operosa Reipublicae seu sacrae seu profanae munia destinantur. Quos vero propitia natura ea dotavit ingenii felicitate, ut iis ad interiorem doctrinarum recessum penetrare sit animus, hi, reserata modo praevio per vos porta, ulteriorem etiam cursum facile continuabunt. Vos vero, amoeniorum


5782. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section]

alibi locorum ad prosequenda studia admitti possit. Ac tandem ad 3-rtium 16. Ut tam exhortator Academiae, quam cathecheta Gymnasii de prandio antea haberi solitos pietatis coetus exhortationesque deinceps mane hora 8-va habeant, hora vero 9-na academicum sit sacrum, ea cumprimis de causa ut studiosi utpote tunc collecti et simul sacro interesse et ad sacram synaxim magis praeparati accedere possint. In cuius sequellam studiosos deinceps ad audiendas in S. Marci parochiali ecclesia contiones non processuros, cum manifestum sit eos


5783. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section]

3-rtium 16. Ut tam exhortator Academiae, quam cathecheta Gymnasii de prandio antea haberi solitos pietatis coetus exhortationesque deinceps mane hora 8-va habeant, hora vero 9-na academicum sit sacrum, ea cumprimis de causa ut studiosi utpote tunc collecti et simul sacro interesse et ad sacram synaxim magis praeparati accedere possint. In cuius sequellam studiosos deinceps ad audiendas in S. Marci parochiali ecclesia contiones non processuros, cum manifestum sit eos distrahi potius quam aliquem inde fructum referre. Quia vero suas de


5784. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section]

Ut tam exhortator Academiae, quam cathecheta Gymnasii de prandio antea haberi solitos pietatis coetus exhortationesque deinceps mane hora 8-va habeant, hora vero 9-na academicum sit sacrum, ea cumprimis de causa ut studiosi utpote tunc collecti et simul sacro interesse et ad sacram synaxim magis praeparati accedere possint. In cuius sequellam studiosos deinceps ad audiendas in S. Marci parochiali ecclesia contiones non processuros, cum manifestum sit eos distrahi potius quam aliquem inde fructum referre. Quia vero suas de prandio Croaticas


5785. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section]

quam aliquem inde fructum referre. Quia vero suas de prandio Croaticas cathecheses audituri duarum infimarum classium iuvenes, si more solito hora 8-va convenire deberent, otiosi interea essent, hinc 3-tio ad 9-nam quadrante primum campana signum datum iri ut eo admoniti ad sacrum academicum confluant. Porro tres in mense dies Dominicos aut festos determinandos quibus prout ex tribus una, duabus, aut semper libuerit, academici omnes communione corporis Dominici refici debeant, manente ipsis ubicunque confitendi libertate, quod ipsum ergo illis


5786. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ex iis in loca adhuc vacua colonias, seu per inpopulandas desertas, seu denique per exscindenda in locis illis, quae superfluam plane communium pascuorum quantitatem habent, singulo inquilino aliquot jugera. Verum omnia haec ad Jus proprietatis, quod sacrum esse debet, referuntur. Omnia ad privatam proprietariorum providentiam pertinent. Legislationis nullae aliae hac in re partes sunt, quam ut hanc incolarum classem ad aliud vitae institutum dirigat; videtur autem ad militiam et opificia commodissime dirigi


5787. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1146 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

illius ratione sufficere existimabat, principia defixerit; subsequis vero comitiis specificum emetiendi juxta principia haec pro singula merce portorii laborem, Consilio Locumtenentiali per Articulum 2. ita detulerit, ut illud Elaboratum suum benignae Suae Majestatis Sacratissimae ratificationi immediate substernere possit. Verum subsecuti temporis experientia palam fecit sola illa principia ad rite regulandum, juxta usum moderni temporis, vectigal non sufficere; quid autem impediverit quo minus subsequae


5788. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1220 | Paragraph | SubSect | Section]

Quae viae ad quam harum classium in singula jurisdictione pertineant, adeoque specificum in conformitate jam praestabilitae praeferentiae laboris viarum ordinem, uti et accomodam respectivis localibus situationibus constructionis earum normam sua Majestas Sacratissima auditis praevie sufficienter localibus jurisdictionibus, via Consilii Locumtenentialis determinabit, haeque emanandae eadem via decisioni Regiae se ultro conformare tenebuntur. Motiva. Capitales


5789. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1220 | Paragraph | SubSect | Section]

repartitionem subministrabunt. Motivum. Viae publicae non tantum plebis, sed nobilium etiam usui perinde deserviunt. Cum hi insuper immunitate a teloniis gaudeant, non dubitavit Deputatio quod exiguum hoc bono publico sacrificium ultro facturi sint, praesertim cum usus hic in nonnullis comitatibus alioquin sponte invaluerit. Quodsi enim necessaria pro omnibus, qui in viis publicis situantur, pontibus ligna, e Cassa Domestica comparari deberent, plebem totum et laboris, et expensarum


5790. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1298 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

spectetur, eadem sit incultorum quae culturam fundorum ratio: ne tamen fundus commercialis nimium aggravetur, et quia in fundis incultis longe minus quam cultis damnum inferri potest, sperat Deputatio quod proprietarii exigui hujus damni sacrificium zelo boni publici ultro facturi sunt. § 131. Quodsi tamen tale aliquod opus publicum suscipiatur per quod proprietario, per cujus fundum illud procedit, realis aliqua utilitas procuratur,


5791. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | SubSect | Section]

reipsa exsolvant, perdet status omnem utilissimi alias instituti utilitatem. Si aut cassae publicae non sufficiant, aut secus legislatio earum redemtionem interdicat, schedae aut omnem, aut maximam valoris sui partem uno ictu amittent, atque ita legislatio involabit in sacrum jus proprietatis, quia multi schedarum possessores gravia damna subibunt; labefactabitur nationale creditum, opificia, artes, commercium ipsum gravem patientur succussionem, malumque hoc a proportione illa, qua major fuerit ejusmodi


5792. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | SubSect | Section]

res prolabantur; rustici vero ad supportandas seu publicas, seu dominales praestationes incapaces efficiantur. Hanc itaque lotteriae speciem tantum abest, ut Deputatio proponendam existimet, ut potius ejus in Regno usum diserta lege vetandum, Suam vero Majestatem Sacratissimam demisse exorandam arbitretur, quo hanc in Germanicis etiam suis ditionibus benigne abolere dignetur. Fecerunt id jam complures in Germanico Imperio principes, et ut hanc se ruinandi et in scelera prolabendi occasionem millenis suis subditis adimant,


5793. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

publico quottam determinare. Ad §-phum 2-dum. Quoad inventos thesauros usus quidem, ut jam diximus, pro Principe militat. Cum tamen ille in positiva lege non fundetur, spes est Suam Majestatem Sacratissimam exiguae alioquin huic fundi publici accessioni benignum suum assensum ultro praebituram esse. Ad §-phum 3-um. Transpositio mulctarum pecuniariarum vix alicui jurisdictioni onerosa evadet, cum pleraeque omnes regiam aliquam


5794. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1350 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

intervalla repetantur, adeoque hac via saepius Commerciali Cassae prospici poterit. Caeterum major lotteria stante etiam minori, seu sic dicta Genuensi institui potest, per consequens in insperatum etiam casum illum, quo Sua Majestas Sacratissima abolitioni hujus non assentiretur, per majorem lotteriam Commerciali Cassae fundus aliquis procurari potest. Ad §-phum 5. Nullus est ingenuae nationi magis accommodus publicum aliquem fundum constituendi modus, quam si


5795. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1388 | Paragraph | SubSect | Section]

Articulus De administratione cassarum harum. § 1. Singula haec cassa separatim, per eadem tamen individua manipulabitur, superior perceptor in Diaeta constituetur, reliquos Sua Majestas Sacratissima via Consilii Locumtenentialis denominabit, supremamque eadem via in cassas has exercebit inspectionem. § 2. Generales erogationum designationes in Diaeta fient, specificas tamen assignationes faciet potestas executiva.


5796. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1388 | Paragraph | SubSect | Section]

§ 2. Generales erogationum designationes in Diaeta fient, specificas tamen assignationes faciet potestas executiva. § 3. Accuratas de his cassis rationes quotannis reddi, easdemque debite censurari Sua Majestas Sacratissima, via Consilii Locumtenentialis benigne procurabit, opponendasque ratiocinantibus difficultates suprema auctoritate sua decidet. § 4. Adaequatus tamen annuarum perceptionum et erogationum status, pro requisita notitia faciendisque pro re nata


5797. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1388 | Paragraph | SubSect | Section]

navigationis interusurium, quod in casu perducendi ad florem commercii adeo increscere potest, ut jacturam primorum etiam annorum compenset; in pessimo autem casu actionarii nonnisi aliquam interusurii partem amittent, quod exiguum detrimentum bono publico facile sacrificare possunt. Certus e contra hydraula facta aerarialium, qui hac via quotannis vehuntur, articulorum pretii transportus per axem cum pretio navalis transportus comparatione demonstrare


5798. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1388 | Paragraph | SubSect | Section]

quam et regnicolarum situatione, hanc unam et practicabilem, et securam, et decoram, et praesentaneis commercii necessitatibus correspondentem esse conflandi fundi publici modalitatem existimavit. Quam tamen, uti et omnes alias superius propositas leges, altissimo Suae Majestatis Sacratissimae, et sublimi Inclytorum Dominorum Statuum et Ordinum Regni judicio humillime substernit.


5799. Bošković, Ruđer. Ecloga recitata in publico Arcadum... [Paragraph | Section]


5  Parva soror, nec solae, ingens tua cura, capellae;
Quae nunc heu nullo sylvam custode per altam
Opportuna lupis jam praeda voracibus errant. Lyc.
Solus ego, Arcadiae extremis e finibus omnis
Ad sacrum dum turba nemus volat agmine denso,
10  Namque imo ciet inclamans Myrhaeus enim, nimirum doctissimus Abbas Michael Joseph Morejus, nunc est tertius Generalis Arcadiae Custos. Myrhaeus ab antro,
Tytire, solus, iners patria sub


5800. Bošković, Ruđer. Ecloga recitata in publico Arcadum... [Paragraph | Section]

nectentem tempora lauro,
Felix, ah nimium! et figentem ditia tecto
Dona rudi; quo, care puer, quo brachia nexu
Adstringens collo haererem! quae dulcia fronti
45   Oscula mille darem! propera, puer, otia rumpe
Pigra celer, sacrumque vola pharetratus ad antrum.
Haec genitrix: imas agitat mihi flamma medullas,
Et jubet alipedes cursu praevertere ventos.
En ad sum; tu Myrhaeo, tu Tytire, siste:
50  En adsum, et jaculo certare paratus, et arcu.


5801. Bošković, Ruđer. Ecloga recitata in publico Arcadum... [Paragraph | Section]


55  Fors et amor pugnae, et palmae spes irrita cedet.
Ad laevam converte gradus, qua consita densis
Ordinibus viridi se pandit plurima fronde,
Vernantesque comas attollit in aera laurus.
Illa sacri sedes certaminis. Lyc
Haud moror. At quae,
60  Tytire, quae rerum facies nova? Pendula ramis
Omnibus ora virum seu sculpto extantia buxo,
Sive coloratis fulgent depicta


5802. Bošković, Ruđer. Ecloga recitata in publico Arcadum... [Paragraph | Section]

familia, secundus e Soc. Jesu, tertius ex Ordine Cappuccinorum, omnes editis operibus et pietate celeberrimi. Eorum effigies proponit Riviscus, sive Antonius Gasparrius. Porro Aretimum et Filotheum a versu excludit metrum. juvenis quos jungit in una,
Pastores terni? Sacro distincta galero
Frons rubet, et vasta perarata volumina mole
Hinc atque hinc cumulata jacent. Proh quanta senili
Ore sedet pietas! Qui pectore promicat ignis? Tyt.
185  O decus, o Latii numquam peritura


5803. Bošković, Ruđer. Ecloga recitata in publico Arcadum... [Paragraph | Section]

jacent. Proh quanta senili
Ore sedet pietas! Qui pectore promicat ignis? Tyt.
185  O decus, o Latii numquam peritura senatus
Gloria! Vi raptos Alnanus paupere tecto
Extulit hos, Lycida, simul, atque effulgere sacro
Obstantes longum necquidquam jussit in ostro.
Alcidamum hunc dicunt, huic nomen mascula virtus,
190  Huic divinus amor merito dedit: exhibet illos
Riviscus, dotesque animi, doctosque labores
Exprimit, ac telam o quanta


5804. Bošković, Ruđer. Ecloga recitata in publico Arcadum... [Paragraph | Section]

lens altera: grandius astrum
Respondet contra, sinuatum in cornua lumen
Stringitur, et maculis vultus sordescit opacis.
235  Hinc et per montes altos, camposque patentes
Linea se longo tendit, perque oppida ductu:
Altera per sacram brevior traducitur aedem.
Inde ruinosos inter pendentia muros
Signa jacent dispersa solo, conscriptaque saxa. Tyt.
240   Hic vir, hic est, Lycida. Non illo doctior alter
Sydera scrutari, aut mensas


5805. Bošković, Ruđer. Ecloga recitata in publico Arcadum... [Paragraph | Section]

monumenta ruinis.
Arcades a Sylva nomen fecere vocantes.
Adductos terris falcatae hic Cypridis ignes,
245  Et maculas, dubium et lentae vertiginis orbem
Exquirit. Qua se ardenti via flectat ab Austro
In Boream hic campis, hic sacra signat in aede.
Immissus Titana refert per tenve foramen
Ex alto radius, mutataque tempora monstrat.
250  Ast ibi collapsas, monumentum insigne Neronis,
Immemor ipse sui (heu nimium!) considerat aedes:
Ah! ruit, et


5806. Bošković, Ruđer. Ecloga recitata in publico Arcadum... [Paragraph | Section]

in litore stabunt
Assimiles gressum densantibus: atque rubenti
Ad latus undantes effingam sanguine venas,
Carminis argumentum ingens, quo Pindus, et omne
315  Arcadicum insonuit nemus olim, et Pegasis unda.
Nec deerit sacros coestus Astraea regenti
Adsistens, nec dius Amor, Pietasque, Fidesque.
Sed quid ego longum frustra moror? Heu brevis hora
Effugit. I, Lycida, conceptum mente laborem
320  Da facili complere manu, atque inducere fucos.


5807. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]

Ad Lectorem / Monitum, Praeceptumque.
Iamque adeo in primis ne te non carminis unus/m
Praetereat genus esse; licet celebranda reperti
Ad sacra sint Tantum versus, Laudesve Deorum
Dicendas, ne Relligio sine honore jaceret;
Nam traxere etiam paulatim ad Caelum Musas,
Versibus et variis cecinerunt omnia (a) vates.


5808. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section]


11  Illiciat mentes, quam Veri nectare pasci
12  Largius aeterni, causas dum visere, et ortus
13  Conamur rerum, et toto discurrimus Orbe?
14  Quidve magis sacro Vatum sermone feratur
15   Per gentes hominum varias, memoresque per annos,
16  Ingens quam quod opus dia ratione peractum est?


5809. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section]


24  Da Verum effari, aeterna quod Mente latebat
25   Ante ortus rerum, quod deinde per omnia fusum est,
26  Immissumque, vigent per Te quaecumque creata:
27  Da decus, et sacros Musarum inferre lepores,
28  Quos petit ipsa tuis Majestas indita gestis.
29  Effice at interea, longos ut SILVIUS annos
30   Floreat egregius fama, et praestantibus orsis,


5810. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section]

munera cura.
32  Hunc licet ILLE sibi moderando adjunxerit orbi,
33  Quo nihil in terris usquam divinius extat
34  Legibus, imperio, doctrina, exundat in omnes
35   Pectore quae sacro populos, lumenque profundit:
36  Ipse tamen saepe ad Musas deducit ab altis
37  Consiliis animum, monumentaque docta revolvit,
38  Rerum etiam arcanas gaudens invisere causas;


5811. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]


1394  Deficit in prima namque, extremâque redundat,
1395   At, quoniam in medio est, manet una eademque secundâ.
1396  Illas praeterea mille induxere per usus,
1397  Abdita Naturae facerent dum sacra potenti,
1398  Non pateris, non thure pio, non sanguine, et aris,
1399  Sed quibus ipsa modis, quibus utitur instrumentis,
1400   Omnia dum peragit: propia olli est arte litandum.


5812. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]


2291  Noctes, atque dies, et foemineos ululatus
2292  Ederet, et pulchros foedaret pulvere crines;
2293  Mactaretque greges tumulo, puerûmque cruorem
2294  Manibus inferias sacris hauriret ad aras?
2295   Aut cum mox sumptis congressus sterneret armis
2296  Hectora, raptaretque diu deforme cadaver,
2297  Exciperetque senem Priamum, stratumque videret


5813. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]


68  Subjiciatque oculis adeo distantia nostris,
69  Factaque mortali struat immortalia nisu?
70  Ille Vir, ille viam ingressus, per carmina clarum
71   Cui Pindi sacra lauro praetexere nomen
72  Instamus, potuit volucri transcurrere mente
73  Aetheris immensi tractus et cuncta tueri
74  Arte nova, Lunaeque vias, Terramque trahentem,
75  Et


5814. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]


413  Phoebi ambire ignes, et tanto cum comitatu
414  Phoebum ipsum Auctorem lucis, rerumque parentem,
415  Impete praecipiti Terram lustrare manentem.
416   Hae tamen illustres animae, sacrandaque caelo
417  Nomina, non aequos cursus, orbesque movendos
418  Viderunt caelo; neque parte hac quaerere, clauda
419  Astrane sint, subiit. Quis caeli in sedibus almis


5815. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]

ordo
673  Corporibus demum, at peragentes omnia causae
674  Deerant, et diam jungentes cuncta per artem.
675   Tum vero patuere, ex quo post condita Caeli a
676  Legifero sacra jura Viro, Vir lampade lucem
677  Major ab aetheria terras deduxit ad imas.
678  Ergo age, protulerit quod Divum nectare pasta
679  Mens illa inventum Mortalibus, unde videmur


5816. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]


2265   Quantum iter unius est actae per caerula puppi,
2266  Flamine quam stridens impelleret aura secundo.
2267  Qui prior incepit Grajorum condere doctas
2268  Historias, et scripta sacrare volumina Musis,
2269  Ille refert, Memphim prope magnam, tamque remotam
2270   A pelago, aeratos sibi visos scilicet orbes,
2271  Ad quos fama fuit religatas ante carinas


5817. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]

Perque nives, glaciemque, per horrida saxa volabat.
739  Indigenae, rude vulgus, iners, nullisque javare
740   Consiliis, operisque potens, cum saepe viderent
741  Circum alienigenas fundi, atque, ut sacra ferentes,
742  Lente onus id vectare Viros, intus latitare
743  Numina credebant, Divum et procedere magnam
744  Matrem inter Gallos; namque illos stulta premebat
745  


5818. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]


2391   Mens magicas, aliquas dum scilicet esse fatetur,
2392  Errorem ex animis tantum haec prudentior aetas
2393  Dispulit, evellens fagis volitantibus alas,
2394  Concilioque sacras nocturno diruit aedes.
2395  Creditur in mentes quoque Lunae extensa potestas,
2396   Nam mentes plerumque etiam variae videmus
2397  Humanas, ipsumque animi versatile nostri


5819. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]


848  Utpote turbata, et sese inter dissona, fiant.
849  Summi non aliter pendentia culmine templi
850  Aerea demisso cum pondera fune moventur,
851   Ut populum festis cieant ad sacra diebus;
852  Quique suo impulsus si tempore transmittantur,
853  Nimirum nova vis cumulabitur usque priori,
854  Quae celeret lapsum, quaeque altius efferat aera:


5820. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]

percipe acerram:
1413  Si stet, odoratam laquearia fundit ad alta
1414  Surgentem recta nubem; quae et recta manebit,
1415  Illam si recta sursum deorsumque movebit
1416  Sacrificus; circum sed si celer egit eandem
1417   Obliquans, videas retro se extendere sumum;
1418  Nam quaevis saliens recta pars, desuper illi,
1419  Unde emissa, loco impendet; locus ipse sed omis


5821. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]


256  Brumam, et Solstitium praesertim, et bina per annum
257  Queis parilis lux sit nocti, si tempora ponas,
258  Inde petas festosque dies, normamque quotannis
259   Fastorum, et sacris praescribas tempora rebus;
260  Ut non dedeceat jam laxis talia templis
261  Addere, Naturaeque altos imitarier usus;
262  Namque colit Caeli in templo Natura Tonantem.


5822. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]

duceret ortum.
569   Interea cum sic ratio turbata jaceret
570  Motibus ignotis, tuus, ampla Britannia, civis
571  Dignus ob hoc signis ardentibus addere nomen,
572  Et caelo sacrare suum, servaverat illos
573   Longo instans operi curaque expenderat acri
574  Haud frustra; magno merces fuit aequa labori,
575  Vel si Tellurem ob


5823. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]

colore
2503  Officia, atque artes hominum vult. Purpura vestit
2504  Induperatores: color agmina signat amica,
2505  Atque adversa virum, distantque colore profanis
2506  Sacrifici, et qui sunt divina ad munera lecti,
2507  Quique Magistratus, gerere, et qui condere leges,
2508  Juraque qui diae praescribcre Relligionis,
2509  Quique docere rudes, qui sancto vivere ritu.


5824. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]

saecula condunt.
480  Arbitrio regum praeclaro fulgere honore
481  Quemvis posse putem, atque opibus, vitaeque beatae
482  Muneribus, sed non famae sua nomina posse
483  Sacrare aeternae, non immortalia vitae
484  Percipere hinc decora, atque omnes transmittere in annos.
485  Ipsi ca nec reges valeant sibi; commoda cuncta
486  Mors rapit adveniens; pulchri


5825. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]


485  Ipsi ca nec reges valeant sibi; commoda cuncta
486  Mors rapit adveniens; pulchri elabuntur honores
487  Protinus, et tituli non jam auribus observantur:
488  At valeant sacri vates, et templa tenentes
489  Edita doctrinae, victuris indere fastis
490  Nomina; quod fulvo munus pretiosius auro est.
491  Atque utinam, veluti


5826. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]


2505  Inventas ad tecta tamen regalia praedas,
2506  Marmora, picturas, et ahenea signa, theatris,
2507  Templisque, et domibus direpta, forisque, viisque,
2508  Et quaecumque fuisse ad victum, ad sacra suppellex,
2509  Ad varias artes: ludos, spectacula, pompas
2510  Creditur, ad rerum privata et publica, vectant.
2511  Parvis longa etiam, vilique in sede locatis


5827. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | SubSect | Section]

cumque, nec ulla
40  Territa nigranti, nec victa refugit ab umbra,
41  Lux quaedam tanquam sublustri in nocte repente
42  Apparet, retegitque viam, qua accedere spes sit
43  Ad sacros propius rerum ortus, ad ditionem
44  Illam etiam immensam Naturae, abducta recepit
45  Quo sese magis, et longe secreta recessit.
46  Haec propter, vel si Gravitas educta per oras


5828. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section]

exemplis a tuenda fabula pene retraxistis; sed illud vereor, ne si didascalicis fabulas omnino tollimus, una omnem, quae poetarum est propria, vim, et nomen ipsum adimamus. Scitis enim quam multi, neque ii quidem indocti, sacra potius sine cantu ac tibiis, ut ajunt, quam poetam sine fabulis esse posse affirmant. At nos, inquit A., non leviorem Hesiodi, quem paulo ante legebam, auctoritatem illis opponemus. Ast nimirum in Ascrae vallibus a sese


5829. Stay, Benedikt. Philosophiae recentioris versibus... [Paragraph | Section]

intercepta sit facultas; sed cum haec ad sublevandam sermonis inopiam non sufficerent, fabulas tamquam picturas rebus designandis magis accommodatas fuisse adhibitas. Nota est illa Menenii Agrippae ad plebem, quae in montem Sacrum secesserat, fabella, qua rudi populo, qui justitiae, et civitatis constituendae neque vim neque nomen teneret, illa corporis humani membrorum inter se dissidentium imagine utilitatem legum ac magistratuum in animos intulit. In ipsis


5830. Kunić, Rajmund. Ex libro primo Italici poematis... [Paragraph | SubSect | Section]


27  Errantique vagoque maris in fluctibus altis
28  Et scopulos inter iactato et iam prope merso,
29  Huc ades, o, placidoque bonus mea carmina vultu
30  Excipe, sacra fero votivum quae tibi munus. 30
31  Fors et tempus erit, de te cum scribere possim,
32  Vaticinans quae nunc alia sub imagine signo.


5831. Kunić, Rajmund. Ex libro primo Italici poematis... [Paragraph | SubSect | Section]

Regna Bohemundum sua condere, magna locantem
70  Fundamenta, alias leges imponere victae 70
71  Et mores alios genti, quas postulat usus,
72  Artes atque pios ritus inferre sacrorum; X.
73  Idque animo versare unum, Solymaeque videri
74  Securum magnique oblitum exordia belli;


5832. Šilobod Bolšić,... . Fundamentum cantus Gregoriani,... [page 42 | Paragraph | SubSect | Section]

e fundamentis penetrandum aspirantibus, lucis plus afferat. Zagrabiae, die 4. Septembris, Anno 1759. Georgius Bisztricey, canonicus Zagrabiensis et sacrae sedis dioecesanae Zagrabiensis notarius, manu propria. Praefatio ad lectorem Etsi multi olim fuerint, qui omnem musicae supellectilem


5833. Šilobod Bolšić,... . Fundamentum cantus Gregoriani,... [Paragraph | Section]

A quo originem habeat, incessit animum cupido sciendi. Magister: Dicunt quidam habere ab ipsa natura, alii a strepitu fluviorum, alii a pulsu ollarum, alii denique a cantu avium. Sed dicant illi ex se ipsis quid velint. Ego vero non tam ex me quam ex sacris litteris dicam musicam originem habere ab octavo post Adam homine Iubal. Ipse enim (Gen. C. 4. V. 21.) fuit Pater canentium cithara, et organo, ut unisono canentium angelorum choro in coelis, corresponderet in consonantia sua octava in terris.


5834. Šilobod Bolšić,... . Fundamentum cantus Gregoriani,... [Paragraph | Section]

multum debemus Mathematico pro notis, multum Graecis pro inventis litteris; cui autem referendas grates censeres pro vocibus? Magister: Patri Guidoni Italo, ordinis s. Benedicti Monacho Aretino. Hic enim cum anno Domini 1019. die sacro s. Ioannis Baptistae, primum ex hymno versum cantari audivisset, nempe:
Ut queant laxis
Re-sonare fibris
Mi-ra gestorum
Fa-muli tuorum,
Sol-ve polluti
La-bii reatum,
Sancte Ioannes. Is haud aliter, quam a Deo


5835. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 11 | Paragraph | Section]


123  Haud ignota mihi. Tenues volat ecce per auras
124  Astriferis invecta rotis curruque micanti
125  Diva meum Uranie numen, quam pronus adoro
126  Sacra tubo, vitrea peragens et lente sacerdos,
127  Stat coram et dictis me sic affatur amicis:
128   "Mente tenes, ut me coelo demisit ab alto


5836. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 23 | Paragraph | Section]

post tanta pericula Phryxus
1.117  Vota Jovi solvit ditemque ardentibus aris
1.118  Vectorem sistit mactans ac vellus ab alto
1.119  Fornice et auratae suspendit cornua frontis.
1.120  At pater omnipotens sacro protexit ab igne
1.121  Illaesum inseruitque polo et fulgentibus astris
1.122  Distinxit frontem atque hirsuti velleris aurum.
1.123  Pone subit, rapta et fato meliore per undas
1.124  Avecta aequoreas


5837. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 69 | Paragraph | Section]

inter pecorumque magistros
1.989  Tam longinqua cano atque oculis tam proxima nostris
1.990   Praetereo; arcadicis geminum dum nuper in oris
1.991  Emicuit jubar ac summi capita ardua montis
1.992  Et sacrum nemus et campos vallesque profundas
1.993  Collustrat late ac radianti lumine complet?
1.994  Magnanimi heroes, quos nobilitatis avitae
1.995   Grande decus, mentis vigor et super omnia mores


5838. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 73 | Paragraph | Section]

nectare nubes.
1.1058  Quin etiam, nullo nervos pulsante canoros,
1.1059  Mulcebunt auras citharae suspensaque trunco
1.1060   Fistula facundum dulcis modulamen avenae
1.1061  Sponte dabit laurique sacrae jam fronde loquaci
1.1062  Carmina et illabens pro muto lympha susurro
1.1063  Carmina docta dabit, resonabunt carmina colles
1.1064  Et cedent nostris Saturnia tempora saeclis.


5839. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 91 | Paragraph | Section]


2.300  Accedent et, qua certissima tempora signent,
2.301  Dentibus aeratis orbes atque aureus index,
2.302  Regalem propter Thamesim quos arte Grahamus
2.303  Disposuit mira et Phoebo Uraniaeque sacravit.
2.304  Fultus ego his opibus divam sub lampade Solis
2.305  Suspiciam nec me fallent fugientia inertem
2.306  Tempora, cum primum rutilae dabit oscula fronti
2.307  Incurrens limbumque cavans


5840. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 153 | Paragraph | Section]


3.754  Urbe strepunt, montes late campique resultant.
3.755  Illi instant surdasque deae nituntur ad aures
3.756  Thessalicum ne carmen eat neu cogat Olympo
3.757  Delabi invitam sacris et adesse nefandis.
3.758  At Phoebum, subitis cum terras obruit umbris
3.759  Aspectumque negat populis, scelerata perosum
3.760  Consilia, infandas caedes et mille per orbem
3.761  Horrendas labes,


5841. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 281 | Paragraph | Section]

turpique aspergat sanguine divam,
6.366  Accipe! Nunc almae lucis natura sub imis
6.367  Occultata diu latebris penitusque reposti
6.368  Nunc demum pandendi aditus frangendaque claustra
6.369  Et reseranda sacris ignota sororibus antra.
6.370  Nunc rerum externas dabitur cognoscere formas
6.371  Quaeque quibus pleno perfusis lumine fila
6.372  Pulsa retro redeant, quae per cava viscera serpant.


5842. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 311 | Paragraph | Section]

obruerit nimbo. "Tu surripis Orco
6.935  Distractum curru juvenem rursumque sub auras
6.936  Evehis aethereas ac nymphae tradis alendum
6.937  Egeriae et luco protectum condis opaco;
6.938  Tu regem sacrae turpatum sanguine cervae
6.939  Devotamque premis classem ac turgentibus undis
6.940  Et lue pestifera fumantes cogis ad aras
6.941  Sistere regalem gnatam; mox eripis atque
6.942  Mactandam innocua


5843. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 311 | Paragraph | Section]

fumantes cogis ad aras
6.941  Sistere regalem gnatam; mox eripis atque
6.942  Mactandam innocua statuis pro virgine cervam;
6.943  Illa tuas avecta procul jam sancta sacerdos
6.944  Excubat ante aras sacrisque ministrat, Orestem
6.945  Illa suum servat duce te caesoque tyranno
6.946  Illa rudi sub fasce tuos referentia vultus
6.947  Aufugiens simulacra rapit nemorisque beato


5844. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Benedictus Stayus, celeberrimus vir, in recentiori sua Philosophia, cujus secundum volumen cum meis adnotationibus et supplementis prodit Romae nunc, dum ego haec Londini scribo. Is autem vir plane summus, qui tantam sibi suis poematis comparavit laudem per universam Europam, in omni alio et sacrae et profanae eruditionis ac solidae doctrinae genere ita excellit, ut in admirationem rapiat animos eorum omnium, quibuscum vivit, quos simul et probitate summa et suavitate morum devincit sibi. In quo quidem me nec amicitiae, quae mihi cum eo intercedit maxima, nec communi patriae et


5845. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Ipsum immortalis ejus carminis auctorem, quem aetate adhuc satis integra et optima valetudine superiore anno Roma discedens reliqui florentissimum meo Collegio Romano, domi quidem generalem studiorum praefectum, foris autem examinatorem, ut appellant, episcoporum et synodalem ac pontificium sacrae poenitentiariae theologum, ante hosce aliquot menses fato ereptum amisimus. 23 Solis atmosphaeram protendi longissime a Sole suadet ipsa tanta vis caloris ipsius Solis. Sed


5846. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

qui et pietate singulari toti urbi Romae exemplo sit et operibus editis pluribus omni eruditione plenis jamdiu inclaruerit ac aeternitatem nominis familiae polliceatur. (Il est actuellement nonce apostolique à Vienne et sera par conséquent bientôt cardinal. Alors peu de personnes dans le Sacré Collège seront plus dignes que lui de la thiare. Le comte son frere a eu plusieurs enfans d'un second mariage). Cujus quidem familiae memoriam conservabunt omnino, si vixerint, et haec mea carmina, imparia quidem tantis meritis, sed idonea ad publicam hanc memoris et grati animi


5847. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipsa tam multi primae notae celeberrimi astronomi Caillius, Monierius, Isleus, Pingrius, De la Lande. (M. Messier aujourd'hui un des plus célebres astronomes de l'Europe, n'étoit point encore de l'Académie). Quanquam universa gens nihilo minus liberalibus studiis quam armis dedita, in omni sacrae profanaeque doctrinae genere, et potissimum is coetus in iis, quae ad naturalem scientiam pertinent, pro qua est institutus, ita excellit, ut nihil ulterius desiderari posse videatur. Infinitum esset singulas classes persequi. Satis sit innuisse geometras plane summos Clairautium,


5848. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

lingua habemus etiam bina epica poemata, egregia sane, Osmaniadem atque Christiadem, et alia quamplurima summi pretii omnium generum, inter quae plura edita ab abbate Giorgio Benedictino plurimum excellunt. Qui quidem et Latinis operibus editis hoc nostro saeculo maximam sibi eruditionis et sacrae et profanae famam comparavit. Atque hic mihi haud ita quidem temperare possum, ut domesticam laudem omittam. Circumferuntur enim satis multa elegantissima carmina Petri fratris, quem anno 22 aetatis suae amisimus, incredibilis juvenem spei. Inter quae versiones plures


5849. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

rogatu Dianae resuscitati ac in curam traditi Nymphae Egeriae, ut in sylvis educaretur et aevum inglorius traduceret, meminit etiam Virgilius lib. VII. Aen. Fusius exposui celeberrimam Iphigeniae fabulam. Cum ejus pater Agamemnon in venatione interfecisset cervam Dianae sacram, haec in ejus classem pestilentiam immisit ac procellis assiduis iter impedivit. Oraculi responsum acceptum est Dianae iram placari non posse, nisi regis filia immolaretur. Cum tamen a patre jam jam immolanda esset, Diana contenta illo ipso tanto dolore patris filiam surripuit substituta


5850. Zamanja, Bernard. Echo libri duo, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

munitas dedimus Romae die XVII. Februarii anni Millesimi Septingentesimi Sexagesimi quarti. Innocentius Gentili. IMPRIMATUR

Si videbitur Reverendissimo Patri Magistro Sacri Palatii Apostolici
Dom. Jord. Archiepisc. Nicomed.
Vicegerens.


5851. Zamanja, Bernard. Echo libri duo, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Archiepisc. Nicomed.
Vicegerens. APPROBATIO.

EX eo, quod obsecuturus Reverendissimo Patri Sacri Palatii Apostolici Magistro diligentissime perlegi, carminum volumine plurimam jucunditatem cepi, cum homines et communis patriae vinculo et multa consuetudine mihi conjunctissimos elegantissima sui ingenii proferre monumenta cognoscerem. Quae ex Graeco Latina fecit


5852. Zamanja, Bernard. Echo libri duo, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

carminibus docte ac pereleganter conscriptum, una cum Selectis Graecorum carminibus a Raymundo Cunichio ex eadem Societate, inter Arcadas Perelao Megaride, non modo apte ac Latine, sed valde etiam feliciter ac vere poëtice redditis, jussu Reverendissimi Patris Sacri Palatii Apostolici Magistri attente legi, atque utriusque Scriptoris, praeclaram facultatem summamque in re perdifficili solertiam admiratus, illorum lucubrationes tamquam egregium Latine scribendi ac vertendi specimen typis vulgandas censeo. Romae Kal. Martiis A. MDCCLXIV.


5853. Zamanja, Bernard. Echo libri duo, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Angelus Morei Arcadiae Custos Generalis. IMPRIMATUR.

Fr. Thom. August. Ricchinius Sacri Palatii Apostolici Magist. Ord. Praed. AD RAYMUNDUM CUNICHIUM Suum olim Magistrum


5854. Zamanja, Bernard. Echo libri duo, versio electronica [page 27 | Paragraph | Section]

paullatimque omnia fiant.
1.677  Salve aetas, salve concessa o munere divum,
1.678  Magna viris, magna et rebus, rerumque repertis
1.679  Omnigenum causis: te centum carmine sacro
1.680  Concelebrant vates; teque et tua munera semper
1.681  Ipse etiam, Ascreos ausus tentare liquores,
1.682  Alma canam,


5855. Zamanja, Bernard. Echo libri duo, versio electronica [page 29 | Paragraph | SubSect | Section]


2.11  Nympha, labor; moresque tuos tuque omnia mecum
2.12  Munera dic, tandem latebris educta; neque ultra
2.13  Crudelesve deos aut aerea fata querare,
2.14  Quod sacro nondum celebrata es carmine vatum,
2.15  Nondum Pieria Musarum in sede recepta.
2.16  Hinc aliquis tibi surget honos; nec discolor Iris,
2.17  Visave hyperborea toties Aurora


5856. Zamanja, Bernard. Echo libri duo, versio electronica [page 29 | Paragraph | SubSect | Section]

quando ista fuit pars ultima nostri,
2.226  Accipe, et haec pariter memori fac mente recondas.
2.227  Hic labor; hic optem faciles in carmina Musas,
2.228  Largius et sacro vatum perfundier amne.
2.229  In tenui cura; at tenuis non gloria, si me
2.230  Numina respiciant. neque enim fas grandia cuique
2.231  Tentare, ac tantos laudis contingere


5857. Zamanja, Bernard. Echo libri duo, versio electronica [page 56 | Paragraph | SubSect | Section]

ubi se myrti tollit nemus, edita at almae
2.671  Templa ubi Doctrinae caput intra nubila condunt,
2.672  Palladis egregii juvenes; quorum inclyta nomen
2.673  Gestaque victuris sacrabit Gloria fastis.
2.674  Adsis o! Cytherea; in te mea desinit Echo;
2.675  Quam modo sylvestrem Tyrrheno in litore, ubi Arnum
2.676  


5858. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | SubSect | Section]


f1.89  Ut Phoebi postquam dignata est laurus amore,
f1.90  Et dici germen coepit Apollineum,
f1.91  Nil tristes metuit nimbos caelique fragorem
f1.92  Horrificum: illa viret sacra comam, patulos
f1.93  Diffundens late ramos; flammantia circum
f1.94  Tela Jovis magno densa cadunt tonitru.


5859. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | SubSect | Section]

circum
f1.94  Tela Jovis magno densa cadunt tonitru. IMPRIMATUR. Si videbitur Rmo P. Magistro Sacri Palatii Apostolici. D. Jordani Patriar. Antioch. Vicesgerens. PHILIPPUS DE ILCIO S. J. IN PROVINCIA ROMANA PRAEPOSITUS PROVINCIALIS. Cum Librum, cui Titulus: Navis


5860. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | SubSect | Section]

Romae die 17. Januarii 1768. Philippus Bonamicius S. Theol. Doctor. IMPRIMATUR Fr. Thomas Augustin. Ricchinius Sacri Palat. Apostol. Magist. Ord. Praedic. BERNARDUS ZAMAGNA S. J. AD RAYMUNDUM CUNICHUM ELEGIA


5861. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | SubSect | Section]


f7.49  Et potis auratos [c] nexus difringere, mundi
f7.50  Tollere queis iuret moenia cum superis. 50
f7.51  Nam simul ac sacro vox edita vatis ab ore
f7.52  Illius se in cor detulit insinuans,
f7.53  Subsiduntque irae, totaque in fronte renidet
f7.54  Dulcis pax


5862. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | SubSect | Section]


1.1.32  Tollier ardenti simulatos igne cometas,
1.1.33  Pithonum aut formam, aut cadmeae corpora sphyngis.
1.1.34  Vidi ego et aoniis [e] penetralia sacra camoenis,
1.1.35  Thelegoni qua se tollunt juga roscida, et altae 35
1.1.36  Pinifero placide adsurgunt in vertice villae:
1.1.37  Illic pegasidum resono chorus adsidet


5863. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | SubSect | Section]


1.1.325  Ambagesque dolosque. Ita tute fatebere victus, 325
1.1.326  Ni refugis, certasque piget cognoscere leges,
1.1.327  Ipsius e veri sacris penetralibus haustas.
1.1.328  Per medium [m] quaecumque globum nam linea recto
1.1.329  Transit ubi ductu hinc atque hinc, ea dicitur axis


5864. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | SubSect | Section]


1.1.362  Sperandum, ex quo per salebras perque invia quaeque
1.1.363  Stayadem [n] vadentem alma excepistis in umbra
1.1.364  Sacrorum nemorum, capitique insigne dedistis,
1.1.365  Quale prius nulli cingebat tempora, sertum. 365
1.1.366   Hoc igitur proprium formam sortita rotundam
1.1.367  Corpora habent;


5865. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | SubSect | Section]


1.2.730  Cur sonitus referant missos, cur muta loquantur
1.2.731  Et nemora et rupes. At nunc helicone relicto
1.2.732  Musarumque choris, diae sacra munera mentis
1.2.733  Naturamque sequor, lenis qua labitur amne
1.2.734  Caeruleo tybris, magnamque interfluit urbem. 735 FINIS LIBRI SECUNDI.


5866. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | SubSect | Section]

nulla tuos poterit corumpere mores;
2.4.34   Nulla isthuc inferre ausa pedem poterit
2.4.35  Te puram terrere. Audin? Jam numen in alma
2.4.36   Aede sonant, numen carmina sacra canunt,
2.4.37  Thureus ante aras dum se vapor evehit alte.
2.4.38  Tu divino adflatu intus adusta animum
2.4.39  Suspirasque


5867. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | SubSect | Section]

sanctas fundere ab ore preces,
2.4.61  Quas alacer charitum circumvolitans chorus omnis
2.4.62   Excipit, ac sedes evehit ad superas
2.4.63  Astra super solisque jubar: modo sacra canentem
2.4.64   Carmina, vel prisci temporis historias
2.4.65  Volventem, ac memori figentem in corde tuorum
2.4.66   Illa tot adspiciam grandia facta patrum.


5868. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | SubSect | Section]

ELEGIA IV. Ad Virginem nubentem.
2.5.1  Non temere insonuit laetis concentibus aura,
2.5.2   Clarior et solito lumine tota nitet:
2.5.3  O venias mea nympha; sacras Hymeneus ad aras
2.5.4   Ecce tibi casti vincula conjugii
2.5.5  Aerium caeli croceis findens iter alis
2.5.6   Et gerit, et tali laude superbus ovat


5869. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | SubSect | Section]

ELEGIA V. Ad Virginem, Caelesti Nuncio accepto.
2.6.1  Quisque ades, fer thura, pius: vos ite profani,
2.6.2   Ite, et sacratis cedite limitibus:
2.6.3  Siderei en rutil caeli venit [a] ales ab arce
2.6.4   Nuncius (alarum nosco ego jam sonitum,


5870. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | SubSect | Section]

Engaddique jugis quae tum loca praeferet illa,
2.6.70   Gaudete ipsius dum licet hospitio;
2.6.71  Certatim, haec virgo hic juvenis quibus institit ales,
2.6.72   Oscula sacratis figite liminibus.
2.6.73  Non tanto gaudere diu nam munere, tanta
2.6.74   Non vobis longum laude frui dabitur.
2.6.75  Jam volat adriacos fugiens super ardua fluctus,


5871. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | Section]

nec Hippolyte cantum; dii amant quoque sylvas,
3.1.24  Jupiter et gracili pastorum gaudet avena.
3.1.25  Dicite: barbaricis opibus, spoliisque superbas,
3.1.26  Nunc veneri myrto sacra, nunc floribus auctas
3.1.27  Ecce triumphales Capitoli Hymenaeus ad arces
3.1.28  Et volat et festas inter subit atria voces
3.1.29  Connubii jam vincla, novis jam munera


5872. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | Section]


3.1.27  Ecce triumphales Capitoli Hymenaeus ad arces
3.1.28  Et volat et festas inter subit atria voces
3.1.29  Connubii jam vincla, novis jam munera sponsis,
3.1.30  Sacra dionaeae portans jam gaudia taedae.
3.1.31   Quid spolia heic cerno, quid tela, et sanguine cristas
3.1.32  Rorantes? Tecum tua sint fera munera Mavors;
3.1.33  Pacis Amor deus


5873. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | Section]

umbrae manesque piorum
3.1.119  Romulidum: seu bella juvent, seu civica jura,
3.1.120  Seu libeat, rutilo spectandum effulgere in ostro
3.1.121  Palladis inter opes musarumque otia sacra,
3.1.122  Heic exempla tibi Tarpeja ex arce petantur:
3.1.123  Ducite conjugibus, Parcae, sic ducite fila.
3.1.124   Quo tamen ah nimium fidens feror? Ah male cauta


5874. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | SubSect | Section]

Tuque vale tu dia specus, tu conscia partus
3.2.27  Virginei, dilecta vale domus. Ergo ego numquam
3.2.28  Te visam? Numquam cunas, atque annua sancti
3.2.29  Natalis jam sacra colam? Quis limina sparget
3.2.30  Pallenti viola et ferrugineo hyacintho
3.2.31  Mollia odoratis miscens vaccinia calthis?
3.2.32  Sertum quis puero nectet? Vel carmina


5875. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | SubSect | Section]

certe est pulcher, potiusque sopore,
3.4.72  Quam domitum letho dicas. Nunc mollibus illum
3.4.73  Pone, suis cubet ut in vestibus, in quibus olim
3.4.74  Assuevit sacros per noctem carpere somnos:
3.4.75  Serta inter floresque illum nunc pone; sed una
3.4.76  Cum puero extincto florum est extincta venustas.
3.4.77  Circum et odoratis irrora


5876. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | Section]

illud est consequutus, ut rerum gravissimarum, quas lucretiano stylo describit, difficultas atque asperitas cum latini sermonis elegantia ac facilitate certare quodammodo videantur. Itaque de illo recte Cunichius ait:
Vidi ego (nam sacri phoebo monstrante poetae,
Quidquid agunt manes, cernimus, et superi)
Vidi umbram ingentem Neutoni umbramque Lucreti
Stayadae media nocte


5877. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph | Section]


Tityre, te patulae cecini sub tegmine fagi ita etiam heic poeta initium sui carminis, quod in duos pariter divisum libros Echo inscribitur, et cujus jam alias mentio facta est, censuit adscribendum. Addit etiam se nunc diae sacra munera mentis naturamque sequi , quod hoc tempore in Theologiae studio versatur, utiturque magistris duobus viris doctissimis sapientissimisque Gaspare Segovia, et Hyacintho Stopinio. [a] Cornelius a Lap. in


5878. Bošković, Baro. Eclogae V, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


1.22   Nescio quem Gangem, ni mens mihi falsa, ferebant
1.23   Aurea Pastores tondent ubi vellera, et ipse
1.24   Inter flaventes undam rapit amnis arenas.
1.25   Hinc aderant; tantumque viae, tantumque laboris
1.26   Dulce fuit subiisse, sacrum dum Numinis antrum
1.27   Visere, dum teneris possent dare munera plantis.
1.28   Mira refers; nam quis per tot discrimina rerum
1.29   Errantes duxisse gradus, et Numinis antrum
1.30   Monstrare, et Puerum potuit docuisse


5879. Bošković, Baro. Eclogae V, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

paupere Numen
1.43   Detinuit; sternuntur humi, Puerique Parentem,
1.44   Et tenerum alterno venerantur murmure natum.
1.45   Tum clausae promuntur opes: redolentia thura,
1.46   Et myrrhae pingues, et copia divitis auri,
1.47   Fundunturque sacris inter cupida oscula plantis?
1.48   Quid Genitrix tali adspectu, quid Pupulus ipse?
1.49   Pupulus ambrosiis subridens lene labellis
1.50   Tendebat teneros ad regia colla lacertos.
1.51   Illa verecundo


5880. Bošković, Baro. Eclogae V, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

labellis
1.50   Tendebat teneros ad regia colla lacertos.
1.51   Illa verecundo vultum suffusa rubore,
1.52   Atque oculos defixa solo pudibunda modestos,
1.53   Cautes, crede mihi, ipsas, et corda ipsa ferarum
1.54   Mollisset, quercusque sacros rapuisset in ignes.
1.55   Ut demum saturatus amor, vestigia retro
1.56   Versa premunt, patriasque iterum referuntur ad oras.
1.57   O miserum Lycidam! en quae mihi gaudia, qualem
1.58   Praeripuit fortuna diem. Nempe hoc


5881. Bošković, Baro. Eclogae V, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


1.58   Praeripuit fortuna diem. Nempe hoc erat illud,
1.59   Quod tantum quercu cornix clamaret ab alta,
1.60   Quod toties offensa pedum vestigia, et ipsa
1.61   nescio quo moesto streperet mihi fistula cantu.
1.62   At nunc nec misero jam visere sacra licebit
1.63   Antra mihi, nec vimineis velut ante canistris
1.64   Munera divinae ad cunas sacrare Parenti.
1.65   Illa aurum, myrrhamque, et grandia munera Regum
1.66   Tytire, habet; campos, et pastoralia dona
1.67   Contemnit, nostros


5882. Bošković, Baro. Eclogae V, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


1.60   Quod toties offensa pedum vestigia, et ipsa
1.61   nescio quo moesto streperet mihi fistula cantu.
1.62   At nunc nec misero jam visere sacra licebit
1.63   Antra mihi, nec vimineis velut ante canistris
1.64   Munera divinae ad cunas sacrare Parenti.
1.65   Illa aurum, myrrhamque, et grandia munera Regum
1.66   Tytire, habet; campos, et pastoralia dona
1.67   Contemnit, nostros et jam fastidit amores.
1.68   Non equidem, o Lycida, non est quam munera regum


5883. Bošković, Baro. Eclogae V, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Tytire, habet; campos, et pastoralia dona
1.67   Contemnit, nostros et jam fastidit amores.
1.68   Non equidem, o Lycida, non est quam munera regum
1.69   Praevertant; fulvo capitur nec Parthenis auro.
1.70   Illa mihi de more, sacro dum carmina nato
1.71   Concinerem, vultu facilis velut ante benigno
1.72   Adnuit; et cantu nihil est jucundus isto,
1.73   Tytire, ait, pretium minimum est in munere munus.
1.74   Simplicitas, et amor fulvo est pretiosior auro.


5884. Bošković, Baro. Eclogae V, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Mycon, hoc et Polybotus,
2.35   Et senior nostra narravit Mopsus in acta.
2.36   Illi oculos, atque ipsa etiam sub morte serenas
2.37   Conspexere genas, illi ridentia membra,
2.38   Atque artus manibus contrectavere recentes,
2.39   Et devota sacris librarunt oscula plantis.
2.40   Ergo age, si mihi vera refers, age, littore puppim
2.41   Solve celer, placidi quando maris aequore toto
2.42   Unda silet, luduntque hilares Zephyritidos aurae.
2.43   Nulla mihi jucunda


5885. Bošković, Baro. Eclogae V, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


2.40   Ergo age, si mihi vera refers, age, littore puppim
2.41   Solve celer, placidi quando maris aequore toto
2.42   Unda silet, luduntque hilares Zephyritidos aurae.
2.43   Nulla mihi jucunda magis, quam quae sibi tellus
2.44   Fortunata sacros gremio complectitur artus.
2.45   En tibi laxatos collegi rite rudentes,
2.46   Spirantesque ferunt volitantia carbasa venti.
2.47   Interea tu si quid habes, quod taedia longae
2.48   Soletur taciturna viae, modulare;


5886. Bošković, Baro. Eclogae V, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Thelgon,
2.73   Te poscunt, certumque patet tibi limen olympi.
2.74   Spargite moerentes, mea lumina, spargite fletus.
2.75   At nunc quis vel thura piis imponere flammis
2.76   Edoceat, vel littoreas quaesita per undas
2.77   Munera sacrare offenso placitura Tonanti?
2.78   Qualis quae viduata suo vaga cymba magistro
2.79   Fertur in oppositas nullo prohibente charybdes,
2.80   Talis, te rapto, talis te, Xaveri, Thelgon.
2.81   Spargite moerentes, mea lumina, spargite fletus.


