Your search found 1082 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-1082:

in buccaratu Miche filii Predani hoc actum est. Cum instantis temporis omnia sint momentanea et transitoria et queque dilapsa nullum ulterius possint habere recursum, congruum ualde ac laudabile fore asseritur, ut quecumque sunt digna memoria, ea sollicitudine et cautela priuilegiis annotentur, quod presentibus fidem faciant, et pro his que scripta fuerint, omnem ambiguitatem et errorem a cordibus audientium plane remoueant. Eapropter ego Johannes sancti Domnii sacrista et procurator monasterii sancti

Igitur vesperascente hora tres filii regis ascenderunt montana, et fecerunt omnia, sicut mandaverat rex. Ea hora quidam Antibarennus, amicus regis volens terrere Graecos accessit ad Cursilium, et dixit ei:Cave, domine, et esto solicitus, et vide, quomodo evadas cum hac multitudine. Scias sane quod ex omni parte circumdatus es a magna multitudine. Quod verbum per castra sonuit, et omnes nimio terrore concussi sunt. Statimque iussit Cursilius omnes armatos stare,

querere satagebat. Ipsi concessum est a sede apostolica, ut totius dignitatis priuilegium, quod Salona antiquitus habuit, optineret ecclesia Spalatensium. 2Tunc cepit ecclesiam clerumque componere, instare doctrine, predicationi uacare curamque pastoralis officii multum sollicite exercere. Etenim per Dalmatie et Sclauonie regiones circuendo restaurabat ecclesias, ordinabat episcopos, parochias disponebat et paulatim rudes populos ad informationem catholicam attrahebat. 3Tunc prenominatus Seuerus domicilium suum, quod in Spalato sortitus fuerat,

2Fuit autem Laurentius iste Dalmatinus origine, statura quidem pusillus, sed sapientia magnus. Cepit ergo sua uigilanti industria ecclesiam in temporalibus et spiritualibus subleuare, per totam prouinciam predicando discurrere et sicut bonus pastor super gregis sui custodia tota sollicitudine insistere. Et quia talis erat uir, in magna reuerentia habebatur a regibus et principibus Sclauonie tribuebantque ecclesie sancti Domnii uillas et predia multa facientes confirmationes et priuilegia super nouis collationibus et antiquis. Ipse autem uenerabilis Laurentius non sibi aut

prefecit eum ecclesie Sypontine retenta nichilominus administratione ecclesie Spalatine. 7Fuit autem his fere temporibus quidam Chrouatorum dux, nomine Reles, uir potens et ferox nimis. Hic quia Spalatensi ciuitati preesse ardentissime cupiebat, ciues eius nunc promissis sollicitans, nunc minis terrens laborabat multifarie, ut se assumerent in rectorem. Sed Spalatenses nullatenus flectebantur, detestantes prorsus regimen uiri Sclauigene experiri. Tunc dux ipse cepit palam aggredi ciuitatem, bellum inferens ualde durum ita, ut usque ad muros armatis equitum cuneis

autem ecclesie Spalatine annis duobus. Huic successit alter Petrus abbas sancti Martini de Pannonia uixitque in pontificatu Spalatine sedis annis quinque. 4His temporibus defuncto Martino insularum episcopo Nicolaus Manzauini, nepos eius, ambitionis ardore succensus, tantum sollicitauerat insulanos, quod ab eis in episcopum est electus. Presentatus ergo Spalatensi archiepiscopo manus consecrationis sibi postulabat imponi, archipresul uero eius deuitans uersutias, sciens eum callidum et dolosum, minime admittebat. Tandem instantia ciuium superatus, promisit se die

regularem et resumeret habitum, quem reiecerat monachalem. Quod et factum est. Tunc consecratus ab Innocentio anno Domini millesimo ducentesimo uenit Spalatum satisque uigilanter cepit curam pastoralis officii circa subiectos impendere. 3Erat autem insectator hereticorum ualde sollicitus. Fuerunt namque eo tempore dui fratres, filii Zorobabel, quorum alter Matheus, alter uero Aristodius uocabatur. Hi quamuis essent ex patre Appulo, erant tamen a pueritia Iaderenses ciues effecti. Conuersabantur uero ex maiori parte aput Bosnam, quia erant pictores optimi et in

et Andree duci non legitime adherebant. Cum rege vero pauci admodum remanserant et ipsi tante seditionis metu perterriti, non regem uero ad sperandum hortari audebant, sed fugam potius suadebant. Factum est autem, ut die quadam ambe partes sibi cominus propinquantes ad conflictum ineundum se sollicite prepararent. Sed cum pars regis fere nulla esset comparatione alterius, cepit plurimum anxiari huc illucque mentem exagitans, querebat, quale consilium in tanto discrimine reperiret. Et tandem celitus inspiratus, multum solerti industria utilem uiam inuenit, qua et regni iura resumeret et

genere, sed non magni ualoris ipse. Hic cum esset iam prouecte etatis, nullam potuit in Hungariam dignitatem habere, sed assumpto cruciferorum habitu factus erat rector cuiusdam ecclesie sancti Stephani regis. Cum ergo Spalatensis ecclesia multo iam tempore pastore uacaret, iste Guncellus cepit se sollicite intromittere, ut in pontificem eligeretur. Factum est autem, ut quidam Yula banus, qui erat de eius genere, mitteret ad clerum et populum Spalatensem epistolam satis loquacem, commendando Guncellum, et suadendo, ut eligeretur, ac promittendo suum seruitium et amorem. Tunc predictus Petrus

subditorum excessibus se remissius ageret, archidiaconus, prout poterat, emendare enormia satagebat. Sed cum non satis cohertio archidiaconi circa morosos proficeret, nonnunquam pontificem desidie arguebat ipsum incitando et monendo, ut sicut pastor bonus super gregis sui custodia magis sollicite uigilaret. Sed quia iam ipse in torpore segnitiei sue senuerat, durum ei uidebatur atemptare noua et suis moribus insueta. Sic ergo sollicitudo archidiaconi ad onus erat presuli, non ad leuamen uidebatur ministerii pastoralis. Unde non libenter cum ipso de causis ecclesiasticis

circa morosos proficeret, nonnunquam pontificem desidie arguebat ipsum incitando et monendo, ut sicut pastor bonus super gregis sui custodia magis sollicite uigilaret. Sed quia iam ipse in torpore segnitiei sue senuerat, durum ei uidebatur atemptare noua et suis moribus insueta. Sic ergo sollicitudo archidiaconi ad onus erat presuli, non ad leuamen uidebatur ministerii pastoralis. Unde non libenter cum ipso de causis ecclesiasticis conferebat, sed eos potius ad sui familiaritatem admittebat, qui de uanitate conueniebant in idipsum. 4Sicque factum est, ut aliqui

ad archidiaconum ueniens latenter a sotiis blandis temptabat eum demulcere loquellis timens, ne qua criminalis actio contra se intentaretur ab eo. Sed archidiaconus parum credulus blanditiis archiepiscopi sciens eum consuetum esse cum tempore uerba uultumque mutare, causam suam coram cardinali sollicite promouebat. Sotii sui omnes recesserant preter unum. 9Itaque die statuta ambe partes ad iudicium accesserunt. Tunc archidiaconus conscripto libello cepit in archiepiscopum quedam crimina denuntiando intentare. E contra archiepiscopus cum suo cetu inepta quedam et nil

terras gregesque pascebant. Sed quia homo erat multis negotiis implicatus, non poterat Spalati facere moram sed dimisso ibi quodam suo uicario, qui iura colligeret comitatus, ipse in locis sibi oportunis manebat. Et si quando, quod rarissimum erat, uocatus ueniret, non pro statu ciuitatis erat sollicitus, sed de suis prouentibus maxime contendebat. Quam ob rem, quia ciuitas quasi uidua sine rectoris gubernatione manebat, non ante sed retro ire debebat. Superbie pestis precipue uigebat in ea ita, ut qui potentiores esse uidebantur, uel rectores seu consules, paruam curam de communi

tempora in apricis siluis et amenis pratis cum uxoribus transigentes non de bellorum strepitu cogitare poterant qui non seria sed ludicra cotidie contrectabant. At uero, quibus erat mens sanior, feralibus nuntiis excitati pestifere gentis metuebant incursum. Quam ob rem regem et principes crebris sollicitabant alloquiis, ut tanto precauerent malo, ne forte subita fieret impie gentis irruptio et maiorem pernitiem inferrent incautis. 3Vix tandem rex his pulsatus clamoribus comouit se et abiit ad extrema sui regni uenitque ad montes, qui sunt inter Ruteniam et Hungariam et

oues in stabulo luporum morsus euadere perquirentes. Hostes uero undique circumfusi non cessabant iaculis et sagittis instare. At uero miseranda Hungariae multitudo omni salutis consilio destituta, quid faceret non uidebat neque enim alteri cum altero colloquium habere licebat, unusquisque sibi sollicitus de communi salute nullus prouidere ualebat. Sagittarum et iaculorum imbrem non armis oppositis excipiebant, sed dorsa uertentes ad ictus cadebant passim tam crebri, ut de concussa ylice diffluere glandes solent. Et cum omnis spes uite foret adempta, mors uero in omnium oculis yando per

quoque curie isti erant: Dionisius banus, Vladislaus comes curialis, Matheus magister tauernicorum, Orlandus magister agasonum, Dimitrius, Mauritius et alii multi illustres uiri omnes cum domibus et familiis suis. Garganus autem potestas circa regium obsequium ualde sedulus et deuotus, curabat sollicite, ut et ciues in executione mandatorum regalium prompti existerent et regalis clementia uniuersitatem ciuium affectu dilectionis et gratie confoueret. Fecerunt autem Spalatenses omnia ad regis placitum hoc excepto, quod ei quandam galeam minime potuere tam celeriter preparare, quantum rex

2Eo tempore uacante monasterio sancti Stephani rogatus est Thomas archidiaconus et capitulum, quatenus illuc accedentes de subrogatione abbatis cum eiusdem loci fratribus prouiderent. Archidiaconus ergo, associatus capitulo uniuerso, ad monasterium perrexit. Et cum bono zelo et sollicitudine debita de abbatis subrogatione tractarent, monachi secedentes seorsum et inter se aliquandiu conferentes omnes in quendam confratrem suum, nomine Leonardum, conuenerunt, ipsum in abbatem unanimiter eligendo ipsumque archidiacono et capitulo presentantes petierunt eundem uice

autem cum uiginti equitibus, cum capellanis et familia et secunda dominica de quadragesima ciuitatem ingrediens, cum magna cleri et populi alacritate susceptus est. 5Fuit autem iste Rogerius archiepiscopus uir satis industrius et in augendis rebus temporalibus multum sollicitus et intentus. Cepit autem reparare domos et cameras episcopii easque studiosius decorare. Forinsecus autem fecit cenacula et solaria trabibus et asseribus satis artificiose compacta, que magis ad apparentiam, quam ad indigentiam uidebantur fuisse constructa. Cellas uero uinarias

uitabat, non modicum tulit indigne ex eo maxime, quod de suo regno natus in his partibus presulari dignitate fuerat sublimatus. Cum autem ciues Spalatenses ipsum gratanter suscepissent et fecissent eum in domibus episcopii hospitari, rex idem uersando scrinii cartulas, quas ibidem reperit, multum sollicite perquirebat, si forte aliquod inueniretur scriptum, ex quo posset ipsum de infidelitate sui regis infamie neuo notare. Alias autem non modicas minas intentabat eidem. Verum illic paucorum dierum moram faciens uento flante secundo in Appuliam est transuectus. Et archiepiscopus ad sedem

eam feliciter decorando. Concessit etiam eidem liberum arbitrium, ut ipso uteretur in bonum ac propter dona sibi celitus attributa, uicia fugeret et praue agere formidaret et non solum a uicijs abstineret, sed puris et sinceris affectibus cum reuerentia creatoris exercere uirtutes et benefacere solicite procuraret. Verum ex arbitrio libero ipsorum hominum cupiditas effrenata, pacis emula, diuina beneficia nullatenus recognoscens, lites, contentiones et discordias cotidie generat inter gentes, ut, nisi iusticia conatus eius reprimeret, non posset mundus secundum rectum ordinem gubernari.

nostrorum fidelium qualiter circa honorem et fidelitatem uestram conseruandam, taliter et sic prompte uos gerere debeatis, quod apud nos possitis omni tempore gratiam promereri, quam inuenietis semper promptam et paratam in omni auxilio uestro et succursu, sicut fuerit oportunum, ad quod solicite uigilamus. De nouis autem per uos comitem significatis uestram prudentiam comendamus mandantes, ut occurentiam continue de die in diem uestris litteris solicite declaretis, ut informatione percepta a uobis, sicut expediet prouidere de subuentione et omnibus aliis

quam inuenietis semper promptam et paratam in omni auxilio uestro et succursu, sicut fuerit oportunum, ad quod solicite uigilamus. De nouis autem per uos comitem significatis uestram prudentiam comendamus mandantes, ut occurentiam continue de die in diem uestris litteris solicite declaretis, ut informatione percepta a uobis, sicut expediet prouidere de subuentione et omnibus aliis oportunis. Paramus duas galeas armatas, quas celeriter mittimus ad partes illas. Datum in nostro ducali palatio die penultimo Iunii, XIII indictione.

Slauonię plenam notitiam de constantia et fidelitate, quam ad nostrum dominium prompte geritis et habetis, de quibus fidelitatem uestram merito comendamus hortantes uestram prudentiam, qualiter circa conseruationem nostri honoris illesam et bonum uestrum, quod proprium reputamus, sollicite et fideliter insistatis. Sumus enim feruenter dispositi et parati ad conseruationem uestram, pariter et bonum, ac degente et alio necessario subsidio uobis subueniri intendimus, sicut fuerit opportunum. Datum in nostro Ducali palatio die X Iulii, XIII Indictione.

uos in cunctis occurentibus fideliter et prompte habere studeatis, quod nostram gratiam exaltatis uberius promereri, et cognoscamus operis per effectum uestram dispositionem in omnibus nostris honoribus fideliter preparatam, ut confidimus et speramus. De nouis autem sitis solliciti inquirere et nobis facere manifesta. Datum in nostro Ducali pallatio die XXIII Iulii, XIII Indictione. Quas epistolas Iadertini suscipientes ingenti gaudio ac ipsos prouisores, quos aliqua istarum epistolarum commemorat, honorifice perceperunt spondentes

stipendiariis numisma coinquinatis Iadra abire et fugam arripere exercebant, ut aliquid abominabile, puta larem in ciuitatem iactare seu classes cremare vel forte aliquem ex nobilioribus crudeli subiicere gladio et alia quamplurima iniqua exercerent. Sed hiis omnibus Iadrenses curam sollicitatam gerebant. Nullum in vrbem sinebant sine cautione introire. Obumbrante nempe nocte vigesima septima ipsius mensis Septembris dum animalia suaue recipiunt somnum, Veneti, vltra sexingentos electos et probos viros, in vallem S. Eufemię

altitudinis cubitis duobus turre Iadrę sita in angulo ad Babbas. Adhuc et restabant ipsis coaptare propugnacula in malis eorum galearum et plathorum reliquarum, quę similiter confici mandauerunt. Quibus omnibus supradictis ingeniis dictam vrbem Iadertinorum sic arte debellare et absorbere soliciti sunt. Quis ergo tanta esset fundatus audacia, quis tanto esset humano precinctus uigore, qui contemneret tam discriminosa indicia et in gestis antiquorum historiographorum minime reperibilia? Quod si prudentissimi Sansonis vteretur virtute et Alexandri sapientissimi

circumvicini Principes, puta, utriusque Valachiae, item de Bulgaria nonnuli, caeterum de Albania quam plures, ac de Constantinopoli, plurima unde quaque armorum pollicebantur subsidia, invitabantque nos pennatis, ut aiunt, advolare pedibus, caetera omnia ibidem provisa esse. Paruimus tandem, tanta solicitati fiducia, movimus castra, fines hostium transegimus, restabat id solum, ut promissa opperiremur auxilia, ubi pendente spe, dietenus magis ac magis introrsum progredi visum fuit. Paruerant hoc medio nonnulla castra manibus nostris, caetera autem ferro, incursuque expugnavimus; dum ecce

1.86.3  Rulle, puerperio tua iam Faustina propinquat,
1.86.4  Tempus et a medico poscere mandragoras.
1.86.5  Lesbia iam pariter, pariter Lucina vocatur,
1.86.6  At tibi sollicito pendula vota tremunt.
1.86.7  En! parit, et vulva, primum caput exit, aperta:
1.86.8  Quicquid id est, vivat, forsitan Iphis erit.

1.179.2  Protinus huc ad nos, fac precor, illa volent,
1.179.3   Nonne vides quantos moveat Fortuna tumultus?
1.179.4  Nec sperare sinat nos meliora timor?
1.179.5  Tempore sollicito tragicos deponere luctus
1.179.6  Convenit, et levibus pellere maesta iocis. 180. RESPONSIO

repetis sedulus officium.
1.190.5  Si quando in summa scribo meditorve fenestra,
1.190.6  Clamatum e platea semper avere iubes.
1.190.7  Sic vaga sollicitae pereunt meditamina mentis,
1.190.8  Avolat et cerebro pulsa Thalia meo.
1.190.9  Ni fallor digitis, hodie centesima nobis
1.190.10  A te dicta modo est, et puto, quinta

Ac velut extinctum levis aura resuscitat ignem,
3.3.110  Quem superinductus texerat ante cinis;
3.3.111  Sic recrudescent tua vulnera semper in horas,
3.3.112  Quae te sollicitet, causa perennis erit.
3.3.113  Quos tunc, infelix, quos tunc effundere questus,
3.3.114  Singultu vocem praepediente gravi,
3.3.115   Quos dare cogeris gemitus, suspiria

3.3.115   Quos dare cogeris gemitus, suspiria quanta?
3.3.116  Invitis quoties illacrymare genis?
3.3.117  Pone age de digitis malesanae dona puellae,
3.3.118  Quae te sollicitum saepe, retenta, dabunt.
3.3.119  Gemma laborato, quae clausa refulget, in auro
3.3.120  Cur te delectet, sola ea causa subest,
3.3.121  Quod fuit in digitis carae

4.4.26  Suspendenda tuo, Cynthia Diva, tholo.
4.4.27  Iam foecunda fovet centesima femina, tellus,
4.4.28  Iam posuit totidem, vinea laeta, comas;
4.4.29  Postquam hunc solliciti longe mirantur agrestes,
4.4.30  Ducere cornigerum, per nemora alta, pecus.
4.4.31  Taedia nam longi quoties persenserat aevi,
4.4.32  Noverat anguineo, se renovare, cibo.

id licet totum superabundare non dubitem, utpote ubi non solum intentionis cognitae, sed verae etiam executionis relator accedet; tamen exequenti mihi, quae ad eam rem instituta sunt, non ab re visum est in hoc procinctu cum ipso oratore nostro miscere sermonem, eum videlicet, qui plus animum solicitat, urgetque, et quo magis urget, eo minus taceri, minusque in animo meo oblitterari potuit, nihil novi vel ignoti addens, sed ut refricatus dolor malorum publicorum sensum, tot malis duratum reficiat, magisque notum fiat, belli huius causam maiorem esse quam bellum. Lustrum prope vicesimum,

quod certe post beatissimam domini Matrem, meritis beatissimi Apostoli Jacobi ad cuius honorem hoc templum dedicatum est, divinam clementiam egisse nulli ambiguum esse debet, ut igitur verbis utar beatissimi doctoris Gregorii in omelia super Matheum, solicite, inquit, dilectissimi, nos considerare expedit ne nos qui plus ceteris in hoc mundo accepisse aliquid cernimus, ab auctore mundi gravius inde judicemur; cum enim augentur dona, rationes etiam crescunt donorum; tanto ergo humilior atque serviendum Deo promptior

tempora vernant
40   Gaudia festino carpe abitura pede
Vtere non stabili fugiturae vere iuventae
Non curans homini quid ferat hora sequens
Praecipue aligeri fac sollicitentur amores
Arbitrio curuant dum sua tela tuo
45  Et si quando ulli talis meditaberis esse,
Ipsum ego te qualem sensi in amore meo.
Aspice purpurei formosa rosaria

tuae dignitati non scriberem. Ego his temporibus, licet absens, tamen immortalium et plurimorum tuorum in me beneficiorum non immemor, cum apud principes regni Hungariae, tum etiam apud illustrem despotem Rassiae, qui sollicite et frequenter conditiones vestri status inquirere solet, tuae spectabilitatis amplissima gesta, tuam probitatem moresque singularissimos non dicam exornare, sed potius augere, et ad usque summum extollere frequenter et sollicite laudando non cessavi. Erant profecto complures illorum

regni Hungariae, tum etiam apud illustrem despotem Rassiae, qui sollicite et frequenter conditiones vestri status inquirere solet, tuae spectabilitatis amplissima gesta, tuam probitatem moresque singularissimos non dicam exornare, sed potius augere, et ad usque summum extollere frequenter et sollicite laudando non cessavi. Erant profecto complures illorum procerum, qui cum caesare in Italiam olim descenderant, inter quos non vulgaris ex illa amplissima legatione vestra, sed praeclara tui nominis fama extiterat. Evenit namque mihi ex tempore tam libenter quam etiam

sed senatorem, sed civem, sed natum esse pulchrum putamus et generosum. Cedant proinde huic glorie tue cunti singulique principes orbis terrarum, quantum glorie urbis et celebritati ac praestantie cedunt! Nec de suma rerum se iactent – tanta enim licentia multa solicitudine permixta est: quicquid boni ac decoris principatu est, tu solus possides – illorum enim tantam licenciam illis 68 reliquisti cum multitudine curarum. Cedant 69 huic gaudio nostro in huiusmodi salutacionis officio omnes gentes nationesque,

nisi ob maiora commoda, mala inducere. nota bene not. lector A1 in marg. Siquidem caeci illius nati factum et ipsi caeco et multis aliis occasio sempiterni luminis exstitit, et pueri absque baptismate decedentes plerosque parentes sollicitos ad quaerendam lauacri gratiam effecerunt. nota not. lector A1 in marg.; mala non numquam a Deo inferuntur suis fidelibus per parandum futurum bonum not. lector A2 in marg. Constantino quam salutaris fuit illa leprae percussio! Et breuiter nullum adeo

caput et manus uentilat, articulos intorquet, tundit pectus faciem, illidit frontem, plangit, plorat et crebrioribus interuallis ab imo pectore suspiria trahit; ita corporis totius iugi sollicitudine et labore, animae eandem aestuationem declarat ac quo pacto intus fatiscat, manifestum facit. Qua agitatione adeo nonnumquam defatigatur, ut tantis absorpta malis nullum officium

positam existimare." Et recte sane; quicumque enim aliter agit, id agit ne umquam quietus esse possit, nec ullis iocundis fruatur diebus uniuersamque uitam suam sollicitam transigat ac miseram; quippe cuius uota et desideria ab extra pendere incipiunt, mox fortunae praebet dominae uenale caput, illi se subicit, illius destinat seruituti, quae quoniam uaria

nec cur fidem uiolent, socium decipiant aut interimant. Sane Xenocrates philosophus quinquaginta auri talenta missa ab Alexandro repudiauit, tametsi ad nullum scelus illis sollicitaretur. Sed Crates Thebanus proprias diuitias collectas in pelagus proiecit, "Abite" dicens "in profundum malae cupiditates; ego uos mergam, ne mergar a uobis."

ut, si beniuolorum quis uel interitum uel discessum dolet, proderit aliquando, si commode fieri poterit, illos, ob quos ipse tantam maestitiam assumit persuadere ei in amore minime respondisse, nec meritos esse, de quibus adeo uehemens sollicitudo capiatur; ut apud Mantuanum fecit Apollo: "Galle, quid insanis?" inquit; "tua cura Lycoris perque niues alium perque horrida castra secuta est."

enim homines praestant superbos, superbia autem facit iniustos; sane ubi iniustitia, ibi nullum deest scelus. Quod si horum nihil efficere queunt, certe reddunt hominem magis sollicitum, iuxta illud eiusdem poetae: Pauca licet portes argenti uascula puri nocte iter ingressus contum gladiumque timebis et motae ad lunam trepidabis arundinis umbram; cantabit uacuus coram latrone

sed etiam pro amore nostro rogo atque oro, te colligas uirumque praebeas unde liquet quam uerum sese ei probet amicum, et quod declarat incommoda eius aegro ferre animo, et quod illum se amare persuadet et de eius languore doloreque esse sollicitum cupereque ipsum, quod unice precatur, tranquilliore esse animo. Hinc et Anna apud Maronem in consolanda Didone sumpsit exordium: "O luce magis dilecta

id nostra culpa proueniat. II 8 De miseria uitae humanae Atque ut de uita prius dicamus: quid est quod in toto cursu eius inuenire ualeas aliud quam sollicitudines, labores, curas, molestias, anxietates, dolores, et omnis generis miserias? Intuere in omnes aetates eius; nullibi pacem, nullibi quietem, nullibi tranquillitatem, nullibi aliquam reperies iocunditatem quae facile non

id umquam pati potuisset? Aut cui non stomachum fecissent sordes nostrae? Cuius bilem continui uagitus, ploratus, et bestialia fastidia non commouissent? Aut quem non defatigassent iuges sollicitudines, noctes insomnes, curae laboresque qui ob infantiam sine intermissione capiuntur? Porro ex pueritia quid commodi amplius reportamus quam bruta animantia; quippe cum id aetatis

quas singulas uel pati uel timere necesse est. Quae uniuersa, si ad rem publicam accesseris, tanto augentur amplius, quanto in ea dignitas aut magistratus magis augescit. Si fortuna tibi sinus paululum feliciores laxauerit, metu et sollicitudine sedulo angeris; sin autem numquam eos auara patefecerit aut patefactos instabilis contraxerit, tunc uero dolore simul et desiderio intabescis, tum maerore conficeris . Hic te postremo

sedulo autem sanitatem procurando. Quamobrem aliquando ab his, aliquando ab illis abstinemus alimentis et tamen gulae instigatione cruciamur; mane grauis somno et hesternis adhuc indigestis crapulis surgere cunctaris, dum hinc te sollicita auaritia ad negotium uocat, illinc desidia plumis et otio inuolutum fouent utque tibi indulgeas hortantur; sed quiescere te dominarum tuarum cupiditatum rixa non sinit ad sua quaeque studia te diuisum trahentibus.

plumae otia redimus, quam aut exerciti curis tota nocte insomnem fatigamus, aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos stricto ense inimica stat facies, nunc ferimur aut ab aliquo loco edito deturbamur in praeceps; alius iugulatur ab hoste, alius spoliatur; interdum compedibus uincitur aut ad supplicium ducitur et alia

quicumque crediderit in eum, uiuet in aeternum. Ad quam uitam unicum atque solum iter mors ipsa est; quis non ergo istud iter, quod ad tanta tamque incredibilia bona ducit, non libens amplectetur, quo emenso nulla reliqua cura, nulla sollicitudo, nulla omnino perturbatio metuenda est? Difficillimos labores, maxima pericula uidemus adiri ab hominibus pro his caducis bonis; quibus si potiri contigerit, illas omnes difficultates praecipuas uoluptates appellant; et

uolumus, eius contrarium malum esse ostendamus. Atque hic locus uniuersaliter in omnibus rerum detrimentis oportunissime adhiberi potest. Vt si mortem uoluerimus persuadere malam non esse, explicemus uitae aerumnas, afflictiones, sollicitudines, labores, et alias miserias uniuersas, sicuti Augustinus egregie fecit secundo et uigesimo libro eorum, quos de ciuitate Dei conscripsit, ubi ita ait: In hac uita quam nouimus, in qua adhuc sumus, cuius temptationes, immo

et de paupertate Alii etiam casus aliaque infortunia hac ratione bona docebuntur: utpote si paupertatem bonam persuadere uoluerimus apponamus ante oculos sollicitudines, molestias, tormenta, calamitates, clades, mortes, et alias miserias quas diuites pati consueuerunt. Quod Horatius in primo sermone pulchre attigit: At bona pars hominum decepta cupidine falso

abstinet ora cibis. Efficior custos rerum magis ipse mearum conseruans aliis quae periere mihi sicut in auricomis dependens plurimus ortis peruigil obseruat non sua poma draco. Hinc me sollicitum torquent, sunt omnia curae, hinc requies animo non fuit ulla meo. Quaerere quae nequeo semper retinere laboro et retinens semper nil tenuisse puto.

quod quidem usu uenire solet uniuersis qui rem publicam administrare aut aliis quorumque modo imperare consueuerunt. Tyranni enim sibi metuunt, legitimos autem principes necesse est pro salute incolumitateque suorum iugiter esse sollicitos curareque sedulo ut satis tutati defensique sint ab iniuriis aliorum; et ne unus alio uim ullam aut molestiam inferat, nullo alter alterum damno afficiat, nihil contumeliae praebeat, denique uniuersa prouideat, quantum per ipsum fieri

denique uniuersa prouideat, quantum per ipsum fieri potest, quae ad bene lauteque uiuendum cum illis, tum domesticis suis necessaria esse uidentur. Ex quo tamen uniuerso labore et perpetua sollicitudine sua nihil amplius commodi utilitatisue referunt quam plerique ex familiaribus eorum, cum nec consumere amplius possint quam aliquis seruorum aut amicorum ipsorum, nec

dominosque uocitamus. Ceterum uidendum est uiro sapienti an tam exiguis fumus et tenuissima leuissimaque aura congruum sit praemium dignumque ob quod homo tot et tantas sollicitudines capiat tantis consumatus curis et ueluti Sulla noctes insomnes transigat, timeat omnes, saepius nec uxori nec liberis confidat, numquam uel cibum uel somnum capiat securum. Sed quis saeuissimus diriora inimico suo

id nostra culpa proueniat. II 8 De miseria uitae humanae Atque ut de uita prius dicamus: quid est quod in toto cursu eius inuenire ualeas aliud quam sollicitudines, labores, curas, molestias, anxietates, dolores, et omnis generis miserias? Intuere in omnes aetates eius; nullibi pacem, nullibi quietem, nullibi tranquillitatem, nullibi aliquam reperies iocunditatem quae facile non

id umquam pati potuisset? Aut cui non stomachum fecissent sordes nostrae? Cuius bilem continui uagitus, ploratus, et bestialia fastidia non commouissent? Aut quem non defatigassent iuges sollicitudines, noctes insomnes, curae laboresque qui ob infantiam sine intermissione capiuntur? Porro ex pueritia quid commodi amplius reportamus quam bruta animantia; quippe cum id aetatis

quas singulas uel pati uel timere necesse est. Quae uniuersa, si ad rem publicam accesseris, tanto augentur amplius, quanto in ea dignitas aut magistratus magis augescit. Si fortuna tibi sinus paululum feliciores laxauerit, metu et sollicitudine sedulo angeris; sin autem numquam eos auara patefecerit aut patefactos instabilis contraxerit, tunc uero dolore simul et desiderio intabescis, tum maerore conficeris . Hic te postremo

sedulo autem sanitatem procurando. Quamobrem aliquando ab his, aliquando ab illis abstinemus alimentis et tamen gulae instigatione cruciamur; mane grauis somno et hesternis adhuc indigestis crapulis surgere cunctaris, dum hinc te sollicita auaritia ad negotium uocat, illinc desidia plumis et otio inuolutum fouent utque tibi indulgeas hortantur; sed quiescere te dominarum tuarum cupiditatum rixa non sinit ad sua quaeque studia te diuisum trahentibus.