5887. Bošković, Baro. Eclogae V, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Ulla mihi superest; quid enim jam caetera prosint,
3.17   Parthenide amissa! Miseros pertaesa colonos
3.18   Illa abiit, nec quos demum diversa penates
3.19   Incolat inveni, nec queis in saltibus erret.
3.20   Nescis ergo, sacris Infantem ut sisteret aris,
3.21   Ad delubra gradu Matrem properasse pudico?
3.22   Non equidem audieram, meliora ad pascua namque
3.23   Ivimus, et teneros procul hinc abduximus agnos.
3.24   Nunc demum heu serus redeo. Sed


5888. Bošković, Baro. Eclogae V, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


3.22   Non equidem audieram, meliora ad pascua namque
3.23   Ivimus, et teneros procul hinc abduximus agnos.
3.24   Nunc demum heu serus redeo. Sed prata virentes
3.25   Si tibi sufficiant haedis pascentibus herbas,
3.26   Pergentem licuit sacras deducere ad aras?
3.27   Et licuit; Lycidam nec dedignata sodalem
3.28   Virgo Parens; aequo tulimus vestigia gressu.
3.29   O Coridon, o qualis erat! Non pulchrior ullo
3.30   Tempore divinos vultu adspirabat amores.


5889. Bošković, Baro. Eclogae V, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

vestigia gressu.
3.29   O Coridon, o qualis erat! Non pulchrior ullo
3.30   Tempore divinos vultu adspirabat amores.
3.31   Ipsa, mihi credas, avulsa a sedibus imi
3.32   In Dominae occursum Solimeia currere templa
3.33   Visa mihi, ipsa novo sacra exultare susurro.
3.34   Tum pius haud tanto inflammatus ab aestu
3.35   Numinis, o senior quae fata arcana Sacerdos
3.36   Praecinuit, quales effudit pectore sortes!
3.37   Nazareos Genitrix, Galileia regna, penates
3.38   Nunc colit, et


5890. Bošković, Baro. Eclogae V, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


3.40   Cui licuit, misero decedentemque mapali
3.41   Adfari extremum, atque extrema adjungere dona!
3.42   Ipse etiam, ah Lycida, nisi sors inimica fuisset,
3.43   Ipse comes venissem, et nostro forsitan agnus
3.44   De grege lustrales isset sacrandus ad aras;
3.45   Aut nostra gemeret deductus ab arbore turtur.
3.46   At modo dum luctus quo consolemur amaros
3.47   Nil superest; vacuo saltem resupinus in antro
3.48   Virginei partus cautes, et conscia saxa
3.49   Servabo, et


5891. Bošković, Baro. Eclogae V, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

hortos
3.74   Suspendam circum nexas de more corollas.
3.75   Quum gravis optata pendebit in arbore fructus,
3.76   Curvabuntque suos poma autumnalia ramos;
3.77   Hic ego lecta feram plenis pia dona canistris,
3.78   Et sacrata omni pendebunt munera saxo,
3.79   Dulce apibus flores, viridantia prata capellis,
3.80   Hesperus agricolis, fontes sitientibus arvis;
3.81   Sic mihi dulce fuit cupidos in Virgine vultus
3.82   Figere, dum nostrum non


5892. Bošković, Baro. Eclogae V, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

tacita quercus, et lenti fluminis undae
4.11   Apta satis lacrimis; lacrimas referamus amaras.
4.12   Dic age dic miseros nimium mea fistula luctus.
4.13   Nymphae, Romulides nymphae, quae Tibridis, et quae
4.14   Propter aquam sacri vitreas Anienis ad oras
4.15   Muscosas legitis commixtis floribus herbas,
4.16   Heu qui vos tenuere loci, quae devia ripis
4.17   Gramina, cum dubios Lunae fulgentis ad ignes
4.18   Praecipiti ferus ah gressu properaret


5893. Bošković, Baro. Eclogae V, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


5.49   [Thyr.] Ibimus, interea coeptos abrumpere versus.
5.50   Ah scelus est, mutamque humero pendere cicutam;
5.51   Incipe Daphni prior, carmen nos deinde sequemur.
5.52   [Daph.] Muscosi fontes, sacrum nemus, altaque rupes,
5.53   Et densi frutices, et densior ilicis umbra,
5.54   Auraque, quae tenues umbras quatis, aut mihi Elisum
5.55   Reddite, vel lentas hic propter fluminis undas
5.56   Cernetis morientem, et corpus inane


5894. Kunić, Rajmund. Ad Balthassarem Odescalchium... [Paragraph | Section]


54  Imaque flexanimo carmine corda subit.
55  His tu me similem non vis, nec verba Latine
56  Sola jubes, cultum vatis at eximii
57  Exprimere, ingentesque animos, sacrumque furorem.
58  Verum id quam durum sit, reor, ipse vides,
59  Quamque alias vires, nervosque in carmine poscat,
60  Quam mihi Castaliae quos tribuere deae.


5895. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page homer_v_8 | Paragraph | Section]


1.15  Ille luem; totis passim quae didita castris
1.16  Argivam leto pubem sternebat acerbo
1.17  Unius Atridae ob culpam, Chrysenque superbis
1.18  Exceptum dictis; Chrysen, cui prima sacrorum
1.19  Cura, et Apollinei custodia credita templi.
1.20  Venerat hic Danaūm ad naves ingentia secum
1.21  Dona ferens, gnatae pretium, vittamque sacerdos


5896. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page homer_v_8 | Paragraph | Section]

neu pretium, neve haec insignia, dextra 30
1.31  Quae gesto, et longe jaculantem spernite Phoebum.
1.32  Talibus orabat senior; cunctique favebant
1.33  Grajugenae assensu haud dubio, sacrique verendam
1.34  Canitiem capitis, capiendaque dona fremebant.
1.35  Non tamen his flexit verbis Agamemnona: saevus
1.36  Ille virum totis actutum excedere castris


5897. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_54_a2 | Paragraph | Section]


1.85  Sive fuat, somnive interpres, (somnia namque
1.86  Ipse deūm caelo genitor demittit ab alto)
1.87  Oremus pandat, cur saevit Phoebus Apollo?
1.88  Num prece, neglectus, sacro aut succenset omisso?
1.89  Num pingui nidore ovium, pecorisque piatus
1.90  Caprigeni, tristes ponet placabilis iras? 90
1.91  Talia Pelides: contra cui talibus infit


5898. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_81 | Paragraph | Section]

Impune attollat contra: non, dixeris ipsum
1.118  Si regem, imperio cunctis qui praestat, Atriden.
1.119  Sic animo est vatis pulsus timor. ergo ita fatur:
1.120  Non prece, non sacro succenset Phoebus omisso. 120
1.121  Ille sacerdotem propter furit; his Agamemnon,
1.122  Quem foede castris exegit, nec dedit orbo
1.123  Dilectam patri gnatam; nec dona recepit


5899. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_137 | Paragraph | Section]

oves Phoebo, pestemque avertat Achivis.
1.180  Dux eat Idomeneus, Ajaxve, aut dius Ulysses, 180
1.181  Vel tu, si cordi est, rerum saevissime Achilleu,
1.182  Duc ipse; atque, deo sacris de more solutis,
1.183  Exora pacem Danais, rebusque salutem.
1.184  Talibus ille: tuens quem dudum lumine torvo
1.185  Pelides: Nam quis, rerum foedissime, posthac


5900. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_245 | Paragraph | Section]


1.306  Consilii sapiens, cui vox manabat ab ore,
1.307  Suaviloquo jucunda, ipso dulcis mage melle.
1.308  Huic duo secla virūm, quos inter natus et altus
1.309  Ille Pylo in sacra fuerat, jam condita dudum
1.310  Desierant, aetas haec ibat tertia regi. 310
1.311  Qui bonus ambobus prudenti haec pectore fatur:
1.312  Pro superi! tibi quantus adest jam Graecia


5901. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_351 | Paragraph | Section]

Dic age, die, caram nec cela, nate, parentem.
1.442  Ille refert, imo gemitum de pectore ducens:
1.443  Scis, mater, scis ipsa. jubes quid nota profari
1.444  Nequidquam? Thebas, sacram sedem Eetionis,
1.445  Venimus, et captam bello vastavimus urbem.
1.446  Praeda ingens, vecta huc ad naves, inter Achivos
1.447  Rite fuit divisa omnis. Chryseïda forti


5902. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_351 | Paragraph | Section]

more implicitam sceptro gestabat, et omnes
1.453  Ambibat precibus Grajos; geminosque rogabat
1.454  Praecipue Atridas, rerum queis tradita summa est,
1.455  Dicta senis Grajos flexere; sacrique verendam
1.456  Canitiem capitis, capiendaque dona fremebant,
1.457  At non Atriden precibus, non vincere fletu
1.458  Evaluit. miseri lacrimas ferus ille parentis


5903. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_406 | Paragraph | Section]


1.517  Iratumque animi linquens, demptumque furentem
1.518  Ob decus, et raptam forma praestante puellam.
1.519  Interea Laërtiades mactanda ferebat
1.520  Dona deo, et Chrysae ad sacras pervenerat oras. 520
1.521  Curva ubi se portu primum ratis intulit alto,
1.522  Vela legunt, mediaque locant composta carina:
1.523  Funibus hinc


5904. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page homer_v_435 | Paragraph | Section]


1.527  Optatum in litus juvenum manus emicat: inde
1.528  Exponunt laeti pecudes, Phoebeïa dona,
1.529  Et pulchram ad patrias ducunt Chryseïda sedes:
1.530  Ipse manu sacram Phoebi quam sistit ad aram, 530
1.531  Atque patri, ut jussus, tradens haec fatur Ulysses:
1.532  Huc me, Chrysa, virūm regnator misit Atrides,
1.533  Et jussit gnatamque tuam tibi


5905. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page homer_v_435 | Paragraph | Section]


1.548  Sic ait; atque deum non cassa in vota vocavit.
1.549  Graji etiam fudere preces, veniamque rogarunt.
1.550  Tum fruges jaciunt salsas; cervice reflexa 550
1.551  Dein sacras jugulant pecudes, ac tergora costis
1.552  Deripiunt, ferroque secant femora, atque plicantes
1.553  Omento involunt pingui, supraque resecta
1.554  Omnibus e membris


5906. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_461 | Paragraph | Section]

secant femora, atque plicantes
1.553  Omento involunt pingui, supraque resecta
1.554  Omnibus e membris imponunt frusta: sacerdos
1.555  Quae sacris adolet flammis, rubicundaque fundit
1.556  Vina: gerunt juvenes hinc atque hinc viscera quino
1.557  Fixa veru. postquam flammis femora usta, frequentes
1.558  Tosta igni postquam


5907. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_461 | Paragraph | Section]


1.563  Crateras pueri statuunt, et vina coronant,
1.564  Inque orbem cyathis haustum tribuere liquorem.
1.565  Pota dehinc pubes laetum paeana canebat,
1.566  Tota et luce sacro celebrabat carmine Phoebum,
1.567  Placabatque iram certo jaculantis ab arcu.
1.568  Audibat, largoque deus gaudebat honore.
1.569  Interea aequoreas currum Sol condit in undas,


5908. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_164 | Paragraph | Section]


2.206  Sustulit Eurybates Ithacesius, atque ferebat
2.207  Pone sequens. cursu rapido sed concitus heros
2.208  Obvius Atridae venit, sceptrumque paternum,
2.209  Gestamen populis sacrum et venerabile, cepit
2.210  Ipsius e manibus. quod gestans inter Achaeas 210
2.211  Hac illac agilis cursat per litora puppes.
2.212  Tum si quem turba in magna regemve, ducemve


5909. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_294 | Paragraph | Section]

nondum tristes ruperunt stamina Parcae.
2.357  Quippe olim, atque adeo nuper; cum se Aulide Grajae
2.358  Densarent puppes Priamo, Phrygibusque ferentes
2.359  Exitium; ad fontem fierent cum sacra virenti
2.360  Sub platano, purae qua sese illimis agebat 360
2.361  Rivus aquae; monstrum confestim apparuit ingens,
2.362  Convertitque oculos ad se, tremefactaque corda.


5910. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_294 | Paragraph | Section]


2.374  Immanem durum in lapidem Saturnius anguem
2.375  Induit. obriguit mutatis artubus ille:
2.376  Nos animi attonitos circum stupor altus habebat.
2.377  Haec sacris visa in mediis portenta deorum.
2.378  Tum Calchas prompsit veraci has pectore voces
2.379  Vaticinans: Nam cur muti sic statis, Achivi?
2.380  Hoc Jovis


5911. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page З74 | Paragraph | Section]


2.470  Et puppes: passim fumus tentoria supra 470
2.471  Erigitur; properantque dapes, et corpora curant.
2.472  Nec minus et magnis, ut cuique est copia, divis
2.473  Sacra ferunt aliis alii, votisque precantur,
2.474  Eripiant leto sese bellique labori.
2.475  Interea ingentem taurum mactabat Atrides
2.476  Rite Jovi,


5912. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_401 | Paragraph | Section]


2.475  Interea ingentem taurum mactabat Atrides
2.476  Rite Jovi, pinguem, quinquenni aetate vigentem:
2.477  Et primos Danaūm, misso praecone, vocarat
2.478  Ad sacrum proceres. ante omnes Nestor, et altus
2.479  Idomeneus, post hos gemini, duo germina Martis,
2.480  Ajaces, quintus Tydides, sextus Ulysses, 480
2.481  Consiliis magno non impar ille


5913. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_401 | Paragraph | Section]


2.480  Ajaces, quintus Tydides, sextus Ulysses, 480
2.481  Consiliis magno non impar ille Tonanti,
2.482  Acciti venere. bonus bello Menelaus
2.483  Adfuit ipse ultro sacrum ad commune, dapesque.
2.484  Hi salsas manibus fruges cepere, juvencum
2.485  Et prope constiterunt hinc atque hinc. lumina caelo
2.486  Extulit, atque orans Agamemnon talibus


5914. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_401 | Paragraph | Section]


2.492  Aere secans scindam; praeceps et plurima circum
2.493  Regem turba suum terram petat ore cruento.
2.494  Sic ait: at voto Saturnius abnuit: ille
2.495  Sacra probans, luctumque tamen clademque parabat
2.496  Tum fruges jaciunt salsas, cervice reflexa
2.497  Ingentem et taurum jugulant, ac tergora costis
2.498  Deripiunt, ferroque secant


5915. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_401 | Paragraph | Section]

taurum jugulant, ac tergora costis
2.498  Deripiunt, ferroque secant femora, atque plicantes
2.499  Omento involvunt pingui, mox deinde resecta
2.500  Omnibus e membris imponunt frusta, sacroque 500
2.501  Cuncta adolent igni. tum pinguia viscera torrent
2.502  Fixa veru. Haec postquam gustarunt rite frequentes
2.503  Secta minutatim fixerunt cetera longis


5916. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_490 | Paragraph | Section]


2.571  Ni, Jovis aegisoni proles, florentis Olympi
2.572  Cultrices Musae, vestra mihi voce moneri
2.573  Contigerit, quotnam venere ad moenia Trojae.
2.574  Sacra viri. Aggrediar nunc at memorare carinas,
2.575  Atque duces tantum, quos quaeque secuta carina est. NUMERUS NAVIUM SIVE BOEOTIA.


5917. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_490 | Paragraph | SubSect | Section]

Medeona, Eutresin, moenia Thisbes Editaque, et pavidis circum lustrata columbis. 10 Quique Coroneam, quique herbiferam Haliartum, Quique Plataeam habitant, qui Glissan, quique Hypothebas, Onchestumque, sacrum Neptuno qua nemus horret, Nissamque, et laetis foecundam vitibus Arnen, Atque Mideam, atque extremis Anthedona, in oris. His quinquagenae puppes; in quaque feruntur Bis sexageni puppi, Boeotia pubes.


5918. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_20 | Paragraph | SubSect | Section]

his ponti sulcabant caerula puppes. Phoceos Schediusque, et Epistrophus instruit, ambo Naubolidae Iphiti claro de sanguine creti; Qui Pythona viri montosam, qui Panopea, Daulidaque, et Crissae qui moenia sacra colebant; Quique Anemorean, et Hyampolin, et Cyparissum, Cephissi et ripas, vicinaque rura tenebant, 30 Claram et Cephissi non longe a fonte Lilaeam. Hos quadragenae puppes in bella secutae.


5919. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_51 | Paragraph | SubSect | Section]

Ille ubi magnanimus quondam regnavit Erechtheus, Alma solo tellus quem vitae fudit in auras, Inque suo eduxit gremio puerilibus annis Nata Jovis, templo in pingui statuitque, Minerva; 60 Sacra ubi Erechthidae celebrant solemnia, divam Et tauris, agnisque colunt volventibus annis: Hos ducit Petei clara de stirpe Menesteus, Cui par terrigenas inter nemo exstitit unquam Aut peditem, aut equitum


5920. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_224 | Paragraph | SubSect | Section]

Puppibus in septem (delecti quamque sedebant Quinquageni intra puppim) bonus ille sagitta, Assuetos aeque certo sua mittere ab arcu Tela, Philoctetes patriis abduxerat oris. 250 Ille sed in sacra Lemno sub rupe jacebat Aequorea, taboque fluens, diramque dolorum Vim patiens: illic saevi nam dente colubri Fixum olim, ac tetro spargentem saxa cruore Liquerunt regem Danai: sed tempore eundem


5921. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_225 | Paragraph | Section]


3.269  Sic ait; ast illos ambo Lacedaemone in alta
3.270  Atro nigra sinu tellus complexa tenebat. 270
3.271  Interea mediam praecones jussa per urbem
3.272  Sacra ferunt, agnos, album, nigramque; caprino.
3.273  Almae laetificos et vitis in utre liquores.
3.274  Fulgentem cratera Idaeus, et aurea gestat
3.275  Pocula: verba seni adveniens qui


5922. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_284 | Paragraph | Section]


3.324  Atque preces, et vota pio de pectore fundunt.
3.325  Ast aliquis Troumque, et Achivūm talia secum
3.326  Magne deūm genitor, dīque omnes, foedera quisquis
3.327  Sacra prior franget, fusa haec ut vina, cerebrum
3.328  Diffluat in terram sic illius, atque nepotum,
3.329  Uxoresque alias captae ducantur in urbes.
3.330  Talia dicebant: votis non


5923. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_81 | Paragraph | Section]

Phoebo, Lycia qui cretus in alta est
4.114  Arcitenens, fac vota libens, cum celsa Zeliae
4.115  Moenia contigeris victor, sedesque paternas
4.116  Primigenis facturum agnis praepinguia sacra.
4.117  Haec effata, animum dementi vafra Minerva
4.118  Impulit. Ergo arcum depromit, grandia capri
4.119  Cornua silvestris; quem, saxo prodit ab alto


5924. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_109 | Paragraph | Section]

luctus, et vulnera saeva gerentem.
4.134  Hanc ubi deprompsit, nervoque aptavit equino,
4.135  Vota facit Phoebo, Lycia qui cretus in alta est,
4.136  Primigenam agnorum sobolem praepinguia sacra,
4.137  Spondens, cum patriam remearit victor ad urbem.
4.138  Inde arcum laeva tenuit, dextraque sagittam
4.139  Cum nervo adduxit pariter, dum tangeret ipsa


5925. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_138 | Paragraph | Section]


4.177  Confodere dolo qui te, qui foedera, et omnes
4.178  Protrivere ultro leges, pessumque dedere.
4.179  At non cassa deūm tamen ibunt foedera, fusus
4.180  Agnorum et sanguis, sacra et libamina, quasque 180
4.181  Cepimus, ac fidei dedimus modo pignora, dextrae.
4.182  Iratus differt; poenas tandem irrogat aequas
4.183  Jupiter. actutum pendent crudele nefandae


5926. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_372 | Paragraph | Section]


4.416  Hoc memini, quondam, cum magnanimo Polynice
4.417  Undique cogentem populos in bella, Mycenas
4.418  Venisse hospitio exceptum, et socia arma rogasse.
4.419  Argivi sacram ad Theben nam castra movebant.
4.420  Jamque Mycenaei annuerant, pubemque parabant 420
4.421  Belligeram auxilio: sed laevus Jupiter alto
4.422  Prodigia ostendit caelo, atque


5927. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_70 | Paragraph | Section]


5.94  Per dentes: duro dissecta est vulnere lingua:
5.95  Corruit, et lacero frendens telum ore momordit.
5.96  Eurypylus Evaemonides Hypsenora dium
5.97  Magnanimo genitum Dolopione, sacra Scamandri
5.98  Qui stata curabat patrii, divūmque sacerdos,
5.99  Trojugenasque inter divūm prope cultus honore;
5.100  Eurypylus plantis pernicibus igneus illum 100


5928. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_178 | Paragraph | Section]

secat, et clades tot jam dedit efferus, ac tot
5.217  Fortia crudeli dejecit corpora leto:
5.218  Ni deus est si forte aliquis, qui Troas omissa
5.219  Propter sacra premit. dura, et gravis ira deorum est.
5.220  Haec Anchisiades: tum contra Pandarus insit: 220
5.221  Magnanime Aenea, Troum dux inclyte, forti
5.222  Ille quidem similis Diomedi est


5929. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_422 | Paragraph | Section]


5.530  Atque sagittiferi vitavit numinis iram. 530
5.531  At Deus Aeneam turbaque exemit Achiva,
5.532  Pergameaque locans raptum deponit in arce,
5.533  Stant ubi pulchra deo, sacrisque calentia templa.
5.534  Aeneam Latona parens, et laeta sagittis
5.535  Exceptum sacra curabat in aede Diana.
5.536  Arcitenens tenuem Aeneae sine corpore formam


5930. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_422 | Paragraph | Section]


5.532  Pergameaque locans raptum deponit in arce,
5.533  Stant ubi pulchra deo, sacrisque calentia templa.
5.534  Aeneam Latona parens, et laeta sagittis
5.535  Exceptum sacra curabat in aede Diana.
5.536  Arcitenens tenuem Aeneae sine corpore formam
5.537  Ipse suis finxit manibus, vultuque habituque
5.538  Assimilem verae, et cinctam fulgentibus armis.


5931. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_479 | Paragraph | Section]


5.595  Flabra ferunt, fortes jaciunt cum trita coloni
5.596  In ventos frumenta, Ceres et flava solutam
5.597  Secernit frugem paleis; denso area circum
5.598  Sacra acere, et vacuis ingens albescit aristis:
5.599  Haud aliter Grajae sublato pulvere turmae
5.600  Albescunt, crebro quem suscitat ungula pulsu 600
5.601  In mediis, caeli undantem sub


5932. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_505 | Paragraph | Section]

Troasque juvans obit agmina; Phoebi
5.606  Mandata et peragit, Phrygias qui jussit in arma,
5.607  Ut pugna est Pallas digressa, urgere phalanges.
5.608  Phoebus at Aeneam sacris ad bella remittit
5.609  Ex adytis, firmumque viro per membra vigorem
5.610  Indidit adspirans. socios, mora nulla, revisit, 610
5.611  Ac stetit in mediis bellator. gaudia laetam


5933. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_909 | Paragraph | Section]

sibi sunt solae Danaum, Troumque relictae;
6.3  Direxere hastas in mutua vulnera densae
6.4  Hinc atque hinc acies, rapidum propter Simoënta
6.5  Congressae, ac liquidi propter vada sacra Scamandri.
6.6  Primus ibi, Danaūm columen, Telamonius Ajax
6.7  Perrupitque globum juvenum, sociisque salutem,
6.8  Attulit. Eussoro genitum nam perculit hasta


5934. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page homer_v_80 | Paragraph | Section]

pandat, peplumque repostis
6.102  Eximium ipsa legens de vestibus, et sibi carum
6.103  Prae cunctis, thalamo quotquot servantur in alto;
6.104  Collocet in genibus divae, atque ingentia sacra
6.105  Spondeat, intacta bis sex cervice juvencas:
6.106  Si Troas miserata, urbi dea magna supremam,
6.107  Conjugibusque velit, gnatisque avertere pestem:


5935. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_107 | Paragraph | Section]

acres tantisper, dum citus urbem 130
6.131  Ipse adeo, atque senes jubeo, matresque, nurusque,
6.132  Suppliciter divūm pacem, veniamque precari,
6.133  Ac tristes votis iras avertere Sacris.
6.134  Sic ait, atque gradu magno se proripit heros.
6.135  Cui summo densae nutabant vertice cristae,
6.136  Amplexumque oras clypei, pulsabat eunti


5936. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_132 | Paragraph | Section]


6.153  Vita fuit, sueto cum dīs immane beatis
6.154  Exercere odium. lymphata mente furentis
6.155  Nutrices Bacchi nactus qui vertice Nysae
6.156  In sacro, voce increpuit; stimuloque secutus
6.157  Caedebat pavidas. thyrsos trepidis simul omnes
6.158  Projecere solo e manibus; Bacchusque, fugatus
6.159  Ipse etiam, pontum subiit: Thetis


5937. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_257 | Paragraph | Section]

auroque coruscum
6.329  Ipsa legens peplum, pulchrum, ingens, ac tibi carum
6.330  Prae cunctis, thalamo quotquot servantur in alto, 330
6.331  Genua loca supra divae; atque ingentia sacra
6.332  Sponde, non talia bis sex cervice juvencas,
6.333  Si Troas miserata, urbi dea magna supremam,
6.334  Conjugibusque velit, natisque avertere pestem;


5938. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page homer_v_286 | Paragraph | Section]


6.361  Jamque adeo magnae ad sedes, arcemque Minervae
6.362  Advenere, fores pandit formosa Theano
6.363  Cisseïs, clari conjux Antenoris, aedi
6.364  Lecta sacrae a Teucris custos, divaeque sacerdos:
6.365  Illae alto moestas fundunt a limine voces,
6.366  Inque deam figuntque madentia lumina fletu,
6.367  Atque manus tendunt cum luctisono


5939. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page homer_v_286 | Paragraph | Section]


6.371  o custos urbis, veneranda Minerva, dearum
6.372  Maxima, frange manu telum Diomedis, et ipsum
6.373  Pronum sterne solo Scaeae prope limina portae.
6.374  Ad tua templa tibi sacrum ingens rite feremus
6.375  Ocyus, intacta bis sex cervice juvencas,
6.376  Si Troas miserata, urbi, dea magna, supremam,
6.377  Conjugibusque velis, natisque avertere pestem.


5940. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_420 | Paragraph | Section]

primas inter didici pugnare phalanges,
6.535  Atque armis servare decus patriumque, meumque
6.536  Hoc equidem haud dubiis possum praedicere signis:
6.537  Tempus erit, prostrata solo quo sacra jacebit
6.538  Ilios, et Priamus, Priami et gens inclyta bello.
6.539  Sed mihi non clades Troum, extremique labores;
6.540  Ipsius aut Hecubae, aut


5941. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_23 | Paragraph | Section]


7.33  Consilio. satius pugnae jam ponere finem
7.34  Huic hodie. rursus pugnabunt dum cadat alta
7.35  Ilios: haec vobis quando stat regna deabus
7.36  Eruere, ac sacram fundo urbem vertere ab imo.
7.37  Haec Phoebus; contra respondit caesia Pallas.
7.38  Consilium laudo, arcitenens, nec mente relicto
7.39  Huc alia caelo veni: sed praelia sisti


5942. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_277 | Paragraph | Section]

cohibete iras, saevae jam parcite pugnae.
7.317  Aeque ambos amat aetherei rex altus Olympi:
7.318  Ambo estis bello egregii, quod novimus omnes:
7.319  Noxque instat propior: sacrae par cedere nocti est.
7.320  Huic Ajax: Idaee, istud fac postulet Hector. 320
7.321  Ille prior Grajūm primoribus obtulit audax,
7.322  Magna voce vocans, pugnam; secedat ab armis


5943. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_277 | Paragraph | Section]


7.327  Pugna, hodie jussi procul hinc cedamus, omissa.
7.328  At congressi iterum certabimus usque, dabit fors
7.329  Dum mortem alterutri, speratae aut praemia laudis.
7.330  Sacra ruit jam nox: nocti parere necesse. 330
7.331  Tu Grajosque hilara cunctos, carosque sodales
7.332  Praecipue, naves rediens hinc sospes ad altas:
7.333  Urbem at ego ingressus


5944. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_277 | Paragraph | Section]

naves rediens hinc sospes ad altas:
7.333  Urbem at ego ingressus patriam moerore, metuque
7.334  Exsolvam longo Troasque, ac Troadas, ultro
7.335  Laeta ferent pro me coetu qui sacra frequenti.
7.336  Ampla, age, nunc inter nos demus dona vicissim;
7.337  Ut Troum, Danaūmque aliquis miratus: acerbis
7.338  Hi, dicat, pugnamque animis gessere, dirempta


5945. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_308 | Paragraph | Section]


7.352  Victorem, laetumque animi, vultuque fatentem
7.353  Gaudia. Quo postquam densi venere, deorum
7.354  Quinquennem regi taurum Pelopeïus heros
7.355  Mactat sacra ferens. tergus cui Martia pubes
7.356  Deripit; ingentemque secant in frusta. paratis
7.357  Quae rite in verubus figunt, torrentque, trahuntque,
7.358  Lancibus et sacris imponunt.


5946. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_308 | Paragraph | Section]

Mactat sacra ferens. tergus cui Martia pubes
7.356  Deripit; ingentemque secant in frusta. paratis
7.357  Quae rite in verubus figunt, torrentque, trahuntque,
7.358  Lancibus et sacris imponunt. inde frequentes
7.359  Ordine considunt, dapibusque epulantur opimis.
7.360  Ajaci Atrides tergum bovis obtulit ultro 360
7.361  Ipse manu, eximioque virum dignatus honore


5947. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_445 | Paragraph | Section]


7.509  Ante, manum admorit quam coepto cuilibet? en ut
7.510  Argivi murum ingentem struxere, carinas 510
7.511  Qui tegat, immani fossa et cinxere, nec ulli
7.512  Sacra prius fecere tamen solemnia divūm.
7.513  Scilicet hic murus fama ut praestante feratur
7.514  Per gentes late varias, quascunque videt Sol;
7.515  Amplius at nusquam memorentur


5948. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_212 | Paragraph | Section]

Argivi! quo nunc illa ingens gloria, quo tot
8.270  Magnaque verba, minaeque acres abiere? ferebat 270
8.271  Quisque etenim se laude olim super astra; juvencis
8.272  Cum Lemno in sacra caesis, epulaeque vigebant
8.273  Scilicet, ac multo fervebant pocula Baccho.
8.274  Quisque parem bello centenis, atque ducenis
8.275  Nam fore se Teucris jactabat. solus at omnes


5949. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_240 | Paragraph | Section]


8.291  Quippe aquilam, qua nulla volat praestantior ales,
8.292  Demisit cervae celeris curvo ungue tenentem
8.293  Hinnuleum. hunc veniens aram dejecit ad ipsam,
8.294  Sacra ubi fatidico suerant solemnia Graji
8.295  Ferre Jovi, in dubiis oracla et poscere rebus.
8.296  Hi postquam augurium laeti agnovere secundum,
8.297  Atque Jove a magno missam sensere


5950. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_488 | Paragraph | Section]


8.585  Ac parta ingenti sub muros laude reverti:
8.586  Magna sed abrupit veniens nox orsa, virosque
8.587  Servavit, certa et perituras peste carinas.
8.588  Nunc, socii (quando sacrae decedere nocti
8.589  Par est) laeti epulas curate, ac solvite curru
8.590  Quisque suos vacuo bijuges; nec pabula quisquam 590
8.591  Invideat fessis. celeri dehinc moenia cursu


5951. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page homer_v_203 | Paragraph | Section]

Hausit ubi correpta, ingens et flamma resedit,
9.264  Sub verubus sternit prunas. mox omnia, parco
9.265  Tosta igni, tollit, fulcrisque amota superbis
9.266  Rite manu inspergit sacro sale; deinde patentem
9.267  Exempta in discum fudit. tum denique mensae
9.268  Intulit in pulchris Cerealia dona canistris
9.269  Patroclus; positasque dapes divisit Achilles.


5952. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page homer_v_203 | Paragraph | Section]


9.270  Munia qui postquam est sua functus, sedit et ipse
9.271  Parietem ad oppositum divino adversus Ulyssi, 270
9.272  Et fidum de more deis persolvere jussit
9.273  Sacra Menetiaden. jussos adolevit honores
9.274  Ille citus, jecitque sacros libamina in ignes.
9.275  Inde manus epulis taciti admovere paratis.
9.276  At postquam potusque, esusque expleta


5953. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page homer_v_203 | Paragraph | Section]


9.271  Parietem ad oppositum divino adversus Ulyssi, 270
9.272  Et fidum de more deis persolvere jussit
9.273  Sacra Menetiaden. jussos adolevit honores
9.274  Ille citus, jecitque sacros libamina in ignes.
9.275  Inde manus epulis taciti admovere paratis.
9.276  At postquam potusque, esusque expleta cupido est,
9.277  Phoenici vultu atque oculis quiddam innuit


5954. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_514 | Paragraph | Section]


9.653  Quod frumenta olli post condita muneris Oeneus
9.654  Nil dederat, dum festa agitat Cerealia in arvis.
9.655  Quisque deum tulerat solitos epulatus honores;
9.656  Nata Jovis sacra caruit dape sola, relictam
9.657  Vel quod praeteriit gnarus, vel mente quod olli
9.658  Excidit oblita. magnas exarsit in iras
9.659  Diva potens arcu, germen Jovis; atque, furore


5955. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page 21 | Paragraph | Section]


10.54  Consilio nunc prudenti, multumque sagaci.
10.55  Est opus immani quod Grajos, quodque carinas
10.56  Subtrahat exitio, cum nos mutatus iniqua
10.57  Mente premit, sacrisque animum, fati ordine verso,
10.58  Jupiter Hectoreis adjecit. nanque nec ipse
10.59  Vidi unquam, audivi quenquam nec dicere, totque
10.60  Uni et tanta


5956. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_47 | Paragraph | Section]

passim clades dedit, et tot funera victor.
10.67  Verum agedum Ajacemque celer, fidumque vocato
10.68  Idomenea rates adiens. ego Nestora dium
10.69  Conveniam, hortaborque senem consurgere; sacrum
10.70  Custodum si forte velit procedere ad agmen, 70
10.71  Quodque opus est, mandare viris. nemo aptior illo est,
10.72  Cuique velit potius pubes parere jubenti.


5957. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page homer_v_306 | Paragraph | Section]


10.386  Nec velit excubias ultra tolerare sub armis.
10.387  Talia Priamides: olli obstupuere silentes.
10.388  Forte Dolon aderat Eumedis filius illic:
10.389  Eumedis sacri praeconis, dives et auri,
10.390  Aeris et omnigeni, foedo turpissimus ore, 390
10.391  At pedibus celer ante alios; patri editus heres
10.392  Quinque inter solus nullo cum fratre


5958. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_570 | Paragraph | Section]

alite clari
10.697  Stabant, sub tacita mandentes hordea nocte.
10.698  Ast Ithacus caesi exsuvias, capta arma, Dolonis
10.699  Deposuit celsa in puppi, dum sacra Minervae
10.700  Apparet, ac meritos aris indicat honores. 700  
10.701  Inde, mare ingressi, multum frigentibus undis
10.702  Sudorem abluerunt, mersantes cruraque, utrumque


5959. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_217 | Paragraph | Section]


11.295  Continuo, thalamum liquens coeptosque Hymenaeos,
11.296  Vela dedit, sociis bissena in puppe secutis.
11.297  Ventum ubi Percopen curvas liquere carinas,
11.298  Et sacrae pedites venere ad moenia Trojae.
11.299  Is tunc Atridae sese obvius obtulit. Hasta,
11.300  Ut proprius venere, Agamemnon Iphidamanta 300
11.301  Appetiit; quae, versa alio, non


5960. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_716 | Paragraph | Section]

Cuncti una, Alphei, medio jam Sole, fluenta
11.902   Venimus. utque Jovi primum de more litatum est,
11.903   Alpheo taurum, taurum mactamus opimum
11.904   Neptuno, indomitamque bovem, sua sacra Minervae,
11.905   Instruimusque dapes turmatim; strataque, in armis
11.906   Quisque suis, dedimus jucundo membra sopori
11.907   Propter aquam. Haud longe Thryoëssae ad moenia


5961. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_243 | Paragraph | Section]

salsas jecisset in undas, 300
14.301  Ni me servasset domitrix hominumque deūmque
14.302  Nox, gremio excipiens fugientem. turbidus ira
14.303  Ille manum abstinuit, noctem quod laedere sacram
14.304  Est veritus. Nunc tu caput objectare periclo,
14.305  Diva, jubes iterum, moliri et, quae male cedant.
14.306  Tum Juno: Quid, Somne, animo nunc talia versas


5962. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page homer_v_362 | Paragraph | Section]


15.443  Quam longe teli jactus pertingit, adegit
15.444  Quod vir, firma suae tentat dum robora dextrae.
15.445  Hac se confertim densi infudere; praeibat
15.446  Attollens sacram deus aegida, septaque muri
15.447  Sternebat; puer aequoream ceu parvus arenam.
15.448  Qui sibi ludicrum studio cum struxit inani,
15.449  Ludo rursus idem manibus pedibusque


5963. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_75 | Paragraph | Section]

rex, ac Tritonia Pallas,
16.118  Et Phoebe, haud quisquam Troum de gente, quot usquam
16.119  Sunt, Grajūmque necem effugiat: superesse duobus
16.120  Et nobis tantum contingat; vertere sacra 120
16.121  Ut liceat solis perjurae moenia Trojae.
16.122  Illi alternantes vario haec sermone ferebant.
16.123  Interea haud quibat subsistere maximus


5964. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_252 | Paragraph | Section]

rediret,
16.315  Abnuit, inque auras vocem dispersit inanes.
16.316  Pelides, postquam fuditque liquentia vina,
16.317  Oravitque Jovem, ingressus tentoria, sacram
16.318  Arca iterum inclusit pateram, progressus et extra,
16.319  Constitit ante fores, cupidus certamine Martis
16.320  Implicitos duro Troas Danaosque tueri. 320


5965. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_384 | Paragraph | Section]

Per dentes, curruque virum detraxit ahena
16.503  Fixum hasta. scopulo qualis piscator, in aequor
16.504  Saxa ubi procurrunt, residens, linoque, recurvoque
16.505  Aere trahit sacrum suspenso corpore piscem:
16.506  Sic illum curruque acer Patroclus hiantem
16.507  Extraxit, telum et quassans intra ora trabale,
16.508  Dejecit


5966. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_597 | Paragraph | Section]

in adversos recta. ferit heic bonus hasta
16.738  Meriones, tectum galeae solido caput aere,
16.739  Laogonum, praestantem animis quem dius Onetor
16.740  Progenuit; Jovis Idaei qui sacra sacerdos 740
16.741  Curabat, populo cultus ceu numen ab omni.
16.742  Huic aurem subter malamque infixit acutum,
16.743  Meriones telum, membris effusa cadenti


5967. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_328 | Paragraph | Section]

propiusque virum stetit, et jacit hastam,
17.435  Ac ferit Hippasiden Apisaona per jecur alto
17.436  Vulnere, pastorem populorum; genuaque solvit.
17.437  Venerat hic Trojae sacras bellator ad arces
17.438  Paeonia e pingui magni comes Asteropaei,
17.439  Deterior paullo virtute ac fortibus armis.
17.440  Exstinctum hunc miserans Mavortius Asteropaeus 440


5968. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_433 | Paragraph | Section]

Incolumem ad puppes. Teucris decus addere nam stat
17.564  Majus adhuc, Danaos ut sternant caede, carinas
17.565  Dum tandem veniant ad celsas, Solque revisat
17.566  Oceanum, et sacra terram nox contegat umbra.
17.567  Sic ait; invictumque pater per membra vigorem
17.568  Afflat equis: alacres, excusso pulvere, densas
17.569  Arrexere jubas, Troumque per agmina,


5969. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_458 | Paragraph | Section]

e Teucrūm refugit, nunc rursus eodem
17.575  Involat, ac trepidum turbat, verso agmine, vulgus:
17.576  At non caede viros sternit, dum terga ruentum
17.577  Turbidus insequitur. nec enim sacro licet uni
17.578  In curru vibrare hastas, et ducere fraena.
17.579  Hunc, luctu attonitus cursu dum fertur inani,
17.580  Alcimedon tandem, Laërcei clara propago 580


5970. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_47 | Paragraph | Section]

uti pingui e sulco se attollit, et auctu 70
18.71  Usque novo ad caelum surgit, succreverat ille
18.72  Sic, validusque artus, formaeque insignis honore.
18.73  Hunc ego Trojugenum sacras ad bella sub arces
18.74  Tristia misi olim; tecta in Peleïa mater
18.75  Nec reducem excipiam; dulci et dum vescitur aura,
18.76  Atque videt solis pulchrum jubar, angitur usque


5971. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_485 | Paragraph | Section]


18.625  Huic pars acclamat vulgi: pars altera at illi
18.626  Aequa favet; studiis gliscunt certamina. turbae
18.627  Sedabant fremitum praecones. sedibus et jam
18.628  Marmoreis sacro in circo consueta locarant
18.629  Membra senes: juxta clamosi sceptra tenebant
18.630  Praecones; accepta senes quae rite gerentes, 630
18.631  Post alios alii surgebant, et sua


5972. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_485 | Paragraph | Section]


18.697  Hos inter dominus stat gestans sceptra, tuetur
18.698  Et tacitus, complent laetum cui gaudia pectus.
18.699  Praecones patula subter convivia quercu
18.700  Sacra parant, caesoque epulas struxere juvenco. 700
18.701  Nec minus et longo fessis messoribus aestu
18.702  Miscebant tritae Cereis dona alba puellae.
18.703  Vinea non longe surgit, multa


5973. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_134 | Paragraph | Section]


19.218  Dicam, teste deo. sed, quamvis praelia inire
19.219  Fortis avet, maneat paullum tamen effice Achilles.
19.220  Vosque manete itidem cuncti; dum jussa feruntur
19.221  Dona, sacro et laeti sancimus foedera ritu.
19.222  Hoc tibi ego mando nunc munus: delige primos
19.223  Omnibus e Danais juvenes, qui ditia portent
19.224  Dona mea e puppi, ductum promissa,


5974. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_221 | Paragraph | Section]


19.336  Nam me dicebas taeda sociare jugali
19.337  Velle tuo Aeacidae, celsaeque ad moenia Phthiae
19.338  Puppibus in curvis vectae celebrare frequenti
19.339  Myrmidonum in coetu, sacris de more litatis,
19.340  Solemnesque epulas, et laetificos Hymenaeos. 340
19.341  Jure igitur talem, tam miti pectore, ploro
19.342  Nunc ego inexpletum lacrimans, doleoque


5975. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_46 | Paragraph | Section]


20.65  Parte alia torvus Mavors, nigrae ille procellae
20.66  Assimilis, summa Teucris hortator ab arce
20.67  Clamorem dabat insanum; Simoentave propter
20.68  Cursans pulchra sacrae per culmina Callicolones.
20.69  Sic geminas egere acies in saeva beati
20.70  Praelia caelicolae; pugnam et, ceu turbine rupto, 70
20.71  Excivere gravem. divumque hominumque


5976. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_46 | Paragraph | Section]


20.253  Rite genus, multis notum mortalibus; audi
20.254  Dardanus est auctor generis, Jove natus ab alto.
20.255  Dardaniam hic princeps fundavit: condita nondum
20.256  Sacra erat in campo namque Ilios: ima colebant
20.257  Sed loca silvosae riguis in saltubus Idae.
20.258  Dardano Erichthonius dehinc rex est editus, omnes
20.259  Ille viros inter longe


5977. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_20 | Paragraph | Section]

Ipsis jam Teucri e tenebris altaque resurgent  70
21.71  Nocte Orci, stravit mea quos jam dextera leto:
21.72  Qualis et hic venit sospes, quem scilicet ipse
21.73  Nuper ego sacram in Lemnum avexique, reliqui
21.74  Et pretio addictum. non illum spumea cani
21.75  Unda maris tenuit, multos quae objecta coërcet.
21.76  Nunc age et ille meae vim libet, acumen


5978. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_47 | Paragraph | Section]


21.92  Sors animum. bello captus tibi, te penes, o rex,
21.93  Assedi mensae primum Cerealia gustans
21.94  Dona, die, quo me patrio nocturnus in agro
21.95  Cepisti, ac sacrae duxisti ad litora Lemni.
21.96  Venditus inde boves illic merui tibi centum.
21.97  Ter totidem bobus redimar nunc. plurima passus
21.98  Huc redii. duodena dies haec ducitur, ex


5979. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_488 | Paragraph | Section]


21.631  Una deum incendit vesana in praelia mentes.
21.632  Haec illi alterno miscent sermone. Scamandri
21.633  Interea campo longe digressus Apollo
21.634  Ilion ingreditur sacram. nam corda premebat
21.635  Cura ingens olli, manibus ne structa deorum.
21.636  Urbs, praeter fatum Graja sub gente periret,
21.637  Illo capta die,


5980. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page homer_v_515 | Paragraph | Section]


21.646  Ira deūm: cunctisque labor, multisque suprema
21.647  Ingruit actutum clades: sic atque labores
21.648  Atque mala Iliadis Peleïus intulit heros.
21.649  At Priamus (sacra in turri nam stabat) Achillem
21.650  Territus ingentem agnovit; cui Troica pubes 670
21.651  Terga dabat, nusquam consistens, robore vique
21.652  Cassa


5981. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_540 | Paragraph | Section]

hasta pubem sternebat. acerba 690
21.671  Usque truci rabies gliscit sub corde; decusque
21.672  Eximiae cupit usque referre et praemia laudis.
21.673  Illo sacra die cepissent moenia Graji
21.674  Ipse Antenoriden ni Phoebus Agenora praesens
21.675  Excitet egregium bello. cui corde sub alto
21.676  Indidit audaces animos deus; et stetit


5982. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_393 | Paragraph | Section]

ad litora corpus.
22.474  Gloria parta ingens: nostro jam Marte peremptus
22.475  Hector; quem divis aequabant, vota, solebant
22.476  Cui facere, ut superis, et sacra indicere Troës.
22.477  Sic ait: ac dium conversus ad Hectora, foedum
22.478  Aggreditur facinus. ferro transfodit acuto
22.479  Ambos nanque pedum nervos, a calce recludens


5983. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_467 | Paragraph | Section]

Ut rediit tandem ad sese, mentemque recepit,  580
22.581  Crebra gemens inter moestas haec Troadas infit:
22.582  Hector, me miseram! fato ergo nos sumus ambo
22.583  Nati uno; sacris Trojae tu in moenibus, aede.
22.584  In Priami: Thebis ego Hypoplaco in silvosa
22.585  Inque domo, parvam qui nutriit, Eetionis
22.586  Nutriit heu miseram miser ipse. optatius


5984. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_121 | Paragraph | Section]


23.179  Heic aliud caro designat munus amico
23.180  Aeacides. busto secedens nanque parato, 180
23.181  Ipse comam ferro secuit sibi, pulchra nitentem,
23.182  Sperchio sacram fluvio quam intonsus alebat.
23.183  Dehinc pontum adspectans moerenti haec pectore fatur:
23.184  Sperchie, incassum Peleus pater, hanc, tibi vovit,
23.185  Me patrias reducem ad


5985. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_140 | Paragraph | Section]

incassum Peleus pater, hanc, tibi vovit,
23.185  Me patrias reducem ad sedes post bella, daturum
23.186  Sectam rite comam, magnorum et pinguia centum
23.187  Sacra boum; atque mares nivei dehinc velleris agnos
23.188  Quinquaginta ipsos mactantem ex, ordine puros
23.189  Jacturum in fontes, ubi multo fragrat odore
23.190  Ara tibi, atque sacer


5986. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page homer_v_194 | Paragraph | Section]

secum tacitus molitur Achilles.
23.250  Quippe rogo paullum secessit; flamina supplex 250
23.251  Et duo, Threïcium Boream Zephyrumque, vocabat,
23.252  Sacraque pollicitus, pateraque liquentia libans
23.253  Vina, iterumque iterumque obtestans blandus, adessent
23.254  Confestim ut faciles, igni congestaque silva
23.255  Ut celeri arderet,


5987. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page homer_v_194 | Paragraph | Section]

roseo stans haec tantum edidit ore.
23.267  Non vacat heic, venti, considere: quippe revertor
23.268  Oceani ad fluvium longe, sedesque remotas
23.269  Aethiopum; faciunt nam dīs solemnia sacra;
23.270  Ipsa etiam in partem ut veniam: verum ocyus ire 270
23.271  Pelides orat Boream, Zephyrumque sonorum;
23.272  Sacraque promittit, vestro si munere gliscat


5988. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page homer_v_194 | Paragraph | Section]


23.269  Aethiopum; faciunt nam dīs solemnia sacra;
23.270  Ipsa etiam in partem ut veniam: verum ocyus ire 270
23.271  Pelides orat Boream, Zephyrumque sonorum;
23.272  Sacraque promittit, vestro si munere gliscat
23.273  Flamma rogi, positus jacet in quo scilicet olli
23.274  Patroclus, plorat quem nunc gens omnis Achivūm.
23.275  Haec effata, leves


5989. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_45 | Paragraph | Section]


24.73  Judicio divūm si magno aequatur Achilli?
24.74  Hectora lactavit mulier mortalis; Achilles
24.75  Natus matre dea est; quam scilicet ipsa ego quondam
24.76  Nutrivi educens, et sacri foedere divam
24.77  Conjugii junxi Peleo, dīs omnibus unus
24.78  Prae cunctis qui carus erat mortalibus. illis
24.79  Defuit haud quisquam divum de gente hymenaeis;


5990. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page homer_v_363 | Paragraph | Section]


24.462  Dic age, consilium nec cela. mittis ad urbes
24.463  Hinc procul externas aliquo rerum optima, captam
24.464  Ut tibi post urbem maneant servata? pavore
24.465  Deseritis sacram perculsi anne Ilion omnes?
24.466  Talis enim leto periit vir, sanguine cretus
24.467  Ille tuo, nulli Grajūm virtute nec armis
24.468  Impar. Haec fantem miratus, talia rursus


5991. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_661 | Paragraph | Section]


24.817  Languida jam molli devincti membra sopore.
24.818  At non Mercurium sopor occupat. ille sub alto
24.819  Pectore versat enim qua regem educere castris,
24.820  Portarum et sacros custodes fallere possit: 820
24.821  Ergo citus capiti superadstitit; atque ita fatur:
24.822  Nec metuis, malecaute senex? nec cura salutis
24.823  Ulla tuae mentem pulsat, te dius


5992. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_685 | Paragraph | Section]

Idaeum. mulas tum junxit equosque:
24.832  Ipse deus curru ac rhedae, mediosque per hostes
24.833  Duxit agens, quisquam Grajūm nec sensit euntes.
24.834  Verum ubi perventum divini ad sacra Scamandri
24.835  Est vada, sidereas celsi deus ivit Olympi  
24.836  Ad sedes: croceis Aurora in vestibus almam
24.837  At lucem terras late diffudit in omnes.


5993. Kunić, Rajmund. Оperis ratio (Ilias Latinis... [page xxxi | Paragraph | Section]

Cicerones pueri (Att. lib. 6. epist. I.) de magistro suo Dionysio dicebant, furenter irascuntur ; multi furenter amant; sunt qui furenter aut doleant, aut laetentur. Quid vaticinatores, ac poëtae, qui etiam ipsi suo modo furere dicuntur, nec unquam plus sapere, quam quum sacro illo furore inflammantur? Animadverti alia quoque ratione furoris vocem a Virgilio usurpari, atque illos, qui perdite amantur, amatorum suorum furorem appellari. Itaque Gallum (Eclog. 10. v. 37.) sic loquentem inducit:
Certe sive


5994. Kunić, Rajmund. Оperis ratio (Ilias Latinis... [page xxxvi | Paragraph | Section]


Testes, quos non Parcae incesserunt mortis auferentes;
Herique et nudius tertius, quando in Aulidem naves Achivorum 5
Congregabantur, mala Priamo et Trojanis ferentes,
Nos autem circumjecti circa fontem, sacris in altaribus
Faciebamus immortalibus perfectas hecatombas,
Pulchra sub platano, unde fluebat limpida aqua:
Illic apparuit magnum signum: draco rubris maculis dorso distinctus, 10
Horribilis, quem ipse


5995. Kunić, Rajmund. Оperis ratio (Ilias Latinis... [page xxxix | Paragraph | Section]

testes cuncti, fatalia vitae
Queis nondum tristes ruperunt stamina Parcae. 5
Quippe olim, atque adeo nuper, cum se Aulide Grajae
Densarent puppes Priamo, Phrygibusque ferentes
Exitium; ad fontem fierent cum sacra virenti
Sub platano, purae qua sese illimis agebat
Rivus aquae; monstrum confestim apparuit ingens, 10
Convertitque oculos ad se, tremefactaque corda.
Nanque draco horrendus, magni quem rector Olympi


5996. Kunić, Rajmund. Оperis ratio (Ilias Latinis... [page xl | Paragraph | Section]


Postremamque vorat. post haec, mirabile visu,
Immanem durum in lapidem Saturnius anguem
Induit. obriguit mutatis artubus ille:
Nos animi attonitos circum stupor altus habebat. 25
Haec sacris visa in mediis portenta deorum.
Tum Calchas prompsit veraci has pectore voces
Vaticinans: Nam cur muti sic statis, Achivi?
Hoc Jovis augurium, serum, seroque futurum
Eventu; at cunctis clarum, et


5997. Kunić, Rajmund. Оperis ratio (Ilias Latinis... [page xlii | Paragraph | Section]

expectate moras, dum scire queamus,
Verane vaticinans praedixerit omnia Calchas,
Aulidis in portum piscosae quando subistis
Navibus Argivi, Priamo Trojaeque ferentes 5
Exitium. quia vos illic ad sacra fuistis
Exta deūm testes, praeter quam, quos mala fato
Parca tulit. meminisse potestis tempore ab illo,
Quo nos ad positam dīs immortalibus aram
Sacra parabamus, densis qua plurima ramis


5998. Kunić, Rajmund. Оperis ratio (Ilias Latinis... [page xlii | Paragraph | Section]


Exitium. quia vos illic ad sacra fuistis
Exta deūm testes, praeter quam, quos mala fato
Parca tulit. meminisse potestis tempore ab illo,
Quo nos ad positam dīs immortalibus aram
Sacra parabamus, densis qua plurima ramis 10
Umbrabat platanus, subter quam frigida puro
Unda resultabat rivo; quo tempore visum
Est ingens nobis monstrum. draco terga cruentis
Distinctus maculis,


5999. Kunić, Rajmund. Оperis ratio (Ilias Latinis... [page xliii | Paragraph | Section]


Protinus in saxum mutatum Jupiter ipsum
Conspicuum posuit: sed nos horrenda deorum
Constitimus stupido mirantes omina visu,
Praecipue quanam ratione ad sacra deorum
Tam dirum venisset opus, monstrumque nefandum. 30
Tum Calchas, divina tenens miracula, fatur:
Cur vos tanta novi subit admiratio monstri,
Crine graves Danai? prudens nam Jupiter istud


6000. Kunić, Rajmund. Оperis ratio (Ilias Latinis... [page xlv | Paragraph | Section]

in iis, quae non possum. IMPRIMATUR,
Si videbitur Reverendissimo Patri Sacri Palatii Apostolici Magistro. F. A. Episcopus Montis Altis ac Viceregens. APPROBATIONES. Quod literati homines bene


6001. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]


πλάγχθη, ἐπεὶ Τροίης ἱερὸν πτολίεθρον ἔπερσε·
Virum mihi dic musa versutum, qui admodum multum
Jactatus est, postquam Trojae sacram urbem evertit. Heic graeca verba latinis singula respondent: quid dubitas? manum admove atque experire. Ego vero, inquit, me et facile expediam et sine vitio: ita enim dicam cum Horatio.


6002. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

En verba verbis latinis respondentia ex versione Bergleriana, qualiscumque ea sit, exscripta.
Virum dic mihi musa versutum, qui admodum multum
Jactatus est, postquam Trojae sacram urbem evertit.
Multorum vero hominum vidit urbes, et mores cognovit;
Multosque idem in mari passus est dolores suo in animo
Juxta aestimans suamque vitam et reditum


6003. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

solum etc. Audiamus jam Simonem Lemnium haec eadem versibus adornantem.
Dic mihi Musa virum, qui postquam Pergama Trojae
Celsa sacrae evertit, populatus moenia flammis,
Classe diu raptus, variisque erroribus actus;
Qui mores hominum multorum vidit et urbes,
Multa quoque et ponto passus, tot adire


6004. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]


Obruit, et pelagi disjecit in aequore nantes.
Horum igitur casus memora mihi musa canenti
Calliopea, Jovis proles: exordia cursus
Erroresque sacro revocabo carmine Grajum.
Argolici rediere duces et Dorica pubes,
Jamque domi laeti, libabant pocula Bacchi
Grajarum proceres, quicumque ferocia fata,


6005. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

tamen velit, ut eas res omnes quas proposuerat, aliqua ex parteetiam sibi ipsi musa det posse dicere. Jam haec:
........ exordia cursus,
Erroresque sacro revocabo carmine Grajum; et quae sequuntur, quantum apta sunt ad augendam libri molem versuumque numerum, tantum valent ad omnem Homeri dignitatem eloquentiamque corrumpendam. Sed infinitus sim, si persequar cetera, quae tibi, et cuivis vel


6006. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

iterque parat. III.
Excipit hospitio venientem Nestor, Achivum
Fata docet, noscit Pallada, sacra facit. IV.
Excipit et Menelaus. at illi nigra parantur
Funera, dum Protei noscere


6007. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

tangeret arva.
26  Aethiopas at forte pios tum visere gaudens,
27  Extremos hominum Aethiopas, pars altera quorum
28  Solis ad occasum, pars altera vergit ad ortum,
29  Cesserat, atque illic sollemni more sacrorum
30  Ante suas laetus conviva adsederat aras. 30
31  Di Jovis in sedes alii advenere frequentes
32  Sidereum per iter: solio queis orsus ab aureo
33  Ipse hominum summus fari pater atque deorum


6008. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

ut noto tantum de culmine fumum
67  Aspiciat, certa malit cum morte pacisci.
68  Nullane finis erit? necdum miserebere tandem
69  O genitor? tibi dona quidem, tibi semper Ulysses
70  Divite sub Troja sacravit vota per aras: 70
71  Cur, pater, heu tantum tu contra irasceris olli?
72  At genitor, quem nimborum domus alta tremiscit,
73  Reddidit oranti. quid te sic vana fatigas,
74  Quidve tibi Pallas,


6009. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]


243  Non tibi di generis spondent ignobile nomen,
244  Spero equidem, talem genuit quum te inclita fama
245  Penelope. sed pauca mihi precor insuper addas.
246  Quodnam epulum, quaenam turba haec? sollemnia sacra,
247  Connubia anne paras? non haec socialia mensae
248  Gaudia sunt, dulces non hic mos inter amicos:
249  Usque adeo insueto misceri tecta tumultu
250  Aspicio indignans. nemo tam turpia cernens 250


6010. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

enim sit tolerabile damnum,
75  Aut facilis jactura domus. quae barbara tellus,
76  Quae regio hunc morem permittit? surgite in iras
77  O tandem veriti gentes, quae litora circum
78  Haec habitant, legesque sacras et maxima caeli
79  Numina, ne capiti vestro mala dura rependant.
80  Vos per ego magnumque Jovem Themidemque verendam 80
81  Conciliis hominum semper quae praesidet
82  Ferte viri auxilium misero.


6011. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

afflavit luce reducta
4  Per terras late, volucri ratis incita cursu
5  In Pylon advenit, mavortia moenia Nelei.
6  Ante urbem cives resonanti in litoris ora
7  Sollemnes tum forte dapes, atque annua sacra
8  Libabant caesis Neptuno rite juvencis.
9  Ter terni coetus aderant, stratique per herbam
10  Quingenti in quovis comites, et corpora coetum 10
11  Magna boum famuli ter terna in quemque ferebant.


6012. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

celeri vestigia gressu
35  Diva prior, juvenisque ducem non segnis euntem
36  Subsequitur, Pyliosque adeunt per gramina stratos.
37  Heic natos inter viridi compostus in herba
38  Nestor erat: circum sacris operata juventus
39  Exta igni properat, verubusque trementia figit.
40  Qui simul ut videre viros, conjungere dextras 40
41  Hospitibus progressi ardent per litus, et inter:
42  Amplexus orant sociis


6013. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]


46  Jamque ultro dans exta viris fumantia, et auro
47  E solido cratera implens sic voce Minervam
48  Affatur. supplex Neptuni numen adora
49  Hospes, ait, cujus placidi sollemnia adestis
50  Ad sacra. postquam autem libaveris ipse precatus 50
51  Ore deos, comiti pariter cratera rigentem
52  Tende manu, post te superis ut libet honorem.
53  Auxilio divum nemo non indigus: ille
54  Sed quoniam


6014. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

pater, concedere vota
60  Nec pigeat, supplex quaecumque e pectore fundam. 60
61  Nestoris o! primum, gnatorum et Nestoris ingens
62  Gloria stet: semper Pyliis dein omnibus adsis
63  Sanguine honoratus sacro caesisque juvencis.
64  Da quoque, uti, gesta bene re, quam propter adivit
65  Haec loca Telemachus, patriae tecta alta revisat.
66  Sic diva, et nutu fecit rata dicta potenti
67  Omnia. tum comiti


6015. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

Agamemnona magnum
169  Restitit observans; pars autem cetera abimus
170  Caerula verrentes Nerei; nec tarda per undas 170
171  Classis iter carpebat, ubi deus aequora stravit.
172  Appulimus Tenedum, et sacra instauramus ad aras,
173  Quamprimum optantes patrias contingere terras,
174  Desertosque lares; sed nondum Juppiter alto
175  Adnuerat caelo reditum discordibus urgens
176  Pectora consiliis. nam quos


6016. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

quum peteret, curam mandarat Atrides.
303  At miserum statuere deum quum fata perire,
304  Ille procul scopuli deserto in litore vatem
305  Alta volens intra duxit sua limina nympham.
306  Multa boum sacras tum dona incendit ad aras,
307  Multaque suspendit simulacra argentea, et aurum,
308  Vestemque, insigni spem praeter amore potitus. 310
309  Interea a Troja reduces, Menelaus, et ipse,
310  Nos inter


6017. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

spem praeter amore potitus. 310
309  Interea a Troja reduces, Menelaus, et ipse,
310  Nos inter junctique animis junctique carinis
311  Classe ferebamur volucri per caerula Nerei.
312  Ast ubi Cecropidum sacram pervenimus arcem
313  Sunion, Arcitenens telum jaculatus ab axe
314  Perculit in celsa Menelai puppe magistrum
315  Haerentemque manu clavo, cursusque regentem,
316  Phrontin Onetoridem, quo non


6018. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

sali, deducere naves
318  Fluctibus in rapidis, dirosque lacessere nimbos.
319  Ergo licet cursusque simul ventique vocarent, 320
320  Restitit, ut socium terrae mandaret, et umbris
321  Mitteret inferias. sacris dein rite solutis,
322  Postquam altum petiit, Maleaeque ingentia saxa
323  Contigit, altitonans olli quoque Juppiter omnem
324  Exciit immisso ventorum turbine pontum
325  Attollens altis aequales


6019. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

interea sol occidit, et ruit atra
371  Nox caelo, farique ollis Tritonia coepit.
372  Sic usus poscit, Nelides; recta profaris
373  Omnia. Nunc vero pingues et findite linguas,
374  Et latices miscete sacros: libemus ovantes
375  Neptuno superisque diis, mensisque relictis
376  Curemus (nam tempus adest) jam corpora somno.
377  En abiit lux sub tenebras, neque tardius aequum
378  Ducere sollemnes epulas


6020. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

una
468  Telemachum ducunt, juxtaque in sede reclinant.
469  Ad quos tum senior Nelides talibus infit: 470
470  Protinus o gnati, quae fert mea corde voluntas,
471  Perficite, armisonae quamprimum ut sacra Minervae
472  Rite feram, quae clara dei ad sollemnia venit.
473  Ergo alius campos properans petat, et mihi pastor
474  Ocуus intacta ducat cervice juvencam:
475  Telemachi ast alius socios in litore


6021. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

molas frugesque ferebat
494  In calathis. retro Thrasymedes stabat acuta
495  Jam jam caesurus vitulae capita alta securi,
496  Et pateram juxta Perseus retinebat. at undam
497  Praecipiens frugesque sacras, multumque precatus
498  Pallada, et evellens summo de vertice setas
499  Ignibus injecit positis libamina Nestor. 500
500  Continuo validum Thrasymedes impulit ictum
501  Insurgens: nervos cervice


6022. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]


412  Caeruleus senior, repetamque ex ordine dicta.
413  Nequidquam optantem patrios invisere fines
414  In viridi Aegypto me saevo numine divi
415  Continuere diu. non illis namque litaram
416  Rite sacris, ceu fata deum, ceu jussa ferebant.
417  Stat pelago in lato, diti praetenta Canopo,
418  Insula, quam dixere Pharon cognomine, tantum
419  Semota a terris, quantum cita carpere cursum 420
420  Luce


6023. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]


549  Rite secundarent ut cursus vasta profecto 550
550  Per maria, optatis proram rapientibus austris.
551  Nam patrias non ante licet contingere sedes,
552  Aspicere et notos reduci, quam sacra fluentis
553  Ab Jove tu longe repetas hinc ostia nili
554  Aegyptum invectus viridem, donisque peractis
555  Stellifera places divos in sede repostos:
556  Expedient victi


6024. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

ad malum suspendimus antennarum.
676  Nec mora; conscendunt nautae, transtrisque locati
677  Spumea contorquent abiegnis aequora palmis.
678  Sic iterum puppes labentis ad ostia nili
679  Constitui, sacrisque deum de more peractis 680
680  Numina placavi, vacuumque Agamemnonis umbris
681  Aggessi tumulum, quo fama aeterna maneret.
682  His tandem exactis redii, dederuntque secunda


6025. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

mecum in sedibus altis.
688  Post laetum hospitio dimittam, opibusque juvabo
689  Ad patrias reducem terras. tibi munera ternos 690
690  Alipedes currumque dabo, variisque figuris
691  Cratera ardentem, sacros in honore deorum
692  Quo latices nostri libes non immemor umquam.
693  Haec heros ubi fatus erat, sic orsa reponit
694  Telemachus: me tanta precor ne tempora lentum
695  Heic agere, o rex magne,


6026. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

dictis animos intendite vestros.
212  Nunc epulis somnoque graves ad tecta redite;
213  Cras autem multis luce exoriente vocatis
214  Hospitis adventum laeti celebrabimus una
215  Sollemnesque aris de more sacrabimus ignes.
216  Post etiam, quam spem foveat, quod postulet hospes
217  Auxilium, quaeremus; ut hinc deductus ad oras
218  Perveniat patrias gaudens, nulloque labore
219  Per vada salsa volans, quam


6027. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

cantu
79  Impulit audaces animos praeclaraque bello
80  Facta ducum, quorum tunc ibat ad aethera fama. 80
81  In primis Laërtiaden atque inter Achillem
82  Exortum certamen; ut olim ad sacra deorum
83  Contendere acres dictis: at major Atrides
84  Gaudebat tacitus laetanti pectore cernens
85  Argolicos proceres sese jurgarier inter,
86  Gliscere et ardentes animis discordibus iras.


6028. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

tacitus laetanti pectore cernens
85  Argolicos proceres sese jurgarier inter,
86  Gliscere et ardentes animis discordibus iras.
87  Quippe ita vaticinans verax praedixerat olli
88  Pythius in templo, quum sacra ad limina Phoebi
89  Venerat ex adytis quaesitum oracula; jamque
90  Trojugenas Danaosque super Jovis ira ruebat. 90
91  Haec memorat cantu dum vates, moestus Ulysses
92  Purpureum manibus tollens


6029. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]


555  In partesque abeunt diversas. namque placebat,
556  Aut latebras uteri ferro terebrare repostas,
557  Dejicere aut prono molem de culmine, et arce
558  Praecipitare sacra, scopulisque illidere acutis,
559  Aut sinere aeternis nulli violabile donum 560
560  Esse diis, quorum sub numine Pergama stabant.
561  Haec vicit, potiorque aliis sententia visa,
562  Nec Troes


6030. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

per lucem occasum solis ad ipsum
177  Instamus dapibus strati, pinguique ferina
178  Vescimur, haurimusque cadis fumantia vina
179  Nondum absumpta mari: magnam vim scilicet omnes
180  Extulimus, Ciconum sacras quum cepimus arces. 170
181  Atque hinc vicinos Cyclopum lumine campos
182  Prospicimus, fumumque videmus in aëra volvi,
183  Audimusque ipsos, pecudumque sonantia magno
184  Culmina balatu. sed jam


6031. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

potest, illudere coepi
514  Sic prior increpitans Polуphemum. in rupe vorasti
515  Non ignava viri gestantis corda sodales,
516  O Cyclops; dignas solvisti at crimine poenas,
517  Improbe, nil veritus sacrum corrumpere caede
518  Hospitium: idcirco sic dis plaudentibus ultus
519  Juppiter est. nec plura: olli furor arsit in imo
520  Pectore, et abruptam montis de vertice molem 510
521  Arripiens valido


6032. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

aries cessit mihi munere soli 580
591  Sponte datus. viridis quem celsa in litoris ora
592  Rite Jovi magno, caelum qui numine torquet,
593  Mactavi femora incendens. respexit ad ignes
594  At non ille sacros, irata mente volutans
595  Excidium classis, miseranda et fata meorum.
596  Sic igitur totam per lucem in gramine strati
597  Solis ad occasum dapibus vinoque fruentes
598  Vescimur; et postquam


6033. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

maneas licet istheic, comprime gressus
282  Euryloche, et residens dapibus vinoque fruare;
283  Ibo solus ego, nam me vis aspera cogit.
284  Sic fatus puppimque et litora nota reliqui.
285  Ast ubi per sacram celerans vestigia vallem
286  Non procul a Circes aberam penetralibus altis,
287  Adstitit aurata mihi virga insignis eunti
288  Mercurius juveni similis, cui prima rubentes


6034. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

turpiter artus.
353  Sed non ante tuum meme conscendere cernes
354  Nympha torum, quam sancta deum mihi numina rite
355  Adjures testata; nihil dein triste timendum.
356  Nec plura: illa deos sollemni more sacrorum
357  Jussa vocat, spondetque fidem. queis ipse peractis,
358  Haud renui nymphae votis parere vocantis.
359  Sedibus in pulcris forma praestante puellae
360  Quattuor, assuetae varios properare


6035. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

fidem. queis ipse peractis,
358  Haud renui nymphae votis parere vocantis.
359  Sedibus in pulcris forma praestante puellae
360  Quattuor, assuetae varios properare labores, 360
361  Olli aderant: almam sacris e fontibus ipsae
362  Progeniem, silvisque trahunt, fluviisque, sonanti
363  Qui pelago sese miscent, pontoque residunt.
364  Accelerant omnes: Tyriisque sedilia stratis:
365  Illa tegit, subterque


6036. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

infandos sociorum edissere casus.
438  Quos ego solatus: navim subducite, dixi,
439  Speluncisque cavis advectam condite gazam,
440  Armaque; tum celeri gressu vestigia ferte 440
441  Me duce, ut incolumem sacra intra limina Circes
442  Cernere contingat plena ad convivia pubem.
443  Nec plura: illi omnes subito mea dicta sequuntur;
444  Sed non Eurylochus, solus qui fida tenere
445  Agmina conatus: quo nos


6037. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

et adorea munera funde 540
541  Manibus. his actis simulacra carentia vita
542  Supplicibus supera votis, Ithacamque reversum
543  Multa vovens sterilem praestanti corpore vaccam
544  Ignibus impositam sacris dic rite daturum,
545  Structurumque pyram cumulatam rebus opimis.
546  In primis vero nigranti vellere soli
547  Tiresiae sponde, pecudes qui maximus inter
548  Lanigeras aries vestris in ovilibus


6038. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

550
551  Versa Erebi ad fauces: tu contra averte reflectens
552  Cervicem, fluvioque subi: circumundique fusae
553  Advenient animae, tenues sine corpore vitae.
554  Tunc socios hortare, ignique imponere sacro
555  Praecipe jam ferro mactatas ante bidentes
556  Pellibus ereptis, nec non dis fundere vota
557  Persephone metuendae et magnanimo Plutoni.
558  Ipse autem, strictum vagina protinus


6039. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

ibi in siccum subducta e gurgite navi, 20
21  Extractoque grege, oceani labentis ad aestum
22  Tendimus, et cursu petimus loca jussa sub amne
23  Adversum per iter. tenet atri velleris agnam
24  Arjete cum sacro Perimedes Eurylochusque
25  In medio; ipse autem stricto mucrone sub ima
26  Ad cubitum hinc atque hinc fossam tellure cavavi.
27  Manibus hanc circum cunctis libamina fudi
28  Mixto melle prius, dein


6040. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

atque hinc fossam tellure cavavi.
27  Manibus hanc circum cunctis libamina fudi
28  Mixto melle prius, dein dulci nectare bacchi,
29  Tum lymphis de fonte, super cerealia spargens
30  Dona manu frugesque sacras. hinc multa precatus 30
31  Promisique redux vovique silentibus umbris
32  In patria sterilem praestanti corpore vaccam,
33  Ingentemque pyram cumulatam rebus opimis;
34  Tiresiae vero nigranti


6041. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

adhuc. omnes magno stridore ruebant
45  Effusi ad fossam: subitus mihi pallida tinxit
46  Ora timor, steteruntque horrenti in vertice crines.
47  Tum celerans ovibus mactatis tergora jussi
48  Deripere et sacris imponere viscera flammis,
49  Votaque ferre diis caeloque ereboque potenti
50  Persephone, et stygio regi, cui tartara parent 50
51  Umbrarumque domus. stricto non immemor ense
52  Interea imbellem


6042. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

Autolyci clarum genus Anticlea,
90  Quam vivam Iliacas liqui digressus ad oras. 90
91  Hanc tum forte videns flevique et tactus amore
92  Indolui: non ante tamen sum passus eamdem,
93  Sanguinis ad sacri dulcem succedere potum,
94  Quam se Tiresias ageret consulta daturus.
95  Jamque aderat vates, et dextra sceptra tenebat
96  Aurea, meque ultro agnoscens: quae caussa subegit
97  Linquere, ait, solis


6043. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

ultro agnoscens: quae caussa subegit
97  Linquere, ait, solis jucundum lumen et auras,
98  Ut stygias erebi sedes, loca turbida, adires?
99  Quin isthinc absiste, et vagina indue ferrum
100  Fulmineum, ut sacro saturatus sanguine pandam 100
101  Vera tibi. dixit, subitoque, ubi vidit acutum
102  Me gladium posuisse manu, successit ad haustus
103  Impiger, et fatis demum sic ora resolvit.
104  In patriam


6044. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

religabis in aggere puppim,
113  Pascentesque boves armentaque pinguia cernes
114  Solis, inexstincta lustrans qui lampade terras
115  Cuncta videt novitque pater. servare nefanda
116  Hos fuerit si cura sacros a caede juvencos,
117  Sic quoque spes Ithacae vobis: sin laeserit ullus,
118  Tum certum exitium sociis navique futurum
119  Edico. tuque ipse licet fata ultima vites,
120  At miser


6045. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

ad zephyrum jactas queis messor aristas;
139  Heic remum defige solo, caesoque juvenco
140  Neptunum pinguique sue veneratus et agno 140
141  Ad patrios concede lares, atque omnibus una
142  Caelicolis fer sacra libens: post funus ab undis
143  Adveniet tibi Parca ferens, quum longa senectus
144  Canitie placida confectum cernet, et omnes
145  Otia te circum peragent felicia gentes:
146  Haec te certa manent,


6046. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

nec reddere voces;
153  Dic age, quo prolem valeat cognoscere pacto?
154  Talia quaerenti vates, sic ore vicissim
155  Dicta refert: non te per longa exorsa tenebo,
156  At cupido dicam. quaecumque accedere sacros
157  Sanguinis ad latices simulacra carentia luce
158  Siveris, illa tibi referent resрonsа petenti;
159  Quaeque abiges, ibunt nequidquam muta sub umbras.
160  Sic dicens nigri subiit tecta horrida


6047. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

in alta vocatum 430
431  Limina et exceptum dapibus, ceu plena juvencum
432  Ad stabula, occidit. fors haec me funere terris
433  Eripuit: circum sociorum densa cadebant
434  Corpora, setigeri velut apri ad sacra deorum,
435  Sollemnesque dapes, aut vincla jugalia regum.
436  Insidiis vero captos, aut horrida miscet
437  Praelia quum Mavors, vidisti occumbere multos
438  Saepe viros; tamen illa tibi miseranda


6048. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

litus ratis acta per undas,
279  Et jam mugitusque boum ferit excitus aures
280  Balatusque ovium; nec non mihi dicta recursant 280
281  Tiresiae Circesque iterumque iterumque monentum,
282  Solis uti sacra caveam tellure potitus.
283  Hаec metuens tristi sic voce silentia rupi:
284  Accipite o socii quae me Thebanus in Orco
285  Edocuit vates, fatorum et conscia Circe.
286  Scilicet unum illud repetens


6049. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

sic alloquor omnes:
336  In curva mollesque dapes potusque carina
337  Dulcis inest; heu triste aliquid ne fata minentur,
338  O prohibete manus, quaeso, et servate juvencos.
339  Haec armenta deo pascuntur sacra potenti,
340  Omnia qui vastum lustratque auditque per orbem. 340
341  Nec plura his: fremitu socii assensere secundo.
342  Interea totum non secius aethere mensem
343  Flat notus excito quisquam nec


6050. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

agite, et Solis pingues adducite tauros,
365  Debita uti magnis solvamus munera divis.
366  Quod si Ithacae dabitur tandem patria arva videre;
367  E niveo Soli statuemus marmore templum,
368  Ducemusque sacras alta ad donaria pompas.
369  Aut etiam pro caede boum si perdere navem
370  Hic volet iratus, prohibebunt cetera cladem 370
371  Numina. quidquid erit, malo jam mergier undis,
372  Quam miser ignota


6051. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

prohibebunt cetera cladem 370
371  Numina. quidquid erit, malo jam mergier undis,
372  Quam miser ignota longum tabescere in acta.
373  Dixerat, atque eadem placuit sententia cunctis;
374  Continuoque sacros lunata fronte juvencos
375  Excipiunt: multi camuris nam cornibus ibant
376  Et vicina nigrae carpebant gramina puppi.
377  Circumstant pariter laeti, divosque precantes Umjesto


6052. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]


421  In verubus mugire simul jam torrida membra,
422  Cruda simul, sonitu vivos imitata juvencos.
423  Nec tamen abstiterunt, senasque ex ordine luces
424  Perpetuis egere epulis convivia nautae
425  Sacra instaurantes. postquam lux septima venit,
426  Nimbifer immani cessavit turbine ventus;
427  Et nos ingressi deductae in pinea navis
428  Robora velorum crepitantes solvimus alas.
429  Ut pelago fugit


6053. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

carinae
22  Alcinous stipat sub transtra, offensa juventus
23  Ne doleat validis freta findens versa lacertis.
24  His propere exactis adeunt regalia rursum
25  Tecta simul, mensasque parant, ubi sanguine sacro
26  Victima caesa Jovi taurus fumabat ad aram.
27  Diripiunt costas, dapibusque fruuntur opimis
28  Vescentes; interque ipsos ciet aurea plectra
29  Demodocus simul ore canens. at fortis Ulysses


6054. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

pedes. sic aequora tandem
39  Sol Ithaco optanti subiit, mediaque corona
40  Alcinoo atque aliis Phaeäcibus infit ab ore. 40
41  Maxime rex, vosque o magni, capita inclita, patres,
42  Perfectis me rite sacris dimittite quaeso
43  Protinus incolumem; vos et valeatis amici.
44  Namque mihi jam parta, animus quaecumque volebat,
45  Muneraque auxiliumque viae, quae numine servent
46  Cuncta suo divi faciles,


6055. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

tenues variatas murice telas.
114  Manant et liquidi fontes, semperque recenti
115  Rore strepunt; geminaeque fores, quarum altera, spectat
116  Quae borean, hominum patitur vestigia, et almos
117  Altera sacra deos, nigrum quae vergit ad austrum,
118  Excipit, haud tangenda viris, at pervia tantum
119  Caelicolis. huc se tunc noto in litore navis
120  Condidit ac media plus parte resedit arena 120
121  In


6056. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

agite, ac jussis omnes parete volentes,
194  Nunc jubeam quaecumque viri: deducere ponto
195  Mittite, qui veniat nostras post hospes ad oras
196  Indigus auxilii: lectos at rite juvencos
197  Bissex Neptuno sacras mactemus ad aras,
198  Si prece qua victus montem praetendere parcat
199  Moenibus, et magna portus circumdare mole.
200  Sic ait: atque illi trepida formidine capti 200
201  Expediuntque boves, fusique


6057. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

tibi rapto pro lumine nati.
375  Ac ne vana putes mea dicta, en aspice sedes
376  Jam patrias: ingens portus Phorcynis in illa
377  Caerulei stat parte senis; viden ardua ramos
378  Explicat ut patulas mihi sacra in vertice oliva?
379  Subter Naïadum domus atro horrescit hiatu
380  In latere excisae rupis. latet undique septa 380
381  Arboribus spelunca, ubi tu sollemnia nymphis;
382  Vota dabis lectas


6058. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

aurum, fulgentique aere lebetas,
402  Et picturatas Phaeacum munera vestes.
403  Ordine cuncta locat, lapidemque ante ostia Pallas
404  Ingentem advolvit: tum se viridantis in umbra
405  Ambo oleae stravere sacra fatumque struentes
406  Perniciemque procis, et sic prior orsa Minerva est.
407  Laërta generate, deum certissima cura,
408  Quo juvenes leto, quibus aggrediere vel armis,
409  Consule, tres adeo totos


6059. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

et superos testes libamina fundens,
370  Deduxisse ratem sese, pubemque parasse, 370
371  Quae reducem caras Ithacae comitetur ad arces.
372  Ipse prior solvi: Thesprotum namque carina
373  Dulichium Cereri sacrum tum forte petebat;
374  Magnanimo et missum regi me jussit Acasto
375  Reddier incolumem. nautas at dira cupido
376  Continuo invasit scelerata mente furentes,
377  Ut nova me saevo premeret fortuna


6060. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]


456  Protinus inclusit stabulo: septa omnia circum
457  Pugnantumque sonant graviterque in nocte radentum.
458  Tum subito Eumaeus: qui pinguior omnibus, inquit,
459  O socii properate suem, lectumque sacrabo
460  Hospitis adventu mactans: epulabimur una 460
461  Nos etiam, longum quos cura exercet in annum
462  Sollicitos, nostroque alii sudore fruuntur.
463  Haec fatus, duro aggreditur resonantia


6061. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

dum corpore ducitur ingens
465  Victima, procumbitque focis. super irruit ipse
466  Immemor haud divum (casta nam mente colebat
467  Justitiam) raptasque alto de vertice setas
468  Ignibus imposuit sacris libamina rege
469  Pro salvo superos omnes in vota precatus.
470  Dein feriit rapto dissectae fragmine quercus 470
471  Arduus assurgens: olli artus vita reliquit,
472  Itque cruor jugulo e secto,


6062. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

una super axe locati 160
161  Vestibulo excedunt, resonantiaque atria linquunt.
162  It simul Atrides, plenamque nigrantis Iacchi
163  Fert dextra ex auro pateram, qua munera libent
164  Sacra diis, bijugisque adstans ita farier orsus:
165  Salvete, o juvenes, Nelidae et dicite cuncta
166  Fausta, precor: genitor veluti me semper amavit,
167  Donec apud durae certatum est moenia Trojae.


6063. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

juvat ire per undas.
242  Dixerat: illi alacres parent, ac jussa facessunt,
243  Ingressique ratem se transtra per ardua fundunt.
244  At juveni haec eadem properanti, et vota ferenti
245  Palladis ante aram sacris de more litatis,
246  Adititit ex Argo fugiens vir caede peracta
247  Vates, a claro deducta Melampode origo
248  Cui fuerat. Pyliis hic quondam dives in oris
249  Ante alios pulcro tenuit penetralia


6064. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

Theoclymenus tanto genitore creatus 280
281  Telemacho obtulerat sese, puppique sub ipsa
282  Libantem aspiciens divosque in vota vocantem
283  Sic prior aggressus verbis compellat amicis:
284  Hoc quoniam sacris operantem in litore cerno,
285  Te per ego divosque rogo, perque ipsa deorum
286  Sacra, tuumque caput pariter, comitumque tuorum,
287  Dic age quaerenti, nec vano pectore falle,


6065. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

divosque in vota vocantem
283  Sic prior aggressus verbis compellat amicis:
284  Hoc quoniam sacris operantem in litore cerno,
285  Te per ego divosque rogo, perque ipsa deorum
286  Sacra, tuumque caput pariter, comitumque tuorum,
287  Dic age quaerenti, nec vano pectore falle,
288  Quis genus, unde hominum, quo patre es cretus, et urbe?
289  Illi Telemachus: fabor vera omnia, dixit.


6066. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

adsint, sine crimine nautas
487  Per freta ducturos patrias me rursus ad arces.
488  Dixerat: illi omnes jurant, et foedera firmant
489  Testati per vota deos. tunc ipsa peractis
490  Rite sacris dextraque data sic callida subdit:
491  Nunc taciti haec sinite, o nautae; nec strata per urbis 490
492  Ingrediens aliquis vestrum, nec fontis ad undas
493  Audeat affari visam, ne


6067. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]


320  Arma trahunt animos, pugnamque lacessere suadent. 320
321  Sic tu falle procos. geminos at linquere cura
322  Sit gladios, totidemque hastas, clipeosque sinistrae
323  Aptandos nobis divūm post sacra peracta:
324  Illos Pallas aget turbans et Juppiter hostis.
325  Praeterea hoc etiam moneo super omnia primum:
326  Si mea tu soboles, nostro si sanguine cretus,
327  Audiat haud Ithaci quisquam intra


6068. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

mecum, qui certa parenti
506  Dicta tuae retulit prior, et solatus amantem est.
507  Hoc tantum super unum habeo; fors cernere eunti
508  Obtulit ipsa oculis. quum jam vestigia ferrem,
509  Mercurii qua parte sacrum nemus imminet urbi
510  Colle super viridi, labentem ex aequore pinum 510
511  Intrantemque cavos impulso remige portus
512  Desuper aspexi. stabat densata juventus
513  Plurima, et ardebat clipeis


6069. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

missusque praeivit
63  Cum sociis: illum jussus Piraeus amico
64  Hospitio fovit, dum me procul arva tenebant.
65  Dixerat: illa autem volucri velut incita penna
66  Exsequitur mandata. manus jam flumine sacro
67  Abluit, ac pura rutilans in veste per aras
68  Vota facit divis, perfectaque munera spondet,
69  Auxilium si forte paret, si Juppiter adsit.
70  Contra Telemachus se fert e postibus hastam 70


6070. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]


170  Magnanimi conjux, non haec tibi vulneret aures 170
171  Fama incerta viri; quin huc advertere mentem
172  Ne dubita, tibi namque canens ego vera profabor.
173  Audiat haec divūm genitor, mensaeque sacratae,
174  Quas adii, sedesque Ithaci, sanctique penates:
175  In patria salvus certe Laërtius heros
176  Seu graditur, seu forte sedet, scelerisque nefandi
177  Conscius exitium pubi molitur acerbum.


6071. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

audito sonitu canis ilicet aures
333  Argus amor Laërtiadae, quem paverat olim
334  Ipse fovens, multaque heros eduxerat arte,
335  Praemia nec retulit; nam curva in classe profectus
336  Ante sacrae petiit surgentia Pergama Trojae.
337  Saepe tamen juvenes crebris venatibus illum
338  In capras egere feras, damasque fugaces
339  Et lepores. nudo tum forte sub axe jacebat
340  Neglectus caeno


6072. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]


201  Ventorum insurgens ad Cnossia litora cursum
202  Tendere, quum Trojam peteret, diversa per aequor
203  Ad loca correptus Maleae spumantibus undis.
204  Constitit Amniso in viridi, Lucinae ubi sacrum
205  Antrum horret, dubia statione elapsus ab atro
206  Vix pelago. e portu subito progressus in urbem
207  Idomeneum petiit, cui sese foedere sacro
208  Hospitii junctum magnoque ferebat amore.


6073. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]


204  Constitit Amniso in viridi, Lucinae ubi sacrum
205  Antrum horret, dubia statione elapsus ab atro
206  Vix pelago. e portu subito progressus in urbem
207  Idomeneum petiit, cui sese foedere sacro
208  Hospitii junctum magnoque ferebat amore.
209  At fratrem decimo jam tunc aurora vel ortu
210  Viderat undecimo sulcantem caerula ad altam 210
211  Ilion. ipse autem tecta intra regia ducens


6074. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

refert donis auctus, sed perdidit omnes
307  Cum navi socios procul hinc in gurgite vasto
308  Trinacria excedens. namque illi rector olympi
309  Saevierat cum Sole gravis, cui forte juvencos
310  Sacrilegi leto dederant in litore nautae. 310
311  Ergo omnes periere undanti in marmore: at ipsum
312  Applicuit terris haerentem ad fracta carinae
313  Robora fluctus agens, ubi pingues ubere glebas


6075. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]


325  Addidit, instructamque ratem, sociosque paratos
326  Esse viro, reducem patrio qui litore sistant.
327  At prior ipse abii, properantem nactus ad alta
328  Moenia Dulichii, Cereri loca sacra, carinam.
329  Munera praeterea, quaecumque aggessit Ulysses,
330  Omnia monstravit: sat multa nepotibus essent 330
331  Post decimum, reor, illa genus; vis tanta jacebat
332  Ipsius in magni


6076. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

simul caelataque pocula lustret:
183  Pars adeat fontem celerans, atque ocius adsit.
184  Haud aberunt longum; quin primo ad limina stabunt
185  Mane proci, festae celebrent ut gaudia lucis,
186  Sacra redit laetis quae civibus orbe рerаcto.
187  Dixerat, et jussae properant mandata puellae:
188  Bis denae fontem petiere, aliaeque frequentes
189  Rite suos obeunt passim per tecta labores.
190  Haec


6077. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

pectore fatur.
310  Monstra Jovis vetuere; aliter jam magna sonantem 310
311  Sedibus in tacitis mersisset funere Parca.
312  Dixerat Antinous; nec talibus ille movetur.
313  Et jam praecones sollemnia sacra per urbem
314  Ibant ducentes, populumque ad festa ciebant
315  Munera; conveniunt Phoebi jaculantis oраcum
316  In nemus, et molli sternunt se in gramine cives.
317  Postquam autem


6078. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

postquam
29  Magnanimum Alciden adiit, super aethera notum
30  Indomita pariter virtute et grandibus ausis; 30
31  Qui miserum dulci spoliavit lumine vitae
32  Improbus, haud superos veritus, mensamque sacratam,
33  Quam posuit venienti, ipsoque in Tartara misso
34  Cornipedes violentus equas impune subegit,
35  Detinuitque diu clausas praesepibus altis.
36  Ille has tum quaerens domibusque exceptus eisdem


6079. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]


290  Arguet indecores fama, aeternumque manebit. 290
291  Dixerat Eurymachus, subito cui talia contra
292  Antinous reddit: non haec ita semper abibunt,
293  Tuque etiam scis ipse. deum sollemnia sacra
294  Vulgus agit, Phoebumque vocat de more per aras,
295  Quis domito fidens nunc praemia speret ab arcu?
296  Desinite: infixae maneant ex aere bipennes
297  Haud erit, heic positas temere qui tollere


6080. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

fundant nunc vina ministri,
299  Libemusque alacres divis certamine misso.
300  Crastina ubi surget lux alma, Melanthius orto 300
301  Jussus agat lectas primo cum sole capellas
302  Mactandas Phoebo; sacris ut rite peractis
303  Arcitenens tandem placidus certantibus adsit.
304  Haec ait, et cunctis eadem sententia sedit.
305  Praecones manibus dant rorem; at vina coronant,
306  Craterasque implent


6081. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

redeunt alacres: stant limine in alto
217  Quattuor hi, numero exigui, sed vivida bello
218  Pectora, spirantes robur: illi agmine denso
219  Oppositi sedes intra glomerantur in aula.
220  Interea sacro Jovis orta e vertice Pallas 220
221  Adstitit hos inter, vocemque et Mentoris artus
222  Diva gerens. quam vidit ubi Laërtius heros,
223  Continuo laetus: fer opem, haud oblitus amici
224  Dilecti


6082. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

jactas queis messor aristas,
308  Heic subito jussit terra defigere remum,
309  Neptunumque sue tauroque atque arjete caeso,
310  Placare ad patrii cedentem litoris oras, 310
311  Multaque caelicolis ex ordine sacra litare
312  Omnibus. aequoreis lentum mihi funus ab undis
313  Adveniens sors atra feret, quum longa senectus
314  Excipiet fessum, et placidae felicia gentes
315  Otia agent circum: sic omnia volvere


6083. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph | Section]

ille deae paret jam victor, et imo
624  Pectore laetatur gaudens: tum foedera certa
625  Inter utrosque ferit Jove nata ipsa inclita Pallas
626  Mentoream referens et voce et corpore formam. FINIS.
I LIBER; ATQUE SACRO DIGNUM QUI NOMINE FECIT,
AUSTRIADES UTINAM PLACIDO TE PERLEGAT ORE.


6084. Kalić, Arkanđeo. In adventu Domini Gregorii Lazzari... [page 144 | Paragraph | Section]

tibi durius, quid acerbius unquam accidere potuit? Sed nondum hoc gravi dolore paululum lenito en alter, en tertius immatura morte eripitur. Quot inflicta animo et vulneribus superaddita vulnera. Testes appello funerum spectatores quique tibi parentalia persolventi praesto fuerunt, quoties dum sacra perageres verba proferre ac lacrymas cohibere nequiveris. Cujus calamitatis imaginem et doloris tui acerbitatem recolenti mihi occurrit miserrima calamitas et acerbissimus dolor Sedeciae qui postremus regnum Judae obtinuit. Vidit enim ille miserrimus jussu impiissimi Nabucodonosoris singulos


6085. Kalić, Arkanđeo. In adventu Domini Gregorii Lazzari... [page 145 | Paragraph | Section]

sum, sed quanta sit et quam late pateat, quis ignorat? Quem fugit, quot sunt partes quibus recta civium institutio comprehenditur? Ut si omnia pro dignitate prosequi vellem, non tam orationi meae copia, sed modus esset quaerendus. Attamen ad haec summa capita redigo: religio, mores, doctrina, sacramenta, ecclesiastica munia, ecclesiastici ordinis decor, jura, judicia. Harum rerum tot atque tantarum vigilem custodem atque patronum magni animi est, magnae fortitudinis magnaeque constantiae. Etenim in magno civium numero haud parva multitudo est eorum qui virtutis hostes acerrimi omnia


6086. Kalić, Arkanđeo. In adventu Domini Gregorii Lazzari... [page 145 | Paragraph | Section]

decor, jura, judicia. Harum rerum tot atque tantarum vigilem custodem atque patronum magni animi est, magnae fortitudinis magnaeque constantiae. Etenim in magno civium numero haud parva multitudo est eorum qui virtutis hostes acerrimi omnia subrui vellent nec leges spernere, religionem negligere, sacra contemnere, jura evertere, judiciorum vim tollere vereantur. Qua propter necessario fit ut iis qui ecclesiae gubernacula tenent et suis cervicibus tantam molem sustinent, 1 adscisceres A, B: sufficias adsciscere D 2 comites A, B: comitas et D 6 tanta A, B: tam D 7


6087. Kalić, Arkanđeo. In adventu Domini Gregorii Lazzari... [page 147 | Paragraph | Section]

cursu, quae hujus artis pars est, quae tam subtilis ratio quam non perceperis atque ebiberis? Quae tua in praecipiendo modestia, quae in regendo prudentia, quantum in providendo studium atque solertia! Quae vigilantia ne vetustis legibus et monasticis institutis observantia, ne Deo, ne templis sacrisque rebus cultus ac religio deesset! Quae sollicitudo ne imminutum solitudinis studium, ne mutua pax et concordia dissoluta concideret! An defuit animus quin non recta improbares, vitia argueres, noxios etiam justis poenis mulctares? Neque comitati obfuit severitas neque severitatem lenitas


6088. Kalić, Arkanđeo. In adventu Domini Gregorii Lazzari... [page 149 | Paragraph | Section]

proximis regionibus omittit D transvecta hoc loco consideat neve catholicae religioni labem afferat, quae publicae felicitatis libertatisque robur et praesidium jamdiu nobis est constituta. Quid sacris legibus et christianae morum disciplinae? Equidem doleo hanc optimo cuique civium quam bene morati ac sapientes viri saepe alibi deflere solent, hujus urbis calamitatem esse deplorandam, cum abjecta veteri vivendi consuetudine morumque severitate exterarum gentium nova vitia et pravos mores


6089. Kalić, Arkanđeo. In adventu Domini Gregorii Lazzari... [page 149 | Paragraph | Section]

igitur ista tua eximia virtute atque animi magnitudine ut spei, in qua erecta est jamdiu, fructum capiat uberrimum Ragusina civitas et jucundissimum. Tibi omnia concredita sunt: tibi conservanda religio, pravi mores comprimendi, propaganda virtus; tuum est, si quid non rectum, corrigere, quod sacrum, ne defluat, ac dilabatur, severis legibus vincire. Tua enim dignitas omnium civium salutem complectitur. Satis certe usque modo tuis, quod debueras, persolvisti: hic modo te 1 loco A, B: loci D 4 quam bene...deflere solent omittit D 8 aut... invalescant A, D:


6090. Škrlec Lomnički,... . Epistolae Nicolai Skerlecz ad... [page 17 | Paragraph | Section]

solius, sed plurium etiam aliorum hunc esse errorem, vides. Si nos qua pusillos respicis, quid Te vetat quominus ad sedandos nostrum animos declarationem, quam petii, Tibi alioquin futuram minime indecoram subsequo cuipiam Libro injicias. Sed Tu authoritatem Principis non modo in Sacra, sed et Litteraria Republica Viri archi-praesulis Colocensis, popularis mei, obtendis. Fateor me hoc Loco officii mei a te admonitum esse; fateor me omnem hanc Controversiam primo statim Loco eidem deferre debuisse. Quis enim inter planam, et simplicem meam Textus Tuos


6091. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]

uti et de eo qualis adminus prospectiva sit regulandae Dalmatiae et Croatici Litoralis, praesertim in linea vectigalis? 27 Metuo vehementer ne noster Districtus commercialis, qui me frustra reluctante ad Flumen applicitus est, hac occasione a iurisdictione Sacrae coronae avellatur. 28 Ceterum recordaberis quod Archenholtz in sua Minerva memorabile illud brochure, quod de Potemkin prodiit, per frusta edat. 29 Ego non dubito quod brochure illud etiam secus haberi possit, si adsit homo qui


6092. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]

ille de lucro captando, ego tantum de damno vitando agam et cum me inter et te antiquius amicitiae vinculum intercedat, spero te potiorem huius, quam illius, rationem habiturum. 15 Quod si tamen potentia Amadei omnibus his praevaleret, tum vero te per sacrum amicitiae titulum obtestor ut eum disponas quo ille tecum collaboret ut eos adminus, qui in similli casu Sigraio concessi sunt, favores consequar, nempe integrum salarium et comendatiam. 16 Ego Amadeum nunquam offendi, spero


6093. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]

sicque patria multis saluberrimis institutis carere cogatur. 24 Abusus, quos modernus modus secum fert, describere odiosum foret, effectus eorum sunt quod per hos existimatio gentis Hungarae grave apud exteros detrimentum patiatur; dein quod sacrum legislationis ius profanetur; in moderno enim confuso suffragia emittendi modo occasionem habent homines, qui nonnisi auditores esse deberent, clamores suos etiam cum minori Ablegatorum parte coniungendi sicque exercitium potestatis legislativae, quod ipsos non


6094. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]

soleat. 6 Itaque si solus princeps et legislativam et executivam potestatem exerceat, unius ad summum personae interesse cum communi totius populi bono in collisionem venire potest; et ideo, si tales semper principes haberi possent qui omne proprium interesse sacrificent et unice commune subditi sibi populi bonum pro scopo sibi praefigant, si hi praeterea tales semper habere possent ministros qui nihil unquam de proprio suo interesse consiliis suis admiscerent, nulla ne cogitando quidem concipi posset melior gubernii forma quam


6095. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]

simplicem ne subsistere quidem posse nisi apud parvum angustis limitibus constrictum populum, apud quem illibata adhuc morum probitas ita vigeat ut nec ambitio nec avaritia cives corripuerit, potiorque eorum pars prona sit ad privatum suum interesse utilitati publicae sacrificandum. 10 Praeviderunt haec iam vetustissimi, qui pro aliquo populo constitutionem efformandam susceperunt, legislatores, et ideo, qui vel pro tantisper aut extenso aut corrupto populo leges dictarunt, ut intentum publicae felicitatis scopum obtineant iam


6096. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]

1 Ad 7-mum; sicut omnes, qui libera constitutione gaudent, populi ad comitiales consultationes auditores promiscue admittunt, ita vicissim inviolabile ab ipsis silentium stricte exigunt; nullus enim maior in comitiis abusus vel cogitari potest quam si sacrum illud exercitii legislationis ius, quod natio unice in suorum repraesentantum sinum deposuit, per privatos usurpetur qui plerumque nec prima legislationis principia didicerunt, et qui saepissime nec quaestionis, de qua agitur, statum


6097. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

Viennae moenia victor exercitum admovit. 9 Perfidiam quidem istam atque infidelitatem domus Austriaca proclamavit ast, cum ei rei causam ipsa praebuerit, nemini iustius alii quam sibi ipsi potest imputare. 10 Ac Solimannus quidem commota specie belli sacri a Ferdinando universa Christianitate Vienna repulsus fuit, redux tamen miranda in barbaro magnanimitate reductum Budam Zapolium absque omni tributo regem Ungariae restituit. 11 Non tulit id Ferdinandus nec ante ad pacem


6098. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

praetendit quamquam pars longe maxima eorum, qui condemnati sunt, insignes catholici fuere. 6 Delegat itaque Eperiesiense contra iura regni, contra ius iurandum ex meris extraneis iisque flagitosissimis perditissimisque mortalium compositum iudicium sacrilegus imperator. 7 Erigitur media in urbe obductum lugubri panno theatrum, dilatantur carceres, triginta amplius adducuntur carnifices, miles toto regno veluti venaturus eos, qui inducendae hereditati obsistere potuissent, emittitur discuritque, omnis


6099. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

quae post tanta facinora remansit, Ungaris Austria invidit. 2 Itaque, quo vetus illud suum consilium penitus in effectum deduceret, novam fraudem est commenta. 3 Cogit igitur exiguum nobilitatis Viennae conventum contra datum regno ius iurandum sacrilegus imperator nec iam occulte, ast palam, ut in leges, mores, instituta, regimen, verbo in cuncta Austriaca Ungari ultro concederent, eos cohortatur. 20,3 eos cohortatur] corr. auctor ex est cohortatus


6100. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]

in saecularibus quoque imperiis, dum indoles hominum 14 hominum] hominem MS innocua artificiique expers esset, nulla prohibitionis librorum mentio fuit; erant tamen natura sua prohibiti omnes qui fidem sacrosanctam directe subruere nituntur, item qui de obscaenis diabolicisque artibus ex professo agunt, propterea quod omnis Christianus, sicut in omni alia re, ita in legendo quoque proximam (ut theologi loqui amant) peccati occasionem sub piaculo lethalis criminis fugere


6101. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]

Si ad ipsam collatae mihi gratiae magnitudinem advertam, tanta mihi ex illa video incumbere gratitudinis argumenta ut iis non dico explicandis, sed ne recensendis quidem aut tempus, aut oratio sufficiat. 3.1 Quod me Augustissimus munere hoc, quod inter praecipuos sacrae Regni Hungariae Coronae honores numeratur, exornaverit; quod eum mihi comitatum benigne concrediderit qui situs et amoenitate, et opportunitate, populationis numero, ipsa nobilitatis frequentia, defixa in gremio sui sacrorum profanorumque negotiorum sede praecipuum inter


6102. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]

Quod me Augustissimus munere hoc, quod inter praecipuos sacrae Regni Hungariae Coronae honores numeratur, exornaverit; quod eum mihi comitatum benigne concrediderit qui situs et amoenitate, et opportunitate, populationis numero, ipsa nobilitatis frequentia, defixa in gremio sui sacrorum profanorumque negotiorum sede praecipuum inter patriae huius comitatus locum obtinet; quod denique me illi potissimum comitatui praefecerit in quo primam mihi lucem aspicere contigit, in quo fortunae meae, liberi, propinqui, necessarii,


6103. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]

ipsius usque adeo humani generis felicitatem animus pulcherrimam in ipsa beneficii largitione mercedem retribuit. 4 Mihi nil aliud reliqui est quam ut conceptis verbis non fidem, quam pro avito gentis meae studio Tibi Augustaeque domui tuae inde ab ineunte aetate iam sacravi, non alacrem in exsequendis alioquin in commune bonum directis iussis tuis promptitudinem, quam hactenus etiam pro modulo virium mearum continuo praestiti, sed eam, quam supremae vires meae adhuc recipere possunt, laborum, conatuum, studiorumque in promovendo altissimo tuo


6104. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph | Section]

velis; cuperem enim hoc quoque argumentum, quoad protractorum hactenus diplomatum fide licet, exhaurire. 7.1> De iuramento regum ad decretum Andreae Secundi. <2 Antea quaestio illa pertractari debet, an reges primae et secundae periodi vel inaugurale sacramentum dixerint. 3 Nosti enim quod vel hoc in quaestionem revocent illi qui limites regiae potestatis ultra modum proferre conantur. 4 De prima epocha id plane controvertunt quod usus coronationis viguerit. 5 Et sane si epistolas aliquot


6105. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pp11 | Paragraph | Section]

tollunt
Admissique choro Superum mensisque recepti.
Ergo age sis, Fernande, ascraei ad sacra poetae
Ingredere o mecum. non ille horrenda Mariis
Arma, nec ultrices alterna in


6106. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pp14 | Paragraph | Section]

et acutae frigora brumae
Vestibus iniectis, alimentaque mitia nosse.
Omnia quae cernens, sacrosque recludere fontes
Ausus opum vates ascraeus, primus agrestes
Edocuit


6107. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pp16 | Paragraph | Section]


Austriadas bona secla tuos, non ille creatos
Stirpe alia heroas celebrandos carmine sacro
Legisset. labor unus erat gens Austria, et almis
Caesaribus foecunda domus dyrcaea


6108. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pp17 | Paragraph | Section]

nectam
Serta comis, donec subvectus in ardua templa,
Gloria ubi sedem posuit, tantosque sacravit
Alma viros rutilo succendens lumine, vivam
Effigiem fratrum, quos haec mirantia


6109. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pp18 | Paragraph | Section]

leges, queis temperat urbes
Maximus ostendet: propior Flora aurea plaudet.
Hinc sacra albenti devinctus tempora vitta
Teutonicos Equites primaevi floris in aevo
Ostentans,


6110. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pp19 | Paragraph | Section]

choro circumundique ludent,
Sanguineos vellet raptis pro crinibus angues.
Salvete heroes sacrum genus! o mihi tantum
Donent fata aevi, vestras ut dicere laudes
Et valeam myrto


6111. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pp21 | Paragraph | Section]

longo renovatos tempore ludos
Pieridum. laeta procerum stipante corona
Ambo vos alacres libantes flamina sacri
Gutturis, in morem torrentis uterque ciebat
Quae rapidi vena fundens e divite vates,


6112. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pr6 | Paragraph | Section]

ac multis (1) Sic in Oper. et Dier. v. 813 ait: Meque adeo dulci victorem carmine vidit
Auritum tripodem ferre admirata iuventus,
Quem rediens sacrum Musis Helicone dicavi. Porro et inscriptio tripodi apposita ab Hesiodo circumfertur, et apud Dionem, interque graeca legitur epigrammata: HoioSog "Nlovoccig Yikiymvioi rbvt


6113. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pr35 | Paragraph | Section]


1  Vnde satae res quaeque, fuit quis primus in orbe,
2  Qui summum rector gesserit imperium?
3  Quae stata relligio, quibus et genitoribus orti
4  Diique hominesque, sacro carmine Musa docet. HESIODI
ASCRAEI
DEORVM GENERATIO.