plumae otia redimus, quam aut exerciti curis tota nocte insomnem fatigamus, aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos stricto ense inimica stat facies, nunc ferimur aut ab aliquo loco edito deturbamur in praeceps; alius iugulatur ab hoste, alius spoliatur; interdum compedibus uincitur aut ad supplicium ducitur et alia

id nostra culpa proueniat. II 8 De miseria uitae humanae Atque ut de uita prius dicamus: quid est quod in toto cursu eius inuenire ualeas aliud quam sollicitudines, labores, curas, molestias, anxietates, dolores, et omnis generis miserias? Intuere in omnes aetates eius; nullibi pacem, nullibi quietem, nullibi tranquillitatem, nullibi aliquam reperies iocunditatem quae facile non

id umquam pati potuisset? Aut cui non stomachum fecissent sordes nostrae? Cuius bilem continui uagitus, ploratus, et bestialia fastidia non commouissent? Aut quem non defatigassent iuges sollicitudines, noctes insomnes, curae laboresque qui ob infantiam sine intermissione capiuntur? Porro ex pueritia quid commodi amplius reportamus quam bruta animantia; quippe cum id aetatis

quas singulas uel pati uel timere necesse est. Quae uniuersa, si ad rem publicam accesseris, tanto augentur amplius, quanto in ea dignitas aut magistratus magis augescit. Si fortuna tibi sinus paululum feliciores laxauerit, metu et sollicitudine sedulo angeris; sin autem numquam eos auara patefecerit aut patefactos instabilis contraxerit, tunc uero dolore simul et desiderio intabescis, tum maerore conficeris . Hic te postremo

sedulo autem sanitatem procurando. Quamobrem aliquando ab his, aliquando ab illis abstinemus alimentis et tamen gulae instigatione cruciamur; mane grauis somno et hesternis adhuc indigestis crapulis surgere cunctaris, dum hinc te sollicita auaritia ad negotium uocat, illinc desidia plumis et otio inuolutum fouent utque tibi indulgeas hortantur; sed quiescere te dominarum tuarum cupiditatum rixa non sinit ad sua quaeque studia te diuisum trahentibus.

plumae otia redimus, quam aut exerciti curis tota nocte insomnem fatigamus, aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos stricto ense inimica stat facies, nunc ferimur aut ab aliquo loco edito deturbamur in praeceps; alius iugulatur ab hoste, alius spoliatur; interdum compedibus uincitur aut ad supplicium ducitur et alia

Pergamus itaque reliqua recensendo. Atque ut de uita prius dicamus: quid est quod in toto cursu eius inuenire ualeas aliud quam sollicitudines, labores, curas, molestias, anxietates, dolores, et omnis generis miserias? Intuere in omnes aetates eius; nullibi pacem, nullibi quietem, nullibi tranquillitatem, nullibi aliquam reperies iocunditatem quae facile non

id umquam pati potuisset? Aut cui non stomachum fecissent sordes nostrae? Cuius bilem continui uagitus, ploratus, et bestialia fastidia non commouissent? Aut quem non defatigassent iuges sollicitudines, noctes insomnes, curae laboresque qui ob infantiam sine intermissione capiuntur? Porro ex pueritia quid commodi amplius reportamus quam bruta animantia; quippe cum id aetatis

quas singulas uel pati uel timere necesse est. Quae uniuersa, si ad rem publicam accesseris, tanto augentur amplius, quanto in ea dignitas aut magistratus magis augescit. Si fortuna tibi sinus paululum feliciores laxauerit, metu et sollicitudine sedulo angeris; sin autem numquam eos auara patefecerit aut patefactos instabilis contraxerit, tunc uero dolore simul et desiderio intabescis, tum maerore conficeris . Hic te postremo

sedulo autem sanitatem procurando. Quamobrem aliquando ab his, aliquando ab illis abstinemus alimentis et tamen gulae instigatione cruciamur; mane grauis somno et hesternis adhuc indigestis crapulis surgere cunctaris, dum hinc te sollicita auaritia ad negotium uocat, illinc desidia plumis et otio inuolutum fouent utque tibi indulgeas hortantur; sed quiescere te dominarum tuarum cupiditatum rixa non sinit ad sua quaeque studia te diuisum trahentibus.

plumae otia redimus, quam aut exerciti curis tota nocte insomnem fatigamus, aut uicti epularum humore ueluti mortui sine sensu iacemus. Sed neque hic quies; mox enim adoriuntur nos insomnia, nouae horribilesque terrent imagines aut sollicitudines urunt: nunc aduersum nos stricto ense inimica stat facies, nunc ferimur aut ab aliquo loco edito deturbamur in praeceps; alius iugulatur ab hoste, alius spoliatur; interdum compedibus uincitur aut ad supplicium ducitur et alia

quicumque crediderit in eum, uiuet in aeternum. Ad quam uitam unicum atque solum iter mors ipsa est; quis non ergo istud iter, quod ad tanta tamque incredibilia bona ducit, non libens amplectetur, quo emenso nulla reliqua cura, nulla sollicitudo, nulla omnino perturbatio metuenda est? Difficillimos labores, maxima pericula uidemus adiri ab hominibus pro his caducis bonis; quibus si potiri contigerit, illas omnes difficultates praecipuas uoluptates appellant; et

quicumque crediderit in eum, uiuet in aeternum. Ad quam uitam unicum atque solum iter mors ipsa est; quis non ergo istud iter, quod ad tanta tamque incredibilia bona ducit, non libens amplectetur, quo emenso nulla reliqua cura, nulla sollicitudo, nulla omnino perturbatio metuenda est? Difficillimos labores, maxima pericula uidemus adiri ab hominibus pro his caducis bonis; quibus si potiri contigerit, illas omnes difficultates praecipuas uoluptates appellant; et

quicumque crediderit in eum, uiuet in aeternum. Ad quam uitam unicum atque solum iter mors ipsa est; quis non ergo istud iter, quod ad tanta tamque incredibilia bona ducit, non libens amplectetur, quo emenso nulla reliqua cura, nulla sollicitudo, nulla omnino perturbatio metuenda est? Difficillimos labores, maxima pericula uidemus adiri ab hominibus pro his caducis bonis; quibus si potiri contigerit, illas omnes difficultates praecipuas uoluptates appellant; et

uolumus, eius contrarium malum esse ostendamus. Atque hic locus uniuersaliter in omnibus rerum detrimentis oportunissime adhiberi potest. Vt si mortem uoluerimus persuadere malam non esse, explicemus uitae aerumnas, afflictiones, sollicitudines, labores, et alias miserias uniuersas, sicuti Augustinus egregie fecit secundo et uigesimo libro eorum, quos de ciuitate Dei conscripsit, ubi ita ait: In hac uita quam nouimus, in qua adhuc sumus, cuius temptationes, immo quam

et de paupertate Alii etiam casus aliaque infortunia hac ratione bona docebuntur: utpote si paupertatem bonam persuadere uoluerimus apponamus ante oculos sollicitudines, molestias, tormenta, calamitates, clades, mortes, et alias miserias quas diuites pati consueuerunt. Quod Horatius in primo sermone pulchre attigit: At bona pars hominum decepta cupidine falso

abstinet ora cibis. Efficior custos rerum magis ipse mearum conseruans aliis quae periere mihi sicut in auricomis dependens plurimus ortis peruigil obseruat non sua poma draco. Hinc me sollicitum torquent, sunt omnia curae, hinc requies animo non fuit ulla meo. Quaerere quae nequeo semper retinere laboro et retinens semper nil tenuisse puto.

quod quidem usu uenire solet uniuersis qui rem publicam administrare aut aliis quorumque modo imperare consueuerunt. Tyranni enim sibi metuunt, legitimos autem principes necesse est pro salute incolumitateque suorum iugiter esse sollicitos curareque sedulo ut satis tutati defensique sint ab iniuriis aliorum; et ne unus alio uim ullam aut molestiam inferat, nullo alter alterum damno afficiat, nihil contumeliae praebeat, denique uniuersa prouideat, quantum per ipsum fieri

denique uniuersa prouideat, quantum per ipsum fieri potest, quae ad bene lauteque uiuendum cum illis, tum domesticis suis necessaria esse uidentur. Ex quo tamen uniuerso labore et perpetua sollicitudine sua nihil amplius commodi utilitatisue referunt quam plerique ex familiaribus eorum, cum nec consumere amplius possint quam aliquis seruorum aut amicorum ipsorum, nec

dominosque uocitamus. Ceterum uidendum est uiro sapienti an tam exiguis fumus et tenuissima leuissimaque aura congruum sit praemium dignumque ob quod homo tot et tantas sollicitudines capiat tantis consumatus curis et ueluti Sulla noctes insomnes transigat, timeat omnes, saepius nec uxori nec liberis confidat, numquam uel cibum uel somnum capiat securum. Sed quis saeuissimus diriora inimico suo

uolumus, eius contrarium malum esse ostendamus. Atque hic locus uniuersaliter in omnibus rerum detrimentis oportunissime adhiberi potest. Vt si mortem uoluerimus persuadere malam non esse, explicemus uitae aerumnas, afflictiones, sollicitudines, labores, et alias miserias uniuersas, sicuti Augustinus egregie fecit secundo et uigesimo libro eorum, quos de ciuitate Dei conscripsit, ubi ita ait: In hac uita quam nouimus, in qua adhuc sumus, cuius temptationes, immo quam

et de paupertate Alii etiam casus aliaque infortunia hac ratione bona docebuntur: utpote si paupertatem bonam persuadere uoluerimus apponamus ante oculos sollicitudines, molestias, tormenta, calamitates, clades, mortes, et alias miserias quas diuites pati consueuerunt. Quod Horatius in primo sermone pulchre attigit: At bona pars hominum decepta cupidine falso

abstinet ora cibis. Efficior custos rerum magis ipse mearum conseruans aliis quae periere mihi sicut in auricomis dependens plurimus ortis peruigil obseruat non sua poma draco. Hinc me sollicitum torquent, sunt omnia curae, hinc requies animo non fuit ulla meo. Quaerere quae nequeo semper retinere laboro et retinens semper nil tenuisse puto.

Alii etiam casus aliaque infortunia hac ratione bona docebuntur: utpote si paupertatem bonam persuadere uoluerimus apponamus ante oculos sollicitudines, molestias, tormenta, calamitates, clades, mortes, et alias miserias quas diuites pati consueuerunt. Quod Horatius in primo sermone pulchre attigit: At bona pars hominum decepta cupidine falso

abstinet ora cibis. Efficior custos rerum magis ipse mearum conseruans aliis quae periere mihi sicut in auricomis dependens plurimus ortis peruigil obseruat non sua poma draco. Hinc me sollicitum torquent, sunt omnia curae, hinc requies animo non fuit ulla meo. Quaerere quae nequeo semper retinere laboro et retinens semper nil tenuisse puto.

quod quidem usu uenire solet uniuersis qui rem publicam administrare aut aliis quorumque modo imperare consueuerunt. Tyranni enim sibi metuunt, legitimos autem principes necesse est pro salute incolumitateque suorum iugiter esse sollicitos curareque sedulo ut satis tutati defensique sint ab iniuriis aliorum; et ne unus alio uim ullam aut molestiam inferat, nullo alter alterum damno afficiat, nihil contumeliae praebeat, denique uniuersa prouideat, quantum per ipsum fieri

denique uniuersa prouideat, quantum per ipsum fieri potest, quae ad bene lauteque uiuendum cum illis, tum domesticis suis necessaria esse uidentur. Ex quo tamen uniuerso labore et perpetua sollicitudine sua nihil amplius commodi utilitatisue referunt quam plerique ex familiaribus eorum, cum nec consumere amplius possint quam aliquis seruorum aut amicorum ipsorum, nec

dominosque uocitamus. Ceterum uidendum est uiro sapienti an tam exiguis fumus et tenuissima leuissimaque aura congruum sit praemium dignumque ob quod homo tot et tantas sollicitudines capiat tantis consumatus curis et ueluti Sulla noctes insomnes transigat, timeat omnes, saepius nec uxori nec liberis confidat, numquam uel cibum uel somnum capiat securum. Sed quis saeuissimus diriora inimico suo

quod quidem usu uenire solet uniuersis qui rem publicam administrare aut aliis quorumque modo imperare consueuerunt. Tyranni enim sibi metuunt, legitimos autem principes necesse est pro salute incolumitateque suorum iugiter esse sollicitos curareque sedulo ut satis tutati defensique sint ab iniuriis aliorum; et ne unus alio uim ullam aut molestiam inferat, nullo alter alterum damno afficiat, nihil contumeliae praebeat, denique uniuersa prouideat, quantum per ipsum fieri

denique uniuersa prouideat, quantum per ipsum fieri potest, quae ad bene lauteque uiuendum cum illis, tum domesticis suis necessaria esse uidentur. Ex quo tamen uniuerso labore et perpetua sollicitudine sua nihil amplius commodi utilitatisue referunt quam plerique ex familiaribus eorum, cum nec consumere amplius possint quam aliquis seruorum aut amicorum ipsorum, nec

dominosque uocitamus. Ceterum uidendum est uiro sapienti an tam exiguis fumus et tenuissima leuissimaque aura congruum sit praemium dignumque ob quod homo tot et tantas sollicitudines capiat tantis consumatus curis et ueluti Sulla noctes insomnes transigat, timeat omnes, saepius nec uxori nec liberis confidat, numquam uel cibum uel somnum capiat securum. Sed quis saeuissimus diriora inimico suo

Sic legimus et sacris codicibus illius uiri Dei, qui contra mandatum Domini apud malum prophetam panem comederat, inter alias a Domino illatas poenas una fuit quod non est in sepulchro patrum suorum illatus. Hinc et illa Ouidii fuit sollicitudo et lamentatio: Sed sine funeribus caput hoc, sine honore sepulchri Et non ploratum barbara terra teget. – proin precatur uxorem:

est tibi quasi absens, non quasi mortuus, ut illum expectare, non amisisse uidearis. Huc spectat et quod ille apud comicum ait: Cur meam senectutem huius sollicito amentia: an ut pro huius peccato ego supplicium feram? et apud Mantuanum: solane perpetua maerens carpere iuuenta?

praedicanti; quarum enim tu rerum cogitatione nos leuare aegritudine uoluisti, earum et commemoratione lenimur." Et ad Seruium de rei publicae calamitate uehementius sollicitum perscripsit: doleo te sapientia prope singulari non tuis bonis delectari potius quam alienis malis laborare. Inuitat eum

In hoc quoque genere est hortari amicum ad quampiam egregiam lectionem, praecipue autem philosophiae. Quoniam, ut praeclare scribit Cicero: philosophia hoc efficit, medetur animis, inanes sollicitudines detrahit, cupiditatibus liberat, pellit timores, ueraque cultura animi est quae extrahit uitia radicitus et praeparat animos ad satus accipiendos. Est profecto animi medicina, philosophia, cuius auxilium non ut in corporis

philosophiam contulisse. Tuae scientiae excellenti ac singulari non multo magis quam nostrae est relictum loci. Quare non equidem te moneo, sed mihi ita persuasi te quoque in his uersari rebus quae, etsi minus prodessent, animum tamen a sollicitudine abducerent. Et in Tusculanis quaestionibus: Illud quidem sic habeto: nisi sanatus animus sit, quod sine philosophia fieri non potest,

sententia, reuocet te poenarum terror, uitae tuae criminum cotidie intuere, omni hora mortem habeto prae oculis, ante oculos tuos tenebrarum semper uersetur aduentus, de morte tua cotidie cogita, finem uitae tuae semper considera; esto sollicitus ne subito rapiaris, cotidie dies ultimus appropinquat, cotidie ad finem tendimus, quotidie ad uiam uitae transimus, ad mortem quotidie properamus, ad uitae terminum cotidie tendimus, momentis decurrentibus ad finem ducimur.

complures multosque grammatice textus, quos olim puer edidicerat, ita memoriter recitabat ut ea illum heri aut nudiustercius memoriae mandasse existimares. Perfectis igitur quam celerrime omnium bonarum artium studiis, rediit sollicitus ad magistrum munus, cui caelitus destinatus erat, optime impleturus. Inerat enim menti eius praesaga quaedam futurorum diuinitas complurimaque antequam contigissent per quietem discebat, ita ut insomnia ipsius non uisa solum, sed certa uiderentur

munus, cui caelitus destinatus erat, optime impleturus. Inerat enim menti eius praesaga quaedam futurorum diuinitas complurimaque antequam contigissent per quietem discebat, ita ut insomnia ipsius non uisa solum, sed certa uiderentur oracula. Quibus uarie sollicitatus coepit auunculum suum hortari, coepit importunius compellere Romam peteret atque in ea urbe uersari uellet, in qua a maximo omnium rectore deo futurus summus pontifex erat designatus; ubi et seipsum accepturum ab eo cardinalatus decus et alios

copiarum magnitudine Othomani perterritas, iam non in uirtute sed in fuga spem habere (nam classis Othomani numerum trecentarum nauium expleuerat, terrestres uero copiae centum et uiginti milia militum excedebant), ciuitas trepida atque de statu rerum sollicita etiam propriae saluti diffidere coepit. Tunc et supplicationes indictae et uota publice priuatimque suscepta si status rei publicae integer maneret. Tum patres rogati conueniunt, fit frequens Senatus, graues atque uariae sententiae dicuntur. Tandem nihil potius in re fore

diligentius cuncta administrauit? Omnia enim consilia hostium praeoccupans, nullum locum inferendae iniuriae inimicis unquam reliquit. Proelia non minori audacia quam felicitate iniit et confecit. Patiens laboris, somni parcissimus, uictuque militari potius quam imperatorio contentus erat. Semper sollicitus et intentus ne hosti occasionem rei bene gerendae daret, ipse non cessans hostem aliqua insigni clade afficere. Nam praeter urbes captas et prouincias ab eo desolatas atque euersas multae naues onerariae

Et uitę cunctis anteferenda bonis.
Hanc tibi dum rursum conatur ut auferat hostis,
Obsedit portus undique classe tuos.
Introclusa maris fuerat uia; coeperat ęgra
10   Heu miseros ciues solicitare fames.
At Manlipetri bello ducis inclyta uirtus
Affuit et tantos iussit abire metus.
Irrumpens celsas humili myoparone puppes
Dispulit — o, magno dignus Achille uigor! —

fugiens oci, quamque laboris amans,
Quot loca quotque urbes peragrans terraque marique
Officio fuerit functus apostolico,
Quotque homines idem puro baptismate lauit,
20  Vel quam scribendi solicitauit opus.
Dicitur illius monitis Dionysius olim
Diuinum humano pręposuisse sophos.
Ille Elymam fecit, magica ne falleret arte,
Integris oculis cernere posse nihil.

Et semper sacro pectus amore flagrans
Effecere quidem dignam quę sola maneres
Perpetuum magni numinis hospitium.
Esse igitur poterit per Te mea libera uita
Tantis quas patior solicitudinibus,
Si tamen in nobis, seges est ubi multa malorum,
Germinet oratu gratia multa Tuo.
Hinc humilis flexoque genu Te postulo supplex
Vt mihi sis uitę duxque comesque meę

Huic ubi pro certo missam uidet esse salutem
Labuntur lachrymę męsta per ora pię.
Moribus excultis Aloysius atque Marinus
Heu ueluti amissum te sibi uterque dolent;
Hi prece sollicita sacratum numen adorant
Vt possint tecum uiuere siue mori.
Nicoleos sine te Petrarcha nec incubat aris
Vt prius, oranti tu sibi in ore sonas.
Te meminit superos tacita si uoce

Mellifluum fundens semper ab ore fauum.
Adde quod ille quies studiorum, Marce, tuorum,
Ille tuis curis dulce leuamen erat.
Dum fuit hic, dulces Musarum expromere foetus,
Ęonidum poteras sollicitare nemus.
Sed quid ego hęc referens uulnus in uulnera condo
Et lachrymas lachrymis associare parem?
Occeano fluctus, frondes cur frondibus addo,
Ęquoribus pisces, sidera curue

Stringeret, horrisonas incutiendo minas,
Sic ait:
»Obsequium uideor, non uulnera ferre
Huic ego. Cur morsus non timet iste meos?
Sollicitat quem non duri uiolentia fati,
Dirruet imperium forsitan iste meum.«
Cui Valerus placida compostus mente, quieto,
Inperturbato reddidit ore sonos:

Ad Hieronymum Traguriensem iurisconsultum
2.11.1   Soluere nodosi te solum uincula iuris
2.11.2   Et te credebam sollicitare forum.
2.11.3   Inter Pyeridas uersarier ipse uideris
2.11.4   Et iam uerbosum deseruisse forum.
2.11.5   Vidi

Franciscum Istrum
2.17.1   Hei mihi, cur laceras discedens pectora nostra,
2.17.2   Eurialos inter semper habende meos?
2.17.3   Sollicitat te dulcis amor, Francisce, tuorum
2.17.4   Carior et uita forsan amica tua.
2.17.5   I celer, et facilem donent tibi numina cursum,

2.23.18   Dictarem studii gloria quanta tui.
2.23.19   Pro meritis dignas non possum soluere grates,
2.23.20   Sed precibus cunctos sollicitabo deos.
2.23.21   Gaudeat urbs Pataui foelici sydere semper,
2.23.22   Sint procul a muris tristia bella tuis,

3.3.12   Quid premis amplexu flens mea colla tuo?
3.3.13   Non ego te mittam, mea sis comes usque licebit,
3.3.14   Desine iam lachrymis sollicitare genas.
3.3.15   Tu ueniam nostre dato, candide Gorgi, puelle,
3.3.16   Que sine me non uult limine ferre pedem,

Scriba Stratum Solitudo Sumptus Similitudo Spes Seruus Simplicitas Securitas Salutatio Solicitus Sacrilegium Sacerdos Sacrificium Spiritus Sanctus
T Temperantia Timor Terra

Auaricia eo processit, ut, quo homines scientię causa nauigabant, nunc causa nauigant lucri 28 . Inuehitur in auariciam 31 . Arimaspi aurum rapiunt, quod gryphes mira sollicitudine custodiunt 74 . Linces urinam terra opperiunt inuidentes homini lincurium 92 . Qui murem uendidit CC nummis, ipse fame interiit 96 . Echeneis, asseruatus sale,

ętas 64 .
Amicus. Amor ex spe utilitatis 2 . Parentum ac filiorum inter se affectus 8 . Parentum de filiis sollicitudo 17 . Amor erga proximum 22 . Item erga parentes. Pietas in liberos 23 . Liberi plus debent matri quam patri 39 .

suum cuique est 2. 27 . Auaritia 3. 4 . Inter tantam scabiem et contagia lucri 11 . Qui melior sermo, qui liberior sit auaritia 15 . Sollicitus et auarus. Prodigus et auarus 29 . Amicum commendat 9 . Principibus placuisse uiris non ultima laus est 16 . Amicus distat a scurra 17 .

sua si bona norint agricolas etc. 32 . Fortunatus et ille deos qui nouit agrestes etc. 33 . Arbor aurifera 124 . Auaritia diuersis curis hominum sollicitans corda 33 . Pigmalionis auaritia 61 . Harpię 86 . Visceribus miserorum et sanguine uescitur atro 93 . Animę in alia.

Auaritia secerdotum 63 . Diues purpuratus 67 . Auari heretici 73 . Quare Daniel non recusauit munera 125 . Sollicitudo sęculi, spinę quę suffocant sementem uerbi 157 . Publicani 165 . Ementes et uendentes in templo 168 . Qui

frondosa Israel. Seminate uobis in iustitia, et metite in ore misericordię, innouate uobis nouale 203 . Indicabo tibi, o homo, quid sit bonum, et quid Dominus requirat a te: utique facere iudicium, et diligere misericordi am, et sollicitum ambulare cum Deo tuo 209 . In quarta quadriga equi uarii, id est habentes gratiam diuersarum uirtutum 213 .
Benedictio.

nolo, ne deficiant in uia XV. Hoc genus non eiicitur nisi per orationem et ieiunium. Ieiunium unguentum est quo caput Domini ungitur XVII. Venit Ioannes neque manducans neque bibens, Filius hominis manducans et bibens XI. Ne solliciti sitis quid manducetis VI.
Communio. Iudam etiam communicat Dominus, docens neminem a societate ecclesię expellendum nisi pro aliquo manifesto et publico crimine XXVI. Iesus

cunctabundus ac deliberabundus arripe 12 . Antequam domo exeas, quid acturus sis, cogita, reuersus, quid egeris 12 . Consilium tripartitum: a pręterito, a futuro, a pręsenti 78 . Solicite obserua inimicos: primi enim peccata nostra sentiunt 54 .
Credulitas. Theophrastus citius credendum dicebat infreni equo quam uerbo incomposito 49 . Non

Lysimachia herba iumentis discordantibus iugo imposita asperitatem cohibet 250 . Mulas non calcitrare, cum uinum biberint 295 .
Dolus. Pantherę colore sollicitari quadrupedes, sed capitis toruitate terreri. Quam ob rem occultato eo reliqua dulcedine corripit 88 . Hyenna humanum assimulat sermonem, nomen pastoris alicuius adiscit quem euocatum extra stabula laceret

Derisio. Beatus Hieronymus illusus ueste muliebri 301 . BIBLIA
Diligentia. Saul, dum Cis patris sollicite perquisiuit asinas, et ipsas inuenit et se regem fore agnouit 42 . Sollicitus 130 . Vidisti uirum uelocem in opere etc. 131 . Mane semina et

BIBLIA
Diligentia. Saul, dum Cis patris sollicite perquisiuit asinas, et ipsas inuenit et se regem fore agnouit 42 . Sollicitus 130 . Vidisti uirum uelocem in opere etc. 131 . Mane semina et uespere ne cesses 134 . Quodcunque

Vulpes foueas habent IX. Ite et dicite uulpi illi id est Herodi XIII.
Diues. Et diuites dimisit inanes I. Ve uobis diuitibus, qui habetis consolationem uestram VI. Semen cecidit inter spinas: qui audierunt, et a sollicitu/dinibus, et diuitiis, et uoluptatibus uitę euntes, suffocantur, et non referunt fructum VIII. Cuiusdam diuitis uberes fructus ager attulit etc. Stulte, hac nocte animam tuam repetent a te; quę autem parasti, cuius erunt? XII. Villam emi, et necesse habeo

Quod pecunia augeat discordiam 129 . Diues accusat pauperem 143 . Bona caduca. Nemo est nostrum, in quo ius habet fortuna 3 . Diuitis auari sollicitudo. Siquid in diuitiis esset solidi, aliquando /1 et impleret. Diuitię plura cupere docent 6 . Epicurus: Multis parasse diuitias non finis miseriarum fuit, sed mutatio. Diuitiarum contemptor similis Deo 7 .

puer contra senem et ignobilis contra nobilem 196 . EX SECVNDA COMMENTARIORVM HIERONYMI
Diligentia. Sollicitudo 302. 303 .
Derisio. Noli arguere derisorem, ne oderit te 265 . Qui annuit oculis, dabit dolorem 266 .

Stabulum ad quod implagatus ducitur alligatis plagis infusoque oleo et uino, est Ecclesia quam intrant sanguine Christi redempti et inuncti chrysmate. Iumento imponitur, ut carnalem appetitum supponat rationi X. Martha et Maria est Ecclesia primum sollicita, deinde beatitudinis fruitione quieta, quę non auferetur ab ea X. Domus mea domus orationis est XIX. Perdet colonos istos, et dabit uineam aliis XX. In templo non extendistis manus in me XXII.

parte beatus est 145 . Semper beati omnes boni 146 . Qui dicendi sunt beati. Omen beatum est cui nihil deest 148 . Omnes beati sunt uirtutis compotes. Beatum non oportet sollicitari metu. Sapiens semper beatus. Quibus rebus constet uir beatus 149 . Zenocrates in sola uirtute uitam beatam ponit. Formosus. Magni refert, quali in corpore animi locati sunt 100 .

Symon abstulit immundicias 223 . Machabeus templum et ciuitatem expiauit etc. 227 . Rasias sibi ipsi mortem consciuit, ne ad gentilitatem compelleretur. Iudei minus solliciti pro uxoribus, filiis ac fratribus quam pro periculo ciuitatis et templi 229 . Fortis. Sanson leonem manibus discerpsit 38 . Volens ligatus a III milibus uirorum; ligatus autem occurrens

custodiam 146 . Qui diligit filium suum, assiduat illi flagella. Qui docet filium suum, laudabitur in illo etc. Filii abominationum fiunt filii peccatorum 149 . Filia, patris animum de multis sollicitum facit. Super filiam luxuriosam confirma custodiam 150 . Festa. Principium mensium anni cuius die X immolatur agnus; est enim Phase 11 . Dies septimus requie sanctificatus

Super Epistola ad Romanos et iterum super eadem 211. Super id quod dicitur: Optabam anathema esse pro 212. Super Epistola ad Colossenses 213. Ad Thessalonicenses: Nisi discessio uenerit primum etc. 214. Interpretatio: Osanna 215. Nolite solliciti esse de crastino 216. Quęstiones quinque Noui Testamenti 217. Super Epistola Iacobi: Siquis totam Legem seruauerit, offendat autem in uno 237. In Mattheo: Quis uestrum habebit amicum et ibit ad illum media nocte etc. 241. Incertum.

139. Ennius: Flagicii principium est nudare inter ciues corpora. Amor insanus 140. Amoris curatio. Labor. Inter laborem et dolorem 112. Lacenę in laboribus consuescunt. Labores non esse ęque graues imperatori et militi sentit Xenophon 115. Sollicitudo est ęgritudo cum cogitatione 131. Pythagorę, Democriti et Platonis labor in studiis et cupiditas 135. Lex Gręcorum in conuiuiis 159. Lętitia gestiens an cadat in sapientem 130. Lętitia est quę adepta cupitum effertur et gestit.

pane et in iustitia proficient et in simplicitate fidei IX. AD PHILIPPENSES: Repletus sum acceptis quę misistis, in odorem suauitatis hostiam acceptam, placentem Deo IIII. AD THIMOTEVM II: Det misericordiam Dominus Onesiphori domui, quia sępe me refrigerauit, cathenam meam non erubuit, sollicite me quęsiuit et inuenit I. AD PHILEMONEM: Philemoni gratias agit, quod per eum uiscera sanctorum requieuerint I. ACTVVM: Petrus claudo petenti elemosynam dedit sanitatem III. Tabita, quę et Dorca, elemosinis meruit a morte suscitari pauperibus pro ea Petrum

Mulier laqueus uenatorum 300. Salomon captus 300. Vox Domini intercidentis flammam ignis 340. Dixit et uenit cynomia 400. Equi insanientes in foeminas 433. Tibię et femora 433. Labor in uictu parando exercendus est, sollicitudo tollenda. Malicia pro labore 148. Opera subscisiua 225. Operetur manibus 237. Si impiger fueris, ueniet ut fons messis tua 263. Qui operatur terram / suam, saturabitur panibus. Anima operantium

debitum reddant. Precipio uxorem a uiro non discedere. Alligatus non quęrat solutionem nec solutus uxorem. Si nupserit uirgo, non peccat. Tribulationem tamen carnis habebunt huiusmodi . Qui habent uxores, tanquam non habentes sint etc. Qui cum uxore est, sollicitus est quę sunt mundi, quomodo placeat uxori, et diuisus est etc. Mulier alligata est legi quanto tempore uir eius uiuit; postea cui uult nubat, tantum in Domino VII. Omnis uiri caput Christus, caput autem mulieris uir. Vir enim imago et gloria Dei est; mulier autem gloria

ęstimat; cum potest, malum facit, cum non potest, posse uult 14. Serui uitiorum 16. Vitia ęgritudini comparantur 18. Morbi sunt inueterata uitia et dura. Affectus sunt motus animi improbabiles etc. 20. Nullum sine autoramento malum. Mercede te uitia sollicitant 25. Vitiosis odio est uirtus 27. Malis infesti sunt dii, etiam cum uidentur propicii 54. Mala interdum speciem honesti obtulerunt 60. Vitia contra naturam pugnant 61. Mensura. Vitiosum est quod nimium est 73. Geometria 84.