6114. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa1 | Paragraph | Section]

HESIODI
ASCRAEI
DEORVM GENERATIO
1  Principium nostri Musae sint carminis, alta
2  Quae iuga concelebrant, sacras Heliconis et umbras,
3  Pernicique solum plaudunt pede caerula propter Vers. 1


6115. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa9 | Paragraph | Section]

regnatus ubi se tollit Eleuther,
60  60 Solamenque malis nigrisque oblivia curis
61  Ferre habiles. una thalamo interiore receptus
62  Namque novem sacras per noctes Iupiter, ulli
63  Haud superum visus, placito gavisus amore est.
64  Sed quum transierant circumvolventibus horis


6116. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra2_pa15 | Paragraph | Section]

Nec tamen defuerunt, qui heic veram Moysis de mundi opificio doctrinam allegorice adumbratam ostendere conati sunt; cuius etsi aliqua vestigia apparere possint, tamen pleraque coacta sunt atque absurda, quae afTeruntur. Nisi creatio, quam e sacra Scriptura didicimus, mundi adstruatur, semper caecutiemus eque uno errore in alium perpetuo deferemur. Ex illo unice fonte doctrina vera petenda est. 131 Terra domus sedesque etc.


6117. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa26 | Paragraph | Section]

circum » Crateres, ansisque utrinque exstantibus urnae, » Mellaque apes stipant, vivoque baerentia saxo » Stant iuga, ubi resono percurrunt pectine nymphae » Puniceo tenues variatas murice telas etc. animabus sacrum credit, quas veteres ait vocasse Melissas, seu potius iuxta Hesiodum Melias. Sed quam parum fidendum buiusmodi etymologiis, satis omnibus opinor notum. 210 Quin ferro postquam


6118. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa26 | Paragraph | Section]

ait Caeli consiliarios a Saturno expulsos marique expositos Cythera pvimum appulisse, ex eaque sinus Laconici insula in Cyprum Veneris cultum seu Aphrodisia attulisse. Sed per Herodotum Cyprii non a Cytheris, sed e Syria hunc sacrorum morem accepe— runt, ubi antiquissimum Veneris Vraniae templum erat in urbe Ascalone, eodemque teste Iib. I c. 105 templum, quod est in Cytheris, condiderunt phoenices ex ipsa Syria devecti. His etiam Pausanias sufFragatur.


6119. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa27 | Paragraph | Section]


215  215 Quae levis in teneram concrescere visa puellam est.
216  Illa petens primum sacram sedem alta Cythera
217  Ibat aqua in summa; dein et circumflua surgit
218   Cyprus ubi, molli devenit flamine vecta.
219  Continuo exiliit dea


6120. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa33 | Paragraph | Section]

et illc super etc. Horcus, et non Orcus; quemadmodum scribendum esse hoc numen animadverti in Operibus ac Dieb, est deus iurisiurandi sacramento praeses, poenasque exigit gravissimas ab iis, qui ausi fuerint peierare. Verti etiam potuisset fortasse iusiurandum, sed placuit magis Horci nomen adhlbere, quod est personae, non rei.


6121. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa50 | Paragraph | Section]

dium,
388  Peneumque, Hermumque, fluentem et lene Caicum,
389  Sangarium et latum, Ladonaque, Partheniumque,
390  390 Evenum, Ardescumque, et sacro fonte Scamandrum.
391  Praeterea et natas peperit, quae per sola terrae
392  Educunt homines cum rege et Apolline et almis


6122. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa50 | Paragraph | Section]

ad Paphlagoniam, Evenus ad Aetoliam, Ardescus ad Scythiam, Scamander ad Troiam. Sic scholiastes, quem si placet, adito. 391 Praeterea et natas etc. Fluviis fontibusque sacri sunt adoleseentes, quia iisdem terra irrigatur, emittitque a sole calefacta fructus, quibus vescimur atque alimur. Videmus etiam solitos fuisse adolescentes in Graecia comas alere, easque quum primum tonderent, Apollini


6123. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa50 | Paragraph | Section]

xxnl in funere Patrocli fecisse dicit Myrmidones ipsorumque ducem Achillem. » Heic aliud caro designat munus amico » Aeacides. busto secedens namque parato » Ipse comam ferro secuit sibi, pulcra nitentem, » Sperchio sacram fluvio quam intonsus alebat:
393  Cum fluviis, fato sortitae hoc ab Iove munus;


6124. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa54 | Paragraph | Section]

secum arma tulisset
438  Titanas contra, nulli sua praemia dixit
439  Abfore, sed mansura eadem, quae semper habebant
440  440 Munera concilio in sacro. prior aetheris axem
441  Styx adiit gnatis stipata sequentibus, usa
442  Consilio genitoris. eam dignatus honore


6125. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa56 | Paragraph | Section]


460  460 Quin et ab astrifero Caelo est ingentibus aucta
461  Muneribus, divosque inter praecellit honore.
462  Nunc quoque namque aliquis quum sacra incendit ad aras
463  More litans patrio, magnam pius invocat alta
464  Voce Hecaten. sequitur subito ingens gloria, si quem
465  465 Audiit


6126. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa56 | Paragraph | Section]

de astrorum infiuxu , et multorum annorum diligentissimis observationibus confirmavit. 462 Nunc quoque namque aliquis etc. Hecate nocturnis fere omnibus sacrificiis atque incantationibus praeesse credebatur, eique unoquoque mense, quum Luna esset nova, solebant Graeci coenam apponere, quae coena Hecates vocabatur, et revera pauperum erat coena. Sic scholiastes ad Plutum


6127. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa56 | Paragraph | Section]

quum Luna esset nova, solebant Graeci coenam apponere, quae coena Hecates vocabatur, et revera pauperum erat coena. Sic scholiastes ad Plutum Aristophanis, ubi de hac re sermo. Nova, inquit, Luna divites vespere coenam quasi sacrificium Hecatae offerentes in compitis ponebant. Pauperes vero veniebant esurientes, et eam comedebant, dicebantque Hecatam comedisse. Adi Clericum ad hunc Hesiodi locum, qui demonstrat ibidem, Hecatam fuisse etiam


6128. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa59 | Paragraph | Section]

» Effigiem nullam Vcsta nec ignis habent. Et Pausanias idem affirmat lib. il: nam de Hermoniensium templo loquens, ingredientibus, inquit, in Vestae, signum quidem est nullum; tantum autem ara, in ipsaque Vestae sacrificant. Sed fuerit ita de his templis; Spanhemius tamen Dissert. xnl nummum piotulit, in quo templum et signum eminet cum ara, ad quam Vestalis maxima quinque sociis adstantibus pateram tenens libat thus.


6129. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa65 | Paragraph | Section]


534  Rursus devectum latebroso condidit antro
535  535 In latere Argaei montis, frondentibus umbris
536  Atque sacra late circum formidine tuto.
537  Tum demum, ingentem lapidem quum vafra volutis Aegaeus campus adnexus Cirrhae, ut apud Hesiodum. Dicitur


6130. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa66 | Paragraph | Section]

Nec mora longa: cito creverunt augmine membra
548  Fortia, et insuetum robur sub pectore regis. lanaque hic lapis ornabatur, argumento est, sacrum fuisse habitum. Et Lares enim et fores et arae templorum laneis vittis cingebantur; unde illud etiam Propertii: » Costum molle date et blandi mihi


6131. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa67 | Paragraph | Section]

lapidemque, vorax quem ventre supremum
553  Clauserat, evomuit primum Saturnus ab ore.
554  Hunc autem terra defixit Iupiter alta
555  555 In Pytho sacri sub verticibus Parnassi,
556  Staret uti facti monumentum ac fama perennis
557  Vsque hominum generi, visu mirabile monstrum.
558  Continuo et


6132. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa82 | Paragraph | Section]

gradiens per culmina Olympi
764  Saevit, et ardenti iaculatur fulgura dextra
765  765 Igneus. ingenti tonitru delapsa ruebant
766  Fulmina crebra, sacras circum volventia flammas,
767  Terrifica sub nocte. solum late aestuat omne 761 Nec sibi iam genitus


6133. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa88 | Paragraph | Section]

magnifico verborum apparatu lib. vI Aen. a Virgilio efferuntur. Omnibus autem notum est, Plutonem e Siciiia rapuisse filiam Cereris Proserpinam, quae fTTfx/va dicitur sollemni apud Graecos adiuncto, quod sacrum
851  Moenia, Plutonis domus ardua, terribilisque
852  Persephones: horrens custos


6134. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa91 | Paragraph | Section]


868  Continuo iubet ire, haustas e gurgite lymphas,
869  Quae gelida de rupe cadunt, ut portet in auro,
870  870 Iusiurandum ingens. multum de flumine sacro
871  Per noctem obscuram sub terrae viscera fundit
872  Oceani cornu: decima est pars noxia fato.
873  Namque novem partes aliae camposque


6135. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa102 | Paragraph | Section]

thalamoque recepit
1024  Iunonem, quae mixta olli produxit in auras
1025  1025 Hebenque, et Martis grave numen, et Ilithyan.
1026  Ipse autem e sacro prognatam vertice glaucis
1027  Pallada luminibus genitor sine matre creavit
1028  Magnanimam, strepitus inter quam ducere turmas


6136. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa102 | Paragraph | Section]

Clericum adito in edit. Graev. Hesiod. ad hunc versum. Cererae sive deae, sive mulieres, ex quibus Iupiter fertur suscepisse liberos, pellices habendae sunt, non coniuges. 1026 Ipse autem e sacro etc. Ergo male paulo ante dixit Hesiodus, Minervam fuisse in alvo a Iove repositam, quum heic dicat ortam e capite. At Hesiodus facile respondebit, dicetque ex alvo, ubi concreverat, in caput Iovis migrasse, atque ex


6137. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa105 | Paragraph | Section]

nempe illa Amphitryonis uxor, Herculem protulit in lucem. Et Bacchus et Hercules et ceteri eiusmodi deorum filii ex mulieribus generati pro nothis haberi debent, quemadmodum illi omnes fuisse censendi sunt, qui in templis lucisque sacris aut propter flumina a fraudulentis hominibus ornatu saepe cultuque varios deos imitantibus generabantur; utque honori puellarum, quae vim erant passae, consuleietur, in vulgus proferebatur a diis fuisse genitos. Plena est


6138. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa110 | Paragraph | Section]

videtur, diversum ab illo, qui Solis, et Climenes filius ab Ovidio Metam. lib. il dicitur, quique mundum conflagrare fecit, ictusque a Iovis fulmine in Eridanum decidit. An hic Phaethon est sidus Veneri sacrum, nimirum Phosphorus? Lege quae de illo dicat Dupuisius in opere alias citato pag. 521. An potius ille, quem in Sole regnasse dicit Lucianus Hist. Ver. lib. I, bellumque gessisse cum Lunicolis?


6139. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa118 | Paragraph | SubSect | Section]

est illud, in quo vehementer dissentio a quibusdam graeculis, qui Hesiodi scripta illustrantes non versum non syllabam non literam unam mysterio carere arbitrati sunt. Ita scelus a se commissum esse ducunt, nisi a singulis vocibus, tamquam e sacris Eleusinae Matris, aut Bonae Deae caeremoniis, reconditiorem aliquam sententiam eruerint. Quamobrem eorum in hunc poetam commentarios legenti mihi ridere saepe contigit, quum viderem, eos tam longe studiorum aciem intendisse, ut multa,


6140. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa122 | Paragraph | SubSect | Section]

sese carmen Ascraeum canere romana per oppida, haec imitanda sibi proposuerit tantum, an et alia quaedam Hesiodi, quae interierint carmina, et de quibus Manilius ait; ubi ita de Hesiodo: Quin etiam ruris cultus legesque sacravit Militiamque soli: quod colles Bacchus amaret, Quod foecunda Ceres campos, quod Pallas utrumque, Atque arbusta vagis essent quod adultera pomis; Sylvarumque deos, sacrataque numina nymphas,


6141. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa122 | Paragraph | SubSect | Section]

Quin etiam ruris cultus legesque sacravit Militiamque soli: quod colles Bacchus amaret, Quod foecunda Ceres campos, quod Pallas utrumque, Atque arbusta vagis essent quod adultera pomis; Sylvarumque deos, sacrataque numina nymphas, Pacis opus, magnas naturae condit in usus. Nam ex his versibus apparet manifeste Hesiodum egisse et de arborum plantatione ac insitione, et de soli natura tum Cereri apta tum patri Libero, et de aliis rebus


6142. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa127 | Paragraph | SubSect | Section]


26   Concessum a sancto numine caelicolum.
27  Ipse etiam Clypei referet mirabile textum,
28  Quod tenuit virtus Amphitryoniadae,
29  Quum nemore in sacro Phoebi Pagasaea per arva
30  Cycnum alto stravit vulnere Martigenam.
31  Tu dextram nunc tende seni, firmaque coactum
32  Te coram insueto fundere verba sono,


6143. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa129 | Paragraph | SubSect | Section]


75  Atque alias centum linguas, alia ora reposcet,
76   Voto queis valeat fida satisfacere.
77  Addam illi socium, cui nuper ab aethere lapsa
78  Relligio sacro cinxit honore caput,
79  Imperiumque dedit duplex, quo sceptra potenti
80   Iustitia ac divum credita templa regat
81  Idem regnator populorum, idemque sacerdos,


6144. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa131 | Paragraph | SubSect | Section]


26   Ac sparsas largis fletibus ora, vident.
27  Heu genus, heu benefacta! hanc tu mors invida terris,
28   Quae fuit aeternum vivere digna, rapis?
29  Nec puduit laesisse sacrum caput? heu quot in uno
30   Funere crudelis Persephone eripuit?
31  Eripuit certe multos, illa omnibus aequam
32  Quum matrem populis barbara surripuit.


6145. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa141 | Paragraph | SubSect | Section]

sane id vehementer incredibile videtur. 3 Per quem mortales etc. Potestas supremi numinis egregie per has hominum fortunae vicissitudines declaratur; quemadmodum saepe factum in sacris etiam paginis legimus. Mitto illa Horatii: Valet ima summis mutare.


6146. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa144 | Paragraph | SubSect | Section]

quos apud Phaeaces Homerus extitisse memorat. Acoqotyayoi vero ab Hesiodo appellantur, quod et publice mercedis loco dona exigebant, et privatim a litigantibus avidius accipiebant. Iustitiae maxime contraria auri sacra fames, a qua longissime tota forensis nauo abesse debet, ne mala fama laboret. 50 quanto magis utile etc. Plato lib. v De Rep.


6147. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa153 | Paragraph | SubSect | Section]

assiduo confossum corda dolore
159  Ob scelera. haud etenim violento a crimine quibant
160  160 Alternas prohibere manus: non magna vereri
161   Numina, non aris imponere sacra volebant,
162  Certa hominum ceu iura petunt. mox Iupiter illos,
163  Ingrati superos nullo quod honore colebant,
164  Perdidit iratus, tenebris et pressit opacis.


6148. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa160 | Paragraph | SubSect | Section]

divi, quicumque nefandis
296  Iudiciis alios spoliantque teruntque vicissim.
297  Ter decies sunt mille, Iovis caelestis origo, sacrae Scripturae loco quid simile habeatur. An haec meticulosior Clerici Theologia quiddam aliud respicit? enexa) • Certe illud apud Ecclesiasten idem est: saepe universa civitas mali viri


6149. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa180 | Paragraph | SubSect | Section]


579  Terrestri fer vota Iovi Cererique verendae,
580  580 Laetus uti largo proventu exuberet annus,
581  Maturique sacro grandescant munere foetus.
582   Incipiens tentare agros cape robora stivae
583  Summa manu, stimuloque boum contingere terga
584  Ne pigeat. iuvenis vestigia pone sequatur


6150. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa188 | Paragraph | SubSect | Section]


702   Omnigenas ostendat opes. iamque ordine certo
703  Sol ubi sex denos compleverit aureus orbes,
704  Expuleritque dies hibernos Iupiter, undas
705  705 Oceani sacras linquens Arcturus honestum
706  Exeret os terris tum primum vespere fulgens.
707  Post hunc in lucem veniet Pandionis ales,


6151. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa192 | Paragraph | SubSect | Section]

740 Interea famulos tritura exerceat acres,
741  Fulserit ut primum Orion. aequata cylindro
742  Area sit tereti, perflataque mollibus auris.
743  Omnia dein mensus, Cereris sacra munera conde
744  Rite cadis: demum iubeo, quum sede reposta 739 Infundes quartam etc. Temperatus


6152. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa197 | Paragraph | SubSect | Section]

Carbasa in Euboeam etc. Euboea continenti vicina: Aulidis vero portus celeberrimus apud poetas propter expeditionem Graecorum ad Troianum bellum, et Iphigeniae Agamemnonis filiae sacrifi
805  805 Graecia ubi quondam detenta furentibus austris,
806  Militiae


6153. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa199 | Paragraph | SubSect | Section]


810  810 Multa ubi magnanimi posuerunt praemia pugnae,
811  Meque adeo dulci victorem carmine vidit
812  Auritum tripodem ferre admirata iuventus,
813  Quem rediens sacrum musis Helicone dicavi,
814  Qua me sede prius docuerunt carminis artem.
815  815 Tantum ego tum naves expertus: nec tamen alti
816  Ipse Iovis metuam latitantem pandere


6154. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa205 | Paragraph | SubSect | Section]

cuique etc. De symbolis poeta loquitur non importune exigendis. Id enim vehementer inurbanum. 890 Mane lovi etc. Diis caste sacrificandum: hinc illae veterum frequentissimae ablutiones apud Homerum et Virgilium. Illotis autem manibus etiam in proverbium abiit in eos dici solitum, qui aut imparati aliquid facere aggrediuntur, aut eius rei quam


6155. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa206 | Paragraph | SubSect | Section]

potius divum a dapibus, tibi germina prolis
905  905 Certa para thalami ingressus penetrale repostum.
906  Iam fluvios non ante gradu transire perennes
907  Ausis, quam ad sacri conversus numina fontis
908  Laveris irrigua palmas in fluminis unda.
909  Quippe aliter si rore manus contemseris hausto
910  910 Spargere, di poenas irati et dira


6156. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa206 | Paragraph | SubSect | Section]

ominosum erat liberis operam dare post funus; faustum post aliquid laetum. Sed haec et quae sequuntur plena superstitionis. 906 lam fiuvios etc. Et ipsi erant sacri, et numen habere credebantur: idcirco iisdem supplicandum iter facienti, ut bene fausteque omnia procedant.


6157. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa209 | Paragraph | SubSect | Section]


927  Vestra mares; nam deinde gravis vos poena sequetur.
928  Obvius accensas ubi sacra ardere per aras
929  Videris, arcanos metuas reprendere ritus;
930  930 Haec etiam indignans odit deus. aequor in altum
931   Seu properet fluvius, seu fons argenteus


6158. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa210 | Paragraph | SubSect | Section]


944  Optima, quum populis iudex dat iura vocatis
945  945 In coetu, resonatque forum clamoribus omne:
946  Ipse deum gaudet genitor, Saturnia proles.
947  Prima tibi lux sacra, et quarta, et septima: Apollo doctrina, quam licet aliqui ab hactenus dictis separent, ego tamen continuandam arbitror, quum totum poema sit


6159. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa213 | Paragraph | SubSect | Section]


986  At quartam mensis, vel desinit ille, vel orbem
987  Ad medium properat, multa vigil arte caveto,
988  Tristibus heu curis animos acrique dolore
989  Ne crucies; sacra est. tibi vincla iugalia portans
990  990 Servatis avibus de more, ubi quarta corusco
991  Lux aderit caelo, subeat tua limina coniux.
992  Sed fugito quintas; namque omnes


6160. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa214 | Paragraph | SubSect | Section]


1013  Luce iuvat: pauci tamen illi fidere suerunt,
1014  Veracemve putant. decimam post solvere quarta
1015  1015 Ora cadis praestat: lux omnes anteit illa
1016   Sacra deis. alii contra post denique lucem 1002 Nona autem etc. Adverte, non solum dies omnes non esse aeque felices, sed


6161. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa247 | Paragraph | SubSect | Section]


421   Cycnum autem Ceyx, corpusque exsangue sepulcro
422  Reddidit, adcitis, late vicina colebant
423  Oppida finitimi quicumque et Iolcon et Anthen,
424  Myrmidonumque sacras arces, Arnenque, Helicenque 412 Continuo currumque agilem etc. Aurigae Martis Terror et Pavor, quod hostibus iniecti eosdem


6162. Brezovački, Tito. Dalmatiae, Croatiae et Slavoniae... [Paragraph | Section]

septingentis totis non accidit annis,
Id totidem seclis non accidet aliis.
Sic loquitur, quisquis rerum disquirit in ortus,
Et cui non pingvis mente Minerva sedet.
Theuto nihil sine Scaligeris tentaverat umquam,
Absque Simone sacra vendere nulla solet.
Tollite Scaligeros, nolite fieri Sic, pro: fieri nolite Simones:
Dulcis libertas vestra perennis erit!
Ergo cupis jungi, capias ut publica solus


6163. Brezovački, Tito. Dalmatiae, Croatiae et Slavoniae... [Paragraph | Section]

Sic, pro: spes summa. salutis,
Erdödy, felix nomen et omen habens;
Inclytus heroum priscoque a sangvine cretus,
Nec minor est meritis, quos imitatur, avis.
Proteget exemplo patrum sacra vera Quiritum,
Proteget et forti nos tria Corr. ex: nostria. regna manu. /
Ut maneant, faciet salva omnia jura vetusta
Atque Leopoldo terna corona pio.
Corda Croatarum regi cur


6164. Sorkočević, Miho;... . De illustribus familiis quae hodie... [ Note]


Terrarum decus o quotquot maris alluit unda
Illyrici eximium, dia Rhacusa vale.
Abstrahit invitum vis me hinc fati aspera; at intra
Moenia sacra urbis cor manet atque anima;
Qua sanctae amtiquum referunt Lacedaemona leges,
Qua degunt charites Atticae, et ingenium.
O utinam amplexes reducem me olim; ac mea


6165. Sorkočević, Miho;... . De illustribus familiis quae hodie... [ Note]

arresta
Il mare Illirio, alma Ragusa, addio;
Da te mi svelle, oime, malgrado mio
Dell' avverso destin forza funesta.
Ma fra le sacre tue mura sen resta
Ogni mio giusto affetto, ogni desio,
Se per le sante leggi tue vegg' io
Che il cenere di Sparta in te si desta.


6166. Sorkočević, Miho;... . De illustribus familiis quae hodie... [ Note]


Virtutis et laudum tuarum
Vera loqui quota pars volenti!

Quum morem et urbis saepe animo sacra
Tot jura mecum cogito, quum decus,
Pulchramque libertatem avorum
Perpetua serie retentam,


6167. Sorkočević, Miho;... . De illustribus familiis quae hodie... [ Note]

aptissimo sermone percipitur, sed et dulcedine atque concentu latini carminis, in quo maxime eminet. Quum enim ille se musis potissimum tradidisset, videntur hae Sacerdoti suo opportunis omnibus disciplinis instructo ad earum sacra recolenda intimos aditus reclusisse. Multis hoc, sed praecipue illis quidem patet (quod mihi interdum usu venire laetor) queis modestissimus Poeta confertas, ut ita dicam, e lectissimis Parnassi floribus corollas


6168. Sorkočević, Miho;... . De illustribus familiis quae hodie... [ Note]

canones syntetici a docto et philosopho viro statuendi ad normam illam, quae invariabilis atque antiquissima est IV seculi, quamque in libris qui lithurgia glagolitica appellantur, praecipue contineri certum est. Hanc vero ex sacris Bibliis versionem nostrae dialecto proximam, probabilibus conjecturis innixi eruditi, doctori maximo, qui jam ex nostra gente est, Divo Hieronymo attribuunt. Est autem exarata literis


6169. Sorkočević, Miho;... . De illustribus familiis quae hodie... [ Note]

Hic plurima operis sui pretiosa monumenta reliquit, quae ut humanae res sunt haud miror latere, si adhuc forsitan existunt. Fuit nuper et alius vir Clemens de Comitibus Grubiscich, qui non illotis, ut ajunt, manibus ad haec sacra tractanda accessisset, et cujus habetur insignis disquisitio in originem et historiam alphabeti Slavonici glagolitici vulgo Hieronymiani Venetiis apud Pasquali impressa anno 1766. Sed quum nulla sint studiis praemia


6170. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph | Section]

de Insurectione in Regno Hungariae Nicolai Skerletz de Lomnitza. Propositio Regia Cupit Sua Maiestas Sacratissima (verba sunt Rescripti) ut Domini Status et Ordines de eo etiam sollicito studio et omni conatu agunt quo insurectionis negotium in eum redigatur ordinem ut per eius regulationem promptum atque efficax


6171. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph | Section]

si cui unquam, provinciae Hungaricae certe extitit semper salutare. Quis enim nescit Hungariam fere omnem non propriis eiusmodi, sed potissimum aliarum haereditariarum Augustae Domus Austriacae provinciarum copiis, imo validis etiam Sacri Romani Imperii subsidiis per Principes Austriacos recuperatam fuisse et postea semper contra Turcam defensam statuerunt; Illustre eius argumentum regnicolae ipsi per articulum 68. 1609. dederunt, ubi ultro confitentur,


6172. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph | SubSect | Section]

legum patriarum sensu perpetuo non aliis, quam praelatis, capitulis quoque et conventibus beneficio decimarum gaudentibus idque a competente ipsis decimarum beneficio incumbebat, ita nunc quoque communi statuum et ordinum ac Sacratissimae Maiestatis consensu sancitum est ut habita restaurati divina clementia victricibusque Augustae Domus Austriacae armis regni ratione per clerum Hungariae beneficio decimarum gaudentem banderia (facta ad modernam


6173. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph | Section]

si opus videretur, novellis legibus ultro deliberatura est. 6. 1 Barones Regni, qui una ministros et magistratus REGNI constituunt – D. palatinus, judex curiae, tavernicus, et cancellarius (primas) Regni; sacrae item coronae conservatores, et procurator nationis – cum has dignitates vacare contigerit, e propositis per Regiam Maiestatem candidatis per SS. et OO. eligantur. 2 Ne vero ideo quod ob solam harum dignitatum constitutionem SS. et OO. Regni


6174. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph | Section]

futura comitia (quae stante hac provisione saltem occasione inaugurationis novi regis ita, uti supra dictum, celebrari sufficeret) vim et vigorem provisoriae legis consequantur, et per Regiae Suae Maiestatis summam executivam potestatem mox in effectum sacrosancte perduci valeant. 15. 1 Prout Procuratoris Regis, seu causarum regalium Directoris interest iura Regiae Maiestatis tutari, reos criminis laesae Dignitatis Regiae iuri


6175. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph | Section]

tantum coram testibus fieri consveverint. § 5 An sub S. Stephano donationes in diploma redigi consveverint? 1 Post adoptata sub S. Stephano a maiori nationis parte Christiana sacra, complures episcopatus fundati, monasteria excitata, imo in aliquot Regni locis etiam gymnasia aperta sunt. 2 Itaque sub hoc rege usus litterarum in Hungaria iam ita invaluit ut graviora negotia, veluti leges, fundationes episcopatuum, monasteriorum, et


6176. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

ad opes eluctari; parte vero ex alia quod iis, qui insignia seu toga, seu sago patriae servitia praestiterunt, non modo in aere, sed in honoribus etiam praemia decerni debeant. Proprietatem sacram habere. 6 Itaque illi singuli potius proprietatem ita sacram declararunt ut in illam ulla, nisi legitima judicialis potestas, agere possit. Omnes promiscue incolas jure civitatis donare.


6177. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

sago patriae servitia praestiterunt, non modo in aere, sed in honoribus etiam praemia decerni debeant. Proprietatem sacram habere. 6 Itaque illi singuli potius proprietatem ita sacram declararunt ut in illam ulla, nisi legitima judicialis potestas, agere possit. Omnes promiscue incolas jure civitatis donare. 7 Tum omnes indiscriminatim civium classes jure civitatis, quod in capacitate


6178. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

per hunc veluti totam in complexo nationem repraesentantem peragi voluerunt. 8 Hujus auspiciis et directione terra marique bella geri voluerunt. 9 Hunc omnibus supremi honoris insigniis, velut corona et sceptro, exornarunt. 10> Hujus personam sacram esse jusserunt. <11 Huic denique, ut dignitatem imperantis cum decore sustinere possit, tantos reditus assignarunt ut splendore externo quemcunque ditissimum etiam civem vincere possit. 12 Angli ultro adhuc sunt progressi et, cum nossent regem in


6179. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

sustinere possit, tantos reditus assignarunt ut splendore externo quemcunque ditissimum etiam civem vincere possit. 12 Angli ultro adhuc sunt progressi et, cum nossent regem in ipsa legum executione ministrorum opera uti debere, quo regis personam magis adhuc sacram efficiant, hunc impeccabilem et solos, si quid e re publica non agatur, ejus ministros rationi reddendae obnoxios reddiderunt. 13 Voluerunt illi hac ratione id efficere ut nullus ministrorum aliquid, quod reipublicae rationibus officiat, regi suggerere


6180. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

25 Alterum ejusdem officium est ut, qua parte leges ipsam potestatem executivam concernunt, haec easdem perinde debeat observare. 26 Utroque hoc officio Angli reges suos jam tunc, cum regiam capessit dignitatem, solenni, quod eotum nuncupare debet, sacramento obstringunt. § 6 Limites et organisatio iudicialis potestatis. 1 Iudicialem e contra potestatem non modo ab executiva, sed ab ipsa etiam legislativa ita divulserunt: 2 a) Ut nulla


6181. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

Eventus hi notabili jam in prima regum periodo quoad imperii formam mutationi locum dederunt. 7 Parte enim ex una, cum deleto magno servorum numero nobiles omnes suas terras per hos excolere jam non potuerint, liberum vero hominem post adoptata Christiana sacra extra proelium in servitutem redigere non licuerit (a), res ipsa eos coegit ut magnam terrarum suarum partem sub certis conditionibus colendam liberis hominibus concredere debuerint. 8 Atque hinc illae conditionariorum, hospitum, villanorum, castrensium,


6182. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

qui quodammodo statum baroniae.... ultra caeteros nobiles habent". Epocha prima. § 12 Sub S. Stephano ad monarchico-aristocraticum systema reducta est. 1 Post suscepta Christiana sacra accesserunt episcopi et abbates, quibus praeter ius spiritualia curandi, partim de recepto eotum religionis hujus systemate, partim quia necessarius pro agendis publicis negotiis literarum usus, penes hos solos fuit, praecipuae etiam in administratione reipublicae


6183. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

aetati illi scriptoribus fides est, gravissima negotia, veluti consensus in propositum a rege successorem (c), exauctoratio prioris et alterius electio (d), tum quoque penes episcopos et optimatos fuit. 5 Tantum, an occasione coronationis inaugurale nuncupaverit sacramentum, non constat. 6 Id constat quod primus statim S. Stephani successor Petrus, homo exter peregrinisque imbutus principiis, pleraque ejus instituta everterit, praecipuis muneribus exteros praefecerit, quin plerasque etiam terras his


6184. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

12 Dein exacto a rege ejusque filiis de illa observanda juramento (a). 13 Demum concessa primati regem, si eam infringerat, excommunicandi potestate. 14 (a) Andream II occasione inaugurationis sacramentum nuncupasse patet ex ipso alterius ejusdem, quippe de 1231, decreti articulo 5-o, uti id uberius explicatur in Vestigiis Diaetarum sub nota (a) pag. 104. 15 Ne quis tamen dubio locus supersit, eruitur id diserte ex epistola Pontificis de


6185. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

ubi de Andrea loquens ait: "Cum (...) in coronatione sua juraverit etiam jura regni sui et honorem coronae illibata servare." 16 Et hinc tuto existimare licet quod antecessores etiam Andreae II, quos pariter jurasse mox ostendemus, ad consimilem ferme formam sacramentum nuncupaverint. § 16 Et Andreae II et Belae IV et Ludovici I et Mariae reginae decreta sunt verae diaetales constitutiones. 1 Umbratiles homines, qui rerum usu destituti vetera ad solam verborum


6186. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

patre (nempe Emerico) filii sui (nempe Ladislai) vice corporaliter iuramentum (...) sicut progenitores sui (...) impenderunt;" vide Vestigia Diaetarum pag. 78; anno vero 1214. inter privilegia Strigoniensis archiepiscopi Pontifex numerat: "praestatio quoque sacramentorum a regibus et reginis Hungariae eorumque haeredibus." 7 Quod autem sacramentum hoc non ad ecclesiasticas tantum immunitates, sed etiam ad jura regni directum fuerit, docuimus in nota (a) ad §-um 15.


6187. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

vide Vestigia Diaetarum pag. 78; anno vero 1214. inter privilegia Strigoniensis archiepiscopi Pontifex numerat: "praestatio quoque sacramentorum a regibus et reginis Hungariae eorumque haeredibus." 7 Quod autem sacramentum hoc non ad ecclesiasticas tantum immunitates, sed etiam ad jura regni directum fuerit, docuimus in nota (a) ad §-um 15. § 18 1 Andreas II vix solutis anni 1222. comitiis debuit contraria eorum


6188. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

notam (c) pag. 120. § 19 Sub Bela IV eadem conservatur. 1 Quod Bela IV decretum Andreae de 1222. adhuc qua junior rex confirmaverit, constat. 2 Quod inaugurale insuper occasione coronationis sacramentum dixerit, admodum probabile est. 3 Attamen quod eadem occasione inaugurale etiam ediderit diploma, non constat. 4 Decretum certe Andreae II eum occasione coronationis iuramento non firmasse inde apparet, quod primo post 31 annum consimile


6189. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

pag. 104. § 20 Uti et sub Stephano V, Ladislao Chuno, et Andrea III. 1 Stephanum V, Ladislaum Chunum, et Andream III inaugurale dixisse sacramentum nullum quidem hactenus diplomaticum vestigium eruimus; quod tamen Andreas III inaugurale diploma ediderit, e recens protracto Vladislai I diplomate satis apparet, quo hujus de 1298. decretum per extensum transumit et confirmat. 2 Cum


6190. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

20.2 moris: mores B semper admodum tenaces fuerint, forte ab exemplo regis hujus argui potest reliquos etiam ejus praedecessores inauguralia diplomata edidisse, sicut vicissim, cum aliquot ejus praedecessores inaugurale nuncupasse sacramentum superius ostensum sit, hos etiam postremos tres primae periodi reges id praestitisse vix dubio locus videtur. 3 Comitia certe eos praeter Stephanum V, qui biennio tantum regnavit, identidem celebrasse, adeoque avitam constitutionem haud mutasse, jam in


6191. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 | Paragraph | Section]

Regnavit vero Petrus, qui ex Arpadiana styrpe per masculum ne descendebat quidem. 10 Ut vim exempli hujus elevent, alii id matris suae Giselae artibus perfectum fuisse, alii id inde evenisse dicunt, quod metuerunt proceres ne sub Andrea in Christianis sacris necdum satis firmato, religio pessum eat. 11 Verum si primogeniturae ordo pragmatice stabilitus fuisset, apud armatam, ut tunc erant Hungari, gentem potentia matris regis nunquam eo assurgere potuisset ut eam in primo statim successionis casu evertat.


6192. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 | Paragraph | Section]

necdum viguit. Infirma constitutionis praesidia. 11 Quod summum est, quatuor illa, quibus Hungari constitutionem suam muniverant, praesidia admodum infirma fuerunt. a) Inaugurale sacramentum. 12 Inauguralis enim juramenti reges nullam habuisse rationem supra ostendimus. b) Poena excommunicationis. 13 Anathematis poena suum in Andrea II effectum reipse produxit.


6193. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 | Paragraph | Section]

nil pensi duxerunt. 5 Atque inde orta fuit perpetua illa inter status et reges diffidentia quae subsistente in parte causa ne nostra quidam adhuc aetate plene evelli potuit, cui tamen facile obveniri potuisset si natio propriam utilitatem causae publicae sacrificere edocta prodigalitatem regum in collationibus bonorum et officiorum ipsa non provocasset, privilegiorum vero, qua parte exemptionem a lege communi significant, elargitionem, adeoque a communibus etiam oneribus immunitationem,


6194. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 | Paragraph | SubSect | Section]

etiam rex reale potestatis exercitium adire donec coronetur; non poterat coronari donec status specificae hujus, quam in potestate habebant, coronae usum eidem concedant, status autem id concedere non solebant donec electus promptum se non exhibuit inaugurale nuncupandi sacramentum. 11 Et haec est vis instituti hujus, non populare (ut ignari rerum nostrarum exteri improperare solent) praejudicium, non vanum spectandorum inauguralium solennium desiderium. 12 Hoc est palladium illud quod nutantem jam saepius


6195. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 | Paragraph | SubSect | Section]

regni sustinuit, quandoque jam prostratam erexit. 13 Duo tantum sunt quae hac adhuc aetate in instituto hoc desiderabantur: primum quod de eo, ne corona potestati statuum aut subducatur aut eripiatur, non satis prospectum fuerit; asservabatur enim in sacristia Albensi absque ulla alia securitate (e) 31.13 (e): (a) B . 14 Deinde quod in casum protrahendae in longius tempus (quod legitima etiam de causa quandoque evenire potest) coronationis ad


6196. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 | Paragraph | SubSect | Section]

reverentiae atque authoritatis ex dicti regni incolarum opinione defertur, quasi in ea sit jus regium constitutum." 18 (d) Carolus in jam provocato instrumento ibidem ita loquitur: "Ut opinioni tamen gentis Hungaricae satisfieret... recuperata eadem sacra corona de novo exstitimus coronati." 19 (e) In laudato coronationis instrumento ibidem pag. 177-a dicitur: "regale diadema (...) quod in Albensi ecclesia summa cum diligentia asservabatur." 20 Debuerunt id postea ad propriam


6197. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 | Paragraph | SubSect | Section]

(per Elisabetham) de castro Vissegradi corona illa qua hactenus reges Hungariae coronari soliti fuere." 21 Apparet itaque aetate hac ne conservatorum quidem coronae institutum viguisse. § 32 Carolus inaugurale sacramentum nuncupavit quidem; an tamen capitulationem aliquam ediderit vel Andreanam adminus constitutionem confirmaverit, hactenus non constat. 1 Carolus dum illegitima adhuc corona 1309. incingeretur, inaugurale quidem dixit sacramentum, verum


6198. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 | Paragraph | SubSect | Section]

32 Carolus inaugurale sacramentum nuncupavit quidem; an tamen capitulationem aliquam ediderit vel Andreanam adminus constitutionem confirmaverit, hactenus non constat. 1 Carolus dum illegitima adhuc corona 1309. incingeretur, inaugurale quidem dixit sacramentum, verum occasione hac nec constitutionem Andreanam confirmavit, nec aliud inaugurale diploma edidit. 2 Per verba tamen illa: "Nobiles regni sui Hungariae in approbato et antiquo jure servare atque a tyrannorum oppressione eripere," jam


6199. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 | Paragraph | SubSect | Section]

id quod filium suum Ludovicum se adhuc vivo coronari summis studiis, etsi irrito conatu adlaboraverit. 5 (a) In Vestigiis Diaetarum pag. 157. § 34 In coronatione sacramentum nuncupavit, diploma tamen inaugurale non edidit. 1 Apparet itaque ipsum etiam Ludovicum non successionis, sed electionis via regnum adivisse (a); quod occassione inaugurationis suae sacramentum dixerit, nullum quidem diplomaticum exstat


6200. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 | Paragraph | SubSect | Section]

§ 34 In coronatione sacramentum nuncupavit, diploma tamen inaugurale non edidit. 1 Apparet itaque ipsum etiam Ludovicum non successionis, sed electionis via regnum adivisse (a); quod occassione inaugurationis suae sacramentum dixerit, nullum quidem diplomaticum exstat argumentum. 2 Cum tamen electionis via regnum adiverit, cum patrem ejus jurasse constet, vix dubitare licet quod hic quoque vigentis jam a tanto, ut ostendimus, tempore consvetudinis hujus officium


6201. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 | Paragraph | SubSect | Section]

43 tit. corr. pro 53 An Sigismundus capitulationem ediderit, vel Andreanam confirmaverit, non constat. 1 Regina in carcere detenta sigismundus infrequentibus licet comitiis Albae coronatus est. 2 An ea occasione sacramentum praestiterit, nullum hactenus vestigium eruimus; quod tamen Sigismundus mori majorum hac in re obsecutus est, pronum est existimare; an ante coronationem capitulationem ediderit, vel andreanam adminus constitutionem seu ante, seu post coronationem


6202. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 | Paragraph | SubSect | Section]

collocatur. 8 (a) Sunt verba instrumenti coronationis in Vestigiis Diaetarum pag. 239. 9 (b) Vide Vestigia Diaetarum pag. 239. § 57 Uladislaus inaugurale sacramentum nuncupavit. 1 In edito per status de coronatione regis hujus instrumento de nuncupato per eundem inaugurali instrumento diserta quidem mentio non occurrit, e clausula tamen illa: "cum peractione publica et manifesta omnium illarum


6203. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 | Paragraph | SubSect | Section]

juratam dederint cautionem. Status regi juramentum fidelitatis nuncupant. 5 Qua in re dignum est attentione quod rex non ad omnium praedecessorum suorum, sed tantum ad Sigismundi avi et Alberti patris sui leges sacramentum nuncupaverit. 6 Ut adeo et hinc iterum errasse Verböczium appareat dum omnes Andreae II successores decreta ejus in aditu regiminis juramento confirmasse affirmat. § 62 Decreta comitiorum jam tum comitatibus


6204. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 | Paragraph | SubSect | Section]

juramentum a potioribus praelatis et baronibus recipit. 1 Mathias jam 16-a Februarii Budam pervenit et, cum detenta adhuc per Fridericum imperatorem corona coronatio suscipi non posset, inaugurale de observanda regni constitutione praestitit sacramentum vicissimque a praesentibus eotum copiosis praelatis, baronibus et nobilibus juramentum fidelitatis recepit (a). Circa convocandam ad diaetam nobilitatem variat. 2 Prima is sub auspiciis suis comitia eodem


6205. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 | Paragraph | SubSect | Section]

Mathia frequentissimis legibus vetiti fuere. 17 Tria tantum nova capitulatione hac constitutionis praesidia status stabiliverunt. 18 Primum quod observantes tandem totum et electionis regis et legislativae statuum potestatis jus in possessione Sacrae regni coronae radicari, huic vero per solum custodes coronae eligendi jus exiguam praestari securitatem, donec arx Visegrad, in qua corona conservabatur, in regis potestate permaneret, arcem ipsam Visegrad conservatoribus coronae


6206. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 | Paragraph | SubSect | Section]

capitulationi huic in Farkashida seu Wolfoserl, quem vicum jam tunc limitem regni constituisse apparet, ultima Iulii subscripsit. 2 Praefixit deinde pro coronatione comitia Albam Regalem in 14. Septembris (a), in quibus 21-a ejusdem mensis coronatus consvetum sacramentum nuncupavit. 3 An tamen vicissim status juramentum fidelitatis eidem, prouti tribus suis decessoribus fecerunt, praestiterint, non constat. 4 Constat tamen, quod nullos eidem antecoronationales articulos exhibuerint. 5 E quo


6207. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 | Paragraph | SubSect | Section]

post fata sua procurent, ut hic, licet adhuc infans, coronetur, agere coepit perfecitque ut 1508. in comitiis Budae habitis Ludovicus pro haerede regni declaretur, Albae vero Regali, licet primo bimulus, coronetur (b). 2 Uladislaus pro infante filio ipse sacramentum dixit, insuper solennem nomine ejusdem filii extradedit capitulationem, qua in persona ejus promittit quod, ut primum ad adultem pervenerit aetatem, novam de observandis legibus, statuum praerogativis, et constitutione regni elargiturus sit assecurationem


6208. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 | Paragraph | SubSect | Section]

haec ad constitutionalem Andreae II legem revocatur. 14 Nimirum tanta fuit optimatum potentia ut reliquae nonnisi sensim in subsequis comitiis potuerint abrogari. 15 Ita anno primum 1504. articulo 2-o supremi comites ad nuncupandum officii sacramentum adstringebantur, articulo 3-o supremi comitis officium in haereditatem conferri vetabatur sicque altera etiam constitutionalis Andreae II lex renovabatur; §-o vero 4-o adimebatur comitibus potestas vicecomites pro arbitrio nominandi. 16 Verum


6209. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 | Paragraph | Section]

florentissimam. 37 Commune itaque ejus bonum non admittit ut oppressivum Hungariae 30-le vectigal ultro subsistat. 38 Germaniae provinciae hac in re rationem monarchiae obtenderunt tantum, reipsa autem privatae suae utilitati incrementum Hungariae sacrificarunt. 39 Itaque decernendum puto ut novum finita mox diaeta per commisarios, e parte quidem Germanicarum provinciarum per principem, e parte vero Hungariae per status denominandos vectigal in forma liberi tractatus ita


6210. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 | Paragraph | Section]

quam Hungarus consilia depromere potest. 3 Nisi id fiat, facile reliquarum provinciarum ministri a genuino totius monarchiae bono aberrabunt, et privata tantum illarum provinciarum commoda pro totius monarchiae bono constituent, huic omnia Hungariae emolumenta sacrificabunt, sicque et finem unionis pervertent, et nociva saepe toti in complexu monarchiae consilia suscipient, uti in vectigalis negotio jam supra ostendimus. 4 Itaque in supremo illo, in quo de rebus, quae totam in complexu monarchiam


6211. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 | Paragraph | Section]

honoris, seu personae, seu rerum suarum detrimento per disinteressatum et legale iudicium puniantur. 5 Verum nulla forte lex est quae in ipsa etiam temperata gubernii forma frequentius infringatur. 6 Quare omnia eo studia convertere juvat ut lex haec sacra et illaesa persistat. Nequis erga occultas delationes vel per privatas resolutiones possit condemnari. 7 Itaque cum praetextu periculi, si id palam fiat, solent imperantes


6212. Katančić, Matija... . Fructus autumnales, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.7  Tusculi vitis, tacito sub Ursi
2.8  pendula luco.
2.9  Ite, dulcentes Apianae, in ora
2.10  10 Sambori natae, veteri sub arce,
2.11  Naiadum sacra Dryadumque turbae;
2.12  ite, reducta
2.13  Molbicae vallis modo quas recenti
2.14  rore fragrantes tulerat, curanti
2.15  15 et melos dulce et


6213. Katančić, Matija... . Fructus autumnales, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


2.12  ite, reducta
2.13  Molbicae vallis modo quas recenti
2.14  rore fragrantes tulerat, curanti
2.15  15 et melos dulce et citharam suavem
2.16  sacra sorori.
2.17  Heic et ardentes Tyriae sonoro
2.18  virginis plectra meditamur ignes,
2.19  Dardanus quos deperienti amantem
2.20  20 subdidit


6214. Katančić, Matija... . Fructus autumnales, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

ad iuga, quae Sacerdos;
2.27  incolit palla rubea decorus,
2.28  ite, racemi!
2.29  Ite! Dilеcto simul et recentis
2.30  30 purpurae et sacrae superantis omen
2.31  mytrae et aeternum teneri futuri
2.32  pignus amoris. Ad


6215. Katančić, Matija... . Fructus autumnales, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


3.7  lyram prendebat nervulis sonantibus;
3.8  melos sed omne duriusculum, rude
3.9  et obstrepens his auribus: quod nos quidem
3.10  10 non sentiebamus, sacrum inscii sonum.
3.11  Sed almus ille Mercurii Cultor rudes
3.12  ubi ductare coepit ardenti manus
3.13  plectrum atque pollicem adplicare chordulis


6216. Katančić, Matija... . Fructus autumnales, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


3.14  et aures mulcere sonitu novo, chelis
3.15  15 enimvero tum nostra, quam iuvenculi
3.16  rudi pectente novimus ferire, — tum,
3.17  inquam, quid suave, quid penetrans, quid sacrum
3.18  sonare! Quid loquar? Non queunt farier
3.19  linguae, quod corda sentiunt. — Amice, tu hic,
3.20  20 lector, quidquid boni videbis, consule id


6217. Katančić, Matija... . Fructus autumnales, versio... [Paragraph | Section]


1.1.1.10  non Dari tumido potat amabiles
1.1.1.11  undas ore Scythes, non colit inclutam
1.1.1.12  durus Pannoniam Getes.
1.1.1.13  Pindo sacra Phalanx pulsa mucronibus
1.1.1.14  cessit barbaricis in iuga Acincia;
1.1.1.15  heic sedem medio Regia Apollinis
1.1.1.16  fixit Pannonio solo.


6218. Katančić, Matija... . Fructus autumnales, versio... [page 275/370 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

onako, kako su štampana u fructus auct. — 10 F: clientibus, B: clientulis. 11. Parentibus Martini Pereczky, cum primum offerret Superis sacrificium, dicatum. 1
1.1.11.1  Scribe Parnassi tacito recessu
1.1.11.2  septimo Budae Celebris Calendas
1.1.11.3  gesta Sextiles laribus Minorum;


6219. Katančić, Matija... . Fructus autumnales, versio... [page 277/372 | Paragraph | Sub2Sect | Section]


1.1.12.15  15 quos caelo potius quam dederas solo,
1.1.12.16  possis, gaudia duplicas.
1.1.12.17  En cuncti recubant matris ad ubera, [18]
1.1.12.18  et quum sacra facit prima piissimis
1.1.12.19  Martinus Superis, cuncta parentibus
1.1.12.20  20 reddunt gaudia filii.
1.1.12.21  Iam cessent lacrimae, queis pia luximus


6220. Katančić, Matija... . Fructus autumnales, versio... [page 278/373 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

metrique leges. 1 U В je natpis: Ode XII. Josepho Pavishev. 14. Ioanni Munier, vici Törökbalint curioni sacro, VII Id. Octob. dictum ibidem. 1
1.1.14.1  Sic lembo vehitur clara Liburnio
1.1.14.2  divinae soboles Palladis amnibus


6221. Katančić, Matija... . Fructus autumnales, versio... [page 279/374 | Paragraph | Sub2Sect | Section]


1.1.15.2  vatis Threicii prendere tutius,
1.1.15.3  vestem cum lacrumis ponere lugubrem
1.1.15.4  gnatis Pannoniae datum?
1.1.15.5  5 Sacros Pieridum porro revisere
1.1.15.6  lucos et cupido cernere lumine
1.1.15.7  Nympharumque choros et Satyrum leves
1.1.15.8  saltus; suavia Delii


6222. Katančić, Matija... . Fructus autumnales, versio... [page 281/376 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

curabit Superum cultum et amabiles
1.1.15.51  Pimpleas revocabit. — Tremulos cape
1.1.15.52  nervos, Terpsichore! Diem
1.1.15.53  sacrum tolle novo carmine et alteri [22]
1.1.15.54  Pineti Bationique, Sororibus
1.1.15.55  55 accitis, Driadum et Castalidum choris,
1.1.15.56  Longum VIVE


6223. Katančić, Matija... . Fructus autumnales, versio... [page 284/379 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

reor.
1.2.2.15  15 Ipse est, non alius. 3 — Vestros curate, ministri,
1.2.2.16  ergo choros: adsint barbita, plectra, lyrae.
1.2.2.17  Huc properate 4 sacro lituis Helicone, Sorores, [26]
1.2.2.18  huc cithara dulci, clara Thalia, veni,
1.2.2.19  et quas Parnasso divae duxere choreas,
1.2.2.20  20 Vindobonae geminent has,


6224. Katančić, Matija... . Fructus autumnales, versio... [page 288/333 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

cultoris.
1.3.6.1  Stephane, Parnassi cultor gratique recessus
1.3.6.2  Castalii, exanguem te brevis urna tenet.
1.3.6.3  Tu sacram Tenedum et nosti celebrare Sorores,
1.3.6.4  Pieriae cultor Threiciaeque lyrae.
1.3.6.5  5 Tu vates patriae, Sirmii dulcedo, sacerdos


6225. Katančić, Matija... . Fructus autumnales, versio... [page 289/334 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Pannonii.
1.3.7.1   Silva Parnassi, tenerae phalanges
1.3.7.2  quam colunt divum, nemorosa, salve!
1.3.7.3   Silva, sacrata redimita Lauru,
1.3.7.4  dives Apollo
1.3.7.5  5 quam tenet, casta medius caterva
1.3.7.6  Naiadum, suavi modulante plectro,


6226. Katančić, Matija... . Fructus autumnales, versio... [page 291/336 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Divus, cum viveret, ille
1.3.12.4  Ioseph: virtutis munera larga tuae.
1.3.12.5  5 Adsiduos vidit per lustra quaterna labores, [34]
1.3.12.6  queis tu militiae pabula sacra dabas,
1.3.12.7  et voluit recreare bonos patriaeque decorem
1.3.12.8  ardentes; nulli haec semita clausa fuit.
1.3.12.9  Dent Superi lucem Divo vitaeque


6227. Katančić, Matija... . Fructus autumnales, versio... [page 295/340 | Paragraph | Section]

de hoc quidem alias, ubi de poesi Illyrica agemus. Addere libuit Hungarica; sed quod Hungari suam non minimum excoluere poesim et nos typis parcere cogimur, alteri ea servamus tempori. 1 sacrem. Moglo bi biti i »sadrem«, ali nikako se ne može čitati »srcem«, jer već samo po sebi nije osobito vjerovatno, da bi se mjesto »serdcem« griješkom naštampalo »Jacrem«, a što je glavno, to ne bi bio primjer za muta cum liquida. — 2 U Katančića se


6228. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph | Section]

Deputatione Commerciali § I. Lex completum promovendi Hungarici commercii systema Deputationi elaborandum commisit. Dignabatur Sua Maiestas Sacratissima et Inclyti Status et Ordines in comitiis congregati eam Deputationi huic provinciam benigno gratiose deferre, ut circa perficienda oeconomiae publicae obiecta, ac in particulari de serici cultura et propagatione equorum altioris staturae, circa removenda quae


6229. Škrlec Lomnički,... . Descriptio physico-politicae... [Paragraph | SubSect | Section]

sed ad liberum proprietariorum arbitrium referuntur. Qui id rationibus suis conducere intellexerint sufficientemque ad id nervum habuerint, id alioquin praestabunt: quemadmodum complures domini terrestres hactenus etiam praestiterunt. Alios si legislatio etiam invitos cogere vellet, laederet sacrum ius proprietatis. § LXXXIV. An populatio per exteros vel domesticos provehatur arbitrio proprietariorum relinquendum. In ordine ad tertiam quaestionem nonnulae iurisdictiones huius intuitu eo mentem suam explicuerunt, ut imposterum


6230. Škrlec Lomnički,... . Quindecim epistulae ad Martinum... [Paragraph | Section]

aut illud utile opus scripserit. Ipsi illi, qui illud non legent, nomen authoris praedicabunt. Haec demum vera et digna erudito homine gloria est. Huic scriptor omnes aetatis suae, quae plerumque ingrata esse solet, iniurias sacrificare debet. Pauci certe adeo felices fuerunt ut honore, quem ipsis opera sua apud contemporaneos conciliare debuisset, vivi perfrui potuerint. Verbo: omnis scriptor non praesentem aetatem sed posteritatem respicere


6231. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph | SubSect | Section]

Cultura. Quanquam cum Hungaria 1780. tantum * * * florenorum valoris Oriza consumpserit, Orisariae vero viciniam insalubrem reddant, dubium adhuc videatur, an Operae pretium sit exiguo huic lucro vel aliquot hominum salutem sacrificare. §.36. Cultura Apum Ut Contritis Alvearibus mel et cera obtineatur, hanc quidem Ideam res ipsa facile potuit excitare. Verum integro Capitali Interusurio


6232. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

sed fucata tantum fuit haec conversio, ad vexas evitandas, interne tamen plurimi manserunt Iudaei, vel Mahometani; et hanc superstitionem diu continuarunt ad posteros suos, praesertim Iudaei. 17 Paulo post introduxit Ferdinandus et Isabella Inquisitionem sacram, seu tribunal criminale, quod inquireret in latibundos et fucatos Iudaeos et Mahomedanos, ut exstirparetur penitus Judaismus et Mahometismus. 18 Ad hoc ergo tribunal deferebantur omnes possibiles causae, cum fide catolica pugnantes, tardius vero plures


6233. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

quibus plures provinciae se conjunxerunt, donec 1568. in apertum bellum erupit, quod per 80 annos duravit, una cum tempore aliquo induciarum. 3 Eodem tempore etiam in Hispania exarsit seditio Moliscorum, seu eorum qui ex Mahomedanis et Judaeis coacti sunt ad sacra Christianorum amplectenda sub prioribus jam regibus; hi ergo recuperandae prioris religionis et libertatis causa rebellarunt contra Filippum, maxime Granatensis regni incolae; hi enim homines ad formam quidem Christiani se distinxerunt vestitu diversisque moribus, quos


6234. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

eos per universam Hispaniam. 23.1 Severitatem Philippi etiam filius eius Carolus, et uxor patris Isabella ; putabat enim Philippus quod Carolus in necem suam perspiraverit; etiam selotipia eum excruciavit; effectus huius fuit quod filium suum sacrae inquisitioni tradiderit, ubi etiam peremptus est, et eodem anno etiam Isabella mortua est, non sine suspitione veneni. 24.1 Ad haec tempora recidit etiam expeditio quam habuit Philippus contra Turcas, qui potentissimi jam erant his temporibus etiam


6235. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

per noviter introductam Lutheri religionem ingentes enatae sunt lites et bella, nempe inter Hugonotas, seu reformatos, et partem Catolicorum; caput Hugonotarum fuit filius regis Navarrei, nempe Henricus 3 Navarreus, qui quaerebat coronam Galliae contra omnem protestationem ligae sacrae, seu Catolicorum partis; Chatolici pro se habebant pontifices; stante ergo bello hoc Philippus fovit Ligam sacram contra protestantes ut sic HenricusIV excludatur, imprimis ex odio religionis, dein sperabat se posse regnum Galliae et successionem transferre ad Isabellam filiam


6236. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

et partem Catolicorum; caput Hugonotarum fuit filius regis Navarrei, nempe Henricus 3 Navarreus, qui quaerebat coronam Galliae contra omnem protestationem ligae sacrae, seu Catolicorum partis; Chatolici pro se habebant pontifices; stante ergo bello hoc Philippus fovit Ligam sacram contra protestantes ut sic HenricusIV excludatur, imprimis ex odio religionis, dein sperabat se posse regnum Galliae et successionem transferre ad Isabellam filiam suam, quam ex Isabella Henrici 3‑ii filia suscepit, quamquam id contra leges fundamentales Galliae fuisset,


6237. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

Augustus factus est rex Poloniae; imperator ergo in Italia satis resistere non potuit, cum etiam in Polonia fuerit distractus; hinc regnum Neapolitanum et Siciliam occupaverunt Hispani; interim videns se non sufficere, et ut post obitum suum filiae regnum pacatum relinqueret, tulit sacrificium hostibus suis, nempe regnum Neapolitanum et Siciliam cessit Hispanis, et hinc '35. pax coaluit Viennae; definita vero est pax anno '38. Versaille in Gallia; hinc ergo dux Parmensis Carolus, filius Phylippi 5‑i, factus est rex Neapolis et Siciliae. 4


6238. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

repetierunt, acceperunt etiam, sed Floridam in America septentrionali cedere debebant Anglis. 13 Ab anno ergo 1763. Carolus [se] pace utens felicitati populorum suorum se dedidit, ad evehendum commercium, oeconomiam et statum militarem, quae omnia neglecta sunt; sacram inquisitionem etiam restruxit et regulavit. 14 Anno '66. domestico tumultu Madrittae exorto coactus est rus petere, malum tamen suffocatum est praemature. 15 Rationes hae erant: quod ille decreto suo voluerit vestimentum ipsorum


6239. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

vivebat adhuc eius prior uxor. 5 Ei successit Dionisius, Justus dictus; sub hoc litibus cum clero finis impositus est, cum praejudicio regis; et hinc magis adhuc firmatus est clerus in hoc regno tam quoad immunitates, quam quoad dignitates; imo etiam jus circa sacra concessit Pontifici in suo regno; haec 1289. anno acta sunt cum Nicolao 4‑to pontifice. 6 Sub idem tempus jam contra ordinem templariorum variae accusationes et suspiciones oriebantur; hi erant equites religiosi qui ex voto suo obligabantur decertare


6240. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

Chatolici; etiam hac mortua duxit Eleonoram Phylippi Pulcri Austriaci filiam, ex qua dein successores habuit. 5 Studium eius omne in commercio situm erat. 6 Cum maximo successu Emanuel hic Iudaeos et Saracenos persequendos suscepit, et ad sacra Christiana coegit '498. partim zelo religionis impulsus, partim hortatu uxoris suae; hinc solemni aedicto statuta est poena relegationis aut servitutis in obstinatos Judaeos et Saracenos. 7 Multi ergo Africam petierunt, opulentiores vero, qui res suas


6241. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

zelo religionis impulsus, partim hortatu uxoris suae; hinc solemni aedicto statuta est poena relegationis aut servitutis in obstinatos Judaeos et Saracenos. 7 Multi ergo Africam petierunt, opulentiores vero, qui res suas relinquere non poterant, ad speciem ad sacra Christianorum transiverunt; ipsae proles invitis parentibus captae et baptisatae sunt; Emanuel de caetero auspicatissimum regnum habuit, navigationem et commercium promovit et auxit, Africam totam circumnavigari curavit; anno '497. expeditus fuit Vasco de Gama bellidux cum 4


6242. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

septemtrionali res pariter ex sententia gestae sunt contra Marocanos; hic enim novae adhuc possessiones factae sunt, et arcem etiam Magazan in littoribus maris Mediterranei posuit '546; ardore religionis incensus operam dedit ut populi isti ad sacra Christianorum transirent, vidit dein etiam quod populi hi eo lubentius ipsi subessent si etiam illi Christianae religioni addicti fuerint; hinc ordinem Jesuitarum, tunc temporis introductum et confirmatum, primus recepit, et ipsis usus est ad convertendos aethnicos suos;


6243. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

tunc temporis introductum et confirmatum, primus recepit, et ipsis usus est ad convertendos aethnicos suos; Coimbriae ergo primum collegium eorum fundavit; inter hos ergo missionarios celeberrimus fuit S. Franciscus Xaverius. 7.1 Hic rex etiam Sacram inquisitionem induxit in regnum, ad exstirpandos Saracenos et Judaeos occultos. 2 Decessit post 35 annorum regimen anno '557, successorem reliquit nepotem Sebastianum infantem; filius enim et coronae haeres Iohannes praemortuus est; initio tutelam gerebat


6244. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

Hispaniae, et sic annihilatum est; Ludovicus 14. etiam usum fluvii Amazonum in America sibi petiit a Portugallis, imo ipsum dominium supremum, ut sic ceterae gentes ei tributum solverent, sed Petrus scivit prudenter evitare bellum cum Ludovico, etiam cum Hispanis ob colonias S. Sacramenti provinciae; imminuit Portugalliae etiam bellum ob successionem Hispaniae, sed Petrus politica usus sequutus est semper eas partes a quibus plurimum sperandum erat et minimum metuendum, et sic extorsit se ex bello ad quod incautum foedus vel altercatio ipsum praecipitare


6245. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

5‑tus; hic fuit filius senior Petri ex secundo matrimonio cum Maria Sophia ex domo Palatino Neoburgica; adivit regnum flagrante bello, quod usque annum '713. protractum et utiliter pro Portugallis gestum est; pace Ultrajectensi pax reposita, qua pace Portugallis territorium S. Sacramenti et fluvius Amazonum, quem Ludovicus 14. praetendit, assertus est Portugallis, ceterorum juribus annihilatis. 17.1 Bello liberatus Iohannes curas suas convertit ad negotia domestica, agriculturam, commercium; multi tamen ipsum arguunt, quod recte


6246. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

languida erant; decessit 1750; successit ei Iosephus Emanuel filius; hic usque '72. annum regnavit; hic adjecit animo, ad mendanda ea quae male aut languide sub patre gesta sunt, maxime sub ministerio Bombalii; anno '753. cum Hispania se in tractatum immisit propter insulam S. Sacramenti, ob quam multae controversiae prius enatae sunt; cessit nempe eam Hispanis, hi vero partem Paragvariae cedebant Portugallis; excitatae sunt tamen turbae inter commissarios, qui per seditiosos incolas dispersi sunt, recidit dein tota suspitio ad Iesuitas excitati tumultus;


6247. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

'62. Hispani coeperunt lacessere Portugallos, sed Angli causam belli scientes prompti ferendis auxiliis erant, repraesseruntque Hispanos, et eodem dein anno pax universalis composita est. 20.1 Iosephus omni severitate jura majestatica sua, praesertim circa sacra versantia, erexit et confirmavit, quod Romanus Pontifex nullo modo ferre voluit; edidit ergo bullam anno '65. in favorem Iesuitarum, recte tunc, cum Hispania et Portugallia eum urgeret ! ad sufferendum hunc ordinem; qua bulla sollemni ordinem hunc tamquam ecclesiae


6248. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

tradidisset post abitum suum in Hispania mortua uxore sua prima anno 1559. 3 Constituit etiam in Belgio consilium ex sacerdotibus et monachis constans, qui inquirerent in haereticos, et quamquam hoc tribunal nomine inquisitionis sacrae (exosae summopere Belgis) non uteretur, tamen procedura et effectus eius idem erat; severitas huius tribunalis novum momentum exacerbationis Belgarum fuit; multo enim severiores poenae adhibebantur in Belgio ab hoc tribunali quam in Hispania, ob diversam harum gentium indolem;


6249. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

qui nempe bellarunt mari contra Hispanos. 5.1 Deputatio tamen ad regem facta nullum effectum habuit, imo acerbiter repulsi sunt, quasi inaudita; corripuit ergo indignatio totum populum, non enim tantum inoboedientes, sed jam violenti ubique erant; sacra sua prohibita publice exercuerunt, pluribus in locis publicis, sed armati semper, ut contra violentias tuti essent; non contenta tamen plebs protestantium his, virus suum in Chatolicos profuderunt, eorum ecclesias incenderunt, dejecerunt statuas, praesbiteros enecuerunt


6250. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

fortunaque ipsis magis favere coepit, cum ex Flandria et Brabantia multi opulentissimi cives se receperint ad foderatos, ob religionis libertatem, cum hae provinciae duae per ducem Farnese Philippo subjectae fuissent, et in iis Philippus poenam exilii statuisset in eos, qui ad sacra Christianorum redire nolent; Antverpienses enim ditissimi mercatores se receperunt Amsterodamum sicque secum commercium transtulerunt ad foederatos. 3 Circa haec tempora parabat Philippus classem suam invictissimam contra Elisabetham reginam Angliae; etiam


6251. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

ditissimi mercatores se receperunt Amsterodamum sicque secum commercium transtulerunt ad foederatos. 3 Circa haec tempora parabat Philippus classem suam invictissimam contra Elisabetham reginam Angliae; etiam in Gallia miscuit se litibus Hugonotarum et Ligae Sacrae; omnes hae circumstantiae contulerunt in meliorandam protestantium Belgicorum sortem; Philippus enim aliis in regnis fractus non potuit tantas vires contra eos impendere; scimus enim classem eius ab Anglis disjectam, in Gallia quoque eum victum a Henrico 4-o; Belgae vero


6252. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

conventionem, ut nempe ad dies vitae permaneat Vilhelmus 2. in regno, eo exstincto ad Roberti descendentes derivetur successio, sed non ad Vilhelmi; dein 3,000 marcas auri quotannis sibi stipulavit ex Anglia Robertus. 3 Post hoc bellum Robertus se expeditioni sacrae accinxit; legitur tantas summas eum ! profudisse in has expeditiones ut ipsam Normanniam oppignorare coactus sit fratri suo Vilhelmo; domi Vilhelmus saepissime turbas et molestias habuit, ob male contentos quosdam cum suo imperio adhaerentesque Roberti; composuit


6253. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

immunitatem personalem clericorum; huic decreto se opposuit archiepiscopus Cantuariensis Thomas Beccet cum caetero clero; res ad pontifices devenit, nempe ad Calixtum 6-tum, odebat ! ergo rex hunc primatem ex corde; hoc sciverunt aulici, duo ergo nobiles juvenes Thomam sacra facientem ad altare trucidarunt; haec ergo caedes imputabatur Henrico maximaeque enatae sunt turbae in regno excommunicatusque est; ut ergo sibi consuleret abalienatosque animos suorum subditorum reconciliaret, coactus est necessitati cedere, publicaeque poenae subjicere per


6254. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

hoc ergo Richardus incensus arma contra patrem corripuit turbasque concitavit contra patrem, his malis correptus in gravem incidit morbum, in quo etiam decessit anno 1189; ei successit Richardus (Cor Leonis) filius; pacifice regnum adivit, sed 1190. progressus est in expeditionem sacram cum Philippo 2-o rege Franciae pluribusque aliis principibus minoribus; anno sequenti '92-o Tolomaidem oppugnarunt, hic jam inter ipsos principes enatae sunt turbae, nempe inter Leopoldum archiducem Austriae et Richardum, dein etiam inter Philippum et Richardum, qui Philippus


6255. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

eligi, quem et monachi territi elegerunt; neuter horum cedere voluit dignitate sua, recursus fiebat ad Inocentium 3-um; hic rejectis duobus jussit cardinalem Stephanum de Lancton eligi, qui etiam electus est, et cum rex manuteneret episcopum, interdixit Pontifex usum omnium sacrorum, et per tres annos obstinaciter quivis inhaesit suo plano donec tandem Ioannes cogeretur morem gerere Pontifici, et episcopos et monachos, quos prius rex dispulsit, in integrum restituat !, hoc cum rex non faceret, Pontifex vero pertinaciter inhaereret, iratus


6256. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

foedus, quo Henricus renunciavit pro se et suis successoribus juri in provincias Gallicas, Franciscus vero 50,000 imperialium annue pendendorum promisit; haec '526. et '7-o agebantur. 8 Circa haec tempora praedicabat in Germania Lutherus et Calvinus, Lutherus sacramentorum numerum impugnavit duoque tantum statuebat sacramenta, ipse ergo Henricus, in literis versatissimus, refutavit Lutherum edito a se opusculo, Romanus ergo Pontifex ad perennem remunerationem huius zeli eum Protectorem fidei cognominavit,


6257. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

juri in provincias Gallicas, Franciscus vero 50,000 imperialium annue pendendorum promisit; haec '526. et '7-o agebantur. 8 Circa haec tempora praedicabat in Germania Lutherus et Calvinus, Lutherus sacramentorum numerum impugnavit duoque tantum statuebat sacramenta, ipse ergo Henricus, in literis versatissimus, refutavit Lutherum edito a se opusculo, Romanus ergo Pontifex ad perennem remunerationem huius zeli eum Protectorem fidei cognominavit, Leo 10-us; mutavit tamen paulo post zelum suum Henricus,


6258. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

excommunicavit regem; rex vero sui loco constituit Thomam Cromvell, generalem vicarium in spiritualibus (hic Cromvell ex filio fabri ferarii factus est archiepiscopus, comes Essexiae, et supremus cancellarius); huius ergo opera curavit ea peragi, quae ipse peragere non potuit in sacris; anno '38-o omnium monasteriorum sublationem decrevit rex cum statibus, et hinc ultra 640 monasteria sunt secularisata eorumque bona in fiscum redacta sunt; opes et thesauros ecclesiarum corrasit in fiscum suum; clerici Anglicani conventum celebrabant sub Cromvelii praesidio


6259. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

familiis privatis jam pridem tradita, decretumque est, consentiente Pontifice, haec bona privatis familiis relinquenda esse, ne exulcerentur familiae eae; his perfectis persecutio suscepta est in omnes protestantes; multi quidem passi sunt extrema, ipsam mortem, quin redirent ad sacra Chatolicorum, multi antistites vivi combusti sunt, alii trucidati etc; plurima tamen copia eorum redivit territa exemplis aliorum ad ecclesiam Chatolicam; Pontifex Hiberniae insulae titulum regni dedit, quem jam Henricus ipse


6260. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

per totam Angliam reformatam religionem, sine omni vi et sanguinis effusione; sensim etiam leges antiquae reductae sunt, Mariae vero leges antiquatae, cassatae, religioque reformata pro dominante declarata fuit; Elisabetha vero omnia jura circa sacra sibi appropriavit nomine Arbitricis et Moderatoris religionis; juramentum suprematiae reductum fuit, quod multos Chatolicos munere suo privavit; reginae annatae et decimae ecclesiasticae adjudicatae sunt, cum multis aliis juribus. 2 Etiam norma regendae


6261. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

cognatam suam, a qua sperabat meliorationem sortis suae, anno '68. 6 Enata est interim suspicio ipsa Anglia contra Mariam, quod illi contra Elisabetham quidpiam moliatur; habuit enim occultam correspondentiam cum Pontifice, cum Liga Sacra in Gallia; objiciebatur Mariae, quod in necem Mariae ! conspiraverit cum comite Nordfolcio, Catolico, cui nubere voluit Maria; anno '69. Elisabeta excommunicata fuit a Pio 5-o et subditi absoluti sunt a vinculo subjectionis, hoc factum suspicioni Elisabethae contra


6262. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

Hispanos, cum ne unius quidem navis periculum haberent Belgae vel Angli. 8 Bellum tamen continuatum est cum Hispanis usque annum 3-um futuri saeculi, secunda plerumque pro Anglis fortuna; cum Henrico 4-to rege Galliae foedus inivit etiam Elisabetha contra Sacram Ligam, quam Philippus fovit, et sic omni ex parte Hispani aggressi sunt, et infestati. 20.1 In Hibernia tamen multum obfuit Philippus Elisabethae, adjuvando rebelles Chatolicos, praesertim circa '596-um annum, ubi C. Essex, celebris belli dux


6263. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

caelibe, quae eam occupari curavit, sic nuncupabatur). 7 Commercium Indiae orientalis sub ea efflorescere coepit. 8 Ipsa res litteraria, cultura linguae patriae sub ipsa prima effloruit, prius enim Gallica florebat in Anglia; Bibliam sacram traduci curavit in linguam Anglicam; monopolia sustulit, multaque alia laudabilissima gessit, ut adeo inter maximos Angliae reges merito numerari possit. 21.1 Successit ergo Iacobus 1-us rex Scotiae qui per Mariam matrem suam


6264. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

huic adhaeserunt multi Chatolici, et exterae quoque aulae nutriebant eam, sed detecta fuit opportune conspiratio, supplicio affectis capitibus extincta est conjuratio. 7 Mitius tamen egit cum his conjuratis, hinc incurrit suspicionem apud suos, quasi ipse sacris Christianorum magis faveret quam Calvinianae professioni; Iacobus hic fuit quidem in litteris amoenioribus versatissimus, sed non admodum in politica. 8 Pacificus fuit admodum, non novit omni ex parte rationem status suorum temporum, hinc ut mollioris


6265. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Section]

dispersa est; Mahometana dominatur in Asia et Africa. 4 Omnis religio supponit ecclesiam, nam ea est societas ad Deum pari modo colendum inducta; haec tamen societas subesse debet imperio civili. 5 Hinc enata sunt jura imperantium circa sacra, scilicet in negotiis externis religionis, non vero in dogmatibus religionis; conscientiis enim subditorum vis imponi non potest, nec coactio; et hinc heresis certe ut delictum civile considerari non potest, nec apostasia; haec enim omnia circa dogmata religionis versantur,


6266. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

in praecipuis totius monarchiae civitatibus coronatur solemniter in praesentia statuum; rex facit sponsiones, quibus jura et privilegia sarta et tecta conservare velit, sequitur dein jus jurandum formula generali; accedunt eum dein praelati et eum exosculatur, dein ungitur sacro oleo rex, postea archiepiscopus Cantuariensis et primas regni eum coronat; post hoc proceres seu Lord praestant juramentum fidelitatis et obedientiae, dein eum exosculantur in gena sinistra; accipit dein sacram cenam, servatur dein contio, post hanc praeces funduntur, et


6267. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

accedunt eum dein praelati et eum exosculatur, dein ungitur sacro oleo rex, postea archiepiscopus Cantuariensis et primas regni eum coronat; post hoc proceres seu Lord praestant juramentum fidelitatis et obedientiae, dein eum exosculantur in gena sinistra; accipit dein sacram cenam, servatur dein contio, post hanc praeces funduntur, et sic actus coronationis terminatur. 9 Etiam apud Anglos solet regina, si adsit, honoris gratia coronari. 10 Clenodia regni Anglici sunt: duae coronae, una, qua sanctus


6268. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Rex reputatur Dei vicarius esse, declaratur per leges esse infallibilis et omnes errores ministris imputantur; eius persona est sanctissima, et, ut Angli dicere solent, sola cogitatio eum occidendi inter maxima crimina reputaretur; praerogativas regum appellant sacra sacrorum Deitatis Anglicanae Diadema. 4.1 Conventus statuum in Anglia appellatur Parlament; aliqui per parlamentum intelligunt regem, superius et inferius parlamentum seu curiam; interim cum


6269. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

Rex reputatur Dei vicarius esse, declaratur per leges esse infallibilis et omnes errores ministris imputantur; eius persona est sanctissima, et, ut Angli dicere solent, sola cogitatio eum occidendi inter maxima crimina reputaretur; praerogativas regum appellant sacra sacrorum Deitatis Anglicanae Diadema. 4.1 Conventus statuum in Anglia appellatur Parlament; aliqui per parlamentum intelligunt regem, superius et inferius parlamentum seu curiam; interim cum rex


6270. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

fuit, hodie tamen totus numerus populi ad 7 500 000 hominum aestimatur; anno '757. repertus fuit numerus 10 000 000 hominum. 2 Causa exiguae impopulationis plerumque in bellis copiosis, emigrationibus in America, relegatio Judaeorum, Maurorum, inquisitio sacra; huc pertinet monachorum utriusque sexus ingens copia, onerum publicorum gravitas, nativa feminarum sterilitas; 30 enim anno aetatis jam steriles fiunt feminae; concubinatus et coelibatus etiam plurimum faciunt. 3 Hispani statura corporis sunt


6271. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sunt mediocres, staturae bonae, color corporis fuscus, ex ore fatentur plerumque; indoles animis diversa est pro diversitate nationum ex quibus descendunt, temperamentum colerico-melancolicum; hinc solitarii sunt, taciturnique diffidentesque inter se sunt ob vigilantiam sacrae inquisitionis. 4 Nulla ergo obtinet socialitas apud hanc gentem, hinc animi anxietas, delirium, hinc nullibi tot stultorum ergastula habentur, quam in Hispania. 5 Virtutes eorum sunt: fortitudo et constantia, fidelitas,


6272. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

5. imperatorem et Hadrianum 6. et Clementem 7. de anno '524; alterum est inter Benedictum 14. et Ferdinandum 2. de anno '753--o. 2 Olim pontificum summa erant jura in Hispania, pontifices enim omnia jura majestatica circa sacra exercebant; sed per concordata haec jura vindicata sunt regibus; confirmatione tamen pontificis opus est; pontifici reservati sunt 52 pingues canonicatus, hos pontifex confert, in ceteris rex aut conventione aliorum renunciat; etiam annatis et juri spolii renunciarunt


6273. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

cavit nullas bullas, nullum breve pontificum per diaeceses circulare, quin judicio et revisioni regio substernantur; placetum ergo regium anno primo '61. introductum est in Hispaniam. 4 Praecipuum pontificis reique ecclesiasticae fulcrum est inquisitio sacra, seu sanctum tribunal inquisitionis haereticae pravitatis; hoc officium a temporibus Ferdinandi Chatolici viget Seviliae, anno '478. vel '80. 5 Primus inquisitor fuit Thomas Torquemada monachus Dominicanus, ad hoc ergo tribunal adhibebantur meri


6274. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

infamiae. 5.1 Ad mortem condemnati solemniter et publicae executioni tradebantur; solemnis ducebatur processio constans ex ordinibus religiosis omnibus, confraternitatibus, ex nobilitate, imo ipse rex saepissime praesens fuit, celebrabatur prius sacrum; ad mortem damnati ducebantur in medio ad locum suplicii; actus hic Auto da fee (Actus fidei) compellatur; leguntur intra 14 anos a fine saec. 15. et initium 16. combusta fuisse 6000 hominum. 2 Anno '782. et '3. lectum quidem est inquisitionem


6275. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

sunt; ipse Seneca, Quintilianus, Lucanus etc. Hispani antiqui erant. 5 Philosophia in hanc diem regnat scholastica, quae multum obest perfectioni eorum, nemo enim audet novationem facere, quin incurrat notam sacrae inquisitionis; in studio medicinae hodie adhuc omnibus gentibus Europeis postponuntur Hispani, utut aevo medio Hispania fuerit sedes celeberrimorum medicorum; Ferdinandus 2. hortum botanicum fundavit celeberrimum Madritti; in iurisprudentia magis eminent Hispani, maxime


6276. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

in sala primaria adest decanus cum 13 consiliariis, in hac oeconomica, politica, et negotia gratiae administrantur; secunda sala constat ex decano et 4 consiliariis, et hi negotia justitiae administrant. 4.1 Quartum collegium est tribunal Sacrae inquisitionis, cuius praeses est Magnus inquisitor Hispaniae, qui adnexum habet sibi confessorium regium et 7 assessores. 5.1 Quintum est supremum collegium Indiarum, quod in duas salas divisum est; 1--a oeconomica et politica Indiarum negotia


6277. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

civium exstinguetur, otium fugere doceantur; obices removeantur, qui commercio domestico obsunt; commercium Americanum ad meliora principia reducatur; res finantiae etiam ad meliorem ordinem essent redigendae; in materia religionis infinitae reformationes faciendae, Tribunal sacrae inquisitionis sufferendum, prudens tollerantia invehenda, monachorum numerus restringendus, sacerdotalis enim status excessive exauctus est. 2.1 Ratio status externa poscit ut Hispania amicitiam colat cum Gallis, qui ipsis contermini


6278. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

colore vultus similes sunt, virtutibus tamen Hispanos non aequant, in vitiis vero superant eos; indoles ex diversarum gentium commixtione progenita est; praecipui eorum protoparentes censentur esse Suevi, Iudaei et Saraceni; copiosi enim Iudaei et Saraceni coacti ad Christiana sacra finxerunt hanc religionem, animo tamen permanserunt Iudaei, et hi novi Christiani dicuntur. 2 Portugalli sunt sagacis ingenii, temperantiae amantes, humani, affabiles erga exteros, erga pauperes chari; sunt generosi, se eruditos reputant, amorem erga


6279. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

non faciat. 6 Coronati sunt tantum Alfonsus 1. et Eduardus 1. ex regibus Portugallicis; Alfonsus enim turbis Castilianis involutus a Clemente 2. coronari factus est; Eduardo vero Eugenius 4. permisit ut ad morem regum Galliae et Angliae coronatur sacroque oleo tingatur, post tamen hunc ceteri omnes coronati non sunt, ob tributum Romanis pontificibus solvi tunc debitum; solummodo ergo per praeconisationem et homagii praestationem coronantur. 2.1 Regiminis forma olim restricta fuit vehementer,


6280. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

ex lignorum Brasiliensium et eboris venditione habent; 6--o) decimum nummum omnium rerum vendibilium, a quo exempti sunt nobiles et ecclesiastici, et frumentum exemptum est; 7--o) reditus ex accisa fluidorum et liquidorum, carnium et piscium; 8) in proventibus eorum, quos sacra inquisitio condemnavit. 2 Proventus titulo magni magistri percipiuntur per specialem commissionem, item et venditio bullae cruciatae, etiam vectigalia et telonia portus Ulissiponensis; ceteri reditus habentur elocati. 3 Supremam


6281. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

et hinc alternant in functionibus; patriarcha omnes praecedit. 8 Pontifices magna semper jura habebant in Portugallia; anno tamen '554. regnante Emmanuele Magno per conventionem cum pontifice initam etiam regibus concessa sunt multa jura circa sacra; sic jus episcopos, archiepiscopos creandi regibus cessum est, sed confirmari debent; 4--tam partem redituum ecclesiasticorum trahit rex, quos in pias causas convertit; in subjectis tamen bonis, cum clerici stipendio habeant, rex non trahit 4--am partem; omnis immunitas


6282. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

suum subjecitque pontifici, quae subjectio tardius quidem multis controversiis et tricis inter reges et pontifices ansam dedit, in quibus plerumque pontifices per copiosum clerum suffulti triumfarunt. 10 Fulcrum maximum auctoritatis pontificae est inquisitio sacra et copiosi monachi. 2.1 Primum inquisitionis tribunal Ioannes 3. induxit; hodie Ollissiponae, Coimbriae et Egorae habetur; est autem in omnibus Hispanicae inquisitioni aequalis; in urbe Goa etiam habetur inquisitionis tribunal;


6283. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

in hoc omnes militares res et negotia expediuntur, in hoc conferuntur eminentiores dignitates miliares. 3.1 Tertio: Consilium aulicum; hic omnia interna negotia discutiuntur, et tribunalia judiciaria huic subsunt, definiuntur lites inter potestatem sacram et civilem, discutiuntur bullae, brevia et leges ecclesiasticae; huc negotia gratiae omnia referuntur. 4.1 Quarto est Consilium finantiae, hoc reditibus omnibus publicis invigilat; est in 3 partes divisa, cuique parti incubunt alia negotia,


6284. Barić, Adam... . Statistica Europae, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

exigendum, activum reddendum, industria incolarum excitanda; circa religionis negotia rex vindicare deberet sibi ampliora jura, exportationem pecuniarum impedire, numerum superfluum ecclesiasticorum restringere, eorum immunitatem sufferre, praesertim mendicantes; inquisitio sacra coarctanda vel potius sufferenda, tolerantia inducenda, populus ad saniora et priora religionis principia reducendus, superstitio exstirpanda; classis et exercitus campestris meliorem formam deposceret quoque, amicitia cum exteris colatur, praesertim cum Hispanis contra


6285. Zamanja, Bernard. Theocriti, Moschi et Bionis... [Paragraph | SubSect | Section]

MDCCXCII Ad lectorem. Non omnia, quae hoc volumine continentur, Idyllia publici iuris nunc primum fiunt. Prodiere aliqua diversis temporibus. Maxima vero pars in nuptiis Carola Albani Praefecti Sacrae Domus Ferdinandi Austriaci cum Italica eleganti versione cl. Aloysii Bucchettii, qui et eruditum adiecit prooemium, et luculentissimas enarrationes. Nunc tandem vir eximius Zamagna, absolutis iam, quae ad Bionem, Moschumque pertinebant, omnium quoque Theocriti Idylliorum versionem


6286. Zamanja, Bernard. Theocriti, Moschi et Bionis... [Paragraph | Section]

ego ex Aetna, aetnaei Thyrsidis haec vox.
Quae loca, dum misere Daphnis tabescit, habebant
Quae loca vos, Nymphae? Pindusne, an Thessala Tempe?
Nam neque tum visae vitrei sub gurgite Anapi,
Non Aetna in viridi, sacra nec in Acidis unda.
Incipe bucolicum, dulcis Musa, incipe carmen.
Illum etiam Thoes, secla et flevere luporum,
Illum etiam sylva torvis leo flevit ab alta.
Incipe bucolicum, dulcis Musa, incipe


6287. Zamanja, Bernard. Theocriti, Moschi et Bionis... [Paragraph | SubSect | Section]


Cum Venere, avexitque alio pernicibus alis.
Cras Timageti visam festina palaestram,
Ludit ubi, faciamque vafro convicia: cantu
Nunc magico experiar si possim flectere. sed tu
Interea purum fulgeto, Delia; sacro
Carmine te affabor primam, Dea; teque sub alta
Regnantem tellure, Hecate, quam saeva canum vis
Horret per tumulos vadentem atrumque cruorem.
Salve, Hecate, incoeptumque favens,


6288. Zamanja, Bernard. Theocriti, Moschi et Bionis... [page 8 | Paragraph | SubSect | Section]


Et spue, dicque spuens: en spargo Delphidis ossa.
Duc, Iynx, duc ipsa mihi tu ad limina Delphin.
Illa abiit; sum sola, meas nunc unde querelas
Ordiar? hanc miserae quis mi cladem intulit auctor?
Sacra canistra ferens Eubulis venit Anaxo
Huc ad nos, Triviae in lucum; visenda ferarum
Magna ubi pompa ibat; quas inter fulva leaena.
Disce mei caussas, disce, o bona Luna, furoris.


6289. Zamanja, Bernard. Theocriti, Moschi et Bionis... [page 12 | Paragraph | SubSect | Section]

una Daphnisque bubulcus, Arate,
Compulerant armenta. Erat alter rufus, et alter
Vix tenera spargens roseas lanugine malas. Idyllium VII. Thalysia, sive iter ad sacra Cereris. Narrat Theocritus in hoc Idyllio, ut a Phrasidamo et Antigene invitatus cum aliquot sociis iverit ad Cereris sacra, occurreritque Lycidae Cydoniensi ex Creta, fortasse in insula Co.
Ipse


6290. Zamanja, Bernard. Theocriti, Moschi et Bionis... [page 12 | Paragraph | SubSect | Section]

Idyllium VII. Thalysia, sive iter ad sacra Cereris. Narrat Theocritus in hoc Idyllio, ut a Phrasidamo et Antigene invitatus cum aliquot sociis iverit ad Cereris sacra, occurreritque Lycidae Cydoniensi ex Creta, fortasse in insula Co.
Ipse in Halenta olim procul urbe atque Eucritus una
Ivimus: ac socius nobiscum venit Amyntas
Tertius. Antigenes Cereri nam sacra


6291. Zamanja, Bernard. Theocriti, Moschi et Bionis... [page 12 | Paragraph | SubSect | Section]

ad Cereris sacra, occurreritque Lycidae Cydoniensi ex Creta, fortasse in insula Co.
Ipse in Halenta olim procul urbe atque Eucritus una
Ivimus: ac socius nobiscum venit Amyntas
Tertius. Antigenes Cereri nam sacra parabat,
Et pariter Phrasidamus, uterque et patre Lycopeo
Et bonus, a Clytiae deducti stirpe nepotes,
Magnanimi et Chalconis, ea est si gloria, primus
Qui gelida de rupe, genu connixus utroque,


6292. Kordić, Marko. In funere D. Gregorii Lazzari... [page 153 | Paragraph | Section]

nihil admodum de consueta regulari, quam semper amantissime coluerat, vivendi ratione immutans, totus in eo erat, ut pietatis officiis, curis laboribusque pro grege susceptis tanto sese munere dignum exhiberet. Quod nonne mirum praestitit in modum eo pietatis ardore animique motu, quo in sacris peragendis adeo excitari mirabamur, ut qui intus flagraret devotionis affectus, ad omnes etiam sensus emanaret, ut ore, vultu, oculis emicaret ac erumperet? Nonne ad haec convolabat tanta animi alacritate, ut nec ingravescente aetate nec fracti corporis debilitate a templis identidem


6293. Kordić, Marko. In funere D. Gregorii Lazzari... [page 153 | Paragraph | Section]

peragendis adeo excitari mirabamur, ut qui intus flagraret devotionis affectus, ad omnes etiam sensus emanaret, ut ore, vultu, oculis emicaret ac erumperet? Nonne ad haec convolabat tanta animi alacritate, ut nec ingravescente aetate nec fracti corporis debilitate a templis identidem adeundis, a sacris curandis fuerat umquam avocatus, cum illum et celebritatum majestas et populi frequentia et nostrae calamitatis opportunitas ad publica quaevis pietatis officia vehementissime commoveret? Sed quae in illo mansuetudinis laus! Quod praecipue humilitatis studium! Quacumque adiretur hora,


6294. Kordić, Marko. In funere D. Gregorii Lazzari... [page 156 | Paragraph | Section]

evasere conatus: nam congregationem, jam imminutam ac ferme deperditam, renovatam ac florentem restaurasse gloriatur. Intelligens enim eam imposterum absque novo alumnorum selectu nullatenus perseveraturam, hanc ob rem nonne florentissimam juventutis copiam non modo ad ingrediendum suscipiendumque sacri ordinis institutum mirum in modum excitavit hortando, verum etiam sua potissimum cura in virtutis curriculo excoluit atque firmavit? Quare quos sibi religione adscitos communi quodam agendi vinculo sibi devinxit, eos quoque sua virtute imbutos atque efformatos tamquam ornamenta reparati


6295. Kordić, Marko. In funere D. Gregorii Lazzari... [page 158 | Paragraph | Section]

decus cumulavit. Qua de re amplissima ad dicendum sunt, quae in metropolitana ecclesia ex marmore aere suo constructa posuit altaria, mira artis elaborata industria ac varietate donata. Amplissima, quae datur intueri in hoc ipso templo Sancti Jacobi tam multiplex ornamentorum copia, pretiosissima sacra suppellex, quam largitas Gregorii nostri summo divini decoris ornamento conquisivit, invenit, comparavit. Quare, muta licet haec ecclesia et anima carens, sentire tamen ac laetari videtur, quod a suo tam eleganter sit ornata filio et pastore. Amplissima, quae optimus ecclesiastici thesauri


6296. Baričević, Adam... . Epistulae XVI invicem scriptae,... [Paragraph | Section]

Zagrabiam Litteras Tuas, amicorum optime, pridie Saturnalium scriptas (nosti enim hos dies, quos devota Religio Christo nunc dicavit, ἅγιος κρόνος fuisse antiquitus) accepi hodie, quem diem s. Joanni Evang. sacrum esse, eodemque illo vinum lustrare jussere patres. Eone igitur die, qui duplici modo sanctus esse debet, quo nimirum et natus es, memoriamque genii salutaris Tui pie colis, eone igitur die, mi Barichevich, scribere et voluisti, et


6297. Baričević, Adam... . Epistulae XVI invicem scriptae,... [Paragraph | Section]

quem hactenus solummodo indagatorem prisci Teutonici sermonis noveram, ingentem librum De Situ Paradisi foras dedit, quem nondum videre licuit, quem tamen aveo evolvere, quia omne studium Biblicum praesertim vero sacra geographia summis mihi in deliciis est. Sed cur ego noctuas Athenis? Tibi enim, procul dubio omnia haec iam diu innotuere. Subscribere diem nequeo: domus enim currus publici clusa, et nescio, quando Galli eam aperient, usque ad


6298. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | Section]

plurima, pauca lege.
1.3  Quae transis, aliusque leget fortasse, queretur
1.4   Omnibus et lectis pauca fuisse nimis. SACRA 1. Poeta Jesu Puero se ipsum
1.1.1  Dona ferunt reges tibi ditia. Dic, Puer, a me,
1.1.2   Cui nihil est, ferri quae tibi dona velis.


6299. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

jugo inserere.
1.8.7  Felices, subdet vos quo sibi scilicet ille,
1.8.8   Sceptra praeit longe regia servitium. 9. De sacro Jesu infantis praesepe
1.9.1  Hanc rupem, densis haec saxa horrentia dumis
1.9.2   Incoluit coeli missus ab arce Puer;
1.9.3  Impulit hic moestis primas vagitibus auras,


6300. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


1.19.3  Nunc sua regna colit victor. Mansere trophaei
1.19.4   Busta loco mortis conscia perdomitae. 20. De Sanctissimo Eucharistiae Sacramento
1.20.1  Huc ades, o quicumque pius, tibi namque paratur
1.20.2   Dives coelesti mensa beata dape.
1.20.3  Exigit haec animo curas durumque laborem,


6301. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


1.24.5  Nil aget infelix praedo: metus omnis abesto:
1.24.6   Jesu cor dulci me teget in latebra. 25. Encom./Sacr. Ponendum inter Encomiastica. Radelja Ad Pompejum Batonem Sanctissimum Cor Jesu pingentem
1.25.1  Sanctum Cor Domini pingis, Bato, profluit unde
1.25.2  


6302. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


1.31.1  Dum stella insani multo furit igne leonis,
1.31.2   Et gravis arentes aestus hiulcat agros,
1.31.3  Puram, Virgo, nivem coelo demittis et aedes
1.31.4   Sacra deo qua sit parte locanda, mones.
1.31.5  O utinam haec referas hodie portenta; juventae
1.31.6   O utinam hic, nimio qui calet igne, sinus,
1.31.7  Virgineoque nives aequet


6303. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

domum! Post hoc epigr. scribendum aliud sub n.o 43. Radelja 32. De mense majo Virgini sacro
1.32.1  Majus flore novo redimitus, quem sibi Virgo
1.32.2   Mensem prae cunctis vindicat alma, venit.
1.32.3  Ferte rosas, pueri, certatim serta paremus


6304. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


1.48.2   Rex tumido insanas dum tonat ore minas,
1.48.3  Nempe audita silet; nec mortem, nec sibi quidquid
1.48.4   Durum morte magis comparat ira, timet.
1.48.5  Ergo viro, sacri merces praeclara silenti
1.48.6   Cingunt fulgidulum sidera clara caput.
1.48.7  Quae bene posse loqui pubes tibi scilicet optas,
1.48.8   Opta isto potius posse tacere


6305. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


1.57.4   Et rege et omnigenis affice muneribus.
1.57.5  Da docile ingenium, da vitam, Sancte, pudicam,
1.57.6   Cordaque nullius conscia flagitii:
1.57.7  Da, tibi quos sacro, videam post tempore parvo
1.57.8   Esse tibi et vultu et moribus assimiles. 58. Ad Carolum orantem ad aram Sancti Stanislai Kostkae


6306. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


1.63.3  Atque tua paullo ne longius absit ab ara,
1.63.4   Tecta Quirinalis despicit alta jugi.
1.63.5  Cultorem tu, Dive, tuum servaque, juvaque;
1.63.6   Fac sacrum et sospes sospitet usque gregem;
1.63.7  Sic regat et gentes, duce te, tu regna ferare
1.63.8   Ut tua sub Sexto restituisse Pio.


6307. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

secuit, docuitque timendum
1.64.4   Nil homini, aetherea quem Deus auctat ope. 65. De Heliodoro ab angelis caeso
1.65.1  Qui sacros rapitis thesauros, Heliodorum
1.65.2   Pulsatum horrendis cernite verberibus;
1.65.3  Afflictumque solo foede, torvumque frementis
1.65.4   Contusum saevis calcibus


6308. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Pulsatum horrendis cernite verberibus;
1.65.3  Afflictumque solo foede, torvumque frementis
1.65.4   Contusum saevis calcibus alipedis.
1.65.5  Discite, quos habeat custodes sacra, Tonantis
1.65.6   Quaecumque in magni condita gaza domo est. 66. De monialibus Teutonicis
1.66.1  Devia Teutonicae servant


6309. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

quid veterum quaeris tot scripta sophorum?
1.67.8   Parvus habet, quod te sospitet, iste liber. 68. Encom./Sacr. Radelja; ponendum inter Encom. Krša De imagine Beatae Mariae Virginis a Guido depictae
1.68.1  Hospes, picta vides Jessaeae Virginis ora,


6310. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

O utinam iste, bonam potuit qui reddere mentem,
1.69.8   Fronti, dum vives, haereat usque cinis! 70. Encom./Sacr. Radelja; inter Encom. Krša De imagine Jesu Christi a Pompejo Batone picta
1.70.1   alibi sic: Pictane sint Jesu corda haec, an vera


6311. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Sic pingi ut posset, dic, Bato, duxit in altum
1.70.6   Tene polum, ex alto venit an ipse polo? 71. Encom./Sacr. Radelja; inter Encom. Krša De imagine Beatae Mariae Virginis ab Angelo salutatae a Raphaele Mengsio picta
1.71.1  Sic pingi ut superum posset Rex et bona Virgo


6312. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Nec speciem hanc tellus praebet. Qua laetus et ipse
1.71.6   Inter mi videor degere coelicolas. 72. Encom./Sacr. Radelja; inter Encom. Krša De imagine Beatae Mariae Virginis in coelum assumptae a Leucone picta
1.72.1  Quo fugis ah spes una aegris mortalibus? Istaec


6313. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

75. Tempore siccitatis desiderantur publica vota
1.75.1  Nubila cur toto pendent errantia coelo,
1.75.2   Nec dum etiam largae decidit imber aquae?
1.75.3  Fallor? An exspectant, sacris operata Quiritum
1.75.4   Absolvat castas dum pia turba preces?
1.75.5  Fortunae tribuat ne quis coelestia dona,
1.75.6   Muneris actorem constet at esse Deum.


6314. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Podalirius arte mederi,
3.273.9   Dum latet ac medicam respuit aeger opem? 274. [273.] De carmine amatorio.
3.274.1  Addictus sacris odi quaecumque protervae
3.274.2   Lascivo tractant carmine Pierides.
3.274.3  Gnidus, Amor, Veneres tibi nec, qui scribis, amice,
3.274.4   Nec mihi conveniunt, qui tua


6315. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Cujus Roma mali est conscia flagitii,
3.280.3  Turpis erit, Pylii vivat si Nestoris annos,
3.280.4   Et longa incanae saecula Deiphobes,
3.280.5  Turpis erit, quamvis solemni more sacrorum
3.280.6   Nubat, quem foede pertulit ante, viro,
3.280.7  Regali vel si thalamo se se inferat illa,
3.280.8   Atque gerat domina sceptra superba manu.


6316. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

juvat in dulci visus hinc figere alumno;
4.8.6   Partem in te laudis miror et ipse meae. 9. De Benedicto Stayo.
4.9.1  Vidi egomet (sacri, Phoebo monstrante, poetae
4.9.2   Quidquid agunt manes cernimus et superi)
4.9.3  Vidi umbram ingentem Neutoni, umbramque Lucreti
4.9.4   Stayadae obscura nocte subire


6317. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


4.21.4   Clemens et magno maximus in solio
4.21.5  Consedit. Dextra mitis clementia; laeva
4.21.6   Adstitit elato torva Themis gladio,
4.21.7  Concordes divae, sacri comes utraque regni.
4.21.8   Quae simul ut longo res hominum imperio
4.21.9  Utraque diva regat, referas, bone lucifer, almam
4.21.10   Hanc lucem ad multas clarus


6318. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


4.33.8   Tractat, Moeoniae sed canit apta tubae. 34. [33.] Ad Clementem XIII., ut se bonis mitem, improbis acerbum praebeat.
4.34.1  Sacrorum antistes, laudo, quod candidus agni
4.34.2   Innocuos mores, ingeniumque refers;
4.34.3  Saepe sed irati similem decet esse leonis.
4.34.4   Ille etiam, in summi qui sedet


6319. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

36. [35.] Ad Joannem Baptistam Rezzonicum inter clericos ac praesules adscriptum ineunte anno tertio pontificatus Clementis XIII., patrui sui.
4.36.1  Clementi magno quod tertius incipit annus,
4.36.2   Ex quo sacrorum froena tenet solio
4.36.3  Regali exceptus, laetamur pectore toto:
4.36.4   Attamen huic ingens laetitiae cumulus
4.36.5  Accessit, tibi quod, juvenis venerande,


6320. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


4.36.3  Regali exceptus, laetamur pectore toto:
4.36.4   Attamen huic ingens laetitiae cumulus
4.36.5  Accessit, tibi quod, juvenis venerande, profanam
4.36.6  Caesariem sacra praesecat ipse manu,
4.36.7  Datque togam, panditque viam, qua ingressus, eumdem,
4.36.8  Quem tenet ipse, olim possis adire locum.