9. Matrimonium. Qui uxores suas amicis communicauerunt 13. VERGILIVS Musica. Pan primus calamos 3. Cithara crinitus Iopas personat aurata 68. Matrimonium. Sparge, marite, nuces 11. Amata sollicita de connubio Lauinię filię 143. Magus. Carmina uel cęlo possunt deducere lunam. Carminibus Cyrce etc. 12. Medicus Iapis 217. Venus Eneę medetur 217. Mors. Funus Polidori 83. Eneas parentat patri 108.

151. Vtinam attendisses mandata mea etc. 162. Audite me duro corde 161. Obedientes protecti ab inimicis 167. Audite uocem meam, et ero uobis Deus, et uos eritis mihi populus 169. Rechabitę obedientes patri, Iudei non obedientes Deo 177. Sollicitus ambula cum Deo tuo 209. Nicanor fugiens confitetur Iudeos a Deo protegi, eo quod parerent legibus ab ipso constitutis 227. Opus dignum ędificatio templi per Salomonem 47. Reędificatio per Zorobabel et Iosue cępta et biennio intermissa inuidia

Martionem hereticum primogenitum diaboli dixit. Idola quo primum errore creuerint 84 . Magister ludi Faliscorum liberos prodidit 99 . Medicus Pyrrhi necem pollicitus Fabricio. Errantes ab errore reuocare sollicitet episcopus 141 . Heresim cauendam monet 172 . Perfidia Iudę proditoris 211 . De eodem et pręuaricatione Salomonis 213 .

concaptiuis quotidie quod poterat impartiebat: consolabatur eos, admonebat, necessariis iuuabat, mortuos sepeliebat. Surgens de conuiuio abiit, attulit cadauer et iuxta deposito eo lugens manducauit, uesperi sepeliuit 90 . Patris et matris sollicitudo de Thobia absente. Opera pietatis Thobię oblata coram Deo per angelum 92 . Hester cum periculo capitis sui regem adiit, ut pro Iudeis supplicaret. Pro eorum salute suam contempsit 98 . Amici

207 . Nonne uerba mea bona sunt cum eo qui recte graditur 208 . Nunquid offeram ei holocautomata? etc. Quid Dominus requirit a te, o homo. Vtique facere iudicium et diligere misericordiam, sollicitum ambulare cum Deo tuo. Quis, Deus, similis tui? Qui aufers iniquitatem et transis peccatum reliquiarum hereditatis tuę 209 . Cum iratus fueris, misericordię recordaberis 210 . Reuertar ad Hierusalem

quando scimus responsionem nullum profectum habituram XXVI. Principibus, sacerdotibus et senioribus accusantibus nihil respondit XXVII.
Paupertas. Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum cęlorum. Ne solliciti sitis quid etc. Nolite solliciti esse in crastinum, id est in futurum VI. Nolite possidere aurum etc. X. Filius hominis non habet, ubi caput reclinet VIII. Non habuit Domi nus, unde didracmam solueret XVII. Quamdiu fecistis uni de his fratribus

XXVI. Principibus, sacerdotibus et senioribus accusantibus nihil respondit XXVII.
Paupertas. Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum cęlorum. Ne solliciti sitis quid etc. Nolite solliciti esse in crastinum, id est in futurum VI. Nolite possidere aurum etc. X. Filius hominis non habet, ubi caput reclinet VIII. Non habuit Domi nus, unde didracmam solueret XVII. Quamdiu fecistis uni de his fratribus meis minimis. Fratres suos uocat pauperes

Qui te percutit in maxillam, qui aufert tibi uestimentum, qui aufert quę tua sunt. Domus ędificata supra petram VI. Ite, ecce ego mitto uos sicut agnos inter lupos X. Ne terreamini ab his qui occidunt corpus etc. Cum autem inducent uos etc. Nolite solliciti esse, qualiter aut quid respondeatis XII. Qui non baiulat crucem suam et uenit post me, non potest meus esse discipulus XIIII. Qui perdiderit animam suam, uiuificabit illam XVII. Iniicient uobis manus suas etc. propter nomen meum. Trademini autem a

retia, quia non habent, unde noua parare possent V. Beati pauperres, quia uestrum est regnum Dei VI. Pauperes euangelizantur VII. Nihil tuleritis in uia, neque uirgam, peram, panem, pecuniam, duas tunicas IX. Nolite portare sacculum, neque peram, neque calciamenta X. Nolite solliciti esse etc. Quęrite primum regnum Dei et iustitiam eius, et hęc omnia adiicientur uobis XII. Lazarus mendicus XVI. Quando misi uos sine saculo et pera et calciamentis, nunquid aliquid defuit uobis? At illi dixerunt: Nihil XXII.

in consensu, tertium in actu, quartum in consuetudine. Erat autem spelunca et lapis superpositus ei. Mortuus sub lapide, reus sub Lege. Remouete lapidem, remouete Legis pondus. Prędicate gratiam euangelii XI. Iudei intrare in prętorium peccatum putabant, condemnare innocentem sollicitabant. Hi sunt qui a minimis abstinent et grauia delicta committere non cessant XVIII. Passio Domini. Soluite templum hoc, et in triduo excitabo illud II. Et sicut Moyses exaltauit serpentem in deserto, ita exaltari oportet Filius hominis, ut omnis qui credit

habeat. Non nuptis et uiduis bonum est, si sic permaneant. Quod si non se continent, nubant. Precio empti estis, nolite fieri serui hominum. De uirginibus pręceptum non habeo, consilium autem do etc. Solutus non quęrat uxorem. Qui sine uxore est, sollicitus est quę Domini sunt, quomodo placeat Deo. Qui matrimonio iungit uirginem suam bene facit, et qui non iungit melius facit. Mulier soluta, cui uult, nubat. Beatior autem erit, si sic permanserit VII. AD THESSALONICENSES I: Hęc est

I. AD THESSALONICENSES I: Excipientes uerbum in tribulatione multa, cum gaudio Spiritus Sancti I. Sed ante passi et contumeliis affecti, sicut scitis, in Philippis, fiduciam habuimus in Deo nostro loqui ad uos euangelium Dei in multa sollicitudine II. Nemo moueatur in tribulationibus istis. Ipsi enim scitis, quod in hoc positi sumus III. Patientes estote ad omnes V. AD THIMOTEVM II: Exhortatio ad martyrium. Noli itaque erubescere testimonium Domini nostri Iesu

hymnis et canticis spiritalibus etc. V. Orantes omni tempore in spiritu et in ipso uigilantes in omni iustitia et obsecratione pro omnibus sanctis et pro me, ut detur mihi sermo etc. VI. AD PHILIPPENSES: Nihil solliciti sitis, sed in omni oratione et obsecratione cum gratiarum actione petitiones uestrę innotescant apud Deum IIII. AD COLOSSENSES: Orationi instate uigilantes in ea in gratiarum actione orantes simul et pro nobis IIII. AD THESSALONICENSES I: Sine

Monachus non doctoris, sed plangentis habet officium 228 . De laude religionis et ad eam exhortatio 229 . Quicquid habent clerici, pauperum est 235 . Nepotianus sollicitus circa Ecclesię nitorem. Vende omnia quę habes 263 . Si uis esse perfectus 265 . De ordine monasterii uirginum 273 . Quare crines tondentur monialibus

54 . Rex iracundus 55 . Duę respublicę, altera mundi, altera nationis cuiusque 63 . Ad quam rempublicam accedet sapiens 64 . Regis sollicitudo omnium quies 82 . Cęsaris regimen laudat eique bene optat 83 . Minus est quam seruus qui seruos timet. Male imperando summum imperium amittitur 86 . Vis habere

mala fiant dominandi causa 105 . Regis consecrandi mos apud Persas 112 . Vera ac stabilis ciuium beniuolentia optima principis custodia est 119, 122 . Aristippi tyranni solicitudo et metus 199 . Risus sigillum a Lycurgo errectum Sosibius tradit 14 . Hannibalis risus in communi luctu 74 . Phocion nec ridere nec lugere uisus

87 . Dionysius. Alexander Phereus. Phalaris. Demetrius. Lacedemones. Romani 118. Iustitię causa reges constituti 122 . Ius regnandi causa uiolandum 156 . Regum sollicitudo 157 . Imperii cupiditas 181 . Ratio docet et explanat, quid faciendum fugiendumque sit 95 . Vt appetitus rationi obediat 96 .

Tyranni miseranda conditio 11 . Tyrannidem suam Pythagorę disciplinis subiici optat 14 . Tyrannidem damnat, sed eam tuto deponi posse negat 17, 18 . Tyranni sollicitudo nulli confidentis 29 . Tyrannum necessitate, alios sponte esse malos 35 . ORATIVS IN EPISTOLIS
Rex est qui

collum durum, et seruum inclinant operationes assiduę 148 . Si est tibi seruus fidelis, sit tibi quasi anima tua 148 . De manumissione serui Hebrei anno septimo 177 . Sollicitus. In omnibus operibus tuis esto uelox 147 . Sacrilegium. Plaga Philistiim in posterioribus, cum rapuissent archam Domini. Psalmus LXXVII 115 . Balthasar polluit uasa sancta bibens eis;

unius domus, conuersatione utens, osculum pacis amans III. Si oculus tuus fuerit simplex, totum corpus tuum lucidum erit XI. Quicunque non acceperit regnum Dei sicut puer, non intrabit in illud. Sinite paruulos uenire ad me XVIII. Sollicitus. Pastores, quia festinantes uenerunt, inuenerunt Mariam cum Iesu. Nemo enim cum desidia Christum inuenit II. Neminem per uiam salutaueritis. Martha satagebat circa frequens ministerium X. Similes expectantibus Dominum suum. Beati quos Dominus inuenerit uigilantes.

ergo Euangelista morem cuiusque gentis in sepeliendo esse seruandum XVIII. Spes. Mulierem in aduterio deprehensam non condemnauit Dominus, sed imponens ei, ne amplius peccaret VIII. Seruus. Seruitutes duę: timoris et amoris XV. Sollicitus. Martha, ut audiuit, quia Iesus uenit, occurrit illi; Maria autem domi sedebat. Maria, ut audiuit, surrexit cito et uenit ad eum, cum adhuc esset, ubi occurrerat ei Martha XI. Sacrilegium. Qui aliquid de ecclesia furatur, Iudę perdito comparatur. Quare

Fratres, nolite pueri effici sensibus, sed malicia paruuli estote. Sensibus autem perfecti estote XIIII. II: Sermo noster qui fuit apud uos, non est in illo: Est et Non; sed Est in illo est I. Non ambulantes in astutia neque adulterantes uerbum Dei IIII. Sollicitus. AD CORINTHIOS I: Nescitis quod hi qui in stadio currunt etc. ab omnibus se abstinent etc. Sic curro, non quasi in incertum IX. AD PHILIPPENSES: Nihil solliciti sitis IIII. PETRI I: Omnem

astutia neque adulterantes uerbum Dei IIII. Sollicitus. AD CORINTHIOS I: Nescitis quod hi qui in stadio currunt etc. ab omnibus se abstinent etc. Sic curro, non quasi in incertum IX. AD PHILIPPENSES: Nihil solliciti sitis IIII. PETRI I: Omnem sollicitudinem uestram proiicientes in eum, quoniam ipsi cura est de uobis V. APOCALYPSIS: Esto uigilans et confirma cętera quę moritura erant etc. III. Beatus qui uigilat et

Sollicitus. AD CORINTHIOS I: Nescitis quod hi qui in stadio currunt etc. ab omnibus se abstinent etc. Sic curro, non quasi in incertum IX. AD PHILIPPENSES: Nihil solliciti sitis IIII. PETRI I: Omnem sollicitudinem uestram proiicientes in eum, quoniam ipsi cura est de uobis V. APOCALYPSIS: Esto uigilans et confirma cętera quę moritura erant etc. III. Beatus qui uigilat et custodit uestimenta sua, ne nudus ambulet et uideant

immurmurauit, uitium domini cęlandum esse, arenaque rursum operuit. Sed inde harundines natę collisionis sono secretum uulgarunt XI .
Somni filius Morpheus Alcyonę maritum Ceicem absentem sollicite de eius salute naufragio periisse ostendit XI .
Senex. Medea Esonem senem herbis reduxit ad iuuentam VII . Mestra speciosa in piscatorem senio

constitutus despiciens 19 . Libera te metu mortis et paupertatis 32 . Qui fortis est, sine timore est 35 . Calamitosus est animus futuri anxius et ante miserias miser qui sollicitus est 48 . Nihil est nec miserius nec stultius quam semper timere 48 . Timor mortis, periculorum suspicionis 51 . Non est quicquam timendum putes

108 . Timor. Aristippus in tempestate deprehensus ac timens, cum a uano homine interrogaretur, cur philosophus timeret, cum ille contra nihil metueret, non eandem esse causam sibi atque illi respo ndit, quoniam is quidem esset non magnopere solicitus pro anima nequissimi nebulonis, ipsum autem pro Aristippi anima timere. Item, ex subitis casibus sapientis quoque animum moueri, non iudicio, sed ui naturę 111, 112 . Quam ob rem uenter repentino timore effluat

Vigilate, quia nescitis, qua hora Dominus uester uenturus sit. Si sciret paterfamilias, uigilaret etc. XXIIII. Vigilate, quia nescitis diem neque horam XXV. Vestis. Ioannes Baptista habebat uestimentum de pilis camellorum et zonam pelliceam IIII. Ne solliciti sitis, quid manducetis aut quid induamini VI. Ecce qui mollibus uestiuntur, in domibus regum sunt XI. Venia. Dimitte nobis debita nostra. Si dimiseritis, dimittetur uobis VI. Seruus, cui dominus dimisit debitum, nolens ipse dimittere conseruo,

robore possim,
1.7.4  Nec sperem meritis carmina digna tuis,
1.7.5  Simque puellares pro tempore dicere flammas
1.7.6  Aptior et querulas sollicitare fides
1.7.7  Quam uidear dignus tantis et idoneus actis
1.7.8  Et par pro titulis esse poeta tuis.
1.7.9  Nanque dehortatur

Bacchi,
1.32.6  Et cum decrepito est Gluba sepulta uiro,
1.32.7  Lex pridem sileat uinaria, Bacchus et exul:
1.32.8  Nam conclamatos sollicitare nefas. LIBER II Titulus: Prologus libri secundi

laboras
3.7.68   Et tibi dos sponsae est inuidiosa tuae,
3.7.69  Non illi inuideas caelum, aut caelestibus illam,
3.7.70   Parce immortales sollicitare toros.
3.7.71  Quam tibi deposcis, digna est Ioue, Iuppiter illa:
3.7.72   Mortalis thalamos, Drage, require pares.

triumphet Amor!
4.4.69  At uos, Pierides, nostras expellite curas,
4.4.70   Et prohybe tantum, pulcher Apollo, nefas,
4.4.71  Vel tu sollicitos, Liber, compesce furores
4.4.72   Victor et angores dilue, Bacche, meos!
4.4.73  Vosque simul, dum plaga recens, dum uulnus, amici,

quam te
4.5.30   Cernere praesentem lumina nostra deam.
4.5.31  Quae conspecta Iouem solio deducere ab alto,
4.5.32   Quae possent magnos sollicitare deos.
4.5.33  Haec eadem nostrum ualuere infringere pectus,
4.5.34   Haec laqueis animos implicuere meos:
4.5.35  Nec mihi

uita,
6.23.32   Ne uitient animum gaudia foeda tuum.
6.23.33  Sin pia legitimi te cura remordet amoris,
6.23.34   Coniugis et casta sollicitere face,
6.23.35  Sit tibi formosae delectus et optio, cuius
6.23.36   Posset amatorem forma decere Iouem,
6.23.37  Ne posthac

ordo gloriam Deo cnait et tantum pro felicissimo incolumitatis tue statu securus preces effundit, in quo tota earum salus sita esse videtur, cum prius tamen pro civitate nostra, pro templis, pro patria, denique salute solicitus anxiusque Deo precibus instaret continuis et ut procula a nobis hostilis ille furor arceretur, penatibus nostris in dies imminencior, antelucanis vocibus celos pulsaret. Quid demum menia nostra, olim nutancia metu instantis ac

ualuisset, Beatissime pater; nunquam profecto commisissem ut mihi hoc orandi munus esset nunc in celeberrimo totius orbis loco subeundum, presertim cum plane intelligam me nec tali doctrina esse institutum ut possim, nec tanto preditum ingenio ut audeam in hac clarissima luce sine magna sollicitudine et metu uersari; sed habet certe aliquam temeritas mea excusationem, cum sit interdum non minus pietas in audendo quam modestia in reticendo laudabilis, cuius plerunque immodicus ardor magnam apud deum hominesque consequitur gloriam. Quod quidem, Beatissime Pater, cum aliis

illa tam sedula, tam ardens, tam laboriosa: ut non modo gemitum: non modo lachrymas: sed etiam sudorem et quod omne anxietatis genus plurimum exuperat: guttas sanguinis ex sacro illo uenerandoque corpore expresserit: et factus (inquit Lucas) in agonia: hoc est in timore et sollicitudine (id enim agonia significat) erat namque Saluator noster in maxima perturbatione: summaque affectuum sollicitudine: ut sic assumptam humanitatem manifestissimo indicio demonstraret: Atque (ut Hieronymus ait) ne passio in animo illius dominaretur: per passionem

anxietatis genus plurimum exuperat: guttas sanguinis ex sacro illo uenerandoque corpore expresserit: et factus (inquit Lucas) in agonia: hoc est in timore et sollicitudine (id enim agonia significat) erat namque Saluator noster in maxima perturbatione: summaque affectuum sollicitudine: ut sic assumptam humanitatem manifestissimo indicio demonstraret: Atque (ut Hieronymus ait) ne passio in animo illius dominaretur: per passionem contristari cepit. Sensualitas siquidem abhorrens futuram mortem cum ultro ipsam ratio expeteret ad summas et

Christi membra) nullos neque dolores: neque cruciatus euitant: quin etiam urgentem metum rationis imperio propulsantes et ferri et ignis remedia non modo non reformidant: sed etiam arcessunt atque ultro efflagitant: quod tamen illi si modo homines sint facere sine ingenti animi sollicitudine non possunt; factus igitur Saluator noster in agonia laborabat pro rei magnitudine supra quam dici potest: ita ut ex hac uehementissima et incredibili anxietate sanguis uel sudor tinctus sanguine omnibus membris totoque corpore sese effunderet. Ille in terra proiectus ad celum

uenit. Et eo loci considens, quicquid secum attulerat facultatum, partim erogauit egenis, partim ecclesiis neque aut sibi aut filię paruulę Euphrasię quicquam residui fecit. Quin immo moriens eidem in monasterio manenti solicite iniunxit, ne tardaret, quod reliquum Romę fuerat, simili liberalitate, ut distribuatur, curare. Paula etiam Romana tanta quidem in hac parte ac talis sese offert, ut non

mortales fecerat uiliorem, tanto sublimius inter sanctos et electos postmodum fuit exaltata. Constantis uero animi haud obscurum argumentum fuit, quod, cum a patre, ut in Pannoniam rediret, missis nunciis plurimum solicitaretur, nunquam acquieuit malens alienigenarum opprimi iniuriis quam suorum illectationibus blandimentisue deliniri. Denique orasse Dominum dicitur, ut contemptis omnibus, liberorum etiam, quos propinquis commendarat,

cum se prorsus mouere non posset, iacebat in carruca sub porticu sancti Clementis Romę, a prętereuntibus uictum mendicans. Et cum elemosinis sustentaretur, quicquid in diem sibi residui erat, cęteris offerebat, nihil solicitus in crastinum, sed quęrens regnum Dei et iustitiam eius. Quod quidem facile est adeptus, dum et suam calamitatem patienter fert et miseretur alienę. Franciscus, ordinis Minorum pater (quibus solis tantum possidere

officiis ęternę uitę pręmia sibi compararit. Det, inquit, misericordiam Dominus Onesiphori domui, quia sępe me refrigerauit, et catenam meam non erubuit. Sed cum Romam uenisset, solicite me qu ę siuit, et inuenit. Det illi Dominus inuenire misericordiam a Deo in illa die. Et quanta Ephesi ministrauit mihi! O felix igitur Onesiphorus, qui aliquando auditurus est optatissimam uocem illam

genuerunt, cum antea steriles extitissent, et eundem, cum decessisset, uitę restitutum receperunt. His iungatur Marthę mira sedulitas. Postquam excepit Iesum in domum suam, ministerio intenta parandique conuiuii solicitudine ardens nequit facere animo suo satis. Proinde Mariam sororem, uti se adiuuet secumque collaboraret, citat. Itaque, quali cura quantoque affectu hospes honorandus sit, documento nobis est. Nec ideo nos

tum monachorum multitudinem, tum eorum, qui sanandi ad cum undique confluebant, flebat quotidie et ad seculum redisse se atque in uita mercedem recepisse aiebat. Abire cupientem inhibebant. Denique biennio in tali animi solicitudine peracto, cum postremo comedere nollet, donec discessum impetraret, et iam dies septem nihil gustasset, ne inedia conficeretur, dimissus reliquit Palestinam. Pręterea gloriam semper fugiendo, dum crebro sedem

post uitę huius labores ad beatitudinis quietem decedente, in locum suum succedere iussus et fratrum curam habere, diu renuit atque recusauit, obnixe affirmans se abbatis honore indignum, officii ignarum, solicitationum labori imparem. Verum obedientię pressus iugo, flens tandem regendi monasterii munus suscepit. Et quia ex humilitate sibi prorsus diffidebat, a Domino meruit adiuuari atque ita, ut ei per angelum suum pręcepta

urgeretur, etiam linguam sibi se amputaturum, nisi missum facerent, protestatus est. Tam ergo periculosam rem episcopatum putauit, ut inde membrorum mutilatione se redimere non dubitaret. Hac ipsa de re non mediocriter solicitus Thomas, Cantuariensis archiepiscopus, ubi primum dignitatem iniit, continuo inanis glorię lasciuientes cogitatus carnis macerationibus reprimere coepit, instantius orauit, frequentius ieiunauit, cilicium induit. Qui

puto. Sed ut nihil aliud pro uero affirmare ausim, neminem tamen ętas nostra ex iis, qui eliguntur, uidit recusantem. Antehac autem et Quintus Cęlestinus, cum menses sex rexisset Ecclesiam, pontificatum, quem Caroli regis solicitationibus agitatus acceperat, tam libenter deposuit, quam inuitus gerebat. Hinc primum degenerantis curię signum apparuit, quoniam tantę integritatis uir a nemine, ne id faceret, interpellatus est aut, cum fecisset

illi terrere non potuerunt offendere noluerunt. Cui unquam locupletum hoc contigisset, qui, quocunque sese uerterint, neque inuidia neque insidiis carere possunt. Et dum omnia metuunt quantum diuitiis, tantum animi solicitudinibus abundant. At uero Hilarioni pauperculo, tametsi pene nihi: esset, cum tamen nihil appeteret, nihil deerat. In secretiori Sicilię angulo manens succisiuis temporibus ligna colligebat, ut uenditis uitam

quęrendum eum missi fuerant, et non agnitum fuisse et * corr. ex ut elemosina donatum. Ex his, quę emendicabat, in diem uiuens, quicquid sibi supererat, aliis impertiebat, nihil solicitus in crastinum. Tall uitę tenore cum septendecim annos in Syria peregisset, Romam rediit et maioris etiam in paupertate constantię exemplum domi quam foris dedit. In paternis enim ędibus pro mendico susceptus, nee

indutus mendicantium turbę se coniunxit et cum ipsis die illo consedit, cum ipsis manducauit; ipsis sese exęquari concupiuit. Tam tum tacitum gloriari uidebatur ac si diceret: Ego mendicus sum et pauper; Dominus solicitus est mei. Cum autem haberet fortasse non parum pecuniarum, ut qui antehac mercaturę operam dederat, et egenis distribueret idque percrebuisset, a patre, cuius pietatem in furorem uerterat

secularium declinaret. Factus uero monachus inter precandum rursus uocem audiuit dicentis: Arseni, fuge, tace, quiesce; ut scilicet deuitet fuga frequentiam, taciturnitate iactantiam, quiete fluxarum atque fragilium rerum solicitudinem. Proinde secendens in partes Syrię eo loci, qui Troen dicitur, sedit solitarius annos quadraginta, deinde in deserto uastiore ultra Babylonem, Memphim uersus annos decem, postea ad Canopum Alexandrię annos tres,

pręciperet, seruare uellent. Sponsione autem facta: Pręcipio, inquit, ut, ubicunque Arsenium morari audieritis, illuc ne accedatis. Alia quoque die, cum ab eodem pontifice per nuncium, ut sibi adeundi copiam concederet, solicitaretur: Si ueneris, ait, et quod petis concedam et loco cedam. Itaque Theophilus mutauit aditionis propositum, ne ille longius discedendo mutaret habitaculi locum. Grata enim ei erat in sua dioecesi talis ac tanti uiri

quod fasciolis papillarum tumorem cohibentibus astringere consueuerat, pugnis diuerberauit. Totum denique corpus, quod prius omni uoluptatum genere diffluxerat, extenuauit ieiuniis, uexauit uigiliis, fatigauit laboribus, solicitauit assiduitate orationum, deuenustauit nuditate, oppressit inopia. Sic penitus immutatam post quadragesimum conuersionis suę annum Zosimas abbas (dum forte per desertum illud solus incederet) uidit deprehenditque

ludificatam se cognouisset, abbatissę confiteri et, quantum uisa displicerent, cinere stratis insperso testari. Quis igitur dubitat, quin iis, quę somniatum crimen ut commissum dolebant, dormitio ipsa multo plus solicitudinis attulerit quam quietis, semper uerentibus, ne quam eiusmodi somnotinam speciem menti obuersari contingat. Pręter hęc autem Euphrasia, cum quicquam tale per quietem passa fuisset, biduanis triduanisque ieiuniis

Domino: Petite, et dabitur uobis; quęrite, et inuenietis; pulsate, et aperietur uobis. Omnis enim, qui petit, accipit, et qui quęrit, inuenit, et pulsanti aperietur. Dux Israhelitici populi Moyses, quam olim solicite pro eorum delictis Domino supplicarit, ipse confitetur dicens: Et iacui coram Domino quadraginta diebus ac noctibus, quibus eum suppliciter deprecabar, ne deleret uos, ut fuerat

partum multis matribus honorabilior appareret edito Samuele, sacerdote simul et propheta. Sarra, Raguelis filia, superiori cubiculo se recludens, dies treis in oratione perseuerauit, cibi ac potus expers, Qua solicitudine a Domino meruit obtinere, ne priorum uirorum interfectrix crederetur. Tobia uiro seruato, cum hoc unico felici admodum matrimonio iuncta, ad decrepitam usque ętatem uixit sine querela.

centies per diem et centies per noctem submittere genua solitam ferunt, dum illum supra cęlos regnantem adorat, quem in terris morantem suscepisse hospitio beneficii loco habuit, non iam minus in supplicando solicita quam olim fuerat in ministrando. Huiuscemodi solicitudinis ęque mirandum exemplum in Gregorii pontificis Dialogo relatum legimus. Ipse enim testatur in uita Trasillę uirginis, amitę suę, cum uita defunctam

ferunt, dum illum supra cęlos regnantem adorat, quem in terris morantem suscepisse hospitio beneficii loco habuit, non iam minus in supplicando solicita quam olim fuerat in ministrando. Huiuscemodi solicitudinis ęque mirandum exemplum in Gregorii pontificis Dialogo relatum legimus. Ipse enim testatur in uita Trasillę uirginis, amitę suę, cum uita defunctam lauare uellent, genibus cubitisque callorum duritiem

nihil hęsitans. Aliis quidem prophetis Christi uenturi reuelata fuere mysteria, Danieli uero etiam annorum numerus, usque in diem ipsum, quo nasci debuit, indicatus est; fortasse, quia solicitior cęteris ac submissior ad orandum processerat. Posui, inquit, faciem meam ad Dominum, Deum meum, rogare et deprecari in ieiuniis, sacco et cinere. Denique oranti apparens

episcopo, seque, ne ęternis poenis addiceretur, Odilonis, Cluniacensis abbatis, intercessionibus consecutum dixit et tantummodo temporarię afflictioni, donec uitę maculas diluat, deputatum. Id ubi resciuit abbas, pro illo solicitus orauit simulque monachis, ut pariter orarent, iniunxit. Et ecce non multo post idem Benedictus ingenti fulgore renitens uisus est primum Eldeberto monacho, deinde ipsi Odiloni, cui et gratias egit asserens se suis

euasit constantissimus eiusdem Ecclesię propugnator? Sed dices: Ille in uia uocatus est et, ut se corrigeret, pene coactus est. Quid tu? Quoties peccatorum conscientia compungeris, nonne uocaris? Quoties aduersitate aliqua solicitaris, nonne cogeris? Quid ergo auerteris? Quid reluctaris? Ille increpitus statim obediuit, et tu, quęso, ne obdurescas. Ille, cum in terram cecidisset, iussus est surgere et ciuitatem ingredi, ut ibi audiat, quid se

ciuitatem pristinas uirtutes uitiis ęquauit, permisit libidini frenos et, quę diu uirginitatem accuratissime seruauerat, prostibuli obruta est spurciciis. Postquam uero ab ipso Abraham sene, uehementer de eius perditione solicito, diu quęsita et tandem inuenta illo hortante ad montem rediit, sanctitatis meritum, quod peccando amiserat, poenitendo recuperauit. Sic perdita ouis boni pastoris humeris reportata lupi fauces effugit et electo tandem

in ęternum, et tam cito mutauit sententiam, quam cito illar Domino minus placere intellexit. Vtrobique tamen summi amoris argumentum, cum et reuerentiam prę se tulerit renuendo et permittendo obsequii solicitudinem, ueritus, ne quam ob causam consuetudine eius, qua sibi nihil dulcius neque suauius erat, carere cogeretur. Quid illud? Cum audisset, quod unus ex Discipulis conspiraturus esset aduersus

Itaque uado, quo uolebat, peruenit, reliqui deinde applicuere. Tum demum iubente Domino afferi de piscibus, quos ceperant, primus ascendisse dicitur et traxisse rete in terram magnis piscibus plenum. Qui enim impensius amat, solicitius paret. Magnisque affluit uirtutibus, qui perfecte eum colit. Et cum tanti essent, inquit, non est scissum rete. Non enim rumpi nexus possunt, quos uerus innodauit amor, neque uirtutum aceruus

sum propter nomen Domini Iesu. Iuit, in insidias incidit, comprehenditur, ligatur, cęditur, torquetur. Est tamen, cum ei fandi copiam fecissent, tortores suos in uiam salutis dirigere moliebatur, non pro se solicitus, ut uel sic acceptus dimitteretur, sed pro illis, ne errantes in ęternum perirent, pro iniuria referens beneficium, pro malo bonum. Non enim languescit odium sustinens charitas, sed accenditur, si uera fuerit.

optimam partem elegisse dicitur, quę non auferetur ab ea. Charitas enim nunquam excidit. Sed ut alia omittam, quis digne explicare, nedum laudare queat, iam sepulto Domino animi eius solicitudinem assiduumque angorem? Comparauit aromata, ante lucem ad monumentum uenit et non inuento corpore recurrit ad Discipulos. Tulerunt, inquit, Dominum de monumento, et nescimus, ubi posuerunt eum.

Exurgens ergo ne gustatis quidem solennibus epulis latebras adiit David eumque monuit, ut fuga sibi salutem quęreret. Denique (ut Scriptura testatur) diligebat Ionathas David sicut animam suam, intantum de salute eius solicitus, ut potius patrem regem sibi infensum sustineret quam illum desereret. Documento est non oportere parentum aliorumue dissidiis aut insultationibus nos moueri, ut ab officio discedamus, quod proximis debemus. Scriptum

erroris. Magna et Abraham eremitę in neptem charitas, quam secum in solitudine commorantem Deo seruire et uirginitatem custodire docebat assiduis monitis quotidianaque adhortatione. Sed illa tandem a iuuene quodam solicitata, cum sceleri consensisset, patrui, sanctissimi uiri, conspectum ferre non ualens clam discessit et de uenia desperans impudicicię se dedit. Quid ageret amissa oue, pastor iam senex nesciebat et tamen quiescere prę

seruit, eorum ritus secutus seruire inciperet diabolo, maluit uitam suam quam proximi animam periclitari. Antidius, Turonensis episcopus, cacodęmonem lętum et gestientem uidens, quod Zosimum, summum pontificem, septennio solicitatum tandem ad stuprum committendum se impulisse diceret, haud cunctandum ratus illi pręcepit, uti se eadem celeritate, qua uenerat, Romam perferret. Die altero pontificem adiit relatisque, quę de illo

digito Dei scriptam dedit, de inimicis uictoriam a Domino exorauit, ducem, qui eos in Terram promissionis inferret, reliquit. Si nihil in illum unquam deliquissent, sed semper iussis omnibus fuissent obsecuti, magis pro ipsis solicitus esse non potuisset. Dauid quoque Saulis regis capitale in se odium beneficiis ęquauit. Saul enim uirtuti eius laudibusque inuidens et lancea pręsentem appetierat et fugientem armis persequebatur. Ac

discedens doctrinę suę per orbem propagandę relinquat magistros utque is, qui docet, aliis etiam docendi disciplinam impendere discat. Circuit totam Galileam, ut doctoribus post se futuris urbes, castella, uicos peragrandi solicitudinem insinuet. Docet in synagogis, ut illi ibi magis uerba facere studeant, ubi pluribus prodesse posint. Prędicat Euangelium regni Dei, nequid aliud in ecclesia prędicandum inani iactatione pręsumant. Cum

fuit uerbis docuisse, nisi etiam miraculorum terrificationibus, quod docuerat, credere cogeret uel inuitos. Aldebertus uero, Pragę episcopus, cum effrenem et indomitam plebem nullis prędicationum solicitationibus ad modestius uiuendi rationem redigere potuisset, episcopatum reliquit et summi pontificis permissu ad coenobium Cassini montis perueniens monachum se fecit. Pertimuit eo fungi officio,

pascere negligunt et se pastores profitentur, si is, qui quotidianis exercitationibus sese fatigabat, non solum parere nolentes dimisit, sed etiam dignitati renunciandum censuit. Quod si is, qui tanta animi solicitudine uocisque contentione in monendo usus fuerat, ob incorrigibilem tamen plebis peruersitatem locum tenere pontificis dubitarit, quanto magis timere debet lucerna sub modico posita, sal fatuum, canis mutus non ualens

cum ait: Formam habe sanorum uerborum, quę a me audisti, in fide et dilectione in Christo Iesu. Et paulo post: Noli, inquit, contendere uerbis! Ad nihil enim utile est, nisi ad subuersionem audientium. Solicite autem cura teipsum probabilem exibere Deo, operarium inconfusibilem, recte tractantem uerbum ueritatis. Prophana autem et uaniloquia * corr. ex inaniloquia

miraculis tum imprimis pietatis operibus clarus, dolens quendam cum matre non leui odio dissidere, postquam reconciliare nulla prorsus ratione quiuit, missale pro eis sacrificium obtulit Deo. Exinde nemine iam solicitante, solo diuino instinctu ita animis resipuere, ut et hic filium se agnosceret et illa matrem. Documento est, ut, quos exhortando ad concordiam reuocare non possumus, reuocemus pro eis deprecando, quando quidem non

male sibi hac in parte consuluerunt, ruinam tum eorum, qui bene, utilitatem atque profectum. Iam prima hominum, quoniam callidissimi serpentis colloquio usi sunt, uirulentis mortiferisque suasionibus solicitati a mandato Dei desciuerunt et amissa paradisi amoenitate ad huius uitę miserias redacti sunt. Hinc discitur nequaquam miscendos esse sermones cum iis, qui sibi uidentur sapientes et dedignati cum multis, quę uera

de moribus hominum nonnihil attestari cognoscas, desertum pręlatum est aulis regum. In his nanque uoluptatis mundanę mancipia uersari solent, in illo Christi serui. Apostolis in Euangelio iussum legimus, ne soliciti essent in perquirendis, quibus operirentur, sed confiderent in eo, qui lilia, id est, momentaneam creaturam tam eximio uestit candore, multo magis uestiturum ipsos, quos ad imaginem suam rationis capaces ęternęque

sunt in regno cęlorum, iisdem iussum est, ne duas tunicas habeant; non ut simplici tunica contenti sint, si frigoris intemperies non patitur, sed ne metu futurorum aliam induant, aliam reseruent. Superflui itaque amictus solicitudo reprimitur, non necessarii cura. In calciatu quoque sandaliis tantum usos constat, quę in Actorum libro alio nomine caligę appellantur. Quod sane calciamenti genus non operit pedem, sed sicut expositores dicunt,

uiuendi perseueretur, quantę necessitatis, si sine illa coli habitarique solitudo non posset! Apud Syluanum abbatem in Scythiotico coenobio quidam hospitans, cum fratres eius multum manibus laborantes uidisset, eam solicitudinem quasi rem superfluam cauillans: »Maria — inquit — optimam partem elegit sedens secus pedes Domini et audiens uerbum illius.« Post hęc, cum hora coenę ex industria ipsum non uocassent, ubi coenatum est,

»Statue — inquit — quot horis sanctam Scripturam ediscere debeas, quanto tempore legere non ad laborem, sed ad delectationem et instructionem animę. Cumque hęc finieris spacia et frequenter te ad figenda genua solicitudo animę suscitauerit, habeto lanam semper in manibus uel staminis pollice fila deducito uel ad torquenda subtegmina in alueolis fusi uertantur aliarumque neta aut in globum collige aut texenda compone; quę texta

sed ad domandos corporis census aculeosque cupidinum retundendos uerberum quoque ictibus quati affligique oportuit, quis tutum se putabit et non proprii corporis imperio se subditum iri timebit, si in eo castigando non ęque solicitus fuerit? Thomas, Cantuariensis archiepiscopus, tunicam et femoralia poplitum tenus cilicina sub uestimentis gestauit. Quippe indignum se, qui Ecclesię pręesset, arbitratus est, nisi et membris suis pręese posset.

sponsus, et tunc ieiunabunt in illis diebus. Peracta igitur spiritalis connubii celebritate passionis ac resurrectionis tempos aduenit, et sublatus est ab iis Sponsus. Exinde illius desyderio uehementer solicitati ieiunare et esuritione se afficere coepere. Nec unquam ab his abstinentię angustiis recesserunt, donec in cęlesti thalamo rursum eidem, quem tam ardenter desyderauerant, feliciter iuncti sunt, ubi nunc ieiuniorum

quod dictum est, inediam tolerarit. Tali uitę tenore cucurrit ad martyrium. Et alii quidem martyres unam martyrii coronam receperunt, hic duas, ieiunii martyrium sanguinis martyrio copulando. Iuonem presbyterum, et ipsum solicitum imprimis abstinentię cultorem, omnia ab Ecclesia indicta ieiunia sola panis et aquę refectione obseruare solitum legimus, ut plus aliquid faceret, quam quod pręceptum fuerat, et alimenti tenuitas obedientię

tamen, ut illam pręgustationem districtiore postea ieiunio compensarent. Vsque adeo neque charitatem dimittere neque abstinentię quicquam derogare uolebant. Odilo, Cluniacensis abbas, Quadragesimale ieiunium solicitius obseruans, cum panem cinere aspersum comedisset, aquam potui poposcit. Qua acceptor et statim in uinum mutata ministrum increpuit, quod uinum pro aqua sibi attulisset. Illoque admirante et rursum de fonte

ipsemet in tertio Dialogi sui libro testatum reliquit. Quo exemplo aperte admonemur, ut, siqua res ad seruandum ieiunium nobis impedimento fuerit, non negligamus, immo, ut ab ea expediamur, uotis precationibusque Dominum solicitemus. Petenti dabitur, et pulsanti aperietur. Nunc foeminis, si quam forte uiros imitari piget, foeminarum proponamus exempla! Anna, Helcanę uxor, non capit cibum, sed luget et orat. Et

amant. Et uero obedientia, quę uenalis est, nihil nisi lucrum sequi solet et siquando Ecclesię seruit, non amore uel timore Dei ducitur, sed pensione pecuniaque, quam seruiendo capit. Itaque prauis auaritię solicitudinibus quasi stimulis furores percita, non facile resipiscit nec peccata deuitat nec uirtutes amplectitur, cum omne eius studium in parandis cumulandisque diuitiis sit. Hanc fugiamus et ad illam, quam proposuimus,

ab eo, quem imprudenter lęserant, suppliciter petunt atque impetrant, et ceruam dimittunt intactam. Tam enim ille libenter iis, a quibus uulnus acceperat, offensam dimisit, quam pro cerua orauit, pari simplicitate et de ipsa solicitus et in illos mitis. Ad Remigium, Rhemensem archiepiscopum, passeres aduolare solitos accepimus et de manu eius certatim cibum capere. Cur ita, nisi quod non sic tuto se pasci posse in apertis campis putarunt ut in

proficisci posse semper tibi habe persuasum. Ezechias, quarto decimo regni sui anno obsessus in Hierusalem, plebem silere iussit, ne colloquiis Rapsacis nunc minantis, nunc blandientis ad deditionem solicitarentur. Exemplo est, nequid is, qui de plebe imperitorum est, respondere pręsumat captiosis hereticorum argumentis, ne, dum confutare ea nescit, etiam ipse in retiaculo diaboli inuoluatur et arce ueritatis incaute

quia corporis affectiones non sequuntur, sed supra cęlum animo elati diuina concipiunt mysteria, quę quidem terrenis uoluptatibus dediti scire non possunt. Quantum igitur in has uirtute seruanda sancti uiri ac mulieres soliciti constantesque fuerint, innumeris pene exemplis patet. Nos non multa subiiciemus, quę tamen cum ad probandum, quod dicimus, tum ad imitandum sat erunt. Amon, Aegyptius abbas, a parentibus

corr. ex Pharon Meldensis antistes, postquam pari cum coniuge consensu religionem professi, altera inter moniales, alter inter monachos diu sancte uixissent, formę pulchritudinisque eius memoria solicitatus, ipsam, ut ad se ueniret, rogatum misit. At prudens foemina sagaci mente id, quod erat, concipiens, ire omnino recusabat. Eo ille magis ardere nec animo conquiescere nec euocando cessare. Venit tandem mulier cilicio

Pafnuti, ab igne te offendi potuisse miraris, cum necdum ignem, qui in te est, sic penitus, ut putas, extinctum geras? Tunc te illum extinxisse crede, cum puellam nudam atque formosam complexus nullo te libidinis motu solicitari deprehenderis. Euigilans ille expauit tale experimentum et liquido intellexit tutius esse cum demoniis colluctari quam iuuenculę mulieris latere adherere, et ab igne offendi quam ab ea tangi. Arsenius abbas,

Alexandrino abbati, diabolus deformi admodum tetraque facie apparens dixit se fornicationis spiritum et ab eo superatum esse. Nec tamen ideo Antonius laxauit ieiunii rigorem, precum assiduitatem laborisque solicitudinem, sed potius auxit, ueritus, ne diabolo credendo, dum se stare putaret, caderet et remissis armis, quibus uicerat, occasionem uincendi uicto daret. Eusebius, episcopus et martyr, quam uirginitatem ab ineunte

sed potius auxit, ueritus, ne diabolo credendo, dum se stare putaret, caderet et remissis armis, quibus uicerat, occasionem uincendi uicto daret. Eusebius, episcopus et martyr, quam uirginitatem ab ineunte ętate solicite custodierat, Deo protegente nullius insidiis amittere potuit. Mulier quędam forma illius capta, cum ad ipsum impudenter irrumpere uellet, cubiculum aditu aperto intrare non potuit. Et culpę conscia ac terrore simul

* corr. ex. Apram catus est, ut ipsam e medio sublatam iam in tuto collocaret. Itaque tam lętus et alacer mortuam extulit, quam, ne uirginitatem in coniugium uerteret, anxius ac solicitus fuit. His exemplis et timere discat ancilla Christi, ut securior sit, et, si casus inciderit, uitam amittere optet prius quam castitatem. Satis hęc de uirginibus. Viduarum nunc nostrarum castitatem exponamus, ne

tribunus Nicomedię in coniugium petiit. Denegare non erat, quod tribunus peteret. Et ancilla Christi iam, quo se uerteret, nesciebat. Impetrat tamen tridui spacium ad deliberandum atque interim Dominum uotis precibusque solicitat, ut pudiciciam, quam illi uouerat, ipse tueatur. Et somnio edocta, inde soluens Constantinopolim uersus fugam fecit. Quod ut resciuit tribunus, conscensa naui fugientem persequitur. Iam prope erat, ut consequeretur, cum

membris meis repugnantem legi mentis meę, et non quod uolo bonum, hoc ago, sed quod odi malum, illud facio. At castiga corpus tuum et in seruitutem redige, ut obedire discat spiritui. Deinde, quanto infirmior es, tanto solicitius pete a Domino auxilium. Petenti datur et pulsanti aperitur. Frequentius ora, uentri minimum indulge. Hoc demonium non eiicitur, nisi per orationem et ieiunium. Somnolentiam caue et uigilils operam da.

Cęterum ego non tam miror aliquem proprii reatus grauitate uehementer angi quam eum, qui alienum crimen deflet ut suum. Et iam pręter modo dictos uideo etiam Danielem prophetam oppido quam solicitum atque anxium, non pro suis, sed pro populi peccatis, dum ea ueluti sibi communia confitetur et perinde misericordiam Dei implorat, ac si et ipse deliquisset. Video in ieiuniis, in sacco, in cinere illum sponte

cordis mei petram, ut saltem aquam effundat lachrymarum et ipse plangere possim ea, quibus te offendi, cum sancti tui sic lugeant etiam ea, quibus te alii offenderunt. Sed interim et reliquorum in poenitendo solicitudinem persequamur, ut et ipse de mea tepiditate magis erubescam et alii de peccato suo dolore plenus instruantur. Olopherne Iudeos inuadente tutatus est eos Dominus, quoniam inuocauerunt nomen

conspicatus, prę pudore equum insiliens fugere coepit. Insequi uero apostolus et succlamare, ut patrem expectaret, qui pro filio rationem Deo reddere paratus esset, si secum modo reuerti uellet. Commotus tanta apostoli solicitudine iuuenis atque erga se pietate substitit, rediit, poenitentiam egit et de latrone tandem episcopus fieri meruit. Magisque angeli in cęlis gauisi sunt super uno peccatore poenitentiam agente quam super nonaginta

omnem abiecit, sed etiam errantibus uiam ueritatis monstrauit, obscura quęque declarando, dubia edisserendo, certa confirmando, praua falsaque omnia plenissime confutando. Tantum profecit matris pro filio lugentis assidua solicitudo. Et quoniam maius peccatum maiori indiget animaduersione, Maria Aegyptiaca prostibuli uoluptatem cum eremi asperitatibus commutauit et Deum, quem * * corr. ex quę carni

ducit ad uitam. Ac ne angustiis istis terreamur: Iugum meum suaue est — inquit Christus — et onus meum leue . Neque enim peccatorem ita delectant quies et ocium et delicię ut uere poenitentem labor, solicitudo uitęque asperitas. Hinc nanque regnum cęlorum uim patitur et uiolenti rapiunt illud. Ergo, si manus, pes, oculus scandalizat te, abscinde et proiice, id est, omnes corporis affectus ad uitia pronos per poenitentiam

didici iudicia iustitię tuę. Vias meas enunciaui tibi, et exaudisti me. Cogitaui uias meas, et conuerti pedes meos in testimonia tua. Ex his discamus confessionis uirtutem, confitentis humilitatem, cogitantis solicitudinem. Ad hęc etiam poenitentis dolorem, ubi ait: Exitus aquarum deduxerunt oculi mei, quia non custodierunt legem tuam. Et: Laboraui in gemitu meo, lauabo per singulas noctes lectum meum, lachrymis

et orationibus. Fiebat autem omni animę timor. Sicuti ergo quotidie cęlestem panem hunc illis gustare mos fuit, ita et cęlestium desyderio flagrantes, assidui factores uerbi erant, non auditores tantum, in oratione soliciti, in timore Dei humiles, in charitate feruentes. Vnde sequitur: Omnes etiam, qui credebant, erant pariter et habebant omnia communia. Ad tantam perfectionem quid, quęso, illos adduxerat nisi fides Christi et

hominis animi occulta iudicat. Et quia solius Dei est nosse mortalium cogitationes, quisquis eas in altero coniecturis explicat, Dei iudicium sibi usurpat. Dumque in dubiis male de proximo sentit, charitatem offendit. Quod ut solicitius declinemus, meminerimus a Domino preceptum esse: Nolite iudicare secundum faciem, sed rectum iudicium iudicate! Inconsulti quippe iudicii iustissimas poenas dedit Ammonitarum rex Anon. Qui

docile, ut populum tuum iudicare possit et discernere inter bonum et malum - quis adeo sibi confidit, ut in iudicando errare non formidet? Qui quidem error nisi grauissimus esset, non pro eo uitando Salomon magis solicitus fuisset quam pro uitę spacio prolatando, pro diuitiis cumulandis, pro inimicis domandis imperioque propagando. Et quoniam his rebus iuris dicendi scientiam prętulit, plus etiam quam postularat, accepit: sapientis

abbate, quid hoc sibi uellet, frumenti se uastatores ad illum adduxisse, ut pro culpa punirentur, respondit. Sed Elducus nihil de iactura dolens, illęsas aues protinus dimitti iussit. Discipulus itaque soliciti custodis functus est officio. Abbas uero patientię prębuit exemplum, etiam alitibus parcens, quę se damno affecerant. Idem animus in condonando Mamertini, apud Antisiodorum monasterii sancti Germani abbatis,

destituit, mentis fortitudinem excita, bono animo esto; iam securior irruentes in te uitiorum cuneos excipies clausis obturatisque fenestris, per quas mors ingredi ad animam solet. Tobię, uiro tum in Deum pietate, tum solicitudine in pauperes claro, dum resupinatus obdormisset, stercus de nidulo hirundinum cadens oculos excęcauit. Et nihil eo contristatus dicitur, sed gratias egisse Deo pristinęque religiositatis ardorem accendisse magis

erat. Oleo enim, cui ipse benedictionem imposuisset, peruncti curabantur. Qua quidem in re ostendere nobis uoluit Dominus, quantum ille et fortis esset in patiendo et pius in miserendo. Idem enim, qui pro sua ualitudine nihil solicitus uidebatur, pro aliena anxius erat et pręsentaneum omnibus remedium conferebat. De seruulo mendico in Homiliis et in Dialogo Gregorii relatum est, quod toto uitę tempore

contemptores. Postremo capite cęsi martyrium consummauerunt. Martha post illos in Nympha aqua suffocata et ipsa ęque constantis in tolerando animi exemplum posteris reliquit. Quam, dum suorum supplicia spectaret, non dolor solicitauit, sed timor, ne forte ipsi cruciatuum acerbitate superati prius a fide quam a uita decederent. Itaque tanto alacrius ad necem ruit, quanto de illorum uictoriis facta est securior. Pontianus martyr sub Antonino

ad lautiores cibos auiditas urget, meminerimus, quia non in solo pane uiuit homo. Quoties ad subeunda pericula sola temeritas prouocat, statim occurrat, quia Deum tentare non debemus. Quoties honorum opulentięque cupidine solicitamur, protinus ad mentem reuocetur: Dominum Deum tuum adorabis, et illi soli seruies. Postremo, quoties perniciosarum cogitationum stimulis agitabimur, semper resistendo ac repugnando clamemus: Vade retro,

meis. Deinde exclamat: Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis huius? Et quia ipse per se non sufficit, respondet: Gratia Dei per Iesum Christum, Dominum nostrum. Sed quoniam gratia ista solicitis, non ociosis opitulari soleat, ipse quoque non cessat, quantum potest, reluctari aduersario suo et flagellationum iugo premere illum atque imperare uolentem, ad obediendum compellere. Castigo — inquit —

ipse in castitatis proposito absque lasciuię prurigine pure integreque permansit. Alius frater Mederici reliquiis de mensa collectis atque haustis uagę mentis inquietudinem repressit, cum antehac tali demonis illusione solicitatus persistere in ecclesia omnino non posset, sed semper, priusquam solennis precatio peracta foret, egrederetur. Itaque uehementiorum tentationum remedia a uiris quidem sanctitate pręstantibus petenda erunt, cum eos

uagitus, balatus pecorum, mugitus boum, planctus quasi mulierum, leonum rugitus, murmur exercitus et rursus uariarum portenta uocum, ut ante sonitu quam aspectu territus cederet. Denique ipsum fronte crucis signo armata solicite circumspicientem splendente luna uidisse currum directis equis super se irruere. Cumque inclamasset Iesum, ante oculos eius in terrę hiatum uisa descendisse. Postremo, quoties illi — inquit — nudę mulieres

id commissum est, multitudinem demonum conspiceret inter se iactantium de illis hominibus, quos captiosa inductione in laqueos mortis impegerant, et unum prę cęteris gloriantem audiret, quod Zosimum papam annos a se septem solicitatum tandem cum uirgine quadam coire fecisset, e uestigio uisa auditaque ad ipsum Zosimum defert. Et ille pro breui uoluptate ęterni supplicii metu exterritus poenitentiam egit multoque deinceps uixit

demon diceret: Vicisti me, Sarra, uicisti. At illa nihil sibi ex hoc laudis uendicans: Non ego — inquit — uici te, sed Dominus meus Iesus. Hinc discamus, siquando uehementior tentatio ingruerit, orare solicitius et, quoties uicerimus, uictorię gloriam Deo, non nobis tribuere. Theodora Alexandrina semel tantum commissi adulterii conscia, se iam indignam maritali thoro iudicarat, et uiro relicto, in monachorum coetu nulli,

perseuerandi firmitudo non a nobis, sed a Deo est. Videt autem Deus boni operis in nobis affectum, exercendi prębet facultatem, exaudit preces et consummandi affert auxilium. Negociari uolentibus commodat talentum, solicite lucrantes beat, ignauiter torpentes damnat. Itaque summopere enitendum est, ut semper aliquem quęstum faciamus in iis, quę nobis a Deo credita sunt, et nunquam ocio nos corrumpendos tradamus. Qui

dicente Apostolo: Non coronabitur, nisi qui legitime certauerit. Legitime autem certare esse — certando non defatigari. Theodorus itaque, eius discipulus, professionis suę initio a matre multum, ut rediret, solicitatus, nonquam assensit. Attulerat illa ab episcopis litteras, quibus reddi sibi filium pręcipiebatur. Hisque obsequi compulsus, abbas discipulo discedendi potestatem fecerat. Cęterum ipse omnibus pręferens Christum,

optimum: Et cognoui — inquit — quod non esset melius nisi lętari, facere bene in uita sua. Omnis enim homo, qui comedit et bibit et uidet bonum de labore suo, hoc donum Dei est. Ad hęc peccatorem solicite exhortans: Quodcunque facere potest — inquit — manus tua, instanter operare, quia nec opus, nec ratio, nec sapientia, nec scientia erunt apud inferos, quo tu properas. Ac ne aliquid esse putemus diu

procliuus faciem abscondere, intremiscere ac, quantum poterat, uociferari: Adiuuate me, fratres, adiuuate me, ne peream. Illi uero partim expauidi, partim moerore concussi rogitabant: Quid habes, pater? Quę hęc te exagitat solicitudo? Quid times? An — inquit — non uidetis demonum cateruam, hic in perniciem meam congregatam? Ille, qui prę cęteris horrendus apparet, compellit me ad blasphemias heresumque prauitatem. Et tam dirus est, ut

Qui cum sibi uiatica ad migrandum deesse respondisset, audiuit, si de peccatis ambigeret, iam dimissa esse sciret. Multum tamen ille hac de re dubitare coepit, et sequenti nocte, cum se sopori dedisset, eodem oraculo solicitatus dubitare desiit. Exinde die quinto febris repentino ęstuans ardore, animam reddidit exactori eius Deo, tam feliciter quam libenter. Et quis enim adeo mortis pauidus est, ut inuitus hinc cessisset, dum sic

cinereque conspergi et crucem sanctam iuxta apponi atque Euangelium Dominicę passionis a Luca descriptum legi. Postremo in manus Domini spiritum suum commendans obiit. Itaque non minus, cum ad Christum proficisceretur, solicita erat quam olim, cum ei ministraret, nisi quod magis gauderet ęternitatis hospitio quam temporalitatis. Marię Aegyptiacę uasta in eremo degenti et ferarum tantum socię, ne in fine uitę sine salutari uiatico

LIBER VI Caput I / DE SIGNIS VLTIMI IVDICII Multo maxima cum solicitudine hoc cauebimus, si pensitauerimus diuini illius iudicii terrores omniumque formidabilium magis expauescendum diem. Igitur, cum plurimum nobis ea res conducat, peropportunum uidetur, ut hoc ultimo uolumine de ipso

est ferro, pestilentia, fame perire, sed multo miserius infidelitatis errore et alicuius hereseos prauitate a ueritatis religione deficere. Et quia hic quidem maius periculum, iccirco Saluator noster haud parum nostri solicitus pręmonet nos et ait: Videte, nequis uos seducat! Multi enim uenient in nomine meo dicentes: Ego sum Christus, et multos seducent. O, misera utrorumque conditio et qui seducent et qui seducentur. Felices

denique Dominus mittet angelos suos, et secernent malos de medio iustorum, illos, qui a sinistris erunt, incredibilis, ut dictum est, timor ac moeror exagitabit. Sed et eos, qui ad dexteram deducentur, spes metusque inuicem solicitabunt, non tam poenam timentes quam, ne tanta gloria, quam in Christo uident, indigni sint. Itaque et ipsi de se dubitabunt, donec illam optatissimam pii erga se Iudicis uocem audient, quę continuo illis et metum omnem

et qui dominantur super bestias, quę sunt super terram? Qui in auibus cęli ludunt, qui argentum thesaurizant et aurum, in quo confidunt homines, et non est finis acquisitionis eorum; qui argentum fabricant, et soliciti sunt, nec est inuentio operum **corr. ex opum illorum? Exterminati sunt, et ad inferos descenderunt, et alii loco eorum successerunt. In eosdem et Ezechiel propheta succlamabit

seculi tanta ac tali gloria, sed omnium bonorum largitor Deus, diues in omnibus, nouit dare magna pro modicis, pro breuibus sempiterna. Modica sane imperata sunt, sed magna promissa sunt. Hęc accepistis, quia illa obsequenter soliciteque implestis. Credidistis in Deum; nunc perpetuo eius conspectu gaudete. Timuistis eum; nunc in illo exultate. Dies festos ei sanctificastis; nunc festiuitate nunquam finienda fruimini. Parentes prępositosque uestros

Deo adiuuante dicemus, si prius illorum erumnam, quos proprium damnauit scelus, poenasque indagare pro uirili parte conabimur. Quanto enim plenius ęternę perditionis consyderabimus periculum, tanto ad uitandum cautiores ac solicitiores efficiemur. Poenalem igitur locum damnatorum subterraneum esse credi par est, et eum quidem, a quo maxime distat cęlum. Quantum enim peccando iniqui a iustitia pietateque recesserunt,

parentibus filii, amicis amici. Dumque inuicem quilibet nunc suo, nunc alieno malo dolent, duplicabitur omnibus grauitas moeroris. Hinc sane diues ille sepultus in inferno multum de fratribus, quos superstites reliquerat solicitus, mitti ad eos Lazarum precabatur, ut ab ipso admoniti cauerent eo deuenire, ubi illorum afflictio suę poenę additamentum foret. Audiuimus quosdam in furto deprehensos, cum coram iudice constituti crimen negarent,

felicitatis amara recordatio. Responsum enim accipit: Memento, quia bonis multis in uita fruebare, Lazarus uero pressus erat malis. Tu nunc crudaris, ille consolatur. Additur et fratrum superstitum irrequieta solicitudo, cum tam uehementer expauescat, ne eandem et illi perniciem sortiantur, quos fortasse sciebat haud aliis moribus uiuere quam ipse uixerat. Non ergo satis est flammis excoqui et ne linguam quidem tanti ardoris habere

contigisset, ut parumper obdormiscens et sanctorum gloriam et damnatorum poenas uideret. Eo somno confirmatus in castitatis proposito perseuerauit. Tyrunculus adhuc in fide erat, et puto, turpis uoluptatis tam uiolentę solicitationi succubuisset, nisi per huiuscemodi uisum et paradisi delicias omnibus mundi oblectamentis magis expetisset et omnibus formidabilibus ipsa inferni tormenta expauisset. Si ergo ista per speculum et in ęnigmate et

propria forma proprioque decore conspicui pręsentesque apparent et ab omnibus illa honoratur, hic colitur et adoratur! O, plenum perpetui gaudii spectaculum et nullius unquam aduersi particeps felicitas! Procul est a te omnis solicitudo, omnis metus, omne periculum, procul omnis labor, omnis dolor, omne tedium. Nullus tibi proximat morbus, nullus te infestat ęgritudo, nullus inquietat hostis, nulla conturbat contentio, nullum uexat odium, nullum

facili quid non conuenit ingenio!
11.7  Scire uelis fortasse meam quae gaudia mentem
11.8  Sollicitant: lectis scriptis , dulcis amice, tuis.

13.14  Concinis, ast illo sed quod ab ore fluunt,
13.15  Quo resonante lyra lapides mitescere possent,
13.16  Posses montiuagas sollicitare feras.
13.17  Felix o totiens cui di tribuere sonoro
13.18  Carmine terrigenas tollere ad astra uiros.

16.28  Illius, Adriacis spiritus exit aquis.
16.29  Intereat quicumque cauas construxerit aluos
16.30  Primus et aequoreas sollicitauit aquas;
16.31  Quicumque ille fuit, primas qui trans mare merces
16.32  Vexit, erat dignus morte perire graui.

ouis,
17.3  Igniuomos domuit tauros uigilemque draconem,
17.4   Phasiacas postquam sollicitauit aquas.
17.5   Troius Aeneas, dum conderet altera Phoebi

19.72  Stant patres solito frequentiores,
19.73  Flammas magnifici uomunt penates,
19.74  Omnis sollicitus uidetur ordo.
19.75  Consultant uario tenore quorsum
19.76  Diffundet grauidos aquosa Plias

26.60  Domnicus Hesperio mittit ab orbe tibi.
26.61  Quem mala ter denos menses uariosque labores
26.62  Spes bona sollicito cogit amore pati.
26.63  Ne mirere potens uersat si numine diua
26.64  Quemque: coronatis undique regnat equis.

30.7  Anxia Dalmatiae trepidarint corda fidelis,
30.8  Vnde tot heu gelidi signa pauoris erant.
30.9  Publica sollicitus peragebat uota senatus,
30.10  Mirabar ueneta cur erat urbe metus.
30.11  Vndique Marcicolas mirabar feruere Pisas

31.40  Gentis inhumanae quo fera corda domas.
31.41  Maxima continuae facit hoc uigilantia curae,
31.42  Hoc labor, anxietas, sollicitudo facit.
31.43  Qua struis haud aliter nostri fundamina muri
31.44  Perpetuo quam si sint habitanda tibi.