6321. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


4.44.3  Atque tua paullum ne longius absit ab ara,
4.44.4   Tecta Quirinalis despicit alta jugi.
4.44.5  Cultorem tu, dive, tuum servaque juvaque,
4.44.6   Fac sacrum et sospes sospitet usque gregem:
4.44.7  Sic regat et gentes, duce te, tu te, tu regna] Kr š a : te, regna


6322. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

regna ferare
4.44.8   Ut tua sub Sexto restituisse Pio. 45. [43.] Ad Romam, de Pio VI., Vaticani templi sacrarium dicante.
4.45.1  Sexto plaude Pio. Petri sacraria templo,
4.45.2   Vota quod optarunt publica, digna vides.
4.45.3  Tentavere alii frustra; tibi Roma, favente


6323. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


4.44.8   Ut tua sub Sexto restituisse Pio. 45. [43.] Ad Romam, de Pio VI., Vaticani templi sacrarium dicante.
4.45.1  Sexto plaude Pio. Petri sacraria templo,
4.45.2   Vota quod optarunt publica, digna vides.
4.45.3  Tentavere alii frustra; tibi Roma, favente
4.45.4   Ille Deo, magnum denique fecit opus.


6324. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

opus.
4.45.5  Jamque dicat. Plausum late da, Roma; dicanti
4.45.6   Ipsos, credo equidem, plaudere coelicolas. 46. [44.] Sacrario Sancti Petri inscribendum.
4.46.1  Digna vides Petri templo sacraria. Sextum,
4.46.2   Roma, Pium memori pectore grata cole.
4.46.3  Optatum quondam votis frustra omnibus, ille,


6325. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


4.45.6   Ipsos, credo equidem, plaudere coelicolas. 46. [44.] Sacrario Sancti Petri inscribendum.
4.46.1  Digna vides Petri templo sacraria. Sextum,
4.46.2   Roma, Pium memori pectore grata cole.
4.46.3  Optatum quondam votis frustra omnibus, ille,
4.46.4  Tandem vota forent ut rara, fecit opus.


6326. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


4.46.3  Optatum quondam votis frustra omnibus, ille,
4.46.4  Tandem vota forent ut rara, fecit opus. 47. [45.] Ad Pium VI., perfecto sacrario templi Vaticani.
4.47.1  Publica quod frustra poscebant vota, peractum,
4.47.2   Sexte, sub auspiciis vidimus esse tuis.
4.47.3  Post opus hoc tantum quid poscant publica vota?


6327. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

54. [52.] De Pio VI., Vindobonam eunte.
4.54.1  Saevit hyems; gelidas festinat Sextus ad Arctos,
4.54.2  Pro caro vitam devovet ille grege:
4.54.3  Ille, sacrum, ne quid perdatve, aut laedat ovile,
4.54.4   Nulla timet forti mente pericla sequi,
4.54.5  Nec dubitat glaciem et gelidas calcare pruinas,
4.54.6   Ire nec aggesta per juga


6328. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

57. [55.] Ad Pium VI., Vindobonam proficiscentem.
4.57.1  I felix, i Sexte; praeit te Petrus euntem,
4.57.2   Praesens cultorem servat et usque suum.
4.57.3  Ille auctor, sacrum ad cinerem dum cernuus oras,
4.57.4   Nempe fuit, jussae dux erit ille viae.
4.57.5  Hoc duce successum poterit res nulla morari,
4.57.6   Hoc duce, vaticinor, prospera cuncta


6329. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Verum oculis gaudent credere quisque suis.
4.58.5  Nescio quid claro nimirum prodit ab ore,
4.58.6   Quod mulcet, mentes quod rapit attonitas,
4.58.7  Quo viso exclamant sacra formidine rapti:
4.58.8   Corpus humi pronum sternite, numen adest. 59. [57.] Ad Pium VI., Vindobona reducem.
4.59.1  Quam


6330. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

poeta. Krša
4.67.1  Machina, deproperet quae serum fila, reperta est
4.67.2   Haec mihi magna tuis, Sexte, sub auspiciis;
4.67.3  Quam sacroque tibi, precor et quot stamina ducet,
4.67.4   Tot vitae accedant stamina longa tuae. 68 [66.] Domus, in qua Pius VI. paludes Pomptinas invisens


6331. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


4.74.5  Et mihi, ait, tantum, proh, Divi, avertite vulnus,
4.74.6   Mi tantum, ah, miserae avertite perniciem.
4.74.7  Sollicitae valuere preces. Mors jussa recessit,
4.74.8   Sacratoque manus abstinuit capite,
4.74.9  Atque ita discedens: Tibi praemia salva manebunt,
4.74.10   Communi interea vivere perge bono.


6332. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


4.79.1  Virtutes vulgare tuas, Durine, parabam,
4.79.2   Atque meis coelo attollere carminibus:
4.79.3  In manibus citharae, jam vox exibat in auras,
4.79.4   Torva sed ex sacro prodiit una choro,
4.79.5  Et roseas suffusa genas frontemque pudore,
4.79.6   Pulchraque transverso labra premens digito.
4.79.7  Audacem vetuit meritae quidquam hiscere


6333. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


4.104.5  Foemineo in coetu, nec pol fore, ni dea summis
4.104.6  Huc aliqua e coeli sedibus adveniat.
4.104.7  Jure igitur matremque olim tam laeta recepit
4.104.8   Nympharum sacras Parrhasidum in tabulas,
4.104.9  Et nata in tabulas quod nunc dat nomen easdem,
4.104.10   Parrhasii nec pars abnuit esse chori,
4.104.11  Exultat, partumque sibi testatur


6334. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

vel: I, mihi laudatum te satis esse reor. Radelja 118. [116.] Ad Ignatium Veninum S. J. eximium sacrum oratorem, cum initio a paucis, sed iis nobilissimis ac doctissimis audiretur. Ad Ignatium Veninum S. J. eximium oratorem, cum initio a paucis, sed iis nobilissimis ac doctissimis audiretur


6335. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

me
4.120.14   aequarant magnis, gaudia, coelitibus. 121. [119.] De eodem mirifice de officio conjugum disserente.
4.121.1  Orantem sacra Veninum nuper in aede
4.121.2  Miransque, horrescensque, attonito et similis
4.121.3  Audivi et mecum: Salve, o, salve, unice, dixi,
4.121.4  Orator, cui vel Tullius


6336. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

ambrosia. 124. [122.] Vide aliud epigr. de Minzono n.o 366. Radelja Ad Minzonum oratorem sacrum.
4.124.1  Pars laudat, pars te culpat, Minzone, Quiritum,
4.124.2   Sed, quae te culpat, pars adeo exigua est,
4.124.3  Parva, minuta, levis, dicam hoc ut jure: Quiritum


6337. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Atque sibi, atque suo regi primum decus esse
4.129.6   Nil praeter justum velle piumque putat.
4.129.7  Hunc, Superi, servate urbi, pacalis olivae
4.129.8   Huic meritum sacra cingite fronde caput. 130. [128.] Ad comitem Augustinum Augustinum] Kr š


6338. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

159. [157.] De duobus fratribus Pisauriensibus in militarem Sancti Stephani ordinem adscriptis.
4.159.1  Et merito, egregii fratres, duo clara Pisauri
4.159.2   Lumina, dant sacrae nomina militiae,
4.159.3  Ut magna ingenti se se domus efferat auctu
4.159.4   Altius, atque novis clara micet titulis;
4.159.5  Et tantum egregios mirentur Tusca nepotes


6339. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Nullas non mire partes agis, ast ego mire
4.223.4   Tum capior, partes quando agis ipse tuas. 224. [222.] Ad Balthassarem Odescalchium, simulantem sacrum Dianae. Ad Balthassarem Odescalchium, in personato coetu sacrum Dianae exhibentem. Krša
4.224.1  Dum Scythicae sacrum simulas crudele Dianae


6340. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Tum capior, partes quando agis ipse tuas. 224. [222.] Ad Balthassarem Odescalchium, simulantem sacrum Dianae. Ad Balthassarem Odescalchium, in personato coetu sacrum Dianae exhibentem. Krša
4.224.1  Dum Scythicae sacrum simulas crudele Dianae
4.224.2   Bacchantum laetis, Balthasar, in thyasis,


6341. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Ad Balthassarem Odescalchium, simulantem sacrum Dianae. Ad Balthassarem Odescalchium, in personato coetu sacrum Dianae exhibentem. Krša
4.224.1  Dum Scythicae sacrum simulas crudele Dianae
4.224.2   Bacchantum laetis, Balthasar, in thyasis,
4.224.3  Vulgusque et vulgo melior pars acre decori
4.224.4   Judicium tollit laudibus astra


6342. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

subi fausto, Caesar, pede celsa Quiritum
4.255.2  Moenia, queis toto sanctius orbe nihil.
4.255.3  Haec Roma est, olim terras quae magna profano,
4.255.4  Major nunc sacro quae regit imperio,
4.255.5  Cujus froena pati si quis negat, ille Gigantum
4.255.6   More gerit soli bella cruenta sibi,
4.255.7  Ille deo pugnat, coelesti fulmen ab


6343. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

340. [338.] In nuptiis Octaviae Odescalchiae.
4.340.1  Uraniae genus en summis delabitur astris,
4.340.2  Et gerit in gemina vincla, facemque manu.
4.340.3  Felices ambo, sacro quos foedere junget,
4.340.4  Quos nectet stabili tempus in omne fide.
4.340.5  Felicem, veri si quid canit augur Apollo,
4.340.6  Vestro quae surget sanguine progenies,


6344. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

majoris parva voluptas
5.222.6   Ista capit, brutas quae ciet auriculas. 223. Ad Levinum poeseos contemptorem.
5.223.1  Spernere te sacram dicis, Levine, poesim;
5.223.2   Te ut spernam, dici nil opus est aliud.
5.223.3  Id satis est unum, noscare ut durus et asper,
5.223.4   Hirsuto et foede barbarus


6345. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

tragicus plerumque dolet sermone pedestri":
5.254.8   Scis qui vir quondam id scripserit; esse viri
5.254.9  Scis et dicta magis vera illius omnia, quam quae
5.254.10   Respondit sacro Pythia de tripode. 255. Ad Varum. De Joanne Casa.
5.255.1  Vare, Casam dicis verbosum; quod reor esse
5.255.2   Hercle tibi,


6346. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

257. In quemdam Horatiani carminis reprehensorem.
5.257.1  Tantillus tantum haud dubitas reprendere vatem,
5.257.2   Et Flacci carmen dicere frigidulum?
5.257.3  Nec metus est, Pindi sacro de vertice Musae
5.257.4   Ne te furcillis praecipitem ejiciant?
5.257.5  Nec metus est, odio dignus, dignusque cachinnis
5.257.6   Alter ne dici Zoilus incipias?


6347. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


5.266.3  Gaudeat illa sibi dici hoc? "Jura omnia prae te
5.266.4   Sprevissem indomito caecus amore tui:
5.266.5  Non me Vesta parens, non Juppiter ipse teneret,
5.266.6   Sacris te victor ne raperem ex adytis."
5.266.7  Id brevius potuit dici, nec apertius: in te
5.266.8   Uror, io, foedis, pulchra, cupidinibus:
5.266.9  In media possit quod vix


6348. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


5.281.5  Quo niti frustra noli: magnus geometra
5.281.6   Ne dici vates futilis incipias. 282. Ad Antonium, qui in sacris fastis pro Raymundo Nonnato scripsit Raymundum Coesonem.
5.282.1  Casca male, Antoni, revocas cur verba? Suo cur
5.282.2   Non quo nunc pollet, nomine quidque vocas?


6349. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

338. Ad Quintum de saltatione impudica in theatro exhibita.
5.338.1  Qui deceant motus vix foedum, Quinte, lupanar,
5.338.2   Ostendi hos denso nempe vides populo,
5.338.3  Atque rapi sacram forma praestante puellam,
5.338.4   Et longis victam cedere blanditiis.
5.338.5  Lege nihil fieri; raptorem haud pendere poenas,
5.338.6   Ille homines quamvis laeserit atque


6350. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

reris, jussit at esse caprum;
5.396.5  Cui densas inter pecudes marcet graveolenti
5.396.6   Segnis in assiduis vita libidinibus.
5.396.7  Huic monstro humanum servit genus? Inclyta sacro
5.396.8   Hoc monstrum Augusti nomine Roma vocat. 397. Inscriptum imagini Cai Marii.
5.397.1  Saeve Mari, Musis utinam


6351. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


5.439.3  Fantibus ignosco stultis timide atque modeste,
5.439.4   Odi clamosam, Postume, stultitiam,
5.439.5  Ipsa sibi fidens altum quae tinnit et effert
5.439.6   Oracla, ut sacro Pythia de tripode. 440. Ad Afram mulierem foedam, formae studentem.
5.440.1  Quid faciem pingis? Non te decet, Afra, venustam,


6352. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


5.508.8   Vim tantam et formae gaudet inesse suae. 509. [508.] In stultiloquum Vari sapientis contemptorem.
5.509.1  Multiloquum dicis Varum, rerum optima sacro
5.509.2   Cum promit docti pectoris ex adito.
5.509.3  Quid cum tu effutis rerum tot inania? cum nil
5.509.4   Profers, quod prosit cuilibet, aut placeat?


6353. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Virgilius, quid vatum culmen Homerus,
5.595.4   Quid Plato, quid magnus peccet Aristhoteles,
5.595.5  Quid scribant dignum tolli, dignumque relinqui
5.595.6   Pandis, ceu sacro Pythia de Tripode?
5.595.7  Quid mirus censor coeptas cum scribere? Nil ne
5.595.8   Peccas? Ni peccas pleraque, dispeream.


6354. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

fecisse, videri,
5.680.2   Quonam abiit? Nil non quisque videt liquido.
5.680.3  Nil incompertum cuiquam est. Oracula fundunt
5.680.4   Vel pueri, ut sacro Pythia de Tripode.
5.680.5  Hoc sapere est unum, quae nescis scire putari,
5.680.6   O morem, o saeclum, Juppiter, insipiens!


6355. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


5.854.2   Carmina et invitis poscere ab Arcadibus,
5.854.3  Nec modus est ullus poscendi, nec pudor; et tu,
5.854.4   Tecum et Sacchinus jam, puto, displicuit.
5.854.5  Sacro parce, precor, cineri; ne tam bonus ille
5.854.6   Esse odio per te mortuus incipiat. 855. [849.] (pon. hoc


6356. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

jubes. 1004. [998.] In Aulum genas minio pingentem.
5.1004.1  Virne genas minio pingis, fucatus et ore
5.1004.2   Purpureo in sacris cerneris, Aule, choris?
5.1004.3  Nec te rideri sentis? Nec multa, popellus,
5.1004.4   Audis, quae denso murmure dicta jacit?
5.1004.5  Crede, oculos nimium laedis, mentesque


6357. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


5.1121.3  Quod vivis tribuis, demptum tibi rere: sepultis,
5.1121.4   Laude tua incolumi, plauditur ingeniis. 1122. [1116.] In sacrum oratorem, non apte declamantem. In sacrum oratorem, auditoribus suis neglectis, contra absentes declamantem. Krša
5.1122.1  Absentes contra declamas;


6358. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


5.1121.4   Laude tua incolumi, plauditur ingeniis. 1122. [1116.] In sacrum oratorem, non apte declamantem. In sacrum oratorem, auditoribus suis neglectis, contra absentes declamantem. Krša
5.1122.1  Absentes contra declamas; negligis, Aule,
5.1122.2   Oranti praesens


6359. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

rogantum
5.1327.6   Dicant assiduas erubuisse preces. 1328. [1321.] In Stilponum ineptum poeseos magistrum.
5.1328.1  Castaliae sacrum laticem si quaeritis undae,
5.1328.2   Stilponi, moneo, credite ne pueri.
5.1328.3  Nescit iter: spondere aliis quas pergit ineptus,
5.1328.4   Nunquam Castalio in vertice


6360. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

1367. [1359.] In Ponticum, quadragesimae tempore nunquam verbum Domini audientem.
5.1367.1  Pontice, dic, oro, dum totam rite per urbem
5.1367.2   Rostra sacris passim vocibus alta sonant,
5.1367.3  Auditumque omnis certatim confluit aetas,
5.1367.4   Atque pio gaudens pascitur eloquio,
5.1367.5  Ipse operum vacuus, nec re districtus


6361. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


5.1410.1  Odit Pieridas Rullus male. Num quod amantem
5.1410.2   Spreverunt longo tempore Pierides,
5.1410.3  Et quoties Pindum est ausus tentare, fugarunt
5.1410.4   Sacro furcillis praecipitem e nemore? 1411. [1403.] In idem argumentum.
5.1411.1  Rullus grammaticos damnat. Quid ni? Omnia Rulli


6362. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

[ = Var. 93] De tabula exhibente mortem Priami.
6.21.1  Heic versam Argolico Trojam cum cerneret igni,
6.21.2   Collapsumque altos Ilion in cineres,
6.21.3  Infelix Priamus (misero nec sacra Penatum
6.21.4   Umbra, nec Hercei profuit ara Jovis)
6.21.5  Juxta Hecubam, gnatam juxta, supraque Politen
6.21.6   aeacidae telo concidit exanimis.


6363. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

pactamque fidem, sociosque Penates
6.27.6  Caede mea infidum polluit hospitium.
6.27.7  Da lacrymas misero; quidque auri, disce, viator,
6.27.8   Possit in humano pectore sacra fames. 28. [27.] [ = Enc. 105]
6.28.1   Hoc epigramma invenitur inter Encomiastica sub num.o 103; ideoque nullum numerum


6364. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


6.30.2  Nota suis fuerat virtutibus: en mihi vultu
6.30.3   Nunc etiam tandem Livia nota suo est;
6.30.4  Quam simul ac vidi, fletu, pol, conjugis, inquam,
6.30.5   Pol, vatum sacro carmine digna fuit;
6.30.6  Digna sua aeternum servari in imagine, digna
6.30.7   Nulli non omni semper honore coli;
6.30.8  Praecipue nobis, munus memorabile, amoris


6365. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Alma fame affligit namque salus medicos.
7.133.3  Et medici invisam tristes odere salutem,
7.133.4   Atque homines divam perdere saepe solent.
7.133.5  Quare pro medico facies cum sacra, saluti
7.133.6  Non te, sed morbis, Aule, litare decet. 134. Ad Gelliam amorem pro genere atque opibus perperam partientem.


6366. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Tollam ego te ad magnos laudibus usque deos,
8.280.3  Et, mala Poeoniam quae scripsi carmina in artem,
8.280.4   Imponam ardenti, dona cremanda, foco.
8.280.5  Id tibi erit sacrum, ceu divo. Epigrammata centum
8.280.6   Centeno poteris praeposuisse bovi. 281. Ad Lydam, ut sibi caveat a medicis.


6367. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Quae nil non pulchrum, non omni ex parte politum,
8.338.6   Exactumque omnes suspicis ad numeros;
8.338.7  Judicio quae tam polles, ut non magis ipsa
8.338.8   Sit verax sacro Pythia de tripode. 339. Gaudet, se Lydae placuisse et sibi Lydam placere velle.
8.339.1  Si laudas, mea quod laudari carmina digna


6368. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Judice te, verum, Lyda, supergredior. 370. Cunichius et Pindemontius coram Lyda ante aram amicitiae perpetuum jurant amorem.
8.370.1  Pindemonti, aram sacro hanc Cunichius, ambo
8.370.2   Quam colimus, magnum numen, amicitiae.
8.370.3  Hic Lyda coram alternum juremus amorem,
8.370.4   Servandum stabili tempus in omne fide.


6369. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Illa candidius nihil: ornat te quoque fuco
8.546.4   Ista carens omni candida simplicitas.
8.546.5  Cerea sunt eadem quod munera, mitis et agni
8.546.6   Mystica inest sacris orbibus effigies,
8.546.7  Flecti apta ad laudem quovis et mitia et omnes
8.546.8   Perfecta ad numeros indicat ingenia.
8.546.9  Felix, cui licuit pariter diamque


6370. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


8.548.2   Ipsis nunc possit vox tua coelicolis,
8.548.3  Coelicolum regem vesca sub fruge latentem
8.548.4   Dum canit et dulci dulcior ambrosia.
8.548.5  Sacro templum hilarat cantu, mulcetque piorum
8.548.6   Corda, pias oculis elicit et lacrymas.
8.548.7  Felix Lyda parens haec si audiat, audiat et se
8.548.8   Matres felicem dicier


6371. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

felicem dicier ante alias! 549. In idem argumentum.
8.549.1  Ante quidem sueras carmen cantare profanum:
8.549.2   Carmen, io, sacrum nunc, Violanta, canis.
8.549.3  Ipsam se vincit tua vox, quae vicerat omnes,
8.549.4   Atque pio prodit dulcis ab ore magis;
8.549.5  Ante domo patria templo nunc digna,


6372. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


8.552.2   Et qua turba tuam visit amica domum,
8.552.3  Nec desiderio quisquam non fixus acerbo,
8.552.4   Digressu moeret, dia puella, tuo.
8.552.5  Haec contra, sacras inter quae septa puellas
8.552.6   Incolis, ut rident laeta magis solito!
8.552.7  Te socia ut gaudent omnes, ut nulla sororum
8.552.8   Non vultu praefert gaudia magna


6373. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Assiduo vestros concelebrare lares,
8.559.5  Cui, quamquam jucunda olim, jucundior esse
8.559.6   Reddita nunc multo non videare tamen.
8.559.7  Nam procul hinc degis dum sacris abdita septis
8.559.8   Inter virgineos, dia puella, choros,
8.559.9  Omnigena absentis crebro de laude loquentum
8.559.10   E desiderio valdius arsit amor;


6374. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

89. [88.] De sua in re quaerenda negligentia.
9.89.1  Commoda divitiis, fateor, non parva parari,
9.89.2   Res dura est sed enim quaerere divitias,
9.89.3  Sacro praecipue vati, quem cantor Apollo
9.89.4   Correptum in rupes abstrahit aërias,
9.89.5  Musarumque choris miscet, rerumque mearum,
9.89.6   Atque mei secum detinet


6375. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

[ = Sep. et Lug. 21] De Priamo.
9.93.1  Hic versam Argolico Trojam quum cerneret igni,
9.93.2   Collapsumque altos Ilion in cineres,
9.93.3  Infelix Priamus (misero nec sacra penatum
9.93.4   Umbra, nec Hercaei profuit ara Jovis)
9.93.5  Juxta Hecubam, natas juxta, supraque Politen
9.93.6   aeacidae telo concidit exanimis.


6376. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

Krša
9.232.1  Frustra eris: in vanos recident molimina ventos;
9.232.2   Spicula nil, istae nil et agent faculae.
9.232.3  Me sibi sacrarunt Musae, me casta Minerva;
9.232.4   In me nil poteris, foede puer Veneris!
9.232.5  Talia jactabas, Aci, olim. Nunc miser, eheu,
9.232.6   Nescio quid taciti vulneris intus


6377. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

queunt subito, non unquam dicere magna,
9.299.2   Quorum improviso carmine vena fluit.
9.299.3  Contingat lento mihi scribere grandia: pondus,
9.299.4   Haud numerum in sacris quaero ego carminibus. 300. [297.] De veteri, recentique illustrium virorum aetate. De veterum recentiorumque artibus et inventis.


6378. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

superis gratum est! Tam foedo crimine se se
9.314.6   Placari Danais laesa Diana cupit!
9.314.7  Aeolus hac ventos mittet mercede ferentes?
9.314.8   Haec probat ille deûm sacra nefanda pater?
9.314.9  Solve bene haerentes, licet, ad pia saxa carinas;
9.314.10   Pande, licet, celeri vela cruenta Noto:
9.314.11  Tristia virgineae quid possint omina


6379. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]


9.357.3  Aulo displiceat jam Tulla, Aulusque placere
9.357.4   Jam Tullae, versis partibus, incipiat. 358. [355.] Pompa sacra.
9.358.1  Tendite purpureas Latia per compita vestes,
9.358.2   Et celebres multo spargite flore vias.
9.358.3  Pompa venit: praeeunt sacri longo ordine mystae:


6380. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]

358. [355.] Pompa sacra.
9.358.1  Tendite purpureas Latia per compita vestes,
9.358.2   Et celebres multo spargite flore vias.
9.358.3  Pompa venit: praeeunt sacri longo ordine mystae:
9.358.4   Pone subit niveo frugis in orbe Deus. Desunt reliqua. Radelja


6381. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]

Terra infra et pontus jucundo risit odore.
18  Delicium illa sibi mirans properabat utraque
19  Tam pulchrum carpsisse manu, discessit hiatu
20  Ampla ibi quum tellus vasto Niseïa, sacris 20
21  Unde ruens bijugis venit Saturnius, aureo
22  Invitam et curru imposuit, rapuitque puellam;
23  Invitam et miseror rumpentem pectore questus.


6382. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]


30  Audiit ex antro, natusque Hiperione Titan. 30
31  Illa Jovem frustra clamabat. Jupiter omni
32  Digressus Divum coetu sua visere templa
33  Gaudebat votisque coli sacrisque virorum.
34  Ergo inopem auxilii, facili Jove, furvus agebat
35  Sublatam patruus nigri moderator Averni 35
36  Inclytus, umbrarum rex exceptorque frequentum,


6383. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]


47  Maternas etiam vox tandem contigit aures.
48  Quae subito mentem attonitam perfixa dolore
49  Exululat vittasque manu laniavit utraque
50  Ambrosii sacras capitis, vestem injicit amens 50
51  Atram humeris, passim et quaerit terraque marique
52  Ceu volucris prolem vesano concita cursu.
53  Non dii, non homines quaerenti


6384. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]


114  Diva colens hominumque urbes et pinguia rura
115  Os mentita aliud: non vir, non foemina visam 115
116  Agnovit, donec Celei pervenit ad aedes,
117  In sacra fortis qui tum regnabat Eleusi.
118  Heic dea moesta, viae sedes ubi proxima, sedit
119  Parthenium ad puteum (cives hinc saepe liquentem
120   Hauribant


6385. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]


142  Vera equidem; quidquam nec vos celare decorum est.
143  Doris ego (hoc matri me dicere nomine visum est)
144  Creta huc e magna vastum delata per aequor
145  Advenio haud ultro: sacri rapuere latrones 145
146  Vi longe avectam luctantem et plurima frustra.
147  Hi Toricum ut celeri tetigerunt inde carina,
148  Matrum ingens numerus de puppi exponimur alta.


6386. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]


181  Horum consortes thalami sua quaeque gubernant
182  Tecta domus. Harum, si te modo viderit, ulla
183  Haud spernet foribusque abiget, sed laeta volensque
184  Excipiet tecto; sacris namque ore deabus
185  Es similis. Quin hic potius tantisper eadem 185
186  Sede mane, patrias donec veniamus ad aedes;
187  Et sciat haec Metanira parens ex ordine cuncta;


6387. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]


218  Matre alacres, imo pedibus dea magna beatis
219  Nixa solo, summi celso laquearia tecti
220  Vertice tangebat gradiens multaque coruscum 220
221  Luce jubar sacro fundebat corpore, totas
222  Illa fores dio complens fulgore: pudorque
223  Et niveus pallor nuptam et stupor altus habebat.
224  Discessitque loco exsurgens divamque locare


6388. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]


227  Uda solo; sedem pulchram abnuit, impigra donec
228  Illi aliam vili compactam robore sedem
229  Obtulit ac niveum vellus substravit Iambe.
230  Heic residens sacri capitis velamen operta 230
231  Prae facie manibus tenuit longumque morata est,
232  Haud quemquam nutu, quemquam vel voce salutans.
233  Nullas illa dapes tetigit, non pocula


6389. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]

Dicta jacit sapiens, donec diducere labrum
240  Et ridere deam, laetari et mente coegit. 240
241  Cara deae ante alias hinc semper mansit Iambe,
242  Illa dato longum celebrans sacra orgya ritu.
243  Ergo ubi contractae diffudit nubila frontis
244  Laeta Ceres, Metanira olli dat plena Lyaeo
245  Pocula. Se avertens diva abnuit ac "Mihi", dixit, 245


6390. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]


326  Rite struens primae sub celsis moenibus urbis
327  Calliroum supra fontem, qua pinguibus arvis
328  Imminet ac summo procurrit vertice collis.
329  Ipsa ego, quo fieri placeat sacra orgya pacto,
330  Expediam ritusque novos legesque sacrorum 330
331  Praecipiam, caste ut peragi quondam omnia possint
332  Atque meum certo placari foedere numen.


6391. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]

Calliroum supra fontem, qua pinguibus arvis
328  Imminet ac summo procurrit vertice collis.
329  Ipsa ego, quo fieri placeat sacra orgya pacto,
330  Expediam ritusque novos legesque sacrorum 330
331  Praecipiam, caste ut peragi quondam omnia possint
332  Atque meum certo placari foedere numen.
333   Sic ubi fata dea est, mutato corpore caepit


6392. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]

boves frustra collo juga curva trahebant; 375
376  Multa solo frustra data semina cassa jacebant.
377  Jamque fame humanum dura genus omne periret,
378  Magnos dona deos pingues et sacra per aras
379  Deficerent, foedam cupiens avertere cladem
380  Ni pater aethereis demittat sedibus Irin: 380
381   "Auratas quatiens pennas delabere coelo,


6393. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]


383   Sic ait. Illa Jovis liquidas fert jussa per auras,
384  Dein medios carpit celeri pede concita campos,
385  Edita Eleusinae dum moenia contigit urbis. 385
386  Heic sacra divam veniens invenit in aede
387  Coeruleo indutam peplo blandoque salutans
388  Ore deam tales fudit de pectore voces:
389   "Flava Ceres, agitat qui nil mortale sub alta


6394. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]

Coelicolum in coetu major dea vincet honores,
442  Mortalis nec erit quisquam ullo in tempore, triste
443  Qui tibi supplicium non pendat, multa per aras
444  Ni tibi sacra ferat casto solemnia corde
445  Placet et omnigenis, qua fas, tua numina donis." 445
446   Sic ait: illa thoro mentem laetata relicto
447  Exsilit ac dulcem gestit festina


6395. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]


520  Toto longa die miscentes gaudia: maeror 520
521  Omnis abit, dant ambae hilares capiuntque vicissim
522  Laetitiam, expleri nequeunt dulcedine corda.
523  Heic sacram niveis frontem circumdata vittis
524  Advenitque Hecate castamque amplectitur arcte
525  Flavicomae gnatam Cereris, cui tempore ab illo 525
526  Usque comes servitque ministraque


6396. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]

niveis frontem circumdata vittis
524  Advenitque Hecate castamque amplectitur arcte
525  Flavicomae gnatam Cereris, cui tempore ab illo 525
526  Usque comes servitque ministraque fida sacrorum est.
527   Interea qui cuncta videt, regnator Olympi
528  Altitonans, caeloque Rheam demittit ab alto
529  Et mandat, Cereremque vocet, ducatque deorum


6397. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]

Quum caeteroquin sensus ipse nullo vitio laborare deprehendatur, ablata illa repetitione, nihil addendum necesse duximus, nihil immutandum. , 540
541  Et Celeo, rerum princeps qui tractat habenas,
542  Sacrorumque docet ritus atque orgya sancta,
543  Spernere quae nulli, nullique audire profano
544  Fas est, excluso questus nec fundere inanes:
545  Ira deum cohibet questus et


6398. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]

quae nulli, nullique audire profano
544  Fas est, excluso questus nec fundere inanes:
545  Ira deum cohibet questus et comprimit ora. 545
546   Felix cui licuit mortali talia sacra
547  Usurpare oculis; contra miser ille vel altam
548  Abditus in terram, cui nunquam hos posse videre
549  Contigerit ritus ac sacra lege piari.


6399. Kunić, Rajmund. Ex Graeco Homeri Hymnus ad... [Paragraph | Section]


546   Felix cui licuit mortali talia sacra
547  Usurpare oculis; contra miser ille vel altam
548  Abditus in terram, cui nunquam hos posse videre
549  Contigerit ritus ac sacra lege piari.
550   Haec ubi mandavit docuitque ex ordine cuncta, 550
551  Magna Ceres et nata simul petiere beatas
552   Coelicolum sedes tectum et stellantis


6400. Zamanja, Bernard. Epistolae scriptae an. 1795. et... [Paragraph | Section]

queis hominum, caeli ridentis alumna,
2.113  Pax iterum, pax alma adsit, quam nubila supra
2.114  Pendentem incertis suspectant lumine pennis
2.115  Suppliciter cupidae gentes, revocataque sacras
2.116  Relligio stabili conjungat foedere mentes,
2.117  Atque suos iterum mage florens visat honores.
2.118  Quidquid erit, certe melius versabere in urbe,


6401. Zamanja, Bernard. Epistolae scriptae an. 1795. et... [Paragraph | Section]


3.45  Et minio, et cedro; qualem jam carus utrique
3.46  Nostrum Cunichius vertit, numerisque Latinis
3.47  Inseruit, magnam cum magna Pallada pompa
3.48  Inachidas sacro referens in fonte lavantes.
3.49  Nempe vafer socia contentus laude videri
3.50  Maluit; interpres quam stulte ferre secundas
3.51  Aemulus incassum, ranae turgentis acerbo


6402. Zamanja, Bernard. Epistolae scriptae an. 1795. et... [Paragraph | Section]


3.54  Ut nuper retulit per noctem visus Apollo,
3.55  Scilicet in lauro lex haec; ne tangito quisquam,
3.56  Quem cupidum titillat honos, et gloria famae,
3.57  Prisca Pelasgorum sacrata volumina vatum,
3.58  Quae semel aggressus Romano pangere cantu est
3.59  Cunichius; vanis irrisus concidet ausis.
3.60  Sed quid ago? Nostri nondum est obducta cicatrix


6403. Zamanja, Bernard. Epistolae scriptae an. 1795. et... [Paragraph | Section]


12.7  Astra? Facem Seresne, an Persae dia tulere
12.8  Secreta ad sophiae Chaldaeis? Hinc ne et ad Indos,
12.9  Aegyptumque novae fluxit sapientia lucis
12.10  Pyramidum sacris inscripta in marmore signis,
12.11  Haustaque Cecropias hoc fonte advenit Athenas
12.12  Ingentem annorum post cursum? Num magis ulla
12.13  Ante his praeluxït latas dominata per


6404. Zamanja, Bernard. Epistolae scriptae an. 1795. et... [Paragraph | Section]


15.140  Plena voluptatis? Capitoli immobile saxum
15.141  Dum bona relligio, pater et Romanus habebit,
15.142  Haec lingua haec vivet non turpi obnoxia letho,
15.143  Sacrorum fida interpres, ac digna Tonante.
15.144  At mitto haec, quae vana putant, quibus impia sedit
15.145  Nescio quae novitas. Non id contemnere, credo,
15.146  Nec parvi facere


6405. Škrlec Lomnički,... . Ad Maximilianum Verhovacz epistola... [page 2210 | Paragraph | Section]

te, fac me de eo certiorem, uti et de eo qualis adminus prospectiva sit regulandae Dalmatiae et Croatici Litoralis, praesertim in linea vectigalis? Metuo vehementer ne noster Districtus commercialis, qui me frustra reluctante ad Flumen applicitus est, hac occasione a iurisdictione Sacrae coronae avellatur. Ceterum recordaberis quod Archenholtz in sua Minerva memorabile illud brochure, quod de Potemkin prodiit, per frusta edat. Ego non dubito quod brochure illud etiam secus haberi possit, si adsit homo qui illud perquirere et


6406. Škrlec Lomnički,... . Ad Maximilianum Verhovacz epistola... [page 2222 | Paragraph | Section]

iungi. Cum tamen ille de lucro captando, ego tantum de damno vitando agam et cum me inter et te antiquius amicitiae vinculum intercedat, spero te potiorem huius, quam illius, rationem habiturum. Quod si tamen potentia Amadei omnibus his praevaleret, tum vero te per sacrum amicitiae titulum obtestor ut eum disponas quo ille tecum collaboret ut eos adminus, qui in similli casu Sigraio concessi sunt, favores consequar, nempe integrum salarium et comendatiam. Ego Amadeum nunquam offendi, spero proinde quod id omnino facturus


6407. Anonymus. Hymnus Nativitatis e Croatico in... [page 311 | Paragraph | Section]

Hymnus Nativitatis e Croatico in Latinum versus.
1.
Natus est nobis Rex coelestis
De Maria casta virgine;
Exultemus laeti dulci jubilo!
Neonatum Regem adoremus!
2.
Altera lux est sacra beato
Stephano, Christi primo Martyri;
Exultemus laeti etc.
3.
Tertiam damus sancto Joanni
Asseclae Jesu peramabili;
Exultemus laeti etc.
4.
Infanticidio


6408. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | Section]

bipatens magnam populi porta evomet undam,
Quem fugio tamen ipse: hîc sexus uterque, sed anteit
Faemineus numero, Oceano rapiente maritos.
Imus, et opperimur paulum, cum plurima se se
Aedibus e sacris effudit turba: feruntur
Permixti juvenes senibus, matresque puellis.
Haud illis vestis color unus, dixeris Irin
Quamlibet adverso referentem sole colores.
Sive quod haec varii pretio segmenta minore


6409. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


Navigium ipse, animas quod quinquaginta vehebat,
Apta luce parum dum funem a littore solvunt,
Nuper aquis pelagi aspexi implacabilis haustum:
Nec sua longaevas matres, tenerasque puellas
Protexit pietas, sacra quae e Virginis almae, Haec Ecclesia in suburbio Pillarum posita, quam vulgo dicunt la Madonna delle grazie, Canalitarum frequenti visitatione celeberrima, praecipuè verò


6410. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

operam pacta mercede locavit.
Verùm usu assiduo, sua vendere quò venit, urbis
Se se ad vafritiam flexit, plus fallere promptus,
Quam falli patiens: modo spes vel parva lucelli
Fulserit, horum aliqui miscebunt sacra profanis.
Scis, hominem his olim simplex ob caepe necatum,
Quod misero in zona positum dum turget, avaris
Foeta crumena auro male credita. An ultima pestis, 3 Haec partem


6411. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


Me docuit, quanti haud emeret ditissimus urbis.
Parcius id tamen, et recolunt cum propria quaedam
Festa loci, et bove tum vetitum sit, et ariete vesci.
Copia quae Bacchi tum absumitur! Orgia credas,
Non sacrum celebrare pio solemne Patrono.
Nec tamen ingeniove carent, tempusve quod agri
A cultu vacuum turpi patiuntur abire
Segnitie: hic tractat fabrilia, construit alter
Dolia: sunt calathos qui lento e vimine


6412. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

tumulo editiore colendas
Aestivo posuere domos sibi tempore. Pandit Sub titulo S. Mariae Magdalenae hujus loci Parochialis est Ecclesia. Altera verò D. Vincentio sacra PP. Dominicanorum est, qui et commodum Conventum, et praedia in rure Brenensi possident.
Magdalis hîc templum lacrymosa, remotior illinc
Gaudet et ipse sua Vincentius aede, domusque


6413. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


Intexunt alii costas, clavosque trabales
Figunt: ingentes hîc edolat ascia malos,
Quosque alibi intorquent, huc longos cymba rudentes
Continuò adducit. Sed jam praecincta corollis,
Et variis sacro precibus lustrata ministro
(His primùm capitur felix a ritibus omen)
En laetos inter strepitus ratis ardua prono
Littore divulsa in pelagi volat ocyor undas,
Sponsa


6414. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

nutrix illa optima, cui sit
Copia lactis, et oris gratia: laudo benignam
Plus ego naturam, mores, animumque sagacem,
Harum impune avidis presset puer ubera labris.
Ante Sebasteno lucem quae sacra Patrono Die Purificationis B. M. Virginis.
Civibus hic jucunda adeo spectacula pagus


6415. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

esset tunc aegrior, accieratque
Qui sibi suppetias obeundo in munere ferrent.
Nos pedites, morbus cui regius, ille caballo
Invehitur. Titan radios vix spargere terris
Coeperat, et multo advectos nos incola sacri
Aeris suscepit sonitu. Post sacra peracta
Auribus ad multam commissa fidelibus horam
Secreta excipimus, sacra et dape pascimus omnes.
Cum sol jam faceret breviores altior umbras,


6416. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


Qui sibi suppetias obeundo in munere ferrent.
Nos pedites, morbus cui regius, ille caballo
Invehitur. Titan radios vix spargere terris
Coeperat, et multo advectos nos incola sacri
Aeris suscepit sonitu. Post sacra peracta
Auribus ad multam commissa fidelibus horam
Secreta excipimus, sacra et dape pascimus omnes.
Cum sol jam faceret breviores altior umbras,
Illius nos mysta loci, populique magister


6417. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


Invehitur. Titan radios vix spargere terris
Coeperat, et multo advectos nos incola sacri
Aeris suscepit sonitu. Post sacra peracta
Auribus ad multam commissa fidelibus horam
Secreta excipimus, sacra et dape pascimus omnes.
Cum sol jam faceret breviores altior umbras,
Illius nos mysta loci, populique magister
Ante fores templi sub tecto, ubi proxima rauco
Lympha cadit strepitu, mensis accumbere


6418. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


Lympha cadit strepitu, mensis accumbere jussit.
Postquam epulis exempta fames, mensasque removit
Sedulus, atque opera fervens vehemente minister,
Jucundo vacuas sermone exegimus horas.
Tempus erat sacro pueris jam tingere frontem
Unguine, cum quidam casus miserè omnia turbat.
Namque advectus equo vir se obtulit unus ab illis,
Consilia ad secreta adhibet quos curia patrum.
Pontificem hic subitò occupat,


6419. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

locuturum se maxima, et illico in aurim
Arcani stillare aliquid, mox quaerere, an esset
In promptu quadrupes, socio quem mittat, eundem
Cum nequeat, soleam a pedibus nam amisit eundo.
Hic erat ille, sacro fulgentes murice Patres
Quem curare suas hîc res voluere, quibusque
Relligionis ab almae auctu stat nobile nomen.
Mittitur illi equus, at sacrum differre


6420. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


Hic erat ille, sacro fulgentes murice Patres
Quem curare suas hîc res voluere, quibusque
Relligionis ab almae auctu stat nobile nomen.
Mittitur illi equus, at sacrum differre recusat
Praesul opus, praestare brevi quod possit in hora.
Advenit interea comes, et cum Praesule munus
Jam functo, secretò agere hic quoque, nec mihi quisquam
Illum Tiresias poterat dissolvere


6421. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


Vaticanae aliud: non Relligionis amore
Vincebat quisquam, teneram ingenuasque per artes
Moribus atque bonis melius formare juventam
Noverat: hi vitae exemplis illustribus, atque
Eloquii arte sacri magnas cum civibus urbes
Crimine ab omnigeno absterrebant. Una sed auctos
Tot tantisque bonis labes maculabant, ob illam
Et periere, animis dominandi immensa cupido
Hos tenuit, regum haud facile toleranda


6422. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


Frondescens tum sylva mihi mediocris aditur.
Hîc quercus inter turba ingens, agricolae pars In hac sylva mercatus nundinatorius quotannis fit die sacra Beatae Annae.
Nostrates, pars qui caligas huc sutor agrestes
Urbanus tulerat, nec longa in pectora barba
Demissa Morlachi aberant, clamore replentes


6423. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

dolorem incidit. Sed summus consolator Deus.... adolescentem hunc a Divi Francisci religiosis consolari disposuit, et apprime a Ven. Fr. Francisco Radagljevichio.... qui efficaci exhortatione, innumeris adductis sacris et profanis exemplis ejus permaximum dolorem penitus sedavit, ipsumque induxit ad se matrimonio copulandum cum Helena dicti Ducis Ivegliae ultima filia, puella pari gratia et pulcritudine conspicua, uti evenit summa cum


6424. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


Accumbunt, dapibusque refecti pocula siccant.
Flammeolo velata caput tum virgo pudico
Hos inter graditur media, ad templumque feruntur.
Hîc sponsus, magna comitum stipante caterva,
Expectat venientem: ut sacra in foedera ritu
Solemni dextras junxere, en altera turba
Pars in equis, multi pedites reboantia crebro
Tormenta explodunt strepitu, ad sponsaeque penates
Approperant: ruralis ibi convivia pompa


6425. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


Stagnaei sedes est inclyta Praesulis, ex quo urbs
A Corcyraeo distracta antistite coepit
Fulta suo pastore regi vigilantius: aedes
Non haec ampla satis, sacro sed splendida cultu.
Hinc aliud subeo phanum: pars laeva legendum
Hoc dabat, e coetu Francisci bina jacere
Corpora ibi indigetum, patria qui Sardus, et Anglus.


6426. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

ab annis,
Fors aliqua quia parte jacens corrumperet auras.
Sed me rura vocant Stagni, gratissima rura,
Quae toties et equo, et pedibus lustrare solebam.
Parthenidi sacrum vidi hîc ante omnia templum
In campo positum, campestris et inde vocatur
Parthenis ipsa, domusque suos haec servat honores. (10) (10)


6427. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

od poglia, idest Madonna del campo.
Dein facili ascensu parvam ducebar ad aedem,
Quam sibi delegit gnara in certamine docto
Vincere Virgo sophos. Habitant hîc, sacra puellae 1 Hae sunt ex illis religiosis, quas Itali Pizzocare vocant. 1
Virginitatis amant quae vincula, non tamen omni
Tempore, sed facilis donec


6428. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

rupis,
Quae modo neglecta, et malleo cessante quiescit.
Insigni gaudet delubro Cunna, dicavit (7) (7) Haec Ecclesia, Virgini Lauretanae sacra, exaedificata fuit sub initium XVIII. Saeculi.
Incola Parthenidi collecto ex aere piorum;
Utque foret sacrae cultus reventior Aedi,
Francisci


6429. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

(7) Haec Ecclesia, Virgini Lauretanae sacra, exaedificata fuit sub initium XVIII. Saeculi.
Incola Parthenidi collecto ex aere piorum;
Utque foret sacrae cultus reventior Aedi,
Francisci assèclis data cura, et commoda sedes
His posita, ut populorum per relligiosa juvarent
Munia, et exemplis vitae, verboque docerent.
Haud


6430. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | Section]

foret vix cognitus Urbi.
At magnum fecit, quod maternis quoque verbis
Haec scripsit, monstrare aliis iter ausus apertum.
Verùm hac nemo tenus sua post vestigia gressum
Intulit hac e classe virùm, queis cura sacrorum
Incumbit, queisque haec scatet insula, tempore nullo
Ut desinit. Saltem dignas addicere ad artes
Se vellent, corpusve aliquo exercere labore,
Qui non dedeceat mystas, nec lumina vulgi


6431. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


More gerebantur, nam nec premere ubera vaccis
Ullus homo potuit suadere, oleasque feraces
Collibus apricis serere, aut a littore telis
Praedones arcere, necent ne forte, patrumque
Sic sacramentum violent, quod tale, prius se
Dent occidendos aliis ut scilicet ipsi,
Quam perimant illi quemquam: sic perditè amatur
Caprigenum pecus, ut reliquo concedere multa
Noluerint in secla locum,


6432. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]

pilo, canis aureus audit
Ipse, licet species alia est, nec rite canino
Adscribenda venit generi; plus carne, minusque
Fruge alitur, noctuque vagans sibi pabula quaerit,
Atque ululat, sacri sonitum simul audiit aeris.
Vix ubi lux exorta, ferens è limine gressum
Spectabam apricos colles, campumque jacentem,
Quo gravida profert Evan de vite racemos,
Non ita laetus, ceu quondam, nam jugera


6433. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


Ut nihil immutare, licet foret utile, curent.
Hinc haud marmoreum simulacrum a sede moveri
Permittunt quoddam, inque alia concinnius ara
Ponier, unde aliquis templo decor adjiceretur.
Cum sacranda ferunt festis Paschalibus ova,
Mos illis vetus est praestanti talia mystae
Nudo obolum, sibi quem tollat, defigere in ovo,
Non ovum dare, quod pagis fit in omnibus, illa
Adducti causa, posset quod


6434. Ferić Gvozdenica,... . Periegesis orae Rhacusanae, versio... [Paragraph | SubSect | Section]


Francisci summo sibi sedem in vertice coetus
Legit, praesidioque loci celsa addita turris.
Haud tenue hîc surgit delubrum, aequalibus illud
Dena intervallis pulcrè cinxere sacella
Sacra loca, atque ipsas Solymorum imitantia sedes;
Ipsaque adest Magni forma, exemplumque Sepulcri.
Relligio haec tantum voluit sibi, caetera et horti,
Et vites, oleaeque tenent, nec deficit herba,
Quam numero


6435. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 6 | Paragraph | SubSect | Section]

che amicizia, e fede
Ti vanti di serbarmi,
Giura su questi marmi
Giura di non mentir.

Ma guarda ben che il loco
A i giuramenti è sacro;
Che questo è il simulacro
D' un nume punitor.

Guarda che se il tuo core
Al labbro non risponde,
L' aria, la terra, e l'


6436. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 6 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


Al labbro non risponde,
L' aria, la terra, e l' onde,
Vendicheranno Amor.
Hic Gnidus, en sacras portas, en aurea templa;
Tam dubiae sortis nolo timere vices.
Has mihi amicitiam nitidas promittito ad aras,
Namque tuam dicis labe carere fidem.
Impune hoc nequeunt perjuria laedere templum;


6437. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 6 | Paragraph | SubSect | Section]



Dischiusa è la finestra,
E il Sol co' raggi lieti
Indora le pareti
Del sacro camerin.

Me lo predisse il core,
E il core non inganna:
La bella mia tiranna
E' risanata al fin.


6438. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 6 | Paragraph | SubSect | Section]



Non t' accostare a l' Urna,
Che l' ossa mie rinserra,
Questa pietosa terra
E' sacra al mio dolor.

Odio gli affani tuoi:
Ricuso i tuoi giacinti.
Che giovano a gli estinti
Due lagrime, o due fior?


6439. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 54 | Paragraph | SubSect | Section]


Albergo già de' fortunati Augusti,
E de' guerrieri cavalier Latini.
Vedrai cento famosi e peregrini
Monumenti de' secoli vetusti;
Le colonne, le terme, e i sacri busti
De' Pompei, de gli Scauri, e de Flamini,
E se l' aspro involò destin nemico
Le reliquie del foro, ove sì spesso
Tullio convinse il reo, salvò l' amico;


6440. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 54 | Paragraph | Sub2Sect | Section]

hic multos in caput, inque sinum
Demittit flores; alius vestemque superbam,
Cincinnosque leves, (26) caesariemque manu
Subducit celeri. Delatis aethere vittis
Circumdat sacrum virginis ille caput; (27)
Exulat hinc vitium, virtus hic candida regnat;
Accessit sapiens virgo dicanda Deo;
Eia agite, amentes, templum vitate, profani,
Quidam ait; hic


6441. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 54 | Paragraph | SubSect | Section]

Sullo stesso argomento avendo già ricevuto l' Autore dallo stesso Cardinale la Tonsura e gli Ordini.
La sacra man, che mi recise il crine,
E trastullo dell' aure il crin divenne,
Quella, che poi sulle mie tempie inchine
Con gran mistero aperta s' intertenne;
Dessa pur è, che la mia cetra


6442. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 54 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]

cessa ormai dalle rampogne usate,
E riconosci infin, come non sono
Contrari nomi Sacerdote e Vate.
Sacra manus, crinem levibus quae tradidit avris,
De nostro sectus vertice qui cecidit:
Grandia quae referens mysteria rite patebat
Devotum Superis hoc super alma caput;
Ipsa dat hanc


6443. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 54 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


Quid mihi jam censor criminis obiicies;
Qui lenem rigidus cantum, citharamque solebas
Auratam, et velox arguere ingenium?
Ah sapias, vatem dictis ah laedere parcas:
An sacrum vates munus obire nequit? Essendo scelto a Protettore Degli argonauti di Ferrara il Cardinale Marcello


6444. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 54 | Paragraph | SubSect | Section]


Greggia, che di custode orba sen resta,
Ove sparger dovria lacrime amare,
Bolle sovente, romoreggia, e desta
Entro il bosco natio fervido gare.
O sacra verga, o maestosa vesta,
A troppi ingordi, oimì, siete voi care!
Ed a partirsi in duo la turba è presta,
Qual gonfio flutto in tempestoso mare.
Ond' è pertanto, che te solo or


6445. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 54 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


Grex quam saepe sui custodis funus acerbum
Non ita sollicitis prossequitur lacrymis,
Ut lites abeant! sed certat garrula sylvam
Vox turbans, et pax deserit alma gregem.
Sacra fames multos pastoris poscere virgam
Dum cogit, tumidum turba agitata refert
Aequor, et impatiens studia in contraria fertur.
Cur sibi grex totus te cupit esse ducem?
Quid tibi tam


6446. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 54 | Paragraph | SubSect | Section]


E varia, e vaga i riguardanti alletta.
Ah quell’ onda son io, che mal sicura
Dal raggio ardente, o dall’ acuto gelo,
Lenta impaluda in questa valle oscura.
Tu, che saggia t’ avvolgi in sacro velo,
Quell’ onda sei, che cristallina, e pura
Scorre le vie, per cui si poggia al cielo.
Quae ripis fluit


6447. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 54 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]


Nec cessat caelo liberiore frui.
Hic mea languescit virtus, fluvioque videtur
Consimilis, quem pars infima vallis habet;
Quem sol exsiccat, quem stringunt frigora; sed te,
Dum tua sacrato vellere membra tegis,
Nobilis unda refert, caeli quae surgit ad auras;
Sic tu felici tendis ad astra via.