31.52  Quosque timebamus, saepe timore pauent.
31.53  Ecce perhorrescunt confinia nostra latrones,
31.54  Sollicita capti sedulitate modo.
31.55  Hac regione locus nocuis fuit: ecce tremiscit
31.56  Mens mala, criminibus noxia poena

37.43  Cernimus, ut maestum paterno in funere natum,
37.44  Hic stetit Aspalatum, talia uerba gemens:
37.45   "Non mihi sollicito priscas deflere Salonas
37.46  Est animus tristis, non ego uana queror.
37.47  Regna uetusta fluant: grauius sub corde

46.50  Carmina, carminibus debet abesse malum.
46.51  Flamina discerpunt animum contraria nostrum:
46.52  Anxietas, dubium, sollicitudo, labor.
46.53  Vndique perturbor, series me longa malorum
46.54  Iactat et ex duro durius urget onus.

Sentio, proh Lachesis fila seuera meae.
46.59  Gramina quot flores, quot habet tua curia patres,
46.60  Cum subeant triplici sollicitati gradu;
46.61  Quot leuibus uolucres pertentant aera pennis,
46.62  Aequora quot pisces, sidera Olympus habet:

50. de fide Modonei populi erga dominium Venetum
50.1  Non tot in Actiaco numerauit rostra tumultu
50.2  Nereus, ex imis sollicitatus aquis:
50.3  Non Agamemnoniae tot conflauere Mycenae
50.4  Vela, Phrygas pateret cum grauis ira nurus;

atque Marinus
53.18  Heu ueluti amissum te sibi uterque dolent.
53.19  Hi prece sollicita sacratum numen adorant,
53.20  Vt possint tecum uiuere siue mori.
53.21  

56.32  Ille tuis curis dulce leuamen erat.
56.33  Dum fuit hic, dulces Musarum expromere fetus,
56.34  Aonidum poteras sollicitare nemus.
56.35  Sed quid ego haec referens uulnus in uulnera condo,
56.36  Et lacrimas

56.43  Sic ait: "Obsequium uideor, non uulnera ferre
56.44  Huic ego. Cur? Morsus non timet iste meos.
56.45  Sollicitat quem non duri uiolentia fati,
56.46  Diruet imperium forsitan iste meum."
56.47  Cui

58.24  Gloria nodosi te sine nulla fori.
58.25  Orba iacent sine te Musarum numina; Phoebo
58.26  Sordet inauratam sollicitare chelym.
58.27  Vrbis adaucta tuae seruasti moenia prudens:
58.28  Quassa cadunt humeris exonerata tuis.

Posse pati, patior sic mage, crede mihi.
60.37  Num tibi causa leuis? Num sunt haec taedia parui?
60.38  Visa satis Lachesim sollicitasse meam.
60.39  Heu Lachesim tetricam, quae me iubet esse senili
60.40  Confectum forma, nec tamen esse senem.

Quod procul hostis abest, haec tua cura fuit.
79.169  Quod sperare tuus suasit meliora Iacobus,
79.170  Illius et praestans sollicitudo tuum est.
79.171  Hic parat, aduersis extinguat ut hostibus alas
79.172  Addat et ut nostris spemque animumque fidem.

2.9  Denique nullus erit tam diro carcere clausus
2.10   Quem non longa dies subtrahet inde foras.
2.11  Aut miser erumpet portas, aut fallet inanes
2.12  Excubias uigili solicitoque dolo.
2.13  Alter in Aetneis positus fornacibus ardet,
2.14  Quem non flamma diu uiuere saeua sinit:
2.15   Occidit ille breui: nec tot fastigia suffert:

2.32  Quando uincla suis saeua remittit amor?
2.33  Ille retardantes stimulat deus, ille sedentes
2.34  Excruciat, semper cogit amare deus.
2.35   Solicitat stantes, currentes, pungit euntes,
2.36  Nec sine suppliciis quemque iacere sinit.
2.37  Ille laborantes stimulis ingentibus urget,
2.38  Ille quiescentes peruigilare

2.45   Quem Venus implicitum retinet durisque reuinctum
2.46  Nexibus, hinc nemo liber abire potest.
2.47  Tristia deposuit nunquam suspiria, sed sic
2.48  Solicitus curis semper amator erit. Finis. De uero amore elegia tertia uel de mutatione amoris.
3.1  Ocia deposito

Pluribus et gemmis dicta referta struis.
7  Cum genio grauitas in te certasse uidetur,
8  Vis dicam? remoues ex helicone deas.
9  Sollicitare chelin nimia dulcedine curas,
10  Meque tuum retines, me quoque semper habes.

Christi manat ab ore melos. Iacobus Bonus Hieronymo And. S. Franciscum Mariam filium meum statim ab ipso paschalis solennitatis aduentu solicitaram, qua te praeceptorem suum nactus aliquo munusculo prosequeretur. quod nescio quibus ex causis ab illo neglectum sit. Verum scio quod pluribus antea diebus in addiscenda quadam oratione uehaementer elaborarat, qua quom

Venetos praeposuisse cupit.
104  Iure igitur tantae stirpis generosa propago
105  Imperii Veneti Laurea sceptra gerit.
106  Iure pater patriae Leonardus ut imperet orbi
107  Turba rogat superos sollicitatque deos.
108  Maior Alexandro, totus cui paruit orbis,
109  Hic erit, iniciat ni fera Parca manus.
110  Proferet imperium super et Garamantas et Indos,
111  Invideant propriis ni pia fata

et faustae foedera taedae
202   Acceleret certis sponsalia nectere verbis:
203   Non aliam se velle toris, quin caelibe lecto,
204   Invida coniugium si forte hoc fata negarint,
205   Tracturum vacuam ventura in tempora vitam.
206   Nam quum sollicitus gentes percurrat et urbes,
207   Nil habet Ausoniae plaga, nil Germania dives,
208   Cognati nil regna soli, nil ultima tellus,
209   Quae iam declives currus Phoebique cadentes
210   Sentit equos, tanto dignum succedere lecto.
211  

faces et connubialia iura.

366   Senserat insolitos ignes non conscia amoris
367   Virgo prius; iam iam gaudet regina vocari,
368   Iam cupit e tanti collo pendere mariti
369   Incusatque moras et stantia tempora damnat
370   Sollicitisque frequens digitis dum computat horas,
371   Haud prius aspectum iam mens decurrit ad Istrum.
372   Ah, quoties regi dixit: "Quid vota moraris
373   Nostra? quid optatae producis foedera taedae?"
374   Non secus in Tyria Dido miserabilis urbe

aliter atque aliter et sentient et enarrabunt, nihil id equidem moror: libere proferant in medium siquid probabilius uerique similior inuenerint. Neque pudebit me unquam neque pigebit discere quod nesciam, sed ab illis dumtaxat quos in docendo, ut prosint aliis, cura solicitat, non quos alieni operis malignus liuor torquet. Sincere simpliciterque cuncta diiudicanti et quę propiora uero sunt promenti gratias agam. Inuidis autem ingenue respondebo scripta hęc, quę ipsi cauillantur, tibi placuisse, cui scripta sunt, si modo

Brodarics appeals to Grand Provost Albert Kasu for help against Bishop Lukács who accuses him with embezzlement. In hoc meo acerbissimo negotio et causa, postquam nuper nil apud episcopum Zagrabiensem 4 poteram obtinuisse, profectus fueram Zagrabiam, ibi sollicitavi omnes dominos meos de capitulo, ubi vidi rem desperatam, nemo erat, quem adirem, qui pro me domino supplicaret, praeter magnificum dominum Balthasarem de Batthyan; 5 veni igitur ad eum, et Vestram Dominationem etiam deprecor, patronus sit mihi apud epi

patris domini Georgii episcopi Quinqueecclesiensis, 7 summi et secretarii cancellarii nostri, fidelis nostri, nobis sincere dilecti asciri voluisti, apud quos et maxime apud ipsum dominum episcopum Quinqueecclesiensem, qua fide, integritate, constantia, qua praeterea industria ac sollicitudine sis versatus, quantum deinde nobisque et huic inclyto regno nostro per plures annos serviveris, adeo in propatulo est, ut litterarum nostrarum praedicatione et testimonio non indigeat. His igitur virtutibus et obsequiis tuis inducti imperpetuum nostrae erga te benevolentiae

he knows that the fate of Christianity is in a large part in Sigismund’s hands. Serenissime Princeps et Domine, Domine Clementissime. Post servitutis meae in gratiam Vestrae Serenissimae Maiestatis humillimam commendationem. Rursus non destiti urgere et sollicitare Sanctissimum Dominum Nostrum iuxta commissionem Vestrae Maiestatis in negotio ecclesiae Plocensis. Cuius animi sit Sua Sanctitas Vestra Maiestas intelliget ex litteris sive brevi Suae Sanctitatis. Scripsi alias de affectione Suae Sanctitatis erga Vestram Maiestatem et scripsi

sed nondum aliquid ad effectum deductum. Dies et noctes laboro in pecuniis extricandis et legato, quoniam ita regiae etiam maiestati placuit, expediendo, fortasse iam tandem post tot et tam varias dilationes brevi extrudetur. [4.] Cardinalem Volteranum ob suspicionem Siciliae ad defectionem sollicitatae et rerum novarum motus in custodiam atque adeo in arcem Sancti Angeli coniectum puto Maiestatem Vestram iam pridem intellexisse. De eo adhuc nihil est aliud decretum. 1 Lorenzo Pucci (1458–1531), Bishop of Melf, Cardinal from 1513. Offspring of an influential

pensi habere. In Sede autem Apostolica, vel quod sit mala Leonis pontificis 4 administratione, quod multi queruntur, penitus exhausta, vel quod in excusationem suam hoc utatur praetextu, parvam admodum spem nobis esse ponendam. Fui ego hic per annum integrum et amplius dies et noctes sollicitando aliquod subsidium pro nepote Maiestatis Vestrae, promissa sunt mihi maria et montes, 5 declarati cardinales in Hungariam mittendi, multi menses in his consultationibus et legatorum expeditionibus frustra consumpti, actum non solum per me et collegam meum Franciscum

had known him longer anyway. Compare: Gerhard Rill, Fürst und Hof in Österreich. Von den habsburgischen Teilungsverträgen bis zur Schlacht Mohács (1521/22 bis 1526). Bd. 1. Außenpolitik und Diplomatie, Wien–Köln–Weimar, 1993, 241. diuturna ac nocturna sollicitudine ac discursatione non video, quid adhuc sim consecutus, nisi nudas spes et promissiones, factum autem penitus nullum. In tanta igitur rerum omnium desperatione ac principum Christianorum vel discordia vel negligentia, Sedis etiam Apostolicae vel paupertate vel tarditate, quid posset

  no Nostro, qui nova haec pro certissimis affirmat et veretur, ne totas suas vires contra Hungariam Turca convertat. Adhibet Sua Sanctitas cum sua sponte, tum meo etiam hortatu ea remedia, quae potest: sollicitat pacem inter principes. Misit super his novis recentibus litteras ad omnes principes exhortans eos, ut velint in commune consulere et regno Hungariae vel ei parti Christianitatis, si qua laborare coeperit, opem ferre. Credo eum de hoc et ad Vestram Maiestatem scripturum. [2.] Ex

supplico humillime, iam tandem expediatur. Misimus his diebus novas litteras praesentationis. Illae aliae miror certe, quo devenerint. Si bene memini, dederam eas Vestrae Reverendissimae Dominationi, vel si apud me remanserant, sunt vel apud Egidium Zephirum 9 sollicitatorem meum vel inter reculas meas istic relictas. Quibus tamen ubicunque sint, iam non est opus istis aliis nuper missis.

almę,
4.185  Multum Multum. . . uotis] e marg. pro Sollicitis uobis lustrare ueneni/Lethalis pectus per sacra piamina uotis sollicitis iam iam lustrare ueneni
4.186  Lętalis pectus per pura piamina uotis."

Multum. . . uotis] e marg. pro Sollicitis uobis lustrare ueneni/Lethalis pectus per sacra piamina uotis sollicitis iam iam lustrare ueneni
4.186  Lętalis pectus per pura piamina uotis."
4.187  Dixit et inceptum peragebant ordine iussi,

5.351  Angebat grauius certamina talia quanti
5.352  Constabunt multum per cuncta obstantia nixis,
5.353  Versari reputans animi in cruciatibus altis,
5.354  Sollicitumque tenet despectę parua salutis
5.355  Cura hominum nullo discrimine sponte ruentum.
5.356  Hęrenti

5.422  Accessit, subito ingresso data copia fandi.
5.423  Continuo ille sui aduentus quę causa perorat:
5.424  "Auro quem dudum mercari optastis, et omni
5.425  Sollicita insidias tendebat curia regno,
5.426  In uobis fuerit modo si mora nulla, tenetur
5.427  In manibus, liceatque innectere uincula pręhenso."

uerbis factoque professus,
9.322  Statque fides dictis omnes testantis in oras.
9.323  Inter terrores rerum mediumque tumultum
9.324  Solliciti consultum adeunt prętoria nuper.
9.325  Mox aderant mercati operam

quicquam uel] suprascr. pro formido aut uel terreat", inquit,
10.77  "Sollicitas Sollicitas. . . sepulti] e marg. pro Sollicitas nam, nosco, tenet uos cura

uel terreat", inquit,
10.77  "Sollicitas Sollicitas. . . sepulti] e marg. pro Sollicitas nam, nosco, tenet uos cura sepulti angit nam, nosco, cura sepulti.
10.78  Hic locus

10.77  "Sollicitas Sollicitas. . . sepulti] e marg. pro Sollicitas nam, nosco, tenet uos cura sepulti angit nam, nosco, cura sepulti.
10.78  Hic locus illatum nuper quo corpus Iesu.
10.79  Ecce uidetis,

meritis Numina sancta tuis.
Illa tibi optatam tribuant longamque salutem,
Et tribuant votis omnia fausta tuis,
Sis columen Patriae: sis tanti gloria Regni:
Sis Patrum et Regis cura benigna tui.
Atque utinam iratos potuisses iungere Reges;
Laus erat haec titulis annumeranda tuis.
Nos te, sollicita versantem mente labores,
Vidimus. In magnis et voluisse sat est.

seruat ouile canis.
95   Aut me non reducem fratrum pia turba requirit, (95)
96   Aut aliquis caecis errat vt ipsa locis.
97  Haec meditans secum, latratibus obuia tendit,
98   Sed dubio prorsus sollicitoque gradu.
99  Imo cauet nequis se cernere possit euntem,
100   Vtque feras metuit, sic timet aegra viros. (100)
101  Conspicit in modico veluti tentoria prato
102   Et subito, corpus fronde tegente, stetit.

pontes struemus: unum in Ezek, alterum ad Varadinum Petri, tertium Varasdini. Ibraim Bassa Vienne oppugnationem digito attigit, ego utraque manu apprehendam. Rex tuus non solum immisit in nos Hispanos et Italos, sed etiam nostros subditos literis et nuntiis contra nos sollicitat: regem videlicet Polonie, Moldavum, fratrem Georgium, Petrovich, Urbanum Bathiani. Hi autem omnes literas regias ad nos miserunt et volunt esse nobiscum. Iam More Laslo composuit cum Murat Bego, et Petrus Perenni erit noster. Itaque videat rex tuus, quid sit

literas ad Thurcum de clade regis Francie ad Parpininum facta-, unus ipsius regis nuntius precesserat uno die, quatuor magnis itineribus eum sequebantur, dicebant, missos esse petitum auxilium a Thurco. Nam et per alios, quos habet Constantinopoli, mirabiliter sollicitat pro classe, ut fecit anno superiore ad impediendam Cesaream M.tem divertendumque malum a Gallia, vereor, ne Apuliam classe invadant, quod sperant sibi ex sententia successurum opera exulum. Nam et Murat Beg ex Posega mittitur Valonam, cum quo

sum, vestrum aliis esse cognita, aliis etiam cogitata: tamen haud existimo arroganter me, aut temere facere. Neque vereor curiosus in aliena Republica videri, si aut metu vestri periculi, aut vestrarum utilitatum incitatus cupiditate, non modo cogitem de vestris commodis; sed etiam sollicitus sim, ut regnum hoc sancte pieque domi gubernetur, hostem foris a se quam longissime propellat. Et si non contigit me in vestro solo nasci, omnes tamen, qui per sacrosanctum lavacrum regenerati sumus, et sevatori Christo insiti, unum genus, unus populus esse debemus, non tam necessitate,

quispiam ingeniosus homo et acutus: Nullum vides principis errorem: nullam culpam Senatus: non contumaciam nobilitatis: regnum neque seditionibus agitari, neque vexari hostium incursionibus, sed omnia quieta esse domi et foris; quid repente accidit mali, quod te peregrinum offendat, ut tantopere sollicitus esse videare de aliena republica? Ut primum autem ad illud respondeam, quod de alienigena obiicitur; non debet quenquam offendere, si quis vel ab extremis terrae partibus quippiam animo iuvandi res vestras in memoriam vobis revocet: magis habenda est illi gratia, quod voluit prodesse.

nec Arnus,
Gallia nec pugnax, Morini gelidusque Bootes,
55  Hesperus et quicquid terrarum amplectitur altus
Oceanus patria non a ceruice repellent
Terribiles ausus Turcorum horrentiaque arma.
Ergo agite, o proceres, et tandem incumbite toto
Pectore solliciti in propriam cuiusque salutem,
60  Optatum dum tempus adest, dum barbarus hostis
Distrahitur uario per multa pericula bello.
Sin minus, ignaui longinquas quaerite sedes,
Quo uis barbarici nequeat penetrare furoris.
Summe pater rerumque sator, cui

trudere in oras.
Nam uiolat si iura deum, populumque fidemque
Persequitur saeuo uelut atrox bellua morsu,
Nonne putes, dirae si plena potentia menti
Afforet, ethereae caelestia protinus arcis
140  Sceptra tibi eriperet? Quae nos iam maxima cura
Sollicitat uariosque metus magnosque labores
Ingerit, instantem dum tristia fata ruinam
Obiiciunt. Tam grande nephas, discrimina tanta
Quem non comminuant? Tua quem fidissima plebes
145  Imploret uentis pelagoque excussa furenti
Naufraga? Laedaeos fratresne,

LUDOVICI / PASCHALIS / ELEGIARUM / LIBER PRIMUS AD MARIANUM BIZANTIUM
1.1.1  DUM TE SOLLICITAE lites componere turbae,
1.1.2   Et iuvat in medio dicere iura foro;
1.1.3  Me vero urbanis vacuum Bizantice curis
1.1.4   Rura tenent, studiis commodiora meis.

1.10.10   Conveniant animo carmina vestra meo.
1.10.11  Torva procul duri valeat censura Catonis,
1.10.12   Quaeque Cleantaea lumina nube latent:
1.10.13  Vos quoque sollicitae procul hunc discedite curae;
1.10.14  Hic iocus, et risus, mollis et adsit amor.
1.10.15  Non pudor est viridi crines praecingere serto,
1.10.16   Nec festa annoso luce

docuit rigidos ferro proscindere montes,
2.4.12   Haec bellatores trans freta duxit equos:
2.4.13  Haec eadem Ismariis*........excivit ab oris,
2.4.14   Ut nunc occiduas sollicitaret opes;
2.4.15  Nec satis esse putat, populos quod vicit heoos,
2.4.16  Et sibi quod Lybici serviat ora maris;
2.4.17  Quodque tot Europae domitas sibi vendicet

2.4.127  Degeneresque animos, infestaque tela timentes,
2.4.128   Impulit infami vertere terga fuga.
2.4.129  Ipse videbatur mutato *.....amictu
2.4.130   Turpiter ante alios sollicitare gradum,
2.4.131  Arreptum nec iter noctes ve dies ve remisit,
2.4.132   Donec ad Hellaeae littora venit aquae,
2.4.133  Ad dum perculsos Caesar perquireret Hostes,

venias in carmina vatis,
3.4.46  Frigidus ut meritam sentiat ignis opem. AD PHILIPPUM FABRITIUM
3.5.1  Dum mea sollicita curarum pressa caterva
3.5.2   Haud ullum posset mens reperire locum;
3.5.3  Torquererque levi, ceu saucia Cerva sagitta,
3.5.4   Aut vexata gravi panda Carina noto;

4.1.151  Evacuata odiis fraterno foedere necte.
4.1.152  At tu sancte Leo, Veneti quo praeside gaudent
4.1.153  Terrarum, coelique decus; qui cuncta tueris
4.1.154  Littora, sollicita quae circuit Hadria cura;
4.1.155  Quae maris Ionii, Quaeque impetus alluit Aegei,
4.1.156  Regnaque Niliaco Cypri praetenta Canopo,
4.1.157  Respice mille tuae crudelia

etiam Don Diego abitum post festa parat. Nostri fratres confirmandi et consecrandi, ad sua quique dilapsi sunt, vel minima quidem tantae rei deliberatione instituta; quo nequeo non sollicitus esse, dum Ecclesiae meae necessitatibus cupiam prospicere, et nolim in eas censuras incidere, quae imposterum aliquot paucis elapsis mensibus omnia nobis ingruent graviora. Peto itaque in maiorem modum, ut Dominatio Vestra Reverendissima scribat huc

studerent omnia absolvere ad excellentiam gloriae Regis. Nam prorsus neque in aerario regio, neque ullo alio extabant tanti sumptus et tam artificiosa opera. Rex enim, ut erat ambitiosus circa decus et splendorem, non parum adhibebat curae et solicitudinis ad hoc suum institutum. Nam saepe omissis publicis occupationibus, studiose assidebat artificibus, ut illi perficerent omnia ut conveniret loco in quem illa opera missurus erat. unde quidem evenit, ut omnia essent absoluta honorifice, et pro

quia praeterquam quod scripserat ad Regem de ipsis restituendis, multum etiam rogabat Andream, ut id negocii promoveret, et in aliis quibus possemus, ipsis gratificaremur. Cumque nos promisissemus nostram operam, et dixissemus ipsum non debere de istis sollicitum esse: ipse respondebat, se etiam valde angi animo ob istam rem. Compertum enim habere, Regem, cum virtutis studio et amore excellat, huius praecipue curam habere, ut ubicunque locorum celebretur aliquis doctrina et prudentia prę aliis

eorum quo vel abstinemus vel utimur, caussam et rationem profundam. Ex quibus unum et alterum tibi, exempli causa, cursim exponam, ne in has abiectas et leves de legislatore nostro cogitationes incidas, quasi ipse pro muribus, mustelis et similibus tantopere sollicitus, talia legibus suis ordinarit: sed ut perspicias, omnia ab ipso graviter et sancte instituta esse iusticię causa, ad morum conformationem, et ad animos piis et sanctis cogitationibus imbuendos. Quae nam Iudaeis

locupletandarum, solet esse proditor: verum tu omnes benevolos habes, Deo suggerente tibi rectitudinem consilii. Fassus eum sapienter respondisse, dixit sequenti: 59 QUID conservet regnum? Ad haec respondit ille: Sollicita et diligens observatio et cura, ne a praefectis negociis expediendis, quid perperam agatur, et mali aliquid inferatur in subditos. quam quidem curam tu sedulo adhibes, Deo subministrante tibi animi cogitationes graves. Hoc confirmato,

quarum quidem calamitatum partem maximam praeter opinionem, praeterque expectationem subibant; ac hortaretur ut fortiter atque ita ea mala ferrent ne civitatis dignitatem labefactarent; ac, rerum privatarum dolore deposito, de communi salute essent solliciti; deinde oratione percurrens, illos, cum tam firmum in mari imperium tenerent, neque a Persarum rege, neque a Lacedaemoniis, neque ab ullo praeterea hominum genere, regno spoliari posse; quarum rerum fides non praesens, sed futura erat; non in

timet, sed quas tulit ipsa probatque
21  Laeta fouet leges et libertatis auitae
22  Durat honos genti nullo delebilis aeuo.
23  Patricia de gente senes (uenerabilis ordo)
24  Imperium commune tenent quique eminet unus
25  Candida soliciti dispensat iussa senatus
26  Partiturque uices et ius communicat aequum.
27  Bisseni assistunt proceres quos ille frequentes
28  Consiliis adhibet socios si publica forte
29  Causa subest uel sit magnis de rebus agendum.
30  His animi

dignitatem suam non summittendo) aluerant. Cui Illustrissimae Amplitudinis Vestrae voluntati morem gesturus studiosissimus alioqui mea etiam sponte eiusdem domini Illicini, amici mei veterani ac notae rarioris, commodioris eaque cura ac solicitudine dudum occupatus multo diligentius rem aggressus (adhibita argumentis meis, quum Illustrissimae Amplitudinis Vestrae, tum etiam Illustrissimae cardinalis Augustani authoritate, qui itidem scripserat ad me de hoc ipso negotio)

mihi esse proposueram –, et demum, quod, quicquid profecisse, haud mora easdem Illustrissimas Amplitudines Vestras essem facturus certiores. Igitur consumpto in hac harena uno ferme anno integro assidue lapidem hunc urgendo summa solicitudine summoque conatu nihil omnino effeci, quod, quantum Reverendissimus Dominus Strigoniensis in gratiam Illustrissimae Amplitudinis Vestrae et cardinalis Augustani inducebatur ad indulgendum, tanto minus dominus Illicinus de

non leve adiumentum esse futurum. Assiduis nunciis fama percrebuit, Thurcum instruere classem multo maximam, cui adiecit centum pontones ad traiiciendos equos mirae magnitudinis. Eam ob rem multis oborta est sollicitudo et pavor, et eorum quisque timet, ne tam gravis tempestas in suam perniciem evolvatur. Quae res praecipue Venetos maxime urget, eosque timere, ne Cyprus illis adimatur, insula praedives et paene contigua litoribus Asiae,

tu me, inquit, saxis obrui procuras. Tum Archidiacono lacrimae obortae sunt totis oculis nec ejulatum continere valuit ingemiscens se proditoris loco haberi ab eo quem pro Principe agnosceret, et de cujus salute non minus, quam de sua, et Patriae sollicitus erat. Ex hoc actu commoveri visus est et Praetor, caepit igitur fidentius se gerere sciscitans quonam modo posset palam abire absque periculo tumultus a plebe excitandi. Ad hoc respondit: Si universam multitudinem ad concionem evocaveris, et

Hebraeosque fontes recurrendum esse censent. Quare etiam ius Canonicum citat Augustinum, ita dicentem: Ut veterum librorum fides de Hebraeis voluminibus examinanda est, ita novorum veritas Graeci sermonis normam desiderat. Item in Viennensi concilio (quod refertur Clem. lib. 2. tit. de magistris) solicite statuit authoritas Ecclesiastica, de parandis trium linguarum doctoribus. Huic adiiciunt etiam illam nefariam fraudem, quod iam tum Latina, tum etiam vulgaris linguae Biblia, pestilentib. quibusdam Scholiis contaminarunt, ac veluti noxio quodam veneno ille verunt: ut ubicunque

fieri, ut Scriptura testetur, Deum pertinere ad Syros et Graecos. Hieronymus Tom. 9, interpretationis gratia Graecam esse adiectam dicit. Alii putant in geminationem hanc Emphaseos gratia adiici, ut bis et perpetuo patrem suum Deum pii ingeminent ac vocent. Quod sane tum natura invocationis Deum solicitantis, tum ardor gemitus solet facere, ut scilicet idem saepius ingeminet. Sed obstat articulus ὁ, qui indicat, pater poni nominative. Ad quod respondent aliqui, fieri interdum in sacris, ut rectus pro vocativo ponatur. Math. 1. Ioseph filius,

ad caeleste Manna, et Aegyptias ollas appetebant. Gregorius in Homiliis eam sic describit: Acedia est, de virtutum laudabili exercitio utriusque hominis languida deiectio. Bernhardus vero in Epist. ita: Acedia est animi quidam languor, cum legere non libet, orare non delectat, meditationes sollicitae non sentiuntur. Tale vitium vocat Cicero in Tusculana pigritiam, inquiens: Pigritia est animi inertia, vel fatigatio, qua quis bonum inchoatum consummare fastidit. Adoritur saepe hoc malum etiam pios, praesertim cum orandum est: sed repellendum est lectione, meditatione malorum

est inferiorem esse. Cadere in lectum, est fieri debilem: ut Exodi 21, Si percusserit aliquis proximum suum, et ille ceciderit in lectum: id est, debilitatus fuerit, et cogetur decumbere. Cadere alicui faciem, Genes. 4, est indignari: quia in ira est etiam tristicia, et perpetua quaedam solicitudo, de poena offendentis. unde sequitur, deiecta et in terram spectans facies: non laeta, elevata et exporrecta frons. Cadere reversum. significat etiam periculosius corruere, Esaiae 28. Veluti si quis alium invadens, ita valide repellatur, ut retro resiliat repulsus, ac in tergum

pro immundis habeantur. Locum autem illum vult iam Deus ob suam praesentiam pro sancto haberi: quare indicat immundos calceos removendos esse. Sic et Iosuae 5. denique Matth. 10, et Luc. 10, prohibentur Apostoli, ituri ad praedicationem, habere calceamenta, peram aut vestimenta: id est, esse solliciti de necessariis, aut semet nimium onerare commeatu et impedimentis. In calceis et cingulo posuit Ioab sanguinem belli tempore pacis, 1 Reg. 2: id est, confossis duobus ducibus, qui publica fide venerant, totus est aspersus eorum sanguine, ita ut tum cingulum, tum calcei eius

hae similesque rationes recitantur, ac recitari possunt, cur Deo sedes in caelo tribuatur. Caeterum si nostra sententia vera est, quod caelum per metaphoram significet spirituale regnum Dei, forte ob quandam praestantiae ac pulchritudinis similitudinem translata voce: non est necesse solicite in quirere, cur Deus in tali regno dicatur regnare: nempe enim cum sit spiritus, in spirituali eum regno ac gloria agere necessario sequitur. Ab hisce porro significationibus vocis Caeli variae phrases oriuntur, quarum primarias recensebo compendio. Caelum et terra pro universa creatura

Ezech. 13. In coetu populi mei non erunt, et in scriptura domus Israel non scribentur. COGITATIO, est quaedam intellectus actio, qua verum a falso, utile a noxio honestum a turpi disquirimus ac discernimus. Eius causae quidem sunt difficultates nos urgentes, et inde ortae curae ac sollicitudines: effectus vero, reperta consilia ac conatus. Hinc igitur variae significationes, vel retro se recipiente hac voce in causas, vel ad effectus a propria significatione progrediente, oriuntur. In propria significatione accipitur in hisce exemplis. Ezech. 38. Cogitabisque cogitationem

tuas. Pro causa cogitationis: id est, cura, sumitur in hisce exemplis, Lucae 9. Intravit etiam cogitatio in eos quis nam esset maior inter ipsos. IESUS autem videns eorum cogitationes, etc. id est, invasit cura et ambitio primatus eorum corda. 1. Corinth. 7. Nupta cogitat, id est, sollicita est, quomodo placeat viro: innupta autem et virgo, contra, Sic cogitare Iehovam, Malach. 3, pro timere Deum, feu eum in oculis habere. Pro effectu autem cogitationum, id est, iam reperto consilio et conatu. Gen. 50. Vos cogitastis contra me malum, sed Deus cogitavit bonum: id est,

pro malo scopo, malo fine, mala intentione, mente ac voluntate, unde malae cogitationes oriuntur. In cogitationibus evanescere, Rom. 1. pro, in ratiocinationibus. Sic et Rom. 2, cogitationibus sese invicem accusantibus et excusantibus. Cogitationes ascendere, Dan. 1. Luc. 24, pro, incipere sollicite cogitare. Cogitare contra Deum, est moliri propagationem impietatis et iniustitiae. Cogitationem facere super aliqua re, Ezech. 16. Post cogitationes gradi, id est, consilia sequi, Esaiae 65. Esaiae 26 definitur fides quod sit cogitatio suffulta (nempe verbo ac promissione Dei)

significare, sed aliquanto ardentiorem flagitationem. ut Luc. 14. Exi in vias et saepes, et compelle eos intrare. Sic eiusdem 24. Coegerunt duo discipuli euntes in Emaus, CHRISTUM secum pernoctare. Sic et Iacob coegit Esau accipere, Gen. 33, id est, impetrarunt multum instando, orando ac sollicitando. Verum de hoc verbo in voce Necessitatis dicetur: quoniam in Graeco est ἀναγκάζω necessito. COMPLACERE, aliquando idem est quod consentire. Sic Gen. 34 dicunt filii Iacob ad Schikemitas: In hoc erimus vobis consentientes,

res eius pessime cadere. Significat igitur effectus causam, nempe ignominiam aut confusionem praecedentem calamitatem. Inde enim perturbatio animi, ignominia et pudefactio solet oriri, sicut Hesiodus dicit: Ad ignominiam etiam damnum habere. et vulgo Germani dicunt: Qui damnum patitur, is ne sit sollicitus, ne ignominia non veniat. Psal. 31. In te Domine speravi, non confundar in aeternum: id est, ne permittas me succumbere, et in aliqua tristi calamitate haerere, ut omnes mihi insultent. Et Esaiae 49. Qui speraverit in eum, non confundetur: pro, optime habebit,

Ezech. 11. Psalm 40. Debilitari cor, Genes. 45. Desolari cor, Psal. 143: pro, obstupescere. Sic frangere cor populi, Nume. 32. Liquescere cor, Deut. 20. pro, perterrefieri. Perire cor, Iere. 4 Cor circumire, Psalm. 38: est, in varias cogitationes distrahi, aut etiam nimia solicitudine ac metu palpitare et trepidare, veluti si ex uno latere in aliud saltitet: In vel cum corde dicere, est cogitare. Eccles. 2. Impius dicit in corde suo, Oblitus est Deus. Psalm. 10. pro

etiam tantum vicinum, aut iamiam imminens tempus denotat, perinde ac cito. ut Esa. 22. et 1. Cor. 15. Edamus et bibamus, cras enim moriemur: id est, citissime, ut quidem nos prophetae stulte territant. Iosuae 22. Cras dicent filii vestri filiis nostris: pro, paulo post. Sic, Nolite esse soliciti de crastino: id est, de mox sequente ac imminente tempore, Matthaei 6. Dicetur de hac vocula etiam in Hodie. CREO, verbum plerumque ac maxime proprie significat aliquid divina potentia ex nihilo fieri: sicut caelum ac terra, aliaeque creaturae a Deo immensa potentia ac

Psalmo 17, Per verbum labiorum tuorum custodivi vias dissipatoris: pro, cavi, vel etiam cohibui. Custodire aliquando alteri verbo iunctum, simpliciter diligentiam quandam in agendo notat. ut cum dicitur, Custodi ut facias, vel facere, vel faciendo, vel ad faciendum: pro, diligenter, serio ac sollicite facias, etc. Custodire animam animabus, et custoditum esse in anima, ut hoc aut illud faciat aut omittat: pro, cavere ne semetipsum perdat, dum hoc aut illud facit aut omittit. Deuter. 4. Custodi animam tuam valde, ne obliviscaris mandatorum. Ios 23. Custodite animas

mortuum esse: pro, paulatim consumptum senio, placide extinctum esse. Eadem huius verbi vis, aut certe valde huic cognata est, Psal. 119, Defecit ad salutem tuam anima mea, in verbum tuum speravi: Defecerunt ad verbum tuum oculi mei, dicendo, Quando consolaberis me? pro, prae longa, solicita ac molesta expectatione dilatae opis tuae quasi contabui, ac consumptus sum. Sic Psal. 31 dicitur, Defecerunt in labore meae vitae: pro, vita consumpta est. Tertio, hoc idem verbum in Latino, sed et in Hebraeo, modo hoc, modo eius synonyma, significant desinere. ut

autem vobis, quia non videbitis me, donec venerit tempus cum dicetis, Benedictus qui venit in nomine Domini. ubi non id dicitur, impios Iudaeos aliquando agnituros et accepturos esse Christum: sed id tantum adfirmatur, Christum esse, deposita illa sua humili specie corporalis vitae, in qua eos solicitavit, et blandissime invitavit, rediturum in regnum ac gloriam patris sui, in eaque tamdiu et tanta incrementa accepturum, ut tandem Iudaei volentes nolentes, gementesque ac dolentes, sint agnituri, eum revera esse illum divinitus missum iudicem, ac Dominum totius mundi. Non ergo praedicitur

charitas Dei in cordibus nostris: Rom. 5. Effundere animam, aliquando est deficere in omnibus viribus: ut Io. 30 habetur. Sic Psal. 141. In te speravi ne effundas animam meam. Aliquando etiam, idque crebro, effundere animam et cor significat, omnes animi dolores, angustias, sollicitudines et vota indicare alicui, ut supra in ANIMA et COR dictum est. Sic igitur, Psal. 42. et 62 iubet coram Deo effundere corda, ut scilicet ab eo consilio, auxilium et consolationem petamus. Sic et lib. 1. Sam. cap. 1, dicit mater Samuelis: Effudi animam meam

aut cogitationis mutationem significat, alibi realem. Eodem modo accipitur saepissime synonymum huius verbi Pono. Verum de verbo DO, et hoc Scripturae loco, aliquid supra dixi. Videmus igitur, etiam ipsa verba optime hunc sensum ferre et exponere posse. Sensus enim est: Simulatis vos valde sollicitos esse de mundicie, purificatione et sanctitate, eoque externas res et corpus diligentissime purificatis: Verum scitote, veram ac Deo acceptam puritatem, et etiam contrariam impuritatem, consistere in cordis mundicie ac immundicie, non in rerum externarum: quasi, modo quis cor vere mundum

opponere, Evangelium non modo certa esse veritatem, quae fallere nequit: sed κατ' ἐξοχὴν vocari sermonem veritatis, quasi extra ipsum nulla esset propria veritas. Deinde, ne quo unquam vel contemptu vel taedio sollicitemur, occurrat, qui sit eius vis et effectus: hoc est, quod salutem nobis adferat. quemadmodum alibi docet, esse potentiam in salutem credentibus. Sic et Coloss. primo: Per sermonem

expectare opem ac praesentiam Domini, donec illucescat, ut Psalm. 27. Expecta Dominum, confortetur et confirmetur cortuum, et expecta Dominum. Ponitur autem in hac phrasi vox generalis pro speciali, quia spes est species quaedam expectationis. Expectans expectavi Dominum, Psalmo 40. pro, sollicite expectavi. Expectare verba: Iob 32. pro, expectare donec finiatur sermo, ideo mox ibidem per auscultare exponitur. Expectatio, pro re expectata, aut pro exitu eius. Proverb. 10. Expectatio iustorum laeticia, et spes

X. Expendatur fides etiam a suo contrario. Toties in Sacris literis, praesertim in Evangelistis ὀλιγοπιστία modica aut imbecilla fides accusatur: ubi plerunque prorsus necesse est diffidentiam intelligere. Matth. 6, et Luc. 12, desperabunda illa sollicitudo de victu et amictu in Apostolis et aliis hominibus reprehenditur, et propterea ὀλιγόπιστοι increduli vocantur. Unde manifestum est, et ὀλιγοπιστίαν aut incredulitatem esse diffidentiam, et

et quidem sola tali fide aut fiducia nos ea impetrare: sicut Petrus sola tali fiducia in aquis contra pericula, et suam propriam gravedinem, a Christo sublevatur ac servatur. Sic et de diffidentia Apostolorum Matth. 16. ob non acceptos panes, dicere quis posset: quos ob illam diffidentiam sollicitudinem ac metum famis Christus ὀλιγοπίστους, id est, modicae fidei nominat. XII. Toties Scriptura alias fidei iustitiam et vitam, aliaque bona, alias fiduciae offert, clamans: Fidite, confidite, sperate. sicut et Christus alias clamat,

et tam large offert, eumque ad fiduciam provocat? Sic igitur et Dei illae tam dulces blanditiae, viscerum suorum cordisque patefactiones et oblationes, fiductam nostram extreme flagitant, ac per illam accipi et excipi volunt et debent. Alioqui cur se tam benigne in nos effundere, et tam blande ac sollicite cor nostrum ad suum cor allicere conaretur, si talem affectum non a nobis extreme requireret, eoque suam benignitatem excipi et accipi non vellet? Omnis certe sermo noticiae et assensus gratia fit, eumque excitare ac efficere in auditoris pectore conatur.

CHRISTUS Matthaei vigesimoquarto, cum dicit, ex prodigiis praecedentibus cognosci posse, extremam diem pro foribus esse. Eadem vis videtur esse in illa loquutione, Peccatum tuum pro foribus cubabit: id est, mox tibi adducet divinas poenas: aut potius originale peccatum tibi insidiabitur, teque solicitabit ad actualia peccata, sed tu resiste illi summa vi. Suffragatur huic significationi primum, ipsum verbum רבץ Rabaz, quod instar saevarum beluarum insidiantium, et exitio alicuius imminentium, alicubi iacere significat: ut Genesis quadragesimonono:

pileum, munientem nos contra pluviam ac solis aestum, significat: sed Exod. 39, est proprium quoddam genus tegminis, quod summo sacerdoti imponebatur. Dicit igitur ibi, Decora galerorum faciet. GALLINAM Dominus nobis non tantum pro symbolo materni affectus, sed suae etiam erga nos solicitudinis et amoris proposuit, 4. Esdr. 1. Collegi vos, ut gallina pullos suos. Matth. 23: Quoties volui congregare filios tuos, sicut gallina pullos suos sub alas, et noluistis? GALLUS, est symbolum vigilis ac concionatoris, qui nos monet, ut surgamus ad opera lucis, ab

Sic et Ezech. 36, praedicit Propheta, civitates desertas fore plenas gregibus. id est, hominibus ubi semel proprie per similitudinem, iterum metaphorice hac voce in eodem sensu utitur. Peculiariter tamen haec Gregis metaphora solet poni pro coetu ac populo Dei, quod ille speciali quadam cura ac solicitudine teneatur huius partis aut generis hominum, quod ei sese per veram religionem addixit et consecravit, et cui ille vicissim plusquam paternam benevolentiam favoremque sancte promisit, ideoque etiam se eius specialem pastorem esse profitetur. Ideo Mich. 2, de Ecclesia inquit: Tanquam

spinea et vestitu purpureo deformatum dicit, Ecce homo: videtur per ironiam dicere, Ecce is ille homo, quem vos tantopere accusantes dicitis affectae regnum, excitare velle seditionem, et evertere vestram religionem. Quid minus post hic homuncio, quam talia ac tanta patrare? proinde seposita ista sollicitudine, sinite miseri hunc abire post tot vexationes incolumen, nec vos una mecum eius sanguine ac caede contaminaveritis. HOMICIDA vox aliquanto latius patet in Sacris literis, quam in communi sermone. Nam Isa. 1 proceres Hierosolymitani vocantur homicidae. ob rapacitatem et

valerent, aut quomodo sese res eius haberent. Corinth. 10, Nihil interrogantes propter conscientiam: id est, nihil amplius curantes aut quaerentes vestra. Interrogare aliquando propemodum more Germanico est idem quod curare. ut Iohan. 6: Et nemo verum interrogat me, Quo vadis? id est, parum solliciti estis de meo abitu. Nam quorum cura vehementius efficimur, de iis crebro ac studiose quaerere solemus. Sic ferme illud 1. Corinth. 10, Nihil interrogantes propter conscientiam: tam etsi etiam ibi veram percontaionem notat. Iohan. 16, Apostoli dicunt: Ecce nunc videmus quod scias

id est, poenae. Hierem 48. id est, Deus puniet habitantes in plano. Deus iudicii, est Deus castigans. Malach. 2. Ubi est Deus iudicii? id est, iudicans ac puniens. Iudicium cum charitate coniungitur Lucae 11: ubi Deus eis obiicit, quod caeremoniales et externas observatiunculas solicite observent, deciment rutam et mentham, iudicium autem et charitatem Dei ac proximi negligant: id est, primam et secundam tabulam, religionem et dilectionem proximi negligant. Iudicium accipit pro lege Dei, aut vera religione. Ista duo summa ab eis violari, ibi et alibi saepe eis Christus

ab occultatione. Solebant autem olim Graeci ac Iudaei, et adhuc solent Itali, ut et Venetiis fit, occultare summo studio suas virgines, putantes aliquid de earum castitate ac pudore decerpi, si ab aliis conspiciantur: sic he Phocylides praecipit iuventutem utriusque sexus occultari. A tali ergo sollicita virginitatis custodia ac occultatione, vocantur ab Hebraeis virgines Alma. Verum, ut dixi, de hac voce suo loco plenius disseretur. L LABIUM vox varios Hebraismos efficit. Primum vero metaphorice per similitudinem ripam significat: ut 2 Reg.

ritus ac cultus sacrificiorum et psalmodiarum, quasi perpetuo continuare cogebantur. Cuius rei saepe sit mentio. Ab illis ergo vigiliis, excubiis, aut observationibus videtur porro vox haec ad reliquam religionem ac doctrinam esse traducta: tametsi admodum crebro Scriptura inculcans mandatorum Dei sollicitam observationem, utitur verbo Samar custodire, observare: sicut et Christus ipse inquit, Si quis sermones meos custodierit. Confunduntur nihilominus communi [?: us- ] aut abusu crebro istae diversae voces: ac idem saepe valet Lex quod Testimonium, Mandatum, Praeceptum,

Scimus autem, quorum noticias innatas habemus, inde enim scientiae exoriuntur et exaedificantur. Quare non insunt principia de essentia Dei, sed sola fide ea cognitio constat. Nono, quid attineret caelitus [?: pa-cta ] doctrina, et missis doctoribus, agnitionem Dei [?: ] sollicite inculcare, si id natura esset notum? Posset profecto nos docere Philosophia et ratio veram Theologiam, ut Dialecticam, aut Mathesin, aliasue artes [?: q-rum ] principia innata habemus. Decimo, quia Scriptura pro singulari beneficio pollicetur inscriptiones legis Dei: igitur

] : i. Deum nobis placatum efficit, cum alter ad vinctam eum inflammet. Non tantum est προσωποποιΐα, sed etiam [?:-ialius ] verbum loquendi pro generaliore ponitur: [?: si- ] , et sanguis Abel clamat. i. instat, urget et sollicitat Dei de vindicta. Vel potius dicas, locutionem [?: verba- ] pro reali poni. Nec. n. inusitata est ista figura sermonis in Sacris literis, ut verbalis sermocinatio pro tali quadam rei effectione aut ἐνεργείᾳ ponatur. Sic

Id est, pergit procutere. 1. Samuel. 26. Quis extendet manum suam in Christum Domini, et erit innocens? Extendere aut expandere manus, est etiam vocare, innuere. Isaiae 65, et Rom. 10. Tota die expandi manus meas ad populum rebellem: pro, frustra eos vocani et invitavi toties, et tam sollicite. Non enim tantum voce significamus voluntatem nostram, sed et manu innuimus. Proverb 1. Eo quod vocavi, et renuistis: extendi manus, et nemo respexit. Sic et Levare manu, Isaiae 13. Exaltate vocem, et levate manum. Extendere manus ad aliquid, omnino in genere significat aliquid

Vatab. exitus matutini et vespertini exhilarant homines, quasi ipsum tempus laetisicet. Esto brachium eorum in matutinis, Isaiae 33. id est, valde tempestive. Ante custodes matutinos: Psalm. 130, Anima mea ad Dominum ante custodes matutinos: id est, summo mane: aut potius anima mea magis sollicita opem Domini expectat, quam custodes aut vigiles tempus matutinum. Pluvia matutina et serotina, tanquam apprime salutaris frugibus, laudatur, et per eam nonnunquam metaphorice favor Dei describitur: Hoseae 6, Ioel. 2. Sed nubes matutina, et ros matutinus, Hoseae 6 et 13, ponitur pro

exponit Paulus illa verba Coenae, In memoriam mei: id est, in praedicationem ac celebrationem meae passionis, ut et vos ea fidatis, et alios in eam fidere doceatis. Lapides memoriae, Exodi vigesimo octavo. id est, qui revocabunt Deo et Aaroni in memoriam filios Israel, ut sit perpetuo de eis sollicitus, eosque foveat ac iuvet. Memoriae liber, dicebantur ephemerides principum, in quibus quotidiana acta conscribebantur. Erant etiam libri, in quibus omnia agenda consignabantur, ut opportune unum quodque electum, ac in memoriam principi reductum, expediretur. Hinc per similitudinem

ago, ea quidem quae a tergo sunt obliviscens, ad ea vero quae a fronte sunt contendens. Comparatione cursorum, declarat suum studium in propagando Evangelio ac regno Christi. Sicut enim illi nihil cogitant de iam confecta meta, sed de ea potius quae adhuc con Scienda restat, in quam intenti sunt, sollicite expendentes secum et festinantes, quomodo et quando tandem hanc aut illam restantem proximamque metam conficiunt, ut ad bravium tandem mature ac ante alios perveniant: sic et Paulus non cogitabat vel de laboribus anteactis, ac tot crucibus toleratis, ut illis frangeretur: non etiam de

in adventum Domini [?: eo--ationes ] iudicaturo: secunda, de virginibus euntib. [?: ] lampadibus ad nuptias: tertia denique, de ser [?: ] sorte ad negociandum ablegatis. quarum omnis unicus finis ac scopus est, quod sicut illi se in [?: ] sui heri solicite parare recte omnia [?: expedi-- ] debebant: sic et omnes homines, in adventum [?: ] iudicis vivorum ac mortuorum, sperando, expectando, et etiam flagitando eius maturum gloriosumque adventum. OLLA, alias ob suam nigredinem ab igne contractam,

Hac eadem metaphora etiam Paulus Rom. 8 utitur, cum dicit, totam rerum naturam ingemiscere et parturire: id est, maximo cum dolore ac molestia expectare liberationem, parturientis instar. Filioli mei, quos iterum parturio, usque quo formetur Christus in vobis. id est, quos maximo dolore ac solicitudine conor in viam reducere. Vide et infra in voce Praegnans. PARS, in Sacris literis non paucas obscuras significationes habet. Significat vero crebro, non minorem quantitatem de maiori sumptam, ut respondeat toti, ficut apud Mathematicos, et etiam in communi sermone: ut cum

τῶν ἁμαρτιῶν. Pro eo quod videbatur Paulus scribere debuisse ἡ ἁμαρτία, substitur τὰ παθήματα τῶν ἁμαρτιῶν, affectiones peccatorum: i. motus ad peccandum sollicitantes, quicunque tandem illi sint. Id autem fecisse videtur duab. de causis. Una est, quia [?: q- ] ἁμαρτία sit feminini generis, non satis accommode illi [?: ] bui posse videbatur mariti persona. Altera, quod explicandum

moderata Venus vehementer corpus laedat, necessario extreme perditae evertit valetudinem illa continua conversatio [?: ] spurcissimis mulieribus, ubi non tantum ille salacissimae bestiae, sed etiam Satan ipse modis omnibus ac sine intermissione suum illud miserum mancipium inflammant, sollicitant et exagitant, continuatis simul etiam helluationibus totoque illo furore per dies ac noctes: ita ut sanguinem, medullas, ac cerebrum ei [?: exugant ] , everso prorsus ventriculo. Hinc est quod tales plerunque tandem et afflictissimae valetudinis, et [?: se-- ]

PERA, sacculus coriaceus, de collo aut cingulo pendens, in quo viatores ac pastores similesque aliquid cibi gestare solent. Dominus ablegans Apostolos suos, Matthaei decimo, prohibet perae, baculi, ac similium rerum sumptionem: non tam haec ipsa ad verbum interdicens, quam prohibens eos nimium sollicitos esse de victu, seque commeatu onerare: cum vellet eos expeditos esse, et cito illud curriculum praedicationis absolvere, ac ad se redire. Contra Luc. vigesimosecundo, sub passionem suam, iubet eos et peram accipere, et gladios emere: itidem non haec ad verbum mandans, sed per

cohaeret ὁ σωφρονισμὸς, sicut haec duo recte coniunguntur a Plutarcho in Dialogo, πότερα τῶν ζῶων φρονιμώτερα. μεταμέλεσθαι vero declarat, post rem aliquam factam sollicitum esse, et anxium, quod Latini dicunt poenitere: atque etiam usurpari potest in vitio. Neque enim proprie complectitur vitae et consilii mutationem in melius, quod tamen nonnulli tradunt: sed simpliciter sollicitudinem quandam, καὶ

μεταμέλεσθαι vero declarat, post rem aliquam factam sollicitum esse, et anxium, quod Latini dicunt poenitere: atque etiam usurpari potest in vitio. Neque enim proprie complectitur vitae et consilii mutationem in melius, quod tamen nonnulli tradunt: sed simpliciter sollicitudinem quandam, καὶ δυσαρέστησιν, id est displicentiam exprimit, quae facit ut rem factam, seu bona seu mala sit, infectam esse velimus, etiam quum non est novo consilio locus relictus. Itaque Matthaeus de Iuda proditore loquens,

Ephesiis. item, gloriari pro tali homine. 1. Corinth. 12. Glorior Macedonibus pro vobis. id est, de vobis. Spes mea est firma pro vobis: 2. Corinth. 1. id est, de vobis. Isaias clamat pro Israele, Romanorum 9. id est, de, vel super. Unusquisque pro se rationem reddet Deo: Roman. 4. Solicitum esse pro aliquo, valde usitatum in Sacris literis, et communi sermone: 1. Corinthiorum 12. Phil. 4. Sentire pro vobis omnibus. id est, de vobis: Philip. 1. Deus pro nobis melius aliquid providerat. Hebr. 11. pro, de nobis. Pro Christo legatione fungor: id est, ipso iubente ac

non reperietur. quomodo propitiabor eis quos residuos fecero? id est, prorsus abolebo per condonationem, eorum peccata. Ego quaesivi orationem, Danielis nono: id est, captavi occasionem precandi, aut me ad precationem excitavi, et simul oravi. Aliquando autem Quaerere est, nimium studiose ac sollicite conari consequi. Lucae 12: Vos igitur nolite quaerere quid esuri sitis, aut bibituri, nec animi pendeatis: haec enim omnia gentes mundi quaerunt. id est, nimium studiose ac sollicite, et primo summoque loco, posthabito Deo, vera religione et aeterna salute, per fas ac nefas, idque non

precandi, aut me ad precationem excitavi, et simul oravi. Aliquando autem Quaerere est, nimium studiose ac sollicite conari consequi. Lucae 12: Vos igitur nolite quaerere quid esuri sitis, aut bibituri, nec animi pendeatis: haec enim omnia gentes mundi quaerunt. id est, nimium studiose ac sollicite, et primo summoque loco, posthabito Deo, vera religione et aeterna salute, per fas ac nefas, idque non sine diffidentia, quaerunt. Idem Matth. 6 habetur. QUAESTIONES, aliquando significant controversias, aut controversas sententias. Actor. 23: Quem comperi accusari de

est, Christum hoc orationis compendio comprehendisse, quicquid est a Deo flagitandum. Et quod addit Lucas, τὸ καθ' ἡμέραν, id est, in singulos dies: declarat de terreno et corruptibili cibo hic agi, cuius quaerendi solicitudinem, non curam, Christus conatur tot verbis nobis eximere. Alii interpretantur Crastinum: ut deducatur ab ἐπιοῦσα. quod etiam Hebraei cuiusdam Evangelii authoritate confirmat Hieroymus, â quo Erasmus non dissentit. Sed hoc (ni fallor)

verbis nobis eximere. Alii interpretantur Crastinum: ut deducatur ab ἐπιοῦσα. quod etiam Hebraei cuiusdam Evangelii authoritate confirmat Hieroymus, â quo Erasmus non dissentit. Sed hoc (ni fallor) manifeste pugnat cum Christi doctrina, qui nos vetat solicitos esse de crastino: nisi quis ita interpretetur, quasi petatur victus qui usque in crastinum diem sufficiat. Sed nimium subtile esse videtur, Panem crastinum interpretari, quanto usque in diem posterum sit opus. Puto igitur novum esse vocabulum, qualia â sacris scriptoribus multa sunt

panis dicitur, qui imminente quoque tempore, die ac hora est necessarius, sive sit valetudo bona, sive pax, sive victus ac vestitus, aut quicquid et ut necessarium. Nec est contra Christianam pietatem, petere futuri, aut etiam crastini temporis necessaria alia enim est illa prohibita sollicitudo, quae et nimia est, et non respicit in Deum, nec ab eo quaerit aut sperat bona aut opem ullam: alia est ista pia cura, humanam egestatem miseriasque agnoscens, et a Deo illarum levamen poscens: cuiusmodi precationibus plenae sunt Sacrae literae. Convenit cum hac interpretatione de

computari aut numerari inter res praeclaras, et eximiae cuiusdam sapientiae, cum nullius sint seriae aut solidae pietatis ac bonitatis. Reddere rationem. Quasi rationem reddituri pro animabus: Hebraeorum 13. In Graeco est: Vigilant pro animabus vestris, quasi rationem reddituri. id est, ipsi solliciti sunt de vobis, ut puram doctrinam habeatis, recte in Deum credatis, et pie vivatis, ne in aeternum animae vestrae pereant, tanquam qui talis suae functionis cogantur Deo rationem reddere. Non ergo proprie dicit doctores reddituros rationem de alienis animabus, sed de suo officio. Redde

prolatis exemplis. Dicit igitur Salomon Proverb. 23: Fili mi, si sapiens fuerit cor tuum laetabitur etiam cor meum intra me: Exultabunt [?:-que ] renes mei, cum loquentur labia tua quae recta sunt. Hic tribuitur renibus sensus affectusque gaudii. At contra alibi tribuitur eisdem solicitudo et tristicia, ut Psal. 73, Quoniam acerbum est factum cor meum, aut [?: ] tosum, et renes mei aculeis puncti sunt. ubi declarant suas sollicitas curas ac dolores, quod impii sunt [?: ] felices, pii vero afflicti. Sic et Psal. 16

cum loquentur labia tua quae recta sunt. Hic tribuitur renibus sensus affectusque gaudii. At contra alibi tribuitur eisdem solicitudo et tristicia, ut Psal. 73, Quoniam acerbum est factum cor meum, aut [?: ] tosum, et renes mei aculeis puncti sunt. ubi declarant suas sollicitas curas ac dolores, quod impii sunt [?: ] felices, pii vero afflicti. Sic et Psal. 16 inquit: Etiam noctu erudiunt aut castigant me renes mei: id est, acris [?: ] ra, zelus ac pia solicitudo me excitat ad timorem De Sic et Ieremias de hypocritis

[?: ] tosum, et renes mei aculeis puncti sunt. ubi declarant suas sollicitas curas ac dolores, quod impii sunt [?: ] felices, pii vero afflicti. Sic et Psal. 16 inquit: Etiam noctu erudiunt aut castigant me renes mei: id est, acris [?: ] ra, zelus ac pia solicitudo me excitat ad timorem De Sic et Ieremias de hypocritis Capite 12 inquit: Tu prope es ori eorum, sed procul a renibus eorum. Sicut Isaias ait, procul esse Deum a corde impiorum: Dei est, non curare aut sollicitos esse ipsos de eo ex anima. Ob hanc igitur causam Scriptura, quia renibus

aut castigant me renes mei: id est, acris [?: ] ra, zelus ac pia solicitudo me excitat ad timorem De Sic et Ieremias de hypocritis Capite 12 inquit: Tu prope es ori eorum, sed procul a renibus eorum. Sicut Isaias ait, procul esse Deum a corde impiorum: Dei est, non curare aut sollicitos esse ipsos de eo ex anima. Ob hanc igitur causam Scriptura, quia renibus animas cogitationes ac effectus tribuit, ideo crebro [?: ] Deum scrutari corda et renes: Psal. 7. 26, 139. [?: Ierem ] 17, et 20. Ob eandem causam etiam Psal.