6448. Sivrić, Antun. Traduzione latina delle... [page 54 | Paragraph | Sub2Sect | Section]


D' ogni terrena vanità si spoglia.
Te, de fallaci quae daemone (54) laeta triumphas,
Et loca sollicito quae pede sacra subis,
Te victrix sua tecta petens fortissima Judith (55)
Hoste trucidato, clara puella, refert.
Illius aequiparat tua virtus inclita laudes;
Jure tibi nomen tradidit


6449. Vrhovac,... . Ad sacerdotes epistula, versio... [page 61 | Paragraph | Section]

libros pro usu scholarum nationalium praeclare adaptatos, aliaque egregia vocabularia, duae Croaticae grammaticae, una per Franciscum Kornig 1795, alia per Anonymum 1810 vulgata. Prodiverunt quoque in Croatico idiomate Sacri Sermones tam oríginarii, uti 1784 Joannis Mulih, quam ex aliis linguis traducti, uti 1770 Balthasaris Mataković, et 1796 noti libelli Josephi Matijević: nec absimiliter in lingua Slavonica praeclaris viris sua laus deest: qui Auctores elegantiori dicendi genere


6450. Vrhovac,... . Ad sacerdotes epistula, versio... [page 61 | Paragraph | Section]

Slavonica lingua multis proverbiis sibi propriis abundat. Memorata quoque plebs tertio est fidelis custos multarum cantilenarum, culturae linguae deservientium; cum sicut ubique Poetarum authoritas in linguae cultura magnae semper fidei fuit; ita apud nos ejusmodi sacra et profana carmina multiplices praestent usus; nam non minus de bello aut pace, viris principibus aut militaribus ducibus; moribus item et consuetudinibus aut ritibus et indole populi memoriam retinent; quam etiam de vocum proprietatibus, syllabarum quantitatibus


6451. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 50 | Paragraph | SubSect | Section]


1.7.101  Olli quippe foro ut betas olitoris Asellus
1.7.102  Exonerabat, ab urbe libris remeabat onustus.
1.7.103  Ibat et impositis doctissima bellua libris,
1.7.104  Sacra Deûm Matris veluti si Idaea tulisset
1.7.105  Feta omni priscorum, et feta lepore recentum.
1.7.106   Ordinis in primis esto memor: ordinis haec est
1.7.107  Virtus, pars


6452. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 65 | Paragraph | SubSect | Section]

scripsit nostro sermone poeta,
1.9.21  Nec numeris sibi, nec recto constantia sensu.
1.9.22   Jam video totam prima sub nocte Suburram
1.9.23  Huc illuc Circo, atque via discurrere sacra,
1.9.24  Quo matrona omnis spectatum, omnisque senator
1.9.25  Convenit pariter. Spectacula magna! Cicerri
1.9.26  Filia nam scurrae vestes induta


6453. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 90 | Paragraph | SubSect | Section]

formae quibus unica cura est,
1.13.21  Sic fidas coluisse solent, et amare sodales,
1.13.22  Dimidiumque vocare animae, et trito addere fuco
1.13.23  Cetera verba, recens quaecumque sacraverit usus,
1.13.24  Quod cultus, formaeque putent sibi cedere laude.
1.13.25  Ut sensere pares, aut fors mage posse placere,
1.13.26  Totus amor,


6454. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 102 | Paragraph | SubSect | Section]

quotquot, dum vita manebat,
1.15.126  Trans mare currentes, multisque erroribus acti
1.15.127  Externa exempla, externas et ponere leges
1.15.128  Optavere suis, externa et tradere sacra.
1.15.129  Follibus inflatis districti, et nubibus alte
1.15.130  Diductis equitant, ventoque feruntur, et auris
1.15.131  Nunc rapti sursum, nunc mersi folle deorsum.


6455. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 107 | Paragraph | SubSect | Section]

petunt omnes: muscas et inania captant
1.15.270  Aera per vacuum: et quas nectit aranea telas
1.15.271  Jejuni exercent, tenuisque sequuntor opellae
1.15.272  Texta, sacris titulos monumentaque pendula muris.
1.15.273  Punica bella procul venturi praescius ille
1.15.274  Herculeas circa Gades divinat, et oram
1.15.275  Extremae Hisperiae; et


6456. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 127 | Paragraph | SubSect | Section]

linguae sepire ambagibus, ut plebs
1.18.91  Excludatur inops, paucisque potentia crescat,
1.18.92  Immeritum conjurarunt qui perdere vulgus!
1.18.93  Vulgentur Cereris sacra: et esto hinc nemo profanus.
1.18.94   Nequidquam primo incipiens tu contra ab Homero
1.18.95  Contendes, priscos apicem tenuisse leporum
1.18.96  Acris ob ingenii, et


6457. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 158 | Paragraph | SubSect | Section]

si vis, sed certe difficiles, quas
1.23.68  Propter philosophi certant adeo, et tot iere
1.23.69  In sectas nulli ut liceat componere litem,
1.23.70  Humanasque artes, confusaque sacra profanis,
1.23.71  Detrudunt in ephemeridas. Male sana movebat
1.23.72  Scribendi ambitio, at cacoethes mira legendi
1.23.73  Tonsorum invadit collegia, pharmacopolas,


6458. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 161 | Paragraph | SubSect | Section]

pretium, exiguoque
1.23.154  De prelo librum pauperrimus aere ferebat,
1.23.155  Sollicitatque typos parvo pauperrimus auctor.
1.23.156  Sic ad inaccessos fontes, atque abdita sacra
1.23.157  Indignis patuere fores, quas prima vetustas
1.23.158  Sumptu, et scribendi servaverat usque labore,
1.23.159  Ingenii ut fretus vena vix unus, et alter


6459. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 170 | Paragraph | SubSect | Section]

te praetereat tacitum, te maxime doctor
1.24.185  Orte Samo, totius at orbis paene viator.
1.24.186  Fraude Paraetonia, et coxae qui nobilis auro
1.24.187  Scurra, et sacrarum es consanguinitate fabarum.
1.24.188  Euphorbus quondam sub Trojae moenibus, at nunc
1.24.189  In novum ab Iliaco trajectus corpore corpus,
1.24.190  Et tot Pythagoras


6460. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 185 | Paragraph | SubSect | Section]

jam prope dissidio,
2.2.95  Quidquid id est, inquam, vos quaeso mittite, vestram
2.2.96   Oro perque fidem, perque et amicitiam;
2.2.97  Quodque magis sacrum est mortalibus inter amicos,
2.2.98   Per quae fecistis vulnera uterque, precor.
2.2.99  Vita voluptati non est servire, nec inter
2.2.100   Quaesitas hilare est vivere


6461. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 193 | Paragraph | SubSect | Section]


2.5.1  Quid juvat argutos inter procedere vates,
2.5.2  Atque unum esse tui, Calliopea, chori,
2.5.3  Quoque Maro quondam, quo carminis auctor Homerus,
2.5.4  Illo ipso sacram fonte levasse sitim,
2.5.5  Si Raymundus obit? Tantas ah! patria tellus,
2.5.6  Ah! tellus properet Romula ad inferias.
2.5.7  Dumque pio sacros veneramur carmine manes,


6462. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 193 | Paragraph | SubSect | Section]


2.5.4  Illo ipso sacram fonte levasse sitim,
2.5.5  Si Raymundus obit? Tantas ah! patria tellus,
2.5.6  Ah! tellus properet Romula ad inferias.
2.5.7  Dumque pio sacros veneramur carmine manes,
2.5.8  et Tibris, et versos sistat Arion equos.
2.5.9  Heu Raymundus obit! Quid ei nunc Delphica Phoebi
2.5.10  Laurus, Hyanthaeae quidve sonus


6463. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 194 | Paragraph | SubSect | Section]


2.5.29  Si folia in sylvis gelidam cecidere sub Arcton,
2.5.30  Vere renascuntur vividiora novo.
2.5.31  Sic reparat natura omnes ex artibus artes;
2.5.32  At nos, qui Clario sacra tuo facimus,
2.5.33  Abripimur caeco fatorum turbine vates,
2.5.34  Ut plebs Iliacis Graja sub aggeribus.
2.5.35  Sed quo me caeci rapuit violentia luctus?


6464. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 202 | Paragraph | SubSect | Section]


2.8.5  Dum canimus tua jura, fave. Jam Daedala tellus
2.8.6  Non ulli Superum, quot tibi, vota ferat;
2.8.7  Aera qui tenuem, qui vasti caerula ponti,
2.8.8  Terraique sacro concutis igne solum,
2.8.9  Frondentesque avibus sylvas, et lustra ferarum
2.8.10  Omnigenis gaudes exhilarare modis
2.8.11  Vere novo, cum floret ager, cumque altior


6465. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 217 | Paragraph | SubSect | Section]


3.2.22  Prima per Illyricae vestigia lubrica linguae
3.2.23  Vocibus Ausoniis, et adhuc haerentia Grajis
3.2.24  Sermones hominum antiquosque expendere mores,
3.2.25  Sacrorum ritus, bellique, et foedera pacis,
3.2.26  Artium et inceptus primis evolvere ab orsis,
3.2.27  Et nova cum priscis componere saecula saeclis!
3.2.28  Germanisque ideo


6466. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 217 | Paragraph | SubSect | Section]


3.2.29  et neque Hiberis, neu qua consentire Britannis,
3.2.30  Sed validum robur, conjuratasque phalanges
3.2.31  Aurorae a populis, et primo arcessere Eoo,
3.2.32  Ut sacra Pieridum, Phoebique, et sacra Minervae
3.2.33  Trans gelidos Scythiae montes, Tanaimque nivalem,
3.2.34  Et trans Caucaseas possis detrudere rupes,
3.2.35  Donec Celtarum


6467. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 217 | Paragraph | SubSect | Section]

Hiberis, neu qua consentire Britannis,
3.2.30  Sed validum robur, conjuratasque phalanges
3.2.31  Aurorae a populis, et primo arcessere Eoo,
3.2.32  Ut sacra Pieridum, Phoebique, et sacra Minervae
3.2.33  Trans gelidos Scythiae montes, Tanaimque nivalem,
3.2.34  Et trans Caucaseas possis detrudere rupes,
3.2.35  Donec Celtarum gentes, et Slavica regna


6468. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 221 | Paragraph | SubSect | Section]


3.2.162  Dididit, et vitam solers per prima reperta
3.2.163  Excoluit, meditando et primas extudit artes.
3.2.164  Atque adeo historiis dignum famaque perenni
3.2.165  Sacravit fastis non veri ignara vetustas
3.2.166  Audacem Iapeti merita de stirpe nepotem.
3.2.167  Quare age, et inceptos persta transmittere cursus;


6469. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 224 | Paragraph | SubSect | Section]

priscis, notusque recentibus aeque
3.3.15  Qui facibus datur, et servatur ubique maritis,
3.3.16  Et cui forma decens pompae cumulatur honestae
3.3.17  Sacrorum ritu, pactisque ad sidera votis,
3.3.18  Dicite qui sapitis, per quem venit, unde datus, cur?
3.3.19  Non ego de officiis vitae nunc certo maritae,
3.3.20  Aut quaenam in


6470. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 227 | Paragraph | SubSect | Section]

ire viam, mox et volventibus annis
3.3.105  Ipsa suis documenta aperire domestica natis,
3.3.106  Et magnam in seros artem proferre nepotes.
3.3.107   Ergo nonne homini sacri est dana lex hymenaei
3.3.108  Moribus ut coleret vitam, usuque officiorum?
3.3.109  Quin age nunc rudia illa hominum, et sylvestria saecla,
3.3.110  Barbara quos vastis


6471. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 227 | Paragraph | SubSect | Section]

dictu! mandunt, et corpore vivo
3.3.117  Sapius ingluviem explevere. Vides quo apud ipsos
3.3.118  Nuptiae ubique in honore, qui avis cultus, proavisque,
3.3.119  Atque ut majorum sacris posita ossa sepulcris!
3.3.120  Mos humanior a cultu vitaque ferina
3.3.121  Quicumque hos inter distat paulisper, ab uno hoc
3.3.122  manavit fonte, et naturae linea


6472. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 230 | Paragraph | SubSect | Section]

quemque velim, fictasque abolere Chimaeras,
3.4.26  Queis illam misere corrupit falsa vetustas
3.4.27  Olim, ast in populos manavit fabula discors,
3.4.28  Stultisque infecit rem sacram erroribus. Illa
3.4.29  Thesea, Pirithoum, et furiosi finxit Orestae
3.4.30  Prodigia, et Phthium male sana creavit Achillem.
3.4.31  Scilicet a vero quae tam sunt absona,


6473. Gaj, Ljudevit. Epistula ad Franciscum Vlašić,... [page 335 | Paragraph | Section]

pari passu ambulare solent culturam praesertim moralem respicientes articuli mixtim, systematice nihilominus continebuntur, absque obtinendo altissimo loco privilegio luci publicae dari haud possint. Ex eo excellentiae vestrae humillime supplex sum, quatenus mihi ad suam sacratissimam majestatem mox recursus litteras recomendatorias ac suas potentissimas vires interponere gratiosissime dignaretur. De quo altissimo patrocinio eo minus dubitare praesummo, quo propius praefatum objectum nationis excellentiae vestrae altissimo praesidio atque amori concreditae commodum


6474. Babulak, Oton. Elegos honoribus Iosephi Matzek,... [Paragraph | Section]

Nikola Matasović 2012-12-05T20:56:00 ELEGOS HONORIBUS A. R. P. IOSEPHI MATZEK VERE DIVI SACRA IOSEPHI VENIENTE TURBAE CAPISTRANAE PROVINCIALIS DIGNISSIMI, VERE NOVO LAETUS, LAETANTE EA, INFRA NUNCUPATUS NOMINE REGIAE PALAESTRAE ESSEKINENSIS 14° KAL. APRILIS PIE DEVOVET
1   Di Tibi


6475. Babulak, Oton. Elegos honoribus Iosephi Matzek,... [Paragraph | SubSect | Section]

vegetos.“
1.33  Quid? raptus fueram, nec erat mihi mens mea praesens,
1.34   Laetitia circum pectora vox dederat.
1.35  Illico deîn Musas iussi sua sistere plectra,
1.36   Tantaque Festorum Sacra mihi referant.
1.37  Hasque mihi tandem suavi modulamine pleno
1.38   Musa refert Voces, pectore votifero:
1.39  Cur quaeso, tantus tua membra fatigat adusque
1.40   Hicce sopor, miror,


6476. Babulak, Oton. Elegos honoribus Iosephi Matzek,... [Paragraph | SubSect | Section]

votifero:
1.39  Cur quaeso, tantus tua membra fatigat adusque
1.40   Hicce sopor, miror, dulce sonante choro?
1.41  An nescis, praesens poscat sibi qui pia Pompa?
1.42   Ignoras, Veris quae sacra principio?
1.43  VIR celebris colitur nostris in montibus ecce
1.44   Vere novo, postquam pigra recessit hyems
1.45  Terraque rosarum svavi splendore nitere
1.46   Incipit, et Myrtus


6477. Babulak, Oton. Elegos honoribus Iosephi Matzek,... [Paragraph | SubSect | Section]

laeti temporis esse volens.
1.51  Ergo quid dubitas? aut quidve stupes resonare
1.52   Hicce lyras nostris vocibus accomodas.
1.53  Nonne iuvat celebrare Viros, quos Nominis alma
1.54   Fama sacrat late, qui pietate nitent;
1.55  Atque Hic talis adest, cuius virtus peramoena
1.56   Digna parat meritis proemia siderei,
1.57  Talis adest, meritis qui nat velut anser in undis,
1.58  


6478. Babulak, Oton. Elegos honoribus Iosephi Matzek,... [Paragraph | SubSect | Section]

nitent;
1.55  Atque Hic talis adest, cuius virtus peramoena
1.56   Digna parat meritis proemia siderei,
1.57  Talis adest, meritis qui nat velut anser in undis,
1.58   Mature Dîvum quem sacrat alma cohors.
1.59  Hoc similive modo blande mea recreat usque
1.60   Maeonides narrans corpora lassa loci,
1.61  Echo praeterea resonat Nomen celebrandum
1.62   JOSEPHI, veris nuncia


6479. Babulak, Oton. Elegos honoribus Iosephi Matzek,... [Paragraph | SubSect | Section]

recreat usque
1.60   Maeonides narrans corpora lassa loci,
1.61  Echo praeterea resonat Nomen celebrandum
1.62   JOSEPHI, veris nuncia laeta ferens
1.63  Tunc subito praesens circumvolat umbra sacrorum,
1.64   Et mea sic penitus somnia vana cadunt;
1.65  Pierides etenim lyricis quem cantibus ornant
1.66   JOSEPHUM, vernans Iste Minister erit,
1.67  Aeque etenim JOSEPH sacrat sua


6480. Babulak, Oton. Elegos honoribus Iosephi Matzek,... [Paragraph | SubSect | Section]

umbra sacrorum,
1.64   Et mea sic penitus somnia vana cadunt;
1.65  Pierides etenim lyricis quem cantibus ornant
1.66   JOSEPHUM, vernans Iste Minister erit,
1.67  Aeque etenim JOSEPH sacrat sua Nomina Divo
1.68   Et verno pariter sub Jove Festa colit.
1.69  Ergo metu posito, tandem mea Carmina iungo
1.70   Musarum lyricis cantibus eximiis.
1.71  Sed quaeso, Tantis Virtutibus


6481. Babulak, Oton. Elegos honoribus Iosephi Matzek,... [Paragraph | SubSect | Section]

posito, tandem mea Carmina iungo
1.70   Musarum lyricis cantibus eximiis.
1.71  Sed quaeso, Tantis Virtutibus amplificati
1.72   Quis pleni meritis Acta referre queat?
1.73  Aut quis Pieridum sacro celebrare Ministrum
1.74   Concentu valeat? Quae lyra facta canet?
1.75  Ingenium certe non sufficit incipientis
1.76   Vatis, condigne Te celebrare PATER!
1.77  Emicat ex oculis constans


6482. Babulak, Oton. Elegos honoribus Iosephi Matzek,... [Paragraph | SubSect | Section]

resonet Phallanx sincera Minorum;
1.98   Effundatque suis Vota repens animis.
2.1  ParVa fero Magno, parVo TIBI qVaeqVe DeCenter
2.2   PeCtore saCrantVr Vota benIgne Pater! P. Otho Babulák II. HUM. Profess.


6483. Babulak, Oton. Ode honoribus Josephi Matzek,... [page 1 | Paragraph | Section]

theologiae, ac iuris ecclesiastici licentiati, eiusdemque lectoris emeriti; ex-ministri provincialis immediati, ord. min. s. p. Francisci obs. provinciae s. Ioannis de Capistrano, dum solemnem onomaseos diem recoluisset, in perenne gratitudinis pignus XIV kal. Aprilis a. MDCCCXXXIV devote Sacrata. ESSEKINI Typis M.A. Divald, C.R. Typographi 1834.


6484. Babulak, Oton. Ode honoribus Josephi Matzek,... [page 5 | Paragraph | Section]

revirente toto
1.42  Orbe natura redeunte Vere,
1.43  Signa dum Titan calidus recenter
1.44   Arjetis intrat.
1.45  Ergo cur sacri tacitus, Camoenae!
1.46  Sic chorus Pindi maneat? novenae
1.47  Celsa cur magnum modulamne non dant
1.48   Carmen ad Astra?
1.49  Vos latet, quantis


6485. Babulak, Oton. Ode honoribus Josephi Matzek,... [page 5 | Paragraph | Section]


1.49  Vos latet, quantis deceat nitere
1.50  Plausibus primam redeuntis Anni
1.51  Floridam lucem, rutilante stella
1.52   Suavis Eois?
1.53  Sacra JOSEPHI celebrantur isthic,
1.54  Sacra, dum dico, recoluntur almi,
1.55  Concinunt, laetosque dies celebrant
1.56   Tempora verna.
1.57  Ergo


6486. Babulak, Oton. Ode honoribus Josephi Matzek,... [page 5 | Paragraph | Section]


1.50  Plausibus primam redeuntis Anni
1.51  Floridam lucem, rutilante stella
1.52   Suavis Eois?
1.53  Sacra JOSEPHI celebrantur isthic,
1.54  Sacra, dum dico, recoluntur almi,
1.55  Concinunt, laetosque dies celebrant
1.56   Tempora verna.
1.57  Ergo vocalem cytharam canendo
1.58  Turba Musarum


6487. Babulak, Oton. Ode honoribus Josephi Matzek,... [page 6 | Paragraph | Section]

Magno, redeunte primo
1.88   Sidere Veris.
1.89  Cordis hoc fiat super impetrato
1.90  Unicum Voto meritum decoris,
1.91  Grata si praestem sacra Dithyrambis
1.92   Lege solutis.
1.93  Tu Pater vere bone! qui Minorum
1.94  Ordinis vitam merito salubri
1.95  Ducis


6488. Babulak, Oton. Ode honoribus Josephi Matzek,... [page 8 | Paragraph | Section]


1.116   Adjuvet almum.
1.117  Hoc Phalanx certo resonat Minorum
1.118  Ut Patri charo, redolere thura
1.119  In foco cordis satagit, sacrando
1.120   Festa Patroni:
1.121  Hoc precor Magno minimus novellus
1.122  Corde de puro, reliqua modeste
1.123  Palladis doctae comitante Turba,


6489. Babulak, Oton. Proseucticon honoribus Joannis... [page 3 | Paragraph | SubSect | Section]


1.2   Turbinibus, vel quod pectora vulnus habet?
1.3  Nulla diu requies, noctu respiria nulla;
1.4   Sed turbo constans viscera discruciat,
1.5  Si sacri moestus conscendam culmina Pindi,
1.6   Hanc Musis sortem pandere voce meam,
1.7  Conspicio tristi totam, lugubrique cohortem
1.8   Voce queri pariter, corda dolore premi;


6490. Babulak, Oton. Proseucticon honoribus Joannis... [page 3 | Paragraph | SubSect | Section]


1.7  Conspicio tristi totam, lugubrique cohortem
1.8   Voce queri pariter, corda dolore premi;
1.9  Accedo lacrymans nitidi subsellia Phoebi,
1.10   Praesidis ut sacri, virgineique chori
1.11  Quid video afflictus? lacrymas decurrere ad instar
1.12   Fluminis ex oculis, oraque moesta loqui:
1.13  Singula Musarum querulis pandit sua vota


6491. Babulak, Oton. Proseucticon honoribus Joannis... [page 4 | Paragraph | SubSect | Section]

non unquam vobis mea Fata recurrant,
1.30   „Vita etenim coepit, vix bene desierat“
1.31  Et merito; vivit prosper, cyathis satiatus
1.32   Nectareis inter Numina sacra Poli:
1.33  Purpureis gustat labiis coelestis odorem
1.34   Ambrosiae, vitae praemia digna suae.
1.35  Eius namque decus vitae, decus omne laborum


6492. Babulak, Oton. Proseucticon honoribus Joannis... [page 5 | Paragraph | SubSect | Section]

exoritur nitidus post nubila Phoebus,
1.64   Imbres post lapsos sidera pura nitent.
1.65  Sat postquam lugubri luxit Provincia nostra
1.66   JOSEPHUM gemitu, sat sua sacra cohors;
1.67  Sat doctae postquam luxisset alumna Juventus
1.68   Palladis amissum corpore moesta Patrem,
1.69  Lucidus exoritur summo de vertice coeli


6493. Babulak, Oton. Proseucticon honoribus Joannis... [page 6 | Paragraph | SubSect | Section]

sol radians CAROLUS
1.97  Hic consternatos animos solus recreare,
1.98   Pressa dolore animi sensa levare potest.
1.99  Vos igitur sacrae Dryades nunc provoco, doctae
1.100   Castalides! Nobis dicite sensa velim;
1.101  Dicite, quae vestris hoc tempore candet in oris
1.102   Forma venustatis? Quis iuga candor


6494. Babulak, Oton. Proseucticon honoribus Joannis... [page 6 | Paragraph | SubSect | Section]

Interni pandite Vota animi.
1.105  Dicite, per celebrem vobis, magnisque litandam
1.106   Encomiis summo monte redite diem,
1.107  Monte redire diem PETRO SERMAGE sacrandam,
1.108   Qui sua pro meritis munera laetus adit.
1.109  Temporis utque dies verni terrae decus omne
1.110   Contribuit, spargens floribus arva novis,


6495. Babulak, Oton. Proseucticon honoribus Joannis... [page 6 | Paragraph | SubSect | Section]


1.110   Contribuit, spargens floribus arva novis,
1.111  Sic deus omne suis auxit SERMAGE, renascens
1.112   Pieriis ludis, dignus amore Sui.
1.113  Ergo fave sacris, celebraque piis genialis
1.114   Laudibus Aonides, condecorans CAROLUM.
1.115  Dic thymus ut redolens apibus gratissima cunctis
1.116   Esca fuit; semper TU quoque noster


6496. Babulak, Oton. Proseucticon honoribus Joannis... [page 7 | Paragraph | SubSect | Section]

felix, terque beatus abhinc.
1.119  Suscipe Pieridum gratos, quos fundit odores,
1.120   Concentus dulces, pinguia thura cape;
1.121  Sume quod in sacro Parnasside Turba diserta
1.122   Munera dat plausu, dat modulamne decus,
1.123  Tempora qua cingent Heliconiades facundae
1.124   O Daphne Laurum: suscipe mitis eam. –


6497. Babulak, Oton. Proseucticon honoribus Joannis... [page 7 | Paragraph | SubSect | Section]

Tibia pariter tinnit chorus oestra Posegae,
1.132   Concelebrans Phoebo thura Saboea cremat.
1.133  Dulcia de tenero renovat sua pectoris imo
1.134   Gaudia Varasdin dum Tibi vota sacrat;
1.135  Totus enim late celebrat Districtus ovando
1.136   Praesidi adventum, pocula plena libans,
1.137  Mons sacer et Regio circum Thitorea fumat


6498. Babulak, Oton. Proseucticon honoribus Joannis... [page 7 | Paragraph | SubSect | Section]


1.135  Totus enim late celebrat Districtus ovando
1.136   Praesidi adventum, pocula plena libans,
1.137  Mons sacer et Regio circum Thitorea fumat
1.138   Thure sacro, tanta Festa colendo Viri.
1.139  Ergo prae reliquis quantum primordia sacrat
1.140   Mursia Musa Tui laudibus immodicis,
1.141  Testetur fervens animus pietate


6499. Babulak, Oton. Proseucticon honoribus Joannis... [page 7 | Paragraph | SubSect | Section]

adventum, pocula plena libans,
1.137  Mons sacer et Regio circum Thitorea fumat
1.138   Thure sacro, tanta Festa colendo Viri.
1.139  Ergo prae reliquis quantum primordia sacrat
1.140   Mursia Musa Tui laudibus immodicis,
1.141  Testetur fervens animus pietate revinctus,
1.142   Testetur purus pectoris ardor idem:


6500. Babulak, Oton. Proseucticon honoribus Joannis... [page 7 | Paragraph | SubSect | Section]


1.142   Testetur purus pectoris ardor idem:
1.143  Laetitiae pignus socii Tritonidis almae
1.144   Mursensis praebent sedula corda Tibi;
1.145  Qui iunctim tibi grata sacrant supreme Scholarcha!
1.146   Vota Capistrani, sume benigne PETRE;
1.147  Huic me Castalidum Turbae socians, meditando
1.148   Sic tandem tenui carmina claudo lyra:


6501. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page vi | Paragraph | SubSect | Section]

3. Ecclesia Salonitana (538 hexametri). De illius vero carminibus, quae minora appellamus, quaeque potuerunt reperiri, extant adhuc sexagintaquinque, quorum octodecim sacra, tredecim pontificalia, viginti imperatoria, quinque civica, quatuor varia. Eorum quae ad extollendas trium Caesarum nostrorum, nempe Francisci I. et Ferdinandi I. et


6502. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page vi | Paragraph | SubSect | Section]

splendida verba cum celeberrimus Vir Andreas Meschutar Epis. in part. inf., tunc temporis apud Cultus Studiorumque Ministerium a Consiliis Aulicis, legisset et exemplar laudatissimi Carminis postulasset, non multos post menses Sua Sacra Apostolica Majestas Imperator Noster FRANCISCUS JOSEPHUS I. Reverendissimum Ciobarnich, Virum singulari pietate, scientia, humanitate et caritate erga Austriam clarissimum, magno aureo numismate pro scientiis et litteris


6503. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 9x | Paragraph | SubSect | Section]


7  Postquam obiit diras rabie cessante Tyrannus.
8  Virgo potens coeli, quae fulgido in aethere regnas,
9  Numinis aeterni Mater, dilectaque Nata,
10  Quaeque sacrum recolis Templum, quo turpia quondam,
11  Tartareis instructa dolis simulacra nitebant,
12  Auxilio praesens adsis; vim trade canenti.
13  Grande scelus, fraudesque malas,


6504. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 9x | Paragraph | SubSect | Section]


23  Hostis, ait, pereat, pereant inimica Deorum
24  Pectora. Avernalem vulgat fera buccina legem.
25  Nobile Bithyniae 3 Templum, quo thura fideles
26  Sacra Deo ferrent, noctu facto impete passim
27  Adsiliunt turbae; dissolvunt cardine portas.
28  Tum penetrant, armisque urgent, atque omnia miscent,
29  Evertunt aras, rapitur


6505. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 16 | Paragraph | SubSect | Section]


261  Spectacli strepitum spernit ludosque theatri
262  Dum tu seposita gaudes sola aede latere
263  Aut horti ad virides plantas tua tollere vota
264  Vel sacra thura Deo laudesque offerre, precesque
265  Juxta aram aediculae, divaeque adsidere mensae.
266  Me sequere alma soror, nostras ne despice voces,


6506. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 17 | Paragraph | SubSect | Section]

mensae.
266  Me sequere alma soror, nostras ne despice voces,
267  Haud procul a Templo quondam succedo puellae;
268  Ilia solum spectans: Christo sacravit amorem
269  Mens mea, ait, castumque ipsi nunc dedico florem.
270  Quo praepotenti, quo feror impete?
271  Quae vis medullas pectoris excitat,


6507. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 18 | Paragraph | SubSect | Section]


320  Horrendo sonitu clamat, vos ite furentes,
321  Vos vexate simul, date vulnera, fundite clades.
322  Horrenda clades innovatur undique.
323  Libri cremantur et sacratum vestium
324  Insigne, vasa, luminare, imagines:
325  Ab igne Templa dissipata concidunt
326  Araeque corruunt sacratae in pulvere


6508. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 18 | Paragraph | SubSect | Section]


323  Libri cremantur et sacratum vestium
324  Insigne, vasa, luminare, imagines:
325  Ab igne Templa dissipata concidunt
326  Araeque corruunt sacratae in pulvere
327  Ab aede Virgo corruenti Artemia
328  Se proripit, manuque gestans vascula
329  Servanda quae sibi magister tradidit.


6509. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 21 | Paragraph | SubSect | Section]


412  Rerum quae species nova
413  Hos percellit ocellos?
414  Istis auribus audio
415  Cantus angelici sonos,
416  Et sacros modularier
417  Dulci carmine amores.
418  Sanctus tu Deus Agminum
419  Pollenti omnia dextera
420  Sanctus tu Deus unicus


6510. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 23 | Paragraph | SubSect | Section]


464  Exhilarans loca cuncta luce?
465  Intaminatus late amor incolit,
466  Ad Sponsi amicos Sponsa venit sinus.
467  En Virgo candorem sacravit
468  Virgineum teneris ab annis.
469  Ingreditur lictor. Flavos rapit ipse capillos.
470  Effundo lacrymas. Ad me conversa puella


6511. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 23 | Paragraph | SubSect | Section]

plores, dilecte, inquit; nil proxima turbat
472  Me mors. Haud moriar, victrix supera astra tenebo.
473  Tu pete tecta patris. Venerandi detege Sedem
474  Qua Petrus vivit, sacrum et moderatur ovile
475  Christiadam, mea cura, mihi carissime sodes,
476  Quaere oculis coelum, dia mundaberis unda.
477  Littore in extremo similem captare triumphum


6512. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 25 | Paragraph | SubSect | Section]

inter ripas Jadris, jam pressimus illas.
528  Hic Pastor tollens oculos coeleste precatus
529  Auxilium juvenis cervicem numine plenus
530  Lustrali conspargit aqua, simul ore sacrata
531  Verba sonat sanctam subito donantia vitam
532  Littore ab eoo lux fulsit fulguris instar
533  Lambit Anastiadis frontem; mox decidit ipse


6513. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 26 | Paragraph | SubSect | Section]


557  Interea Petrus ridenti laetior ore
558  Oscula dat juveni sancti nova pignora amoris.
559  Laetus Anastiades sequitur vestigia Patris;
560  Callibus obtectis sacram sic itur ad aedem,
561  Qua recolit Domni venerans pia turba sepulchrum.
562  Longa Salonarum prospectans moenia, et arces
563  Pastor ait, priscos urbs haec celebrata per


6514. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 30 | Paragraph | SubSect | Section]

qui dirigit omnia nutu:
701  Munere apostolico tunc has adcessit ad oras
702  Domnius 13 atque inter populos nova semina vitae
703  Effudit diraque fidem cum morte sacravit.
704  Scilicet en Templum cineres quod servat et ossa
705  Summi Pastoris: tantum venerare Patronum.
706  Accedant pietate graves, pronique


6515. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 31 | Paragraph | SubSect | Section]

Scilicet en Templum cineres quod servat et ossa
705  Summi Pastoris: tantum venerare Patronum.
706  Accedant pietate graves, pronique precantur.
707  Tunc Petrus nitidam sacrato chrismate frontem
708  Ungit Anastiadis, divino flamine plenus,
709  Haec cecinit radios veluti circum undique fundens,
710  Salve qui tribuis munera gratiae


6516. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 33 | Paragraph | SubSect | Section]

mille tulit?
765  Ergo hic marmoreis olim sublata columnis
766  Magnorum hic aderant tot documenta Virûm?
767  Hic et numinibus fumantia templa, sacraeque
768  Aedes, urbani grande decoris opus;
769  Compitaque, innumeraeque viae, fora vasta, theatra,
770  Turres et longo moenia celsa gyro?


6517. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 54 | Paragraph | SubSect | Section]


415  Tollitur signum referens cupitum,
416  Sculpta Crux adstat tribuens beatae
417  Pignora vitae.
418  Vox sacerdotis sacra verba profert.
419  Sale conditas oleoque inunctas
420  Mundat has undas, mala pellit hostis
421  Damna maligni.
422  Spiritus virtus


6518. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 54 | Paragraph | SubSect | Section]

retulisse fontes
428  Corporis tactu, laticesque donat
429  Flamine dio.
430  Turba florentum juvenum, senumque
431  Et puellarum properat sacratum
432  Semper ad fontem, recipit beatae
433  Munera pacis.
434  Scilicet cordis maculas lavacro
435  Quisque depurgat nova dona


6519. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 59 | Paragraph | SubSect | Section]

Peristilium statuis, pulcraque (!) corona
580  Praecingens Templum? Eois ut surgit ab undis
581  Sol rutilans radiis, roseo fulgore decorus;
582  Sic sacra tanta inter monumenta extollitur Aedes.
583  Ordinis integritas recti, sapiensque venustas
584  Ingeniique nitens summis cum partibus ardor,
585  Caraque simplicitas rerum


6520. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 59 | Paragraph | SubSect | Section]


590  Porrigit octonas facies, spectantibus aptis
591  Conjunctas saxis; ratio quae certa praecidit
592  Mensura simili, modica et cum calce ligavit.
593  Sed sacram subiisse domum juvat. Emicat intus
594  Coelica majestas. Summo de vertice lumen
595  Descendit radians, medias et percutit aras,
596  Illac nubiferus cum victima ab igne


6521. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 61 | Paragraph | SubSect | Section]

formidine turbas
680  Effugere ad montes Bosnaeque revisere campos,
681  Effulget pietasque tua, Lage 48 . Insignis ab Urbe
682  Antonî 49 Mucari vitae sacra munera praebes
683  Dalmatico sermone valens. Coluisse viretum
684  Bizza 50 , cupis studiis Tiluri prope fluminis oras.
685  Integritas


6522. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 82 | Paragraph | SubSect | Section]


314  Ecce mihi ante oculos umbrarum sistitur agmen,
315  Horresco visu: tum major imagine et ore
316  Fortius exclamat, Diocles, me, perfide, noscis!
317  Vestibus indutus sacris sum nomine Cajos 14
318  Lege tua damnor: cryptas subisse coactos
319  Anxiferas inter curas, famisque dolores


6523. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 83 | Paragraph | SubSect | Section]


340  Dum tollunt oculos immoto pectore Numen
341  Exorant, rapiturque ardenti vortice dulcis
342  Cum pueris mater. Summo volat aethere fulgens
343  Aligerum sacrata cohors, palmasque triumphi
344  Tendit ovans. Frustra mandas, saevissime, in undas
345  Flumineas spargi cineres, flammantiaque ossa.
346  


6524. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 85 | Paragraph | SubSect | Section]

fumus, maculis et expers
392  Leniter surgit medios per ignes
393  Atque odoratae specie beatas
394  Nubis ad auras.
395  Panditur sacrae penetrale sedis
396  Cantus exultat nova signa portans
397  Fortium grandi celebrat relatos
398  Corde triumphos.
399  Angeli summo


6525. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 87 | Paragraph | SubSect | Section]

properant cuncti longo ordine et ipsa
452  Vulnera praemonstrant strumentaque barbara mortis
453  Horrificae visu formae: quas inter imago
454  Vestibus accedit sacris binosque puellos
455  Ipsa trahit manibus: tunc clamat voce sonanti
456  Ille ego sum Felix 21 isto quem litore tortum
457  Hosque simul pueros crudeli occumbere


6526. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 87 | Paragraph | SubSect | Section]


462  Perfide, clade tua gaude, fusoque cruore,
463  Multiplicique modo poenarum et mortis acerbae.
464  Talibus ingemui mugitus noctis in umbra
465  Extollens, qualis sacrata taurus ab ara
466  Saucius effugiens auras mugitibus implet.
467  Per cellam erravi trepidas, corpusque fatigans
468  In terram cecidi: terram tunc dentibus ipsis


6527. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 93 | Paragraph | SubSect | Section]

Umbriferis sylvis, quo tunc Massentius atrox
648  Duxerat infestas adverso Marte catervas,
649  Ille ferox animo, curisque agitatus iniquis
650  Fatidicos tentare Deos, sacra dona parare
651  Et mactare bovem flammantes jussit ad aras.
652  Jam Numen 30 fatale sonat; clamatque Sacerdos
653  Ista dies bello Romanum perderet hostem.


6528. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 94 | Paragraph | SubSect | Section]

acies cantis clangentibus Urbem
700  Ingressae festum exultant celebrare triumphum.
701  Heros ductum equis niveis diademate fulgens
702  Invehitur curru portans sacra munera pacis.
703  Circumfusa ruit vicos, plateasque per omnes,
704  Plebs plaususque iterat gemmisque coruscans
705  Intextumque auro Labarum signisque notatum


6529. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 94 | Paragraph | SubSect | Section]

Flexa genu recolit. Miraclum corde volutans
709  Omnia Pollenti Caesar pia sensa recludit,
710  Christiadis pacem donat, totumque per orbem
711  Templa jubet tolli, summo sacra thura cremari
712  Factori rerum, vulgari munera Jesu,
713  Et portentiferae coloestia dogmata Legis.
714  Laetitia exultant cives


6530. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 36 | Paragraph | SubSect | Section]

Aede privatam vitam degebat. Martyr fuit. 6. Artemia filia Diocletiani et Serenae. Aetatis suae anno primo a doemone cum invaderetur, a Cyriaco diacono Romanae Ecclesiae liberatur, et inde sacro baptismale refecta Christi religionem amplectitur. Anno 13 aetatis a Maximino martyrio coronatur Virgo haec celeberrima, eo ipse die, quo Maximinus frater ejus adoptivus Imperium auguratur. Eo ipso die etiam Cyriacus post teterrimos


6531. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 66 | Paragraph | SubSect | Section]

duabus columnis et tribus arcubus formabatur. Arcus vero habebant velamina purpurea quae Cubiculum omne a cryptoporticu externa dividerent, ubi vigilarent excubitores. 23. Aedicula Aesculapio sacra, nunc in Baptisterium mutata. Prospectus hujus Templi est pulcherrimus. Optimam partium harmoniam prae se fert. Architectura servat ordinem Corinthium. Pars interior in longitudinem extenditur pedes 24, in latitudinem 16, densitas murorum pedes 6 habet. Corona, bellissime sculpta


6532. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 67 | Paragraph | SubSect | Section]

Porta ferrea ita dicta forsan eo quod ferreis laminibus constabat, et ex adverso aureae portae responderet, adhuc conservatur. Ad oras maris mittit. 27. Templum hoc quod alii Jovi, alii Dianae sacrum dicunt, nunc in Cathedralem Virgini Mariae in coelum Assumptae dicatam, mutatum maxima ex parte, conservatur. Externa porticus cum 36 columnis, quae fere omnes conservantur, totum Templum cingebat. Proportio Templi magna admodum. Altitudo


6533. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 99 | Paragraph | SubSect | Section]

10. Lactantius de Mortib. Pers. Cap. 10. " Tum quidam ministrorum scientes dominum, cum adsisterent immolanti, imposuerunt frontibus suis in mortale signum: quo facto, turbatis daemonibus, sacra turbata sunt. Trepidabant aruspices, nec solitas in extis notas videbant, et quasi non litassent, saepius immolabant.“ 11. Galerius cum suis in odium


6534. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 101 | Paragraph | SubSect | Section]

et Cutia, apud ostia Tiberina igne occubuerunt martyres. 19. S. Susanna filia S. Serenae et Diocletiani, quia renuntiavit Jovi sacra offerre et nuptias Herculii Maximiani, in aede propria, gladio transfixa, martyr occubuit. 20. Tanta fuit clades Christianorum in Diocletiani persecutione ut haec aetas appellaretur


6535. Mažuranić, Ivan. Honoribus Magnifici Domini Antonii... [page 215 | Paragraph | Section]

(mei grato nam sunt tibi pectore amores)
184  Excipe, nate, patrem et velox commissa resolve.
185  Urbs est illyrica princeps tellure reposta,
186  Utque vides, turres placido possessa vetustas
187  Colle, sacrosque Lares et patria vota Penates.
188  Zagrabiam dicunt. Sedes longaeva potentis
189  Proregis, summa validas moderantis habenas


6536. Mažuranić, Ivan. Honoribus Magnifici Domini Antonii... [page 215 | Paragraph | Section]

at illi
203  Uni omnes reduci plaudunt, unoque quiescunt
204  Pectore, complexuque tenent ac oscula libant:
205  Sic huic, nate, viro (dixere Kukuljević) altum
206  Cor animusque sacro patriae telluris amore
207  Arsit, dum memorem patriae dissolvere linguam
208  Ausus, dilectum arte focum defendit et aras,
209  Ut caram modicum pubem relevaret ad auras."

210  „Nate vola.


6537. Drašković, Janko. Oratio apud comitatum... [page 252 | Paragraph | Section]

academici nobis missi, et qui e nostris fundationibus solvuntur, tamen per suum proselytismum intolerabiles evadunt. Ast omnibus his praegnantibus malis majus esset ignominia, hanc enim fama aeternis historiarum tabulis insereret, haeredibusque nostris patrimonii instar transmitteret. Sacra namque est obligatio nostra, ut vestigiis antenatorum insistamus, nationalitatemque nostram, et tot tantaque sanguine parentum parta diplomata, velut testimonia valoris illorum vindicemus. Horum, inquam, heroicorum argumentorum memores nos esse oportet, et scire nos adhucdum


6538. Milašinović,... . Martini Sarcastii Pseudo-Nasonis... [Paragraph | Section]

avidi cunctas exscindere linguas,
Latius ut proprius strepat hoc in colle latratus:
Sic agit ista ferox humani machina monstri.
Nunc mihi, Musa, refer causam, quid scilicet istas
45   Impulerit mentes? Quid tantum adferre furorem
Et rabiem potuit? Sacros violare Penates,
Palladium Patriae crudeli evertere nisu,
Prisca novis mutare, et nil agnoscere sanctum? –
Est animal ingens, cervina pelle superbum,
50   In Scythiae sylvis infausto sidere natum;
Vixdum conspexit lucem, iam nare sagaci
Coepit


6539. Milašinović,... . Martini Sarcastii Pseudo-Nasonis... [Paragraph | Section]

urbis penetrale subivit.
Principio exonerat gravidantem tergore molem,
Quove Deus scythius residet sub colle, recondit.
Est arcana specus, sunt hic labyrinthea tecta,
Suspicione gravem locus iste exhalat odorem.
Cura dein fuerat, damnosa in vota benigno
Sacra parare Deo; quocirca victima furto
Adlata occiditur, sacramque ad Apollinis aram
Corbovius offertur, foetosaeque ilia porcae:
Et hinc Corbovius se nomine dixit Eliam.
Postquam ita muneribus devinxit numen


6540. Milašinović,... . Martini Sarcastii Pseudo-Nasonis... [Paragraph | Section]

tergore molem,
Quove Deus scythius residet sub colle, recondit.
Est arcana specus, sunt hic labyrinthea tecta,
Suspicione gravem locus iste exhalat odorem.
Cura dein fuerat, damnosa in vota benigno
Sacra parare Deo; quocirca victima furto
Adlata occiditur, sacramque ad Apollinis aram
Corbovius offertur, foetosaeque ilia porcae:
Et hinc Corbovius se nomine dixit Eliam.
Postquam ita muneribus devinxit numen amicum,
Insertis ori digitis ter fistulat, et ter


6541. Milašinović,... . Martini Sarcastii Pseudo-Nasonis... [Paragraph | Section]

facibus non sensi, haec improba proles,
240   Degeneres haec infligunt mihi vulnera nati.
Ecce vides, illae fusae per compita larvae
Et larvis similes animi, mea stirps, mea sunt mors,
Artifices miseri, in quod pene dehisco, sepulchri
Exitiique sui, patrum sacra jura fidemque
245   Vendere pro Scythiae suspecta merce laborant,
Et pudet eloquii materni, et nominis illos
Ilirici, ut vafrae properent in rete novercae
Me laniant, matremque negant, me saepe Riphei
Accusant servile jugum affectare colossi,


6542. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 20 | Paragraph | Section]


17  Insidiae, atque doli circumdant undique reges;
18  Improvisa adsunt, meminit quae nulla vetustas.
19  Castalides nymphae, quae dulcia carmina sacris
20  Vatibus in celsi memoratis vertice Pindi, 20
21  Dicite, quaeso, mihi, quanam ratione, modoque


6543. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 40 | Paragraph | SubSect | Section]


106  Attolli haec contra, protendi atque ordine longo,
107  Ast ubi praerupti montes panduntur hiatu,
108  Illic sacram aedem Gradivi est fama stetisse,
109  Aenea tecta, fores, muros, ex aere columnas.
110  Stricturae hîc chalibum sectâ


6544. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 52 | Paragraph | SubSect | Section]

pretium, non arma datura.
236  Hae sunt reliquiae Mamelucà a stirpe profectae;
237  Deiectis animis manet auri sacra cupido.
238  Illic Taurorum fixit tentoria Princeps,
239  Qui Scithiae innumeros duxit bellacis alumnos, 240


6545. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 72 | Paragraph | SubSect | Section]


84  Congeriem lapidum tegit at nunc cespes, et herba.
85  Hinc Gnidus, atque Paphos se attollunt: edita templa 85
86  Sacra olim Idaliae Divae non amplius extant,
87  At steriles glebae lapidosos inter acervos,
88  Impigrae ubi gentes stabant, nunc claudit ovili


6546. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 104 | Paragraph | SubSect | Section]


84  Quâ parte: hîc Princeps Gèorgius, almaque Irene,
85  Laevis iactati fatis habuere sepulchrum 85
86  Et sacri manes, qui noctu saepe vagantur,
87  Viso hoc pacati se iungent ossibus ultro.
88  In binas acies densa agmina divide solers;


6547. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 108 | Paragraph | SubSect | Section]


230  Dogmata Christiadum fidei nova regna paravit. 230
231  Illius soboles Boleslavus surgit at inde,
232  Qui solio residet sacro diademate cinctus,
233  Quique habuit primus regale a Caesare nomen,
234  Insculptaeque notae memorant, ut vinceret ille


6548. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 219 | Paragraph | SubSect | Section]

triumphum.
238  Felix adveniet tempus labentibus annis,
239  Quo Sophiae niveo structum de marmore templum,
240  Ereptum Odrysiis, Christi sacrabitur aris. 240 FINIS. INDEX OSMANIDIS. Nuncupatio Pag. 5 Ratio Operis 7


6549. Mažuranić, Ivan. Mors Smail-Agae Čengić [page 11 | Paragraph | SubSect | Section]

numerat fortes centum, non, hercule, lectos
Ob formam faciemque decoram, sed cor ob acre;
Quisque petiturus non plures, ut dare possit
Terga fugae, verum binos, ut scindat eosdem,
Et moriturus quisque libens est pro cruce sacra, 165
Qua signat se, pro cruce libertateque cara.
Agmen inauditum! collectum non velut agmen
Colligitur solitum; veluti prius haud volitabat
Tunc super auras vox: “Ad fauces se ferat heros!”
Ac


6550. Mažuranić, Ivan. Mors Smail-Agae Čengić [page 15 | Paragraph | SubSect | Section]


Elatam aspicerent, et si innotesceret illis,
Quomodo Turca ferox constanter faucibus atris
Haud parvo glutire illam molimine tentet,
Et frustra dentes ad Montes quomodo frangat:
Non pigrarentur, dum sacra pro cruce vobis 295
Crudelissima sunt crebro tormenta ferenda,
Nec vos barbaricos idcirco voce vocarent,
Quod, dum istae somno, morti vos membra dabatis.
“Pro cruce vos sacra prompti estis cedere vita.


6551. Mažuranić, Ivan. Mors Smail-Agae Čengić [page 15 | Paragraph | SubSect | Section]


Non pigrarentur, dum sacra pro cruce vobis 295
Crudelissima sunt crebro tormenta ferenda,
Nec vos barbaricos idcirco voce vocarent,
Quod, dum istae somno, morti vos membra dabatis.
“Pro cruce vos sacra prompti estis cedere vita.
Nunc etiam pro illa consurrexistis in arma, 300
Divae irae fortes ultores. Est opus illi,
Qui servire Deo mavult, ut corde polito
Serviat et sceleris purus sua debet obire


6552. Mažuranić, Ivan. Mors Smail-Agae Čengić [page 17 | Paragraph | SubSect | Section]


Tumque senex oculos tollit venerandus in altum,
Mansuetos oculos, et brachia nix velut alba,
Ac agmen solvit peccatis. Deinde videtur 365
Hoc donare Deo: iuveni dat cuique superni
Particulam panis, sacram escam; cuique superni
Dat vini iuveni guttam quoque, pocula sacra.
Prodigium magnum rutilans sol lustrat ab alto:
Debilis annosus restaurat debilitatos 370
Mortales, ut par Divo vis fiat eorum.


6553. Mažuranić, Ivan. Mors Smail-Agae Čengić [page 17 | Paragraph | SubSect | Section]


Mansuetos oculos, et brachia nix velut alba,
Ac agmen solvit peccatis. Deinde videtur 365
Hoc donare Deo: iuveni dat cuique superni
Particulam panis, sacram escam; cuique superni
Dat vini iuveni guttam quoque, pocula sacra.
Prodigium magnum rutilans sol lustrat ab alto:
Debilis annosus restaurat debilitatos 370
Mortales, ut par Divo vis fiat eorum.
Sicque refecti inter se basia fida dederunt.
Immotum summo stetit


6554. Jurić, Šime. Praefatio in Iugoslaviae... [page va | Paragraph | Section]

lapidariae Croaticae aliaque documenta cancellariae aulicae Croatarum lingua Latina exarabantur? Quod vero initio ob necessitatem factum est, procedente tempore et politioribus saeculis in consuetudinem venit. Non neglecta lingua vernacula (quam semper quovis sacrificiorum genere defendere parati erant) Croatae altiorum coetuum linguam Latinam tamquam alterum sermonem patrium adamaverunt et apud se civitate donaverunt. Caeterum cognitio linguae Latinae maioribus nostris utilissima erat, quia ei tantum, qui Latine sciebat, aditus ad


6555. Jurić, Šime. Praefatio in Iugoslaviae... [page va | Paragraph | Section]

saeculis diuturna et gravissima bella cum Turcis gerenda erant, maiores nostri nec inter arma commercium cum Ciceronis lingua intermiserunt. Ludi, gymnasia, academiae, quae volventibus annis variis in urbibus »reliquiarum« Croatiae constituebantur, bonarum artium et latinitatis sacraria exstiterunt. Sermo Latinus Croatis quasi publicus evasit. Inde factum est, ut universa fere iuris publici ac privati monumenta (leges et articuli diaetales, diplomata, acta iudiciaria et notaria, litterae privatorum) longo saeculorum tractu Latine scriberentur. Haec lingua


Bibliographia locorum inventorum

Adam Parižanin (floruit 1059) [1059], Tres hymni perantiqui de Laudibus S. Domnii, versio electronica (, Split), 394 versus, verborum 4195, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - hymnus] [word count] [adamushymnidomnii].