Corinthiorum 5. Galat. 3. Iacob 2. Reputare Latinis est, aliquam rem considerare, expendere, cogitare. At in Sacris literis aliquando accipitur pro magnifacere: quasi dicas, considerare cum admiratione. Psalmo 144. Quid est homo, aut filius hominis. quod reputas eum? id est, quod adeo es de eo sollicitus? Isaiae quinquagesimotertio: Non erat ei decor, quare nec reputavimus eum. Danielis undecimo, Deum patrum suorum non reputabit. Unde Italis reputatio alicuius, eius existimationem ac dignitatem denotat. Reputari aliquando ponitur pro censeri, haberi, aut videri. Proverbiorum

repetit, se credentes resuscitaturum esse in novissimo die. Sic 1 Corinthiorum decimo quinto, dicitur perinde per Christum futura resurrectio, sicut per Adamum accidit mors, et Actorum 4 ac 17, in nomine IESU dicitur annunciari resurrectio. Sic et Philippens. tertio Paulus dicit, se id sollicite agere, ut possit pervenire ad resurrectionem mortuorum. ¶ Dicat aliquis, Cur hoc tanquam eximium quoddam beneficium Christi erga pios praedicatur, quod tamen etiam impiis continget? Responsio: Causa

aliquoties illum fremitum vel iratorum vel etiam alioqui valde dolentium. Psalmo trigesimooctavo, Rugio prae fremitu cordis mei. Item: [?: D-tus ] sum, et contritus valde, rugio prae fremitu cordis mei. Sic et Psalmo 22, Longe a salute mea verba rugitus mei: id est, meae solicitae preces magis rugum qui verbis editae erga te, nullam adhuc (quantum video) salutem impetrant. Isaiae 5, in descriptione hostilis exercitus tribuitur ei rugitus, sicut leoni. inquit enim: Rugitus illius sicut leonis, fremitus sicut catuli leonis, et frendet atque apprehendet praedam, et

aut alia ad viam necessaria. At Lucae 22 contra praecipit, ut non tantum sacculum gestent: sed et peram, gladium, ac alia. ubi sacculus non proprie ipsam crumenam significat, sed aliquid aliud ac coniunctum ei indicat. Priori enim loco per prohibitionem sacculi Christus vetat, ne sui nimium sint solliciti de rebus temporariis, de victu et amictu, quandoquidem Deus sit ea illis ultro suppeditaturus, neve se talibus impedimentis potius quam adiumentis nimium occupent, et ita minus expedite in ministerio versentur. Contra Luc. 22, mandans tollere gladium, sacculum, peram, et similia,

instare, ad quas se magis spiritualibus quam corporalibus armis aut instrumentis armare aut praeparare debeant. Ita neutrobi sacculi nominatione proprie ipsa crumena aut pera prohibetur vel mandatur: sed tantum id quod ei adiunctum est, nempe priori loco nimia aucupatio rerum terrenarum, et solicitudo de eis: posteriori vero, ingentes difficultates acpericula indicantur, eoque spiritualia arma et praeparamenta contra ea mandantur. SACERDOS, nomen ministri Dei in religione est, non cuiusvis tamen, sed eius demum qui habet ius offerendi publica sacrificia ac preces Deo, et

Dei ad salutem, nec quis quam nos de [?:--nu ] eius rapere potest. 2. Sam. 18. Servate mihi [?: p--- ] Absalonem. id est, conservate. Ioan. 17. Pater servi [?:--- ] in nomine tuo. Servare suam virginem, scilicet in virginitate. 1. Corinth. 7. Sollicite servare unitatem Spiritus Eph. 4. Depositum Dei servare: 2. Timoth. 1. Centurio [?:---- ] volens servare (id est, in vita conservare) Paulus, Actor. 27. Servare se alicui sine onere. id est, carcere se sit illi onerosus. 2. Corinth 11. Servare in carcere

carnem meam, et servem aliquos ex ipsis. Non dubitat Paulus se [?: aliq- ] conversurum, sed ingens desiderium suum declarat. Solent enim vehementer desiderantes, dubitare de potius dare desiderata: sicut ille inquit, Teneone te [?: Anti--la ] mea? Sicut, Res est solliciti plena timoris amor. Sic Petrus ad Simonem Magum inquit: Resipisce igitur ab ista tua malitia, et deprecare Deum, si forte [?:---tatur ] tibi ista cogitatio cordis tui. Non dubitat, Deus illi condonaturum: sed rei praestantiam indicat. Hebraice est ullai. Qui

[?: ru-es ] ac imperitiores impiis, a quibus prorsus stulti, aut etiam dementati iudicantur. Cuius rei plures causae afferri possent: ut sunt, quod terrena non perinde valde curant, quod multum temporis spiritualibus rebus tribuunt, quod ex charitate multa credunt, quod non perinde sollicite fraudes et astutias excogitant, quod multa pericula ac mala veritatis causa sustinent, quod suorum, commodorum gratia nihil impie iniusteque agunt, quod ex suo ingenio de aliis iudicant: quodque Domino fidentes, non perinde omnia dispiciunt aut cavent, eoque saepe inscii laqueis

quia iam erat emortua vulva Sarae, et ipse quoque Abrahamus prae senio effectus erat. Quomodo item praeter spem sperando crediderit, declaratur ibidem: quia non dubitaverit, sed robustus factus fide, gloriam omnipotentiae ac veritatis Deo dederit, cum omnes secundae causae eum ad desperationem solicitarent, omnemque ei spem procreationis auferrent. Experientia parit spem, spes autem non confundit: Romanorum 5. Oritur enim certe, et confirmatur spes ex multis experimentis praesentiae et favoris divini, in tot liberationibus toties, tamquam evidenter experimento ipso cogniti. Cogimur

furca autem et ferro, si alio transferendae. Secundo, Spinae significant omnia adversantia, et extinguentia veram pietatem. Hierem. 4, Novate vobis novale, et ne seratis super spinas: quia sicut spinae non recipiunt bonum semen, ita nec pravum cor verbum Dei. Sic et Christus in parabola curas ac solicitudines de rebus huius mundi vocat spinas, quae suffocent bonum semen, et prima initia verae pietatis. Tertio, Spinae significant in universum omnia laedentia. Sic Numeri 33. et Iosuae 23 saepe dicuntur reliquiae gentilium, quas inter se Israelitae servaturi erant, futurae spinae in

nos: et collibus, Tegite nos. id est, obruite prorsus. Operire, aut tegere faciem pinguetudine dicuntur impii: quia plerunque laeti ac securi, nitidique ac pingues sunt, et fortunas etiam lautas habent, utpote qui genio vacent, omnia per fas et nefas ad se congerant, nullamque persecutionem, sollicitudinem aut calamitatem ob veritatem et iustitiam, gloriam Dei aut publicum bonum perpetiantur. Iob 15, Operuit impius faciem suam pinguedine. Deut. 32, Impinguatus es, incrassatus es, operuisti pinguedine, scilicet faciem, aut etiam cor tuum, ne intelligeres aut curares res divinas.

aliquando quidem, ut exploret eius mentem ac vires spirituales: sed multo crebrius, ut eum impellat ad aliquod peccatum offensionem Dei, ac exitium aeternum. Sic tentavit Adamum et omnes sanctos, atque adeo etiam ipsum met filium Dei: id est, ad peccandum impellere conatus est, seu ad malum sollicitavit. Hoc modo Deus neminem tentat, sicut D. Iacobus capite 1. testatur: sed tantum Satan, impii, et innata pravitas. Hinc etiam Satan vocatur ὁ πειράζων, tentator: Matthaei 4. Quarto, homines tentant Deum variis modis, vel patientiam ac

ut affici posset [?:-su ] infirmitatum nostrarum: Hebraeorum quarto. et [?: ] sus 2 inquit: Nam ex eo quod passus est tentatus [?: p- ] iis qui tentantur succurrere. ubi tentatio non [?: tan- ] illas diaboli tentationes, aut ad malum sollicitationes significat: sed etiam omnis generis afflictiones, quaestiam tentationes interdum vocantur. Accipitur nihilominus locutio Tentare Deum aliquando etiam in [?: ] liorem, aut saltem tolerabilem partem: ut Gedeon [?: ] dicum sexto, non sine petitione veniae

opes in terris, ubi aerugo et tinea corrumpat res, ac fures furentur: sed in caelo, ubi nihil tale sit metuendum: Matth. 6, Luc. 12: Quib. verbis docet, non caduca et fluxa, sed stabilia ac perpetua bona quaerenda esse. Sic Iacob. quoque insultat divitib. quod divitiae eorum, quib. adeo sollicite parcant, intereant, nihilque eis prosint, dicens: Flete divites, quia divitiae vestrae corruptae sunt, et vestimenta vestra a tineis exesa. TINNIRE ambas aures. Saepe cum Deus tristes aliquas calamitates minatur se populo incussurum, dicit futurum ut omnib. qui illa

ergo ibi Christus, ut soli Deo [?: se----mus ] , non mammonae, non nimium divitias amemus, [?:-de ] pendeamus, nostramque felicitatem inde expectamus: sed potius parati simus liberaliter fratres egentes adiuvare. Huc spectant omnia ibi praecedentis Christi, de abiicienda solicitudine rerum terrenarum, et quaerendo thesauro caelesti. Haec igitur sit prima significatio verbi Vendere, cum quasi neglectionem rei quae dicitur esse vendita, significat. Sic possis exponere illud dictum Psal. 44, Tradis nos veluti oves in devorationes, et vendis populum

insontium ad libitum iniustorum inflectebant. Ante diluvium et extremum iudicium dicuntur homines vendituri, empturi, aedificaturi, nupturi, etc. id est, toti in hac terrena vita immersi [?: ] , prorsus negligentes Deum, et diabolum ac utri usque regnum, nihil plane solliciti de aeterna vita ac morte Ezek 7. Venit tempus, ut neque qui vendit doleat, neque qui emit laetetur. id est, erit tristissimus rerum status, [?: ] nullus venditorum praediorum usus. VENENUM, per metaphoram, venenatam homium malitiam, qua Deum et proximum laedunt,

expectamus, et de cuius adventu tam multa dicuntur. Vox autem ἐρχόμενος, Tu ne es ille veniens: idem valet quod, Tune es ille qui secundum prophetas et prophetias divinitus promissus est, quod ad salutem nostram venire debeat? Ille, cuius adventus tam solicite et cupide ab omnibus expectatur. Sic Antichristum venire aut venisse, valde significanter accipiendum est. Ioannes cap. 5 suae epistolae dicit, Christum venire per aquam et sanguinem. Et mox dicit, aqua et sanguine: quod etiam valde significanter accipiendum est.

Escae ventri, venter autem escis destinatus est: Deus autem hunc et illos abolebit. id est, licet quidem habere aliquam curam ciborum ac ventris. Sic enim Deus ordinavit, ut necesse sit ventrem cibo ali: sed tamen quia vita ista brevis, brevique interitura est, ideo non con-venit nimium circa eius solicitudinem, praesertim cum dispendio Spiritualium bonorum, occupari. [?: ] fructus liberi sunt, et etiam ipsa procreatio liberorum: Psalmo 132. De fructu ventris tui ponam super solium tuum. id est, faciam ut tuus filius tibi succedat. Sic saepe dicitur benedictus aut maledictus

in bonum et malum alicui Ierem. 14. Vigilo super eos in malum ac in bonum. id est, sedulo praeparo et promoveo eorum calamitates et commoditates. Dan. 9 dicitur Dominus vigilare super malitia. id est, solicite intentus esse in punienda malitia. Ierem. 5. dicitur Pardus vigilare super civitatem: id est, insidiari civibus egredientibus. Quinto, Vigilare et Dormire significat vivere et timori 1 Thess. 5. Qui mortuus est pro nobis, ut sive vigilemus, sive dormiamus, cum ipso vivamus.

sequentibus versiculis duobus persequitur. Duplex autem est zelotypia. Una, cum nostri causa diligimus, ideoque non possumus rivalem pati: ut assentatores, qui in talis principum degunt, nec principis commoda proprio quaerunt, sed quatenus cum sua ipsorum utilitate sunt coniuncta: ideoque id unum solicite student, ut caeteros quantumvis principi utiles arceant, quo scilicet ipsi ex eo maiorem soli utilitatem capiant. Hoc vero non est principem, sed seipsum amare. Itaque istorum amor tum evanescit, cum sublata est illius causa. id est, cum ea est principis conditio, ut nullum commodum

sententiaque in quibusdam a nostris variet. EUCHERII EPISCOPI LUGDUNENSIS IN LIBRUM FORMULARUM SPIRITALIS INTELLIGENTIAE PRAEFATIO, AD VERANIUM. FORMULAS spiritalis intelllgentiae componendas, tibique mittendas pro studio paternae erga te solicitudinis existimavi: quibus perceptis, in omnia Scripta divina facilime, ac in intellectum reliquorum sensus intenderetur. Nam cum litera occidat, spiritus autem vivificet: necesse est, ad illa spiritualium interiora sermonum, spiritu vivificante penetrari. Universam porro Scripturam tam

meus est, ut faciam voluntatem eius qui me misit patris. Potus, idem quod supra. In Ps. Et torrente voluntatis tuae potabis eos. id est, Spiritu S. Item in aliam partem: Non est regnum Dei esca et potus. Promptuaria, cordis receptacula. In cantico Deut. In promptuariis eorum timor. Pera, victus solicitudo. In Evang. Non peram in via. Sacculus, thesauri, ratio in Deum. In Evan. Facite vobis sacculos qui non veterascant. Et in aliam partem: Sacculum communem possideamus. i. avariciam. Pecunia, verba divina. In Evang. Oportuit ergo te mittere pecuniam meam numulariis. Vellus, populus. In

52 Veritas ubique, praesertim autem in Theologia, est fons boni: ut et Plato docet. Contra, error ac mendacium est fons mali. Quare Christus dicitur rex veritatis: et ad hoc venisse, ut veritatem propaget. Contra Satan est pater mendacii. Non sine causa igitur Christus flagitat tam solicite ac severiter ab Apostolis et omnibus piis, ut eius sermonem sedulo servent: et Paulus a doctoribus inprimis, ut caeleste depositum purum illaesumque custodiant: Ioan. 14. 17. 1. Tim. 6. 2 Tim. 1. Sic et cap. 2 ac 3. valde solicite monet suum Timotheum, ut veram doctrinam

Non sine causa igitur Christus flagitat tam solicite ac severiter ab Apostolis et omnibus piis, ut eius sermonem sedulo servent: et Paulus a doctoribus inprimis, ut caeleste depositum purum illaesumque custodiant: Ioan. 14. 17. 1. Tim. 6. 2 Tim. 1. Sic et cap. 2 ac 3. valde solicite monet suum Timotheum, ut veram doctrinam incorrupte propaget. Caveamus igitur omni studio ac vigilantia, ne a simplicitate fidei in Christum ulla ratione aut occasione seducamur, sicut Evam serpens seduxit: 2. Cor. 11. 53 Omnibus modis necessaria ac salutaris admonitio est

Gen. 9 dicit Deus, se ponere iridem in signum foederis cum genere humano, ut eo ipse admoneatur, ne amplius inducat diluvium. Non indiget ille admonitione, sed fides nostra tali confirmatione: nos enim putamus, Deum esse obliviosum, praesertim nostri, in calamitatibus. Esa. 39 pingitur Deus sollicitus, quod non sit qui se opponat irae eius, et ruenti iustitiae succurrat. Tandem dicit, eum sibimet opem tulisse suo brachio, et sua iustitia, seu suo mediatore: nobis scilicet, non sibi. nam ipse in nullo periculo fuit, aut ope indiguit: sed facit id ad nostrae fidei confirmationem, ut

quod non sit qui se opponat irae eius, et ruenti iustitiae succurrat. Tandem dicit, eum sibimet opem tulisse suo brachio, et sua iustitia, seu suo mediatore: nobis scilicet, non sibi. nam ipse in nullo periculo fuit, aut ope indiguit: sed facit id ad nostrae fidei confirmationem, ut agnoscatur tam sollicitus ac condolens esse, nostrumque periculum suum facere. 23 Porro in lectione Scripturarum diligenter observanda sunt ea praesertim dicta, quae de Christo loquuntur. Ipse enim est finis legis, ac de quo omnes Prophetae testantur: ipse est primaria illa gemma, toti huic (ut ita

alicubi etiam humilior quam in aliis. 6 Secundo dispicias, quare sit scripta, sive quae scribendi occasio oblata fuerit. Hic vero disquirere oportet, quis tunc fuerit Ecclesiae, ad quam Epistola datur, status: num quae controversiae de dogmatibus ibi exortae, num a Pseudoapostolis solicitatae fuerint ad defectionem: num constantes in doctrina accepta perseveraverint, caeteraque his similia. Colligi autem haec non possunt aliunde certius, quam ex iis quae in Epistola ipsa continentur, atque ex Apostoli sermonibus. Enimvero qui legit 1. Epist. ad Cor. cap. 1,

emendationem hauserint. Inveniunt, qui paulo feliciori captu sunt praediti, et prae caeteris illuminati, omnia caelestis philosophiae dogmata: qui erraverint, aut lapsi quoquo modo in doctrina fuerint, audiunt acres redargutiones: qui simplices sunt et modesti, ad altiora non valentes progredi, at soliciti tamen de vita pie inculpateque traducenda, obvias habent sanctissimas institutiones in iustitia: qui autem veritatis noticiam assecuti, segnes interim et frigidi manent, defigere animum possunt in salubres correctiones: postremo, qui afflicti sunt, et sive ob spirituales internasque, sive

paucis. Nunc ad ipsum opus, sive ad Scriptoris verba. Quia vero ad scrutandum eruendumque authoris mentem, et perspicue enarrandum eandem, ratio postulat, ante omnia accurate considerari res ipsas, deinde verba, verborumque positum: (quemadmodum ipsi quoque qui scribunt, primum solliciti sunt de rerum inventione, post de collatione, sive elocutione) ita interpretatio quoque omnis sic videtur in hoc studiorum genere partienda, ut primo loco explicentur res ipsae, secundo loco verborum proprietas. 1 Prima autem cura est, de commoda versione. Enimvero cum sacri libri

linguarum cognitio necessaria est, ut ad alteram recurratur, si aliquam dubitationem nominis vel interpretationis sermo unius linguae attulerit. Haec ille. CONCILIUM VIENNENSE IN GALLIA CELEBRATUM, QUOD REFERTUR CLEMEN. 2. TIT. DE MAGISTRIS. Sollicite statuit authoritas Ecclesiastica de parandis trium linguarum doctoribus, quo melius Scriptura intelligi queat. CHRYSOST. IN CAPUT GENESEOS SECUNDUM, HOMILIA 13. Nam sicut thymiamata, quanto magis digitis atteruntur, tanto maiorem natura

error est, de resurrectione eius lites movere: cum sufficiat ad vitam, quod a Deo suscitatus sit, credidisse? In simplicitate itaque fides est, in fide iustiti: est, in confessione pietas est. Non per difficiles nos Deus ad beatam vitam quaestiones vocat, nec multiplici eloquentis facundiae genere solicitat. In absoluto nobis ac facili est aeternitas: Iesum suscitatum a morcuis per Deum credere, et ipsum esse Dominum confiteri. Nemo itaque ea quae ob ignorationem nostram dicta sunt, ad occasionem irreligiositatis usurpet. Cognoscendus enim Iesus Christus mortuus erat, ut in eo viveremus.

putarentque nos quasdam commentitias assertiones et ementitas interpretationes inquirere, quibus videremur altius nescio quid ac profundius caeterorum sensu intellexisse: perinde quasi nos sensui nostro, ea quae scripta sunt, coaptemus, et non magis ex his quae scripta sunt, sensum legentis et solicitae intelligentiae consequamur. Scriptura enim legis manet, atque est anterioribus, quam adesset Dominus in carne, temporibus consummata a prophetis, audita a Iudaeis, pertractata a regibus, suscepta a gentibus: sed intellecta et probata a Christianis. Hoc forte insolens existimetur. Plane

sunt praecepta Domini, quam semper cogitanda. Sint ergo divinae Scripturae semper in manibus tuis, et iugiter mente voluantur: ne sufficere tibi putes, mandata Dei memoria tenere, et operibus oblivisci. Sed ideo illa cognosce ut facias, quicquid faciendum didiceris. Rursus ibidem: Ita habeto solicitudinem domus, ut aliquam tamen vacationem animae tribuas. Eligatur tibi opportunus et aliquantum a familiae strepitu remotus locus, in quem tu, velut in portum, quasi ex multa tempestate curarum te recipias, et excitatos foris cogitationum fluctus secreti tranquillitate componas. Tantum ibi

non perfecte de baptismate tractatum est, antequam contradicerent foris positi rebaptizatores? Nec de ipsa unitate Christi enucleate dicta erant, quae dicta sunt, nisi posteaquam separatio illa urgeret fratres infirmos: ut iam illi qui noverant haec tractare atque dissolvere, ne perirent infirmi solicitati quaestionibus, sermonibus et disputationibus suis obscura legis in pubicum deducerent. Idem et de Trinitate: Proficit semper contradictio stultorum ad stulticiae demonstrationem, quia quae ingenio insipientis aut perversae intelligentiae adversus veritatem coaptatur, dum inconcussa et

verbis multas sententiarum affert divitias, et ineffabilem diligenter scrutari volentibus thesaurum largitur. Nam et Christus dicebat: Scrutamini Scripturas. Opus ergo est scrutinio, ut ne quod in profundo latet, nobis remaneat absconditum. Etenim misericordem habemus Dominum: et quando videt nos solicitos, et magnum desiderium ad cognoscendum divina eloquia habere, non permittit nos ulla re indigere: sed statim illustrat mentem nostram, et suum fulgorem largitur, et pro sapientia illa sua mira industria omnem veram doctrinam animae nostrae inserit. Una eademque res multis et

cum ad praeteritam narrationem aliud tempus adiungitur, verum etiam cum illa narrat, quae post multorum annorum spacia contingunt. Chrysost. Homil. 10, in cap. Matth. 3.

EXPLICATIO. Cum in monte Oliveti resideret Dominus, et accedentes ad eum solicite discipuli, de captivitate Hierusalem, deque ipsius sciscitarentur adventu: et certe nostis, quam grandi hoc tempus medio dividatur, cum de urbis subversione dixisset, sermonemque de his disputans terminasset, iamque ad dicendum de mundi fine transiret: Tunc, inquit, haec vel illa erunt.

Sic Psal. 110, Sede a dextris meis, donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum: id est, eousque, et etiam ultra, in perpetuum. Id locutionis autem forte inde venit, quod scriptor tantum de suo illo aut sibi proposito tempore vult aliquid determinare, nihil plane de ulteriore solicitus. Eandem naturam aliquando induunt etiam excludentes sententiae. 1. Sam. 15, Samuel non vidit Saulem usque ad diem mortis. id est, neque ante, neque post. Isa. 46, Usque ad senectam ego ipse, et usque canos portabo, id est eousque, et etiam postea semper. Matth. 26, Non

Tribuitur ergo id accidenti, quod est subiecti. Sic Rom. 13, Magistratus est honori aut terrori bono aut malo operi, id est, ipsis hominibus operantibus talia. Sic Iob. 32, Dies loquentur, et multitudo annorum indicabit sapientiam: id est, homines habentes multos dies ac annos. Rom. 8, Solicita expectatio creaturae expectat revelationem filiorum Dei: pro, ipsa creatura solicite sperat ac expectat. 2 Pet. [3,] Evangelium praedicatum est mortuis, id est hominibus vivis, quibus postea mors accidit. Iudicabit vivos et mortuos: id est, qui fuerant mortui, sed tunc resuscitati

honori aut terrori bono aut malo operi, id est, ipsis hominibus operantibus talia. Sic Iob. 32, Dies loquentur, et multitudo annorum indicabit sapientiam: id est, homines habentes multos dies ac annos. Rom. 8, Solicita expectatio creaturae expectat revelationem filiorum Dei: pro, ipsa creatura solicite sperat ac expectat. 2 Pet. [3,] Evangelium praedicatum est mortuis, id est hominibus vivis, quibus postea mors accidit. Iudicabit vivos et mortuos: id est, qui fuerant mortui, sed tunc resuscitati astabunt. Tribuitur igitur id accidenti, quod est substantiae. Sic et Matth. 8,

est, Deus eorum et vestri curam gerit. Matth. 5, Nolite invitare eos, qui vos, etc. id est, gratis miseris benefacite, non tantum potentibus, inescando eos et captando remunerationem. Matth. 10, Ne sumatis peram, aut baculum, aut pecuniam in via: id est, nolite vos onerare cura et solicitudine ac copiis rerum necessariarum. Contrarium, si verba spectes, mandatur Luc. 22. per quod ibi indicatur imminens periculum, et mox longior peregrinatio et varia necessitas periculaque. Copia enim subsidiorum, indicat magnitudinem difficultatum. Sic Matth. 7, Multi mihi dicent in illa

fortitudo, magnanimitas et victoria: cum satana vero ferocitas, crudelitas, et caedes hominum. 3 Verum ut tanto melius intelligatur haec utilis admonitio, etiam paulo aliter hanc eandem Regulam proponam. In huiuscemodi Metaphoris debet quisque sacrae Theologiae studiosus occupari, aut solicitus esse, non ut discat a Grammaticis tales multas vocabulorum aequivocationes aut significationes: sed ut ab eisdem Grammaticis intellecta re proprie significata, secundum vocabulorum vires atque

vocat ea quae non sunt, et mox existunt. Graeci vocant γλυκὺ, dulces metaphoras, cum inanimatis tribuitur sensus: ut, Arctos metuentes equore tingi. et, Amat ianua limen: Respondent omnia sylvae. Tales sunt innumerae in sacris: ut Rom. 8, Rerum natura solicite expectat revelationem filiorum Dei. Natura invita est subiecta vanitati, illa congemit et comparturit piis. Haec de Metaphora: iam ad Allegoriam transeamus. ALLEGORIA. Allegoriam supra diximus esse continuatam Metaphoram. Verum in Theologia etiam

caelo descenderit: nam id illi prorsus non credebant: sed simpliciter negant id verum esse quod dicit, quodque ille de caelo descenderit aut venerit. Postea quoque cum contra eandem doctrinam Christi pugnantes dicunt: Quomodo hic potest nobis dare carnem suam ad manducandum? non sunt soliciti, nec quaerunt de modo manducandae carnis Christi, quod fore non credebant, et Christo esse plane impossibile sentiebant: sed tantum apud se et inter se Christum eiusque doctrinam non tantum in corde per incredulitatem, sed etiam blasphemo ore per talia sophismata aut inanes

modo causam efficientem rei, sed tantum probationem sententiae ab effectu indicat: posset vero non male etiam conclusive exponi. DE GENERALIBUS, INDEFINITIS ET PARTICULARIBUS SENTENTIIS. In hac materia universalium et particularium Scripturae sententiarum solicite omnino valde observandum est, ne ullas vere universales sententias ullo modo restringi patiamur: cuiusmodi sunt inprimis omnes legales et Evangelicae conciones. Nam Deus per scripturam Legis omnes accusat, coarguit, et concludit sub peccatum, ut omnium misereatur, eisque per Evangelium

non est mea. id est principaliter, Iohan. 7, Si ego testimonium de me praebeo, testimonium meum non est verum. Tale et illud est, Nunquid curat Deus boves? 1. Cor. 9, id est, praecipue, potissimum, ut propter eos leges condat. Neque hic peccavit, neque parentes eius, Iohan. 9. Phil. 4, Nihil soliciti sitis: non omnem, sed nimiam diffidentemque solicitudinem improbat. Haec aliquomodo etiam ad generalitatem pertinent. In praeceptis et adhortationibus est in primis hoc genus Hyperboles usitatum. Ubi cum homines sint nimium proni ac praecipites in aliquod genus vitiorum, aut in

testimonium de me praebeo, testimonium meum non est verum. Tale et illud est, Nunquid curat Deus boves? 1. Cor. 9, id est, praecipue, potissimum, ut propter eos leges condat. Neque hic peccavit, neque parentes eius, Iohan. 9. Phil. 4, Nihil soliciti sitis: non omnem, sed nimiam diffidentemque solicitudinem improbat. Haec aliquomodo etiam ad generalitatem pertinent. In praeceptis et adhortationibus est in primis hoc genus Hyperboles usitatum. Ubi cum homines sint nimium proni ac praecipites in aliquod genus vitiorum, aut in aliquod extremum, monitores non contenti

intendenda est, si veritas exprimi debet: saepe enim verba Hebraea, necesse est in maiori quadam emphasi accipi, quam alioqui usitate significant, perinde fere ac si particula Valde, vel aliquod aliud intendendi adverbium eis additum sit: posset forte ad Liptoten referri. Matth. 6, Nolite soliciti esse de crastino, id est, valde excruciari solicitudine, Luc. 12, Nolite quaerere quid edatis aut bibatis, haec omnia gentes quaerunt: id est, nolite nimium solicite anxieque ista quaerere, desperantes de Deo vos nutrituro, et neglecta iustitia. Alioqui Paulus propriis manibus quaesivit

enim verba Hebraea, necesse est in maiori quadam emphasi accipi, quam alioqui usitate significant, perinde fere ac si particula Valde, vel aliquod aliud intendendi adverbium eis additum sit: posset forte ad Liptoten referri. Matth. 6, Nolite soliciti esse de crastino, id est, valde excruciari solicitudine, Luc. 12, Nolite quaerere quid edatis aut bibatis, haec omnia gentes quaerunt: id est, nolite nimium solicite anxieque ista quaerere, desperantes de Deo vos nutrituro, et neglecta iustitia. Alioqui Paulus propriis manibus quaesivit necessaria, et iussit alios laborare quaerentes

si particula Valde, vel aliquod aliud intendendi adverbium eis additum sit: posset forte ad Liptoten referri. Matth. 6, Nolite soliciti esse de crastino, id est, valde excruciari solicitudine, Luc. 12, Nolite quaerere quid edatis aut bibatis, haec omnia gentes quaerunt: id est, nolite nimium solicite anxieque ista quaerere, desperantes de Deo vos nutrituro, et neglecta iustitia. Alioqui Paulus propriis manibus quaesivit necessaria, et iussit alios laborare quaerentes honeste victum et vestitum. Marc. 6, In quamcunque domum intraveritis, manete ibi, donec inde exeatis: id est, prorsus

iustitia. Alioqui Paulus propriis manibus quaesivit necessaria, et iussit alios laborare quaerentes honeste victum et vestitum. Marc. 6, In quamcunque domum intraveritis, manete ibi, donec inde exeatis: id est, prorsus inde abeatis, donec simul et ex ipsa civitate exeatis. Matt. 10, Nolite soliciti esse, quomodo aut quid loquamini. Non prohibet diligentiam in officio, sed nimiam solicitudinem, et cum quadam desperatione coniunctam. Ibidem, Ne metuatis ab iis, qui occidunt corpus: id est, ne nimium et plus quam ipsum Deum timeatis, aut ne timore deficiatis. Ier. 10, Nolite timere a

quaerentes honeste victum et vestitum. Marc. 6, In quamcunque domum intraveritis, manete ibi, donec inde exeatis: id est, prorsus inde abeatis, donec simul et ex ipsa civitate exeatis. Matt. 10, Nolite soliciti esse, quomodo aut quid loquamini. Non prohibet diligentiam in officio, sed nimiam solicitudinem, et cum quadam desperatione coniunctam. Ibidem, Ne metuatis ab iis, qui occidunt corpus: id est, ne nimium et plus quam ipsum Deum timeatis, aut ne timore deficiatis. Ier. 10, Nolite timere a signis caeli. Michaeae 7, Amico noli credere, scilicet nimium. Psal. 112,

tentari, idque eis utile est, tum exercitii ac Orationis causa, ne ociosi, ac sine omni spirituali certamine marcescant, divinaeque opis implorationem negligant: tum etiam, ut per talia certamina Deus glorificetur, et pii ipsi coronentur. Nec multum diversa sunt ab his illa: Nolite soliciti esse de crastino: Nolite timere, etc. Videtur enim haec posterior Regula aliquanto amplior esse, ac posse utramque priorem in se continere. Contra quoque aliqua hyperbolica dicta in tenuiori significatione accipienda sunt: ut Iohan. ult. Totus mundus non caperet

primum haec verba ponit: Huius rei gratia, Ego Paulus vinctus Iesu Christi pro vobis gentibus: deinde nondum addito verbo, quod affirmet se facere aut pati, statim digreditur ad occupationem obiectionis, cur ipse potissimum pro Ethnicis sit solicitus. Qua digressione finita, tandem revertitur ad propositam orationem, et eam pene totam refingit: Huius rei gratia flecto genua mea ad patrem, etc. Non tamen apponit hic eas dictiones, quas in principio posuerat, nempe, Ego Paulus vinctus: et, Pro vobis Ethnicis. Itaque

ex genere, periculis ex gentilibus, periculis in civitate, periculis in deserto, periculis in mari, periculis in falsis fratribus. In labore et aerumna, in vigiliis saepius, in fame et siti, in ieiuniis multis, in frigore et nuditate, praeter illa quae extrinsecus sunt, incursus in me quotidianus, solicitudo omnium Ecclesiarum. Quis infirmatur, et ego non infirmor? Quis scandalizatur, et ego non uror? Si gloriari oportet in iis quae infirmitatis meae sunt, gloriabor. Quanta sapientia ista sint dicta, vigilantes vident: quanta vero eloquentia cucurrerint flumine, et qui stertit advertit.

in civitate, periculis in deserto: periculis in mari, periculis in falsis fratribus: in labore et aerumna, in vigiliis saepius: in fame et siti, in ieiuniis multis: in frigore et nuditate. Posthaec interponit trimembrum circumitum praeter illa quae extrinsecus sunt: En cursus in me quotidianus, solicitudo omnium Ecclesiarum: et hinc duo membra percontatione subiungit: Quis infirmatur, et ego non infirmor? Quis scandalizatur, et ego non uror? Postremo totus iste quasi anhelans locus, bimembri circuitu terminatur: Si gloriari oportet in iis, quae infirmitatis meae sunt, gloriabor. Quod vero

tanquam debita reddita decenter excurrunt. Sicuti est, Habentes dona diversa secundum gratiam, quae data est vobis. sive prophetiam secundum regulam fidei, sive ministerium in ministrando, sive qui docet in doctrina, sive qui exhortatur in exhortatione: Qui tribuit in simplicitate, qui praeest in solicitudine, qui miseretur in hilaritate. Dilectio sine simulatione, odio habentes malum, adhaerentes bono, charitate fraternitatis invicem diligentes, honore mutuo praevenientes, studio

per prosopopoeiam inanimibus tribuitur sensus et actio. Gen. 31: Testis est aceruus iste, et statua ista inter me et te. Abacuc: clamabit lapis ex pariete, et laquear de tabulatu ei testimonium feret. Sic Rom. 8 dicit Paulus, Totam rerum naturam congemiscere piis, et liberationem a vanitate solicite expectare. Movent quoque Exclamationes, tanquam in re grandi factae. Rom. 11: O' altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei. Asyndeta movent multis de causis: quia plura esse videntur, quia singula novo quasi impetu in lectorem irruunt, quia commotum dicentis

ancillae ad manus dominae suae, sic oculi nostri ad te, donec miserearis nostri. Alius dixisset: Sicut ancillae servae pensum et demensum, victum et amictum expectant tantum a sua domina: sic nos a te Deus omnia bona nobisque necessaria et salutaria, a te solo expectamus. sed altera locutio motum solicitudinemque animi coram spectandam proponit. Hoc modo per illum externum gestum saepissime animi spes expectatioque indicatur in sacris Literis. Tale est verbum Paulinum

externum gestum saepissime animi spes expectatioque indicatur in sacris Literis. Tale est verbum Paulinum ἀποκαραδοκία, qua voce exprimitur gestus aliquid alicunde solicite expectantium: sicut si parvi liberi matrem alicunde venturam expectant, solent caput exerere, et oculos eo versus intendere, veluti longius certiusque prospecturi et visuri, num mater iam veniat. Sic David Psalm. 119 inquit: Defecerunt oculi mei ad verbum tuum dicendo, Quando

apta mandatis dandis, apta minis, mysteriis, symbolis, et allegoricis dictis. Maiori etiam energia saepe aliqua dicit, quam prolixitas, tum quia veluti telum quoddam contortum quasi subito impetu fertur: contra autem prolixitas relanguescit, tum quia multa relinquit cogitanda et suspicanda: eoque solicitudinem audienti incutit, dum graviora ac tristiora cogitat, ac timet, quam saepe res ipsa in se habet. Est etiam nonnunquam brevitas grata auditori, tum quia eum minus gravat, tum quia paucis multa dicit, et ille cito multa discit: tum denique quia non nimium tenuiter omnia

de ullo alio: quod Cicero de Thucydide affirmat, magis eum rebus ac sententiis quam verbis copiosum esse. De qua re admodum commodam Chrysostomi sententiam adscribemus: Magna divinae Scripturae virtus est, et multae in verbis latent sententiarum divitiae: ideo congruit ut diligenter intendamus, et solicite scrutemur, quo ampliorem utilitatem inde percipiamus. Nam propter hoc et Christus praecepit, dicens, Scrutamini Scripturas: ut non tantum nudae lectioni vacemus, sed indagatis profundis, verum veritatis sensum percipere valeamus. Talis enim Scripturae mos est. ut et in parvis verbis

qua unum quodque redditur ei cui congruit: Habentes donationes secundum gratiam, quae data est nobis, differentes, sive prophetiam secundum rationem fidei, sive ministerium in ministrando, sive qui docet in doctrina, qui exhortatur in exhortando, qui tribuit in simplicitate, qui praeest in solicitudine, qui miseretur in hilaritate, caeteraque quae simili modulatione ac iucunditate decurrunt usque ad bimembrem periodum, Non alta sapientes, sed humilibus consentientes. Interim non parum est gratiae in iisdem vocibus per traductionem, aut similibus per adnominationem repetitis, item ex

ζήλῳ. In summa, schemata quae sita sunt in dictionbus, non perpetuo conveniunt nobis cum Graeca lectione: verum quae sita sunt in rebus, communia sunt omnium linguarum. Idem ibidem: Illud obiter annotabis, optime Lector, quam solicite curarit divus Paulus, ut Evangelium Christi purissimum esset ab omnibus humanis adminiculis, ne quid inde sibi vendicare posset hic mundus, adeo ut nec eloquentiam voluerit adiungere, aut eruditionem humanam. At his temporibus, cum oneremus Christum opibus, negotiis profanis, honoribus,

intelligit, in qua ut maxime sit vis eloquentiae, quae etiam ab hac nomen ducit: facultas tamen dicendi, non hac sola, sed praecipue inventione constat, et dispositione, utcunque M. Tullius has prudentis eloquentiam Oratoris faciat. Sapienter enim Fabius dixit, Curam verborum, rerum volo esse solicitudinem. nam plerunque optima rebus cohaerent, et cernuntur suo lumine. Et Aristoteles studium ornatus circa elocutionem corruptis auditoribus, verba potius quam sensa morantibus fert acceptum. D. Paulus itaque, cui hoc in scribendo consilium fuit, ut fidem Domini nostri Iesu Christi, et

Evangelii, quod istud malum abolet, sic constitui, ut in rem ipsam animi defigerentur, avocati ab admiratione in anis ornatus verborum. Iacent siquidem sensus in oratione, in qua verba laudantur, inquit Quintilianus: nec valet animus, dum rerum admiratione et studio tenetur, de verborum cultu esse solicitus. Si ergo consideremus primum quis scripserit hasce Epistolas, nempe Apostolus crucifixi: deinde, quid, nimirum Evangelium crucifixi: postremo, ad quos, eos scilicet, qui huc essent adducendi, ut in cruce Domini nostri Iesu Christi omnem et salutem et gloriam potieret: satis liquet, quam

orationibus, eo nomine potest excusari, quod non frigide Apostolus egerit: sed ex animo tam ardenti scripserit, ut quandoque extra seipsum videri possit raptus, atque relicto omni alio studio et cura tantum id anniti, ut audientes ad Christum rapiat: de verborum compositione non admodum solicitus: dum pectoribus nostris incitandis et permovendis quam potentissimas adhibeat machinas. Utque torrentes quandoque intumescunt, quaecunque habent obviam ad se rapiunt, non observata rerum dispositione: ita in hoc Apostolo spiritus Domini quandoque scribendi et dicendi impetum excitavit, in

quae tamen aliis causis explicatis erit notior. DE CAUSA EFFICIENTE IEIUNII. Iam de causa efficiente ieiunii dicemus. Natura omnibus animalibus insitum est, ut sint cupida, non solum vivendi, sed etiam suaviter vivendi, eaque omnia solicite procurent, quae ad eiusmodi vitam conferunt, ut homines bonum ac suave alimentum, vestes commodas, somnum, lotiones, unctiones, Musicen, aliaque similia, quae vel reficiunt, vel delectant corpus, et contraria fugant. Verum, cum in magnas tristicias, aut aliquos moerores

plus aliquid minusve facientibus. Ne contrarii quidem cognitio penitûs negligenda est, cum alterius contrarii cognitio multum adiumenti secum adferat ad alterius naturam felicius introspiciendam. Contrarium igitur veri ieiunii est primum et praecipue illa nimis studiosa et sollicita commodorum omnium et voluptatum huius vitae consectatio, quae ex securitate et neglectu irae Dei, ac poenarum et vitae huius cupiditate progreditur, vel (ut uno verbo dicamus) ex ipsa impoenitentia. De quo impoenitentiae effectu Christus Lucae 17. satis copiose disserit. Deinde etia

aves habere non potuerint. Nec etiam fuerunt ferme ulla vel mediocria stagna, praeter illud unicum Genazareticum aut Capernaiticum. nam amnes piscosi, praeter Iordanem, nulli fuerunt, tum porro piscinas ob inopiam aquarum non multas habere quiverunt. Ob praedicta vero vitae genera, et loci aestum, sollicite expectarunt pluviam, quo fruges, vites, arbores et pascua rigarentur: quare multae locutiones sacrarum Literarum respiciunt potissimum istam triplicem rem familiarem, nempe rem pecuariam, agriculturam et vineta. Multis operis in re rustica, messe et vinetis indiguerunt: inde

possemus. Tam illustri ergo veritatis indicio, seriaque actione admoneri debebant pii Israelitae, ut non haererent in illa velata facie Mosis et externae speciei legis: sed illam spiritualem, caelestem, reconditamque eius lucem et vultum investigarent, et â Deo supplices peterent. 16 Sollicita expectatio Meschiae aut benedicti seminis, quam in omnibus etiam summis patriarchis, cupientibus videre diem Christi, Israelitae animadverterunt, quaeque etiam vulgo valde iactata est: facile potuit eos docere, ab illo demum vera bona et veram liberationem a summis malis expectandam esse.

Quid ergo mirum, si et nomen Iesu sic corruperunt contumeliae causa, sicut et nomen divae Virginis? Atqui dicit Osiander, id Christiani non fuissent passi. Christiani nec docuerunt Hebraice, sed Graece, eoque contenti suo ἰησοῦς, non multum solliciti fuerunt de ישו Rabinico. Satis etiam contradixerunt, cum constanter suam etymologiam, quod a salvando veniat, retinuerunt. Praeterea, ut dictum est, non ita multum calluerunt Hebraiae Christiani ccc post Christum annis, quo praecipue tempore Thalmud

statuentes, ut in quolibet locorum ipsorum, teneantur viri Catholici, sufficientem habentes Hebraicae, Arabicae et Caldaeae linguarum noticiam, duo videlicet uniuscuiusque linguae periti, qui scholas regant inibi, et libros de linguis ipsis in Latinum fideliter transferentes, alios linguas ipsas solicite doceant, earumque peritiam studiosa in illos instructione transfundant, ut instructi et edocti sufficienter in linguis huiusmodi fructum Deo authore producere, et fidem propagare possint, etc. Sic et Carolus Magnus, et filius eius Ludovicus, omni cura linguas doceri in scholis

ac quasi ex diametro repugnat. Quae scriptorum incommoditas, contrariaque sacrarum Literarum utilitas, merito nos ab illis ad hasce tanto accuratius frequentiusque legen das allicere et pertra here deberent. 9 Nono: Omnia alia scripta quantum vis eruditorum et piorum virorum cum quadam solicitudine ac trepidatione, et (ut solet dici) cum iudicio legere cogimur, aut certe hac tantum ratione legere deberemus. Semper enim profecto ibi metuendum est, ne alicubi, ubi minime putabamus, error aliquis veluti anguis in herba latitet, qui nos securos, et nil tale timentes, subito invadat,

doctrina: sed etiam in eo habetur evidenter contraria sententia aut historia, quôd Patres in certaminibus ipsam Scripturam, tacentes omnino Cabalam, urserunt. 20 Certissimum omnino, tum divinae providentiae ac voluntatis, tum etiam iudicii veteris Ecclesiae indicium est, quôd tam solicite veteres contra omnes insidiatores et pravos spiritus conservarunt sacras Literas incorruptas, et tam varias censuras evulgarunt, quibus vere genuina monumenta Spiritus sancti a corruptis ac suppositiciis separarunt. Talem nullam diligentiam reperimus adhibitam esse in conservatione

sal terrae 201 6. Remitte nobis debita, sicut et nos remittimus 203 Ne nos inducas in tentationem 221 Lucerna corporis est oculus, etc. 201 Attendite ne iustitiam vestram faciatis coram hominibus, ut videamini ab eis 216 Nolite soliciti esse de crastino 221 Haec omnia gentes curant 188 Nonne anima pluris est quam alimentum, etc. 223 7. Nolite iudicare, ne iudicemini 185 Quaecunque vultis ut faciant vobis homines, etc. 110 Quis est vestrûm homo,

oportet vinum novum in veteres utres imponere 201 10. Qui invenerit animam suam, perdet eam 194 Non vos pluris estis quam passeres multi 205 Ne metuatis ab iis qui corpus occidunt. 220 Ne sumatis peram aut baculum, aut pecuniam in via 189 Nolite soliciti esse, quomodo aut quid loquamini 221 Non veni mittere pacem, sed gladium. 215 Qui abnegaverit me coram hominibus, etc. 195 11. Qui minor est in regno caelorum, maior est Baptista 183. 184 Regnum caelorum vim patitur 189. 190

Quid igitur dicemus ad haec? Si Deus pro nobis, quis contra nos? 273 Quod enim impossibile erat legi, etc. 354 Quomodo etiam non cum illo nobis omnia donabit? 272 Scimus autem, quoniam diligentibus Deum, omnia cooperantur in bonum 268 Solicita expectatio creaturae expectat revelationem filiorum Dei 188 9. An'non habet figulus potestatem ex eodem luto, etc. 221 Iacob dilexi, Esau odio habui 220 Israel sectatur legem iustitiae, etc. 207 Potestati eius quis

asserentium aut negantium ordo naturalis 243 scriptum unumquodque qua ratione optime intelligatur 426. 427 scripti cuiusvis scopus attendendus 6. totius argumentum et summa discentibus proponenda 6 scripta eruditorum virorum cur cum quadam solicitudine legenda 395. impia, profana et impura cavenda 12 in Scriptis omnibus primarium praeceptum quod 22 Scriptura patrum et sanctorum facta bona et mala cur narret 50. sacra. vide literae sacrae, Eloquia S. a nobis prius amanda quam discenda 110.

1  Te, Blasi venerande, canam tuaque inclyta facta
2  Exequar, illustres pugnas et nobile lethum.
3  Sed neque Pieridum saltus, neque Apollinis antra
4  Sollicitem: tu plectra, parens, tu suffice vocem.
5  Ipse tuas laudes perago: te nulla tyranni 5
6  Imperia, iniectae non te vicere catenae,
7  Non blandae tenuere preces, quin

141. 1591. rujan 2. Sisak KAZ, ACA fasc. 27, nr. 11/7. Izvornik. Reverendi domini et patres colendissimi, servitiorum nostrorum et orationum deditissimam commendationem. Hucusque scripsimus et sollicitavimus necessaria neque praeter pecuniam quippiam nobis miserunt. Dominus custos referet graves castri difficultates, qui ut examinetur petimus, neque nobis post hac credant, nisi ipsemet revidere fecerit. Nostrum est sollicitare ac in tantis temporum fluctuationibus easdem monere sedulo,

commendationem. Hucusque scripsimus et sollicitavimus necessaria neque praeter pecuniam quippiam nobis miserunt. Dominus custos referet graves castri difficultates, qui ut examinetur petimus, neque nobis post hac credant, nisi ipsemet revidere fecerit. Nostrum est sollicitare ac in tantis temporum fluctuationibus easdem monere sedulo, ut domini ipsorum; non dehinc facile est, ut dixerimus, (haec cum magna difficultate fiat) erigere fossatum et targiok, sed ea ut testam ovi sine vitello et albugine conservare hic opus, hic

vestre gratiam hanc fecerint quam non merentur; attamen certe clam et nocte quaquam hinc descenderet etiamsi millies puniantur, quomodo fame pereunt. Hrustan vojwoda est expeditus pro suppetiis petendis ad Portam. Alia nova nulla, praeterquam quod dominus praelatus per Marchiakonem sollicitat pro tribus barbatis mutuo ad Hergovich, quas si deberemus dare, nos informent et valerent felicissime. Ex Gradecz quem mille laboratores non destruent, nisi pulvere destruatur, in vigilia Nativitatis beatissimae Virginis hora 9.

146. 1591. rujan 27. Sisak KAZ, ACA fasc. 27, nr. 11/12. Izvornik Reverendi domini et patres colendissimi, praemissa salute, officiorum nostrorum deditissimam commendationem. Bombardarii nuper assumpti sollicitant, ut quid velimus quaeve mens nostra esset de illis aut retinendis ulterius, aut vero aliorsum hiematum dimittendis; qua de re certiores cupimus fieri. Augusti mensis salarium perceperunt, labentis Septembris restat soluendum. Mittemus itaque illos ad reverendas dominationes

bombardarium humiliter supplicare hisce meis pro libertate suae domus et personae atque ut illi aiiquid terrarum detur: nam pugiilum terrae arabilis non habet. Vereor ne, si reverendae dominationes vestrae nunc illi obicere aliquid neglexerint, alio commigret. Tentatur nescio a quibus; fui satis sollicitus, ut unde illi tentatio, at necdum scire aut intelligere recte potui. Retineatur et donetur competenter, profecto habet sat operae et laborum in quotidiana cuiusvis generis pixidum revisione et purgatione adeo, ut etiam non sufficiat solus, nisi illi interdum addemus hominem adiutorem.

possit. Intra triduum hoc rigido tempore timemus ne Colapis coeat. Profecto si coierit, habebimus sat negocii quamvis habeamus ad manum Pozavianos: omnes tamen non tam tepidi, quam frigidi ut hosti resistant. Vix ad excubias domibus pelli possint. Media pars hodie Natalia celebranda domi sollicitabat. Habuerunt responsum se dignum. Si plures mitti possent, bene esset. At, ut intelligimus, etiam Iwanichensibus erunt necessarii. Cum his reverendas dominationes vestras foelicissime valere optamus cum perdicibus. Scisciae 4. dominica

sed apud suos necessarios alibi in portu Savi clam delitescere in stubis inferiores, pinguiores vero etiam conniurari neque multum curare an ceteris ascribi presentesque esse velint, modo domi non reperiantur. Ex novissime quoque missis amplius quam 40 desiderantur. Sollicitavit vehementer per dominum vicebanum et Merniawchich ut omnes nostros ad ferenda illis auxilia mox illuc transferamus: quod quam consulte omnes petant, ipsi viderint. Nos ut provinciam nostram praesidio in toto spoliemus, haud recte facturi rescripsimus, nichilominus nolle et ipsis et

nuperas vias et dissectiones, pixidariis interea fortiter excubantibus. Timemus enim ne absentia dominorum capitaneorum, qui ad Dietam proficiscentes, nobis aliquot incommodum pariat. Non foret inutile, si reverendae dominationes vestrae in proxima Dieta inter alia dominos regnicolas sollicitaverint ad ampliandum Transcolapianum fossatum, quod tamen necessarium est ut magna pars salutis tocius illius tractus, qui colitur ultra Colapim. Ac si tantilla latitudine quanta nunc existit amplietur, sane eo facto nil melius, quod solius comitatus Zagrabiensis opera et

atque stagnantem propter adiectam piscinam habituros esse noverint aquam, quam facile aut eques sine alto ponte aut pedester nisi humeris tenus luto demersus transire non possunt. Novozel Michael cum fratre contumacia ducti neque per se neque per alios colonum per nos captum dimitti sollicitant, sed domini patroni sui et nostri praesentiam expectant, ut falsam contra nos instituat querelam; nostros debuit impudenter dimmittere, nam minati sumus illi pascuationem. Cum his reverendas dominationes vestras foelicissime valere optamus.

quippiam illis extrueretur, prout olim fuit deliberatum, forsitan remanerent spe oblata. Reverendae dominationes vestrae deliberent et statuant aliquid de illis. Totussevinam quoque nunc in regno opera domini Keglevich et intercessione eiusdem pro laboratoribus restaurandam omnino sollicitent, alioquin neque lignacio oppidanis neque nobis libera foret, piscacio vero nulla qua miseri cives et taxam solum et seipsos sublevant. Cum his reverendas dominationes vestras foelicissime valere optamus. Sciscii 3. Ianuarii

1.69  Pastoris: divina movent sic numina coeli."
1.70  70 At iuvenis verecundus humo defixa tenebat
1.71  Lumina pallebatque ceu sponsa Hymenoeis,
1.72  Solicitus quando explorat responsa maritus,
1.73  Denique sermonem placido sic fudit ab ore:
1.74  "Ne mea difficili iuvenilia subdere tentes 26

freta Dalmatię Traguri revocavit alumnos.
4.37  Nempe ut se colerent ac sancti pręsulis artus.
4.38  Ast illi patriam cinxerunt męnibus urbem
4.39   Solicitaque opibus studuerunt mente parandis.
4.40  40 At sancto nullos Ioanni solvere honores
4.41  Cura fuit, nulla cineres pietate colebant
4.42  Abdideratque illos

4.86  Hęc fatus stellis fulgentia regna petivit.
4.87  Narranti pręsul Theodoro credidit ista
4.88  Ac totam iubet evulgari visa per urbem
4.89  Sollicitusque rogat confectę ętatis alumnos
4.90  90 Quid ferat et quidnam testetur longa vetustas.
4.91  Quęnam fama viri? numquid vestigia vitę
4.92  

num castrum illi tradere debeant ut vel sic tempus extrahant donec et ea, quae ad ulteriorem defensionem necessaria fore videbantur, appararent et a nostris fortassis aliqua submitterentur auxilia. Turca tamquam victor eo magis nostris insultare, nunc minis, nunc speciosis promissis ad deditionem sollicitare Hraztovicensem Agham pro obside obtrudere donec a Beghlerbegho et Passa fidei faciendae causa literae adferrentur, tum errare nostros dicit si tantae imperatoris Turcarum potentiae posse resistere putarent, aut si quidquam ab his praesidii sperarent, qui suis rebus diffidant, sese tamen

sperarent, qui suis rebus diffidant, sese tamen scire hoc, quod copiae nostrae perfugissent, ac ad propria dilapsae sint. Licere illis incolumibus castro excedere et in quascunque partes velint sine metu proficisci. Allatis a Beghlerbegho fidei literis hostes accurrunt, deditionem sollicitant. Tunc nostri in confertissimum hostem simul universa bellica tormenta, quae partim globis, partim cathenis ferreis ac plumbeis frustis impleverant, explodunt adeo ut pedem referre sit coactus. Hostis visa suorum ingenti strage nimium exacerbatus vires recolligit, oppugnationem denuo

tamen studiis fida lucerna meis.
1.8.46.1  Num morbosa pecus, an equus sit calcitro? mire
1.8.46.2  Sollicitus natas negligis, et generos.
1.8.47.1  Cum generum ascisces, carmen vulgare notabis.
1.8.47.2  Strenuus ignavo praestat

Qui vere foelix ad Benessum.
11.18.1  Faelix ille quidem, quem nec mens conscia culpae,
11.18.2  Nec mala curarum nubila sollicitant.
11.18.3  Quique Deo sese, suaque omnia devovet uni,
11.18.4  Nescius humanis fidere praesidiis.
11.18.5  Ille cibi parcus, somni quoque parcior ipsas

11.19.1  Sanga puer veteres titulos, quaesitaque bello
11.19.2  Stemmata, et illustres sanguine iactat avos.
11.19.3  Nec potior quisquam, volucrum seu cursus equorum
11.19.4  Sollicitat, liquidae sive natantur aquae.
11.19.5  Vellet et ille quidem crudo decernere ferro.
11.19.6  Sed prohibent comites, nec sinit ipse pater.
11.19.7  Quod superest studiis

pedes mulier, flavumque effusa capillum
13.61.2  Saepe salutatum me Fabiane venit.
13.61.3  Quae sic blanda sonat, rapidis sic prurit ocellis,
13.61.4  Possit ut Aurorae sollicitare virum.
13.61.5  Huic ego, cum primo dicet mihi mane salutem,
13.61.6  Nescio quid certe, sed iuvenile paro.
13.61.7  Nomen scire cupis. Nomen tibi dicat ineptus.

Ad Torquatum, et Nannium fratres.
13.62.1  Ne vero Torquate animum, neve optime Nanni
13.62.2  Conficite ingratis sollicitudinibus.
13.62.3  Si spes frustrata est, si cassa, atque irrita vota
13.62.4  Per mare, per terras diripuere Noti.
13.62.5  Num scelus, aut crimen? vestrum est. Num denique

adeo impugno Pamphile, iusta petis.
13.77.9  At gravis in laxa cum turgeat hernia bracca.
13.77.10  Quale solet cucumer grande iacere solo.
13.77.11  Cur mea sollicitas lascivis vota libellis?
13.77.12  Cur furtiva sinu munera portat anus?
13.77.13  Resciat haec populus, pro fabula qualis in urbe?
13.77.14  Resciat haec coniux, iurgia

Legum Kithonich gloria et arbiter,
Non Ulpiani me vaga pagina
Aut Bartholi, aut Baldi labores
Postea sollicitent frequenter.

Vel queis vetustas Iuris adorea
Clamore multo, tempora fascinant:
Postquam liber Directionis
Cum methodo datur hic in

summam praestolabatur. Cui ego impossibilitatem obiiciens spem eandem habendi expressi. Ad Sanctissimum non dum fui admissus, confido tamen me sequenti hebdomada audientiam habiturum; atque tunc litteras tradam, et si aliud denegabitur, instabo, ut saltem Dominationi Uestrae Reuerendissimae de non sollicitanda et procuranda confirmatione nota aliqua non incuratur. Ad uisitanda limina Apostolorum ex Quinqueecclesiensi tenetur, quoad absoluta fuerit Dominatio Reuerendissima Uestra; proinde curabo eandem, ut Suo nomine uisitare possim. Congregatio

1642. feria 4. Paschatis Reuerendissime Domine Praesul et Pater in Christo Colendissime! Festa haec Paschalia negotia omnia suspenderant, unde etiam ego uacare debui circa Bullarum sollicitationem, praesertim cum adhuc semel tentare intendam, si illas per uiam secretam habere ualuero; nam quando Proposita fuit Ecclesia, uti nuper scripsi, nihil superinde factum fuit a Sacro Collegio, quare etiam addideram in meis Propositionem ita factam fuisse, ut nulli praeiudicium aliquod

est, et iam flecti incipit. Cardinalis Barberinus iuuat nos omni conatu. Dominus Nuntius Uienna scripsit mortuum fuisse Maximum Schismaticum, pseudoepiscopum Ualachorum, plurimumque commendat Zelum et diligentiam Dominationis Uestrae Reuerendissimae, quae ad illum et ad Caesaream Maiestatem sollicite miserit de succesore habendo, qui simul etiam suus suffraganeus fieri posset; promittit quoque se Caesarem allocuturum, quod hactenus factum est. Ego expectabo resolutionem ex inde, unde etiam hic eandem resolutionem assensus sequetur. Non dubito quin Dominatio Uestra Reuerendissima

solum Vos opulentos, et copiosos, ut aliorum hominum vulgus suae divitiae, sed plane terrarum Dominos, sed mortalium generis Principes, sed humanarum, divinarumque rerum potentes facit. Hanc adeo partem rerum Vestrarum potissimum Vos curare, huic incubare thesauro, pro hoc uno maxime attentos, et sollicitos esse decet. Quod si caeterorum omnium, quae Vestra sunt, amissionem inde, atque interitum sequi oporteret, quis tam imbecillae mentis est, ut vulgarem nautarum sapientiam non imitetur; qui proposito tempestatis periculo, postquam levandum sibi onere navigium vident, jactura viliorum

necessitate contracta. Vos ipsi, quae dici hac de re possunt, intra Vos ipsos reputate, et qua una ratione datum est, languenti huic parti Reipublicae, praesenti optimi et sapientissimi Principis remedio, subvenite. Neque tamen de Ecclesia, qua regnum terrenum et caducum est, ita sollicitos esse nos oportet, ut ejusdem obliti videamur, qua parte caelestem illam, et immortalem esse, credimus. Haec militans in hac vita, et adversus invisibiles hostes continenter in acie consistens, Imperatorem, ac Ducem a Vobis magnis rebus gerendis idoneum flagitat. Hujus, quaeso,

Deo, Superisque omnibus bene juvantibus, ЕЕ. PP. Praesto erit (ne dubitate) mentibus, consiliisque Vestris salutare Dei Numen, cui nunc una Vobiscum invocando, et propitiando, intentas, operatasque videtis precationes, et vota Ecclesiae universae. Quae anxia de horum Comitiorum exitu atque sollicita, se, suamque salutem, ac dignitatem, Vestrae fidei, prudentiae, pietatique commendat. Erecta scitote hoc tempore, et magna expectatione suspensa, omnium in Vos mortalium studia: diversa illa quidem, atque distracta; pro diverso in causam religionis animo, atque affectu; ut alteri foeda

onusta Gazis, non sinè tempestatibus, nec sinè diuturna maris jactatione, neque sinè ventis, neque sinè velis, salva praeter meam tuámque spem, sed non praeter opinionem ad littus appulit. Fortassè opus non fuisset tantô laboris impendiô, tantâ curâ, et sollicitudine, tantâ vigiliarum, ac insomniorum diuturnitate si post antiquos hoc mare literarium, ut sic dicam, tam vastum, ac penè inexhaustum pererrare contigisset. Quemadmodum enim cuilibet post Christophorum Columbum in Occidentalem Indiam, post

in patibulum affixa sunt. Fuit et in Guazaparibus, de quibus suo loco, tumultus aliquis, inque patrum necem gentiles fideles aliquos inducebant libertatem vitae suadentes vanamque nigrorum (sic hic vocamur) doctrinam dictitantes. Verum et hae adversariorum machinae feliciter elusae sollicita patrum ibi degentium cura, ex praesidio Cinaloae (quod prope iacet) satellitibus advocatis, compressa malevolorum audacia exstinctaque in patres odia, patefactis malorum insidiis pacifica rediit administrandi eosque pie edocendi consuetudo. Nec sua defuit Tarahumaribus 15

mansuefieri expetunt, ab illis regi ac instrui viam salutis ardenter exposcunt. In hunc finem a medio anno iam a gubernatore harum terrarum totius nimirum Biscaiae vehementi zelo et fervore agitur, ut eorundem petitionibus satisfiat. Multis iam cursoribus Mexixum ad Vice Regem missis strenue solicitatur, ut Societatis aliqui Viri Apostolici ibi vivant. Iam est in confiniis Tarahumara in Missione Las Bocas dicta Pater Josephus Tarda, Visitator Noster, qui linguam illorum discit, ut cum 2 patribus primus sedem figat. Ad citius hoc negotium componendum ipse gubernator Guadianam ad

1.197  Ausonia, exosos sic pergere iussit in hostes:
1.198  Sic probra ulcisci superum, sic illa docebat,
1.199  Arripere insignes spreto pro Numine pugnas.
1.200  Solicitis primum Pietas gemebunda Thienem
1.201  Vocibus excivit, verae quae infudit amorem
1.202  Laudis, Avernales trusuro in tartara larvas.
1.203  Nunc opus est plena Heroem describere

1.372  Postea non timeat, quos Iuppiter excutis ignes:
1.373  Lux Aquilis Phaebea favet; vos vestra Mariae;
1.374  Quam meliore suus flamma sol filius ornat,
1.375  Pignora solicitae matres advolvite Lunae.
1.376  Hoc quoque fine colant te Caietane pudicas
1.377  Admoneo matres; ut te specialiter apto,
1.378  Christipara dulces sistant interprete natos:

1.486  Iustinianei studiis incumbere recti,
1.487  Quaeque duplex Astraea docet, lucrata forensem
1.488  Iura fabam, castam legum tentare medullam
1.489  Solicitus pergit: cui ne civilis abesset
1.490  Regula correctrix Ex: corretrix iuris, speculumque videndi
1.491  Lucidius recti; Patribus, fideique latinae

1.506  Laudo simul gratumque habeo: minus evehit istos,
1.507  Iuridica lauro signatos fama labores,
1.508  Quam festiva tuo Pietas applaudat honori.
1.509  Unum est, solicitae quod te perpendere mentis
1.510  Conatu cupiam: lauro fortassis adepta,
1.511  Palladio fingis positam tibi surgere ponto
1.512  Aut Abylam, aut Calpen? curis est addita maior

1.713  Ingemuit terrore viae: et cui aulica laudis
1.714  Ambitio, paenalis erat qui lumina fumus
1.715  Sauciat, et quem dilecto prae Numine nullus
1.716  Solicitabat honor; pro vana nominis umbra
1.717  Hanc tentare, avidi maesta quam sorte Quirites
1.718  Infamem fecere viam, deliria mentis
1.719  Humanae, et tormenta aulae servilia

2.87  In domibus queis morbi habitant variaeque malorum
2.88  Humana exercent, perimuntque ubi corpora pestes,
2.89  Adlegere suis inamaena cubilia curis;
2.90  Soliciti Caietano praeeunte sodales,
2.91  Obsequii genus omne reis impendere membris.
2.92  Insanabilium qua se statione dolorum
2.93  Explicat improbitas, largo faetore fluentem

2.113  Numinis evadit cultor: nisi provida syrtes
2.114  Pectora, solertis caveant temone magistri;
2.115  Vix dabit illaesas pelagi fallacia puppes.
2.116  Haec quoque solicitum tenuit laudata Thienem
2.117  Cura: suam dubiae ne tempestate procellae,
2.118  Luderet incautam Ditis vesania mentem;
2.119  Experti rectoris opem, quo praeside posset