Stjepan, biskup zadarski (floruit 1067) [1067], Confirmatio territorii S. Crisogoni, versio electronica (, Zadar), 332 verborum, Ed. Luka Vukušić [genre: prosa - donatio; prosa - diploma; prosa - acta] [word count] [stephanusconfirmatiocrisogoni].

Auctores varii (1080-1105) [1080], Jura sancti Petri de Gomai, versio electronica (, Split), 6348 verborum, Ed. Petar Skok Viktor Novak [genre: prosa - charta] [word count] [aavvsupetarski].

Anonymus (floruit 1111) [1111], Vekenegae epitaphia, versio electronica (, Zadar), 20 versus, 153 verborum, Ed. NN [genre: poesis - inscriptio; poesis - epigramma; poesis - epitaphium] [word count] [nnvekenega].

Pop Dukljanin (c. 1149) [1149], Regnum Slavorum, versio electronica (), Verborum 12004, Ed. Vladmir Mošin [genre: prosa oratio - historia] [word count] [presbdoclregnumsl].

Toma Arhiđakon (1200-1268) [1268], Historia seu cronica Salonitanorum atque Spalatinorum pontificum, versio electronica (, Split), Verborum 40426, Ed. Olga Perić [genre: prosa oratio – historia] [word count] [thomashistsalon].

Anonymus (floruit 1346-1353) [1346], Obsidio Iadrensis, versio electronica (), Verborum 22573, Ed. Veljko Gortan; Branimir Glavičić; Vladimir Vratović [genre: prosa oratio – historia] [word count] [anonymusobsidioiadrensis].

Madijev de Barbazanis, Miha (c. 1280 - post 1358) [1358], De gestis Romanorum imperatorum atque pontificum, caput XV, versio electronica (), 471 verborum, Ed. Ivan Lučić [genre: prosa oratio - historia] [word count] [madijevmdgrip].

Pavlović, Pavao (1347-1416) [1371], Memoriale, versio electronica (), Verborum 12550, Ed. Ferdo Šišić [genre: prosa oratio - chronica] [word count] [paulopmemoriale].

Jan Panonije (1434-1472) [1447], Diomedis et Glauci congressus, versio electronica (, Italia; Hungaria), 121 versus, verborum 831, Ed. Samuel Teleki Alexander Kovaczai [genre: poesis - epica; poesis - versio; poesis - fragmentum] [word count] [ianpandiomed].

Jan Panonije (1434-1472) [1447], Epigrammata et elegiae, versio electronica (, Italia; Hungaria), 5735 versus, verborum 37748, Ed. Sándor Kovács [genre: poesis - epigramma; poesis - elegia; poesis - carmen] [word count] [ianpanepigreleg].

Vitez od Sredne, Ivan (c. 1405-1472) [1448], Epistolae duo a. 1448, versio electronica (, Servia; Segedinum), Verborum 1682, Ed. György Fejér [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [viteziepist1448].

Grad Šibenik (1449) [1449], Documenta de ecclesia Sibenicensi a. 1449, versio electronica (), Verborum 1210, Ed. Vincenzo Miagostovich [genre: prosa - acta officialia] [word count] [documentaecclsibenic].

Šižgorić, Juraj (stariji) (biskup 1437-1454) [1449], Documenta de ecclesia Sibenicensi a. 1449, versio electronica (), Verborum 1087, Ed. Vincenzo Miagostovich [genre: prosa - acta officialia; prosa - epistula] [word count] [sizgorjdocumentasibenic].

Sobota, Ivan (mortuus 1467) [1453], Joannes Sobote Clarissimo P. M. S. P. D., versio electronica (, Trogir), Verborum 224, Ed. Luka Jelić Franjo Rački [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [sobotaiepist14530724].

Lipavić, Ivan (floruit 1465) [1465], Joannes Lipauich post pestem Tragurium rediens composuit, versio electronica (), 70 versus, verborum 465, Ed. Šime Jurić [genre: poesis - elegia] [word count] [lipaviceleg].

Nikola Modruški (c. 1427-1480) [1465], De consolatione liber, versio electronica (, Italija), Verborum 79291, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [modrncons].

Jan Panonije (1434-1472) [1465], Oratio legatorum Matthiae regis ad pontificem, in publica audientia, versio electronica (, Roma), 1091 verborum, Ed. Ács Pál Jankovics József Kőszeghy Péter [genre: prosa - oratio] [word count] [ianpanoratio].

Šižgorić, Juraj (c. 1445-1509?) [1469], Prosopopeya, versio electronica (), 98 versus, verborum 1000, Ed. Darko Novaković [genre: poesis - elegia] [word count] [sisgorgeleg].

Cipiko, Alviz (1456-1504) [1473], Cippicus ad lectorem, versio electronica (, Venetiis), ; versus 10, verborum 65 [genre: poesis - epigramma] [word count] [cipikoaadlectorem].

Cipiko, Alviz (1456-1504) [1474], Naenia de clarissimo adolescente Petro Rhiario Sixti summi pontificis nepote, versio electronica (), 124 versus, verborum 799, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - elegia] [word count] [cipikoanaenia].

Nikola Modruški (c. 1427-1480) [1474], Oratio in funere Petri Riarii, versio electronica (, Rim), Verborum 4115, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [modrnoratioriar].

Cipiko, Koriolan (1425-1493) [1477], Petri Mocenici imperatoris gestorum libri tres, versio electronica (), Verborum 16317, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio – historia] [word count] [cipikokpetri].

Marulić, Marko (1450-1524) [1477], Carmina Latina, versio electronica (, Split), 2206 versus, verborum 14802, Ed. Bratislav Lučin ; Darko Novaković [genre: poesis - carmen; poesis - epigramma; poesis - epistula; poesis - hymnus; poesis - elegia] [word count] [marulmarcarmina].

Šižgorić, Juraj; Marulić, Marko; Mihetić, Ambroz; Tideo Acciarini; Andrea Banda di Verona; Hilarion di Vicenza; Raffaele Zovenzoni; Giliberto Grineo (c. 1445-1509?; 1450-1524; c. 1420-post 1487) [1477], Elegiarum et carminum libri tres, versio electronica (), 1585 versus, verborum 10077, Ed. Veljko Gortan [genre: poesis - carmen; poesis - elegia] [word count] [sisgorgeleg].

Gučetić, Ivan (1451-1502) [1478], Epigramma in morte Domiti Calderini, versio electronica (), 10 versus, verborum 67, Ed. Darko Novaković [genre: poesis - epigramma] [word count] [gotiusiepigramma].

Marulić, Marko (1450-1524) [1480], Repertorium, versio electronica (), Verborum 315700, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - loci communes] [word count] [marulmarrepert].

Cipiko, Alviz (1456-1504) [1482], Panegyricus in senatum Venetiarum, versio electronica (), 263 versus, verborum 2026, Ed. Giuseppe Praga [genre: poesis - elegia; poesis - epigramma; prosa - epistula] [word count] [cipikoapaneg].

Crijević, Ilija (1463-1520) [1484], Carmina e cod. Vat. lat. 1678, versio electronica (, Dubrovnik), 7675 versus, verborum 46525, Ed. Darko Novaković [genre: poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - lyrica; poesis - epica] [word count] [crijevicarm1678].

Mihetić, Ambroz; Cassandra Fedele (c. 1420-post 1487; c. 1465-1558) [1487], Ambrosii Miches Cassandrae Fidelis epistulae, versio electronica (), Verborum 743, Ed. Iac. Philippus Tomasinus [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [michetacassand].

Šižgorić, Juraj (c. 1445-1509?) [1487], Odae de apostolis, versio electronica (), 526 versus, verborum 2640, Ed. Veljko Gortan [genre: poesis - oda; prosa oratio - epistula] [word count] [sisgorgodae].

Šižgorić, Juraj; Azzo Phorestus; Georgius Priolus; Petrus Barocius (c. 1445-1509?) [1487], Epigrammata minora, versio electronica (), 77 versus, verborum 589, Ed. Paolo Tremoli Olga Perić [genre: poesis - epigramma; poesis - elegia] [word count] [sisgorgepigrm].

Šižgorić, Juraj (c. 1445-1509?) [1487], De situ Illyriae et civitate Sibenici, versio electronica (, Šibenik), Verborum 3721, Ed. Veljko Gortan [genre: prosa oratio - descriptio; prosa oratio - chorographia] [word count] [sisgorgdesitu].

Bunić, Jakov (1469-1534) [1490], De raptu Cerberi, editio electronica (, Dubrovnik), 1034 versus, verborum 6750, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica] [word count] [bunicjder].

Selimbrić, Šimun (m. 1496) [1490], Vitum Ruschium laudat, versio electronica (), 70 versus, verborum 554, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - carmen] [word count] [selimbricsvit].

Nimira Rabljanin, Martin (floruit 1494) [1492], Epistula Ludovico Valentiae Ferrariensi (1492), versio electronica (), verborum 988, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [nimiramepist].

Gučetić, Ivan (1451-1502) [1493], Panegyris Wladislao Hungarie et Boemie regi, principi invictissimo dicta, versio electronica (), Verborum 743, Ed. Fialová, Andelă Hejnic, Josef [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [gotiusipanegyris].

Nimira Rabljanin, Martin (floruit 1494) [1494], Sermo de passione Domini, versio electronica (), Verborum 7331, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - sermo] [word count] [nimiramsermo].

Božićević Natalis, Frano (1469-1562) [1496], Plurima Callymachi venerantur saecula manes, versio electronica (), verborum 39, versus 6, Ed. Sante Graciotti [genre: poesis - epigramma] [word count] [natalisfpaladino].

Marulić, Marko (1450-1524) [1496], De institutione bene vivendi per exempla sanctorum, versio electronica (, Split), Verborum 186963, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmarinst].

Božićević Natalis, Frano (1469-1562) [1497], Francisci Natalis Carmina, versio electronica (), 3135 versus, verborum 19055, Ed. Miroslav Marcovich [genre: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [natalisfcarmina].

Dragišić, Juraj; Crijević, Ilija; Karlo Pucić; Frano Galatin (non post 1445-1520; 1463-1520; 1458?-1522; floruit 1499) [1499], Oratio funebris habita pro magnifico et generoso senatore Iunio Georgio patritio Rhagusaeo, versio electronica (), 28 versus, verborum 2459, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula; poesis - epigramma; prosa oratio - oratio] [word count] [dragisicjoratio].

Dragišić, Juraj (ante 1445 – 1520) [1499], De natura angelica, libri principium, versio electronica (), 1777 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - tractatus] [word count] [dragisicjang].

Bunić, Jakov; Caluus, Hieronymus; Gučetić, Ivan; Hieronymus; And.; Severitan, Ivan Polikarp (1469-1534; c. 1526; 1451-1502; c. 1526; 1472 - c. 1526) [1502], Carmina minora ex libro De vita et gestis Christi, versio electronica (), 360 versus, 4279 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - carmen; poesis - epigramma; poesis - sapphicum; prosa - epistula] [word count] [aavvcarminavgc].

Crijević, Ilija (1463-1520) [1502], Oratio funebris in Joannem Gotium (fragmenta), versio electronica (, Dubrovnik), Verborum 775, versus 2, Ed. Darinka Nevenić Grabovac [genre: prosa - oratio; prosa - oratio funebris] [word count] [crijevigotius1502].

Niger, Toma [1502], Divina electio ac tempestiva creatio serenissimi principis Veneti Leonardi Lauretani cum pronostico sui invictissimi principatus, versio electronica (), 429 versus, verborum 2723, Ed. Giuseppe Praga Neven Jovanović [genre: poesis - elegia; poesis - panegyris; poesis - epigramma] [word count] [nigertdivin].

Andreis, Matej (c. 1500) [1502], Epithalamium in nuptias Vladislai Pannoniarum ac Boemiae regis et Annae Candaliae reginae, versio electronica (), 451 versus, verborum 3143, Ed. Ladislaus Juhász [genre: poesis - epithalamium] [word count] [andreismepith].

Marulić, Marko (1450-1524) [1503], In epigrammata priscorum commentarius (), Verborum 25316, Ed. Bratislav Lučin [genre: prosa oratio - commentarius] [word count] [marulmarinepigr].

Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1505], Epistulae, versio electronica. (), Verborum 166, Ed. Petrus Kasza [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [brodaricsepistulae].

Crijević, Ilija (1463-1520) [1506], De Epidauro, versio electronica (, Dubrovnik), 573 versus, verborum 3825, Ed. Darko Novaković [genre: poesis - epica] [word count] [crijeviepidauro].

Grisogono, Federik (1472-1538) [1507], Speculum astronomicum, versio electronica (), Versus 100, verborum 18852, Ed. Mihaela Girardi-Karšulin Olga Perić Tomislav Ćepulić [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus; poesis - ode; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [grisogonofspeculum].

Marulić, Marko (1450-1524) [1507], Vita diui Hieronymi, versio electronica (), Verborum 10681, Ed. Darko Novaković [genre: prosa oratio - vita] [word count] [marulmarvita].

Cibel, Valentin (c. 1490 - post 1517) [1509], Ad Pannoniam, versio electronica (), Versus 108, verborum 536, Ed. Maria Révész [genre: poesis - carmen] [word count] [cibelvpannonia].

Crijević, Ilija (1463-1520) [1509], In Junium Sorgium avunculum suum funebris oratio, versio electronica (), Verborum 4212, versus 35, Ed. István Hegedüs [genre: prosa - oratio; prosa - oratio funebris] [word count] [crijevisorgo1509].

Severitan, Ivan Polikarp (1472 - c. 1526) [1509], Solimaidos libri III, versio electronica (), 1154 versus, verborum 9287, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - epica; poesis - epigramma; poesis - carmen; prosa - epistula - praefatio] [word count] [severitanipsolimaidos].

Marulić, Marko (1450-1524) [1510], Dauidias, versio electronica (), 6765 versus, verborum 45407, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica] [word count] [marulmardauid].

Marulić, Marko (1450-1524) [1510], Quinquaginta parabolae, versio electronica (), Verborum 13330, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - parabola] [word count] [marulmarquinqu].

Marulić, Marko (1450-1524) [1510], Regum Delmatiae atque Croatiae gesta, versio electronica (), Verborum 4606, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio – historia] [word count] [marulmarrdcg].

Marulić, Marko; Dante Alighieri (1450-1524; 1265-1321) [1510], Principium operis Dantis Aligerii de Fluentino sermone in Latinum conuersum, versio electronica (, Split), 138 versus, verborum 974, Ed. Bratislav Lučin ; Darko Novaković [genre: poesis - epica; poesis - versio; poesis - fragmentum] [word count] [marulmardante].

Kožičić Benja, Šimun (c. 1460 - 1536.) [1512], Simon Begnius episcopus Modrusiensis lectoribus bene vivere, versio electronica (), Verborum 274, Ed. Bratislav Lučin [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - ad lectorem] [word count] [begniusslectoribus].

Niger, Toma [1512], Doctissimo et integerrimo Marco Marulo nobili Spalatensi epistula, versio electronica (), verborum 720, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - epistula; prosa - dedicatio; prosa - paratextus] [word count] [nigertepistmarul].

Baničević, Jakov (1466-1532) [1513], Epistulae anni 1513, versio electronica. (), Verborum 5324, Ed. G. Amboise [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [banicjepist1513].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1515], Epistolae III, versio electronica (), Verborum 975, versus 33, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - elegia; prosa oratio - epistula] [word count] [andreisfepist].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1515], Quattuor epigrammata in libris, versio electronica (), Verborum 600, 105 versus, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - carmen] [word count] [andreisfepigr].

Marulić, Marko (1450-1524) [1516], Evangelistarium, versio electronica (), Verborum 155872, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmareuang].

Kožičić Benja, Šimun [1516], De Corvatiae desolatione, versio electronica (, Roma), verborum 1764, Ed. Bratislav Lučin [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [begniusscorvatiae].

Marulić, Marko (1450-1524) [1517], De Veteris instrumenti uiris illustribus, versio electronica (), Verborum 29840, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - vita] [word count] [marulmarvirill].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1518], Oratio Tranquilli Parthenii Andronici Dalmatae contra Thurcas ad Germanos habita, versio electronica (, Augsburg), 35 versus, verborum 5015, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [andreisfthurcgerm].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1518], Oratio de laudibus eloquentiae auctore Tranquillo Parthenio Andronico Dalmata in Gymnasio Lipsensi pronuntiata, versio electronica (, Leipzig), Verborum 4822, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [andreisfeloq].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1518], Ad Deum Contra Thurcas Oratio Carmine Heroico, versio electronica (, Nürnberg; Ingoldstadt), 326 versus, verborum 2269, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - carmen; poesis - silva] [word count] [andreisfthurcher].

Marulić, Marko (1450-1524) [1519], De humilitate, versio electronica (), Verborum 81625, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmarhumil].

Marulić, Marko (1450-1524) [1519], Dialogvs de Hercule a Christicolis superato, versio electronica (), Verborum 8236, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [marulmardial].

Crijević Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1520], Commentariolus de origine et incremento urbis Rhacusanae, versio electronica (), Verborum 5404, Ed. Vladimir Rezar [genre: prosa oratio – historia] [word count] [tuberocommrhac].

Marulić, Marko (1450-1524) [1520], De ultimo Christi iudicio sermo, versio electronica (), Verborum 16879, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - sermo] [word count] [marulmarultiudic].

Crijević Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1522], Commentarii de temporibus suis, versio electronica (), Verborum 118743; librorum 11, capitum 165, Ed. Vladimir Rezar [genre: prosa oratio - historia] [word count] [tuberocomm].

Marulić, Marko (1450-1524) [1522], Epistola ad Adrianum VI Pontificem Maximum, versio electronica (), Verborum 2644, Ed. Darko Novaković [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [marulmarepistadr].

Marulić, Marko (1450-1524) [1522], Tropologica Dauidiadis expositio, versio electronica (), Verborum 5871, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - expositio] [word count] [marulmartrop].

Severitan, Ivan Polikarp (1472 - c. 1526) [1522], Feretreidos libri tres, versio electronica (), 807 versus, verborum 8510, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica] [word count] [severitanipferetr].

Frankapan, Bernardin (1453-1529) [1522], Bernardini de Frangepanibus comitis Segniae, Vegliae, Modrusiique etc. Oratio pro Croatia Nürenbergae in Senatu Principum Germaniae habita XIII. Cal. Decemb. An. Ch. M.D.XXII, versio electronica (, Nürnberg), Verborum 2137, Ed. Violeta Moretti [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio] [word count] [frankapanboratiocroatia].

Niger, Toma [1522], Carmina tria ad Andream Cricium, versio electronica (, Krakow; Rim), verborum 462, versus 64, Ed. Jacek Wiesiołowski [genre: poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [nigertepigrammatacricium].

Božićević Natalis, Frano (1469-1562) [1524], Vita Marci Maruli Spalatensis per Franciscum Natalem conciuem suum composita, versio electronica (), Verborum 1777, Ed. Bratislav Lučin [genre: prosa oratio - vita] [word count] [natalisfvitamaruli].

Božićević Natalis, Frano; Martinčić, Franjo; Martinčić, Jerolim; Alberti, Nikola; Alberti, Antun; Papalić, Jerolim; Paskvalić, Donat [1524], Epitaphia Marci Maruli, versio electronica (), 55 versus, verborum 383, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epigramma; poesis - epitaphium] [word count] [aavvepitaphmaruli].

Pribojević, Vinko (mortuus post a. 1532) [1525], Oratio de origine successibusque Slauorum, versio electronica (, Hvar), verborum 14680, Ed. Veljko Gortan [genre: prosa oratio - oratio; poesis - epigramma; poesis - carmen] [word count] [pribojevvor].

Kružić, Petar (m. 1537) [1525], Petrus Crusich capitaneus Segniae Clementi papae VII, versio electronica (, Klis), Verborum 490, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [kruzicpetarepist15251005].

Bunić, Jakov; Cortonus de Vtino Minorita, Bernardinus; Petrus Galatinus; Colonna Galatino, Pietro (1469-1534; m. post 1539.) [1526], De vita et gestis Christi, versio electronica (), 10155 versus; verborum 68245, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica] [word count] [bunicjvgc].

Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1526], Stephanus Brodericus cancellarius Clementi papae VII, versio electronica (, Požun), Verborum 315, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [brodaricsepist15260910].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1527], Dialogus Sylla, versio electronica. (), Verborum 15372, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [andreisfsylla].

Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1527], De conflictu Hungarorum cum Solymano Turcarum imperatore ad Mohach historia verissima, versio electronica. (), Verborum 959, Ed. Arnold Ipolyi [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - historia] [word count] [brodaricsmohach].

Kožičić Benja, Šimun (c. 1460 - 1536.) [1528], Elogium... in Etymon reuerendissimi patris magistri Dominici Buchiae, versio electronica (, Zadar), Verborum 293, Ed. Bratislav Lučin [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - ad lectorem] [word count] [begniusselogium].

Štafilić, Ivan; Ioannes Staphileus (1472-1528) [1528], Oratio ad Rotae auditores excidii Vrbis Romae, sub annum Christi 1527. causas continens (, Roma), 4294 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - oratio] [word count] [stafilicioratioroma].

Vrančić, Mihovil (1507 - ante 1571) [1529], Carmina in actis Tomicianis (1529-1530), versio electronica (), 258 versus, Ed. Zygmunt Celichowski [genre: poesis - epigramma; poesis - elegia] [word count] [vrancicmtomiciana].

Frankapan, Franjo (m. 1543) [1533], Franciscus de Frangepanibus Clementi papae VII, versio electronica (, Budim), Verborum 805, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [frankapanfepist15330705].

Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1533], Stephanus Brodericus episcopus Sirmiensis Clementi papae VII, versio electronica (, Budim), Verborum 722, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [brodaricsepist15330801].

Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1533], Stephanus Brodericus episcopus Sirmiensis Clementi papae VII, versio electronica (, Budim), Verborum 427, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [brodaricsepist15331210].

Beneša, Damjan (1476-1539) [1534], De morte Christi, versio electronica (, Dubrovnik), 8402 versus, verborum 61948, Ed. Vladimir Rezar [genre: poesis - epica] [word count] [benesaddmc].

Beneša, Damjan (1476-1539) [1534], Epicedion in morte Jacobi Boni, versio electronica (, Dubrovnik), 263 versus, 1707 verborum, Ed. Đuro Körbler [genre: poesis - carmen; poesis - epicedion] [word count] [benesadepicedbun].

Beneša, Damjan (1476-1539) [1534], Epistulae ad principes, versio electronica (, Dubrovnik), , 1867 verborum, Ed. Vlado Rezar [genre: prosa - epistula] [word count] [benesadepistulae].

Kabalin, Grgur; Tolimerić, Ilija (m. 1537?) [1536], Epigrammata in codice Natalis, versio electronica (), 93 versus, verborum 644, Ed. Miroslav Marcovich [genre: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [aavvepigrnatal].

Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1536], S. Brodericus Episcopus Quinqueecclesiensis Nicolao Olao suo, versio electronica. (, Napulj), Verborum 163, Ed. Arnold Ipolyi [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [brodaricsepist15360226].

Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1536], Brodericus Nicolao Olao suo, versio electronica. (, Rim), Verborum 313, Ed. Arnold Ipolyi [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [brodaricsepist15360422].

Bolica, Ivan (c. 1520 – 1572) [1538], Descriptio Ascriviensis urbis, versio electronica (), 2842 verborum, 331 versus [genre: poesis - epica; poesis - descriptio] [word count] [bolicaidesc].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1543], Commentarius rerum actarum Constantinopoli anno 1542. Versio electronica (), Verborum 4922, Ed. Srećko M. Džaja Guenter Weiss [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [andreisfconst].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1544], Dialogus philosophandumne sit, versio electronica. (), Verborum 8149, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [andreisfphilos].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1545], Ad optimates Polonos admonitio, versio electronica (, Cracovia; Polonia), Verborum 8436, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - oratio; prosa oratio - epistula] [word count] [andreisfpolonos].

Đurđević, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545], De Afflictione, Tam Captivorum Quam Etiam Sub Turcae tributo viventium Christianorum : cum figuris res clarè exprimentibus ; Similiter de Ritu, deque Caeremoniis domi, militiaeque ab ea gente usurpatis ; Additis nonnullis lectu dignis, linguarum Sclavonicae & Turcicae, cum interpretatione Latina, libellus (, Leuwen), Ed. Đurđević, Bartul [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [word count] [djurdjevicbafflictio].

Đurđević, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545], Prognoma, sive Praesagium Mehemetanorum : primùm de Christianorum calamitatibus, deinde de suae gentis interitu, ex Persica lingua in Latinum sermonem conversum. (, Leuwen), Ed. Đurđević, Bartul [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [word count] [djurdjevicbprognoma].

Utješenović-Martinuzzi, Juraj (1482-1551) [1545], Epistola ad Antonium Verantium, versio electronica. (), Verborum 599, Ed. Utiešenović, Ognjeslav M. László Szalay Gusztáv Wenzel [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [utjesenovicjepist15450228].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1550], Carmina Tranquilli Andronici in ms-to Budapestensi H46, versio electronica (), 229 versus, verborum 1547, Ed. Bratislav Lučin [genre: poesis - carmen; poesis - epigramma] [word count] [andreisfcarmh46].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1550], Carmina in manuscripto Budapestensi H46, versio electronica (), 462 versus, verborum 3075, Ed. Bratislav Lučin [genre: poesis - carmen; poesis - epigramma] [word count] [andreisfcarminavd].

Paskalić, Ludovik; Camillo, Giulio; Molza, Francesco Maria; Volpe, Giovanni Antonio (c. 1500–1551; c. 1480–1544; 18. 6. 1489 – 28. 2. 1544; 1515–1558) [1551], Carmina, versio electronica (), 2642 versus, verborum 17191, Ed. Sanja Perić Gavrančić [genre: poesis - elegia; poesis - sylva; poesis - epigramma] [word count] [paskaliclc].

Vrančić, Antun (1504-1573) [1553], Iter Buda Hadrianopolim, versio electronica (), Verborum 10368, Ed. László Szalay [genre: prosa oratio - itinerarium; prosa oratio - diarium] [word count] [vrancicaiter].

Vrančić, Mihovil (1507 - ante 1571) [1558], Antonio fratri epistula, versio electronica (, Šibenik), verborum 500, Ed. László Szalay [genre: prosa - epistula] [word count] [vrancicmepist15581001].

Vrančić, Mihovil (1507 - ante 1571) [1558], Antonio fratri epistula, versio electronica (, Šibenik), verborum 243, Ed. László Szalay [genre: prosa - epistula] [word count] [vrancicmepist15581106].

Vrančić, Mihovil (1507 - ante 1571) [1558], Antonio fratri epistula, versio electronica (, Šibenik), verborum 1499, Ed. László Szalay [genre: prosa - epistula] [word count] [vrancicmepist15581227].

Grbić Ilirik, Matija (1503/1512 - 1559) [1559], Aristeae historia cum conversione Latina, versio electronica (), Verborum 3353, Ed. Nino Zubović [genre: prosa oratio - historia; prosa oratio - versio] [word count] [grbicmaristea].

Vramec, Antun (1538-1588) [1559], Epigramma, versio electronica (), Verborum 17, versus 2, Ed. Alojz Jembrih [genre: poesis - epigramma] [word count] [vramecaepigr].

Vrančić, Mihovil (1507 - ante 1571) [1559], Antonio fratri epistula, versio electronica (, Šibenik), verborum 651, Ed. László Szalay [genre: prosa - epistula] [word count] [vrancicmepist15590209].

Dudić, Andrija; Dionysius Halicarnassensis (1533-1589) [1560], De Thucydidis historia iudicium... A. Duditio interprete (), Verborum 18906, Ed. Petra Šoštarić [genre: prosa - epistula; prosa - versio] [word count] [dudicathucydid].

Vrančić, Faust (1551-1617) [1561], Carmina e codice Variorum Dalmaticorum et epistula ad avunculum, versio electronica (), 51 versus, verborum 606, Ed. Bratislav Lučin [genre: poesis - carmen; prosa oratio - epistula] [word count] [vrancicfcarmepist].

Pir, Didak (1517 – 1599) [1563], Ad Paulum, versio electronica (, Ferrara), Verborum 3486, versus 526, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epistula; poesis - epigramma] [word count] [didacusppaul].

Grauisius, Iacobus; Mladinić, Sabo; Mazarelli, Valerio; Statilić, Marin; Pridojević, Ivan; Vranius; Gaudentius; Matthaeus Desseus Ragusinus; Michael Racetinus (1561/1563 - 1620-21; c. 1650; c. 1600) [1565], Carmina occasionalia e codice Traguriensi Variorum Dalmaticorum, versio electronica (), 175 versus, 1267 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epigramma; poesis - elegia] [word count] [aavvcarmoccvd].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1569], Ad Reverendissimum dominum Antonium Verantium Archiepiscopum Strigoniensem, versio electronica (, Posonii), Verborum 1794, Ed. László Szalay Gusztáv Wenzel [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [andreisfepist15691019].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1570], Reverendissimo et observandissimo d. Domino meo Antonio Verantio Archiepiscopo Strigoniensi etc. in Hungaria, versio electronica (, Tragurii), Verborum 1755, Ed. László Szalay Gusztáv Wenzel [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [andreisfepist15700202].

Rozanović, Antun (1524-1594?) [1571], Vauzalis sive Occhialinus Algerii Prorex, Corcyram Melaenam terra marique oppugnat nec expugnat, versio electronica (), 15122 verborum, 255 versus, Ed. Nives Pantar [genre: prosa oratio - historia; poesis - ode] [word count] [rozanavauz.xml].

Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars prima, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis1].

Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis2].

Pir, Didak (1517 – 1599) [1583], De divo Blasio Rhacusanae reipublicae patrono carmen, versio electronica (, Dubrovnik), 326 versus, verborum 2571, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - epica; poesis - epigramma; prosa - epistula] [word count] [didacuspblasio].

Mužić, Frano [1586], Carmina VI e codice Variorum Dalmaticorum, versio electronica (), 113 versus, verborum 764, Ed. Teo Radić [genre: poesis - carmen; poesis - epigramma] [word count] [muzicfvd].

Mladinić, Sebastijan (c. 1561 - c. 1621) [1590], Vita beati Ioannis episcopi Traguriensis, versio electronica (), Verborum 4659, versus 746, Ed. Mladen Ivanišević [genre: poesis - epica; poesis - epigramma; poesis - ode; prosa - epistula - praefatio] [word count] [mladinicsvita].

Petrić, Frane (1529-1597) [1591], Zoroaster et eius CCCXX oracula Chaldaica Latine reddita, versio electronica (, Ferrara), Verborum 7671, Ed. Erna Banić-Pajnić [genre: prosa oratio - tractatus; prosa oratio - versio] [word count] [petricfzoroaster].

Pir, Didak (1517 – 1599) [1596], Cato minor, sive disticha moralia, versio electronica (), versus 5366, verborum 40443, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - ode] [word count] [didacuspcato].

Stepanić Selnički, Nikola; Stjepan Medak (1553-1602; c. 1596.) [1596], Historia obsidionis Petriniae et cladis Szerdarianae, versio electronica (), Verborum 3031, Ed. Vladimir Rezar [genre: prosa oratio - historia] [word count] [stepnobsid].

Zavorović, Dinko; Suričević, Toma (1540-1608; floruit 1602) [1602], Praefatio et epistulae in libris de rebus Dalmaticis, versio electronica (), Verborum 876, Ed. Iva Kurelac [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [aavvpraefepistrebusdalm].

Getaldić, Marin (1566-1626) [1603], Promotus Archimedes seu De variis corporum generibus gravitate et magnitudine comparatis, versio electronica (), Verborum 19625, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus] [word count] [getaldimpromo].

Pridojević, Ivan (c. 1600) [1604], Ad Nobiles Viros Tragurienses de Tragurii praeclarae Dalmatiae urbis laudibus carmen, versio electronica (), 521 verborum, versus 80, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - elegia] [word count] [pridojevispalat].

Nardin, Petar (c. 1551) [1605], Elegia de laudibus Sibenici, versio electronica (, Šibenik), 267 verborum, 42 versus, Ed. Tamara Tvrtković [genre: poesis - elegia] [word count] [nardinpelegia].

Divnić, Ivan Krstitelj (floruit 1608) [1608], In librum statutorum Sibenicensium epigramma, versio electronica (, Šibenik), Verborum 57, versus 6, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epigramma] [word count] [divnicikepigr].

Kitonić, Ivan (1561-1619) [1619], Directio Methodica processus iudiciarii iuris consuetudinarii Inclyti Regni Hungariae, versio electronica (), 154 versus, verborum 69145; 12 epigrammata, 12 capita, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [kitonidirmeth].

Slavat, Vicko (floruit 1627) [1627], Duo epigrammata, versio electronica (), 16 versus, verborum 133, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epigramma] [word count] [slavatvepigr].

Levaković, Rafael (o. 1597 - o. 1650) [1639], Ad Benedictum Uinkouich episcopum epistulae XI, versio electronica (), Verborum 6550, Ed. Šime Demo [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [levakovrepist].

Palmotić, Junije (1607.-1657.) [1645], Carmina Latina, versio electronica (), 6731 verborum, versus 1094, Ed. Milivoj Šrepel [genre: poesis - ode; poesis - carmen; poesis - epicedion] [word count] [palmoticjcarm].

Palmotić, Džore (1606.-1675.) [1670], Epistula Francisco cardinali Barberino, versio electronica (), 1382 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - epistula; prosa - dedicatio] [word count] [palmoticdzepist].

Gradić, Stjepan (1613. — 1683.) [1672], Ad Junium Palmottam, versio electronica (), 184 verborum, versus 40, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - ode] [word count] [gradicspalmotta].

Gradić, Stjepan (1613. — 1683.) [1672], Ad Venerem Titiani artificio pictam, versio electronica (), 530 verborum, versus 86, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - elegia] [word count] [gradicsvener].

Belostenec, Ivan; Glavinić, Sebastijan; Anonymus (1593./1594. - 1675) [1675], Gazophylacii dedicatio et prologus, versio electronica (), 3558 verborum, 12 versus, Ed. Damir Boras [genre: prosa - dedicatio; prosa - epistula; prosa - prologus; prosa - paratextus; poesis - epigramma] [word count] [belostenecigazophylaciumded].

Rattkay, Ivan (1647–1683) [1683], Relatio Tarahumarum Missionum eiusque Tarahumarae Nationis Terraeque Descriptio, editio electronica (), 9250 verborum, Ed. Ludwig Fladerer [genre: prosa oratio - relatio] [word count] [rattkayitarahum].

Sidić, Šimun Juda (floruit 1683) [1683], Antonii Judae Sidić, canonici zagrabiensis et rectoris collegii Croatici Viennae, de obsidione Viennensi per Turcas A. 1683. relatio (Viennae, 1683-09-16), versio electronica (, Vienna), Verborum 2322, Ed. Ivan Kukuljević Sakcinski [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [sidicepistola1683].

Matijašević Karamaneo, Antun (1658-1721) [1686], Naupliâ... vindicatâ, oestrum, versio electronica (), 243 versus, verborum 1647, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - carmen; poesis - epica; paratextus poetici] [word count] [matiasevcaramannauplia].

Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1686], Thieneidos libri sex, versio electronica (), 5415 versus, verborum 33672, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [vicickthien].

Rogačić, Benedikt (1646–1719) [1690], Euthymia sive De tranquilitate animi. Carmen didascalicum, versio electronica (), 8211 versus, verborum 111.074 [genre: poesis - epica; prosa - praefatio; prosa - summa] [word count] [rogacicbeuthym].

Rogačić, Benedikt (1646 - 1719) [1690], Proseucticon de terraemotu (, Rim), 300 versus, 1974 verborum, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica; poesis - carmen] [word count] [rogacicbproseuct].

Ritter Vitezović, Pavao (1652–1713) [1700], Croatia rediviva, versio electronica (, Zagreb), 68 versus, verborum 7054, Ed. Zrinka Blažević [genre: prosa oratio - historia; poesis - elegia] [word count] [vitezovritterpcroatia].

Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1700], Jesseidos libri XII, editio electronica (), 13523 versus, verborum 84448, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [viciccjess].

Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1700], B. Stanislai Kostkae obitus. Poema, versio electronica (), versus 355, verborum 2485, Ed. Veljko Gortan [genre: poesis - epica; poesis - carmen; poesis - poema] [word count] [djurdjevikostka].

Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1700], Poetici lusus varii, versio electronica (), versus 5453, verborum 35062, Ed. Veljko Gortan [genre: poesis - epigramma; poesis - elegiacum; poesis - ode; poesis - sonetto; poesis - idyllium; poesis - metamorphosis; poesis - paraphrasis] [word count] [djurdjevipoe].

Ritter Vitezović, Pavao (1652–1713) [1700], Ad comitem Marsilium, caesareum legatum, versio electronica (), 60 versus, verborum 392, Ed. Vjekoslav Klaić [genre: poesis - elegia] [word count] [vitezovritterpepistmarsil].

Dumanić, Marko; Bernardi, Jerolim (1628-1701; oko 1688-1773) [1701], Synopsis virorum illustrium Spalatensium, versio electronica (), verborum 6745, versus 158, Ed. Bratislav Lučin [genre: prosa oratio - historia litteraria; prosa oratio - catalogus virorum] [word count] [dumanicmsynopsis].

Ritter Vitezović, Pavao (1652–1713) [1703], Plorantis Croatiae saecula duo, versio electronica (), 2815 versus, verborum 19809 [genre: poesis - epica; poesis - elegia; paratextus prosaici] [word count] [vitezovritterpplorantis].

Matijašević Karamaneo, Antun (1658-1721) [1712], Carmen ad v. c. Iacobum Candidum, versio electronica (), 351 versus, verborum 2196, Ed. W. H. Allison H. C. Schnur [genre: poesis - carmen] [word count] [matiasevcaramancarmen].

Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1717], Eugenii a Sabaudia... epinicium, versio electronica (), versus 984, verborum 8618, Ed. Đuro Körbler [genre: poesis - epica; paratextus prosaici] [word count] [djurdjeviepinicium].

Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1728], Magdalidos liber primus, versio electronica (), versus 426, verborum 2792, Ed. Matea Mrgan [genre: poesis - epica; poesis - versio; prosa - epistula] [word count] [djurdjevimagdalidos].

Bošković, Ruđer (1711-1787) [1734], Elegiae II et carmen, versio electronica (), 456 versus, verborum 3103, Ed. Tomislav Đurić [genre: poesis - elegia; poesis - carmen] [word count] [boskovicrel2carm].

Krčelić, Baltazar Adam (1715-1778) [1735], Epistolae ad amicum Matthiam Nicolaum Mesich (1735-1737), versio electronica (, San Vitale apud Bononiam; Bononia), Verborum 3852, Ed. Teodora Shek [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [krcelicbepist1735].

Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1738], Sanctae Margaritae Cortonensis... conversio, versio electronica (), versus 437, verborum 2735, Ed. Martin Muhek [genre: poesis - epica; poesis - carmen] [word count] [djurdjevimargarita].

Crijević, Serafin Marija (1686-1759) [1740], Bibliotheca Ragusina, loci selecti, versio electronica (, Dubrovnik), Verborum 6633, Ed. Stjepan Krasić [genre: prosa oratio - historia litteraria; prosa oratio - lexicon; prosa oratio - prosopographia; prosa oratio - commentarius] [word count] [crijevicsbiblioth].

Stay, Benedikt (1714-1801) [1747], Philosophiae versibus traditae libri sex, versio electronica (), 11229 versus, verborum 82047, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - didactica] [word count] [staybphilos].

Krčelić, Baltazar Adam (1715-1778) [1748], Additamenta ad Annuas, versio electronica (, Zagreb), Verborum 17030, Ed. Tadija Smičiklas [genre: prosa oratio - historia] [word count] [krcelicbannadd].

Krčelić, Baltazar Adam (1715-1778) [1748], Annuae 1748-1767,versio electronica (, Zagreb), Verborum 244601, Ed. Tadija Smičiklas [genre: prosa oratio - historia] [word count] [krcelicbann].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1749], Operum omnium tomus I, versio electronica (), Verborum 68552, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [skrl1].

Bošković, Ruđer (1711-1787) [1753], Ecloga recitata in publico Arcadum consessu, versio electronica (), 325 versus, verborum 3023 [genre: poesis - ecloga] [word count] [boskovicrecl].

Stay, Benedikt (1714-1801) [1755], Philosophiae recentioris versibus traditae, versio electronica (, Rim), 24209 versus (24170 epici), verborum 184044, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - epigramma; prosa oratio - dialogus] [word count] [staybphilrec].

Kunić, Rajmund (1719-1794) [1760], Ex libro primo Italici poematis Torquati Tassi, versio electronica (), 143 versus, verborum 995, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - epica; poesis - versio] [word count] [kunicrtasso].

Šilobod Bolšić, Mihalj (1724 – 1787) [1760], Fundamentum cantus Gregoriani, versio electronica (), 6772, Ed. Jelena Knešaurek Carić [genre: prosa oratio - dialogus scholasticus] [word count] [silobodbolsicmfundamentum].

Bošković, Ruđer (1711-1787) [1761], De solis ac lunae defectibus, versio electronica (), 5828 versus, 91294 verborum, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica; poesis - epistula; paratextus prosaici - commenta] [word count] [boskovicrdsld].

Zamanja, Bernard (1735-1820) [1764], Echo libri duo, versio electronica (), Verborum 11422, versus 1535, Ed. Petra Šoštarić [genre: poesis epica] [word count] [zamagnabecho].

Zamanja, Bernard; Kunić, Rajmund (1735-1820; 1719-1794) [1768], Navis aeria et elegiarum monobiblos, versio electronica (), 3251 versus, verborum 26001; carmen epicum, hendecasyllabum 1, elegiae 10, idyllia 4, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - elegia; poesis - idyllium; poesis - epigramma] [word count] [zamagnabnavis].

Bošković, Baro (1699-1770) [1770], Eclogae V, versio electronica (, Italija), 415 versus, verborum 2891, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - ecloga] [word count] [boskovicbecl].

Kunić, Rajmund (1719-1794) [1776], Ad Balthassarem Odescalchium elegia (Ilias Latinis versibus expressa), versio electronica (), 268 versus, verborum 2176, Ed. Petra Šoštarić [genre: poesis - elegia; paratextus] [word count] [kunicriliaselegia].

Kunić, Rajmund (1719-1794) [1776], Homeri Ilias, Latinis versibus expressa, versio electronica (), 18.330 versus, verborum 126.883, Ed. Petra Šoštarić [genre: poesis - epica; poesis - versio] [word count] [kunicriliaslibri].

Kunić, Rajmund (1719-1794) [1776], Оperis ratio (Ilias Latinis versibus expressa), versio electronica (), 218 versus, verborum 7485, Ed. Petra Šoštarić [genre: prosa - epistula; prosa - praefatio; prosa - dedicatio; paratextus] [word count] [kunicriliasoperis].

Homerus; Zamanja, Bernard (1735-1820) [1777], Homeri Odyssea Latinis versibus expressa, versio electronica (), 13633 versus, verborum 95,658, Ed. Petra Šoštarić [genre: poesis - versio; poesis - epica; poesis - elegia; poesis - carmen; poesis - argumentum; prosa - paratextus; prosa - epistula] [word count] [zamagnabodyssea].

Kalić, Arkanđeo (1739-1816) [1778], In adventu Domini Gregorii Lazzari oratio, versio electronica (, Dubrovnik), Verborum 3698, Ed. Relja Seferović [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [kalicaadventu].

Škrlec Lomnički, Nikola; Szalágyi István (1729-1799; 1739-1796) [1778], Epistolae Nicolai Skerlecz ad Stephanum Salagi et responsorium Salagi (, Zagreb; Pečuh), Verborum 7797 [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [skerlenepistsalag].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1782], Operum omnium tomus II, versio electronica (), Verborum 46753, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl2].

Hesiodus; Zamanja, Bernard (1735-1820) [1785], Hesiodi Ascraei opera, versio electronica (), 2747 versus, verborum 58425 [genre: poesis - versio; poesis - epica; poesis - elegia; poesis - carmen; prosa - epistula; prosa - commentarius] [word count] [zamagnabhesiod].

Brezovački, Tito (1757-1805) [1790], Dalmatiae, Croatiae et Slavoniae trium sororum recursus, versio electronica (), 94 versus, verborum 664, Ed. Darko Novaković [genre: poesis - satura; poesis - elegia] [word count] [brezovtrecursus].

Sorkočević, Miho; Malinius Sandecensis, Gasparus; Asirelli, Pierfilippo; Fortis, Alberto; Marullo, Michelle (1739-1796) [1790], De illustribus familiis quae hodie Rhacusae exstant, versio electronica (), 121 versus, verborum 3295, Ed. Miho Sorkočević 1739-1796 [genre: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; prosa - tractatus; prosa - notae] [word count] [sorkocevicmfam].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Discursus in secundum membrum propositionum regiarum seu opinio de insurectione in Regno Hungariae, versio electronica (), Verborum 10693, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skerlendisc].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Operum omnium tomus III, versio electronica (), Verborum 71764, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl3].

Katančić, Matija Petar (1750-1825) [1791], Fructus autumnales, versio electronica (), 948 versus, verborum 7599, Ed. Tomo Matić [genre: poesis - ode; poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; prosa - paratextus; prosa - dedicatio; prosa - praefatio] [word count] [katancicmpfructus].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1791], Descriptio physico-politicae situationis Regni Hungariae, editio electronica (), Verborum 26295, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skerlendesc].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1791], Quindecim epistulae ad Martinum Georgium Kovachich, editio electronica (), Verborum 12898, epistulae 15, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [skrlepistkov].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1791], Status actualis oeconomiae publicae, versio electronica (), Verborum 39967, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skerlenstatus].

Barić, Adam Adalbert (1742-1813) [1792], Statistica Europae, versio electronica (), Verborum 91598, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [baricastat].

Zamanja, Bernard (1735-1820) [1792], Theocriti, Moschi et Bionis idyllia omnia (excerpta), versio electronica (), 476 versus, verborum 5000, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - idyllium; poesis - versio - ex Graeco] [word count] [zamagnabidyllia].

Kordić, Marko (m. 1806) [1792], In funere D. Gregorii Lazzari Archiepiscopi Ragusini oratio, versio electronica (, Dubrovnik), Verborum 3282, Ed. Relja Seferović [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [kordicmfunerelazzari].

Baričević, Adam Alojzije (1756-1806) [1793], Epistulae XVI invicem scriptae, versio electronica (), Verborum 7902, Ed. Luka Vukušić [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [baricevaaepistpenzel].

Kunić, Rajmund (1719-1794) [1794], Epigrammata, versio electronica (), 20870 versus, verborum 170058, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - epigramma] [word count] [kunicrepigr].

Kunić, Rajmund (1719-1794) [1794], Ex Graeco Homeri Hymnus ad Cererem, versio electronica (), 567 versus, verborum 3992, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - hymnus; versio] [word count] [kunicrhymnuscererem].

Zamanja, Bernard (1735-1820) [1795], Epistolae scriptae an. 1795. et 1796, versio electronica (), 1960 versus, verborum 13466, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epistula] [word count] [zamagnabepist].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1798], Ad Maximilianum Verhovacz epistola 28. Aprilis 1798, versio electronica (, Jakovlje), Verborum 624, Ed. Neven Jovanović Josip Kolanović [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [skerlenepistverh179804].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1798], Ad Maximilianum Verhovacz epistola 1. Octobris 1798, versio electronica (, Jakovlje), Verborum 577, Ed. Neven Jovanović Josip Kolanović [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [skerlenepistverh17981001].

Anonymus (1800) [1800], Hymnus Nativitatis e Croatico in Latinum versus, versio electronica. (), 47 versus, verborum 213, Ed. August Musić [genre: poesis - hymnus; poesis - versio] [word count] [anonymushymnus1800].

Ferić Gvozdenica, Đuro (1739–1820) [1803], Periegesis orae Rhacusanae, versio electronica (, Dubrovnik), 3368 versus, verborum 28363 [genre: poesis - epica; poesis - praefatio; prosa - index] [word count] [fericdperiegesis].

Sivrić, Antun (1765 - 1830) [1803], Traduzione latina delle Anacreontiche ... e dei sonetti, versio electronica (), Verborum 42047, 5086 versus, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis epigramma; poesis versio; paratextus prosaici] [word count] [sivrichaanacreont].

Vrhovac, Maksimilijan (1752-1827) [1813], Ad sacerdotes epistula, versio electronica. (), 442 verborum, Ed. Franjo Fancev [genre: prosa - epistula] [word count] [vrhovacmpoziv1813].

Rastić, Džono; Appendini, Franjo Marija; Zamanja, Marija; Zamanja, Bernard; Ferić, Đuro; Appendini, Urban (1755-1814; 1768-1837) [1816], Carmina, versio electronica (), Versus 6583, verborum 46647, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - satura; poesis - elegia; poesis - epistula; poesis - carmen] [word count] [rasticdzc].

Gaj, Ljudevit (1770-1856) [1833], Epistula ad Franciscum Vlašić, versio electronica. (, Beč), Verborum 125, Ed. Velimir Deželić [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [gajljepist18330214].

Babulak, Oton (1808 - 1838) [1833], Elegos honoribus Iosephi Matzek, versio electronica (, Osijek), Verborum 721, Ed. Nikola Matasović [genre: poesis - elegia] [word count] [babulakoelegosmatzek].

Babulak, Oton (1808 - 1838) [1834], Ode honoribus Josephi Matzek, versio electronica (, Osijek), Verborum 593, Ed. Nikola Matasović [genre: poesis - ode] [word count] [babulakoodematzek].

Babulak, Oton (1808 - 1838) [1834], Proseucticon honoribus Joannis Petri Caroli comitis a Sermage, versio electronica (, Osijek), Verborum 1128, Ed. Nikola Matasović [genre: poesis - elegia; poesis - ode; poesis - mixtum] [word count] [babulakoproseucticon].

Čobarnić, Josip (1790-1852) [1835], Dioclias carmen polymetrum, versio electronica (, Split; Zadar; Makarska), Versus 2345, verborum 17608, Ed. La Redazione del Bullettino di Archeologia e Storia Dalmata [genre: poesis - epica; poesis - carmen; prosa - vita; prosa - praefatio; prosa - adnotationes] [word count] [cobarnicjdioclias].

Mažuranić, Ivan (1814-1890) [1837], Honoribus Magnifici Domini Antonii Kukuljević , versio electronica. (, Zagreb), versus 315; Verborum 3140, Ed. Vladimir Mažuranić [genre: poesis - carmen; prosa oratio - commentarii] [word count] [mazuranicikukuljevic].

Drašković, Janko (1770-1856) [1839], Oratio apud comitatum Zagrabiensem, versio electronica. (, Zagreb), Verborum 252, Ed. Milivoj Šrepel [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [draskovicjor].

Milašinović, Franjo (1808-1883) [1843], Martini Sarcastii Pseudo-Nasonis Ilirici Metamorphosis unica artis poeticae amatoribus et osoribus ad novum annum dicata 1843, versio electronica (, Zagreb), 360 versus, verborum 2540, Ed. Senia Belamarić [genre: poesis - satura] [word count] [milasinfmet].

Gundulić, Ivan; Getaldić, Vlaho (1588-1638; 1788 - 1872) [1865], Osmanides, versio electronica (), Verborum 42047, 5086 versus, Ed. Neven Jovanović Juraj Ozmec Željka Salopek Jan Šipoš Anamarija Žugić [genre: poesis epica; poesis versio; paratextus prosaici; carmen heroicum] [word count] [getaldibosmanides].

Mažuranić, Ivan [1957], Mors Smail-Agae Čengić (, Split), Verborum 6318, versus 916, Ed. Baković, Ivan [genre: poesis - epica; poesis - versio] [word count] [mazuranicbakovicmors].

Jurić, Šime (1915-2004) [1971], Praefatio in Iugoslaviae scriptores Latinos recentioris aetatis, versio electronica (, Zagreb), 1646 verborum [genre: prosa - praefatio] [word count] [juricspraefatio].


More search results (batches of 100)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Last

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report


Powered by PhiloLogic

Creative Commons License
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom
Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.